โครงการพัฒนากระบวนการเสริมสร้างและประเมินทักษะ ความคิดสร้างสรรค์และการคิดวิเคราะห์ในชั้นเรียนระดับมัธยมศึกษา

1

รายงานผลการนเิ ทศ

โครงการพัฒนากระบวนการเสริมสรา งและประเมินทกั ษะ
ความคิดสรา งสรรคแ ละการคิดวิเคราะหในช้ันเรียนระดบั มัธยมศกึ ษา

กรณศี ึกษา: โรงเรียนระโนดและโรงเรียนคลองแดนวิทยา
สำนกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษาสงขลา สตูล

SPMSKST64007

สำนกั งานเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษาสงขลา สตลู
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พืน้ ฐาน
กระทรวงศกึ ษาธิการ

ก

คำนำ

รายงานผลการนิเทศโครงการพัฒนากระบวนการเสริมสรางและประเมินทักษะ
ความคิดสรางสรรคและการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนระดับมัธยมศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ี
การศึกษามัธยมศกึ ษาสงขลา สตูล เลม นี้จดั ทำข้นึ มีวัตถุประสงคเพื่อ ศึกษาแนวทางการนำ
โครงการไปประยุกตใชตามบริบทโรงเรียนและ นิเทศ ติดตามผลการดำเนินการ
โครงการวิจัยการสรางเครื่องมือประเมินการคิดวิเคราะหสรางสรรคในชั้นเรียนระดับ
มัธยมศึกษาของโรงเรียนของระโนดและโรงเรียนคลองแดนวิทยาสงั กัดสำนกั งานเขตพ้ืนท่ี
การศึกษามัธยมศึกษาสงขลา สตูล ซึ่งเปนกลุมตัวอยางในการพัฒนากระบวนการ
เสริมสรางและประเมินทักษะความคิดสรางสรรคและการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนและครู
แกนนำเขตพืน้ ท่ีการศึกษาในการเตรียมความพรอมขยายผลการพัฒนาการจัดการเรียนรู
เพอ่ื สง เสริมการคิดวเิ คราะหส รา งสรรคของโรงเรยี นอน่ื ๆในสงั กดั ตอไป

ผูรายงานทำหวงั เปนอยางย่งิ วารายงานเลม นี้จะเปนแนวทางและขอ มลู สารสนเทศ
แกผูส นใจนำไปประยุกตใชสงเสรมิ การคดิ วิเคราะหค ดิ สรางสรรคใ หผ เู รยี น

ข

สารบญั หนา

เร่อื ง ก
ข
คำนำ ๑
สารบัญ ๑
ตอนที่ ๑ บทนำ ๓
๓
ความเปนมา ๔
วัตถปุ ระสงค ๕
ขอบเขตของการนเิ ทศ ๕
ประโยชนท่คี าดวา จะไดรบั ๑๐
ตอนท่ี ๒ เอกสารและงานวิจยั ทเี่ กยี่ วของ ๑๑
การนิเทศทางการศกึ ษา ๑๖
การพัฒนาคณุ ภาพการศึกษา ๑๙
การพฒั นากระบวนการเสริมสรางและประเมนิ ทักษะความคิด ๒๔
สรางสรรคแ ละการคดิ วิเคราะหในชน้ั เรยี น ๒๘
งานวจิ ยั ท่ีเก่ยี วของ ๓๓
ตอนที่ ๓ วิธกี ารดำเนินการ ๓๔
ตอนท่ี ๔ ผลการดำเนินการ ๙๑
ตอนท่ี ๕ สรปุ ผลการดำเนินการ
บรรณานุกรม
ภาคผนวก
คณะผจู ดั ทำ

ตอนที่ ๑
บทนำ

ความเปน มา

ยุทธศาสตรชาติระยะ ๒๐ ป วางกรอบการพฒั นาระยะยาวเพือ่ ใหบรรลุวสิ ัยทัศน
“ประเทศมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เปนประเทศพัฒนาแลว ดวยการพัฒนาตามปรัชญา
ของเศรษฐกิจพอเพียง” ซึ่งเปนการวางแผนกับการเปล่ียนแปลงที่มีอยางรวดเร็ว ซับซอน
หลายมิติ และจะสง ผลตอ อนาคตการพัฒนาประเทศไทย ดงั นั้นคนไทยจึงตอง “รูเทาทัน”
และ “เขา ใจ” บริบทตาง ๆ อยา งลึกซึง้ จึงตองปรับเปลยี่ นระบบการศึกษาและการเรียนรู
เพื่อใหตอบสนองความตองการในการพัฒนาตนเอง มีการแสวงหาความรูเพื่อยกระดับ
ศักยภาพของตน ท่ีนอกเหนือจากระบบการศึกษามาตรฐาน การปฏิรูปการศึกษา
ใหสามารถรองรับเทคโนโลยแี ละความตอ งการของผูเรียนท่ีจะเปลย่ี นไปในอนาคต คนไทย
ในอนาคตตองเปนมนุษยที่สมบูรณ มีความพรอมทั้งกายใจ สติปญญา สามารถเรียนรู
ไดตลอดชีวิต มีทักษะในศตวรรษที่ ๒๑ มีความรูและทักษะหลากหลาย คิดวิเคราะห
แยกแยะ และเรียนรูไดดวยตัวเอง โดยยึดประโยชนสวนรวม สุขภาพกายใจดี มีคุณธรรม
การออกแบบระบบการเรียนใหมโ ดยเปลี่ยนบทบาทของครู เพ่ิมประสิทธภิ าพระบบบริหาร
จัดการศึกษา และพัฒนาระบบการเรียนรูตลอดชีวิต จึงเปนการพัฒนาผูเรียนใหสามารถ
เรียนรูไดเหมาะสมกับตนเองและเกิดการเรียนรูอยางตอเนื่องอยางมีคุณภาพ
(กระทรวงศึกษาธกิ าร, ๒๕๖๐, ๘๕ – ๘๘)

คุณภาพของผเู รียนเปนหวั ใจสำคัญของการจัดการศกึ ษา ประเทศไทยรวมประเมิน
สมรรถนะของนักเรียนเกี่ยวกับการใชความรูและทักษะในชีวิตจริงกับประเทศทั่วโลก
มากกวา ๘๐ ประเทศโดยใชโปรแกรมประเมินสมรรถนะนักเรียนมาตรฐานสากล
(Programme for International Student Assessment หรือ PISA) ริเริ่มโดยองคการ
เพื่อความรวมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (Organisation for Economic Co –
operation and Development หรือ OECD) เพื่อตองการตรวจสอบคุณภาพของระบบ
การศึกษา และสมรรถนะของนักเรียนวัยเรียนจบการศึกษาภาคบังคับของชาติ เกี่ยวกับ
ความรูและทักษะที่จำเปนสำหรับอนาคต โดยใชมาตรฐานของประเทศที่พัฒนาแลวเปน
เกณฑชี้วัดผลสัมฤทธิ์จากการทำแบบทดสอบและขอมูลเกี่ยวกับตัวนักเรียนรวมทั้งขอมลู

๒
นโยบายบริหารจัดการ และการจัดการเรียนการสอนจากผูบริหารของโรงเรียนทำใหได
ขอมูลคุณภาพการศึกษาของประเทศทั้งนี้เพื่อนำไปสูการประเมินและพัฒนานโยบายทาง
การศึกษาการพัฒนาหลักสูตร การพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา รวมไปถึงการ
จัดการเรียนการสอนของประเทศใหมีคุณภาพทัดเทียมนานาชาติ ผลการประเมิน PISA
๒๐๑๘ ของไทยพบวา นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยในดานการอาน ๓๙๓ คะแนน(คาเฉล่ีย
OECD ๔๘๗ คะแนน) คณิตศาสตร ๔๑๙ คะแนน (คาเฉลี่ย OECD ๔๘๙) และ
วิทยาศาสตร ๔๒๖ คะแนน (คาเฉลี่ย OECD ๔๘๙ คะแนน) ซึ่งมีคะแนนต่ำกวาคาเฉล่ีย
OECD ทั้งสามดาน ชี้ใหเห็นวา นักเรียนไทยยังมีความรูและทักษะที่ไมเพียงพอตอการ
ดำรงชีวิตในโลกทีม่ ีการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะทักษะดานการอานทม่ี ีผลการประเมินนอย
ที่สุดในสามดาน ทั้งที่การอานเปนสิ่งสำคัญเพราะเปนเครื่องมือในการเรียนรูท ุกประเภท
(ผลการประเมิน PISA ๒๐๑๘ การอาน คณติ ศาสตร และวทิ ยาศาสตร, สถาบันสงเสรมิ การ
สอนวิทยาศาสตร, ๒๕๖๔, ๖๓)

นักวชิ าการ นักวิจยั จากหลายหนวยงานในประเทศไทยมีแนวคิดที่จะสง เสริมและ
พัฒนาคุณภาพการศึกษา โดยทำการศึกษาวิจัยคนหาแนวทางการจัดการเรียนรูแบบใหม
สื่อ นวัตกรรมพัฒนาการจัดการเรียนรู การวัดและประเมินผลแนวใหม เพื่อพัฒนาทักษะ
ผูเรียนใหกาวทันโลกที่เปลี่ยนแปลงไปอยางรวดเร็ว ซึ่งเชื่อวาการศึกษาที่มีประสิทธิภาพ
ผูบริหารตองเปลี่ยนมุมมอง ครูเปลี่ยนบทบาทจากผูมอบความรู เปนครูและนักเรียน
ชว ยกนั ออกแบบกระบวนการเรียนรรู วมกนั เรียนรไู ปพรอ มกนั ใหนกั เรยี นไดม หี นทางคนหา
ความรูดวยตนเอง ประเมินผลโดยใชวิธีการหลากหลาย มีความสอดคลองเหมาะสม
และครอบคลุม ครไู ดแลกเปลยี่ นประสบการณต รงในการจัดการเรยี นการสอนโดยการสราง
ชุมชนการเรียนรูแกปญหาและพัฒนานวัตกรรมที่จะสงผลตอคุณภาพของผูเรียน
และเพ่ือใหผเู รียนมีทักษะแหงศตวรรษที่ ๒๑ ตามทสี่ ังคมและโลกยคุ ใหมตอ งการ การสราง
ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ ๒๑ เนนผลลัพธที่เกิดกับผูเรียนทั้งในดานความรู
ของกลุมสาระการเรียนรูหลักและทักษะแหงศตวรรษที่ ๒๑ ที่จะชวยใหผูเรียนไดเตรียม
ความพรอ มหลากหลายรวมทั้งระบบสนับสนุนการเรียนรู ไดแ ก มาตรฐานและการประเมิน
หลกั สูตรและการเรยี นการสอน การพัฒนาครูสภาพแวดลอ มท่ีเหมาะสม และทกั ษะการคิด
เปนเปาหมายหลักอยางหนึ่งที่นักวิชาการและนักวิจัยสนใจที่จะสงเสริมการเรียนรู เชน
วริ ิยะ ชยั พาณิชย (๒๕๖๒) ไดพัฒนาวธิ กี ารจดั การเรียนรเู พ่ือพฒั นาความคิดสรา งสรรคซึ่ง
เปนหนึ่งของทักษะในศตวรรษที่ ๒๑ คือการสอบแบบสรางสรรคเปนฐาน (Creativity –
Based Learning: CBL) เปนการจัดการเรียนรูโดยใชความคิดสรางสรรคที่มีอยู
โดยธรรมชาติในตัวผูเ รยี น เปนเครือ่ งมือใหเ กิดการเรยี นรูที่สนกุ สนานทา ทาย เกิดผลลัพธ
การเรียนรคู รบดา นตามหลักการเรียนรูแหงศตวรรษที่ ๒๑ และเกดิ การพฒั นาเตม็ ศักยภาพ

๓

ซึง่ สอดคลอ งกับงานวิจัยของมหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี (๒๕๖๓) พบวา การพัฒนา
ทักษะการคิดวิเคราะหโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project Base Learning) การพัฒนา
ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Base Learning) และ
การพฒั นาทักษะการคดิ สรา งสรรคโดยใชผลิตภาพเปน ฐาน (Product Base Learning) ครู
มีการปรับปรุงเปลีย่ นแปลงกระบวนการสอนท่ีเนน กระบวนการคิด จัดกิจกรรมการเรียนรู
ที่เนนกระบวนการใชความคิด ออกแบบกระบวนการฝกฝนใหผูเรียนเกิดการสรางสรรค
การวิเคราะห และการปฏิบัติ รูจักวางแผนการจัดระบบการคิด และนำมาตอยอดใหเกิด
ความคดิ ใหม กลา ทจ่ี ะลงมอื ทำเรียนรสู ่งิ ตาง ๆ ดวยตนเอง

สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษามธั ยมศกึ ษาสงขลา สตลู ใหค วามสำคญั กับการพัฒนา
คุณภาพผูเรียนโดยเขารวมโครงการพัฒนาเครื่องมือประเมินและสงเสริมทักษะความคิด
สรางสรรคและทักษะการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนระดับมัธยมศึกษา โดยสำนักงาน
คณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานเลือกกลุมตัวอยา ง จำนวน ๒ โรงเรียน คือ โรงเรียนระ
โนดและโรงเรยี นคลองแดนวิทยา มาสรา งประสบการณก ารใชเคร่ืองมือ ทดลองใชเครื่องมือ
อยางเขมขนเพื่อเปนครูตนแบบและเปนทีม Coach โดยมีศึกษานิเทศกเปนพี่เลี้ยง
รับผิดชอบนิเทศติดตามสงเสริมการพัฒนาทักษะความคิดสรางสรรคและทักษะการคิด
วิเคราะหในชั้นเรียนมัธยมศึกษาตามบริบทของโรงเรียน ดังนั้น เพื่อใหการพัฒนาเปนไป
อยางตอเนื่อง มีประสิทธิภาพและบรรลุตามวัตถุประสงคจึงดำเนินการนิเทศ โครงการ
พัฒนาเครื่องมอื ประเมินและสงเสริมทักษะความคิดสรางสรรคและทักษะการคิดวเิ คราะห
ในชั้นเรยี นระดบั มัธยมศกึ ษา สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษามธั ยมศึกษาสงขลา สตูลขึน้

วตั ถปุ ระสงค

๑. เพื่อศึกษาแนวทางการดำเนินการโครงการพัฒนากระบวนการสรา งและ
สงเสริมทักษะความคิดสรา งสรรคและทักษะการคิดวิเคราะหในชัน้ เรียนระดับมัธยมศึกษา
ของโรงเรียนระโนดและโรงเรียนคลองแดนวิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา
สงขลา สตูล

๒. เพอ่ื นเิ ทศ ตดิ ตาม ผลการดำเนินการพัฒนากระบวนการสรางและสงเสรมิ
ทักษะความคิดสรางสรรคและทักษะการคิดวิเคราะหใ นชั้นเรียนมัธยมศึกษาของโรงเรียน
ระโนดและโรงเรยี นคลองแดนวทิ ยาสำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามธั ยมศกึ ษาสงขลา สตลู
ขอบเขตของการนิเทศ

ประชากร
ผูบริหาร ครูโรงเรยี นระโนดและโรงเรียนคลองแดนวทิ ยา สังกดั สำนักงานเขต
พน้ื ที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษาสงขลา สตูล จำนวน ๕๗ คน

๔
กลมุ ตัวอยา ง
ผบู ริหาร ครโู รงเรียนระโนดและโรงเรียนคลองแดนวิทยา สงั กดั สำนักงานเขต
พ้ืนทกี่ ารศกึ ษามธั ยมศึกษาสงขลา สตูล จำนวน ๑๗ คน โดยการเลือกแบบเจาะจง
(Purposive Sampling) แกนนำขบั เคลอ่ื นโครงการในโรงเรยี น
ระยะเวลา
พฤศจกิ ายน ๒๕๖๓ - พฤษภาคม ๒๕๖๔
เนือ้ หา
การพฒั นากระบวนการเสริมสรางและประเมนิ ทักษะความคิดสรางสรรคและการ
คิดวิเคราะหในชนั้ เรียนระดบั มธั ยมศึกษา
ประโยชนท ่ีคาดวาจะไดรับ
๑. นกั เรียนมีทักษะความคิดสรา งสรรคและทกั ษะคดิ วิเคราะหเพิ่มมากข้ึนและมีความ
พรอ มในการประเมิน PISA
๒. ครูผูสอนมีสื่อเทคโนโลยี เพื่อสงเสริมและการพัฒนาการจัดการเรียนรูใหมี
ประสิทธภิ าพมากข้นึ
๓. ครูไดตนแบบแผนการจัดการเรียนรูของครูที่เกิดจากการเรียนรูจากเครื่องมือ
สง เสริมและประเมินทักษะความคดิ สรา งสรรคและทกั ษะการคดิ วิเคราะห
๔. สถานศกึ ษาไดน ำรองดานการพฒั นาทกั ษะการคิดวเิ คราะหสรางสรรคใ นชั้นเรยี น
๔. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ไดวิทยากรแกนนำสรางเครือขายครูมัธยมในการ
พัฒนากระบวนการจดั การเรยี นรเู พื่อสง เสริมความคดิ วิเคราะหและการคดิ สรา งสรรคในช้ัน
เรียนระดับมัธยมศึกษาเพอื่ เตรยี มความพรอ มผูเรยี นในการประเมนิ PISA
๕. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาไดขอมูลสารสนเทศและแนวทางการพัฒนา
กระบวนการจัดการเรียนรูเพื่อสงเสริมความคิดวิเคราะหและการคิดสรางสรรคในชั้นเรียน
ระดบั มธั ยมศกึ ษา

ตอนที่ ๒
เอกสารและงานวิจัยทเ่ี ก่ียวขอ ง

ผนู ิเทศไดศ กึ ษาเอกสาร วารสาร หนังสอื งานวจิ ัย เกี่ยวกับการนิเทศทางการศกึ ษา
การพัฒนาคุณภาพการศกึ ษา กระบวนการสง เสรมิ เสริมทักษะความคิดสรางสรรคและการ
คิดวิเคราะห มาสังเคราะหเปนองคความรู ในการนิเทศโครงการพัฒนากระบวนการสรา ง
และสงเสริมทักษะความคิดสรางสรรคและทักษะการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนมัธยมศึกษา
กรณีศึกษา: โรงเรียนระโนดและโรงเรียนคลองแดนวิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
มัธยมศกึ ษาสงขลา สตลู ซ่งึ มรี ายละเอียดดงั ตอนี้

การนิเทศทางการศกึ ษา

การนิเทศการศึกษา หมายถึง กระบวนการปฏิบัติงานรวมกันระหวางผูใหการ
นิเทศกับผูรับการนิเทศดวยการชวยเหลือ สนับสนุน สงเสริมกันและกัน เพื่อพัฒนาหรือ
ปรับปรุงคุณภาพการจัดการศึกษาและคุณภาพการเรียนการสอนที่สงผลตอการพัฒนา
คณุ ภาพของผูเรียน

จุดมุงหมายของการนิเทศการศึกษา คอื สง เสรมิ สนบั สนนุ และชวยเหลือ ผูรับ
การนิเทศในการคิดหาแนวทางการพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาดวยการใหความรู การกระตุน
ดวยวิธีการทหี่ ลากหลาย และสง เสรมิ ใหพฒั นาตนเอง และพฒั นางานในวิชาชพี ของตนเอง
ใหมปี ระสิทธภิ าพและประสิทธิผลรวมทั้งเปนการสรา งการประสานสมั พันธ สรา งขวัญและ
กำลังใจ อันจะสงผลตอการพัฒนาการเรียนรูข องผเู รยี น

หลักการนิเทศการศึกษา คือ กระบวนการปฏิบัติงานรวมกันระหวางผูนิเทศกบั
ผูรับการนิเทศอยางเปน ระบบและตอเนอ่ื ง สอดคลองกับปญ หาและความตองการของผูรับ
การนิเทศ และการเปลย่ี นแปลงของโลก โดยเปด โอกาสใหทกุ คนไดส รางสรรคความคิดและ
เจตนาทดี่ ตี อกัน สงผลถงึ คณุ ภาพการศกึ ษา

ในการนิเทศโครงการพัฒนากระบวนการสรางและสงเสริมทักษะความคิด
สรางสรรคและทักษะการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนกรณีศึกษาโรงเรียนระโนดและโรงเรยี น
คลองแดนวิทยาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสงขลา สตูล ผูนิเทศใช
กระบวนการนิเทศที่สังเคราะหขึ้นจากขั้นตอนกระบวนการนิเทศของนักวิจัยและ

๗

นักวิชาการจำนวน ๑๗ คน โดยเลือกขั้นตอนที่มีความถี่สูง ได ๖ ขั้นตอนประกอบดวย
๑) การประเมินเบื้องตน ๒) การวางแผนการนิเทศ ๓) การใหความรู ๔) การดำเนินการ
นิเทศ ๕) การประเมินและแลกเปลี่ยนเรียนรู ๖) การสะทอนผลและเผยแพร ซึ่งแตละ
ข้นั ตอนนำมาใชด ังรายละเอยี ดตอ ไปน้ี

ขั้นที่ ๑ การประเมนิ เบอื้ งตน (Scanning for Needs) สำนกั งานคณะกรรมการ
การศึกษาขั้นพื้นฐาน มูลนิธิเพื่อทักษะแหงอนาคต หนวยงาน OECD และมหาวิทยาลัย
ศรปี ทมุ รว มกันคัดเลอื กโรงเรียนในสังกัดสำนกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษาตามขนาดและความ
ตอ งการกลุม ตัวอยางสรา งแกนนำครูตามโครงการพฒั นากระบวนการเสริมสรางและประเมิน
ทกั ษะความคิดสรางสรรคและการคิดวเิ คราะหในช้นั เรียนระดับมธั ยมศึกษา

ขั้นท่ี ๒ การวางแผนการนเิ ทศ (Planning) สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษารว มกบั
มหาวิทยาลัยศรีปทุมและมูลนิธิเพื่อทักษะแหงอนาคต สรางความตระหนักและกำหนด
เปาหมายรวมกันเก่ียวกับการดำเนินการโครงการ โดยมีการประชุมชี้แจงเกี่ยวกับกิจกรรม
การนเิ ทศ ๑) วตั ถุประสงคการนเิ ทศ ๒) ประเด็นการนเิ ทศ ๓) วิธีการนเิ ทศ ๔) เคร่ืองมอื ที่
ใชใ นการนิเทศ และ ๕) ปฏทิ นิ การนิเทศ

ขั้นท่ี ๓ การใหค วามรูกอ นการนิเทศ (Informing) มหาวิทยาลยั ศรปี ทมุ และมูลนิธิ
เพื่อทักษะแหงอนาคต ใหความรู สรางความเขาใจ เกี่ยวกับกระบวนการเสริมสรางและ
ประเมินทักษะความคิดสรางสรรคแ ละการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนระดับมัธยมศกึ ษากับคณะครู
แกนนำ หัวหนางานวิชาการ ผูอำนวยการโรงเรียน เพื่อนำไปขยายผลและขับเคลื่อนภายใน
โรงเรยี น

ขั้นที่ ๔ การดำเนินการนิเทศ (Doing) สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานำโดยรอง
ผูอำนวยการสำนกั งานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษา ผูอำนวยการกลุมนิเทศติดตามและประเมินผล
การจัดการศึกษาและศึกษานิเทศก ดำเนินการนเิ ทศโดยใชว ิธีการนิเทศแบบช้ีแนะสะทอน
คิด โดยผูนิเทศใหคำแนะนำในการพัฒนาปรับปรุงการจัดการเรียนรู สนับสนุนใหครู
สามารถจัดการเรยี นรแู ละพัฒนาผูเ รยี นใหเกดิ ประสิทธิผล โดยการสังเกตชน้ั เรยี น ประเมิน
แผนการจัดการเรยี นรู

ขั้นที่ ๕ การประเมินผลและแลกเปลี่ยนเรียนรู (Evaluating) ประเมินผลการ
ดำเนนิ การสง เสริมกระบวนการเสริมสรา งทกั ษะความคิดสรา งสรรคคิดวิเคราะหของผูเรียน
ครผู ูรบั การนเิ ทศแตล ะคนไดแลกเปล่ียนเรียนรูกนั

ขัน้ ท่ี ๖ การสะทอ นผลและเผยแพร (Reflection) ใหผ รู ับการนเิ ทศสะทอ นผลส่งิ
ท่ีไดรบั และการนำไปใช นำเสนอผลการขับเคลื่อนงานภายในโรงเรียนเผยแพรก บั โรงเรียน
อืน่ ๆ เพ่ือเปน แนวทางในการดำเนนิ การตอ ไป

๘
วิธีการนิเทศแบบชี้แนะสะทอ นคิด

(การนิเทศแนวใหม, ๑๕ – ๑๗, http://www.krukird.com/๐๒๒๐๑.pdf)
การชี้แนะสะทอนคิด (Reflective Coaching) เปนกระบวนการในการใหค ำแนะนำ
หรือใหคำปรึกษาพรอมกระตุนให เกิดการคิดไตรตรองทบทวน (Reflective Thinking)
พินิจพิเคราะหและพิจารณาสิ่งตาง ๆ อยางรอบคอบโดยใชสติและมีสมาธิซึ่งเปนวิธีการ
ทท่ี ำใหบคุ คลไดทบทวนและสะทอนการกระทำของตน (Reflective Practice) ชวยใหเกิด
ความเขาใจและเกิดการเรียนรูจากประสบการณนำไปสู การพัฒนาปรับปรุงตนเอง
ปรับปรงุ งาน และการแกป ญ หาตาง ๆ ไดอ ยางมีประสทิ ธภิ าพมากขึ้น

จุดมงุ หมายของการนิเทศ
๑. ศึกษานเิ ทศกเ ปนกระจกท่ีจะสะทอ นความคดิ และความจริงของการกระทำให
เปน ระบบ ดวยบรรยากาศสรางสรรค
๒. ศึกษานิเทศกเปนหนาตางที่เปดโอกาสสูการเชื่อมโยงกับความรูและปจจัย
ภายนอกเพื่อ เพิ่มทางเลือกและความมั่นใจในการตัดสินใจและลงมือกระทำการเปลี่ยนแปลง
และ พฒั นาตนเอง
๓. ศึกษานเิ ทศกส รางความไววางใจ (Building trust) ความเขา ใจ และสนับสนุน
ใหคิด ตอเนื่อง คุณลักษณะศึกษานิเทศกที่ทำหนาที่โคช การนิเทศแบบชี้แนะสะทอนคิด
ศึกษานเิ ทศกจ ำเปน ตอ งใหค ำแนะนำ ชแี้ นะ พรอ มสะทอน ใหเ กิดกระบวนการคิด
คุณลกั ษณะสำคญั ของศกึ ษานิเทศก
๑. เปนบุคคลที่มีตนทุนของความรูที่เกี่ยวของกับเนื้อหา วิธีสอน รวมถึง
มบี ุคลิกภาพและ เจตคติทดี่ ีสมำ่ เสมอ
๒. มีความยดื หยุน ไวตอความรสู ึก และเปนกัลยาณมิตร กบั ทกุ คน
๓. มพี น้ื ฐานและประสบการณท่เี ขา ใจธรรมชาติและวัฒนธรรมการทำงาน
๔. มีการพัฒนาทกั ษะ การฟง การคิด การถาม และการเขียนทชี่ ดั เจน
๕. มีกระบวนการคิดทบทวน (Reflective Thinking)

๖. มพี ฤติกรรมการมองเชงิ บวก จับถกู คิดถึงปญ หาทเี่ รมิ่ จากตนเอง
๗. มีการปรับเปลยี่ นพฤตกิ รรม พดู นอยลง ฟง มากข้นึ ไมสัง่ การใด ๆ
๘. ชวยกำหนดจุดพฒั นา เชอ่ื มโยงและสนับสนุนความเปลีย่ นแปลง

๙
กจิ กรรม เทคนิค พฤติกรรมการโคชท่สี ำคญั
๑. ศึกษานิเทศกนิเทศแบบโคชแนะนำตนเองสั้น ๆ และสรางบรรยากาศ
ที่ไววางใจ เปน กันเอง โดยใชพฤติกรรม เชิงบวก และจับถูก แลวตอยอดความคิดและ
การกระทำ ในระหวา งการสนทนา
๒. ขอใหผูรับการโคชแนะนำตนเอง และเลาถึงสิ่งดี ๆ ท่ีไดคิด ไดทำ และได
แกปญหา การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนจนประสบความสำเร็จ รวมถึงการสะทอน
ปญหา ท่ตี อ งการแกไข หรือพัฒนาใหใหเ กดิ คุณภาพตอไป
๓. ศึกษานเิ ทศกผ ูโ คชฟง อยางต้งั ใจ ทง้ั สีหนาและแววตาบง บอกถึงความชื่นชม
และควร บันทกึ ประเด็นสำคัญไวเ พื่อทบทวน หากมปี ระเด็นท่ยี งั ไมชดั ควรใชคำถามเพ่ือให
เกิด ความชดั เจนมากขึ้น
๔. ในขณะสนทนาโคชสามารถใชคำพูดเสริมแรงเพื่อกระตุนใหผูเลามกี ำลังใจ
และอยากเลาตอ และสรา งบรรยากาศใหเ กิดการสนทนาอยางตอเนื่อง
๕. ถา มีผรู บั การโคชคนอืน่ ๆ อยใู นวงสนทนาดวย ควรเปดโอกาสใหสมาชิกคน
อ่ืนเตมิ เตม็ กอนท่โี คชจะเติม
๖. ถามีประเด็นคำถาม ควรเปดโอกาสใหสมาชิกในกลุมไดลองคิดหาแนวทาง
แกป ญ หากอ นที่ โคชจะตอบหรือใหข อเสนอแนะ เพ่อื สรา งความเขม แข็งใหทมี ขั้นตอนและ
กระบวนการโคช
ขนั้ ตอนการดำเนนิ การนเิ ทศ
๑. Creates trust (สรางความไวใ จวางใจใหเกดิ ขึน้ )
๒. Has “big ears, small mouth” (ฟง มาก และพดู นอ ย)
๓. Is non – judge mental (โคช ไมใ ชผ ตู ัดสิน)
๔. Asks questions (ใชค ำถามเพม่ิ ความชดั เจน)
๕. Shows empathy (มีความรูสึกรวม เห็นอกเห็นใจ)
๖. Is a constructive critic (วจิ ารณอยา งสรา งสรรค)
๗. Challenges (สนบั สนุนใหล องวธิ ใี หม ๆ)
๘. Makes suggestions or Gives advice (มีการใหข อเสนอแนะเทา ท่จี ำเปน )
๙. Invites talk (กระตนุ ใหมีการพูดคยุ )
๑๐. Sustained over time มคี วามตอ เนื่อง ย่ังยืน
๑๑. Sets and monitors targets (แบงเปนชวงและวางเปาหมายชัดเจน
นัดหมายการโคช คร้งั ตอไป
๑๒. Gives ownership to teacher (ทำใหผูรับการโคชรูสึกวาตนเองเปน
เจาของความคดิ และ การกระทำนนั้ )

๑๐

ผลลัพธท ี่แสดงถงึ ความสำเรจ็ ของการโคชในรปู แบบช้ีแนะสะทอ นคิด
๑. ครูมีคุณภาพ ไดแนวคิดและหลักการนิเทศแบบชี้แนะสะทอนคิด
(Reflective Coaching) สามารถนำไปใชแกปญหาและปรับปรุงการเรียนการสอนไดอยาง
มปี ระสทิ ธภิ าพ
๒. ผูเรียนมีคุณภาพ ผูเรียนไดรับการแกปญหาการเรียนรูตามสภาพจริง และ
สามารถพัฒนา ตนเองทำใหผ ลสัมฤทธทิ์ างการเรียนสงู ข้นึ
๓. โรงเรียนมีคุณภาพ โรงเรียนเปนองคกรแหงการเรียนรูมีนวัตกรรมทางการ
การศึกษา ที่เกิดจากการพัฒนาคุณภาพครูและคณุ ภาพผูเรยี นอยางตอเนื่อง และคุณภาพ
การศึกษา ไดร ับการรับรองตามมาตรฐานการศึกษาชาติ

การพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษา

การจัดการเรียนรู หมายถึง กระบวนการที่เกิดขึ้นจากการมีปฏิสัมพันธระหวาง
ผูสอนกับผูเรียน โดยใชความรูอยางสรางสรรคจนทำใหเกิดการเรียนรู มีทักษะ สามารถ
พัฒนาพฤติกรรม และนำไปประยุกตใชในชีวิตประจำวัน จนเกิดการพัฒนาตนในทุกดาน
อยา งเต็มศกั ยภาพ

การพัฒนาการจัดการเรียนรู ครูผูสอนตองเรียนรูและเขาใจเกี่ยวกับทฤษฎีการ
พัฒนาการจัดการเรียนรู คือ ทฤษฎีการรูคิดตามแนวคิดของตนเองเพื่อใหผูเรียนเปนผู
ควบคุมกจิ กรรมการเรยี นรูของตนเอง (Self – Regulation) ทฤษฎกี ารสรางความรู ผเู รียน
สามารถสรางความรดู วยตนเองจากการไดลงมือปฏิบัติ ทฤษฎีกระบวนการทางสมองในการ
ประมวลขอมูล ใหผูเรียนรูจัก ใสใจ และควบคุมกระบวนการคิด ทฤษฎีพุทธิปญญานิยม
ผเู รยี นไดฝก ฝน และฝก ทกั ษะการคิด และทฤษฎกี ารเรียนรูแ บบรว มมือ เพื่อนำมาใชใ นการ
วางแผนการจัดการเรียนรู ใหผูเรียนเกิดการเรียนรูตามเปาหมาย สงผลตอผลสัมฤทธิ์
ทางการเรยี นทีส่ ูงขนึ้

แนวทางการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ตองคำนึงถึงองคประกอบสำคัญในการ
จัดการเรียนรู คือ ผูสอน ผูเรียน เนื้อหา สื่อ/แหลงเรียนรู สภาพแวดลอมและบรรยากาศ
การเรยี นรู และการประเมนิ ผลการจดั การเรียนรู ซึง่ องคป ระกอบเหลาน้ี เปนสว นสำคัญใน
การพัฒนาการจัดการเรียนรู ผูสอน เปนผูรูหลักสูตรและนำเนื้อหาสาระมาดำเนินการ
จัดการเรียนรู มีการวัดผลและประเมินผลการเรียนรูตลอดเวลา ผูเรียน ธรรมชาติของ
ผูเรียนทีต่ องใหความสำคัญตอ การจัดการเรียนรู ซึ่งผูเรยี นแตละคนมคี วามแตกตางกนั ท้งั
บุคลกิ ภาพ สตปิ ญญา ความถนัด ความสนใจและความสมบูรณของรางกาย อกี ท้งั การสอน

๑๑

จะเกดิ ขน้ึ ไดน ั้นจำเปน ตอ งมผี ูเรียนเปน ผไู ดรับความรู ความเขา ใจ และประสบการณต าง ๆ
ที่ผูสอนจัดให เนื้อหา ผูสอนจะตองจัดเนื้อหาวิชาใหมีความสัมพันธกัน มีความนาสนใจ
เหมาะสมกบั วยั ระดับชน้ั สือ่ /แหลง การเรียนรู ซง่ึ เปน อปุ กรณชวยในการจัดการเรียนรูให
มีประสทิ ธภิ าพมากยงิ่ ข้ึน สภาพแวดลอ มและบรรยากาศการเรยี นรู ในการสอนที่ตองการ
ใหเ กิดผลดีทั้งผูสอนและผูเรียนนน้ั สภาพแวดลอ มท้งั ในและนอกหองเรียนก็มีความจำเปน
อยา งย่ิงที่ตอ งคำนึงถงึ และการประเมนิ ผลการจัดการเรียนรู ซงึ่ ผสู อนเปนหัวใจสำคัญใน
การพัฒนาการจัดการเรียนรูใหผูเรียนมีคุณภาพ โดยการวางแผนการจัดการเรียนรูตาม
เนื้อหาใหม ีความสมั พันธสอดคลองกับสภาพผูเรียน สือ่ /แหลง เรยี นรู จัดสภาพแวดลอม ที่
ชวยในการจดั การเรยี นรใู หม ีประสิทธิภาพ มกี ารวัดและประเมนิ ผลตรงตามสภาพจริง และ
มวี ิธกี ารทหี่ ลากหลาย บทบาทและหนาทขี่ องผูสอนนอกเหนือจากการจัดการเรยี นรูแ ลวนั้น
ยังตองวิจัยเพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรูเพื่อแกปญหาและพัฒนาผูเรียนเปนไปตาม
เปาหมาย ดานผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน มีทักษะและกระบวนการ และคุณลักษณะอันพึง
ประสงค เมื่อผูสอนจัดการเรียนรูในชั้นเรียน จะตองสำรวจปญหาที่เกิดขึ้นระหวางการ
จดั การเรยี นรู เพื่อหาแนวทางแกป ญ หา พฒั นานวตั กรรมท่จี ะชว ยแกปญ หา นำมาทดลอง
ใช วเิ คราะหข อมูล สรุปผลวา นวัตกรรมท่ีสรางขึน้ สามารถแกปญหาในแตละครั้งได ดังน้ัน
ครูจึงตองมีความรูความเขาเกี่ยวกับการพัฒนาการจัดการเรียนรูโดยผานการพัฒนาองค
ความรู และการนเิ ทศติดตามของศึกษานิเทศก จนสามารถแกปญหาการเรียนรู แลวนำมา
แลกเปลี่ยนเรยี นรจู นเกิดแนวคิดทจี่ ะนำไปสกู ารปฏบิ ตั ทิ ีด่ ี มเี วทีนำเสนอผลงานพรอมมีการ
ยกยองเชิงชูเกยี รติเพื่อเปนขวญั และกำลังใจในการพฒั นางานไปตอ ไป

การพฒั นากระบวนการเสริมสรา งและประเมนิ ทักษะความคิดสรางสรรคและ
การคิดวิเคราะหในชน้ั เรยี น

ความคิดสรางสรรค หมายถึง ความคิดที่หลากหลาย แสวงหาความเปนไปได
ใหมๆ และนอกกรอบ คัดสรรหาทางเลือกใหมๆ และพยายามปรบั ปรุงใหดขี ้ึนเรือ่ ย ๆ ซ่ึงมี
คุณคา การจะตีความเกี่ยวกับ “ความใหม” ขึ้นอยูกับผูสรางสรรคหรือสังคม หรือแวดวง
ที่สิ่งใหมนั้นเกิดขึ้น เชน สิ่งประดิษฐ การคิดวิธีดำเนินการ กระบวนการผลิต วิธีการใหม
ในการแกไ ขปญหา เปนตน

การคิดวิเคราะห หมายถึง ความชำนาญในการคิดใครครวญอยางละเอียด
รอบคอบในเรือ่ งราวตาง ๆ อยา งมีเหตุผล โดยหาสว นดี สวนบกพรอง หรอื จุดเดนจุดดอย
ของเรือ่ งนัน้ ๆ แลว เสนอแนะสิ่งท่ดี ีสงิ่ ที่เหมาะสมน้นั อยา งยตุ ธิ รรม

๑๒

กระบวนการสงเสรมิ ทักษะความคิดสรา งสรรคแ ละการคิดวิเคราะห
การจดั การเรยี นรู "โครงงานนวัตกรรมเพอ่ื ชุมชน" ๖ ขน้ั ตอน
ขนั้ ที่ ๑ การทดสอบระดับการคดิ

ครจู ะตองทำการวิเคราะหผ เู รยี นกอ นวา ความสามารถในดา นการคดิ ของผเู รียนนั้น
อยูใ นระดับใด ซ่ึงในการวดั ระดบั การคดิ นนั้ มีหลากหลายรปู แบบ ในกรณีทเี่ ปนการวัด
ภาพรวมเราอาจจะใชว ธิ กี ารจัดกลมุ และใหแกป ญหาทา ทายอะไรรวมกันสักอยา งเพื่อให
มองเห็นพฤตกิ รรมการแกป ญ หาในภาพรวม ๆ ของช้นั เรียนนน้ั ๆ (โดยเขาไปสบื คน
ตัวอยางแบบทดสอบไดจ าก https://www.galaxyofcreativity.com/

ขัน้ ท่ี ๒ สำรวจชุมชนสรา งแรงบันดาลใจ
ครูจะตองใชความพยายามใหมากที่สุดในการที่จะทำใหผูเ รียนมีความตระหนกั ถงึ

ความสำคัญของสง่ิ ท่ีกำลังจะเรยี นใหได ไมวาจะใชการอธิบาย เชือ่ มโยงกบั โลกและชีวติ จริง
วาสิ่งที่กำลังจะเรียนจะนำเอาไปใชทำอะไร หรือการพาออกนอกหองเรียนเพื่อไปเห็น
สภาพความเปนจริง หรือปญหาจริง หรือพาผูรูผูเชี่ยวชาญเจาของวิชาชีพมาพูดคุย หรือ
การนำขาวสารบานเมือง สารคดีตาง ๆ มาถายทอด ชวนคิด จนทำใหผูเรียนมีความ
ตระหนักถึงสิ่งที่กำลังจะเริ่มตนเรียนรู จนกลายเปนแรงบันดาลใจ ขับเคลื่อนตนเองใหมี
ความมุง มน่ั ตงั้ ใจเรียนรู ตัวอยา ง https://www.youtube.com/watch?v=qNn๕EBSUjJo

๑๓

ขนั้ ที่ ๓ การวางแผนรว มกนั กบั ผูเรียน

ในการจัดการเรียนรูที่มุงเนนการพัฒนากระบวนการคิดนั้น จำเปนอยางยิ่งท่ี
จะตองเปนการรว มกันพฒั นา ระหวางครผู อู อกแบบการเรียนการสอน และผูเรียนที่จะตอง
รว มพัฒนาตนเอง ซึ่งจุดสำคญั ในการที่จะทำใหผูเรียน สามารถพัฒนาตนเองไดนั้น ผูเรียน
จะตองเขาใจในตนเองกอนดังคำกลาวท่ีวา “อานตนออก บอกตนได ใชตนเปน เห็นตนชัด
พัฒนาตนอยางสม่ำเสมอ” ซึ่งในขั้นตอนน้ีครูอาจจะเริ่มจากการเอาผลการประเมนิ ระดับ
การคิดที่ไดวัดไป ในขั้นตอนแรกมาพูดคุยกัน จากนั้นจึงนำเสนอแผนการเรียนรูที่ครูได
ออกแบบมา วามีวัตถุประสงคในการเรียนรูอะไร ผลปลายทางที่คาดหวังคืออะไรบาง
ตลอดจนเกณฑการวัดผลตา ง ๆ ท่คี รไู ดต ง้ั เอาไวในแผน (ซึ่งอาจจะแจก Rubric) เพอ่ื ใหเ กดิ
ความเต็มใจที่จะไดรับการพัฒนาศักยภาพจากครู และรวมแรงรวมใจพัฒนาตนเอง

ตวั อยาง https://www.youtube.com/watch?v=P๔c_ORpmbi๐
ขั้นท่ี ๔ การลงมือปฏบิ ัติ

ครูจำเปนจะตองพยายามที่จะเครงครัดกับการละทิ้งความหวง กังวลของตนเอง
ที่จะเปดพื้นที่ใหผูเรียนจะเปนผูที่ลงมือทำจริงลองผิดลองถูกเอง (Learning by doing)
ทุกขั้นตอนเริ่มตั้งแตการหาขอมูลเร่ืองที่ตนเองอยากรู เมื่อผูเรียนทราบวาอยากจะรูเรื่อง
อะไรจะหาขอมูลนั้น ๆ ไดจากที่ใด ก็จะใหผูเรียนไดเริ่มหาขอมูลจากดวยตนเอง
โดย facilitator จะแนะนำใหว าขอ มลู นัน้ ๆ สามารถหาไดจ ากท่ีใดบาง เชน นักเรียนอยาก
ทราบเรื่องวิวัฒนาการของจรวด ก็แนะนำแหลงขอมูลให เชน หนังสือ วารสาร Internet
ฯลฯ เมื่อผูเรียนไดขอมูลมาแลวก็จะนำมาใชประกอบการทำกิจกรรมทั้งการทดลอง
ทดสอบสมมุติฐานและสรางชิ้นงานจริง รวมไปถึงการไปทัศนศึกษา เพื่อเรียนรู
จากผูเชี่ยวชาญและสถานที่จริง เพื่อใหนักเรียนเขาใจสิ่งที่เรียนรูอยางลึกซึ้ง มิใชเรียนรู
จากขอ มลู ดบิ ในหอ งเรยี นเพียงอยางเดียวเทานั้น การเรียนรูแบบนจี้ ะทำใหผูเรียนไดขอมูล
สวนที่เปนประโยชนมาเปน สารสนเทศที่เปนประโยชนแลวขอมูลนั้นก็จะถูกสังเคราะห

๑๔
ไปเปนองคความรูท่ีจะนำไปประยุกตใ ชในชวี ิตประจำวัน ความรูใหมท ี่ ไดม าเม่ือนำมารวม
กับความรูหรอื ประสบการณเดิมและมีจริยธรรมเปนตัวกำกับในทกุ ข้ันตอน สุดทายก็ไดม า
ซึ่งความรู ใหม หลังจากนั้น นักเรียนจะเขาสูกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู โดยจะนำ
ความรูท ่ีสรางขึ้นน้ันนำเสนอตอเพ่ือนในกลุมผูสอนจะสามารถตรวจสอบไดว าขอมูลถูกตอง
ครบถวนหรือไม ถายังไมสมบูรณจะไดแนะนำใหผูเรียนยอนกลับไปเริ่มตนหาขอมูล
มาเพิ่มเติมใหสมบูรณยิ่งขึ้น ระหวางการทำกิจกรรมและการนำเสนอผลงานน้ัน นักเรียน
จะบันทึกผลการทดลองและผลการเรียนรูดวยทุกครั้งเพื่อเปนการพัฒนาทักษะการคิด
และทักษะการเขยี นท้งั ภาษาไทยและ ภาษาอังกฤษอีกดวย กระบวนการแลกเปล่ียนเรียนรู
นีเ้ รยี กวา “กระบวนการ PDCA (Plan-Do-Check-Action)”
ตวั อยา ง https://www.youtube.com/watch?v=๓N๔Hcve-๗lU

ข้นั ที่ ๕ การประเมินตนเอง

Rubric นอกเหนือจากเปน ตัวเครอ่ื งมือท่ีใชว ดั ระดับทักษะแลว ยงั เปน ตวั เหน่ียวนำ
พฤติกรรมในการพัฒนาขีดความสามารถของผูเรียนเองและยังเหนี่ยวนำพฤติกรรมในการ
ปรับกระบวนการ วิธีการเรียนการสอนของครูอีกดวย เนื่องจากขีดความสามารถในแตละ
ขั้นของทุกคนในชั้นเรียนจะถูกเปดเผยออกมาใหเห็นรวมกันและครูจะตองคิด กลยุทธ
หรือวิธีการเรียนการสอนที่มีความหลากหลายและนา สนใจ จนทำใหผูเรียนสามารถบรรลุ
ขีดความสามารถใน แตละระดับโดยอาจจะมีการกำหนดเปาระยะสั้นรวมกันกับผูเรียน
เปนรายสปั ดาหและทำการประเมนิ แบบตอ เน่อื งซง่ึ กระบวนจัดกิจกรรมการประเมินผูเรียน
จากการสังเกตหองเรียนก็จะมีรูปแบบที่แตกตางกันไปตามที่ครูผูใชเครื่องมือ
เปนผูออกแบบ โดยจำแนกออกเปน ๓ ประเภทหลักๆ ดว ยกันดังน้ี

รปู แบบ Radar Graph (การตีความหมายจากกราฟใยแมงมุม)
กิจกรรมนี้เปนกจิ กรรมที่ครูไดรับการถายทอดจาก Mr. Paul Collard ผูอำนวยการ
สถาบันสงเสริมความคิด สรางสรรคแหง สหราชอาณาจักร ในชวงแรกของโครงการ
โดยรปู แบบการประเมินนีจ้ ะใชกิจกรรมการสะทอนสิ่งที่ผูเรียนเปน ผา นเทปกาวที่ถกู แปะลง
บนพื้นตามหัวขอที่กำหนด ซึ่งนักเรียนทานอื่น ก็จะตองฝกการเปน Good Listening
การประเมินตัวเองดวยการ Plot กราฟใยแมงมุมดวยผาเทปลงบนพื้นเปรียบเหมือน

๑๕
เปนการตีแผสิ่งลี้ลับ ภายในผูเรียนรายบุคคลใหออกมาใหเพื่อนและครู ที่เปรียบเสมือน
ครอบครัวเห็นเพื่อพัฒนาทกั ษะใหแ กกันและกนั เปน ตน

รูปแบบ Linear
เนื่องจากการประเมินตนเองเปนเรื่องที่ตองใชวุฒิภาวะในการวิเคราะหตนเอง
อยางละเอียด ซ่ึงกิจกรรมและบรรยากาศที่ครูจัดใหกับผูเรียนตามความสามารถและวัย
ของผูเรียน จะเปนตัวชวยที่สำคัญที่จะทำใหกิจกรรมประเมินตัวเองดวยการใช Rubric
ได Linear เปนการใชเสนจากจุดเริ่ม ไปถึงจนจบเปนการบอกระดับความเขมขน
ของความสามารถ หรือใชการแบงแบบหยาบ ๆเปนแถว ๆ แตละระดับ และ ลงรายละเอียด
ภายในแถวอีกครั้งโดยโดยใหเด็กแตละคนเรียงลำดับโดยจัดเปน Ranking ดวยตนเองเพื่อ
การฝกความ เขา ใจในตนเองและยอมรับในผูอน่ื
รปู แบบ ๓๖๐° Reflection
d การจดั กจิ กรรมอกี รูปแบบหนงึ่ ไมเ นนกระบวนการทซ่ี บั ซอนแตจ ะใชเวลาส่ือสารกัน
พูดคุยกัน รับฟงกันอยาง ลึกซึ้ง โดยกิจกรรมดังกลาวนี้จะแบงออกเปน ๒ ชวงกลาวคือ
ชวงแรก จะเปนการจับคูกัน Reflection โดยนักเรียนจะสามารถเลือกคูที่ตนรูสึกเชื่อใจ
และไว๎ใจ หลังจากที่คุยกันแลว ทั้งคูก็จะตกผลึกและเตรียมไปนำเสนอกับกลุมท่ีใหญขึ้น
หลงั จากนน้ั ครูจะสรปุ จุดเรียนรทู ่เี ปน ประโยชนและจากน้ันจะคยุ ถงึ เกณฑตาง ๆใน Rubric
เทียบเคียงกับสถานการณ และยกตัวอยางของนักเรียนในหองที่ถือเปน Idol ซึ่ง แตละคน
อาจจะเปนระดับ Champion ในแตละหัวขอ ทำใหนักเรียนสามารถเห็นตนแบบที่เปน
ตัวบุคคล เปน รูปธรรมในแตล ะเร่อื งไดชดั เจนยิง่ ขึน้

ตัวอยา ง https://www.youtube.com/watch?v=๓raVyu๘kA๑A
ข้นั ท่ี ๖ ขั้นตอ ยอดองคค วามรู

เปนขั้นตอนสุดทายของกระบวนการ ภายหลังจากที่เรียนรูมาจนจบและไดองค
ความรูมาแลว ขั้นตอนนี้จะเปน การที่ครูชวนคุย ชวนคิด ใหนักเรียนนำสิ่งที่ไดเรียนรู
เหลา นัน้ ไปใชพ ฒั นาตนเองกอนจะคิดเริ่มเรียนรูในสิง่ ที่ยากข้ึน ลึกข้นึ หรือเปน เร่ืองใหม ๆ
ที่เปนการตอยอดจากองคความรเู ดิม ซึ่งการชวนคุยเพ่ือวางอนาคตในลักษณะนี้ก็เปนการ
กระตนุ ใหผ ูเรียนเกดิ การคดิ วิเคราะหตกผลึก และการคิดสรา งสรรคต อ ยอดไดเ ปน อยา งดี

ตวั อยา ง https://www.youtube.com/watch?v=GSYDbNsuLIY

๑๖

งานวจิ ยั ที่เกีย่ วของ

มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุบลราชธานี (๒๕๖๓) ไดท ำวจิ ัยเรอ่ื ง การสง เสรมิ นวัตกรรม
เครอื ขายการเรยี นรูของครูและบุคลากรทางการศึกษาเพอ่ื พัฒนาคุณภาพผูเรียนดานทักษะ
การคิด ๓P ประกอบดวย การพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะหโดยใชโครงงานเปนฐาน
(Project Base Learning) การพัฒนาทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณโดยใชปญหาเปน
ฐาน (Problem Base Learning) และการพัฒนาทักษะการคิดสรา งสรรคโดยใชผลิตภาพ
เปนฐาน (Product Base Learning) พบวา ๑) ดานการคิดวิเคราะหโดยใชโครงงานเปน
ฐาน (Project base) ผลท่เี กดิ กับครูผูสอน คือ ครมู ีการปรบั ปรุงเปล่ียนแปลงกระบวนการ
สอนที่เนนกระบวนการคิดวิเคราะห ออกแบบกระบวนการฝกฝนให นักเรียนรูจักการ
วิเคราะหเ พอ่ื การจำแนกแยกแยะขอ มูลออกเปนสวนๆ สนับสนุน และสงเสรมิ ให นักเรียน
สามารถกำหนดขอบเขตหรือนิยามสิ่งที่จะวิเคราะหใหชัดเจน เพื่อความสะดวกในการ
วเิ คราะห สรปุ และรายงานผล สำหรบั ผลทเ่ี กิดกบั ผูเ รยี น คือ ผูเรยี นไดรับการสงเสรมิ ความ
ฉลาด ๓ ดาน คือ การสรางสรรค การวิเคราะห และการปฏิบัติ ผูเรียนสามารถคนควา
สืบคนขอมูลตาม หลักการ และเหตุผลของขอมูลที่เปนจริง สามารถประเมินและสรุปสิ่ง
ตาง ๆ บนขอเท็จจริงที่ ปรากฏกอ นจงึ ลงขอ สรปุ นกั เรียนรจู กั การประมาณความนา จะเปน
คาดการณความนาจะเปนได อยางสมเหตุสมผล รูจักวินิจฉัยขอเท็จจริงจากประสบการณ
สวนบุคคล โดยไมมีอคติ มีฐานการคิด ที่ชวยเสริมสรางใหเกิดมุมมองเชิงลึกในอันที่จะ
นำไปสูการตัดสินใจและการแกปญหาได รูจักการแกปญหา การจำแนกแยกแยะ
องคประกอบตาง ๆ และการทำความเขาใจในสิ่งที่เกิดขึ้น ซึ่งจะนำไปสูการแกปญหาได
อยา งตรงประเดน็ สามารถประเมินสถานการณและตัดสินใจเรื่องราวตาง ๆ ไดอ ยา งแมนยำ
สามารถประเมินและสรุปสิ่งตาง ๆ บนขอเท็จจริงที่ปรากฏ ซึ่งจะเปนประโยชนตอ การ
ตัดสินใจ ๒) ดานการคิดอยางมีวิจารณญาณโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem base) ผลที่
เกดิ กบั ครูผูส อน คือ ครูมีการปรบั ปรุงเปลีย่ นแปลงกระบวนการสอนทเี่ นนกระบวนการคิด
อยางมีวิจารณญาณออกแบบกระบวนการฝกฝนใหนักเรียนมีเหตุผล รูจักคิดกอนทำรูจัก
จดั การปญหา คนพบวิธแี กไ ขปญหา บนพื้นฐานของขอ มูลตา งๆ ครูสงเสริม และเปด โอกาส
ใหนักเรียนตัดสินใจ ดวยตนเองครูวางแผนการจัดสื่อการเรียนรูหลายรูปแบบเพื่อสงเสริม
การฝกทกั ษะการคิดอยางมี วิจารณญาณ ครคู ิดคน และจัดกจิ กรรมใหนักเรียนฝกทักษะใน
การอภิปรายเชิงวิเคราะห วิจารณ สนับสนุน และสงเสริมใหนักเรียนรูจักวางแผนการ
ทำงานหรือกิจกรรมตางๆ รูจักวิธีการในการ แกปญหาไดอยางเหมาะสม รอบคอบ และ
ควบคุมตนเองใหดำเนินงานตามแผน ตลอดจนมีการประเมินผลการดำเนินงานที่เกิดข้ึน
สำหรับผลที่เกิดกับผูเรียน คือ ผูเรียนมีความมั่นใจในการเผชิญและแกไขปญหาสามารถ
ตดั สินใจในสถานการณต าง ๆ ไดอยา งเหมาะสมและมเี หตุผล มีทักษะในการสื่อสารกบั ผอู นื่

๑๗
มีความสามารถ และสติปญญาที่จะนำความรูไปประยุกตใชในการดำรงชีวิต มีความ
รับผิดชอบมีระเบียบวินัยมากขึ้น สามารถปฏิบัติงานอยางมีหลักการและเหตุผล และ
๓) ดานการคิดอยางมีวิจารณญาณโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem base) ผลที่เกิดกับ
ครูผูสอน คือ ครูมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงกระบวนการสอน โดยมีการจัดกิจกรรมการ
เรียนรูที่เนนกระบวนการ ใชความคิดตลอดเวลา ออกแบบกระบวนการฝกฝนใหนักเรียน
คิดอยางรอบดาน ไมจำกัดกรอบ ความคิดไวกับสิ่งเดิม จัดกิจกรรมใหนักเรียนมีระบบ
ความคดิ ในการเปรียบเทยี บ มองหลายมติ ริ ะดมพลงั สมอง รวบรวมความคดิ สรางสรรคจาก
หลายๆแหลง จัดสื่อการเรียนรูแบบตางๆ เพื่อ สงเสริมการฝกทักษะการปฏบิ ัติ สนับสนุน
สงเสริมใหนกั เรยี นรูจักวางแผนการจัดระบบการคิด และนำมาตอยอดใหเกิดความคดิ ใหม
เกิดคำตอบใหมๆ กระตุนใหนักเรียนกลาที่จะลงมือทำโดยไมกลัวความลมเหลว รวมทั้ง
พฒั นางานทมี่ อี ยเู ดิมใหด ขี ้นึ ดว ยวิธกี ารใหมๆ สำหรับผลท่ีเกิดกบั ผเู รยี น คอื ผูเ รียนไดเรียนรู
สิ่งตางๆ ดวยตนเอง มีอิสระในการคิด การนำเสนอความคิดของตนเอง มีทักษะ ในการ
สังเกต การซักถาม การตอบคำถาม การคิดหาคำตอบในเรื่องตาง ๆ รวมทั้งคิดคนหา
คำตอบ และวิธีการใหม ๆ ฝกการคิดรอบดานอยางมีเหตุผล ฝกการระดมสมองในการ
ทำงานรวมกับผูอื่น และสามารถนำความรูนี้มาปรับใชในชีวิตประจำวัน ฝกการจัดระบบ
ความคิด เปรียบเทยี บ และมองหลายมติ ิ ความกลาที่จะคิดสรางสรรคเ พื่อพฒั นาสง่ิ ใหม ๆ
โดยไมย ึดติดกับส่งิ เกา และไมกลวั ท่ีจะพบความลม เหลว

สำนกั วิทยบริการและเทคโนโลยมี หาวทิ ยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี (๒๕๖๒) ทำวจิ ัย
เรื่องการพัฒนาระบบฐานขอมูลเครื่องมือสงเสริมและประเมินทักษะความคิดสรางสรรค
และทักษะการคิดวิเคราะหในชั้นเรียน ดวย Application I – Profiler โรงเรียนในสังกัด
สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน จำนวน ๔๔๐ โรงเรียน พบวา ครูที่เขารวม
โครงการเปลี่ยนบทบาทการสอน พยายามที่จะใชความคิดสรางสรรคในการออกแบบการ
เรียนการสอน และวิธีการใหนักเรียนไดตกผลึกความคิดหรือนำเสนอสิ่งที่ไดเรียนรูใหมี
ความหลากหลายและแปลกใหมกวาจากเดิม ใหแสดงความคิดเห็น และมีสวนรวมในการ
เรยี นรู มีการเปดประสบการณผานการลงมือปฏิบัติจริง นักเรียนสามารถวางแผนงาน และ
ปฏิบัติกิจกรรมดวยตนเอง โดยมีครูคอยกระตุนใหเกิดความตืน่ ตัวกลาคิดกลาทำ นำเสนอ
งาน ผลการทดสอบจำแนกตามกลุมสาระการเรียนรูและพบวากลุมสาระการเรียนรู
วิทยาศาสตรและกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตรในนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๒
เฉลยี่ สูงกวากลุมควบคุมเล็กนอย เม่ือดำเนนิ โครงการไปแลวทดสอบซ้ำ ไดผ ลคะแนนเฉลี่ย
ของกลุมทดลองเพิ่มขึ้นอยางเห็นไดชัด ผลการทดสอบกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรดวยขอสอบ STEM ขององคการ OECD มีขอมูลที่
นาสนใจวาหองเรียนที่เรียนปกติหรือหองเรียนกลุมควบคุมกอนเรียนทำคะแนนไดดีกวา

๑๘
หลังเรียน กลาวคือ ยิ่งเรียนยิ่งทำใหผลการสอบนอยลง แตในทางตรงขามกลุมทดลอง
หลังจากที่ไดเรียนดวยการเรียน ผานเคร่ืองมือสงเสริมและประเมินทักษะความคิด
สรา งสรรคแ ละการคิดวิเคราะหท ำคะแนนไดด ีกวา กอนเรยี น

ตอนท่ี ๓
วิธีการดำเนินการ

รายงานผลการนิเทศโครงการพัฒนากระบวนการเสริมสรางและประเมินทักษะความคิด
สรา งสรรคและการคิดวิเคราะหในชัน้ เรียนระดับมัธยมศกึ ษา กรณีศกึ ษา : โรงเรียนระโนดและโรงเรียน
คลองแดนวิทยา สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษาสงขลา สตูล ดำเนินการดังน้ี

๑. การกำหนดวิธีดำเนนิ การนเิ ทศ
๒. แหลงขอมูล
๓. เคร่ืองมือทใ่ี ชใ นการนเิ ทศ
๔. การเก็บรวบรวมขอมูล
๕. การวิเคราะหขอ มูล
๑. การกำหนดวิธีดำเนินการนเิ ทศ
ในการดำเนนิ การนิเทศใชกระบวนการนิเทศท่ีผนู ิเทศสงั เคราะหข้ึนประกอบดวย
๖ ขั้นตอน ๑) การประเมนิ เบือ้ งตน (Scanning for Needs) ๒) การวางแผนการนเิ ทศ ๓)
การใหความรู ๔) การดำเนินการนเิ ทศ ๕) การประเมนิ และแลกเปลีย่ นเรียนรู ๖) การ
สะทอ นผลและเผยแพร ดังรายละเอยี ดตอไปนี้

วนั เดอื นป ขั้นตอนการนิเทศ กิจกรรมการดำเนินการ ผูรบั ผิดชอบ
เม.ย - พ.ค. การประเมิน คัดเลอื กโรงเรยี นในสงั กดั สำนักงาน
๖๓ เบอ้ื งตน สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษา คณะกรรมการ
(Scanning for ตามขนาดและความตอ งการ การศึกษาข้นั พืน้ ฐาน
Needs) กลุม ตัวอยา งสรางแกนนำครู มลู นิธเิ พือ่ ทักษะแหง
ตามโครงการพฒั นา อนาคต หนวยงาน
กระบวนการเสรมิ สรางและ OECD และ
ประเมินทกั ษะความคดิ มหาวิทยาลยั ศรีปทุม
สรา งสรรคแ ละการคิดวิเคราะห
ในชัน้ เรยี นระดบั มัธยมศกึ ษา
(โรงเรียนระโนดและโรงเรียน
คลองแดนวิทยา)

๒๐

วนั เดอื นป ขนั้ ตอนการนเิ ทศ กจิ กรรมการดำเนนิ การ ผรู บั ผิดชอบ
การวางแผน ๑.กำหนดเปา หมายรว มกัน สำนักงานเขตพน้ื ที่
๑๗ - ๒๗ การนเิ ทศ เก่ยี วกับการดำเนนิ การโครงการ การศกึ ษา
พฤศจกิ ายน (Planning) การนเิ ทศ วัตถุประสงคก าร มหาวทิ ยาลยั ศรีปทุม
นิเทศ ๒) ประเด็นการนเิ ทศ มลู นิธิเพื่อทักษะแหง
๒๕๖๔ การใหความรู ๓) วธิ กี ารนเิ ทศ ๔) เครอื่ งมอื อนาคต
๗ ธนั วาคม กอนการนเิ ทศ ท่ีใชในการนิเทศ และ ๕) โรงเรียนระโนด
๒๕๖๔ (Informing) ปฏทิ นิ การนิเทศ โรงเรียนคลองแดน
๒. ผูอ ำนวยการโรงเรยี น วทิ ยา
คดั เลือกครู กลมุ สาระการ
เรยี นรวู ทิ ยาศาสตร
คณติ ศาสตร และศิลปะ
๓. แจง หนังสือถงึ โรงเรียน
มหาวทิ ยาลยั ศรีปทมุ และมูลนธิ ิ รศ. ดร. ธันยวิช วเิ ชยี ร
เพ่อื ทกั ษะแหง อนาคต ให พันธ สำนักวจิ ยั และนวตั กรรม
ความรู สรางความเขาใจ มหาวิทยาลัยศรีปทมุ
นางสาวปวณี า จันทรส ขุ
เก่ียวกบั กระบวนการเสริมสรา ง ประธานมลู นิธิเพอ่ื ทกั ษะแหง ชีวิต
และประเมินทกั ษะความคดิ
สรางสรรคแ ละการคดิ วิเคราะห รอง. ผอ.สพม.สขสต
ในช้นั เรียนระดบั มัธยมศกึ ษากับ นางนฤนันท เพชรสวุ รรณ
คณะครูแกนนำ หวั หนา งาน ศน.สพม.สขสต
วชิ าการ ผูอำนวยการโรงเรยี น นายวรี ะศกั ดิ์ บุญญาพิทักษ
เพ่อื นำไปขยายผลและ นางสาวชาครยิ า ชายเกล้ยี ง
ขบั เคล่ือนภายในโรงเรยี นอบรม โรงเรยี นระโนด
เชงิ ปฏบิ ัตกิ ารเตรียมความ นายราเชนทร ชูแกว
พรอมใชเครือ่ งมอื พัฒนาทกั ษะ ผอ.ร.ร.
ความคดิ สรา งสรรคแ ละการคิด นายวิษณเุ ทพ จนั ทศรี รอง
วเิ คราะห ผอ.ร.ร.
(ประชุมเชิงปฏบิ ตั กิ าร นางสาวเพ็ญณี สาลีเกษตร
ณ หองประชมุ โรงเรยี นระโนด) นางอบุ ลรัตน บุญชู
นางสาวมัชชฎุ า รัตนคำ
โรงเรยี นคลองแดนวิทยา
นายพงศศ ักด์ิ สงั ขถ าวร
ผอ.ร.ร.
นางอามาลีนา อดุลรัส
นางรัญทวิ า จันทรแกว
นางปย ะมาศ จาริคณุ

๒๑

วันเดือนป ขัน้ ตอนการนิเทศ กิจกรรมการดำเนนิ การ ผูรับผิดชอบ
๒๒, ๒๙ การดำเนินการ ดำเนนิ การนิเทศโดยใชวธิ ีการ คณะนิเทศ
ม.ค. ๖๔ นเิ ทศ (Doing) นิเทศแบบชแี้ นะสะทอ นคิด สพม. สขสต
๕, ๑๙ โดยผนู เิ ทศใหคำแนะนำใน ครแู กนนำ
ก.พ. ๖๔ การพัฒนาปรบั ปรงุ การจดั การ
เรียนรู สนบั สนนุ ใหครู
๑๒ , ๒๖ สามารถจัดการเรียนรแู ละ
มี.ค. พฒั นาผเู รยี นใหเกดิ
ประสทิ ธิผล โดยการสังเกตชน้ั
๑ - ๔ เม.ย. เรียน ประเมินแผนการจดั การ
๖๔๖๔ เรียนรู
การประเมินผล ๑.ประเมนิ ผลการจดั การ สพม. สขสต
และแลกเปลย่ี น เรยี นรู ครแู กน
๒.เตรียมความพรอ มการ โรงเรยี น
เรียนรู แลกเปลยี่ นเรียนรู เก่ียวกบั คลองแดนวทิ ยา
(Evaluating) - ผลการจดั การเรียนรู ๑. นางสาวกอราฎี กอ

- ตัวอยางผลงานนักเรียน เฉม
- ภาพตัวอยา งกิจกรรม ๒. นายยทุ ธภพ เรืองฤทธ์ิ
- เนอ้ื หาทีบ่ รู ณาการ โรงเรยี นระโนด
- ความเปลีย่ นแปลงของ ๑. นางสาวเพญ็ ณี สาลี
ผูเรยี น เกษตร
- ความเปล่ยี นแปลงของครู ๒. นางอุบลรัตน
๓. รวมและเปลย่ี นเรยี นรทู าง บญุ ชู
วชิ าชพี PLC ณ โรงแรมบุหลนั ศกึ ษานเิ ทศก
อนั ดาบาบารีสอรท ตำบล นางสาวชาคริยา ชาย
แหลมสัก อำเภออาวลึก เกลย้ี งนำ
จงั หวัดกระบี่
๔.ถอดประสบการณ PLC

๒๒

วนั เดือนป ขั้นตอนการนเิ ทศ กจิ กรรมการดำเนนิ การ ผูรับผิดชอบ
๑๗ พ.ค.. ๖๔ การสะทอ นผล ๑.โรงเรียนระโนดและ คณะนเิ ทศ
และเผยแพร โรงเรยี นคลองแดนวทิ ยา สพม. สขสต
(Reflection) สะทอ นผลส่ิงที่ไดรับและ ผอู ำนวยการ,
การนำไปใช นำเสนอผลการ ครแู กนนำ
ขับเคลือ่ นงานภายใน
โรงเรียนเผยแพรกับโรงเรยี น
อื่น ๆ เพ่ือเปนแนวทางใน
การดำเนินการตอ ไป
๒. สรุปรายงานผลกิจกรรม/
โครงการ
๓. แนวทาง/รปู แบบการขยาย
ผลตอ ยอด

๒. แหลง ขอมูล

๒.๓ https://www.galaxyofcreativity.com/PedagogyPlanet/

๒.๒ PPT

๒๓
๒.๓ รายละเอียดกระบวนการเสริมสรางและประเมินทักษะความคดิ สรา งสรรคแ ละ
การคิดวิเคราะหในชนั้ เรียนระดบั มธั ยมศึกษา ๖ ขั้นตอน ดงั นี้

ขั้นที่ ๑ การทดสอบระดบั การคิด
https://www.youtube.com/watch?v=AJ๘๖XQBB๑GM&feature=youtu.be
ขั้นที่ ๒ สำรวจชุมชนสรา งแรงบันดาลใจ
https://www.youtube.com/watch?v=qNn๕EBSUjJo
ขน้ั ท่ี ๓ การวางแผนรว มกันกับผูเรียน
https://www.youtube.com/watch?v=P๔c_ORpmbi๐
ขน้ั ที่ ๔ การลงมือปฏบิ ตั ิ กรณีศึกษา ร ร วดั กคู ำ
https://www.youtube.com/watch?v=๓N๔Hcve-๗lU
ข้นั ที่ ๕ การประเมินตนเอง
https://www.youtube.com/watch?v=๓raVyu๘kA๑A
ขน้ั ท่ี ๖ ขั้นตอยอดองคค วามรู

https://www.youtube.com/watch?v=GSYDbNsuLIY

๓. เคร่ืองมอื ทใี่ ชใ นการนเิ ทศ
๓.๑ แบบบนั ทกึ การนิเทศ
๓.๒ นเิ ทศแบบออนไลนใ ช Line และ Zoom Meeting

๔. การเกบ็ รวบรวมขอ มลู

๔.๑ วางแผนรว มกนั ระหวา ง ศึกษานิเทศก ผูอำนวยการโรงเรยี นและทีมงาน

มหาวทิ ยาลัยศรปี ทมุ และมลู นิธิเพอ่ื ทักษะแหง อนาคต
๔.๒ ผอู ำนวยการโรงเรียนคัดเลือกครเู ขารวมโครงการ ฯ กลมุ สาระการเรียนรู

วทิ ยาศาสตร คณติ ศาสตร และศิลปะ
๔.๓ แจง หนงั สอื ถึงโรงเรียน
๔.๔ อบรมเชงิ ปฏิบัติการเตรยี มความพรอมใชเครอ่ื งมือพฒั นาทกั ษะความคิด

สรางสรรคและการคดิ วเิ คราะห

๔.๕ นิเทศตดิ ตามแนวทางการนำโครงการไปประยกุ ตใชการเขยี นแผนการจดั การ

เรยี นรู สงั เกตชน้ั เรยี น นเิ ทศแบบลงพืน้ ทจ่ี รงิ และนิเทศแบบออนไลนใ ชก ลมุ ไลน
๔.๖ รวมแลกเปลย่ี นเรียนรู แบบลงพื้นท่ีจริง กลมุ ไลนและระบบออนไลน( Zoom Meeting)
๔.๗ สรุปผล/นำเสนอแนวทาง/รูปแบบการขยายผลตอ ยอด ใชกลุมไลนแ ละระบบ

ออนไลน( Zoom Meeting)
๕. การวเิ คราะหข อมูล

วเิ คราะหเนื้อหาและนำเสนอขอมูลเชิงบรรยาย

ตอนที่ ๔
ผลการดำเนินการ

ผลการนเิ ทศโครงการพฒั นากระบวนการสรางและสงเสริมทกั ษะความคดิ สรา งสรรค
และทักษะการคดิ วเิ คราะหใ นช้นั เรยี นมัธยมศกึ ษา กรณศี ึกษา: โรงเรยี นระโนดและโรงเรยี น
คลองแดนวิทยา สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษามัธยมศึกษาสงขลา สตูลมีดังน้ี

๑. แนวทางการดำเนนิ การโครงการพฒั นากระบวนการสรางและสง เสรมิ ทกั ษะ
ความคดิ สรา งสรรคแ ละทักษะการคิดวิเคราะหใ นชน้ั เรียนมธั ยมศึกษาของโรงเรยี นระโนดและ
โรงเรียนคลองแดนวทิ ยาสำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษาสงขลา สตลู

ผูบริหารและครูแกนนำที่ไดรับการอบรมเชิงปฏิบัติการเตรียมความพรอมใชเครื่องมอื
พัฒนาทักษะความคิดสรางสรรคและการคิดวเิ คราะหไดวางแผนดำเนนิ การโดยมีการประชมุ
วางแผนดำเนนิ การและจดั ทำเปนโครงการของโรงเรยี น มีข้ันตอนดำเนินการโดยสรปุ ดังนี้

๑) ประชมุ ฝายบรหิ ารและหวั หนา กลมุ สาระการเรียนรูวิเคราะหส ภาพปญหา
การจดั การเรยี นรู

๒) มอบหมายคณะกรรมการดำเนนิ งาน
๓) คณะกรรมการรว มกนั วางแผนและกำหนดขนั้ ตอนการปฏิบตั ิ
๔) จดั ประชมุ คณะครเู พ่อื สรางความรแู ละความเขา ใจรปู แบบและกระบวนการ
จดั การเรียนการสอน
๕) จดั การเรียนการสอนในช้นั เรียนโดยสอดแทรกกระบวนการคดิ ในกลุม สาระ
วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี คณติ ศาสตรและศิลปะ
๖) การนำเสนอของนกั เรยี น
๗) สรุปและรายงานผล
ซ่งึ โรงเรียนระโนดและโรงเรียนคลองแดนวทิ ยามีแนวทางพฒั นาการจดั การเรียนรู
เพ่ือสง เสริมการคิดสรา งสรรคใ นชนั้ เรยี นโดยนำกระบวนการเสริมสรา งและประเมนิ ทักษะ
ความคดิ สรางสรรคและการคิดวิเคราะหใ นช้นั เรยี นระดับมัธยมศกึ ษา ๖ ขนั้ ตอน
มาประยกุ ตใ ชด งั รายละเอียดตอ ไปนี้
โรงเรียนระโนด
โรงเรียนระโนดไดน ำเทคนคิ การจดั การเรียนรูโ ดยใชโครงงานนวตั กรรมเพ่อื ชมุ ชน ๖
ขั้นตอนมาประยกุ ตใชในกลมุ สาระการเรียนรูวทิ ยาศาสตร คณติ ศาสตรแ ละศิลปะ
กลมุ เปาหมายเปน นักเรียนระดับมธั ยมศกึ ษาปท ี่ ๒ โดยเริ่มจากการจัดกิจกรรมเสวนา “วถิ ีชวี ติ
ชาวระโนด” ใหน ักเรียนไดร ับรเู ก่ียวกบั อาชีพตาง ๆ ในอำเภอระโนด นำไปสูการรบั รถู ึงปญ หา
ของการเกิดอาชพี นั้น ๆ โดยการเชิญวิทยากรท่ีเชี่ยวชาญและผูทีเ่ ขาใจถึงอาชพี ตาง ๆ ในอำเภอ

๒๕
ระโนด มารว มใหความรูและรว มเสวนากบั นกั เรียน จนนกั เรยี นรบั รถู งึ ปญ หาและหาวธิ ีการ
แกป ญ หา ผลการดำเนินการโครงการสรปุ ไดเปน ๓ ข้นั ตอนดังน้ี

ขัน้ ท่ี ๑ สรางแรงบันดาลใจ โดยครใู ชค ำถามกระตนุ ใหนักเรยี นคิดเกย่ี วกบั ปญ หาทีเ่ กดิ ขน้ึ
ในชมุ ชน ใหนกั เรยี นนำเสนอหนาชน้ั เก่ียวกับปญ หาของแตละกลุม

ขน้ั ท่ี ๒ สำรวจชุมชน วทิ ยากรในชมุ ชนมาใหความรูเก่ียวกบั อาชพี ในอำเภอระโนด
ขัน้ ที่ ๓ บรู ณาการความรู นักเรียนรว มกันคิดเกย่ี วกบั ปญ หาในชุมชนทต่ี นเองสนใจเรียนรู
เพือ่ นำไปแกปญหาเพ่ือนำไปสกู ารบรู ณาการตัวช้ีวัดในรายวิชาท่ีเก่ยี วของ

โรงเรยี นคลองแดนวทิ ยา
จัดการเรียนรูในรูปแบบบูรณาการขามกลุมสาระฯ ภาษาไทย วทิ ยาศาสตร คณิตศาสตร

และศลิ ปะ กบั นักเรยี นระดับชัน้ มธั ยมศึกษาปท่ี ๒ จำนวน ๓๘ คน เวลาที่ใชในการจัดกิจกรรม
จะใชคาบ ๘ - ๙ (เวลา ๑๔.๒๐ น. - ๑๖.๐๐ น.) ทุกวนั ศุกร ซง่ึ เปนคาบกิจกรรมของนักเรียน
โดยนำขั้นตอนการจัดการเรียนรูตามหลักการ high functioning classroom ขององคการ

๒๖
OECD ดวยกระบวนการ CIP Community innovation project มาประยุกตใช ใชชื่อวา
KIDDEE Project ๖ ขั้นตอน รวมกับการใชแผนการจัดการเรียนรูบูรณาการที่ชื่อวา
| แดนศลิ ป ถ่นิ กงั หนั ลม | ดงั น้ี

ขั้นท่ี ๑ ประเมินระดับความคดิ (K: Knowledge) ครูทำการวิเคราะหน ักเรยี นวามี
ความสามารถดานการคดิ อยูในระดับใด โดยใชโ ปรแกรม https://www.galaxyofcreativity.com/

ข้ันที่ ๒ สรา งแรงบนั ดาลใจ (I: Inspiration) ครจู ัดกิจกรรมสรา งแรงบนั ดาลใจโดยใช
คำถามกระตุนเกย่ี วกบั สิง่ ทนี่ กั เรยี นสนใจอยากเรียนรูในชุมชน

ข้นั ท่ี ๓ พัฒนาความคิด (D: Development) ครูและนกั เรยี นออกแบบการจดั การ
เรียนรรู วมกนั กบั สิ่งท่นี กั เรียนสนใจกำหนดเนือ้ หาวชิ าการและเปาหมายการเรยี นรู

ข้นั ท่ี ๔ ลงมือปฏิบัตจิ ริง (D: Doing) นักเรียนเริ่มหาขอมูลเรื่องทต่ี นเองอยากรู ลงมือ
ปฏบิ ัติจรงิ ในการสรา งแบบจำลองกังหันลม

ขัน้ ที่ ๕ การประเมนิ ตนเอง (E: Evaluation) ประเมินความคดิ ดวยการสะทอนผล
การดำเนินการ และประเมินโดยใชกราฟใยแมงมมุ

ขัน้ ท่ี ๖ การคดิ ตอ ยอด (E: Extenstion) ครูชวนนกั เรียนคยุ ชวนคดิ นำส่งิ ที่เรียนรู
ไปใชพฒั นาตนเอง ตอยอดใหน ักเรียนเกดิ คดิ วิเคราะหสรา งสรรค

๒๗

๒. ผลการนเิ ทศ ติดตาม ผลการดำเนินการพัฒนากระบวนการสรา งและสงเสริมทกั ษะ
ความคิดสรา งสรรคและทักษะการคิดวเิ คราะหในชน้ั เรียนมธั ยมศกึ ษาของโรงเรยี นระโนด
และโรงเรยี นคลองแดนวิทยาสำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษาสงขลา สตูล

ครูผสู อน มคี วามมุง มนั่ ตัง้ ใจ เปลีย่ นรูปแบบการจัดการเรยี นรู เนน บรู ณาการแบบมสี วน
รวม ออกแบบกิจกรรมที่เนนกระบวนการใหนักเรียนฝกสังเกต ตอบคำถาม นำเสนอ
แกปญหาในสถานการณตาง ๆ คิดวิเคราะหจำแนกแยกแยะขอมูลออกเปนสวนๆ เชื่อมโยง
องคความรใู นชวี ิตประจำวัน นกั เรยี นทุกคนไดล งมอื ปฏบิ ัติจริงดว ยตนเอง

นักเรยี น มสี วนรว มในการเรียนรู รูจกั วางแผนการจัดระบบการคดิ และนำมาตอยอดให
เกิดความคิดใหม ลงมือปฏิบัติจริงดวยตนเอง มีอิสระในการคิด การนำเสนอความคิดของ
ตนเอง มีทักษะ ในการสังเกต การซักถาม การตอบคำถาม การคิดหาคำตอบในเรื่องตาง ๆ
รวมทั้งคิดคนหาคำตอบ และวิธีการใหม ๆ ฝกการคิดรอบดานอยางมีเหตุผล ฝกการระดม
สมองในการทำงานรวมกับผูอื่น และสามารถนำความรูน้ีมาปรับใชในชีวิตประจำวนั ผลการ
ประเมนิ ความคดิ สรางสรรคแ ละการคิดวิเคราะหข องนกั เรยี น ปรากฏดงั ตาราง

คะแนน คาเฉลยี่ คา เฉลย่ี คาเฉล่ยี
โรงเรยี น ระดบั สถานศกึ ษา ระดบั ภาคใต ระดบั ประเทศ
ระโนด กอน หลงั ผลตา ง กอน หลงั ผลตาง กอ น หลงั ผลตา ง
คลองแดนวิทยา ๙.๓๐ ๑๑.๓๘ ๒.๐๘ ๑๐.๑๖ ๑๐.๔๒ ๐.๒๖ ๘.๗๗ ๙.๑๖ ๐.๓๙
๑๐.๕๔ ๑๑.๒๔ ๐.๗

ท่ีมา: ผลการประเมนิ ในระบบฐานขอ มลู ของมูลนธิ ิเพือ่ ทกั ษะแหงอนาคต
สรุปผลจากตาราง นักเรียนโรงเรียนระโนดมีคาเฉลี่ยกอนพัฒนาโดยใชโครงงาน
นวตั กรรมเพอื่ ชุมชน ๙.๓๐ หลังพัฒนา ๑๑.๓๘ โรงเรียนคลองแดนวิทยามีคาเฉลี่ยกอนการ
พัฒนา ๑๐.๕๔ และหลังพัฒนา ๑๑.๒๔ แสดงวา นกั เรียนทง้ั สองโรงเรยี นมคี วามคดิ สรางสรรค
และการคิดวิเคราะหสงู ขน้ึ และเมอื่ เทียบกับระดับภาคใตและระดับประเทศนักเรียนมีคะแนน
สงู กวาทงั้ ระดับภาคใตและระดบั ประเทศ

ตอนท่ี ๕
สรุปผล อภปิ รายผลและขอเสนอแนะ

รายงานผลการนิเทศโครงการพัฒนากระบวนการสรางและสงเสริมทกั ษะความคิด
สรางสรรคและทกั ษะการคิดวเิ คราะหใ นช้นั เรยี นมธั ยมศกึ ษา กรณีศกึ ษา: โรงเรยี นระโนด
และโรงเรยี นคลองแดนวทิ ยา สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษามัธยมศึกษาสงขลา สตูล

ประชากร
ผูบรหิ าร ครูโรงเรยี นระโนดและโรงเรียนคลองแดนวิทยา สงั กดั สำนกั งานเขต
พ้นื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษาสงขลา สตลู จำนวน ๕๗ คน
กลมุ ตัวอยา ง
ผูบ ริหาร ครโู รงเรียนระโนดและโรงเรียนคลองแดนวทิ ยา สงั กดั สำนักงานเขต
พืน้ ท่ีการศกึ ษามัธยมศึกษาสงขลา สตลู จำนวน ๑๗ คน โดยการเลอื กแบบเจาะจง
(Purposive Sampling) แกนนำขบั เคล่อื นโครงการในโรงเรียน

สรปุ ผล

๑. แนวทางการดำเนินการโครงการพัฒนากระบวนการสรางและสงเสริมทักษะ
ความคิดสรา งสรรคแ ละทักษะการคิดวิเคราะหใ นชน้ั เรยี นมธั ยมศกึ ษาของโรงเรียนระโนด
และโรงเรยี นคลองแดนวทิ ยาสำนักงานเขตพืน้ ท่ีการศึกษามธั ยมศึกษาสงขลา สตูล

โรงเรียนระโนดจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนากระบวนการเสริมสรางและประเมินทักษะ
ความคิดสรางสรรคและการคิดวิเคราะหในชั้นเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ๓ ขั้นตอน
คือ ๑) สรางแรงบันดาลใจ โดยครูใชคำถามกระตุนใหนักเรียนคดิ เกีย่ วกับปญหาท่ีเกดิ ขนึ้
ในชุมชน ใหนักเรียนนำเสนอหนาชั้นเกี่ยวกับปญหาของแตละกลุมสอดแทรกความรูและ
กระบวนการคิดในกลุมสาระการเรียนรู ๒) สำรวจชุมชน วิทยากรในชุมชนมาใหความรู
เกี่ยวกับอาชีพในอำเภอระโนด และ ๓) บูรณาการความรู นักเรียนรวมกันคิดเกี่ยวกับ
ปญหาในชุมชนที่ตนเองสนใจเรียนรูเพื่อนำไปแกปญหาเพื่อนำไปสูการบูรณาการตัวชี้วดั
ในรายวชิ าทเ่ี ก่ยี วของ

ปญหาและอุปสรรคในการดำเนนิ การ
โครงการเขามาในชวงกลางภาคเรียนที่ ๒ ปการศึกษา ๒๕๖๔ ทำใหทางโรงเรียน
บริหารจัดการเร่อื งเวลา การจัดคาบชว่ั โมงใหนกั เรยี นมารวมตวั กนั ไมลงตวั
โรงเรียนคลองแดนวิทยาพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรียนรู โดยการประยุกตใชรูปแบบ
การจัดการเรียนรู "โครงงานนวตั กรรมเพ่อื ชุมชน" ๖ ขัน้ ตอน เปน KIDDEE Project ๖ ขั้นตอน
รวมกับการใชแผนการจัดการเรียนรูบูรณาการที่ชื่อวา แดนศิลป ถิ่นกังหันลม ดังนี้

๒๙

๑) ประเมนิ ระดบั ความคิด (K: Knowledge) ครูทำการวิเคราะหน กั เรียนวามีความสามารถดาน
การคิดอยูในระดับใด โดยใชโปรแกรม https://www.galaxyofcreativity.com/ ๒)
สรางแรงบันดาลใจ (I: Inspiration) ครูจัดกิจกรรมสรางแรงบันดาลใจโดยใชคำถามกระตุน
เกี่ยวกับสิ่งที่นักเรียนสนใจอยากเรียนรูในชุมชน ๓) พัฒนาความคิด (D: Development) ครู
และนักเรียนออกแบบการจัดการเรียนรูรวมกันกับสิ่งที่นักเรียนสนใจกำหนดเนื้อหาวิชาการ
และเปาหมายการเรียนรู ๔) ลงมือปฏิบัติจริง (D: Doing) นักเรียนเริ่มหาขอมูลเรื่องที่ตนเอง
อยากรู ลงมือปฏิบัติจริงในการสรางแบบจำลองกังหันลม ๕) การประเมินตนเอง
(E: Evaluation) ประเมนิ ความคิดดวยการสะทอ นผลการดำเนินการ และประเมินโดยใชกราฟ
ใยแมงมุม และ ๖) การคิดตอยอด (E: Extenstion) ครูชวนนักเรียนคยุ ชวนคิดนำสิ่งที่เรียนรู
ไปใชพ ฒั นาตนเอง ตอยอดใหนกั เรยี นเกิดคิดวิเคราะหสรางสรรค

ปญ หาและอุปสรรคในการดำเนนิ การ
ขั้นการสรางแรงบนั ดาลใจ เปนกิจกรรมท่ีใหนกั เรียนไดลงสำรวจพื้นที่ แตเนื่องจาก
สถานการณก ารแพรระบาดเชือ้ ไวรสั โคโรนา ๒๐๑๙ (COVID - ๑๙) สถานประกอบการปด
๒. ผลการนิเทศ ติดตาม ผลการดำเนินการพัฒนากระบวนการสรางและสงเสริม
ทกั ษะความคิดสรา งสรรคและทักษะการคิดวเิ คราะหใ นชั้นเรยี นมธั ยมศึกษาของโรงเรียน
ระโนดและโรงเรียนคลองแดนวทิ ยา สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษามัธยมศกึ ษาสงขลา สตูล
ครูผูสอน มีความมุงมั่น ตั้งใจ เปลี่ยนรปู แบบการจดั การเรียนรู เนนบูรณาการแบบมี
สวนรวม ออกแบบกิจกรรมที่เนนกระบวนการใหนักเรียนฝกสังเกต ตอบคำถาม นำเสนอ
แกป ญหาในสถานการณตา ง ๆ คดิ วเิ คราะหจ ำแนกแยกแยะขอมูลออกเปนสวน ๆ เช่ือมโยง
องคความรใู นชวี ิตประจำวนั นกั เรยี นทกุ คนไดลงมอื ปฏิบัติจรงิ ดว ยตนเอง
นกั เรียน มสี ว นรว มในการเรยี นรู รูจ ักวางแผนการจัดระบบการคดิ และนำมาตอ ยอด
ใหเกิดความคิดใหม ลงมือปฏบิ ัติจรงิ ดวยตนเอง มีอิสระในการคิด การนำเสนอความคิด
ของตนเอง มีทักษะ ในการสงั เกต การซักถาม การตอบคำถาม การคิดหาคำตอบในเร่ือง
ตางๆ รวมทงั้ คดิ คน หาคำตอบ และวธิ ีการใหม ๆ ฝกการคิดรอบดานอยา งมเี หตุผล ฝกการ
ระดมสมองในการทำงานรว มกบั ผอู ่นื และสามารถนำความรนู มี้ าปรับใชในชีวิตประจำวนั
ผลการประเมินความคิดสรา งสรรคและการคดิ วิเคราะห
นักเรียนโรงเรียนระโนดมคี า เฉล่ียกอ นการพัฒนากระบวนการเสริมสรา งและประเมิน
ทกั ษะความคิดสรางสรรคแ ละการคิดวเิ คราะหในชัน้ เรยี นระดบั ชั้นมธั ยมศึกษา ๙.๓๐ หลัง
พฒั นา ๑๑.๓๘ โรงเรียนคลองแดนวิทยามคี า เฉล่ยี กอ นการพัฒนา ๑๐.๕๔ และหลงั พฒั นา
๑๑.๒๔ แสดงวานักเรียนทั้งสองโรงเรียนมีความคิดสรางสรรคและการคิดวิเคราะหสูงข้ึน
และเมื่อเทียบกับระดับภาคใตและระดับประเทศนักเรียนมีคะแนนสูงกวาทั้งระดับภาคใต
และระดบั ประเทศ

๓๐

อภิปรายผล

ผลการนเิ ทศ ติดตาม ผลการดำเนินการพฒั นากระบวนการสรา งและสง เสรมิ
ทกั ษะความคดิ สรา งสรรคแ ละทักษะการคดิ วิเคราะหใ นชน้ั เรียนมัธยมศึกษาของโรงเรยี น
ระโนดและโรงเรียนคลองแดนวทิ ยาสำนักงานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษาสงขลา สตูล

ครูผูสอน มีความมุงม่ัน ตั้งใจ เปลี่ยนรูปแบบการจัดการเรียนรู เนนบูรณาการแบบมี
สวนรวม ออกแบบกิจกรรมที่เนนกระบวนการใหนักเรียนฝกสังเกต ตอบคำถาม นำเสนอ
แกปญ หาในสถานการณตาง ๆ คดิ วิเคราะหจ ำแนกแยกแยะขอมลู ออกเปนสวนๆ เช่ือมโยง
องคค วามรูในชีวิตประจำวัน นักเรียนทกุ คนไดลงมอื ปฏิบัติจรงิ ดวยตนเอง นกั เรียน มีสวน
รวมในการเรียนรู รูจักวางแผนการจัดระบบการคิด และนำมาตอยอดใหเกิดความคิดใหม
ลงมือปฏิบตั ิจริงดว ยตนเอง มอี ิสระในการคดิ การนำเสนอความคดิ ของตนเอง มีทักษะ ใน
การสังเกต การซักถาม การตอบคำถาม การคิดหาคำตอบในเรื่องตางๆ รวมทั้งคิดคนหา
คำตอบ และวิธีการใหม ๆ ฝกการคิดรอบดานอยางมีเหตุผล ฝกการระดมสมองในการ
ทำงานรวมกบั ผูอน่ื และสามารถนำความรูนมี้ าปรับใชในชวี ิตประจำวนั สงผลการประเมิน
ความคิดสรางสรรคและการคิดวิเคราะหของนักเรียนโรงเรียนระโนดมีคาเฉลี่ยกอนพฒั นา
โดยใชโ ครงงานนวัตกรรมเพอื่ ชุมชน ๙.๓๐ หลงั พัฒนา ๑๑.๓๘ โรงเรยี นคลองแดนวิทยามี
คาเฉลี่ยกอ นการพฒั นา ๑๐.๕๔ และหลงั พัฒนา ๑๑.๒๔ แสดงวานกั เรียนทั้งสองโรงเรียน
มคี วามคิดสรางสรรคและการคิดวิเคราะหสงู ขน้ึ ทง้ั นี้อาจเนื่องมาจากครูผูสอนจัดกิจกรรม
การเรียนรูอยางมีกระบวนการเปนขั้นตอนเนนเทคนิคการถามคือสอน ลงมือปฏิบัติจริง
สอดคลองกับงานวิจัยของมหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี (๒๕๖๓) เรื่อง การสงเสริม
นวตั กรรมเครือขายการเรยี นรูของครูและบุคลากรทางการศกึ ษาเพื่อพัฒนาคุณภาพผูเรียน
ดานทักษะการคิด ๓P พบวา ๑) ดานการคิดวิเคราะหโดยใชโครงงานเปนฐาน ( Project
base) ครูมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงกระบวนการสอนที่เนนกระบวนการคิดวิเคราะห
ออกแบบกระบวนการฝกฝนใหนักเรียนรูจักการวิเคราะหเพื่อการจำแนกแยกแยะขอมูล
ออกเปนสวนๆ สนับสนุน และสงเสริมใหน กั เรียนสามารถกำหนดขอบเขตหรือนิยามสิ่งท่ีจะ
วิเคราะหใหชัดเจน เพื่อความสะดวกในการวิเคราะห สรุปและรายงานผล นักเรียนไดรับ
การสง เสริมความฉลาด ๓ ดาน คือ การสรา งสรรค การวเิ คราะห และการปฏบิ ัติ สามารถ
คนควา สืบคนขอมูลตาม หลักการ และเหตุผลของขอมูลที่เปนจริง สามารถประเมินและ
สรุปสิง่ ตา ง ๆตดั สินใจ ๒) ดา นการคิดอยา งมวี จิ ารณญาณโดยใชป ญหาเปน ฐาน ( Problem
base) ครูมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงกระบวนการสอนที่เนนกระบวนการคิดอยางมี
วิจารณญาณออกแบบกระบวนการฝกฝนใหนักเรียนมีเหตุผล รูจักคิดกอนทำรูจักจัดการ
ปญหา คนพบวิธีแกไขปญหา บนพื้นฐานของขอมูลตางๆ ครูสงเสริม และเปดโอกาสให
นกั เรยี นตัดสนิ ใจ ดว ยตนเองครูวางแผนการจัดสอ่ื การเรยี นรูหลายรูปแบบเพื่อสงเสริมการ

๓๑
ฝก ทักษะการคิดอยางมี วจิ ารณญาณ ครคู ิดคนและจัดกิจกรรมใหนักเรียนฝกทักษะในการ
อภิปรายเชิงวิเคราะห วิจารณ สนับสนุน และสงเสริมใหนักเรียนรูจักวางแผนการทำงาน
หรือกิจกรรมตางๆ รูจักวิธีการในการ แกปญหาไดอยางเหมาะสม รอบคอบ และควบคุม
ตนเองใหด ำเนนิ งานตามแผน ตลอดจนมกี าร ประเมนิ ผลการดำเนินงานท่ีเกิดขึน้ นักเรียน
มีความมั่นใจในการเผชิญและแกไขปญหาสามารถตัดสินใจในสถานการณตาง ๆ ไดอยาง
เหมาะสมและมีเหตุผล มีทักษะในการสื่อสารกบั ผูอ ื่น มีความสามารถ และสติปญญาที่จะ
นำความรไู ปประยุกตใชในการดำรงชีวิต มคี วามรับผดิ ชอบมีระเบยี บวนิ ัยมากขึ้น สามารถ
ปฏิบตั งิ านอยา งมหี ลกั การและเหตุผล และ ๓) ดา นการคิดอยางมวี ิจารณญาณโดยใชป ญ หา
เปนฐาน ( Problem base) ครูมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงกระบวนการสอน โดยมีการจดั
กิจกรรมการเรยี นรูท ่ีเนนกระบวนการ ใชความคิดตลอดเวลา ออกแบบกระบวนการฝกฝน
ใหนกั เรียนคิดอยา งรอบดาน ไมจ ำกดั กรอบ ความคิดไวกับส่ิงเดมิ จดั กิจกรรมใหนักเรียนมี
ระบบความคิดในการเปรียบเทียบ มองหลายมิติระดมพลังสมอง รวบรวมความคิด
สรางสรรคจากหลายๆแหลง จัดสื่อการเรียนรูแบบตาง ๆ เพื่อ สงเสริมการฝกทักษะการ
ปฏบิ ตั ิ สนับสนนุ สงเสริมใหนกั เรียนรจู ักวางแผนการจดั ระบบการคิด และนำมาตอยอดให
เกิดความคิดใหม เกิดคำตอบใหม ๆ กระตุนใหนักเรียนกลาทีจ่ ะลงมอื ทำโดยไมกลัวความ
ลมเหลว รวมทั้งพัฒนางานที่มีอยูเดิมใหดีขึ้นดวยวิธกี ารใหมๆ นักเรียนไดเรียนรูสิ่งตางๆ
ดวยตนเอง มีอิสระในการคิด การนำเสนอความคิดของตนเอง มีทักษะ ในการสังเกต
การซักถาม การตอบคำถาม การคิดหาคำตอบในเรื่องตางๆ รวมทั้งคิดคนหาคำตอบ และ
วิธกี ารใหมๆ ฝกการคดิ รอบดา นอยา งมีเหตุผล ฝก การระดมสมองในการทำงานรวมกับผูอ ่ืน
และสามารถนำความรนู ้ีมาปรบั ใชใ นชวี ิตประจำวัน ฝกการจัดระบบความคดิ เปรียบเทียบ
และมองหลายมิติ ความกลาที่จะคิดสรา งสรรคเพ่ือพฒั นาสิ่งใหมๆ โดยไมยึดติดกับสิง่ เกา
และไมกลัวที่จะพบความลมเหลว และสอดคลองกับสำนักวิทยบริการและเทคโนโลยี
มหาวิทยาลยั ราชภฏั รำไพพรรณี (๒๕๖๒) ทำวจิ ยั เรื่องการพัฒนาระบบฐานขอมูลเคร่ืองมือ
สงเสรมิ และประเมนิ ทักษะความคิดสรางสรรคและทกั ษะการคิดวิเคราะหใ นช้นั เรียน ดวย
Application I – Profiler โรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน
จำนวน ๔๔๐ โรงเรียน พบวา ครูที่เขารวมโครงการเปลี่ยนบทบาทการสอน พยายามที่จะ
ใชความคิดสรางสรรคในการออกแบบการเรียนการสอน และวิธีการใหนักเรียนไดตกผลึก
ความคิดหรือนำเสนอสิ่งที่ไดเรียนรูใหมีความหลากหลายและแปลกใหมกวาจากเดิม ให
แสดงความคิดเห็น และมีสวนรวมในการเรียนรู มีการเปดประสบการณผานการลงมือ
ปฏิบัติจริง นักเรียนสามารถวางแผนงาน และปฏิบัติกิจกรรมดวยตนเอง โดยมีครูคอย
กระตุนใหเกิดความตื่นตัวกลาคิดกลาทำ นำเสนองาน ผลการทดสอบจำแนกตามกลุม
สาระการเรียนรูและพบวากลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรและกลุมสาระการเรียนรู

๓๒
คณิตศาสตรในนักเรียนระดบั ชั้นมัธยมศกึ ษาปที่ ๒ เฉลี่ยสูงกวากลุมควบคุมเล็กนอย เมื่อ
ดำเนนิ โครงการไปแลวทดสอบซ้ำ ไดผ ลคะแนนเฉลย่ี ของกลุมทดลองเพมิ่ ขึน้ อยา งเห็นไดชัด
ผลการทดสอบกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตรกลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรดวย
ขอสอบ STEM ขององคการ OECD มีขอมูลที่นาสนใจวาหองเรียนที่เรียนปกติหรือ
หองเรยี นกลุมควบคุมกอนเรียนทำคะแนนไดดกี วาหลังเรียน กลาวคือ ยิ่งเรียนยิ่งทำใหผล
การสอบนอยลง แตในทางตรงขามกลุมทดลองหลังจากที่ไดเรียนดวยการเรียน ผาน
เคร่อื งมอื สงเสริมและประเมนิ ทกั ษะความคิดสรางสรรคและการคิดวเิ คราะหทำคะแนนได
ดีกวากอ นเรียน

ขอเสนอแนะ

๑. รูปแบบการพัฒนาการจัดการเรียนรูโดยใช KIDDEE Project ของโรงเรียน
คลองแดนวิทยาเปนกระบวนการซึ่งเกิดจากการนำ ๖ ขั้นตอนของกระบวนการเสริมสราง
และประเมินทักษะความคิดสรางสรรคและการคิดวเิ คราะหในชนั้ เรียนระดับชั้นมธั ยมศึกษา
มาประยุกตใชและการวัดผลประเมินผลยังสรุปไมไดวา ทุกขัน้ ตอนสงผลใหนักเรียนมคี วามคิด
สรางสรรคแ ละคดิ วิเคราะหเพิ่มขึน้ ดงั นัน้ จงึ ตองนำกระบวนการไปใชร ุนตอ ไป

๒. ผูบริหาร ครูตองวางแผนการทำงานรวมกันเพื่อนำวิธีการจัดการเรียนรูแบบ
โครงงานวัตกรรมเพ่อื ชุมชนไปประยกุ ตใ หเหมาะสมกับบริบทโรงเรยี นและเกิดประโยชนกับ
ชมุ ชน

๓๓

บรรณานกุ รม

กระทรวงศกึ ษาธิการ. (๒๕๖๐). รางยทุ ธศาสตรชาตริ ะยะ ๒๐ป พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙.
https://www.nesdb.go.th. สืบคน เมือ่ วนั ท่ี ๒๕ ตุลาคม ๒๕๖๐.

คณะครุศาสตรมหาวิทยาลยั ราชภัฏอบุ ลราชธานี.(๒๕๖๓). รายงานการวิจยั และพฒั นาการ
สงเสริมนวัตกรรมเครือขายการเรยี นรขู องครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษาเพือ่ พฒั นา
คุณภาพผูเรียนดานทักษะการคิดในจังหวัดอบุ ลราชธานี :มหาวิทยาลัยราชภฏั
อุบลราชธานี

มลู นิธิทักษะเพื่ออนาคต. (มปป.) คูมอื ครกู ารเรียนรูเพอื่ พฒั นาศักยภาพดานการคดิ วิเคราะห
สรางสรรค “นวัตกรรม I – PROFILER”: มลู นธิ ทิ ักษะเพอ่ื อนาคต.

วริ ิยะ ชัยพานิชย. (๒๕๖๒). สอนสรา งสรรค เรียนสนกุ ยุค ๔.๐+. กรงุ เทพมหานคร:
ซีเอด็ ยูเคชน่ั .

สำนกั ทดสอบทางการศกึ ษา.(๒๕๖๒). PISA มุง ยกระดับสมรรถนะของผูเรียนสูการแขงขัน
บนเวทีโลก. กรงุ เทพมหานคร : อักษรไทย.

สำนกั วทิ ยบริการและเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั ราชภัฏรำไพพรรณี. (๒๕๖๒). การพัฒนา
ระบบฐานขอมูลเครอื่ งมอื สงเสริมและประเมินทักษะความคิดสรางสรรคและทักษะ
การคิดวิเคราะหใ นชนั้ เรียน ดวย Application I – Profiler โรงเรียนในสังกัด
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน : มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี.

๓๔

ภาคผนวก

๓๕

๓๖

๓๗

๓๘

๓๙

๔๐

๔๑

๔๒

๔๓

๔๔

๔๕

๔๖

๔๗

๔๘