5 Sınıf Din Kültürü Etkinlik Cevap Anahtarı

5. Sınıf Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Davut (a.s.) KKT - 9 
Bir Dua Tanıyorum: Rabbena Duaları ve Anlamları

1. Kutsal kitaplardan biri olan Zebur hangi pey- 4. Rabbena dualarında “iyilik” anlamına gelen ke-
gambere gönderilmiştir? lime aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hz. Musa (a.s.) A) Rabbena
B) Hz. İsa (a.s.) B) Haseneten
C) Hz. Davut (a.s.) C) Velilmüminine
D) Hz. Âdem (a.s.) D) Fiddünya

2. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Davut (a.s.) pey- 5. Rabbena duaları namazın hangi bölümünde
gamber için söylenebilir? okunmaktadır?

A) Sesi ve konuşması çok güzeldi. A) Namazın en başında
B) Hükümdarlıktan uzak duruyordu. B) Namazın ortasında
C) Her gün oruç tutardı. C) Selamdan hemen önce
D) Gemi yapma sanatında ustaydı. D) Rükuda veya secdede

3. Aşağıdaki dualardan hangisi İbrahim suresin- 6. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Davut (a.s.) pey-
de geçmektedir? gamber için söylenemez?

A) Rabbena atina A) Zırh yapımıyla uğraşmıştır.
B) Rabbenağfirli B) Sesi oldukça güzeldir.
C) Sübhaneke C) Kendisine gönderilen kutsal kitap Tevrat’tır.
D) Ettahiyyatü D) Yılın yarısını oruç ibadetiyle geçirmiştir.

50

5. Sınıf Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Davut (a.s.) KKT - 9 
Bir Dua Tanıyorum: Rabbena Duaları ve Anlamları

7. Yüce Allah tarih boyunca her topluma peygam- 10. “Ey Davud! Biz seni yeryüzünde halife yaptık.
ber göndermiştir. Kur’an-ı Kerim’de “Andolsun ki O halde insanlar arasında hak ve adâletle hük-
biz her ümmete, ‘Allah’a kulluk edin, sahte tan- met. Heva ve hevese uyma, yoksa bu, seni Allah
rılardan uzak durun’ diyen bir elçi gönderdik...” yolundan saptırır. Doğrusu Allah’ın yolundan sa-
(Nahl suresi, 36. ayet) ayetiyle bu gerçek vurgu- panlara, hesap gününü unutmalarına karşılık
lanmıştır. çetin bir azap vardır.” (Sad suresi, 26. ayet)

Buna göre Hz. Davut aşağıdaki topluluklardan Bu ayette aşağıdakilerden hangisi vurgulan-
hangisine gönderilmiştir? maktadır?

A) Ad kavmine A) Âdil olmayan kişi ve kurumlar doğru yoldan
sapmıştır.
B) Semud kavmine
B) İnsan haksızlıklarla mücadele etmelidir.
C) İsrailoğullarına
C) Ahirette Allah’ın cezası sınırsız olacaktır.
D) Mezopotamyalılara
D) Peygamberlerin tamamı Allah tarafından bazı
konularda uyarılmıştır.

8. I. Hz. Davut hakkın savunucusu Talut’un ordu- 11.
sunda görev aldı.
Yaratan
II. Kendisine kutsal kitap olarak Tevrat verildi. Besleyip büyüten
Yarattığı varlıkları terbiye eden
III. Talut ile Calut orduları arasında yapılan savaşta
Hz. Davut Calut’u öldürdü.

IV. Topkapı Sarayı’nda Hz. Davut’a ait olduğu
belirtilen bir kılıç bulunmaktadır.

Hz. Davut ile ilgili verilen bilgilerden hangisi
doğrudur?

A) I ve II. B) III ve IV.
C) I, II ve III. D) I, III ve IV.

9. Gören ve duyan

Yukarıdaki kavramlardan hangisi Hz. Davut Yukarıdakilerden hangisi “Rab” kelimesinin
peygamberle ilişkilendirilemez? anlamlarından biri değildir?
A) Yaratan
A) İlim B) Adalet B) Besleyip büyüten
C) Hikmet D) Korku C) Yarattığı varlıkları terbiye eden
D) Gören ve duyan

51

5. Sınıf Ünite Genel Değerlendirme: Bulmaca Etkinliği

R

SABIR

BS

B DAVUT

ZE H

T E K N E OR U C U

BA Rİ

U VY M

R A M A ZAN E S

K C M AH Y A

Ş Fİ T R E I K

A P ĞR D

M İK İ

TE R A V İ H AŞ

Z İ Yİ L İK

A KF Şİ

N MU K AB E L E R

I DR RA

ÜZ İS

S FI

SOLDAN SAĞA YUKARIDAN AŞAĞIYA
2 Orucun kazandırdığı güzel davranış 1 Namazların son oturuşunda okunur
4 Güzel sesli peygamber 3 Ramazan’da gece yemeği
6 Çocukların kısa süre tuttukları oruç 5 Hz. Davut’a indirilen kutsal kitap
9 On bir ayın sultanı 7 Orucun başladığı vakit
11 İki minare arasındaki ışıklı yazı 8 Bayram namazı kılmanın hükmü
13 Sadece ramazanda verilen sadaka 10 İftar vakti okunur
15 Sadece ramazanda kılınan namaz 12 Ramazanda ziyaret edilen peygamberimizin kıy-
16 “Haseneten” kelimesinin anlamı
19 Kurân’ın karşılıklı olarak okunması metli hırkası
14 İftara gelenlere sevap kazanmak için verilen he-

diye
17 Hz. Davut’un doğduğu şehir
18 Allah’ın yapılmasını kesinlikle emrettiği iş ve dav-

ranışlar

52

3. ÜNİTE

ADAP VE NEZAKET

Nezaket Kuralları
Selamlaşma Adabı
İletişim ve Konuşma Adabı

Sofra Adabı
Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler
Bir Dua Tanıyorum; Tahiyyat Duası ve Anlamı

Kazanımlar

➢➢ 5.3.1. Toplumsal hayatta nezaket kurallarına uygun davranışlar sergilemeye özen gösterir.
➢➢ 5.3.2. Selamlaşma adabına riayet eder.
➢➢ 5.3.3. İletişim ve konuşma adabına uygun davranır.
➢➢ 5.3.4. Sofra adabına riayet eder.
➢➢ 5.3.5. Hz. Lokman’ın (a.s.) öğütlerini hayatına yansıtmaya özen gösterir.
➢➢ 5.3.6. Tahiyyat duasını okur ve anlamını söyler.

5. Sınıf Adap ve Nezaket

Nezaket Kuralları

➤➤ Toplum, bireylerden oluşur. Sağlıklı ve huzurlu bir toplum inşası için, bireyin kişisel haklarının ve onurunun
korunması gerekir. Sağlıklı bireylerden oluşan toplum, ülkesinin kalkınmasında etkin rol oynar. Toplumda
ahlakın korunması adına insana düşen görevler ve sorumluluklar vardır. Kişi, hem kendine hem de çevresine
karşı sorumludur. Toplumla iç içe yaşayan insan, nezaket kurallarına uygun davranışlar sergilediği zaman önce
insanlık sonra da Müslümanlık kalitesini yükseltmiş olur. Nezaketli insanlar toplumda “beyefendi” ve “hanıme-
fendi” olarak tanınırlar. Ailede, okulda, sokakta, yolculukta, toplu taşıma araçlarında, sosyal medyada ve diğer
sosyal ortamlarda dikkat edilmesi gereken ve uyulması gereken nezaket kuralları vardır.

Şimdi nezaket kurallarının neler olduğuna kısaca değinelim:

• Küçüklere sevgi büyüklere saygı duymak
• İnsanların görüşlerine saygı duymak
• İnsanların özel eşyalarını izinsiz kullanmamak
• İyiliklere teşekkürle, yapılan yanlışlıklara da özür dileyerek karşılık vermek
• Söz verdiğinde sözünde durmak ve asla yalan söylememek
• Akrabaları ziyaret etmek
• Hastaları ziyaret etmek
• Misafir ağırlarken oldukça nazik ve kibar davranışlar sergilemek
• Dost, arkadaş ve yakınlarımızla sevinç ve üzüntüleri paylaşmak
• İnsanların gizli hallerini araştırmamak, ayıp ve kusurlarını yaymamak
• İnsanların özel bilgilerini başkalarıyla paylaşmamak
• Sosyal medyada ahlak kurallarını çiğnememek

➤➤ Selamlaşma Adabı
“Size selâm verildiğinde siz de ondan daha güzeliyle selâm verin veya aynısı ile karşılık verin. Şüphesiz ki Allah
her şeyin hesabını sorucudur.” (Nisa suresi, 86. ayet)

• Bir yere girildiğinde veya bir yerden ayrılırken selam verilmeli
• Konuşmaya başlamadan önce selam verilmeli
• Tanıdık tanımadık herkese selam vererek, selamı yaygınlaştırmalı
• Küçük olan büyüğe, sayı itibariyle az olan çok olana, yürüyen oturana, binek üzerinde bulunan yaya olana

selam vermeli
• Selam verirken ve alırken ses çok yükseltilmemeli veya çok kısılmamalı

➤➤ Sofra Adabı
• Yemekten önce ve sonra mutlaka eller yıkanmalı
• Yemeğe besmele ile başlanmalı
• Tabağımıza yiyeceğimiz kadar yemek alınmalı
• Yemek oturarak yenilmeli
• Yemek yerken ağız kapalı tutulmalı ve yiyecekler iyice çiğnenmeli
• Ağızda yemek varken konuşulmamalı, kahkaha ile gülünmemeli ve kimse rahatsız edilmemeli
• Etrafta olanlar sofraya davet edilmeli
• Yemek ortak tabaktan yeniliyorsa kişi, kendine yakın olan taraftan yemeğini almalı
• Eğer sofrada misafirler bulunuyorsa onlardan önce masadan kalkılmamalı
• Yemek sonunda Allah’a, verdiği nimetlerden dolayı hamd edilmeli

55

5. Sınıf Nezaket Kuralları / Selamlaşma Adabı / Sofra Adabı

Etkinlik 10

Kazanım: 5.3.1. Toplumsal hayatta nezaket kurallarına uygun davranışlar sergilemeye özen gösterir.
5.3.2. Selamlaşma adabına riayet eder.
5.3.4. Sofra adabına riayet eder.

1. Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan yerleri tamamlayınız.

a. Bir yere girdiğimizde veya bir yerden çıktığımızda önce selam vermeliyiz.

b. Yemek yemeğe başlamadan önce mutlaka bismillah demeliyiz.

c. Büyüklerimize saygı küçüklerimize de sevgi duymalıyız.

d. Toplumda uyulması gereken kurallara nezaket kuralları denir.

e. Kendimize karşı yapılan iyilikler için mutlaka teşekkür etmeliyiz.

2. Aşağıdaki görsellerin konusunu alt kısımlarına yazınız. c.
a. b.

selamlaşma adabı sofra adabı sofra adabı

3. Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “✓”
işareti koyunuz.

İfadeler Doğru Yanlış
a. Yemeğe başlamadan önce “elhamdülillah” demeliyiz. ✓

b. Tanıdığımız tanımadığımız herkese selam vermeliyiz. ✓ ✓
✓
c. Sofradan tıka basa karnımızı doyurarak kalkmalıyız.

d. İyi günde arkadaşımızı yalnız bırakmamalıyız ama kötü
günde yanında olmamıza gerek yoktur.

e. Bağırarak selam vermek doğru değildir. ✓
✓
f. İnsanların özel eşyalarını izni olmaksızın kullanmamalıyız.

56

5. Sınıf Nezaket Kuralları / Selamlaşma Adabı / Sofra Adabı

Etkinlik 10

4. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Toplumda uyulması gereken kurallara nezaket kuralları denir.

b. Yemekten önce kısaca söylenecek olursa bismillah denilmelidir.

c. Müslümanlar birbirleriyle karşılaştıklarında selam verirler.

d. Toplu taşıma araçlarında yaşça küçük olanlar büyüklere yer vermelidir.

e. Hasta ziyareti İslam dininin önem verdiği bir nezaket kuralıdır.

f. Yemekten sonra Allah’a verdiği nimetlerden dolayı hamt edilmelidir.

g. Hoşgörü insanların görüş ve fikirlerine saygı duymak demektir.

Selam Büyüklere Hamt Bismillah Nezaket Hoşgörü Hasta

5. Aşağıdaki görsellerin hangi nezâket kuralıyla ilgili olduğunu belirtiniz.
a.
Sofra adabı

b.
Selamlaşma adabı

c.
Yolculuk adabı

57

5. Sınıf Nezaket Kuralları / Selamlaşma Adabı / Sofra Adabı

Etkinlik 210

6.
Sevgili öğrenciler!
Sizlerden yaygın olan selam sözlerini söylemenizi istiyorum,
Eda seninle başlayalım.

Selamün aleyküm Kerem söz sende.
Eda
Şüheda sen söyler misin?
Günaydın
Bir örnek de sen verir misin
Kerem Fatih?

Merhaba Şimdi Tahsin bir örnek veri-
Şüheda yor.

Allah’a emanet olun Son örnek de Saliha’dan
gelsin.
Fatih

İyi çalışmalar
Tahsin

Hayırlı günler

Saliha

58

5. Sınıf Nezaket Kuralları / Selamlaşma Adabı / Sofra Adabı

Etkinlik 120

7. Halil ve Hümeyra çifti beş çocuğu olan kalabalık bir aileye sahiptir. Her gün nezaket kural-
larıyla ilgili okumalar yapmaktadırlar. Salı günü de sofra adabına ait kuralların neler olduğu
konusunu ele aldılar. Aile fertleri öğrenilen kuralların neler olduğunu sofra başında yemeğe
başlamadan önce tekrarlamaktadırlar.

Sizce sofra başındaki çocukların söylediği kurallar neler olabilir?

Yemeğe “bismillah” ile başlamalı-
yız.

Yemeği hızlı değil, yavaş yemeli- Eda Ağzımızda lokma varken konuş-
yiz. mamalıyız.

Semih Kader

Erol Hatice

Yemeğin sonunda mutlaka “el- Tabağımızdaki yemeği bitirmeye
hamdülillah” demeliyiz. çalışmalıyız.

59

5. Sınıf Nezaket Kuralları / Selamlaşma Adabı / Sofra Adabı KKT - 10 

1. Aşağıdakilerden hangisi Peygamberimizin ai- 4. Bazı durumlardaki insanlara selam verilmesi uy-
lesinde görülen bir davranıştır? gun görülmemiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biridir?
A) Peygamberimizin olduğu ortamlarda sadece O
(s.a.s.) konuşurdu. A) Namaz kılana

B) Peygamberimiz, aldığı kararları kimseye danış- B) Yolculukta olana
madan almıştır.
C) Yürümekte olana
C) Peygamberimiz, çocuklara selam verir, mutla-
ka hatırlarını sorardı. D) Tarladaki çiftçiye

D) Peygamberimiz kolay kolay tebessüm etmez-
di.

2. Hz. Muhammed (s.a.s.), aile bireylerine karşı iyi 5. Selamlaşmayla ilgili aşağıdaki ifadelerden
davranıyordu. hangisi yanlıştır?
A) “Selamün aleyküm!”, “sağlık ve esenlik üzeri-
Aşağıdaki davranışlardan hangisi bu iyi davra- nize olsun” anlamına gelmektedir.
nışlardan biri olamaz? B) “Aleyküm selam!”, “Allah sana da sağlık ve
esenlik versin.” anlamında bir selam alma
A) Ev işlerinde eşine yardım ederdi. cümlesidir.
C) Selamlaşmak, birbirimize iyi dileklerimizi sun-
B) Kızı Hz. Fatıma’nın fikirlerine çok değer verirdi. manın en güzel yoludur.
D) Selamlaşma sadece Müslüman toplumlarda
C) Ailesini ilgilendiren konularda, onların görüşle- yaygın olan bir uygulamadır.
rini almazdı.
6. Aşağıdakilerden hangisi yemek yerken yapıla-
D) Zaman zaman evi süpürür, söküğünü dikerdi. bilen davranışlardandır?
A) Ağızda lokma varken konuşmak
3. “Hiçbiriniz ayakta su içmesin...” B) Çok hızlı yemek yemek
(Hz. Muhammed s.a.s.) C) Misafirden önce sofradan kalkmak
D) “Bismillah” diyerek yemeğe başlamak
Bu hadisten hareketle aşağıdakilerden hangi-
si söylenebilir?

A) Suyu oturarak içmemiz gerektiğini peygambe-
rimizden öğreniyoruz.

B) Ayakta su içmenin sağlık açısından bir zararı
yoktur.

C) Suyu bir dikişte içmek, susuzluğun giderilme-
sinde önemli bir noktadır.

D) Ağızda yemek varken de su tüketilmesinde bir
sakınca yoktur.

60

5. Sınıf İletişim ve Konuşma Adabı

İletişim ve Konuşma Adabı

➤➤ Allah’ın insana verdiği en büyük nimetlerden biri de kendini ifade edebilmesidir. Bu özelliği ile insan, diğer
varlıklardan ayrılmakta ve onlara karşı değer kazanmaktadır. Ancak insan, dilini ve konuşmalarını iyi ve doğru
kullanmaması durumunda sorumlu da olmaktadır. Onun içindir ki insan, Hz. Muhammed’in (s.a.s.) buyurduğu
gibi her zaman hayırlı, iyi şeyler konuşmalı ve konuşmalarında faydalı olmayı esas almalıdır. Şimdi konuşurken
nelere dikkat edilmelidir? sorusuna cevap arayalım;

• Her ortamda insanlarla iletişim kurarken mutlaka önce konuşmacı ismini söylemelidir.
• Dar ve küçük mekânlarda bağırarak konuşulamayacağı gibi, geniş alanlarda da oldukça kısık sesle konuşul-

mamalıdır. Konuşmacının sözleri mutlaka dinleyiciler tarafından rahatlıkla duyulabilmelidir.
• Hatalı bir söz söylendiğinde veya hatalı bir davranış sergilendiğinde mutlaka özür dilenmelidir.
• Yapılan iyiliklere –küçük de olsa- muhakkak teşekkürle karşılık verilmelidir. Teşekkür edene de, “bir şey de-

ğil” gibi anlamsız bir karşılık vermektense, “rica ederim” söylemi tercih edilmelidir.
• Unutulmamalıdır ki nezaketli bir üslup, her zaman iletişimi hem kolaylaştırır hem de sağlıklı bir düzeyde ger-

çekleşmesine vesile olur.
• İnternet ve sosyal ağ ortamlarında kişinin konuşmaları, yüz yüze olan konuşmalardaki ciddiyet ölçüsünde

olmalıdır. Son yıllarda toplumda artan üslup kirliliğinin en çok internet âleminde olması son derece dikkat
çekicidir. Bu konuda her bir bireyin üslubuna ve konuşmalarına dikkat etmesi gerekmektedir. Hele ki yaban-
cılarla olan iletişimin çok daha hassas olması gerekir.
• Topluluk içinde yapılan telefon ya da ikili konuşmaların yüksek sesle yapılmaması gerekir.
• Telefon konuşmaları rahatsız edici düzeyde olmamalı ve uzun tutulmamalıdır.
• Kişinin yüzü iletişim kurulan kişiye dönük olmalı ve iletişim kurulan kişinin seviyesine göre olmalıdır.
• “Lütfen” kelimesinin iletişimi kolaylaştıran bir söylem olduğu asla unutulmamalıdır.
• İletişim bir kişinin konuşması değil, karşılıklı gerçekleşen bir süreçtir. Dolayısıyla konuşmacı yerine göre aktif
şekilde dinlemeyi de bilmelidir. Dinleme pozisyonunda asla başka bir şeyle ilgilenilmemelidir.
• İletişimin iyi noktalara getirilmesi için mümkünse güzel konuşma veya diksiyon kurslarına gidilmelidir.
• Kaba ve incitici dil kullanımından uzaklaşılmalıdır.
• Unutulmamalıdır ki, iletişimde “sen dili” her zaman daha baskıcı olmakta, ama “ben dili” zorlukların aşılma-
sında iletişimin daha sağlıklı olmasını sağlamaktadır. Yabancı ve yaşça büyük olan biriyle “siz…” hitabı tercih
edilmelidir.
• Konuşmaların akıcı ve güzel olması için gayret edilmeli, kakofoni denilen, “şey…, falan…, filan…, ama…,
fakat…, aaa…, eee…, “ gibi söylemler terk edilmelidir. Kişinin bu yönünü geliştirmesine, okuduğu kitapları
sesli okuması katkı sağlayacaktır.
• Bazı kelimeler vardır ki telaffuzu gerçekten zordur. Bu tür zorlukları aşma adına tekerleme egzersizleri yapı-
labilir.
• Unutulmamalıdır ki, atalarımızın dediği gibi tatlı dil, yılanı deliğinden çıkarır.

61

5. Sınıf İletişim ve Konuşma Adabı

Etkinlik 11

Kazanım: 5.3.3. İletişim ve konuşma adabına uygun davranır.
İnternet ve sosyal medya adabına dikkat eder.

1. Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan yerleri tamamlayınız.

a. Bir hata ya da yanlış yapıldığında karşımızdaki kişiden özür dilemeliyiz.
“siz”
b. Tanımadığımız kişilerle iletişim kurarken “sen” hitabının yerine
hitabı tercih edilmelidir.

c. Bir şey yapmasını istediğimiz kişiye lütfen yapar mısınız? demeliyiz.

d. Teşekkür eden kişiye, “rica ederim” diyerek karşılık vermeliyiz.

e. Unutulmamalıdır ki tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.

2. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı bir iletişim ortamının hazırlanmasını engeller, “✓” işa-
reti koyunuz.

a. b. c.

sen dili her şey yolunda harika, süper
✓

3. Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “✓”
işareti koyunuz.

İfadeler Doğru Yanlış
✓ ✓
a. Konuşmamızı ve iletişimimizi daha sağlıklı noktaya getirmeliyiz. ✓
✓
b. Teşekkür eden birine, “bir şey değil” demeliyiz. ✓ ✓

c. İnternetteki konuşma ve yazışmalarımızı nezaket kurallarını aşma-
dan gerçekleştirmeliyiz.

d. Kendimizden yaşça büyük olan birine, “sen…” demek, konuşma
adabına aykırı değildir.

e. Bağırarak yapılan konuşmalar, her zaman daha etkili olmuştur.

f. En sağlıklı iletişim ortamlarından biri de aile ortamıdır.

62

5. Sınıf İletişim ve Konuşma Adabı

Etkinlik 121

4. Bunları Unutmayalım.

• Hata yaptığınızda özür dilemeyi,
• Size teşekkür edildiğinde rica etmeyi,
• Dar alanlarda yüksek sesle konuşmamayı ilke edininiz.

Selam sözünün bazı dillerdeki yazılış örnekleri

5. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Biri teşekkür ettiğinde “rica ederim” denilmelidir.

b. Yanlış bir şey yapıldığında karşı tarafa mutlaka özür beyan edilmelidir.

c. İnternet ve sosyal medyada boş ve lüzumsuz konuşmaları terk
etmeliyiz.

d. “lütfen” demeyi asla ihmal etmemeliyiz.

e. Kaba ve incitici bir dil kullanmaktan kaçınmalıyız ve insanların
siz
arkasından hoşlanmayacakları ifadeleri kullanarak konuşmamalıyız.

f. Büyüklermizle ve tanımadığımız kişilerle konuşurken sen değil,
demeyi tercih etmeliyiz.

g. Konuşan birinin sözünü asla kesmemeliyiz.

Lüzumsuz Kaçınmalıyız Siz Rica Sözünü Lütfen Özür

63

5. Sınıf İletişim ve Konuşma Adabı

Etkinlik 211

6.

Çocuklar birkaç haftadan bu yana nezaket kurallarına dair
pek çok şey öğrendik. Şimdi bu öğrendiğimiz sözleri bir güne
yayacak olursak NE DERSİNİZ?

Zehra Öğretmen

a. Sena: Sabah evden çıkarken anneme hoşça kal derim.

b. Abdullah: Okul kapısından içeri girerken güvenlik görevlisine günaydın derim.

c. Sinem: Sınıfa geldiğimde ilk gördüğüm arkadaşıma selamün aleyküm derim.

d. Murat: Teneffüse çıktığımda arkadaşımla beraber kantine giderim ve birlikte

yiyelim derim.

e. Eslem Gönül: Okul servisine binerken şoför amcaya kolay gelsin derim.

f. Yücel: Serviste yanımda oturan ama üzgün olan arkadaşıma hayırdır, senin için ne

yapabilirim? derim.

g. Mustafa: Ben de üzgün olan arkadaşıma sana nasıl yardımcı olabilirim?
derim.

h. Feyza: Servis aracından inerken şoför amcaya iyi günler derim.

i. Leyla: Eve geldiğimde anneme selamün aleyküm anneciğim
derim.

j. Serkan: Babam işten eve geldiğinde kapıyı açarım ve babama hoş geldin

babacığım derim.

k. Sarp: Yemekten sonra oyun oynamak istediğimde var mı benimle oyun oynamak

isteyen derim.

l. Mecit: Yarınki sınava çalıştıktan sonra, Allah’ım yardım et lütfen derim.

m. Bilge: Bundan sonra “bir konuşurken bin düşünmeye” çalışacağım.

64

5. Sınıf İletişim ve Konuşma Adabı

Etkinlik 121

7. İyi Bir Konuşma Nasıl Olmalı?

İyi Bir Konuşmanın Özellikleri

Konuşma anlaşılır olmalı Konuşma selamla başlamalı

a. Akıcı ve içten olmalı e. “Sen dili” yerine “siz dili” tercih edilmeli


b. Dinleyicilere söz hakkı verilmeli f. “Lütfen”, teşekkür ederim”, “rica ederim”
“affedersiniz” gibi kelimler kullanılmalı

c. Uzun ve akademik dilden uzak durulmalı g. Mümkünse dinleyenlere isimleriyle hitap
edilmeli

d. Konuşmanın ne kadar süreceği söylen- h. Konuşanın sözü asla kesilmemeli
meli

8. Aşağıda boş bırakılan yerlere birer tane uyulması gereken nezaket kuralı yazınız.

a Her Zaman b
Okulda Her Yerde Evde
Nezaket

“Gürültü yapmamaya ve çevre kirliliği “Eve girerken selam veririm, evden ayrılır-
konusunda duyarlı olmaya çalışırım.” ken anneme; “Allah’a ısmarladık” derim.”

cd

Misafirlikte Sokakta

“Misafir olduğumuz evin sakinlerine “Yürüyüşüme ve konuşmalarıma
saygılı olurum.” dikkat ederim.”

e f

Sosyal Medyada Otobüste

“Yazılarımı ve özel hayatımla ilgili bilgileri “Yaşlılara ve zor durumda olanlara
kimseyle paylaşmam.” yer gösteririm.”

65

5. Sınıf İletişim ve Konuşma Adabı KKT - 11 

1. Aşağıdaki iletişim ortamlarından hangisi sanal 4. I. Ders işlenirken parmak kaldırmadan konuş-
değildir? mak
A) B)
II. Derste hiçbir şekilde öğrencilere söz hakkı
C) D) vermemek

III. Dersin işlenişini engelleyen öğrencileri uyar-
mak

Yukarıdakilerden hangisi konuşma adabına
uygundur?

A) Yalnız I B) I ve II
C) II ve III D) Yalnız III

2. Aşağıdakilerden hangisi konuşma adabına uy- 5. Aşağıdakilerden hangisi konuşma adabına uy-
gundur? gun bir söylem değildir?

A) Konuşmanın akıcı ve anlaşılır olması A) “Kusura bakmayın”
B) Her ortamda konuşurken “sen dili”ni tercih et- B) “Affedersiniz”
C) “Bakar mısınız hanımefendi?”
mek D) “Sen kimsin?”
C) Teşekkür edene her hangi bir yanıt vermemek
D) Zaman zaman sinirlenip kırıcı konuşmak

3. Aşağıdakilerden hangisi Peygamberimizin 6. Aşağıdakilerden hangisi internet konuşmala-
(s.a.s.) iletişim ahlakıyla ilişkilendirilebilir? rına iyi bir örnek olabilir?

A) Boş ve anlamsız konuşmalar A) “Slm... nabersin…”
B) İncitici konuşmaların terk edilmesi B) “Ok…by by…”
C) Hata yapanların sert bir dille uyarılması C) “Yapma ya…”
D) Alaycı bir üslupla dinlemek D) “Merhaba…”

66

5. Sınıf Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler
Bir Dua Tanıyorum: Tahiyyat Duası ve Anlamı

Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler:

➤➤ “And olsun ki vaktiyle Lokman’a şu hikmeti vermiştik: Allah’a şükret, O’na şükreden kendi iyiliği için şükretmiş
olur; nankörlük eden de bilmelidir ki Allah’ın hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, O her türlü övgüye lâyıktır.”

➤➤ “Lokman oğluna öğüt verirken ona şöyle dedi: Sevgili oğlum! Allah’a ortak koşma; çünkü O’na ortak koşmak
kesinlikle çok büyük bir haksızlıktır.”

➤➤ “Biz insana anne babasıyla ilgili öğütler verdik. Annesi, güçten kuvvetten düşerek onu karnında taşımıştır;
çocuğun sütten kesilmesi iki yıl içinde olur. Bunun için (ey insan), hem bana hem anne babana minnet duyma-
lısın; sonunda dönüş yalnız banadır.”

➤➤ “Eğer anne baban, hakkında bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşman için seni zorlarlarsa bu durumda on-
lara uyma ama yine de onlara dünyada iyi davran; yüzünü ve özünü bana çevirenlerin yolunu izle; dönüşünüz
yalnız banadır, O zaman yapıp ettiklerinizin sonucunu size bildireceğim.”

➤➤ Lokman, “Sevgili oğlum” (dedi), “Yaptığın iş bir hardal tanesi ağırlığında bile olsa, bir kayanın içinde saklansa
veya göklerde yahut yerin dibinde bulunsa yine de Allah onu açığa çıkarır. Kuşkusuz Allah her şeyi bütün giz-
lilikleriyle bilir, O her şeyden haberdardır.”

➤➤ “Yavrucuğum, namazını özenle kıl, iyi olanı emret, kötü olana karşı koy, başına gelene sabret. İşte bunlar, ka-
rarlılık gerektiren işlerdendir.”

➤➤ “Gurura kapılarak insanlara burun kıvırma, ortalıkta çalım satarak yürüme; unutma ki Allah gurura kapılıp ken-
dini beğenen hiç kimseyi sevmez.”

➤➤ “Yürüyüşünde ölçülü ol, sesini yükseltme; çünkü seslerin en çirkini eşeğin anırmasıdır.”

(Lokman suresi, 12-19. ayetler)

Bir Dua Tanıyorum: Tahiyyat Duası ve Anlamı

Metni:

Ettehiyyâtü lillâhi vessalevâtü vettayyibât. Esselâmü aleyke eyyühen-nebiyyü ve rahmetüllahi ve berakâtüh.
Esselâmü aleynâ ve alâ ibâdillâhis-sâlihîn. Eşhedü en lâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden abdühû
ve Rasûlüh.

Anlamı:
Dil ile, beden ve mal ile yapılan bütün ibadetler Allah’adır. Ey peygamber! Allah’ın selâmı, rahmeti ve bereket-
leri senin üzerine olsun. Selâm bizim üzerimize ve Allah’ın bütün iyi kullarının üzerine olsun. Şahitlik ederim ki,
Allah’tan başka ilah yoktur. Yine şahitlik ederim ki, Muhammed, O’nun kulu ve peygamberidir.

Peygamber Efendimiz (s.a.s.), Tahiyyat duasını okumuş ve ashabına da öğretmiştir.
Tahiyyât duasını namazlarda oturuş pozisyonunda iken okuruz.

67

5. Sınıf Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler
Bir Dua Tanıyorum: Tahiyyat Duası ve Anlamı

Etkinlik 12

Kazanım: 5.3.5. Hz. Lokman’ın öğütlerini hayatına yansıtmaya özen gösterir.
5.3.6. Tahiyyat duasını okur ve anlamını söyler.

1. Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “✓”
işareti koyunuz.

İfadeler Doğru Yanlış
a. Olur olmaz yerlerde sesin yükseltilmesi çirkin bir davranıştır. ✓
b. Kişinin anne babasına iyi davranması zorunlu değildir.
✓

c. İnsan, Allah’ın verdiği nimetler karşısında şükretmeyi ihmal etmeme- ✓
lidir.
✓
d. Şirk (ortak koşmak), İslâm inancına aykırıdır. ✓

e. Yüce Allah, yapılan iyilikleri de kötülükleri de görür.

f. Her bir Müslüman’ın iyiliği emretme, kötülükten alıkoyma yükümlü- ✓
lüğü vardır.

g. İnsanın sabrının zaman zaman tükenmesi normal karşılanmalıdır. ✓
✓
h. Namaz, zorunlu bir ibadet değildir.

i. İnsanın kendini diğer insanlardan büyük ve üstün görmesi gayet do- ✓
ğal bir durumdur.

j. Kişi yürürken tabii olmalı, gurur ve kibir ifade eden tavırlardan sakın- ✓
malıdır.

k. Anne babası tarafından şirk koşmaya zorlanan kişi bu isteği redde- ✓
debilir.
✓
l. Allah (c.c.), gurura kapılıp kendini beğenenleri asla sevmez. ✓

m. Allah (c.c.), bütün gizlilikleri bilir ve görür.

n. Sevmediğimiz insanlara burun kıvırıp onları küçük görebiliriz. ✓

o. Tartışmaların gerçek kazananı, öfkelendiği an, sinirlerine hâkim olan ✓
kişidir.

2. Aşağıdaki görsellerin Lokman suresinde vurgulanan hangi kavramla ilgili olduğunu
belirtiniz.

a. b. c.

şirk namaz şükür

68

5. Sınıf Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler
Bir Dua Tanıyorum: Tahiyyat Duası ve Anlamı

Etkinlik 12

3. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Hz. Lokman (a.s.) bilge bir kişidir.

b. Şirk Allah’ın affetmediği günahlardandır.

c. Her mümin namazını özenle kılmalıdır.

d. “ Gurura kapılarak insanlara burun kıvırma, ortalıkta çalım

satarak yürüme.” (Kur’an-ı Kerim)

e. İyiliği emretmeye, kötülükten alıkoymaya gayret et.

f. Anne babaya itaat öncelikli görevlerimizdendir.

g. “Unutma ki Allah gurura kapılıp kendini beğenen hiç kimseyi
sevmez.”

Namazını Kötülükten Beğenen Bilge İtaat Gurura Şirk

4. Hz. Lokman’ın (a.s.) oğluna yaptığı öğütlerden 3 tane ilke belirleyiniz.
a. “Hiçbir iyiliği küçük görmemeliyiz.”
b. “Namaz ibadetine çok önem vermeliyiz.”
c. “Tevhit inancından asla ödün vermemeliyiz.”

5. Tahiyyat duasında boş bırakılan yerleri tamamlayınız.

Ettehiyyâtü lillahi vessalevâtü vettayyibât. Esselâmü aleyke

eyyühennebiyyü ve rahmetüllâhi ve berekatüh Esselâmü aleynâ

ve alâ ibâdillâhis salihin Eşhedü en lâ ilâhe illellâh ve eşhedü enne

Muhammeden abdühû ve rasûlüh.

69

5. Sınıf Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler KKT - 12 
Bir Dua Tanıyorum: Tahiyyat Duası ve Anlamı

1. “Lokman, oğluna öğüt vererek, ‘ey oğulcuğum! 4. Tahiyyat duasıyla ilgili aşağıdaki bilgilerden
Allah’a ortak koşma, doğrusu ortak koşmak bü- hangisi doğrudur?
yük zulümdür’ demişti.”
A) Tahiyyat duası namazın dışında okunamaz.
(Lokman suresi, 13. ayet) B) Tahiyyat duası namazların oturuş pozisyonun-

Verilen ayetten hareketle, aşağıdaki sonuçlar- da okunur.
dan hangisine ulaşılamaz? C) Tahiyyat duası Kur’an’da yer alan bir duadır.
D) Tahiyyat duasını okumak farzdır.
A) Allah’ın dışında başka bir ilahi gücün olduğuna
inanmak, tevhit inancına aykırıdır.

B) Şirk koşmak, Allah’a inanmakla beraber başka
tanrıların varlığına da inanmak demektir.

C) Müslüman, Allah’ın dışında hiçbir ilah edinme-
melidir.

D) Yaratılan varlıklara tapınmanın her hangi bir sa-
kıncası yoktur.

2. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Lokman’ın (a.s.) 5. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Lokman’ın oğlu-
öğütleriyle bağdaşan kavramlardandır? na verdiği öğütlerden biri değildir?

A) Tevazu B) Kibir (büyüklenme) A) “Yürüyüşünde tabii ol!”
C) Nankörlük D) Şirk B) “Gurura kapılarak insanlara burun kıvırma!”
C) “Yavrucuğum, namazını özenle kıl!”
D) “iyiliği emret, kötülükten alıkoyma!”

3. “Sevgili oğlum, yaptığın iş bir hardal tanesi ağırlı- 6. I. Tahiyyat duasında, “Allah’ın selamı, rahmeti
ğında bile olsa, bir kayanın içinde saklansa veya ve bereketi Hz. Muhammed’in (s.a.s.) üzerine
göklerde yahut yerin dibinde bulunsa yine de olsun” anlamına gelen bir cümle bulunmakta-
Allah onu açığa çıkarır. Kuşkusuz Allah her şeyi dır.
bütün gizlilikleriyle bilir, O her şeyden haberdar-
dır.” II. Tahiyyat duasının sonunda, Hz. Muhammed’in
(s.a.s.), Allah’ın kulu ve elçisi olduğu vurgulan-
Lokman suresi, 16. ayet) maktadır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki ayetle iliş- III. Tahiyyat duası namaz kılarken okunmaz.
kilendirilebilir?
Tahiyyat duasıyla ilgili verilen bilgilerden han-
A) Allah iyiliklerin mükâfatını sadece bu dünyada gisi doğrudur?
verir.
A) I ve II. B) II ve III.
B) Allah bazı iyiliklerin karşılığını vermez. C) I ve III. D) Yalnız II.

C) Allah bütün kötülükleri affedecektir.

D) Er ya da geç herkes yaptıklarıyla yüzleşecektir.

70

5. Sınıf Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler KKT - 12 
Bir Dua Tanıyorum: Tahiyyat Duası ve Anlamı

7. “Müminin mümin üzerinde altı hakkı vardır. 10. “Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın; bö-
Hastalandığında onu ziyaret eder, öldüğünde lünüp parçalanmayın. Allah’ın size olan nimetini
cenazesinde bulunur, kendisini davet ettiğinde hatırlayınız. Hani siz birbirine düşman idiniz de
icabet eder, onunla karşılaştığında selam verir, Allah gönüllerinizi birleştirdi ve O’nun nimeti sa-
aksırdığında ona hayır duada bulunur, yanında ve yesinde kardeş oldunuz. “
gıyabında onun için samimi davranır.” (Tirmizi) (Âl-i İmran suresi, 103. ayet)
Bu ayette hangi konunun önemine vurgu ya-
Bu hadiste hangi nezaket kuralından bahse- pılmıştır?
dilmemiştir?
A)
A) Selamlaşma adabı Selamlaşmanın

B) Davete icabet etme B)
Birlik ve beraberliğin
C) Aksırana hayır duada bulunma
C)
D) Sevdiklerimizin arkasından konuşma Fikir özgürlüğünün

8. Ailede, okulda, sokakta, yolculukta ve birçok D)
sosyal ortamda uyulması gereken nezaket kural- İnancın
ları vardır. Biriyle karşılaşınca selamlaşmak, hasta
ziyaretini kısa tutmak, güler yüzlü olmak, yapılan 11. Sosyal medyada paylaştığımız bilgilerin mahre-
bir iyiliğe karşı teşekkür etmek nezaket kuralların- miyeti zedeleyecek nitelikte olmamasına dikkat
dan bazılarıdır. etmeliyiz. Kullandığımız ifadeleri doğru seçme-
li, dil kurallarına uygun şekilde yazmalıyız. Aynı
Buna göre; zamanda paylaştığımız bilgilerin doğruluğundan
emin olmalıyız.
I. Selamlaşmak Verilen paragrafta aşağıdakilerden hangisine
değinilmemiştir?
II. Güler yüzlü olmak A) Sosyal medyada mahrem bilgilerin paylaşılma-
ması gerektiğine
III. Teşekkür ve rica etmek B) İnternet yazışmalarında dil kurallarının uygu-
lanması gerektiğine
davranışlarından hangisi nezaket kurallarına C) Paylaşılan bilgilerin kesin bilgiler olması gerek-
uygundur? tiğine
D) Sadece bilimsel bilgilerin paylaşılması gerek-
A) I ve II. B) III ve IV. tiğine
C) I ve III. D) I, II ve III.

9. “Siz, insanların iyiliği için ortaya çıkarılmış en
hayırlı ümmetsiniz; iyiliği emreder, kötülükten alı-
koyar ve Allah’a inanırsınız...”

(Âl-i İmran suresi, 110. ayet)

Bu ayette Müslümanın hangi sorumluluğuna
dikkat çekilmiştir?

A) Güzel örnek olma sorumluluğuna
B) Kötülükleri terk etme sorumluluğuna
C) Kötülük yapanları cezalandırma sorumluluğuna
D) İyilik yapanları ödüllendirme sorumluluğuna

71

5. Sınıf Ünite Genel Değerlendirme: Bulmaca Etkinliği

1H İ TA B E T

2N O İRK
E 3Ş
Z
A G
K
Ö 4 S E L 5A M
6E
T R D 9T
L 7H A M D Ü L 8İ L L A H A
1A0 H
Z NB
TF T RİM
L 11T 12E ŞEKKÜR E DE Y
LO D Y
R 15İ A
KŞ 14N A M A Z İL T

13A ME E E R
17T A T L I T
İ AK Bİ
16L Ü Ş
EN İ
E M

19G 18B
20K İ
U
21Ö Z Ü R S
Dİ L E R İ M
U
İ
R L
L
A
H

SOLDAN SAĞA YUKARIDAN AŞAĞIYA

1 Güzel konuşma sanatı 1 Başkalarının görüş ve fikirlerine saygılı olma
3 Allah’a ortak koşma 2 Toplumsal kurallar bütünü
4 Karşı karşıya gelince söylenen söz 5 Edebin çoğulu
6 Yemek sonunda söylenir 7 Kur’an’da adı geçen bilge kişi
10 Telefondaki hitap 8 Sanal alem
11 Yapılan iyiliklere karşı söylenen güzel söz 9 Bütün ibadetler anlamına gelen dua
14 Müminin miracı 12 En çirkin sesli hayvan
16 Nezaket ifadesi 13 İletişimin en sıcak yaşandığı ortam
17 Yılanı deliğinden çıkaran şey 15 Karşılıklı konuşma
20 Büyüklenme 18 Her hayırlı işin başında söylenir
21 Hata yapılınca söylenen söz 19 Kendini beğenme

72

4. ÜNİTE

HZ. MUHAMMED VE AİLE HAYATI

Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Evliliği ve Çocukları
Bir Eş Olarak Hz. Muhammed (s.a.s.)

Bir Baba Olarak Hz. Muhammed (s.a.s.)
Bir Dede Olarak Hz. Muhammed (s.a.s.)
Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları

Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.)
Bir Sure Tanıyorum; Kevser Suresi ve Anlamı

Kazanımlar

➢➢ 5.4.1. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Hz. Hatice ile evlilik sürecini özetler.
➢➢ 5.4.2. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) aile içi iletişimine örnekler verir.
➢➢ 5.4.3. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) aile fertlerinin güzel davranışlarını değerlendirir.
➢➢ 5.4.4. Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin’in (r.a.) ahlaki erdemlerini kendisine örnek alır.
➢➢ 5.4.5. Kevser suresini okur ve anlamını söyler.

5. Sınıf Hz. Muhammed ve Aile Hayatı

Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Evliliği ve Çocukları

➤➤ Hz. Hatice, ticaret kervanları olan, günümüz ifadesiyle ithalat-ihracat yapan zengin bir kadındı. Zamanının
çoğunu ev ve ticaret işleriyle geçiriyordu. Ticarette güvenilir, dürüst bir yardımcıya ihtiyacı vardı. Çevresindeki
bazı kişiler, Hz. Hatice’ye çok güvenilir ve dürüst bir insan olmasıyla tanınan Muhammed’i (s.a.s.) tavsiye etti-
ler. Bunun üzerine Hz. Hatice, bir aracı ile ona kendisiyle çalış¬mak istediğini iletti. Hz. Muhammed (s.a.s.) de
bu teklifi kabul etti. Hz. Hatice, Hz. Muhammed’e (s.a.s.) iş teklifi yaptığı sıralarda Şam’a bir ticaret kervanı git-
mek üzereydi. Hz. Hatice, Meysere adlı yardımcısını da Hz. Muhammed (s.a.s.) ile birlikte Şam’a gönderdi ve
bu yolculuk esnasında gözlemlerini kendisine rapor etmesini istedi. Hz. Muhammed (s.a.s.), bu seferden bü-
yük bir kazanç elde etti. Yardımcısı Meysere’den Hz. Muhammed (s.a.s.) ile ilgili olumlu izlenimlerini dinleyen
Hz. Hatice, onun iyi bir eş olabileceğini düşündü ve onunla evlenmeye karar verdi. Hz. Muhammed’e evlenme
teklifini bir yakını aracılığıyla bizzat Hz. Hatice yaptı. Hz. Muhammed (s.a.s.) bu sırada yirmi beş, Hz. Hatice
kırk yaşlarındaydı. Yapılan teklifi bir süre düşündükten sonra kabul etti. Mekke’de sade bir törenle evlendiler.
Bu evlilikten dördü kız, ikisi erkek altı tane çocukları oldu. İlk çocuklarına “Kasım” adını verdiler. Ama Kasım
küçükken öldü. Daha sonra sırasıyla Zeynep, Ümmü Gülsüm, Rukiye, Fatıma ve Abdullah adlı çocukları dün-
yaya geldi. O zamanlar hemen hemen bütün ülkelerde çocuk ölüm oranları çok yüksekti. Hz. Muhammed’in de
Hz. Hatice ile evliliklerinden dünyaya gelen altı çocuğundan beşi, yani Hz. Fatıma’nın dışındaki bütün çocukları
daha Hz. Muhammed hayatta iken vefat etti. Peygamberimizin soyu, kızı Hz. Fatıma ile damadı Hz. Ali’nin
evliliğinden devam etmiştir.

Güllerin Efendisi Hz. Muhammed Mustafa’ya salât ve selâm olsun...

➤➤ Kültürümüzde gül, Peygamber Efendimize (s.a.s.) duyulan sevginin sembolü olmuştur. Gül, Peygamberimizin
sembolü olunca, isim olarak da kullanılmıştır. Bu gül sevgisi, peygamberimize muhabbetimizi ifade etmek üze-
re “Gül, Gülbahar, Gülbeden, Gülistan, Gülhan, Gülsan, Gülcan, Gülten, Gülriz, Gülnur, Gülenaz, Gülay, Güler,
Gülsever, Gülseren, Gülümser, Gülnaz, Gülbey, Gülçin, Gülcihan” gibi yüzlerce “gül”lü ismi dilimize kazandır-
mıştır. Bu anlayış, Peygamberimizin kıymetli eşi Hz. Âişe’nin adını, peygamberimizin sembolüyle birleştirmiş
“AYŞEGÜL” yapmıştır. Anadolu’nun bazı yörelerinde de güle öncelik verirler, GÜLAYŞE, derler.

75

5. Sınıf Hz. Muhammed ve Aile Hayatı

Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Aile İçi İletişimi

➤➤ Örnek Bir Eş Hz. Muhammed (s.a.s.)
Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Hz. Hatice (r.anha) birbirlerine karşı son derece saygılı ve
anlayışlı davranmıştır. Onların evliliği bütün Müslümanlara örnektir. Öyle ki Hz. Pey-
gamber, ilk vahiy geldiğinde bunu eşi Hz. Hatice’ye anlatmış, Hz. Hatice, “Allah seni
kesinlikle utandırmaz. Çünkü sen, akrabalık bağlarını sıkı tutar, doğru söz söyler, ba-
kıma muhtaç olan kimselere yardım eder, elinde avucunda olmayana verir, misafiri
ağırlar ve haksızlığa uğrayanları gözetirsin” sözleriyle eşine destek olmuştur. Hz. Ha-
tice’nin (r.anha) vefatından sonra Hz. Muhammed (s.a.s.) onu hayırla anmış ve, “…bu
ümmetin kadınlarının en hayırlısı Hatice’dir” buyurmuştur.

➤➤ Örnek Bir Baba Hz. Muhammed (s.a.s.)
Hz. Muhammed (s.a.s.) çocuklarına karşı olan sevgisini sözleri ve davranışlarıyla
gösterirdi. Onlardan ilgisini hiçbir zaman esirgemezdi. Hastalandıklarında veya bir
problemleri olduğunda hep yanlarında olur ve onlara yardımcı olurdu. Hz. Muham-
med (s.a.s.), Müslümanlara çocuklarına karşı şefkatli ve haklarına saygılı bir şekilde
davranmalarını ve onlara güzel terbiye vermelerini tavsiye etmiştir. Hz. Muhammed
(s.a.s.), çocuklarla ilgilenir, onlara değer verirdi. O (s.a.s.), pek çok sözünde çocukları
sevmenin ve onlarla ilgilenmenin önemini vurgulamıştır.
Hz. Muhammed’in (s.a.s.) içinde doğup büyüdüğü toplum Cahiliye toplumuydu. Bu
dönemde insanlar kız çocuğu sahibi olmayı utanç sebebi kabul ediyorlardı. Peygam-
berimiz, kız çocuklarıyla ilgili bu yanlış anlayışları ortadan kaldırmış, kızlarına gösterdiği
sevgi ve merhametle bütün insanlara örnek olmuştur.

➤➤ Örnek Bir Dede Hz. Muhammed (s.a.s.)
Hz. Muhammed (s.a.s.), torunlarını çok severdi. Onların ihtiyaçlarıyla yakından ilgile-
nirdi.
Torunları dünyaya geldiğinde onlara güzel isimler koymuş, onlar için akika kurbanı
kesmiş ve sadaka vermiştir. Büyüdüklerinde onlarla şakalaşmış, oyunlar oynamıştır.
Hastalandıklarında onları ziyaret etmiştir. Namaz esnasında sırtına çıktıklarında onlar
ininceye kadar secdesini uzatmıştır. Bir gün, torunu Hz. Hasan’ı öpüp severken yanına
gelen bir kişi; “benim on tane çocuğum var. Onlardan hiçbirini öpmüş değilim” deyin-
ce Hz. Muhammed (s.a.s.): “Merhamet etmeyene merhamet edilmez” diyerek bunun
yanlışlığını vurgulamıştır. Peygamberimiz torunları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin için şöyle
dua etmiştir: “Bunlar benim oğullarım, kızımın oğulları. Allah’ım, ben onları seviyorum,
senin de onları sevmeni diliyorum.”
Hz. Muhammed (s.a.s.) torunu Ümâme ile mescitte vakit geçirirdi. Ümâme kucağında
olduğu hâlde namaz kılardı. Ayağa kalktığı zaman onu kucağına alır, secdeye vardı-
ğında bırakırdı.
Hz. Muhammed (s.a.s.) bazen torunlarının karşısına geçerek kollarını açar, kendisine
doğru koşmalarını söylerdi. Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.) dedelerine ulaşmak
için koşmaya başlardı. Hz. Peygamber kazanan torununu omuzlarına kaldırırdı. Sonra
onları bağrına basarak şöyle dua ederdi: “Allah’ım, bu ikisine merhamet et! Ben de
onlara merhamet ediyorum!”

76

5. Sınıf Hz. Muhammed’in (s.a.s) Evliliği ve Çocukları
Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Aile içi İletişimi

Etkinlik 13

Kazanım: 5.4.1. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Hz. Hatice (r.anha) ile evlilik sürecini özetler.
5.4.1. Muhammed’in (s.a.s.) aile içi iletişimine örnekler verir.

1. Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “✓”
işareti koyunuz.

İfadeler D Y
a. Peygamberimizin eşi Hz. Hatice, tarımla uğraşıyordu. ✓ ✓
b. Peygamberimiz, ticaret için ilk yolculuğunu Şam’a yapmıştır.
✓
c. Hz. Muhammed (s.a.s.), evlendiğinde 40 yaşındaydı. ✓

d. Peygamberimizin ilk çocuğunun ismi, Abdullah’tır. ✓ ✓
e. Peygamberimizin kızlarından birinin ismi, Zeynep’tir. ✓
✓
f. Peygamberimizin soyu, kızı Hz. Fatıma aracılığıyla devam etmiştir. ✓

g. Peygamberimiz, ev işlerinde eşine yardım etmekten kaçınmazdı. ✓

h. Peygamberimiz, eşi hasta olunca onun yanına uğramazdı.

i. Peygamberimiz, çocuklarının sorunlarıyla her zaman ilgilenmezdi.

j. Peygamberimiz, torunlarından Hüseyin’i, Hasan’dan daha çok seviyordu.

2. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Hz Fatıma Hz. Hasan ve Hüseyin’in annesidir.

b. Peygamberimizin ilk çocuğunun ismi Kâsım dır.

c. Peygamberimiz, Hz. Hatice’nin kervanıyla Şam’a ticaret yolculuğunu Meysere
ile birlikte yapmıştır.

d. 25 yaşında evlenen peygamberimizin evlilik töreni Mekke’de olmuştur.

e. Peygamberimiz (s.a.s.), eşine çok değer verirdi.

f. Peygamberimiz (s.a.s.), Hasan ve Hüseyin’in dedesi olur.

g. Peygamberimiz torunlarını sevmesi için Allah’a dua etmiştir.

Meysere Mekke’de Eşine Dedesi Fatıma Torunlarını Kâsım

77

5. Sınıf Hz. Muhammed’in (s.a.s) Evliliği ve Çocukları
Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Aile içi İletişimi

Etkinlik 13

3. Aşağıda Peygamberimizin çocuklarının isimlerinin sesli harfleri yazılmamıştır. Bu isim-
leri doğru bir şekilde tamamlayınız.

a. F A T I M A
b. Z E YN E P
c. Ü MM Ü G Ü LS Ü M
d. A BD U LL A H
e. K Â S I M
f. R U K İ Y E

4. Son peygamber Hz. Muhammed’e (s.a.s.) mektup yazmaya ne dersiniz?

Sevgili peygamberim,
Sizin sevginize, merhametinize ve hoşgörünüze günümüzde o kadar çok
ihtiyaç var ki. Sizin bize bıraktığınız en değerli hazine olan ahlakınız bugün
malesef unutuldu. Sözde hepimiz sizi çok seviyoruz ama ahlakımız bu sözü-
müze uygun değil. Ama ben inanıyorum ki birgün yine sizin o güzeller güzeli
örnek ahlakınız gönüllerimizi ve dünyamızı aydınlatacak. Buna bütün kalbimle
inanıyorum. Dualarımda ve sözlerimde sizi ve ahlakınızı özlediğimi Rabbime
ifade ediyorum, Yüceler yücesi Rabbimden sizin ahlakınızla ahlaklanmayı ta-
lep ediyorum ve istiyorum. Çok iyi biliyorum ki dünyada, hayatına dair en çok
kitap yazılan ve hayatı en çok okunan kişi sizsiniz ama bir o kadar da örnek
alınmanız gerekmez mi ya rasulallah? Nolur beni affedin sanki Sizinle senli
benli konuşur gibi olduğum için. Sizinle ilgili bir hikaye okuduğumda çok etki-
leniyorum ve hemen Rabbime söz veriyorum. “Allahım beni de Peygamberim
gibi güzel ahlaklı kıl” diye dua ediyorum. Sizin kuşatıcı ikliminizden nasiplen-
memiz için bize rüyamızda da olsa yol gösterir misiniz ey Allah’ın kutlu elçisi?

78

5. Sınıf Hz. Muhammed’in (s.a.s) Evliliği ve Çocukları KKT - 13 
Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Aile içi İletişimi

1. I. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) dünyaya gelen son 5. “Yüce Allah bana Hatice’den daha hayırlı bir eş
çocuğu Kâsım’dır. vermemiştir. Bütün insanlar bana inanmazken
o bana inandı. Herkes beni yalanlarken o beni
II. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) en büyük kızının doğruladı. İnsanlar yardımlarını benden esirge-
ismi, Zeynep’tir. diklerinde o bana malıyla destek oldu. Yüce Allah
bana başka kadınlardan değil ondan çocuklar ih-
III. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) İbrahim isminde bir san etti.”
oğlu vardır.
(İbn Hanbel)
IV. Hz. Fatıma Hz. Muhammed’den (s.a.s.) sonra
vefat etmiştir. Peygamberimizin bu hadisinde aşağıdakiler-
den hangisi vurgulanmaktadır?
Yukarıdaki bilgilerden hangileri doğrudur?
A) Hz. Hatice’nin vefası
A) I ve III. B) II ve IV. B) Hz. Hatice’nin zenginliği
C) I, II ve III. D) II, III ve IV. C) Hz. Hatice’nin güzelliği
D) Hz. Hatice’nin soyluluğu
2. Peygamberimizin eşi Hz. Hatice, geçimini - - - -
sağlıyordu. 6. “...Evlatlar dünya hayatının süsüdür...”

Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi ge- (Kehf suresi, 46. ayet)
tirilmelidir?
Bu ayetten hareketle peygamberimizin ba-
A) Tarım ve hayvancılıkla balığı hakkında aşağıdakilerden hangisi
B) Ticaretle söylenemez?
C) Çiftçilikle
D) Sigortacılıkla A) Peygamberimiz, Hz. Fatıma yanına geldiğinde
ayağa kalkardı.
3. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Hatice’ye; ağır-
başlı, temiz ve güzel ahlaklı olmasından dolayı B) Peygamberimiz, çocukları arasında ayırım
verilen lakaptır? yapmazdı.

A) Zühre B) Zeliha C) Peygamberimiz, çocuklarını üzecek davranış-
C) Tâhire D) Zâhide lardan kaçınırdı.

D) Peygamberimiz, bazen çocuklarını azarlardı.

4. I. Peygamberimiz, sözleriyle eşini ve çocuklarını 7. Hz. Peygamberin, torununu omzuna aldığını
mutlu etmeyi biliyordu. gören bir sahabi: “Ne iyi bir bineğe binmişsin.”
deyince Hz. Muhammed (s.a.S.) “O da ne iyi bini-
II. Peygamberimiz, zaman zaman eşi ve çocuk- cidir” diye cevap vermiştir. (Tirmizi)
larıyla şakalaşırdı.
Bir dede olarak Peygamberimizin bu davranışı
III. Peygamberimiz, eşi ve çocukları için özel dua- için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
lar ediyordu.
A) Peygamberimiz torunlarına çok değer verirdi.
Verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
B) Peygamberimiz torunlarını hiç öpmezdi
A) I ve III. B) II ve III.
C) I ve III. D) I, II ve III. C) Peygamberimiz torunlarına hiç yüz vermezdi.

D) Peygamberimiz torunlarıyla iletişim kurmazdı.

79

5. Sınıf Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları

Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları

➤➤ Hz. Muhammed (s.a.s.), her alanda olduğu gibi aile içinde de örnek bir yaşam sürerdi. Aile içindeki davra-
nışlarıyla aile bireylerine örnek olurdu. Onun ailesinde sevgi, saygı, merhamet, adalet gibi değerler ön plana
çıkmıştır. Hep birlikte böylesine seçkin özelliklere sahip mutlu bir aile ortamı oluşturmuşlardı.

• Hz. Muhammed (s.a.s.)’in ailesinde mutluluklar ve üzüntüler paylaşılırdı.
Hz. Muhammed’in (s.a.s.) ailesinde mutluluklar ve üzüntüler paylaşılırdı. Düğünler ve bayramlar sevinçle kar-
şılanırdı. Hastalık, ölüm..vb. üzüntülü durumlarda ise bütün aile fertleri birbirine destek olurdu.

• Hz. Muhammed (s.a.s.)’in ailesinde akrabalık ve komşuluk ilişkilerine özen gösterilirdi.
İslam dini akrabalık ve komşuluk ilişkilerine çok önem vermiştir. Hz. Muhammed (s.a.s.) ve ailesi de akrabalara
ve yakınlara karşı nasıl davranılması gerektiği konusunda Müslümanlara örnek olmuştur. Onların sıkıntılarıyla
yakından ilgilenmişler ve çözüm bulmaya çalışmışlar, sahip olduklarını onlarla paylaşmışlardır.

• Hz. Muhammed (s.a.s.)’in ailesinde yetimler ve yoksullar gözetilirdi.
Hz. Peygamber, yetimlerle yakından ilgilenmiş, onların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmıştır. Bir gün, arkadaşla-
rına işaret parmağı ve orta parmağını göstererek “Ben ve yetime kol kanat geren kimse, cennette böyle (yan
yana) olacağız.” buyurmuştur. Hz. Muhammed (s.a.s.), yine bir gün ashabına, “Yetimlerin başını okşa, fakirleri
doyur!” diyerek tavsiyede bulunmuş, ailesini ve tüm Müslümanları yoksullara ve düşkünlere yardım etmeleri
konusunda teşvik etmiştir.

• Hz. Muhammed (s.a.s.)’in ailesinde misafirler en güzel şekilde ağırlanırdı.
Hz. Muhammed (s.a.s.) ve ailesi, evine gelen konuklara son derece nazik davranmış, onlarla yakından ilgilen-
miş, onlara ikramda bulunmuş ve cömert davranmıştır.

• Hz. Muhammed (s.a.s.)’in ailesinde israftan kaçınılırdı.
Hz. Muhammed (s.a.s.) ve ailesi, Allah’ın (c.c.) verdiği nimetleri kendilerine yetecek kadar kullanmış ve eğer
fazlalık varsa bu nimetleri yoksullara ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmıştır. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) kızı Hz. Fatı-
ma da (r.a.) yuva kurarken israftan kaçınmış, az bir çeyiz ve sade bir düğünle evlenmiştir.

Mutluluk ve huzurun kaynağı; aile
80

5. Sınıf Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları

Etkinlik 14

Kazanım: 5.4.3. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) aile fertlerinin güzel davranışlarını değerlendirir.

1. Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “✓”
işareti koyunuz.

İfadeler Doğru Yanlış
✓
a. Peygamberimizin ailesinde sevinç ve üzüntüler paylaşılırdı. ✓ ✓

b. Peygamberimizin evine sadece tanıdıkları davet edilirdi. ✓

c. Hz. Muhammed (s.a.s.), kız çocuklarına daha çok değer verirdi. ✓

d. Hz. Muhammed (s.a.s.), komşu ve hasta ziyaretine özen göste- ✓
rirdi.

e. Peygamberimizin ailesinde yapılacak önemli işlere danışmayla ✓
karar verilirdi.

f. Peygamberimiz (s.a.s.), Müslüman olmayan akrabalarıyla iletişi-
mini kesmiştir.

g. Peygamberimiz (s.a.s.), eşine yardım etmekten geri durmazdı. ✓

h. Peygamberimiz (s.a.s.), yetimlerle ve yoksullarla özel olarak ilgi- ✓
lenirdi.

i. Peygamberimiz (s.a.s.), bazı çocuklarının görüşlerini önemse-
mezdi.

j. Peygamberimizin ailesinde sevgi ve şefkat en çok görülen tutum- ✓
lardı.

2. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Peygamberimiz, istişareye çok önem verirdi.

b. Peygamberimiz, güvenilir olduğu için asla yalan söylemezdi.

c. Peygamberimiz, komşuluk ilişkilerine çok önem verirdi.

d. Kültürümüzde gül , peygamberimize olan sevgi ve muhabbetin sem-
bolü olmuştur.

e. Peygamberimizin ailesinde her bireyin söz hakkı vardı.

f. Peygamberimizin ailesinde hiçbir şey israf edilmezdi.

g. Peygamberimiz cimriliği değil, cömertliği esas almıştır.

Komşuluk Söz hakkı İsraf Yalan Cömertliği İstişareye Gül

81

5. Sınıf Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları

Etkinlik 14

3. Aşağıda açıklamaları verilen kavramların neler olduğunu baştaki kutucuklara yazınız.

a. İstişare Fikir alış verişinde bulunma, başkalarının görüşlerine
değer verme

b. Yalan Konuşurken başvurulmaması gereken yöntem

c. İsraf Ekmeğin veya nimetlerin çöpe atılması

d. Cömertlik Cimriliğin zıddı, çokça ikramda bulunma durumu

e. Gül Peygamberimize olan sevgiyi sembolize eden güzel
kokulu çiçek

4. Aşağıdaki görsellerin hangi konuyla ilgili olduklarını altlarına yazınız.
a. b.

İstişare (danışarak iş yapma) Peygamber sevgisi
c. d.

Münafıklık (iki yüzlülük) Hasta ziyareti

5. Aşağıdaki sözlerden hangisi israfın önlenmesinde etkili bir çözümdür? “✓” işaretiyle
belirtiniz.

✓
✓
✓

82

5. Sınıf Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları

Etkinlik 124 b.

6. İsraf türlerini biliyor muyuz?
a.

Ekmek israfı Kıyafet/kumaş israfı

c. d.

Zaman israfı Enerji israfı

e. f.

Su israfı Sermaye israfı

g. h.

Yemek israfı Kağıt israfı

83

5. Sınıf Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Ailesinin Örnek Davranışları KKT - 14 

1. I. Peygamberimizin ailesinde kuruyan ekmek- 4. Aşağıdakilerden hangisi Peygamberimizin ai-
ler çöpe atılırdı. lesinde görülen güzel davranışlarla bağdaşır?

II. Peygamberimiz, çocuklarının görüşlerini dik- A) Sinem Hanım’ın, çocuğuna bağırarak aşağıla-
kate almazdı. ması

III. Peygamberimiz, sılai rahime (akraba ziyareti) B) Ruhi Bey’in, hasta olan komşusuna “geçmiş
önem verirdi. olsun” bile dememesi

Yukarıdakilerden hangileri peygamberimizin C) Rüya’nın, beslenmesini unutan arkadaşıyla yi-
örnek davranışlarından değildir? yeceğini paylaşması

A) I ve II. B) I ve III. D) Süha Bey’in, iftar sofrasına sadece iş adamla-
C) II ve III. D) I, II ve III. rını ve zenginleri davet etmesi

2. Aşağıdaki örneklerden hangisinde Pey- 5. - - - - anne baba başta olmak üzere tüm akraba-
gamberimizin danışarak iş yapması dikkate lar arasında güzel ilişki kurma, onları ziyaret etme,
alınmıştır? hâl ve hatırlarını sorma, maddi manevi yardımda
bulunma, gönüllerini alma anlamlarına gelir.
A) Çocuğuna kıyafet almak isteyen annenin, ço-
cuğunun da fikrini alarak karar vermesi Boş bırakılan yere aşağıdaki kavramlardan
hangisi getirilmelidir?
B) Gamze’nin, içeriği hakkında bilgi sahibi olma-
dığı kitabı kimseye sormadan satın alması A) Aile buluşması B) Sıla-i rahim
C) Ziyaret adabı D) İletişim
C) Okul müdürünün, öğretmenler kurulunda alı-
nan kararları uygulamaması

D) Ev hanımının, sadece kendi zevkini dikkate
alarak yemek yapması

3. “Ben, Peygamberimiz kadar ailesine ve çocukla- 6. Cimrilik
rına merhametli olan başka hiç kimse görmedim.” İstişare Misafire ikramda
(Hz. Enes bin Malik)
Hasta ziyareti bulunma
Peygamberimizin merhametiyle ilgili aşağıda-
kilerden hangisi söylenebilir? Yukarıdakilerden hangisi Hz. Muhammed’in
(s.a.s.) ailesinde görülen örnek davranışlardan
A) Peygamberimiz, kız çocuklarına karşı daha biri değildir?
merhametliydi.
A) İstişare
B) Peygamberimiz, çocuklarının yanlış davranış- B) Cimrilik
larını düzeltmezdi. C) Hasta ziyareti
D) Misafire ikramda bulunma
C) Peygamberimiz, bütün aile bireylerini sevgiyle
kucaklardı.

D) Peygamberimiz, çocuklarını zaman zaman
azarlardı.

84

5. Sınıf Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.)
Bir Sure Tanıyorum: Kevser Suresi ve Anlamı

Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.)

➤➤ Hz. Hasan ve Hz Hüseyin, Hz. Peygamber (s.a.s.)’in torunları, Hz. Ali ve Hz. Fatıma’nın çocuklarıdır. Hz. Hasan
625, Hz Hüseyin ise 626 yılında Mekke’de doğmuştur.

➤➤ Hz. Hasan (r.a.)
• Yüce Allah’a gönülden bağlı bir kuldu.
• Sabrı ve metanetiyle örnek bir şahsiyetti.
• Yumuşak huylu olmasıyla tanınırdı.
• İyilikseverliği ve cömertliğiyle pek çok insanın gönlünde taht kurmuştu.
• İbadete olan düşkünlüğü ve üstün ahlâkı göz kamaştırıyordu.
• 669 tarihinde Medine’de vefat etti.

➤➤ Hz. Hüseyin (r.a.)
• Toplumla iç içe olmayı tercih ederdi.
• Oldukça sosyal bir insandı.
• Cömert ve yardım severdi.
• Namazlarını hiç terk etmezdi.
• Kur’an okumayı ve dua etmeyi çok severdi.
• 680 tarihinde Kerbela’da şehit edildi.

Bir Sure Tanıyorum: Kevser Suresi ve Anlamı

➤➤ Kevser suresi, üç ayettir.
➤➤ Kevser, çok hayır, sınırsız bolluk, neslin çoğalması ve bereket gibi anlamlara gelir.
➤➤ Kevser, aynı zamanda Hz. Muhammed’in (s.a.s.), cennette müminlerle başında buluşacağı özel bir havuzun

adıdır.
➤➤ Kur’an’ın 108. suresidir.

1. ayet: “İnnâ a’taynâ kel kevser.” -------“Şüphesiz biz sana bitip tükenmez nimetler verdik.”
2. ayet: “Fesalli lirabbike venhar.” --------“Şimdi sen rabbin için namaz kıl ve kurban kes!”
3. ayet: “İnne şânieke hüvel ebter.”------“Asıl sonu gelmeyecek olan, sana karşı nefret duyandır.”

Kevser, cennet suyunun yerine de kullanılan bir kelimedir.
85

5. Sınıf Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.)
Bir Sure Tanıyorum: Kevser Suresi ve Anlamı

Etkinlik 15

Kazanım: 5.4.4. Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin’in ahlaki erdemlerini kendisine örnek alır.
5.4.5. Kevser suresini okur ve anlamını söyler.

1. Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “✓”
işareti koyunuz.

İfadeler Doğru Yanlış
✓
a. Peygamberimizin torunları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin ikizdirler. ✓
✓
b. Hz. Hüseyin’in doğum tarihi, miladi 625, vefat tarihi ise 680dir.
✓
c. Hz. Hasan sabırlı, Hz. Hüseyin ise sabırsız biriydi.
✓
d. Hz. Hasan’ın en önemli özelliklerinden biri, yumuşak huylu olma- ✓
sıdır. ✓

e. Hz. Hüseyin, sosyal ve halkın içinde olmayı seven bir insandı.

f. Hz. Hüseyin’in birinci önceliği, yönetici olmaktı. ✓
g. Hz. Hüseyin, tıpkı dedesi gibi çok cömertti.

h. Hz. Hasan, çok da cömert sayılmazdı.

i. Peygamberimizin torunları, insanlara yardım etmeye çok önem ✓
verirlerdi. ✓

j. Hz. Hüseyin namazlarını hiç aksatmazdı.

2. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Peygamberimiz (s.a.s.), torunlarını çok severdi.

b. Hz. Hüseyin Allah’ın emri olan namazlarını hiç aksatmazdı.

c. Peygamberimizin torunları cömertlikte dedelerini örnek alıyorlardı.

d. Hz. Hüseyin sosyal ve halkın içinde olmayı severdi.

e. Peygamberimizin torunları bir çok sıkıntıya sabırla karşılık vermişlerdir.

f. Hz. Hasan yumuşak huylu bir kişiliğe sahipti.

g. Hz. Hasan, kardeşinden bir yaş büyüktür.

Cömertlikte Bir Hz. Hasan Sabırla Hz. Hüseyin Torunlarını Namazlarını

86

5. Sınıf Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.)
Bir Sure Tanıyorum: Kevser Suresi ve Anlamı

Etkinlik 15

3. Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’in erdemli davranışlarıyla ilgili aşağıdaki örnek hikâyeyi
okuyarak ilkeler çıkarınız.

Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin, çocukken birinin yanlış abdest al-
dığını görürler. Ona en güzel şekilde abdest almayı öğretmek
isterler. Bey amca, şimdi biz ikimiz de yanında abdest alalım;
ikimizden hangimizin abdesti doğru olduğuna siz karar ve-

rin, derler. Onları kırmayan adam, merakla onları izlemeye
başlar. İkisi de adamın yanında kurallarına uygun şekil-

de güzelce abdest alırlar. Bunun üzerine dersini alan
adam; “çocuklar, sizin abdestiniz doğru ve güzel,
meğer benim abdestim yanlışmış.” der. Böy-
lelikle onlar sayesinde kendi yanlışını
düzeltme imkânı bulur.

Okumuş olduğunuz bu hikâyeden 4 tane ilke tespit ederek aşağıya yazınız.

1. Hatasız kul olmaz.
2. Önemli olan hata yapmamak değil, hatada ısrarcı olmamaktır.
3. Çocuklar da öğretici olabilir.
4. Doğru davranışlar kime ait olursa olsun, örnek alınmalıdır.

4. Kevser suresinin boş bırakılan yerlerini doğru bir şekilde doldurmaya çalışalım.

1. ayet: “İnnâ a’taynâ kel kevser ”
2. ayet: “Fesalli li rabbike venhar.”
3. ayet: “İnne şânieke hüvel ebter.”

87

5. Sınıf Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.) KKT - 15 
Bir Sure Tanıyorum: Kevser Suresi ve Anlamı

1. Hz. Hüseyin, pek çok zaman borcu olan insan- 4. Hazret-i Hasan, kendisine hakaret eden bir
ların borçlarını ödemeleri için onlara yardımda adama şöyle der: “İhtiyar! Sanırım bu şehirde
bulunmuştur. yabancısın ve galiba seni birileri hataya düşür-
müş. Benden bir isteğin varsa, yardım ederim.
Bu cümleden hareketle, Hz. Hüseyin için aşa- Danışacak birini arıyorsan buyur, sorununu
ğıdakilerden hangisi söylenebilir? söyle, sana yol göstereyim. Bir sıkıntın varsa
gidereyim, karnın açsa doyurayım, muhtaçsan
A) Hz. Hüseyin çok cimri biriydi. ihtiyacını gidereyim. Her ne işin varsa, halletme-
ye hazırım...”
B) Cömert olma konusunda dedesi Hz. Muham-
med’i (s.a.s.) örnek almıştı. Bu hikâyede aşağıdakilerden hangisi vurgu-
lanmıştır?
C) Hz. Hüseyin, borçlu yaşamayı severdi.
A) Hz. Hasan yaşanan her sorunla ilgili pratik çö-
D) Hz. Hüseyin, bütün borçluların borçlarını öde- zümler üretmiştir.
miştir.
B) Büyük sorunlarla karşılaşan Hz. Hasan, karşı-
sındakini azarlıyordu.

C) Hz. Hasan, sorunsuz bir dünya özlemiyle yaşa-
mak istiyordu.

D) Hz. Hasan, öncelikle tanıdıklarına yardım et-
meyi prensip edinmişti.

2. Sosyal Cömert
Namaz düşkünü Bencil

Yukarıda verilenlerden hangisi Hz. Hasan ve
Hz. Hüseyin’e ait bir özellik olamaz?

A) Sosyal
B) Cömert
C) Namaz düşkünü
D) Bencil

5. Aşağıdaki görsellerden hangisi Kevser sure-
siyle doğrudan ilişkilendirilebilir?

A) B)

3. Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’le ilgili verilen bilgi- C) D)
lerden hangisi doğrudur?

A) Hz. Hasan yaşça Hz. Hüseyin’den büyüktü.
B) Hz. Hüseyin Hz. Hasan’dan yaşça büyüktü.
C) Her ikisinin de yaşları aynıydı.
D) Hz. Hasan, Hz. Hüseyin’den sonra vefat etmiş-

tir.

88

5. Sınıf Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin (r.a.) KKT - 15 
Bir Sure Tanıyorum: Kevser Suresi ve Anlamı

6. Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (s.a.s.) 9. Peygamberimiz tarafından,“cennet gençlerinin
hayatıyla ilgili verilen bilgilerden hangisinde efendileri” diye isimlendiren kişiler aşağıdaki-
yanlışlık yapılmıştır? lerden hangileridir?

A) Hz. Muhammed’e (s.a.s.), çok merhametli A) Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin
olmasından dolayı el-Emin lakabı verilmiştir. B) Hz. Ali ve Hz. Bilal-i Habeşi
C) Hz. Zeyd ve Hz. Enes bin Malik
B) Hz. Muhammed (s.a.s.) torunlarını çok severdi D) Hz. Ömer ve Hz. Ali
ve namaz kılarken bile onları yanından
ayırmazdı.

C) Hz. Muhammed’in (s.a.s.) en çok önem verdiği
konulardan biri de istişare etmekti.

D) Hz. Muhammed (s.a.s.) çocuklarla şakalaşır ve
oyun oynardı.

7. I. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) ailesi kararlarında 10. Aşağıdaki davranışlardan hangisi israf olarak
birbirlerine danışırdı. değerlendirilebilir?

II. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) eşi ve çocuklarına A) Hatice’nin günde üçyüz sayfalık kitabı okuyup
karşı hep saygılı olmuştur. bitirmesi

III. Hz. Muhammed (s.a.s.) hiçbir zaman ailesinin B) Kerem’in ders çalışırken yazarak notlar alması
görüşlerini almaya gerek duymazdı. C) Fevzi’nin tabağındaki yemeği bitirerek sofradan

Verilenlerden hangisi Hz. Muhammed (s.a.s.) kalkması
için söylenebilir? D) İnci’nin kullanılabilecek kağıtları çöpe atması

A) I ve II. B) II ve III.
C) I ve III. D) Sadece II.

8. Hz. Hasan’a (r.a.): “Güzel ahlak nedir?” diye so- 11. Aşağıdaki görsellerden hangisi yardımlaş-
rulduğunda o; “doğru söz, isteyene vermek, sıla-i mayla ilgili değildir?
rahim, komşu hakkına riayet, misafre ikram ve ni- A) B)
hayet bunların başında hayâdır” şeklinde cevap
vermiştir. C) D)

Buna göre aşağıdakilerden hangisi güzel ahla-
ka örnek gösterilen bir davranış olamaz?

A) Gani Bey’in sigara dumanıyla bile olsa komşu-
larını rahatsız etmemesi

B) Cevdet Bey’in hastanede tedavi gören iş arka-
daşını sık sık ziyaret etmesi

C) Birgül Hanım’ın Bandırma’dan gelen misafirle-
rine yemek hazırlaması

D) Miray Hanım’ın tanıdık tanımadık önüne çıkan
herkese sataşması

89

5. Sınıf Ünite Genel Değerlendirme: Bulmaca Etkinliği

1T İ C A 2R E T

3H U

Z 4K U R B A N

5N A M A Z İ

LY
6 İ S T İ Ş 7A R E

B 9H
D 8G

UÜ Z

LL H
Ü
10G Ü L İ S
E
A S 11M

12C 13H Z 14H A T İ C E

Ö ZA R Y

M FN H İ

E A 15Y A L A N

R 16S T M

T 17K A S I M E

L BM T

İI A
18K E V S E R

SOLDAN SAĞA YUKARIDAN AŞAĞIYA
1 Güvenilirliğin esas alındığı uğraş alanı 2 Peygamberimizin kızlarından biri
4 Vacip bir ibadet 3 Peygamberimizin damadı
5 Hz. Hüseyin’in hiç terk etmediği farz 7 Allah’ın kulu
6 Danışarak iş yapma 8 Gül bahçesi
10 Peygamberimizin sembolü olan çiçek 9 Peygamberimizin yaşça küçük olan torunu
13 İlk müslüman kadın 11 En çok peygamberimizde bulunan ahlaki tutum
15 Peygamberimizin hiç söylemediği söz 12 Bir peygamber ahlakı
17 Peygamberimizin ilk çocuğu 14 Hz. Hasan ve hz. Hüseyin’in anneleri
18 En kısa sure 16 Öfke kontrolü

90

5. ÜNİTE

ÇEVREMİZDE DİNİN İZLERİ

Mimarimizde Dinin İzleri
Musikimizde Dinin İzleri
Edebiyatımızda Dinin İzleri
Örf ve Âdetlerimizde Dinin İzleri
Bir Peygamber Tanıyorum; Hz. Süleyman (a.s.)

Kazanımlar

➢➢ 5.5.1. Mimarimizde yer alan dinî motifleri inceler.
➢➢ 5.5.2. Musikimizde dinin izlerine örnekler verir.
➢➢ 5.5.3. Edebiyatımızdan dinin izlerine örnekler bulur.
➢➢ 5.5.4. Örf ve âdetlerimizde yer alan dinî unsurları fark eder.
➢➢ 5.5.5. Hz. Süleyman’ın (a.s.) hayatını özetler.

5. Sınıf Çevremizde Dinin İzleri
Mimarimizde Dinin İzleri

Bursa Ulu Cami dış görünüm Bursa Ulu Cami iç görünüm Bursa Ulu Cami iç görünüm

➤➤ İslam dininin mimarimiz üzerinde büyük etkisi olmuştur. Bu nedenle mimarimizde birçok dini motif göze çarpar.
Örneğin; camiler, medreseler, türbeler, külliyeler, çeşmeler, darülacezeler ve darüşşifalar bunlardan bazılarıdır.
Camiler, İslam mimarisinin en önemli eserleridir. Atalarımız, topluca namaz kılmak için cami yapımına önem
vermişlerdir. Konya’da Alaeddin Camii, Bursa’da Ulu Cami, İstanbul’da Fatih, Süleymaniye ve Sultan Ahmet
camileri ile Edirne’deki Selimiye Camii ilk akla gelen tarihî camilerimizdendir. Camilerin içleri de çeşitli dinî
motiflerle süslenmiştir. Örneğin çoğu caminin duvarlarında Allah, Hz. Muhammed ve ilk dört halifenin adının
hat sanatıyla yazılı olduğu süslemeler yer alır. Ayrıca camilerin iç duvarlarında kelime-i tevhit, kelime-i şehadet
ve Bismillâhirrahmânirrahîm gibi dinî ifadeler de güzel hat örnekleriyle yazılmaktadır. Bunlar camilere ayrı bir
estetik ve güzellik kazandırmaktadır

➤➤ Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Süleyman (a.s.)

Mescid-i Aksa (Süleyman mabedi)

Peygamberlik ve hükümdarlık görevlerini birlikte yürüten Hz. Süleyman (a.s.), Mescid-i Aksa’yı inşa eden ilk
insandır. Yüce Allah’ın birliğini ilan etmek, O’na olan kulluk ve şükür vazifesini yerine getirmek için inşa edilen
belki de yeryüzünün en muhteşem mabetlerinden biridir. Bu muhteşem mabet, güç ve iktidarın da sembolü
olmuştur. Süleyman (a.s.), aynı zamanda Allah’ın izniyle kuşların dilinden anlayabiliyor, rüzgarı ve cinleri yö-
netebiliyordu. Hatta Mescid-i Aksa’nın inşaasında cinlerden de yardım almıştır. Ayrıca Hz. Süleyman (a.s.)
şehircilik alanında da çok önemli çalışmalar yapmıştır. Bütün bu bilgileri ve daha fazlasını Kur’an-ı Kerim’deki
kıssalardan öğrenmek mümkündür.

93

5. Sınıf Mimarimizde Dinin İzleri

Etkinlik 16

Kazanım: 5.5.1. Mimarimizde yer alan dini motifleri inceler.
5.5.5. Hz. Süleyman’ın (a.s.) hayatını özetler.

1. Aşağıda verilen ifadeleri doğru (D) ya da yanlış (Y) şeklinde değerlendirerek uygun
kutucuklara (D/Y) yazınız.

İfadeler D/Y
D
a. Camilerde imamın namaz kıldırdığı kısma “mihrap” denir.
D
b. Yeryüzündeki en önemli mescitlerden biri de Hz. Süleyman tarafından inşa
edilen Mescid-i Aksa’dır. D
Y
c. Camilerin içindeki yazı sanatına “hat sanatı” denir. D
D
d. Minber, caminin dışında yer alan bölümlerdendir.

e. Hastaneler için eskiden “darüşşifa” kavramı kullanılmaktaydı.

f. Konya’daki en önemli külliyelerden biri Sahip Ata Külliyesi’dir.

g. Hz. Süleyman, modern sanat dallarıyla ilgili önemli çalışmalar yapmıştır. Y

h. Türbelerde tarihte önemli bir yeri olan insanların kabri bulunur. D
i. Minare, ezan okumak için inşa edilmiş uzunca yapılara verilen addır. D
j. Mescid-i Aksa, güç ve iktidarın sembolü olagelmiştir. D

k. Edirne’deki Bayezid Külliyesi, II. Bayezid Camii’nin yanına inşa edilmiştir. D

l. Fatih Camii ve külliyesini, Kanuni Sultan Süleyman yaptırmıştır. Y

2. Tabloda verilen cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Mescid-i Aksa’yı inşa ettiren Süleyman (a.s.) peygamberdir.

b. Bursa’nın dini motiflerle süslü en önemli yapısı Ulu Camii dir.

c. Hz. Mevlana’nın türbesi Konya şehrimizde bulunmaktadır.

d. Şadırvan abdest almak için yapılmış olup genellikle caminin dış bölümünde
bulunur.

e. Kelime-i tevhit iman etmek için atılan ilk adımdır.

f. Camilerin içini donatan güzel yazı örneklerine hat sanatı denir.

g. Sultan Ahmet İstanbul’un altı minareli eşsiz camiidir .

Ulu camii İman Sultan Ahmet Hat sanatı Süleyman Şadırvan Konya

94

5. Sınıf Mimarimizde Dinin İzleri

Etkinlik 16

3. Aşağıdaki görselleri, hangi kavramla ilgili olduğunu belirtelim.
a. Caminin içinde bulunan ve hutbe okumak için yapılmış olan bölüm

minber

b. Caminin içinde bulunan ve vaaz vermek için inşa edilmişi küçük yapı

kürsü

c. Caminin en önünde bulunan ve imamların namaz kıldırdıkları yer

mihrap

4. Mescid-i Aksa ile ilgili akrostiş tekniğiyle bir şiir yazınız.

M escitlerin ilki
E n güzeli belki de
S üleyman mabedi diğer adı
C em eder bütün inananları
İ çinde kılınan namazları
D aima diri tutar duyguları
İ lklerin mabedi

A llah’a yakınlaşmanın
K ısa yoludur Aksa
S üleyman’ın mührü
A llah’ın silinmez imzası

95

5. Sınıf Mimarimizde Dinin İzleri

Etkinlik 216

5. Aşağıda boş bırakılan yerlere görselin ait olduğu sanat türünü yazalım.

a
Hat örneği

b

Ebru örneği

c

Tezhip örneği

d

Minyatür örneği

96

5. Sınıf Mimarimizde Dinin İzleri

Etkinlik 126

6. Mimar Sinan’ın eserlerini tanıyalım.

a

Çıraklık Eseri Şehzadebaşı Camii - İstanbul

b
Kalfalık Eseri Süleymaniye Camii - İstanbul

c

Ustalık Eseri Selimiye Camii - Edirne

97

5. Sınıf Mimarimizde Dinin İzleri KKT - 16 

1. Aşağıdakilerden hangisi caminin iç kısmında 4.
yer almaktadır?

A) Şadırvan B) Minare
C) Cami avlusu D) Minber

2. Aşağıdakilerden hangisi camilerin içinde bu- İstanbul’un en önemli tarihi yapılarından bi-
lunan dini motiflerden değildir? ridir. Yerli ve yabancı turistlerin uğrak yeridir.
A) B) Minarelerin sayısı altı tanedir. Bizans dönemine
ait Ayasofya ile karşı karşıyadır.
C) D)
Hakkında bilgi verilen bu caminin adı aşağı-
dakilerden hangisidir?

A) Süleymaniye Camii

B) Yeni Camii

C) Sultan Ahmet Camii

D) Firuz Ağa Camii

5. Ağırlıklı olarak dini ilimlerin öğretildiği ku-
rumların adı aşağıdaki şıklardan hangisinde
doğru verilmiştir?

3. A) Medrese B) Darüşşifa
C) Külliye D) Çeşme

6.

Bu görselle ilgili aşağıdaki değerlendirmeler- Yukarıdaki cami görüntüleri üç ayrı ilimizde bulu-
den hangisi doğrudur? nan ulu camilerdir.

A) Yeryüzündeki ilk mabetlerden biri olan Mes- Buna göre aşağıdaki illerimizden hangisinde
cid-i Aksa’dır. ulu cami bulunmamaktadır?

B) Konya ilinde bulunan Mevlana türbesidir. A) Diyarbakır B) Erzurum
C) Erzurum’un en eski yapılarından biri olan ulu C) Bursa D) İzmir

camidir.
D) Sivas şehrinde bulunan Divriği ulu camiidir.

98

5. Sınıf Musikimizde Dinin İzleri
Musikimizde Dinin İzleri

Ud Ney Keman

Def Kanun

➤➤ Her milletin, her toplumun kendi kültürlerinden kaynaklanan bir musiki anlayışı vardır. Aynı durum bizim için de
söz konusudur. Bizim toplumumuzda musiki sanatına büyük bir önem verilir. Şarkılarımız, türkülerimiz milleti-
mizin inancını, değerlerini, duygu ve düşüncelerini yansıtan ezgiler içerir. Ayrıca şarkı ve türkülerimizde, kader,
talih, cennet, Hz. Ali, Hz. Muhammed, hesap, mizan, yaradan, melek gibi pek çok dinî içerikli kelime, isim ve
kavram da yer alır.

➤➤ Kültürümüzde doğrudan dinin etkisiyle yeni bir musiki anlayışı doğmuştur. Tasavvuf musikisi denilen bu alan-
da ilahi, kaside, naat ve münacat gibi türler bulunur. Bunlardan ilahiler, Yüce Allah’ı ve peygamberleri övmek
amacıyla yazılıp bestelenmiştir.

➤➤ Musikimizdeki dinî motifleri gösteren en belirgin örneklerden biri de hiç şüphesiz ki “mevlit”tir. Mevlit, sevgili
peygamberimizin doğumunu ve hayatını övgü dolu bir anlatımla dile getirir. Ülkemizde çeşitli törenlerde “mev-
lit” diye okunan ve asıl adı “Vesiletü’n-necat” olan şiir, Süleyman Çelebi tarafından kaleme alınmıştır.

➤➤ Cami musikisi denildiğinde de ilk olarak ezan akla gelmektedir. Ezan genellikle saba, uşşak, hicaz ve segâh
makamlarında okunur. Sala ve tekbirler de cami musikisinin diğer örneklerindendir.

➤➤ Milletimiz arasından yetişen pek çok meşhur sanatçı, bestekâr ve müzik adamı vardır. Itrî, Dede Efendi, Tan-
buri Cemil Bey ve Hacı Arif Bey bunlardan bazılarıdır. Bu gibi sanatçılarımız yazıp besteledikleri ilahi, kaside ve
şarkı gibi eserlerinde pek çok dinî içerikli kelime ve kavrama yer vermişlerdir. Bütün bunlar kültürün iki önemli
ögesi olan din ve musiki arasında büyük bir etkileşim olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

➤➤ Yine tasavvuf ve sanat musikisinde olduğu gibi halk müziğinde de dini motiflerin olduğu görülmektedir.
➤➤ Dinin izlerinin bulunduğu sanat ve tasavvuf müziğinin en güzel örneklerini TRT Müzik kanalında sıkça duy-

maktayız.

99