JAADE

ЗА АКАДЕМИЈАТА

СОВРШЕН СПОЈ НА НАУЧНИТЕ
СОЗНАНИЈА И НОВИТЕ ПРАКТИКИ

Д-Р ДИМИТАР ТАСЕВСКИ

КОМПЈУТЕРСКИ ВОДЕНАТА ИМПЛАНТНА ХИРУРГИЈА
Е СУПЕРИОРНА МЕТОДА

ПРОФ. Д-Р АСЕН ЏОЛЕВ

ОРТОГНАТСКАTA ХИРУРГИЈА И ЕСТЕТИКАTA НА ЛИЦЕТО
- УМЕТНОСТ НА РАЗУБАВУВАЊЕTO

БОРИС ЈОВАНОВИЌ

PINK IT UP! ПЕРСОНАЛИЗИРАНИ ПРОТЕЗИ

ISSN 2671-3330

Двете совршенства

Кога бог го создал светот
Му ја подарил убавината,
Онаа убавина што е бесмртна
Која се раѓа и создава,
Но никогаш не умира.
Од нејзините чисти кајнаци
Се напојува човековата жед
За бесмртност и вечност.

Убавината и насмевката
Две совршенства
Бесценети и немерливи.

Убавината има сила
На безличното
Да му подари лице,
Хаосот да го преуреди
Во хармонија,
Грдото во перфекција,
А насмевката да го облагороди,
Да го возвиши и издигне
Таму каде што се љубат
Земното и небесното.

Прим. д-р Коте Тасевски

Почитувани читатели,

Дваесет и петгодишната работа на Приватната здравствена ус-
танова Поликлиника од примарна здравствена заштита ЕНДОМАК во
Скопје и Струмица и ПЗУ Поликлиника од секундарно ниво ЕНДОМАК
Гевгелија, ја крунисуваме со oсновање на Приватен научен институт
- Академија за естетска стоматологија (прв во државава и во регио-
нот), како придружна членка на Универзитетот „Гоце Делчев“ Штип.

Со таа научна верификација на нашето знаење и работа, во кои
се вградени и знаењето и искуствата на голем број наши истакнати
професори, како и на врвни научници од светот, конечно се отвора
можноста - покрај формата и функцијата - естетиката да стане тре-
тиот камен темелник врз кој се потпира денталното и менталното
здравје на луѓето.

Споделувајќи го задоволството за тој наш и ваш успех, почиту-
вани читатели, изразуваме надеж дека Академијата за естетска сто-
матологија ќе биде обединувачки фактор меѓу науката и практиката
што ќе резултира со унапредување на денталното здравје и дека на-
бргу таа ќе прерасне во нова јатка каде што ќе се применуваат најсо-
времените техничко-технолошки методи во креирањето на соврше-
на насмевка.

Стручното списание на Академијата, кое четири пати годишно
ќе излегува во печатена и во дигитална верзија, ги поканува на со-
работка домашните и странските стоматолози од таа област. Сите
стоматолошки професионалци имаат право да се запишат и да се
приклучат на Академијата за естетска стоматологија со што станува-
ат дел од семејството на посветени професионалци.

Естетската стоматологија е сеопфатен пристап кон вкупната
орална здравствена заштита, која ги комбинира уметноста и науката
за да се постигне оптимална забна функција, здравје и естетика.

Сега имате уште еден повод за задоволство.

Насмејте се.

Прим. д-р Коте Тасевски
Главен и одговорен уредник

06 16 09

СОДРЖИНА

АКАДЕМИЈА ЗА ЕСТЕТСКА СТОМАТОЛОГИЈА ЕНДОМАК ПРОТЕТИКА | ПРОФ. Д-Р ГОРДАНА КОВАЧЕВСКА

06 Совршен спој на научните 34 Клинички и лабораториски аспекти
сознанија и новите практики за долгорочен успех на хибридни
супраструктури
ДИЗАЈНИРАЊЕ НА НАСМЕВКАTA | Д-Р АЛЕКСАНДАР TРАЈАНОСКИ
ЕНДОДОНЦИЈА | Д-Р РИСТЕ ПАНАЈОТУ
09 Компјутерското фотографирање
во дизајнирањето на насмевката 40 Конзервативно лекување на големи
периапикални лезии

МАКСИЛОФАЦИЈАЛНА ХИРУРГИЈА | ПРОФ. Д-Р. АСЕН ЏОЛЕВ ЕНДОДОНЦИЈА | ПРОФ. Д-Р ИЛИЈАНА МУРАТОВСКА

11 Ортогнатската хирургија и естетиката 44 Соодносот помеѓу кариогени бактерии
на лицето - уметност на разубавувањето при длабок кариес и натриум хипохлорит и
антибактерискиот мономер како антисептици

ИМПЛАНТОЛОГИЈА | Д-Р ДИМИТАР ТАСЕВСКИ ПАРАДОНТОЛОГИЈА | ПРОФ. Д-Р ГЕОРГИ ТОМОВ

16 Компјутерски водената имплантна 48 Комплексен, ласерски потпомогнат
хирургија е супериорна метода тераписки пристап кон гингивалната
хиперплазија предизвикана од лекови

ИМПЛАНТОЛОГИЈА | Д-Р ДАРКО ВЕЛЈАНОВСКИ НОВИ ТРЕНДОВИ | БОРИС ЈОВАНОВИЌ
Употребата на коскен материјал кај Pink it up!
21 имедијантно поставени импланти 52 Персонализирани протези

ИМПЛАНТОЛОГИЈА | Д-Р ЈУЛИЕ ПОПОВСКИ ЛОГОПЕДИЈА | НИКОЛА ЛЕВЕНСКИ МИЉАНИЌ

25 Mодерно решение на имплантно 56 Убавата насмевка и правилниот
протетската рехабилитација изговор на гласовите

ИМПЛАНТОЛОГИЈА | Д-Р ЕЛЕНА ВЕЛКОСКА ДЕНТАЛНА ФОРЕНЗИКА | Д-Р ВАНЧО СПИРОВ
Еднофазен наспроти двофазен Влијанието на надворешната средина
29 хируршки пристап во имплантологијата 58 врз деградацијата на ДНК молекулата

од забното ткиво

ОРАЛНА ХИРУРГИЈА | ПРОФ. Д-Р ЦЕНА ДИМОВА

31 Современ модалитет за локална
хемостаза во оралната хирургија
- hemcon dental dressing

60 52 11

Приватен научен институт

АКАДЕМИЈА ЗА ЕСТЕТСКА
СТОМАТОЛОГИЈА – ЕНДОМАК

www.aade.mk

0501 | 2020

АКАДЕМИЈА ЗА ЕСТЕТСКА СТОМАТОЛОГИЈА ЕНДОМАК

Совршен спој

на научните сознанија
и новите практики
Сите стоматолошки професионалци имаат право да се запишат
и да се приклучат на Академијата за естетска стоматологија

Академијата за естетска стоматологија рз­ ат, да соберат информации од светската
-Ендомак е посветена на унапредување и естетска стоматологија, да примаат и да
имплементирање на научните сознанија и даваат охрабрување и поддршка на други
практики во стоматологијата и поттикнување естетски стоматолошки професионалци во
на највисоките стандарди за етичко однесу- светот.
вање и одговорна грижа за пациентот од ес-
тетските стоматолози, забните техничари и КОНЦЕПТ
другите стоматолошки професионалци. Основната цел е преку спроведување на
соодветни планови и програми Академијата
Основната концепција на научната ус- да обезбеди:
танова е прогресивно ширење и брз развој 1. Практична обука и стручно усовр-
на современата стоматолошка доктрина, со шување на докторите на стоматологија за
тенденција тоа да се применува директно новите техники и методи на работа во ес-
во практиката и да ги вгради богатите свет- тетската стоматологија, добра стоматолош-
ски искуства во стоматологијата и во меди- ка практика, унапредување на знаењето и
цината. Така, единствена во поширокото оп- вештините за дијагностика и лекување;
кружување на земјава, практиката и науката 2. Воведување високи стандарди за
ќе бидат на едно место, со современи стан- квалитетна и континуирана едукација на
дарди и принципи. На тој начин не само што други стручни кадри во стоматолошката
ќе се даваат забоздравствени услуги туку и дејност (лабoраториски забни техничари,
ќе се едуцираат голем број млади луѓе. стоматолошки помошници, стоматолошки
хигиенисти, едукатори, истражувачи и дру-
МИСИЈА ги стоматолошки професионалци);
Академијата својата мисија ја исполну- 3. Дополнителна едукација на студенти;
ва преку: нудење супериорни едукативни 4. Информирање за новите трендови во
можности; научно-истражувачка дејност; стоматологијата, технологијата и науката;
апликативни (применливи) истражувања; 5. Други едукативни активности повр-
промовирање и поддршка на акредитација зани со стоматолошката наука и пракса, што
и асоцијација (преку принципот на здружу- ќе резултира во обезбедување високо ниво
вање, интеграција); постојан форум за кре- на стоматолошка здравствена заштита на
ативна размена на знаења и идеи за подо- населението и развој на естетската стома-
брување на постојните и воведување нови тологија кај нас и во регионот.
технологии; примена на знаења, изнаоѓање ПОСВЕТЕНИ НА
практични решенија и обезбедување точни ЕСТЕТСКАТА СТОМАТОЛОГИЈА
и корисни информации за јавноста и за про- Eстетскатa стоматологија е ново под-
фесијата. рачје на фокусираност во областа на сто-
Академијата за естетска стоматоло- матологијата кое ветува нови продори во
гија вклучува: доктори по стоматологија, стручното усовршување.
лабoраториски забни техничари, стомато- Академијата за естетска стоматологија
лошки помошници, стоматолошки хигие- нуди можност професионалците во таа об-
нисти, едукатори, истражувачи и други про- ласт да станат дел од есклузивната група
фесионалци во стоматологијата од земјата и посветени естетски стоматолози и лабара-
од странство. Оваа вкрстена функционална ториски техничари.
едукација на страсни практичари е она што
ја први Академијата уникатна, овозможу-
вајќи им на членовите меѓусебно да се пов­

06 01 | 2020

Ќе овозможи супериорна и разновидна стоматолошки професионалци, кои пока- Kурсеви,
професионална посветеност на усовршу- жале висок степен на клинички вештини и работилници,
вање во науката и уметноста на естетската способности во естетската стоматологија. предавања, стручни
стоматологија. презентации,
ОБРАЗОВНИ БЕНЕФИЦИИ во организација на
Со добивање на акредитација, Акаде- Основен принцип на Академијата е да
мијата за естетска стоматологија ќе може се промовира образованието. Академијата
да ги реализира програмите за стручно и Академијата постојано ќе организира
професионално усовршување и да овозмо- курсеви, работилници, предавања, стручни
жи образование кое ќе биде препознатливо презентации, состаноци на работни групи,
по својата програма и содржина во облику- семинари, индивидуално усовршување,
вање на профилот стручен специјалист пре- консултации, печатени, видео и комјутер-
ку стручните специјалистички студии, кои ски потпомогнати начини на образување,
ќе ги следат и современите достигнувања како и други облици на пренесување на
во стоматологијата и нивна апликација во знаење, вештини и информации.
соодветните подрачја на примена. Редовно ќе издава едукативни брошури
и книги за светските достигања во областа
ОТВОРЕНОСТ ЗА ОБРАЗОВАНИЕ на естетската стоматологија.
Академијата е отворена за сите докто- Академијата ќе одржува годишни науч-
ри по стоматологија, лабараториски забни ни сесии низ целата територија на земјава.
техничари, стоматолошки професионалци Домашни и странски експерти ќе бидат
и оние кои ја поддржуваат естетската сто- вклучени во едукативниот процес со јасно
матолошка индустрија, вредните, работли- дефинирани теми, целни групи, видови и
вите, трудољубивите, оние кои се полни со траење на програмите.
енергија за стоматолошката професија, кои Академијата за естетска стоматологија
се стремат за клиничка пракса, за постојано ја исполнува својата мисија, нудејќи им
проширување на нивните вештини, кои са- супериорни образовни можности, вклучу-
каат да бидат поврзани, да се здружуваат, вајќи конференции во живо, како и рено-
да разменуваат идеи и искуства. мирана годишна научна сесија. Во фокусот
Ова ја нагласува посветеноста на Ака- на годишната конференција е на стоматоло-
демијата за естетска стоматологија кон се- зите да им се овозможи да разменат идеи и
опфатност (инклузивност) и стандарди на да добијат значајни, интердисциплинарни
совршеност, вистински да се измерат и про- информации за најновите клинички про-
шират знаењата и вештините на повисоко цедури, материјали и методи, развивање на
ниво, како и да им обезбеди на пациентите естетска пракса и самозбогатување.
послободен пристап до специјализираните

0701 | 2020

АКАДЕМИЈА ЗА ЕСТЕТСКА СТОМАТОЛОГИЈА ЕНДОМАК

Награди и Покрај тоа, стоматолозите можe да за- РЕСУРСИ ЗА УСПЕХ
признанија работат и кредити за континуирано обра- Академијата им овозможува на свои-
за успешно зование. Академијата ќе партиципира во те кандидати во процесот на акредитација
завршените меѓународните односи со јавноста во напо- алатки и ресурси кои им се потребни, со по-
рите да се подигне перцепцијата на јавноста веќе сигурност да работат на својот пат низ
курсеви и разбирањето на естетската стоматологија. процесот на акредитација. Тука се и некои
од ресурсите на располагање за да помог-
Академијата за естетска стоматологија нат патот на акредитација да се направи
ќе помогне и ќе ги поддржи членовите во полесен.
нивните цели за клиничка совршеност пре- • Ментори и едукатори
ку образовните ресурси што ќе ја зајакне • Акредитирани работилници
нивната кариера. Проширување на знаење- • Дополнителни ресурси
то и вештините, мрежно поврзување, сора- СПИСАНИЈА И МУЛТИМЕДИЈА
ботка, поддршка и охрабрување од колегите Списанието е публикација на Акаде-
професионалци. Благодарение на партнер- мијата за обезбедување најнови информа-
ството меѓу членовите може да се даунло- ции за клиничките третмани, козметичките
дираат и стримуваат видеа за едукација на стоматолошки и забнотехнички технологии
пациентите од нивната пракса, веб-сајт или и техники, и многу повеќе од водечките сто-
социјалните мрежи. матолози, лабараториски техничари и спе-
цијалисти. Членовите на Академијата имаат
Со тоа се овозможува пристап до спи- право да објавуваат во публикацијата што ја
санието на естеската стоматoлогија, објаву- добиваат во печатена и во дигитална верзија.
вање рецензирани трудови, обезбедување ПРИЗНАНИЕ ЗА КВАЛИТЕТ
најнови информации за клиничките трет- Академијата за естетска стоматологија
мани, козметичките стоматолошки техноло- ќе доделува годишна награда за најдобар
гии и други научни сознанија меѓу водечки- естетски стоматолог, најдобар естетски за-
те стоматолози, лабараториски техничари и бен техничар, за извонредност во естетска-
специјалисти. та стоматолошка едукација, за иновација,
лидерство и унапредување во областа на
Информации за членството, профе- естетската и реставративната стоматоло-
сионални информации, информации за го- гија.
дишни научни сесији и други регионални и
меѓународни настани, состаноци и конфе-
ренции. Учесниците, исто така, може да се
поврзат онлајн на порталот на Академијата,
да се вклучат во дискусиите, да ги следат
најновите вести.

08 01 | 2020

ДИЗАЈНИРАЊЕ НА НАСМЕВКА

Компјутерското фотографирање
во дизајнирањето на насмевката

Автор: д-р Александар Tрајаноски UDK: 616.31:111.852]:004

ВОВЕД ДИСКУСИЈА

Технолошкиот напредок во областа на Секоја естетска анализа во стоматоло-
дигиталната фотографија го револуциони- гијата е потребно да започе со две основни
зираше концептот на фотографијата како фотографии:
моќен медиум за експресија и комуника-
ција. Стоматологијата и фотографијата се • портрет фотографија со насмевка
многу тесно поврзани при комуникацијата • фотографија со екартери
помеѓу доктор, пациент и забен техничар.
Анализата започнува на макроскопско
На секоја портрет фотографија во сто- ниво, односно лицето на пациентот (екс-
матологијата ќе и недостига експресивен тра–орална анализа) и продолжува кон
квалитет доколку нема насмевка која е вни- најмалите детали на забите и гингивата (ин-
мателно диригирана од страна на стомато- тра-орална анализа) за на крај да се преми-
логот. Со помош на дигиталната технологија не кон избор на идеалниот третман, специ-
е многу лесно да се направат такви фотогра- фичен за секој пациент.
фии и доколку има некои недостатоци може
многу лесно да се види и да се направи нова Модерниот компјутерски софтвер доз-
фотографија. волува дизајнирање на архитриктониката
на забите и моментално да се манипулира и
дизајнира насмевката на фотографијата од
лицето. Тука особено голем придонес има
вештачката интелигенција, која како алатка
1 многу го олеснува процесот на избирање

на соодветна форма и големина на забите
во новата насмевка, бидејќи овозможува
пребарување во дата-базата од околу 1.000
форми на природни заби и ни го стеснува
изборот на само неколку форми кои се нај-
соодветни за тој пациет, врз база на пози- Основни
цијата на интерденталните папили и прет- фотографии
ходно одредениот сооднос на забите.
1. Портрет
2. Екартери

2

0901 | 2020

ДИЗАЈНИРАЊЕ НА НАСМЕВКА

Со дигиталното модифицирање на фо- Три различни дизајни на ист пациет
тографиите може да се прикаже целото лице
и со тоа да се види каков би бил ефектот на # за авторот
предложените корекции на забите и на меко- Д-р Александар Трајаноски
то ткиво врз изгледот на целото лице. Со тие l Во 2003 година завршил средно заботехничко
модифицирања може да се види исто така и училиште ДСМУ Јован Калаузи – Битола, а во 2008
што не би требало да се направи. Не ретко, година дипломирал на Стоматолошкиот факултет
одередени интраорални промени може да во Скопје.
имаат негативен ефект, доколку се направат l Завршил курс „Dental Photography Marathon &
премногу совршени. Премногу бели заби Smile Makeover“ со Милош Миладинов во
изгледаат неприродно и може да имаат не- 2015 година.
гативен ефект врз целото лице на пациентот.
Со дигиталното модифицирање може да се l Во 2016 година завршил курс „Digital Smile Design Residency Madrid“
одбере и вистинската нијанса на забите која со Dr. Cristian Coachman.
ќе се вклопи во целокупниот изглед. l Од 2014 година работи како општ стоматолог во стоматолошката
поликлиника Ендомак
Дигиталното модифицирање на фото-
графиите овозможува неколку работи:

• Му овозможува на докторот подобро
да го испланира третманот и однапред да ги
визуелизира и проучи естетските ефекти на
планираните зафати.

• Пациентот може однапред да ги види
планираните корекции и да даде свои суге-
стии за нивно менување

• Поголема креативност на докторот, би-
дејќи може да му прикаже на пациентот како
би изгледал со разни други дополнителни и
поинакви естетски промени.

• Се зголемува мотивираноста на паци-
ентот за изведување на естетскиот третман и
се намалуваат неговите стравувања и возне-
миреност за крајниот резултат.

• Една од најголемите предности е што
може со сигурност да се утврди дека паци-
ентот и докторот имаат иста визија за ко-
рекциите и резултатите. Ако од било која
причина постои разидување, тоа е најдобро
време тие недоразбирања да се усогласат.

• Полесна комуникација со забниот тех-
ничар, кој ќе има појасна информација кои се
желбите на пациентот.

ЗАКЛУЧОК
Секоја насмевка е различна. Проучу-
вањето на постоечката насмевка е прв чекор
при креирањето на идеалната насмевка. За
да има успешна анализа, а со тоа и пресона-
лизиран дизајн на насмевката, потребно е да
се разберат барањата на пациентот и тие да
се вклопат во реалните можности во даде-
ната ситуација. На пациентот треба јасно да
му се стави до знаење дека компјутерската
слика е само приближен приказ на резул-
татите кои докторот смета дека може да се
постигнат.
Ова претставува првиот чекор во про-
цесот наречен дигитално дизајнирање на
насмевката.

10 01 | 2020

МАКСИЛОФАЦИЈАЛНА ХИРУРГИЈА

Ортогнатската хирургија
и естетиката на лицето
- уметност на разубавувањето

Автор: Проф. д-р. Асен Џолев, максилофацијален хирург UDK: 616.31-089:111.852
617.52:111.852

ВОВЕД

Денес, кога луѓето
многу повеќе обрнуваат
внимание на нивниот из-
глед, повеќе од кога и да е,
има потреба од различни
хируршки и естетски про-
цедури што ќе ги направат
поубави. Убавината е ва-
жна за луѓето затоа што го
дава првиот впечаток. Го-
лемината, положбата и од-
носот на горната и долната
вилица влијаат на изгле-
дот. Дури 20% од човечка-
та популација имаат некои
деформитети на вилиците
кои бараат ортодонтска,
хируршка или комбинира- 1 Слика 1.
Телерендгенска
на терапија. Понекогаш тоа анализа во софтверот
е само естетски проблем,
а понекогаш вклучува и
функционални нарушу- ПРОТОКОЛ

вања, како што се тешкотии при џвакањето, Мултидисциплинарен пристап и тесна
зборувањето, затворањето на усните, про- соработка на ортодонтот и хирургот е клучот
блеми со забите и дисфункција на темпо- за успех во терапијата и предвидлив позити-
романдибуларниот зглоб. Сепак, и покрај вен исход по интервенцијата. Можностите на
функционалните и здравствените пробле- ортодонтот се ограничени на поместување
ми, естетскиот проблем е она што ги тера на забите и алвеоларно продолжување со
пациентите да се одлучат за операција. многу мала можност за манипулација со ба-
залната коска. Затоа, улогата на ортодонтот
Ортогнатската хирургија што може да е да ги исправи забите, да ги декомпензира
ги придвижи анатомските структури на во однос на горната и долната вилица. Мак-
горната и долната вилица е златен стан- силофацијалниот хирург може да ги пре-
дард во третманот на пациенти со скелетни местува коските, но не може да ги придвижи
аномалии кои имаат завршен раст или чиј забите и да обезбеди точна и правилна ин-
проблем е претежок само за ортодонтска теркуспидација на забите по движењето на
терапија, односно само со придвижување вилицата. Оваа состојба е претходно обез-
на забите не е можно да се поправи дефе- бедена од ортодонтот и прецизно го плани-
ктот во изгледот на пациентот. Денешна- ра во софтверот поместувањето на вилицата
та ортогнатска хирургија има улога и при и како ќе изгледа интерспецификацијата и
движењето на коскените структури и во профилот на пациентот во иднина по интер-
придвижување на структурите на меките венцијата, а хирургот треба да го постигне
ткива и мускулите што се прицврстуваат на тоа со оперативна метода.
вилиците.

1101 | 2020

МАКСИЛОФАЦИЈАЛНА ХИРУРГИЈА

Откако пациентот ќе биде дијагности- АНАЛИЗА НА ВИЗУЕЛЕН ТРЕТМАН
циран дека има дентофацијален деформи- Предоперативната ортодонција има
тет што може да биде хируршки коригиран, за цел да ги исправи забите, да ги израмни
потребна е темелна проценка од хирургот и забните лакови, да ја усогласи Шпеовата
ортодонтот. Максилофацијалниот хирург го крива, да постигне правилен наклон на се-
прегледува пациентот, а потоа ги изложува качите, трансферзалната широчина на заб-
на семејството и на пациентот сите можни ните лакови.
опции за третман и можните компликации. Ортогнатската хирургија вклучува опе-
рација на максилата или на мандибулата,
Ги објаснува и естетските и функционал- или на двете вилици. Генеопластиката и ли-
ните придобивки по хируршкиот третман. посукцијата на вратот, како опција, може да
Ортодонтот го упатува пациентот да направи се разгледаат како дополнителни хирурш-
OPT снимка и телерендген, му прави анатом- ки интервенции за да се постигне поубав
ски стоматолошки отпечатоци на забите, ре- изглед. По операцијата, две до три недели
гистрира централна оклузија, бара фронтал- вилиците на пациентот се фиксирани. По-
на снимка на главата - колку има асиметрија. стоперативниот ортодонтски третман за-
По ортодонтската анализа, хирургот и орто- почнува 4 до 6 недели по операцијата. От-
донтот прават дефинитивен и конечен план и како ќе се достигне и последниот детаљ за
го презентираат пред пациентот. добивање прва класа и оптимална оклузија,
се пристапува кон фазата на ретенција.
Виртуелното компјутерско планирање Наши случаи:
обезбедува поточна хируршка терапија и ни
помага да го едуцираме пациентот за плани-
раната процедура, бидејќи може детално да
објасни како ќе изгледа пациентот по опера-
цијата, нудејќи му повеќе можности за избор.

Случај 1. Мандибуларен прогнатизам и хипо­
пластична максила. Бимаксиларна остеотомија

Слика 2. Пред и потоа 4
Профил напациентот 5
врз основа на анализата Слика 4. 6
- почетна состојба Интраорално
прикажување
на состојбата
пред
хируршката
интервенција

2

Слика 5.
Интраорално
прикажување
на состојбата
по
операцијата

Слика 3. 3
Профил на пациентот
врз основа на анализата Слика 6. Изглед на пациентот пред и по
- состојба како ќе изгледа операцијата
тој по операцијата

12 01 | 2020

МАКСИЛОФАЦИЈАЛНА ХИРУРГИЈА

Случај 2. 7 8
Мандибуларен прогна­
тизам и хипопластична
максила. Бимаксиларна
остеотомија
Пред и потоа

Слика 7. 9
Интраорално
прикажување
на состојбата пред
операцијата
Слика 8.
Интраорално
прикажување на
состојбата по операцијата
Слика 9.
Изглед на пациентот пред
и по операцијата

Случај 3. Прогнатизам на максилата, микрогенија на мандибула­ Слика 10. Слика 11.
та, издолжено лице. Изведена бимаксиларна остеотомија. Изглед на Изглед на
Пред и потоа пациентката пациентката
пред интервенцијата по интервенцијата
10 11

Случај 4. 12 13
Латеронатија. Сагитална сплит 15
остеотомија на долната вилица
1301 | 2020
Слика 12. 14
Интраорален приказ пред
интервенцијата
Слика 13.
Изглед на пациентката
пред интервенцијата
Слика 14.
Интраорален приказ
по интервенцијата
Слика 15.
Изглед на пациентката
по интервенцијата

МАКСИЛОФАЦИЈАЛНА ХИРУРГИЈА
Случај 5.
Бимаксиларна
остеотомија
со гениоплас­
тика.

Слика 16.
Изглед на
пациентот
пред и по
хируршката
корекција

Клучните принципи на грижа за паци- Задоволството на пациентот во голема
ентот вклучуваат добра психолошка подго- мера зависи од вниманието што се посве-
товка на пациентот, добра предоперативна тува на најголемите тегоби на пациентот и
и постоперативна исхрана на пациентот, што точно го вознемирува пациентот во не-
соодветно зачувување на сите крвни са- говиот изглед. Дури и тогаш кога промената
дови кои ги хранат забите и сегментите во изгледот може да биде задоволителна
на вилиците, зачувување на коскените и за хирургот и точна со пресметани цефало-
невроваскуларните структури, соодветна метриски стандарди, на пациентот може да
постоперативна нега на раните, добра фи- не му се допаѓа и да не биде задоволен.
ксација на коскените сегменти, одржување Разбирањето на тегобите и очекувањата на
на таа состојба, контрола на оклузијата и на пациентот е исто толку важно како и разби-
крајот нормална функција. рањето на лекарот од страна на пациентот
за тоа што е најдобро за функцијата и долго-
# за авторот рочните резултати. Затоа е важно да се знаат
Проф. д-р Асен Џолев главните тегоби и пациентот да се подготви
l Сопственик и основач на Клиника за стоматоло- за конечниот исход каков што може да биде
гија, ортодонција, имплантологија, орална и мак- на задоволство на обете страни.
силофацијална хирургија „Проф. Џолев“.
l Член на Кралскиот колеџ за хирурзи на Англија. ЗАКЛУЧОК
l Член на Здружението на максилофацијални хи- Соработката на максилофацијалниот
рурзи на Србија и член на Одделението за орална хирург и ортодонтот е клучна за успех во
имплантологија на Србија. терапијата на дентофацијалните скелетни
l Член на Европската асоцијација за кранио мак- аномалии. Успешната ортогнатска хирургија
бара голема посветеност од максилофа-
силофацијална хирургија. Член на Светската асоцијација на макси- цијалниот хирург, стоматологот и специја-
лофацијални хирурзи. Член на Француското друштво за стоматологија листот за ортопедија на вилицата.
и максилофацијална хирургија. Член на меѓународната академија за За да се постигнат најдобри резултати,
хуманитарни и естетски науки. целиот тим мора добро да ги дијагностици-
l Како автор и коавтор, тој објави во странски и локални списанија и ра, планира и да ги изврши сите потребни
на конгреси им претстави вкупно 170 трудови. конзервативни, ортодонтски и хируршки ин-
l Напишал три поглавја од учебникот за студенти по медицина и сто- тервенции.
матологија, специјализирал студенти, објавил и четири монографии.

14 01 | 2020

www.mcenter.edg.mk #ЗА_АКЕДМИЈАТА
[email protected]
тел: 00389.2.60.90.990 локал 5

НЕИНВАЗИВНА ДИГИТАЛНА
ВОДЕЧКА ИМПЛАНТОЛОГИЈА

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Компјутерски водената
имплантна хирургија е
супериорна метода

ИМПЛАНТИРАЊЕ ВО ЕСТЕТСКАТА ЗОНА - ПРИКАЗ НА СЛУЧАЈ

Автор: Д-р Димитар Тасевски UDK: 616.314-089.843:004

MGUIDE ВОВЕД Но, сегашниот тренд во хирургијата за
хируршкиот Воведувањето на компјутеризираната имплантација е понатамошно подобрување
клуч со трите томографија (CBCT) во денталната практи- на овие клинички процедури со намалу-
планирани ка овозможи предоперативно комбини- вање на вкупното времетраење на рехаби-
импланти од рање на протетскиот дизајн со анатомските литација користејќи, во исто време, помалку
структури во вилиците. Тоа доведе до појава инвазивни хируршки техники. Водената
оклузален на т.н. компјутерски водена имплантна хи- имплантна хирургија драматично ја поед-
(горен) и рургија, кај која се употребуваат претходно ноставува процедурата на поставување
изработени хируршки шаблони (водичи) дентални импланти, почнувајќи од дијаг-
фронтален за прецизно поставување на денталните ностичката фаза, па сè до реализацијата на
(долу) поглед импланти во согласност со претходно об- конечната протетска реставрација.
мислениот план на терапија. Научната лите-
ратура се согласува дека рехабилитациите Точното тридимензионално поставу-
во имплантната протетика имаат стапка на вање на денталните импланти е еден од
преживување од 5 години приближно 95% главните предуслови за успешна имплант-
и поголема од 89% по 10 години [1]. на терапија [2]. Успешниот протетски исход
е главната и најважна цел на имплантната
терапија. Доколку се занемари важноста
на успешната протетска изработка, тоа до-
ведува до несоодветен протетски дизајн,
лоша естетика, субоптимална биомеханика
и недоволна орална хигиена.[3]

МАТЕРИЈАЛ И МЕТОДИ
Пациентка на возраст од 48 години, во
добра општа здравствена состојба и без ме-
дицински контраиндикации за импланти-
рање, побара решение за клинички проблем
во горната вилица. По направениот клинич-
ки преглед и направената 3Д радиографска
анализа беше констатиран деструктивен
кариес на забите 11, 21, 22 и 23, носачи на
фиксна протетска изработка (металкера-
мички мост). Поради неможност за нивна
реставрација, беше поставена индикација
за отстранување на мостот и нивна екс-
тракција. Во согласност со пациентот беше
донесена одлука имедијантно да се поста-
ват три импланти со употреба на хируршки
водич МGuide(MIS). Поради високата естет-
ска вредност на областа за имплантирање,
претходно направена привремена фиксна
протетска изработка (мост) од PMMA со
помош на CAD/CAM метода, со користење

16 01 | 2020

Планирање
за компутерски
воденото
поставување на
импланти со
MSOFT MIS
софтверот

на Еxocad програмскиот софтвер за плани- ДИСКУСИЈА
рање. Намерата беше истиот да се зашрафи Првата и веројатно најважната фаза за
врз поставените импланти, со користење на развој на компјутерски водената имплантна
времени цилиндри (абатменти) со цел па- хирургија е воведувањетo на компјутери-
циентот да биде естетски и функционално зирана тродимензионална (3D) техника на
згрижен во периодот на остеоинтеграцијата снимање [5]. Со тоа се подобри традицио-
на денталните импланти. налното планирање пред хируршката ин-
тервенција, во кое се користеа радиограф-
МGuide хируршкиот шаблон беше ди- ски проценки (често преку периапикални и
зајниран во МCenter Macedonia, Скопје, панорамски радиографии) и директна ин-
одделот за дигитална стоматологија на спекција на алвеоларните гребени. Ева-
групацијата EDG, со користење на софтве- луацијата на 3D податоците, добиени со
рот МSoft (MIS). MGuide шаблонот беше из- компјутеризирана томографија, но од нео-
работен со 3D печатач Аsiga Max UV. Мguide дамна и употребата на оптички скенер, за-
системот овозможува целосно компјутер- едно со современ софтвер за планирање на
ски водено имплантирање. Со својот дизајн импланти, овозможуваат внимателно симу-
со отворена рамка дава можност за лесно лирање на сите хируршки и протетски фази
поставување и сигурно налегнување во ус- од работата.
ната празнина, комфор за пациентот, лесна
иригација, видливост и флексибилност на Предоперативни 3D CBCT пресеци
хируршката процедура.

По минимално инвазивното екстрахи-
рање на забите, хируршкиот шаблон беше
поставен и фискиран за преостанатите
заби. Местата за идните импланти беа пре-
парирани согласно протоколот за работа со
МGuide. Три 4.20 X 13 MIS Seven импланти
со внатрешна хексагонална протетска вр-
ска беа поставени на позиција 11, 21 и 23,
согласно препораките за имедијантно им-
плантирање (3 мм под слободниот гинги-
вален раб, 3 мм палатинално од букалната
алвеоларна ламела), преку хируршкиот
шаблон. Просторот помеѓу поставените
импланти и букалната ламела беше испол-
нет со коскен материјал од хумана донорна
коска (мaxgraft, Botiss), со цел да се компен-
зира постекстракционата хозризонтална и
вертикална загуба на коскен волумен.[4]

1701 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

01 Минимално инвазивно 02 Проба на MGUIDE хируршкиот 03 Препарација на местата за
екстрахирање на забните клуч пред процедурата на имплантирање со MGUIDE
корени поставување на имплантите хируршкиот сет

07 Интраорална обработка на 08 Сутурирање на меките ткива 09 Отстранување на гингиво­
времената протетска изработка околу имплантите со претходно формерите со цел да се постави
поставени гингивоформери времената протетска изработка

ПРЕДНОСТИ l Точното планирање кај водената им-
Предностите на водената имплантна хи­ плантна хирургија овозможува понекогаш
рург­ ија се бројни: да се избегнат процедурите за аугментација
l Местата за поставување на импланти- (зголемување) на волуменот на коскени-
те може да се одредат пред интервенцијата, те гребени, поврзани со продолжување на
според волуменот и квалитетот на коскеното времето на лекување, а понекогаш, за жал, и
ткиво, локацијата на анатомските структури со големи клинички компликации [7].
(нерви, крвни садови, синуси), како и протет-
ските и естетски проценки на терапевтот [6]. l Внимателното тридимензионално по­­
l Со 3Д снимањето е овозможено точ- зиционирање на имплантите овозможува
но мерење на ширината и висината на твр- да се добијат најдобри клинички резултати,
дите и меките ткива во планираните места особено во однос на естетските аспекти [8].
на имплантација, нивниот квалитет, како и Ова е особено важно во естетските зони на
растојанието помеѓу имплантите и нивната усната празнина, кои важат за едни од нај-
ангулација. комплицираните зони за имплантирање.
l Се овозможува точно планиран пра-
вец на внесување на протетските компо- l Во моментот на имплантирањето те-
ненти, изработка на протетски изработки на рапевтот може да располага со времена
зашрафување и изработка на индивидуални фиксна протетска изработка за пациентот,
абатменти. со што на крајот од имплантирањето, ако
дозволуваат клиничките услови, добива
функционална и естетска рехабилитација
[9].

18 01 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

04 Поставување на MIS SEVEN 05 Поставување вештачки коскен 06 Проба на времената
имплантите на претходно материјал во просторот помеѓу конструкција од PMMA врз
испланираните места имплантите и забната алвеола поставените импланти

10 Поставување на времената 11 Заштрафување на времената 12 Проверка на динамичката
изработка врз времените изработка оклузија
абатменти

НЕДОСТАТОЦИ Водената имплантна хирургија (GIS)
Сепак, компјутерски водената имп­лант­ ­­ овозможува да се пренесе планираниот
на хирургија има и одредени недостатоци. проект за рехабилитација директно во хи-
l Како и кај сите нови методи, оваа руршкото поле. Хируршките шаблони (во-
процедура бара одредено искуство, а со дичи) може да се поделат на „статички“ и
тоа и еден период на учење за лекарот - „динамични“. Вторите се претставени со
стоматолог, за техничарот и воопшто за це- водени навигациски методи во кои компју-
лиот тим од стоматолошката пракса. терски управуван систем за навигација му
l Потребно е да се потроши подолго помага на лекарот во реално време додека
време за планирањето пред хируршката се позиционира имплантот преку алатки за
интервенција на водено имплантирање визуелно сликање на мониторот.
во споредба со традиционалното плани-
рање. Овие методи, иако се многу интерес-
l Економските аспекти исто така мора ни за во иднина, во моментов не се особе-
да бидат земени предвид, иако придобив- но распространети. „Статичките“ методи
ките се доволно големи за да ја оправдаат вклучуваат употреба на хируршки шаблони
поголемата цена на чинење. што може да се произведат со конвенцио-
нални процедури, како модифицирање на
постоечките протези, но и со дизајн со ком-
пјутерски потпомогната технологија (CAD /
CAM) или употреба на 3D печатачи.

1901 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Ретроалвеоларна Хируршките шаблони може да бидат ЗАКЛУЧОК
снимка веднаш по поддржани од постоечките заби, коската Компјутерски водената имплантна хи-
поставувањето на или мукозата, како и да бидат со или без рургија е супериорна метода во однос на
иглички за нивна стабилизација. Некои сигурноста, предвидливоста и минимал-
имплантите и шаблони овозможуваат целосно водено ната инвазивност. Комбинирана со име-
времените вметнување на имплантот, додека други дијантното имплантирање и имедијантното
абатменти бараат рачно вметнување на имплантантот нефункционално оптоварување, таа дава
по отстранувањето на хируршкиот шаблон. огромен клинички бенефит за пациентот, од
Компјутерското водената имплантна хирур- аспект на функционалност и естетика.
гија овозможува минимална инвазивност
без потреба од подигнување на хируршка РЕФЕРЕНЦИ
резенка. MGuide (MIS) системот овозможува
целосно водена процедура на поставување 1. A systematic review of the survival and complication rates
на импланти, од моментот на почетното of fixed partial dentures (FPDs) after an observation period
планирање, до моментот на предавање на of at least 5 yeаrs. Pjetursson BE, Tan K, Lang NP, Brägger
времените и трајните протетски изработки. U, Egger M, Zwahlen M Clin Oral Implants Res. 2004 Dec;
15(6):625-42
РЕЗУЛТАТИ
Сите поставени импланти имаа задово- 2. The accuracy of static computer aided implant surgery:
лителна примарна стабилност (момент на A systematic review and meta analysis. Tahmaseb,
внесување поголем од 45 Ncm). Тоа овоз- A,  Wu, V,  Wismeijer, D,  Coucke, W,  Evans, C.    Clin Oral Impl
можи имплантите веднаш да бидат опто- Res. 2018; 29(Suppl. 16): 416– 435.
варени. Оптоварувањето беше нефункцио-
нално, т.е. без директни контакти со забите 3. Modeling of the buccal and lingual bone walls of fresh
антагонисти во централна оклузија и при extraction sites following implant installation. Clinical Oral
движења на мандибулата. Врз имплантите Implants Research. Araújo, M. G., Wennström, J. L. and
беа поставени времени цилиндри, а врз нив Lindhe, J. (2006),, 17: 606-614.
адаптирана времената фиксна PMMA про-
тетска изработка. Заради подобра адапта- 4. Accuracy of computer-aided template-guided oral implant
ција на мекото ткиво, цилиндрите со време- placement: a prospective clinical study. Journal of Periodontal
ната изработка беа извадени и заменети со & Implant Science(2014), 44 (4):184 Berreta, Mariorana et al
гингивоформери, па потоа мекото ткиво во
пределот на интерденталните папили беше 5. Computer technology applications in surgical implant
сутурирано. Финално, времената изработка dentistry: a systematic review. Jung RE, Schneider D, Ganeles
беше зашрафена на поставените импланти J, Wismeijer D, Zwahlen M, Hämmerle CH, Tahmaseb A Int J
со препорачаниот момент на зашрафување Oral Maxillofac Implants. 2009; 24 Suppl():92-109.
од 20 Ncm. Динамичката оклузија беше про-
верена со артикулациона хартија, со цел да 6. The use of CT scan based planning for oral rehabilitation
се утврди отсуството на контакти при дви- by means of implants and its transfer to the surgical
жењата на долната вилица. Клиничкиот слу- field: a critical review on accuracy. Vercruyssen M,
чај е во тек и пациентката се придржува на Jacobs R, Van Assche N, van Steenberghe D..  J Oral
препораките за орална хигиена и контрол- Rehabil. 2008;35(6):454–474
ни прегледи.
7. Placement of posterior maxillary implants in partially
edentulous patients with severe bone deficiency using CAD/
CAM guidance to avoid sinus grafting: a clinical report of
procedure. Fortin T, Isidori M, Bouchet H. Int J Oral Maxillofac
Implants. 2009;24(1):96–102

8. Influence of the 3-D bone-to-implant relationship on
esthetics. Grunder U, Gracis S, Capelli M. Int J Periodontics
Restorative Dent. 2005;25(2):113–119

9. A computed tomographic scan-derived customized surgical
template and fixed prosthesis for flapless surgery and
immediate loading of implants in fully edentulous maxillae:
a prospective multicenter study. van Steenberghe D, Glauser
R, Blombäck U, Andersson M, Schutyser F, Pettersson A,
Wendelhag I.  Clin Implant Dent Relat Res.  2005;7(Suppl
1):111–120

Панорамска снимка веднаш # за авторот
по поставувањето Д-р Димитар Тасевски е специјалист по орална хирургија и
имплантологија. Завршил Стоматолошки факултет на Универзи-
на имплантите и времените тетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје. Специјализација на Уни-
абатменти верзитетот ‘‘Гоце Делчев‘‘ во Штип. Своите стручни сознанија
ги збогатил во Израел, Колумбија, Русија, Австрија, Швајцарија,
Англија и Франција.
Управител е на Стоматолошката поликлиника Ендомак во
Скопје. Основач е на Mis Mguide center Macedonia и коосновач на
Академијата за естетска стоматологија Ендомак.

Тој е организатор, претседавач и презентер на бројни советувања, собири, симпо-
зиуми и конгреси на стоматолозите во земјата и во странство.
Презентирал и објавил бројни стручни трудови кај нас и во странство. Автор е на чети-
ри стручни книги и две едукативни брошури од областа на естетската стоматологија.
MIS Speaker - Implant dentistry - fundamentals (Surgery and Prosthetics)

20 01 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Употребата на коскен материјал
кај имедијантно поставени
импланти во пределот
на мандибуларните молари

Автор: Д-р Дарко Велјановски UDK: 616.314.5-089.843

ВОВЕД спречува овие физиолошки феномени на
Имедијантното постектракционо им- коскена загуба (Araujo 2005, Ferrus 2010).
плантирање е клинички докажан терапис- Некои автори го измериле растојанието од
ки модалитет за надоместување на изгу- имплантот до внатрешните и надворешните
бените заби. Но, истовремено, тоа е еден ѕидови на алвеолата при имедијантното по-
чувствителен метод на имплантирање за ставување на имплантот и по четири месе-
чија успешност треба да бидат почитувани ци од имплантирањето кај хумани субјекти
строги селекциони критериуми. Некои од (Boticelli et al. 2004). Констатирано е дека
нив се: минимално инвазивно импланти- доаѓа до хоризонтална ресорпција на ал-
рање без подигнување хируршки резенки, веоларниот гребен, но и целосно исполну-
имплантирање во алвеоли со зачувани вање на маргиналниот дефект присутен при
коскени ѕидови, отсуство на акутна ин- имедијантното имплантирање (доколку не
фекција, отсуство на гингивална рецесија се употреби коскен материјал).
и пародонтални заболувања, пропоена
гингива со соодветна широчина и верти- Употребата на коскени материјали со
кална дебелина, поставување на имплан- низок степен на ресорпција до одреден
тот во идеална протетска позиција, како и степен ја намалува физиолошката хоризон-
исполнување на просторот меѓу имплан- тална ресорпција на коскениот гребен, спо-
тот и алвеоларните ѕидови со коскен ма- ред повеќе релевантни клинички студии.
теријал (Canullo, Iurlaro & Iannello 2009; (Maiorana et al. 2005, Araujo et al. 2009) 2
Pieri, Aldini, Marchetti & Corinaldesi 2011;
Shanelec & Tibbetts 2011; Degidi, Nardi, Сепак, постојат релативно мал број
Daprile & Piattelli 2012; Kinaia, Shah, Neely, студии што го третираат ефектот на коске-
Goodis 2014). Исполнувањето на просто- ните материјали врз вертикалната ресор-
рот меѓу имплантот и алвеолата може да пција на коскениот гребен кај имедијант-
биде со автоген коскен материјал, депро- ните импланти. Вертикалната ресорпција
теинизиран говедски материјал, сам или на коската е важен клинички параметар за
во комбинација со друг тип материјал, долготрајноста и естетскиот резултат на им-
(Kan et al., 2007; Tripodakis et al., 2016), плантните протетски реставрации.
алографт, синтетички коскен материјал, но
и нивна комбинација со или без присуство ЦЕЛ
на билошки материјали од крвно потекло. Цел на студијата е да се направи ради-
Eкстракцијата за забите доведува до из- ографска анализа на промените на нивото
мени во волуменот на тврдите ткива. Губи- на коскен гребен во вертикален правец кај
токот на коскен волумен по екстракцијата имедијантно поставени дентални импланти
на забите, изразен во бројки: во моларната регија од мандибулата. Kај па-
Хоризонтална загуба од 49% (3.8 мм) по циенти со и без употреба на деминерализи-
12 месеци (Schropp, 2003, Hammerle, 2012) ран говедски коскен материјал (Bio-Oss). Со
и вертикална загуба од 1.2 мм по 12 месе- компаративна анализа на нивото на коскен
ци од екстракцијата (Weng, 2011, Hammerle, гребен во различни временски точки да се
2012). Имедијантното имплантирање не ги утврди влијанието на коскениот материјал
врз вертикалната ресорпција на коскениот
гребен.

2101 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

MАТЕРИЈАЛ И МЕТОДИ l Минимална ширина на припоена кератинизи-
Дизајн на студијата рана гингива од 2 мм
Студијата беше дизајнирана како проспектив-
на компаративна студија во која пациентите беа l Минимална ISQ вредност од 70 при пос­ тавување
поделени на две статистички значајни групи: па- на имплантите одредeна со помош на инстру-
циенти кај кои при имедијантното имплантирање мент за испитување на радиофреквентна ана-
е поставен коскен материјал (група А) и пациенти лиза (Penquin RFA, IntegrationDiagnostics),
кај кои не е употребен коскен материјал (група Б).
Вкупно 14 пациенти кои имаат потреба од еди- l Сите импланти беа реставрирани со соло ко-
нечен имедијантен пост-екстракционен имплант во ронки на заштрафување.
мандибулата, беа случајно распоредени во две групи. Клиничките резултати беа одредени со ме-
Група А – пациенти кај кои беше изведено
имплантирање со употреба на депротетинизи- рење на растојанието помеѓу имплантната плат-
ран говедски коскен материјал (DBBM, Bio - Oss, форма и најапикалното ниво на коскениот гре-
Geistlich) како пополнувач во просторот меѓу сеп- бен. Ова растојание беше измерено мезијално
тумот и внатрешните алвеоларни sидови (кон- и дистално од остеоинтегрираниот имплант во
тролна група, 7 пациенти.) две временски точки: 6 месеци постоперативно
Група Б – пациенти кај кои беше направено и една година по функционалното оптоварување,
имплантирање без употреба на коскен материјал користејќи го софтверот EzDent - i (Vatech) во
(тест група, 7 пациенти). склоп на дигиталниот панорамски 2D уред.
Во двете групи беа поставени импланти MIS
Seven (Denstsply Sirona). Имплантите MIS Seven се ДИСКУСИЈА
„bone level“, градус 5 титаниумски импланти со При поставувањето на имплантите во свежи
„platform shift“ внатрешна хексагонална протетска екстракциони рани терапевтот треба да ја антици-
врска, конусна форма и микропрстени во вратни- пира, освен хоризонталната, и вертикалната ресор-
от дел, без полиран прстен. Ситe импланти беа пција на коскениот гребен. Поради ова имплантите
поставени мануелно и еднофазно, со имедијантно се поставуваат 3-4 мм под нивото на слободниот
поставување на трансмукозна врска (гингивален, гингивален раб. Со поставувањето на гингивални-
т.е сулкус формер) и без подигнување на хирурш- от (сулкус) формер на имплантот се формира т.н
ки резенки. Поставувањето беше во средината на биолошка ширина, при што коскениот гребен се
интеррадикуларниот алвеоларен септум. ремоделира. Биолошката ширина кај дентални-
За пополнување на просторот меѓу имплантот те импланти е дефинирана како димензија помеѓу
и внатрешните алвеоларни ѕидови кај пациентите најапикалниот дел од припојниот епител и првиот
од групата А беше употребен коскен заместителен контакт меѓу имплантот и коската. Доколку коске-
материјал Bio-Oss (Geistlich) со големина на гра- ниот гребен се спушти поапикално од нивото на им-
нулите 0.25 – 1 мм.3 плантната платформа, доаѓа до коскена загуба. Ста-
билниот периимплантен коскен гребен е од големо
Инклузионите критериуми за пациентите беа: значење за успехот и долгорочноста на третманот со
l Возраст поголема од 18 години дентални импланти. Коскеното ткиво околу имплан-
l Отсуство на медицински контраиндикации за тите е стабилно доколку: има ремоделирање помало
од 0.2 мм годишно, отсуствува крварење при сонди-
имплантирање рање и и нема поголема длабочина на сондирање од
l Присуство на мандибуларен молар за екстрак- 5 до 7 мм. Коскеното ткиво може да реагира на при-
суството на дентални импланти на неколку начини
ција поради ендодонтски неуспех, кариес или (Linkevicius et al. 2019):
вертикална фрактура на коренот, а не поради l Стабилен гребен, без коскена загуба
пародонтални заболувања l Стабилно ремоделирање
l Интактни алвеоларни коскени ѕидови l Коскена загуба
l Доволно резидуален коскен гребен за примар- l Коскена деминерализација
на стабилност на имплантот и реминерализација
l Пародонтално здрави пациенти (FMPS и FMBS l Коскен раст
помал од 25%) Клиничкиот исход при имедиjантното им-
l Поволни анатомски состојби (екстракциони ал- плантирање е збир од низа фактори. Тие се поде-
веоли од типот А и Б, класификација по Smith и лени во три групи (Linkevicius et al. 2019)
Tarnow, 2013) Фактори поврзани со стоматологот – хирург:
l Отсуство на акутна инфекција коректноста на изведенета процедура во смисла
l Минимална вертикална дебелина на гинг­ивата на минимално трауматска есктракција, поставу-
од 2 мм пред имплантирањето, одредена со вање на имплантот во правилна 3Д позиција, по-
вертикално поставена пародонтална сонда гра- ставување на коскен материјал, видот и начинот
дуирана на 1 мм (Linkevicius et al. 2015) на поставување на материјалот итн.
l Импланти поставени 3-4 мм под слоб­ одната
гингивална маргина

22 01 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

ОТЕЖНУВАЧКИ ФАКТОРИ Заздравувањето на меките ткива беше Слика бр 1.
Фактори при идеални клинички услови, уредно и без знаци на воспаление во обе- Радиографска
поделени на фактори во врска со дизајнот те групи. Сите импланти беа реставрирани евалуација на
на имплантот (макро и микродизајн, тип на со соло коронки на заштрафување. Сред- нивото на коскен
имплант-абатмент протетска врска, при- ното вертикално намалување на нивото на гребен
суство или отсуство на полиран прстен) и коскен гребен во моментот на изработка во три различни
биолошки фактори – ширина на припое- на конечна реставрација и една година по временски точки
ната гингива и вертикална димензија на функционалното оптоварување во тест гру- кај пациенти без
гингивата. Во нашата студија се обидовме пата (без употреба на коскен материјал) употребен коскен
да фрлиме светло врз односот коскен мате- беше поголемо од она во групата сo употре- материјал
ријал – вертикална ресорпција на коската. ба на коскен материјал (контролна група), со
Употребениот коскен материјал спаѓа во статистички значајни p вредности (p<0,05)
групата коскени материјали од животинско
потекло (ксенографти). Тој има остеоконду- Табела 1. Вредности (во мм) на вертикалната редукција
ктивни особини и спора ресорптивност, на на коскеното ниво 6 месеци постоперативно и 12
чија што особина се темели неговата широ- месеци од функционалното оптоварување измерени
ка употреба во процедурите на зачувување во мезијални и дистални референти точки
(презервација) на алвеоларниот гребен.
Компензацијата на физиолошкиот феномен
на вертикална коскена загуба е подеднакво
важно за имплантите како и хоризонталната
коскена загуба од аспект, пред сè, на функ-
ционалност, но и на естетика во фронтална-
та орална регија.
РЕЗУЛТАТИ
По изминување на шест месеци од им-
плантирањето, имплантите во обете групи
беа успешно остеоинтегрирани, без загуба
на ниеден имплант.

Слика бр 2. Радиографска евалуација на нивото на коскен гребен во три различни временски точки
кај пациенти со употребен коскен материјал (Bio – Oss, Geistlich)

2301 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Слика бр 3. ЗАКЛУЧОК И КЛИНИЧКИ РЕФЕРЕНЦИ
Слики од ИМПЛИКАЦИИ
Имедијантното имплантирање е си- 1. Araújo, M. G. and Lindhe, J. (2005), Dimensional ridge alterations
клиничката гурна и предвидлива алтернатива на ра- following tooth extraction. An experimental study in the dog.
работа ното и одложено имплантирање, ако се Journal of Clinical Periodontology, 32: 212-218 2. Araújo, M.,
задоволени одредени селекциони кри- Linder, E. and Lindhe, J. (2009), Effect of a xenograft on early
териуми. Употребата на депротеинизи- bone formation in extraction sockets: an experimental study in
ран говедски коскен материјал во голе- dog. Clinical Oral Implants Research, 20: 1-6
ма мера ги компензира вертикалните
промени на нивото на коскен гребен. Но, 2. Boticelli, D. Berglundh, T. Lindhe, J. (2004) Resolution of bone
потребни се понатамошни студии за да defects of varying dimension and configuration in the marginal
се извлечат посигурни заклучоци. portion of the peri-implant bone. Journal of Clinical Periodon-
tology 2004, 18-29
# за авторот
Д-р Дарко Велјановски, 3. Canullo, L., Iurlaro, G. & Iannello, G. (2009). Double-blind rand-
специјалист орален хирург, имплантолог omized controlled trial study on post-extraction immediately
Работи во стоматолошките поликлиники ЕДГ restored implants using the switching platform concept: Soft
Ендомак во Скопје и Гевгелија. Докторант по tissue response. Preliminary report. Clinical Oral Implants Re-
пародонтологија при Стоматолошкиот фа- search, 20, 414-420 5. CHF Hämmerle, Araújo MG, Simion M, On
култет во Скопје. Има богато искуство како Behalf of the Osteology Consensus Group 2011. Evidence-based
активен учесник на повеќе значајни стручни knowledge on the biology and treatment of extraction sockets.
меѓународни конференции, како и курсе- Clin. Oral Impl. Res. 23(Suppl. 5), 2012, 80–82

ви под водство на реномирани автори: Hürzeler-Zühr, Zucchelli, 4. Kan, J. Y., Rungcharassaeng, K., Sclar, A. & Lozada, J. L. (2007).
Rasperini итн. Неговите клинички вештини и научен интерес се Effects of the facial osseous defect morphology on gingival
лоцирани во областа на имплантологијата, хирургијата на коске- dynamics after immediate tooth replacement and guided bone
ното ткиво и мекоткивната пародонтална пластична хирургија. regeneration: 1-year results. J Oral Maxillofac Surg, 65, 13-19

5. Kinaia, B. M., Shah, M., Neely, A. L. & Goodis, H. E. (2014). Crest-
al bone level changes around immediately placed implants: A
systematic review and meta-analyses with at least 12 months'
follow-up after functional loading. Journal of Periodontology,
85, 1537-1548 10. Linkevicius, T., Puisys, A., Steigmann, M., Vin-
dasiute, E. and Linkeviciene, L. (2015), Platform Switching Does
Not Reduce Bone Loss. Clinical Implant Dentistry and Related
Research, 17: 1228-1236

6. Maiorana, C,Beretta, M. Salina, Sergio S.,Reduction of Autogenous
Bone Graft Resorption by Means of Bio-Oss Coverage: A Pro-
spective Study. International Journal of Periodontics & Restor-
ative Dentistry. 2005, Vol. 25 Issue 1, p18-25

24 01 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Mодерно решение на имплантно
протетската рехабилитација

ИМПЛАНТИРАЊЕ ВО ЕСТЕТСКАТА ЗОНА - ПРИКАЗ НА СЛУЧАЈ

Автор: Д-р Јулие Поповски UDK: 616.314-089.843

АПСТРАКТ ВОВЕД
Целта на овој приказ е презентација на им- Секојдневната пракса на решавање на
плантно протетска рехабилитација кај пациент парцијалната и тоталната беззабост со кон-
кај кого со мултидисциплинарен пристап се венционално протетско згрижување сè почес-
решени воспалителните процеси, фрактури- то се заменува со имплантно протетска реха-
раните заби и нефункционалните фиксни и билитација. Желбата на пациентите да носат
мобилни помагала. мобилни протези или да им се препарираат
Приказ на случај: Пациентот се јави во соседните заби поради фиксно протетско по-
орално хирушката ординација со болка во магало е сè помала.
различни регии во усната шуплина. Со опсер- Сè почесто, губитокот и на еден заб паци-
вација на денталниот статус и анализа на него- ентите се решаваат да го надополнат со ден-
виот OPG и CBCT е поставена дијагноза на ра- тален имплант, наместо да ги оштетуваат со-
диксите кои треба да останат со ендодонтско седните заби со препарација и дентален мост.
реструктивен третман, на заби кои треба да се Да го споменеме и тоа дека терминалните без-
екстрахираат и заби кои треба да се апикото- заби простори, решавани конвенционално со
мираат. Откога се елиминирани сите воспале- мобилни протези, денес се решаваат исклучи-
нија, дефектите аугментирани и сите радикси во кај популацијата која финансиски не може
ендодонтски обработени и надградени, сле- да си дозволи рехабилитација со имплантно
дуваше 6-месечна пауза за да пристапиме кон протетско решение. Задоволството на пациен-
имплантирање со денталните импланти, пози- тите со имплантно протетска рехабилитација
ционирани во левиот квадрант на максилата и и квалитетот на живот се многу поразлични во
во двата квадранта на мандибулата. однос на пациентите кои се третирани со кон-
По 4-месечен период на остеоинтегра- венционален протетски третман.
ција, пациентот е комплетно протетски реха- Нашите пациенти очекуваат секогаш мак-
билитиран и задоволен од функционалноста симален успех од естетски и функционален
и естетскиот изглед на фиксните протетски аспект, а за тоа да биде возможно потребни
помагала. Со веќе средена рехабилитација, па- се добри анатомо-морфолошки особини на
циентот е следен со внимание, едукација и ме- алвеоларниот гребен и околните структури.
наџирање на воспоставување добра и редовна Доколку тие не се добри, потребно е недоста-
хигиена, која помага во долготрајниот живот токот да се коригира со хируршко ендодонтски
на имплантно протетската терапија. реконструктивен третман.
Заклучок: Со добар мултидисциплинарен Целта на овој приказ е имплантно протет-
план на терапија, добра психичка подготве- ска рехабилитација на пациент кај кој има им-
ност на пациентот, мотивација и верба во ус- плантирање во повеќе регии и негово следење
пех желбата станува вистинита и вродува со во наредниот период по рехабилитацијата и
плод. постојани упатства за начин на одржување на
Долготрајноста на успехот е дополнителна хигиената во рок од две години.
мотивација за пациентот за примена на прото- Приказ на случај
колите за одржување на добра хигиена и нега Пациентот Д.В. на 42-годишна возраст ни
за своето орално здравје. се обрати во орално хируршката амбуланта
Клучни зборови: Имплантно протетска „Козле“ во Скопје за да го реши својот проблем
рехабилитација, хигиена, протокол со болка, воспаление и со постоечките фиксни
и мобилни протетски помагала и проблемите
кои ги има со нивната естетска и мастикаторна
функционалност.

2501 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

1 максилата и еден во мандибулата. Пациен-
тот инсистираше мостовните конструкции
во долниот фронт и во левиот квадрант на
максилата да останат какви што се, бидејќи
е задоволен од нивната естетика и функција.

ИМПЛАНТНО-ПРОТЕТСКА ТЕРАПИЈА

Хируршкиот аспект на имплантно про-
тетската терапија се состои од 3 фази:
Првата фаза - шест месеци по аугмен-
тацијата на алвеоларниот гребен му сугери-
равме на пациентот да направи CBCT, каде
можеме да ги видиме сите структури на
тврдото и на мекото ткиво на алвеоларниот
Со дентален преглед и анализа на не- гребен и да извршиме анализа. Со анализа-
говиот OPG (слика 1) се постави дијагноза та се видливи сите можни позиции каде да
на радиксите кои треба да останат со ен- се постават денталните импланти и нуме-
додонтско реструктивен третман, на заби- ричките податоци за должината и ширината
те кои треба да се екстрахираат и заби кои на алвеоларниот гребен (слика 2 и 3).
треба да се апикотомираат.
Нумеричките податоци ни овозможу-
ваат да избереме адекватен дентален им-
На пациентот му беше презентирано плант со димензии кои нема да предизви-
како ќе изгледа планот на терапија, колку куваат оштетување на околните структури.
ќе трае, колку фази ќе има, што треба да се При изборот на импланти се одлучивме за
припреми и кои заби треба и може да оста- Аlpha Bio Tec со 3 импланти во десниот ква-
нат и да се оспособат за финалниот третман. дрант на максилата и по 3 во десниот и ле-

Покрај ова, пациентот беше информи- виот квадрант на мандибулата.
ран колку дентални импланти може да се
постават во празните делови на алвеолар- Втора фаза – имплантирањето го започ-
ните гребени. навме со примена на хируршките принципи
и дрилинг протоколот. Имплантите поста-
вени во максилата на позиција 17 имплант
ПОДГОТОВКА ЗА ИМПЛАНТИРАЊЕ ATID Ø 4,2 х 6 mm позиција 16 имплант ICE

За да добиеме задоволителни услови Ø 3,75 х 8 mm и позиција 14 имплант SPI Ø
за имплантирање, направивме екстракција 3,75х 11,5 mm. Во мандибулата на позиција
во десниот квадрант на максилата со пре- 36 имплант ICE Ø 3,75 х 11,5 mm, на позиција
зервација на алвеолата, аугментација со 37 имплант NEO Ø 3,75 х 11,5 mm, на пози-
Bio-Oss коскен супституент и со Bio–Gide ција 38 имплант NEO Ø 3,75 х 11,5 mm, на по-
ресорптивна мембрана, по која следуваше зиција 44 имплант NEO Ø 4,2 х 10 mm, на по-
апикотомија во мандибуларниот фронт и зиција 46 имплант NEO Ø 3,75 х 11,5 mm, на
на крај ендодонтски припремени радикси позиција 47 имплант NEO Ø 3,75 х 11,5 mm.
надополнети со fiber glass колчиња, два во
По четиримесечна остеоинтеграција,
направивме OPG од која се гледа позиција-
та на поставените импланти (слика 4), што
претходеше на третата фаза во која напра-
2 3 вивме откривање на денталните импланти,

ги извадивме покривните шрафови и поста-
вивме гингиформери.

4

26 01 | 2020

56

ПРОТЕТСКИ АСПЕКТ НА 78
ИМПЛАНТНО ПРОТЕТСКАТА ТЕРАПИЈА 9 10
Десет дена од поставувањето, гинги-
формерите (слика 5 и 6) ги извадивме и 11
земавме отисок со трансфери. Посебно
внимание беше посветено на одредување По четвртиот месец продолживме со
на висината на загризот и интервиличниот контроли еднаш месечно, со дополнителни
простор на десната бочна страна. упатства доколку во некои регии се забеле-
Имено, пациентот претходно подолго жи дека на одржувањето хигиена не му се
време бил со екстрахирани заби и ресор- посветува доволно внимание.
пција на алвеоларниот гребен на десната
страна на мандибулата беше со видливо ДИСКУСИЈА
голем степеник меѓу базната позиција 43 Презентирањето на овој случај е типи-
на неговиот заб и позицијата 44 на поста- чен пример на честите појави на негрижа на
вениот абатмент (слика 7). Решението на помладите луѓе кои поради страв од стома-
овој проблем беше со посебно дизајнирана толошки интервенции, страв од болка, доз-
метална платформа (слика 8) со естетско волуваат да дојде до разочарувачки лоша
дизајниран порцеланско гингивален дел состојба на нивното орално здравје.
(слика 9). Откако добро беа подесени, ден-
талните мостови беа цементирани со глас
јономер цемент.
МЕНАЏИРАЊЕ НА ОРАЛНА ХИГИЕНА
После цементирањето на денталните
мостови и отстранувањето на вишокот глас
јономер цементна маса (слика 10), на па-
циентот му се дадени информации како да
ја одржува оралната хигиена: со мека забна
четка, со помалку абразивни забни пасти.
Објаснето му беше и за дополнителните по-
магала за чистење: дентален конец - Super
floss, интердентални четкички со кои паци-
ентот дополнително може да ги отстрани
сите остатоци од храна околу имплантите
и под мостовните конструкции. Пoсочено
беше дека машината за иригација со вода и
воздушни меурчиња (water pick) помогнува
во чистењето и достасува и онаму каде што
четкичките и конецот не можат. Контролни-
те таблети за хемиско детектирање на заб-
ниот плаг посочуваат на позициите на кои
пациентот треба да обрне повеќе внимание.
Сите овие мерки треба да завршуваат со
плакнење на безалкохолна течност за плак-
нење на уста како chlorehexidine gluconate
од 0,12 % три пати на ден.
СЛЕДЕЊЕ НА ПАЦИЕНТОТ
Во првите четири месеци пациентот
беше повикуван секои седум до десет дена
да доаѓа на контрола за да биде следен
како ја извршува оралната хигиена (сли-
ка 11), а воедно тоа беше можност да му
создадеме секојдневна рутинска нави-
ка за нега и одржување на своето орално
здравје, кое е важно за долготрајноста на
имплантите.

2701 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Поради тие причини и непознавање тие ги ЗАКЛУЧОК
одложуваат сите интревенции со користење Со добар мултидисциплинарен план на те-
аналгетици и на крај кога ќе увидат дека тоа не рапија, добра психичка подготвеност на паци-
придонесува кон подобрување на состојбата и ентот, мотивација и верба во успех сонот стану-
не ја решава болката, тогаш во очај доаѓаат за ва вистина, а работата вродува со плод.
интервенција. Вистинскиот пат кон успех е мул- Долготрајноста на успехот е дополнителна
тидисциплинарниот пристап на кој му претходи мотивација за пациентот за примена на прото-
едукативно објаснување за начинот на леку- колите за одржување на добра хигиена и нега за
вање, повеќефазниот процес кон конечниот ус- оралното здравје.
пех, со што се стекнува доверба и решителност
пациентот темелно да ја реши својата лоша сос- РЕФЕРЕНЦИ
тојба на забалото и околното ткиво.
1. Rakesh V. Somanathan, Antonin Simunek, Aestetic in implan-
Со мултидисциплинарниот модерен прис- tology, 2006, 20-21
тап на имплантно протетски третман пациентот
се решава од болката, од постојаната егзацер- 2. Dorigatti De Avilla E., Scaf De Molon R.,Cardoso de Almeida
бација на воспалението, непријатниот мирис M.,Capelozza - Filho L.,Borelli Barros-Filho A., Tahakiro Ogava,
од устата. Воедно, се подобрува начинот на De Assis Mollo Junior F., Aestethic Implant Rehabilitation in
исхрана, естетскиот изглед, фонетиката и се Periodontally Compromised Patients, A Surgical an Prosthetic
чувствува здраво. Сето ова е овозможено со от- Rationall, Journal of the International Academy of periodon-
странување на забите со воспалителен процес, tology, 2016,18/4,123-128
со апикотомирање на забите со цистични и ди-
фузни процеси, аугментирање на оштетените и 3. Gregory Kurtzman, Lee Silverstein, Dental Implants, Oral Hy-
ресорбираните коскени фундаменти од алвео- giene and maintenance of dental implants, Dentistry Today,
ларниот гребен и надоградување на радиксите April 2006, 56-60
кои може да останат со ендодонтски третман.
4. Schmage P., Platzer M., Nergiz I.,Comparison between manual
На веќе средените и здрави алвеоларни гре- and mechanical methods of interproximal hygiene, Amintes-
бени, имплантирањето на денталните имплан- sence Int, 1999, 30 535-539
ти и нивната остеоинтеграција беше вистински
пат кон успешна подлога за добро фиксно про- 5.Sanz, M.& Naert, I. ( 2009) Biomechanics/ risk management(
тетско надоместување на изгубените заби. Со working group)2. Journal of Clinical Oral Implants Research
добриот успех на имплантно протетскиот трет- 20 (Suppl.4) 107-111
ман се враќа и самодовербата на пациентот.
Таа помага да го доедуцираме пациентот како 6. Bergenholtz A, Brithon J. Plaque removal by dental floss or
понатаму да се грижи за своето орално здравје toothpicks, An intra-individual comparative study, Journal of
и како да го самоменаџира ткивото околу им- Clinical Periodontology. 1980;7(6):516-524
плантите и протетското фиксно помагало.
7. Lupi SM,Granoti M,Butera A,Collesano Rodriquez Y, Baena R,
Кооперативноста и честите посети со пов- Air abrasive debridement with glycine powder versus, manual
торување и контролирање на пропишаниот debridement and chlorhexidine administration for the main-
протокол за одржување хигиена го даваат до- tenance of peri-implant health status, International Journal
бриот резултат. of dental hygiene,2017,15,287-294

# за авторот 8. Erick,Sigrun, Goltz Susann,Nietzsche Sandor, Jentsch Holger,
Pfister Wolfgang, Efficacy of chlorhexidine digluconate-con-
Д-р Јулие Поповски taining formulations and other mouth rinses against per-
Работи во ПЗУ, „Козле“, Орална хирургија, Скопје, iodontopathogenic and medmicroorganisms,Quintes-
Македонија. Дипломирал на Стоматолошкиот фа- sence,42,2011, 687-700
култет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“
во Скопје во 1985 година. Се вработува во 1986 9. Carrie Carter -Hanson, Cynthia Gadbury-Amyot, Wiliam Killoy,
година во Здравствен дом Скопје како стоматолог Comparison of the dental removal efficacy of the new floss-
по општа пракса на работно место секундант по ing aid( Quik Floss®)  to finger flossing aid top finger flossing,
орална хирургија. Journal of Clinical Periodontology,2005. 23,9,( 873-878)
Специјалистички испит по орална хирургија завр-
шува во 2002 година на Стоматолошкиот факултет 10. Saint Surin, Roman T., Touzet-Roumazeille S, Ferri J., Lauwers
при УКИМ Скопје. По специјализацијата продолжува да работи во Здрав- L., Implant-borne rehabilitation for alveolar dental cleft:Ret-
ствен дом Скопје како орален хирург се до 2007 година кога почнува со rospective analysis of thirty-nine cases,Journal of Stomatolo-
своја приватна пракса. Докторски студии запишува 2017 година на Ме- gy, Oral and Maxillofaxial Surgery,Oct.2019, ch.26, 650
дициски факултет во Србија.
Членувал во Советот на Стоматолошката комора на Македонија, во Прет- 11.Avrampou, Marianna, Mericske-Stern R, Blatz B. Markus, Kat-
седателството на Македонското стоматолошко друштво, во Одборот на soulis Joannis, Virtual Implant planning in the edentulous
Балканското стоматолошко здружение како преставник за Македонија. maxilla: criteria for decisionmaking of prosthesis design, Re-
Од 2006 година е член на Italian New York College of Dentistry, а од 2014 vista Stomatologjike Shqiptare, Vellimi 18 Nr.(60) Mars, 2019
година е Opinion leader за Alpha Bio® импланти во Македонија. ISSN2308- 520, 40-49

12. Simensen AN, Boe OE. Patient Knowledge and Expectations
Prior to Receiving Implant-Supported Restaurations.Int J Oral
Maxillofac Implants, 2015, 30: 42-46

13. Djordjevic A, Mikic M,Stanisic J,Djorgjevic F, Modern Trends in
Prostetic Implant Rehabilitation of Patients,Balkan Journal of
Dental Medicine, Vol.23 No.1,March 2019, ISSN 2335-0245,
40-44

14. Anderson, B. Odman, P, Lindvall, A.M. & Lithner, B.(1995)
Single- tooth restorations supported by osseointegrated im-
plants: results and experiences from a prospective study after
2 to 3 years. The International Journal of Oral & Maxillofacial
Implants 10: 702-711

28 01 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Еднофазен наспроти
двофазен хируршки пристап
во имплантологијата

Автор: Д-р Елена Велкоска UDK: 616.314-089.843

Цел: Оваа статија прави споредба и ги по поставувањето на имплантот. Ова, во-
објаснува гледиштето и работата на докто- едно, претставува златен стандард. Првата
рите кои се занимаваат со имплантологија фаза од протоколот се состои од поставу-
во употребата на гингивоформери, наспро- вање на имплантот и период на заздраву-
ти целосно препокривање на имплантите вање во времетраење од 3-6 месеци, во
веднаш по нивното поставување. зависнот од тоа дали е поставен во горната
или долната вилица. По овој период, ќе биде
По повеќе од 50 години од поставу- отворен маргиналниот (површинскиот) дел
вањето на првиот дентален имплант кај чо- од имплантот, каде се поставува гингивоф-
векот, и досегашните многубројни прашања ормерот, што ја претставува втората фаза од
во врска со нивната остеоинтеграција, де- протоколот. Залагањето за двофазниот или
нес зборуваме за имплантологија на сосема техника на прекриен имплант на поставу-
друго, повисоко ниво. Одличните резултати вање е со цел да се оптимизира процесот на
добиени со врската помеѓу виличната коска формирање и ремодели-
и површината на имплантот им ставија крај рање на новосоздадената
на прашањата и несигурностите кои биле коска по поставувањето
поврзани со остеоинтеграцијата. Денес, по- на имплантот (Бранемар Последниве години,
често од претходно, си го поставуваме пра- и соработниците 1977
шањето за естетиката и убавината, а не само година). Предвидливи- поголем број од
за функционалноста. Повеќе сме загрижени от исход од следењето новите генерации
за постигнување високи резултати според на овој протокол долго е
белата и црвената скала на естетика околу предмет на испитување, имплантолози
имплантот, како и за времето потребно за каде успешноста и пре- го следат еднофазниот
реализирање на оваа цел со која што доби- живувањето на имплан- хируршки протокол,
ваме одлични клинички резултати и задо- тите е на високо ниво,
волни пациенти. и истото е прикажано
преку неколку клинички но и тоа зависи
Терминот остеоинтеграција е објаснет испитувања спроведени од случај до случај
во 1981 година од страна на Албреаксон и од страна на д-р Еспози-
неговите соработници (Albreaksson et al) то (for review see Esposito
како директна структурна и функционал- et al. 1998 a,b).
на поврзаност помеѓу постоечката коска и
површината на веќе поставениот имплант. Секако, желбата за спроведување на по-
За постигнување на оваа цел помеѓу ден- брз и помалку инвазивен третман, каде би
талниот имплант и коската, се употребува се избегнало оддолжено оптоварување на
еден од двата хируршки пристапа/прото- имплантот и поставувањето на супраструк-
кола: прекриен и непрекриен начин на за- турата, водат кон еднофазниот или непре-
здравување на ендосеалниот имплант, кој криен начин на пристап. Како резултат на
е поставен за рехабилитација на усната шу- тоа, голем број автори започнале со промо-
плина. ција на еднофазниот пристап (Buser 1988).
Ваков пристап овозможува целосно од-
Хируршкиот протокол или пристап, кој бегнување на втора хируршка интервенција
се одвива во две фази, се состои од поставу- т.е. отворање на имплантот и поставување
вање на денталниот имплант во вилицата и гингивоформер. Предноста на овој пристап
негово прекривање со меко ткиво, со цел да е тоа што веднаш се формира меко ткиво,
се овозможи подобра коскена формација и кое е основа и овозможува поврзаност на
нејзино ремоделирање кое што се одвива имплантот и идната супраструктура.

2901 | 2020

ИМПЛАНТОЛОГИЈА

Континуираното следење и испитување во Последниве години, поголем број од но-
студиите, прикажува висок степен на успешност вите генерации имплантолози го следат ед-
кој може да се постигне употребувајќи еднофа- нофазниот хируршки протокол, но и тоа за-
зен пристап (Buser 1990; Buser 1997). виси од случај до случај. Еден од тие примери
е Британската академија за имплантологија
Абрахамсон и соработниците во 1990 и рестовративна стоматологија (BAIRD). Тие
(Abrahamsson at al. 1990) 1 прават компарација веруваат дека еднофазниот хируршки прис-
на мукозата и коскеното ткиво кое го опкружу- тап е исто така успешен како и двофазниот,
ва денталниот имплант од системот на Астра, доколку случајот е правилно избран, со што
употребувјќи еднофазен и двофазен пристап. се воведува флексибилност во работата и се
Како параметри во испитувањето се земени намалува траумата кај пациентот.
периимплантната мукоза, нивото на губење на
маргинална коска и коскениот дензитет околу Базирано на резултатите добиени од
имплантот, а резултатите се речиси идентични нашата работа, клиничките испитувања кои
во обете групи по завршувањето на периодот за се објавени и секојдневната употреба на
заздравување. денталните импланти, може да се каже дека
нема статистички значајна разлика помеѓу
Во клиничките испитувања спреведени од еднофазниот и двофазниот хируршки прис-
Еспосито М.2009 (Esposito M. et al.)2, земени се тап/протокол. На крајот, одлуката за тоа кој
предвид параметри како на пример: компара- хируршки пристап ќе го примениме зависи
ција на импланти (мобилност и прогресивно од самиот случај и истиот се разликува од
губење на маргиналниот коскен дел од инфек- пациент до пациент. Од моето искуство, во
ција), губење на супраструктурата (биолошка случаи каде што недостасуваат еден или два
и биомеханичка компликација), радиолошка природни заба или доколку има еднострана
компарација на маргиналниот дел од коската од парцијална беззабост, се препорачува ед-
денот на поставување на имплантот па до една нофазниот или непрекривачки пристап. Но,
година од стапување во функција, како и естет- повторно тоа зависи од искуството и процен-
ската прифатливост од страна на стоматологот ката на имплантологот. Сепак, со тоа заште-
и пациентот. Добиениот резулатат од студијата дуваме време за заздравување на мекото
е дека нема статистички значајна разлика по- ткиво, кое се чека после втората хируршка
меѓу еднофазниот и двофазниот пристап на по- интервенција, т.е. експонирање на имплан-
ставување. Но, сепак, тој предлага и упатува на тот; гингивата околу имплантот е оформена
помалку неуспешни случаи на вграден имплант и со тоа се овозможува побрза изработка и
при двофазниот пристап, особено кога станува поставување на протетскиот дел со намалу-
збор за беззаба вилица. Наспроти тоа, препо- вање бројот на посети од страна на пациентот
рачува клиничка импликација на еднофазни- и заштеда на време.
от пристап кај парцијална беззабост, каде се
овозможува прескокнување на дополнителна РЕФЕРЕНЦИ
хируршка интервенција и се скратува време-
траењето на третманот. 1. Submerged or non-submerged healing of endos-
seous implants to be used in the rehabilitation of
# за авторот partially dentate patients- Cecchinato D, Olsson
Д-р Елена Велкоска е родена во Скопје 1989 C, Lindhe J. J Clin Periodontol 2004; 31: 299–308.
doi: 10.1111/j.1600-051X.2004.00527.xr
година. Средно медицинско образование за-
вршува во 2007 година во Скопје, отсек забен Blackwell Munksgaard, 2004.
техничар и се запишува на Стоматолошки факул- 2. Interventions for replacing missing teeth: 1- versus
тет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во
Скопје. Дипломира 2012 година. Во 2018 годи- 2-stage implant placement (Review) Copyright ©
на се стекнува со звање специјалист по орална 2009 The Cochrane Collaboration. - Esposito M,
хирургија и продолжува со обука во областа на Grusovin MG, Chew YS, Coulthard P, Worthington
имплантологија на British Academy of Implant & HV
Restorative Dentistry (BAIRD) во Велика Британија. 3. Maintaining Tissue Architecture in Immediate Im-
Дел е од организацискиот одбор на Здружението на специјали- plant Placement Following Extraction of Natural
сти на орална хирургија на Македонија (ЗСОХМ). Teeth Using Custom Healing Screw - Sorin Gheo-
Автор и коавтор е на неколку стручни труда во домашни списа- rghe Mihali1*, Paul Cornel Freiman2 and Emanuel
нија. Редовно посетува и учествува на повеќе симпозиуми, конгреси, Adrian Bratu3
обуки и курсеви во областа на стоматологијата, оралната хирургија и 4. Early and late implant failure of submerged versus
имплантологија, каде го надградува своето знаење. non-submerged implant healing: a systematic re-
view, meta-analysis, and trial sequential analysis-
Giuseppe Troiano, Lucio Lo Russo, Luigi Canullo,
Domenico Ciavarella, Lorenzo Lo Muzio, Luigi La
ino J Clin Periodontol. 2018; 4 5 (5 ) : 613 - 62 3.

30 01 | 2020

ОРАЛНА ХИРУРГИЈА

Современ модалитет за локална
хемостаза во оралната хирургија
- hemcon dental dressing

Автор: Проф. д-р Цена Димова UDK: 616.31-089-085.273.52

Воспоставувањето на постоперативна- Сл. 1 HemCon
та локална хемостаза претставува базична Dental Dressing
цел по секоја орално хируршка процеду-
ра. Да се обезбеди базбедна и терапевтска Пациентите кај кои е аплицирано HDD
ефикасност кај пациентите кои се со орал- имале и подобрено хируршко заздраву-
на антикоагулантна или антиагрегациона вање на екстракционите рани во споредба
терапија е понекогаш комплицирана по- со оние кај кои е оставена екстракционата
стапка, бидејќи е неопходно да се опреде- рана да зарасни по пат на коагулум.
ли протромбинско време или меѓународно
нормализирачкиот сооднос (INR). Основната индикација на HDD е за
сопирање на крвавење, но исто така и за
HemCon Dental Dressing (HDD) е совре- намалување на можностите за инфекција
мено локално средство за контролирање (како хируршки завој - физичка бариера) и
на постекстракционото крвавење и вос- намалување на евентуалната постопера-
поставување локална хемостаза. HDD е тивна и постекстракциска болка. Има ши-
претставник на новата генерација медицин- рока примена не само кај здрави пациенти,
ски средства, со кое се обезбедува физичка туку и кај пациенти кои примаат антиагре-
бариера преку авто-адхезија на површина- гациона терапија, орални антикоагуланси,
та, овозможувајќи привремен заштитен слој хемофиличари и дијабетичари, односно па-
врз екстракционата рана или оралнохи- циенти со можно продолжено постекстрак-
руршката оперативна рана и оралната му- ционо крвавење.
коза, како и намалување на евентуална бол-
ка (Сл.1). HemCon Dental Dressing (HemCon
Medical Technologies, Inc, Beaverton, Portland,
Oregon, USA) е одобрен материјал од страна
на американската администрација за храна
и лекови, кој се користи под името HemCon
завој (преврска, запечатувач) со индикација
за сопирање на крвавење при тешки рани и
трауми. Исто така одобрен е и се користи во
земјите членки на ЕУ. Почетоците на употре-
ба се во 2003 година, најпрво како хирурш-
ки завој, а подоцна се употребува како ден-
тален, односно орално хируршки завој.

Во клиничките научни истражувања од
понов датум се укажува дека HDD е клинич-
ки ефикасно срeдство за воспоставување на
локална хемостаза кое го скратува времето
на крвавење по орално хируршките интер-
венции и тоа за сите пациенти, вклучително
и за оние кои земаат орална антикоагулант-
на терапија (ОАТ- Pelentan, Sintrom, Warfarin)
или антиагрегациона терапија (аспирин,
Clopidrogel bisulphate, Plavix).

3101 | 2020

ОРАЛНА ХИРУРГИЈА 4
6
3

5

Сл.3 и 4. Клиничките индикации При апликацијата во екстракционата
Апликација на се применуваат при: рана може да се обликува според обликот
HDD во алвеола l Забни екстракции (Сл. 3, 4, 7, 8) на алвеолата или раната. Пожелно е да биде
l На донорните места при натопено со крв во целост за потоа така
Сл. 5 и 6 инхибирано да овозможи подобра адхе-
Апликација мекоткивни графтирања (Сл. 5 и 6) ренција на крвните клетки. По апликација-
l На местата на извршени биопсии та се врши благ притисок со стерилна газа
на HDD на l Максилофацијални трауми врз хируршкиот завој, кој се држи една до
донорно место l Апикални хируршки флапови. две минути. Хируршкиот завој никогаш не
на мекоткивно се аплицира апикално во самата алвеола
Особено важно е да се потенцира дека туку секогаш се аплицира во цервикалната
графтирање активни се обете површини на ова сред- третина. Доколку се аплицира на донорно
ство кое доаѓа во облик на стерилни ленти место или на место на биопсија ретко е по-
и квадрати и тоа: ленти со димензии 25-75 требно, односно не е потребно, да се при-
мм или во форма на квадрати со димензии цврстува со поставување сутури.
10х12 мм, во кутија со 12 пакувања.
HemCon продуктите во својот состав
Од друга страна, потребно е да се по- имаат хитин добиен од морски ракови и
тенцира дека ова средство не содржи ху- школки преку процес на смрзнување и су-
мани или говедски фактори на коагулација шење. Хитинот е нерастворлив полисахари-
и не предизвикува системски и алергиски ден полимер на глукозаминот кој е прочистен
реакции. Вообичаено се раствора (се топи) и делумно деацетилиран при што се форми-
за 48 часа, но процесот на ресорпција може ра растворлив воден гел хитозен. Во поната-
да трае и до 7 дена. Доколку случајно се мошниот процес на обработка, хитозен гелот
проголта или пак се вдиши нема опасност се замрзнува и се суши во специјални кала-
од можни компликации, бидејќи е лесно пи при што се оформува електропозитивен
растворлив. сунгер, кој всушност е материјалот за вос-
поставување хемостаза (оралнохируршки
завој или преврска), едноставен и прилагод-
лив на оралнохируршката рана.

32 01 | 2020

ОРАЛНА ХИРУРГИЈА

7 ЛИТЕРАТУРА

8 1. Azargoon H, Williams BJ, Solomon ES, Kessler HP, He J, Spears R. Assessment of
hemostatic efficacy and osseous wound healing using HemCon dental dress-
Сл. 7 и 8 Апликација на HDD ing. J Endod 2011; 37:807–11.
по екстракција и по две седмици
Како материјал со позитивен полнеж ги при- 2. Burkatovskaya M, Tegos GP, Swietlik E, Demidova TN, P Castano A, Hamblin MR.
влекува црвените крвни клетки и крвните плочки, Use of chitosan bandage to prevent fatal infections developing from highly
кои се негативно наелектризирани и преку нивна contaminated wounds in mice. Biomaterials 2006; 27:4157–64.
јонска реакција се оформува силно запечатување
на хируршката рана. На овој начин се активира фа- 3. Chou TC, Fu E, Wu CJ, Yeh JH. Chitosan enhances platelet adhesion and aggre-
зата на коагулација при што се постигнува многу gation. Biochem Biophys Res Commun 2003; 302:480–3.
поефикасно и побрзо формирање на примарен
тромб, кој потоа обезбедува понатамошна хемо- 4. Cunha-Reis C, TuzlaKoglu K, Baas E, Yang Y, El Haj A, Reis RL. Influence of po-
стаза. Всушност, HDD претставува првична струк- rosity and fibre diameter on the degradation of chitosan fibre-mesh scaffolds
турна поддршка на која потоа тромбоцитите и and cell adhesion. J Mater Sci Mater Med 2007;195–200.
еритроцитите адхерираат и претставуваат основа
за понатамошна хемостаза. 5. Englehart MS, Cho SD, Tieu BH, Morris MS, Underwood SJ, Karahan A, Muller
Резултатите од научните студии покажуваат PJ, Differding JA, Farrell DH, Schreiber MA.A novel highly porous silica and chi-
дека HemCon Dental Dressing, како нова генерација tosan-based hemostatic dressing is superior to HemCon and gauze spong-
средства за воспоставување локална хемостаза, es. J Trauma. 2008 Oct; 65 (4):884-90; discussion 890-2. doi: 10.1097/
кое го олеснува почетокот на хемостазата, овоз- TA.0b013e318187800b.
можува подобро заздравување на оперативните
рани, како и намалена појава на болка. Воедно, со 6. Harden AE, Banatayehu S, Rayan JM, Oavid AM, Shapiro M, Jeffrey [2] LH. A
употребата на HemCon Dental Dressing се намалува comprehensive review of tropical hemostatic agents efficacy and recom-
можноста од ризик за тромбоемболија кај пациен- mendations for use. Ann Surg. 2010;251:217-28.
ти со орални антикоагуланси и антиагрегациони
лекови, бидејќи најчесто кај овие пациенти нема 7. Jay MP, Stephen CC, Hal OJ, Sharon WL. Hemostasis of oral surgery wounds
препорачано промена на режимот на терапија, на- with the hemcon dental dressings. J Oral Maxillofac Surg. 2008;66:1177-
малување или прекин на овие лекови. Се разбира, 83.
претходно треба да се утврди вредноста на ИНР.
HemCon Dental Dressing се препорачува да го 8. Kale,Tejraj P, Singh AK, Kotrashetti SM, Kapoor A. Effectiveness of Hemcon
користат стоматолозите практичари, оралните хи- Dental Dressing versus Conventional Method of Haemostasis in 40 Patients
рурзи, пародонтолозите и имплантолозите. on Oral Antiplatelet Drugs. Sultan Qaboos Univ Med J. 2012 Aug;12(3):330-5.
Epub 2012 Jul 15.

9. Kumar KR, Kumar J, Sarvagna J, Gadde P, Chikkaboriah S. Hemostasis and
Post-operative Care of Oral Surgical Wounds by Hemcon Dental Dressing
in Patients on Oral Anticoagulant Therapy: A Split Mouth Randomized Con-
trolled Clinical Trial. J Clin Diagn Res. 2016 Sep;10(9):ZC37-ZC40. Epub 2016
Sep 1. Kumar MN, Muzzarelli RA, Muzzarelli C, Sashiwa H, Domb AJ. Chitosan
chemistry and pharmaceutical perspectives. Chem Rev 2004; 104:6017–84.

10. Malmquist JP, Clemens SC, Oien HJ, Wilson SL. Hemostasis of oral surgery
wounds with the HemCon Dental Dressing. J Oral Maxillofac Surg 2008;
66:1177–83.

11. Malmquist JP, Clemens SC, Oien HJ, Wilson SL Hemostasis of oral surgery
wounds with the HemCon Dental Dressing. J Oral Maxillofac Surg. 2008
Jun;66(6):1177-83. doi: 10.1016/j.joms.2007.12.023.

12. Shen EC, Chou TC, Gau CH, Tu HP, Chen YT, Fu E. Releasing growth factors from
activated human platelets after chitosan stimulation: a possible biomaterial
for platelet-rich plasma preparation. Clin Oral Implants Res 2006; 17:572–8.

13. Tejraj KP, Amit kumar S, kotrashetti SM, Abhishek K. Effectiveness of hemcon
dental dressing versus conventional method of hemostasis in 40 patients
on oral antiplatlet drugs. Sultan Qaboos University Med J. 2012;12:330-35.
Trauma 2006; 60:655–8.

14. Wedmore I, McManus JG, Pusateri AE, Holcomb JB. A special report on the
chitosan-based hemostatic dressing: experience in current combat opera-
tions. J

15. Yang J, Tian F, Wang Z, Wang Q, Zeng YJ, Chen SQ. Effect of chitosan molecular
weight and deacetylation degree on hemostasis. J Biomed Mater Res B Appl
Biomater 2008; 84:131–7.

# за авторот

Проф. д-р Цена Димова

Редовен професор на Факултетот за ме-
дицински науки, при Универзитетот
„Гоце Делчев“ во Штип. Специјалист по
орална хирургија е од 1996 година, а ма-
гистер и доктор на Стоматолошки науки
е од 2002, односно 2007 година. Има
објавено повеќе од сто научни трудови и
преку педесет стручни и научни трудови презентирани дома
и во странство. Има одржано десетина работилници од об-
ласта на орална хирургија и добитник е на повеќе награди и
признанија.

3301 | 2020

ПРОТЕТИКА

Клинички и лабораториски
аспекти за долгорочен успех
на хибридни супраструктури

Автор: Проф. д-р Гордана Ковачевска UDK: 616.314-77
Коавтори: Д-р Б. Ќосева, Д-р А. Ковачевски

Слика 1. АПСТРАКТ KЛУЧНИ ЗБОРОВИ
Состојба пред Долги години при функционална и ес- Тотална беззабност, имплантати, хи-
тетска импланто-протетичка рехабили- бридни супраструктури, аспекти, долгоро-
третман: тација на тотално беззабни алвеоларни чен успех.
а) интраорален гребени хибридните супраструктури се те- ВОВЕД
рапевтска можност. Во литературата за нив Во услови кога поради состојбата на
изглед и има добро опишани протоколи со резултати забите се поставува индикација за екс-
б) ортопантомо­ кои што ги исполнија очекувањата на тера- тракција на сите заби или случаи со тотална
графската снимка певтите и пациентите. беззабност претставуваат комплексен про-
На терапевтскиот тим новите дигитални блем, поради големата ресорпција на алве-
пред третман. технологии му овозможија да користи нови оларниот гребен и намалената ретенција
материјали и опрема што ја олеснува изра- и стабилизација на класичните акрилатни
ботката, адаптација и точноста на хибридни- протези.
те супраструктури со ефикасни предвидливи Беззабноста кај пациентите воглавно се
резултати што до сега беше тешко да се добие. карактеризира со неизбежна истоштеност,
За да ги максимизираат предностите на претставува болен долготраен процес со
овие нови технологии кои не се без ризици, функционална неможност за соодветно и
практичарите ќе треба да ги разберат и да правилно џвакање на храната, кое доведу-
ги модифицираат постојните принципи за ва до нарушување на општата здравствена
избор на материјал и техника на изработка. состојба, се доживува како знак на старост,
Методите за изработка на хибридни суп- а секако тоа негативно влијае и врз нивната
раструктури даваат можност за добивање психолошка состојба (сл. 1. а) и б)).
на фиксни протетички надоместоци, поддр- Импланто-протетичката рехабилита-
жани од 4 или 6 имплантати. ција на тотална беззабност претставува
Во овој труд ќе ги прикажеме биолош- сложена рехабилитација на усната празни-
ките, хируршките и протетичките клинички на. Употребата на денталните импланти за
и лабораториски аспекти кои допринесува- реставрација на изгубените заби е дока-
ат за долгорочен успех на различни видови жано успешен третман, овозможувајќи му
хибридни супраструктури. на пациентот замена блиска со природните
заби.

34 01 | 2020

ПРОТЕТИКА

Изработката на хибридни супраструк- Целта на трудот е да ги прикажеме би- Слика 2.
тури врз вградени 4 или 6 имплантати во тек олошките, хируршките и протетичките кли- Биолошки
на првите 7 дена и нивното фиксирање со нички и лабораториски аспекти кои при- аспекти
штрафење, како терапевтско решение прет- несуваат за долгорочен успех на различни и последици
ставува современ концепт на реставрирање видови хибридни супраструктури. од губитокот
за подолг период. На пациентите им овоз- на забите.
можува подобра мастикаторна функција, БИОЛОШКИ АСПЕКТИ
комфорт, чувство на стабилност и сигурност Биолошките аспекти се во директна за-
на периимплантантната коска и периим- висност од пациентот: возраста, полот, ме-
плантантните меки ткива поткрепено со по- дицинска состојба (физичко и ментално
добрена фонација и естетика. здравје), финансискиот аспект и функцио-
налните и естетски очекувања на пациентите
Аспектите за долгорочен успех на хи- (сл. 2). Кај голем дел од пациентите возраста
бридните супраструктури се во завис- е причина за губиток на забите, што доведува
ност од: однесување на пациентите при до сериозно губење на коските на лицето. Со
импланто-протетичката рехабилитација, текот на времето ако не се надоместат забите
исполнување на желбите на пациентите се зголемува губењето на коските. Губење на
и предвидување и решавање на можни- забите, оклузалните промени и нарушувања-
те компликации од страна на терапевтите, та на темпоромандибуларните зглобови, се
креирање на естетика и ресторативна пер- поврзани со улогата во која игра миофацијал-
фекција со употреба на современи клинич- ниот систем врз мускулно-скелетните нару-
ки и лабораториски материјали и техники шувања и држењето на телото [1].
(аналогни или дигитални).

3501 | 2020

ПРОТЕТИКА

Дури и рехабилитирањето со тотални ХИРУРШКИ АСПЕКТИ
протези предизвикува значително губење
на коските на лицето. Полот на пациентите Денталните импланти станаа еден од
(жена/маж), нивната медицинска состојба највозбудливите и најбрзо растечките ре-
од аспект на физичко и ментално здравје, конструктивни аспекти на денталната прак-
финансискиот аспект нивните функцио- тика. Примената на забните импланти како
нални и естетски очекувања се реални би- редовен третман беше спроведена во до-
олошки аспекти за долгорочен успех на хи- цните години на ХХ-от век. Во раните годи-
бридните супраструктури. Терапевтот при ни на XXI-от век, со брзиот пораст за нивна-
првиот преглед треба целосно да ги анали- та прифатливост и практична употреба во
зира сите фактори и да обезбеди соглас- протетиката како носачи на супраструктури,
ност од пациент за импланто-протетичката се наметна потреба тие секојдневно да се
рехабилитација од секој аспект: процент развиваат и унапредуваат. Во современа-
на успех, компликации, ризици, финансии, та неконвенционална терапија на тотална
одржување орална хигиена и редовност на беззабност со хибридни супраструктури во
потребните годишни контроли. последно време практично се применува
Brånemark System - Nobel Biocare [2].
Прв хируршки аспект кој е значаен за
долгорочниот успех на хибридните суп-
aб раструктури е естракција на забите, од аспект

на атрауматска лесна или комплицирана теш-
ка. Исто така, многу е значајно да се процени
дали има потреба за вградување коскени ма-
теријали после естракција на забите или по
вградувањето на имплантатите. Втор хирурш-
ки аспект е вградувањето импланти: број,
должина и широчина, оформување на профил
на изникнување на периимплантантен сул-
кус, дизајн на меките ткива под членовите
вг на хибридната супраструктура (конвексен/

конкавен) и обезбедувањето доволна верти-
кална висина од нивото на имплантација до
инцизалниот раб на хибридната протеза (сл.
3) а), б), в), г), д и ѓ). Хируршкиот тим треба со
нивелација да создаде доволно вертикална
висина од нивото на имплантација до инци-
залниот раб на имедијатната хибридна суп-
раструктура. Минималното барање за верти-
кална висина е од 15 до 16 мм, а со само 13 мм
дѓ висина можни се комликации како фрактура
на супраструктрата.

ПРОТЕТИЧКИ АСПЕКТИ

Слика 3. Протетичките аспекти имаат доминант-
Хируршки аспекти: но место во долгорочниот успех на хибри-
а) екстракција на заби, дните супраструктури, заради што истите
б) вградување коскени материјали, треба да се анализираат од клинички и ла-
в) вградување имплантати, бораториски аспекти. Планирањето на те-
г) оформување профил на рапијата треба да биде од протетички аспект
за избор на технологии, материјали и дизајн
изникнување, за хибридните супраструктури. Аспектите за
д) периимплантантен сулкус и успех на супраструктурите се во зависност
ѓ) вертикална висина за од материјалот од кој се изработени, повр-
шината, формата, врската абатмент/имплант
хибридната супраструктура. и правилниот избор од различните видови
супраструктури. Тие може да бидат израбо-
тени со метален скелет и готови фабрички
акрилатни заби, метален скелет фасетиран
со акрилатни или керамички материјали и
целосно керамички супрастуктури.

36 01 | 2020

ПРОТЕТИКА

Денталната имплантологија и протетика- Препорачливо е металната легура за
та при планирањето и изработката на ваква изработка на скелетот од хибридната суп-
супраструктура се тесно меѓусебно поврза- раструктура да има доволна цврстина и мо-
ни и во разни фази се испреплетуваат. Во таа дул на еластичност за да се спречи деформа-
смисла, како услов за брза успешна реализа- ција и фрактурирање на конзолите заедно со
ција, самата методологија на работа примар- фрактура на акрилатните заби од протезата.
но бара длабоко познавање подеднакво од Во бочните регии се препорачува употреба на
повеќе области и спремен тим со вешта струч- заби со минимални тубери за да се миними-
на спремност и стабилна рутина [3, 4, 5, 6]. Во зира дејството на страничните сили на конзо-
1998 година, д-р Пауло Мало (Paulo Malo), лите за време на екскурзивните движења. За
успешно го третирал првиот пациент со кон- супраструктурата треба да се користат акри-
цепт на третман All-on-4®. Од тогаш стотици латни заби кои го апсорбираат шокот на оклу-
илјади пациенти биле третирани со овој кон- залните сили [11, 12, 13]. Така, иако процентот
цепт, користејќи импланти на Nobel Biocare. на успех и долготрајност кај овие конструкции
Концептот на третман All-on-4® е најдобро е доста висок, сепак трошењето и фрактура-
решение за целосен третман со употреба на та на забите од протезата е значително чест
наклонети импланти. Мултидисциплинарна- проблем. За нивниот долгорочен успех важен
та комбинација на орално-хирушка интер- фактор е должината на конзолот (сл. 4), кој
венција со вградување на 4 импланти и врз треба да се минимизира при максимизирање
нив изработка на протетичка супраструктура, на висината и ширината на конзолата. Препо-
позната во светот со популарно кратко име рачано е дека конзолот не смее да надминува
„Сите-на четири“ (All-on four). Оваа техника е 20 мм во должина, користејќи пет или повеќе
практична комбинација за квалитетна мини- абатменти. Ако се користат четири абатмен-
мално инвазивна целосна рехабилитација на ти, конзолот не треба да надминува 15 мм во
беззабните пациенти. Имено, над вградените должина. Треба да биде пократок во макси-
импланти, имедијатно се поставува и веднаш ларниот лак, наспроти мандибуларниот лак,
се вклучува со мастикаторна функција хибри- бидејќи во максилата има присутна помалку
дна протеза, како циркуларна супраструктура кортикална коска. На спојката на конзолот и
со максимален број од 12 заби. Билатерално, дисталните абатменти треба да се обезбеди
џвакалниот центар е мезијализиран и лево дополнителна висина и ширина, бидејќи оваа
и десно во пределот на вториот премолар и област е примарно стресна точка во однос на
првиот молар. Вака применетата техника е конзолот. Треба да има околу 1 до 2 мм прос-
современа мултипна комбинација за прак- тор помеѓу инфериорната граница на конзо-
тична и квалитетна рехабилитација се со цел лата и алвеоларниот гребен за да се овозмо-
за брзо - имедијатно подобрување на џвакал- жи соодветна орална хигиена. Губењето на
ната функција кај пациентите [7, 8, 9]. оклузалниот композитен материјал, со кој се
исполнуваат оклузалните отвори кај шрафо-
Концептот за планирање на терапијата пр- вите, е доста присутна компликација (сл. 5).
венствено треба да е индивидуален пристап
насочен кон пациентот. При импланто-проте- Слика 4.
тичката рехабилитација на тотално беззабни Протетички аспекти
индивидуи, секој доктор по дентална медици- за долгорочен успех
на се соочува со предизвикот за брза и соод- на супраструктурата.
ветна импланто-протетичка терапија. Слика 5.
Оклузален изглед
Хибридната протеза е практичен из- на супраструктурата
бор на цврсто фиксирана протетичка суп- со исполнети отвори
раструктура со што пациентите добиваат за штрафење
чувство на сигурност, стабилност и непод- со композитен
вижност на протезата. Литературните по- материјал.
датоци укажуваат на висок процент на пре-
живување на конструкциите кои се движат
во рамки од 97,4%, 96 се до 97% според
ретроспективните студии со период на оп-
сервација од 5 до 10 години. Податоците од
истражувањата покажуваат и дека постои
висок степен на задоволство кај пациен-
тите од нивните надоместоци, но и дека
одржувањето на оптимална орална хигие-
на е императив и услов кој дава можност за
долгогодишен успех на реставрацијата [10].

3701 | 2020

ПРОТЕТИКА Компликациите кои произлегуваат од Грешките кои произлегуваат од класич-
релативно несоодветното лежење на из- ните методи за отпечатување може да се
a леаниот метален скелет на констукцијата, избегнат со примената на интраоралните
може лесно да се избегнат со користење на скенери со кои се добива најпрецизна ди-
CAD/CAM технологијата на режење (сл. 6. а) гитална слика и приказ на носечките ткива
и б). Монолитната цирконија би можела да и елементи (сл. 7. а) б) и в).
биде материјал на избор, што од своја стра-
на пак ќе ја зголеми и цената на чинење, но a
ќе го сведе на минимум кршењето на порце-
ланот и ќе бара и помалку простор поради
помалата дебелина на материјалот [14, 15].

б

b в Слика 7. CAD/CAM
технологија:
Слика 6. а) CAD дизајнирање
CAD/CAM целосни со вестибуларна
редукција на
цирконија дигитален скелет за
супраструктури целосна цирконија
во лак со дирекно супраструктури
во лак со директно
шрафење врз штрафење врз
вградените имплантати,
б) FCZ (full-contour
импланти: а) zirconia) со
оклузален изглед вестибуларна
редукција поставени
и б) изглед од во усна празнина
гингивалната и в) дигитални
отпечатоци.
страна.
Последните 1о-тина години новите ди- ЗАКЛУЧОК
гитални технологии овозможија да се корис- Хибридните супраструктури претставу-
тат нови материјали и опрема што ја олесну- ваат современо терапевтско средство за
ва изработката, адаптацијата и точноста на импланто-протетичка рехабилитација на
хибридните супраструктури со ефикасни пациенти со тотална беззабност, каде ис-
предвидливи резултати што до сега беше товремено во еден акт се згрижува и коске-
тешко да се добие. Дигиталните и CAD/CAM ната деструкција и беззабната состојба. Тие
технологии се комплетен систем за пократ- во основа претставуваат фиксно-мобилни
котрајни клинички и лабораториски фази на супраструктури кои се цврсто зашрафени
изработка. Со CAD и CAM софтверите се обез- врз вградени имплантати. Дигиталните и
бедува најсоодветен дизајн и прецизност CAD/CAM технологии нудат значителни при-
под 10 микрони на хибридните супраструк- добивки и долгорочен успех на хибридните
тури. Zirconia хибридните супраструктури супраструктури.
се биокомпатибилни и со висока естетика,
нема присуство на метални компоненти на
абатментите и супраструктурите.

38 01 | 2020

ПРОТЕТИКА

ЛИТЕРАТУРА [11]. Klineberg IJ, Trulsson M, Murray GM. Occlusion on
implants—is there a problem? J Oral Rehabil. 2012;
[1]. Cuccia A, Caradonna C. The relationship between the 39(7):522-537. doi: 10.1111/j.1365-2842.2012.02305.x.
stomatognathic system and body posture. 64(1):61-6.
[12]. Oguz Ahmet BS, Sayin Ozel G, Uslu Toygar H. Fabrication
[2]. Branemark P-I. Introduction to osseointegration. In: of a screw-retained hybrid prosthesis following treatment
Branemark P-I, Zarb GA, Alberktsson T. Tissue – integrated of peri-implant defects: a case report. J Istanb Univ Fac
prostheses: Osseointegretion in clinical dentistry. Chicago Dent. 2016 Oct 1; 50(3):57-61. doi: 10.17096/jiufd.57173.
etc. Quintessence 1985; 11-17.
[13]. Tarun Prakash Verma, Kanteshwari Iranagouda Kumath-
[3]. Craig M. Misch. Current Trends and Advances in Bone Aug- alli, Vinay Jain, Rajesh Kumar. Bite Force Recording Devices
mentation for Dental Implant Placement. Compendium of - A Review. J Clin Diagn Res. 2017 Sep; 11(9): ZE01–ZE05.
Continuing Education in Dentistry. September 2016, Vol- doi: 10.7860/JCDR/2017/27379.104
ume 37, Issue 8.
[14]. J Gonzalez.The Evolution of Dental Materials for Hybrid
[4]. Sahoo S, Goel M, Gandhi P, Saxena S. Biological aspects of Prosthesis. Open Dent J. 2014; 8: 85–94. doi:10.2174/187
dental implant; Current knowledge and perspectives in oral 4210601408010085.
implantology. Dent Hypotheses 2013; 4:87-91.
[15]. https://store.nobelbiocare.com
[5]. Chiapasco M, Casentini P, Zaniboni M. Bone augmentation
procedures in implant dentistry. International Journal of # за авторот
Oral and Maxillofacial Implants 2009; 24(Suppl): 237-259. Проф. д-р Гордана Ковачевска
Дипломирала на Стоматолошки факултет во
[6]. Baggi et al. The influence of implant diameter and length Скопје во 1981 година. Магистрирала во облас-
on stress distribution of osseointegrated implants related та на стоматолошката протетика во 1990 година, а
to crestal bone geometry: A three dimensional finite ele- докторирала во 1994 година на истиот факултет.
ment analysis. University of Rome “Tor Vergata,” School of Со звањето специјалист по стоматолошка проте-
Dentistry and School of Medical Engineering, Rome, Italy. тика се здобила во 1988 година, а во 2002 годи-
The Journal of Prosthetic Dentistry, Volume 100 Issue 6, на и со звањето примариус. Во својата универзи-
December 2008; 422-431. тетска кариера објавила и презентирала над 180

[7]. Maló, Paulo; Rangert, Bo; Nobre, Miguel (2003). "'All- научно-стручни трудови во земјата и на меѓународни конгреси. Автор
on-Four' Immediate-Function Concept with Brånemark е на два учебника, една книга и две скрипти. Главни области во науч-
System Implants for Completely Edentulous Mandibles: A но- истражувачката дејност на проф. д-р Ковачевска се: претпротетич-
Retrospective Clinical Study". Clinical Implant Dentistry and ка рехабилитација, интердисциплинарни орто-импланто-протетички
RelatedResearch.5:2–9.doi:10.1111/j.1708-8208.2003. рехабилитации и примена на CAD/CAM технологиите при протетички
tb00010.x. PMID 12691645. рехабилитации.

[8]. Paulo Malo, et al. All-on-4® immediate function concept
for completely edentulous maxillae. A clinical report on the
medium and long term 5 years outcome. Journal of Oral Im-
plantology. XXXVII/No. Four/2011. [Google Scholar.

[9]. https://en.wikipedia.org/wiki/All-on-4
[10]. Pjetursson BE, Thoma D, Jung R, Zwahlen M, Zembic A. A

systematic review of the survival and complication rates of
implant-supported fixed dental prostheses (FDPs) after a
mean observation period of at least 5 years. Clin Oral Im-
plants Res. 2012;23(Suppl 6):22–38.

PaX-i3D SMART 3D CBCT + 2D Panoramic + Cephalometer

БЕСПЛАТЕН СОФТВЕР
3D Software Ez3D-i

ЗА СЕКОЈ КУПЕН VATECH СКЕНЕР
СЛЕДУВА БЕСПЛАТНА МОНТАЖА,
СОФТВЕР И ГАРАНЦИЈА
ОД 5 ГОДИНИ

ул. Младинска 277, 2400 Струмица 00389.2.60.90.990 [email protected]
ул. 23 Октомври 18a, 1000 Скопје локал 4 [email protected]

ЕНДОДОНЦИЈА

Конзервативно лекување на
големи периапикални лезии

Автор: Д-р Ристе Панајоту UDK: 616.314.165-031.63

ВОВЕД: 2
Инфламаторните периапикални лезии
се развиваат како секвела на примарните
заболувања на пулпата. Клинички најчесто
се асимптоматски, и се откриваат случајно
на рутински радиографски егзаминации.

ЦЕЛ:

Целта на трудот е да се потенцира важ-
носта на нехируршкиот/конзервативен
прис­­ тап при лекувањето на големите пери-
апикални лезии со потекло од ендодонтот.

МАТЕРИЈАЛ И МЕТОД:

Трудот претставува случај на 40-годи-
шен маж. Првичниот преглед е направен
во март 2017. Од анамнезата, пациентот
соопштува за мобилност на забите и дис-
комфорт во централниот и латерален горен
десен инцизив. Соопштува дека латерал-
ниот инцизив е ендодонтски лекуван пред
приближно 5 години и дека станал нестаби- На ретроалвеоларната снимка може
лен но асимптоматски од пред една година. јасно да се види латерален инцизив кој што
На панорамската снимка (1) е очигледно е третиран ендодонтски, а исто така се за-
просветлувањето во споменатата област. бележува една јасна вертикална фрактура
Изготвена беше и ретроалвеоларна ренд- на коренот. Радиолуцентната лезија се про-
генграфија (2). тега од десниот канин и се распространува
мезијално кон централниот инцизив, оп-
фаќајќи го латералниот инцизив во речиси
цела должина (апикално-коронарно). Голе-
мината на оваа лезија беше доволна причи-
на за уште еден чекор понатаму во однос на
1 параклинични иследувања. CBCT скен беше

потребен за да се утврди екстензивноста на
лезијата во сите правци и возможно инвол-
вирање на други ткива и органи.

На аксиалниот пресек може да забеле-
жиме дека лезијата почнува од десниот ка-
нин и ги опфаќа латералниот десен инцизив
како и двата централни инцизива. Зазема
централно место во виличната коска во
вестибуло-палатинален правец, ангажи-
рајќи ги палатиналниот и вестибуларен
коскен ѕид.

40 01 | 2020

Приближните димензии се во рамките 3 ЕНДОДОНЦИЈА
на 16 мм во мезио-дистален и вестибуло-па- 5
латинален правец. На сагиталните пресеци 4
исто така се набљудува екстензивноста на 6
лезијата како и вертикалната фрактура на ко- 9 78
ренот на латералниот инцизив (3,4,5). 10

На сагиталните пресеци околу левиот 4101 | 2020
централен инцизив лезијата мери 16 мм во
најголемиот дијаметар. Исто така забележи-
телна е и загубата на палатиналната ламина
и екстензивноста на лезијата кон назалната
празнина, како и елевацијата на назалната
мукоза. Сличен наод има и кај левиот центра-
лен инцизив со за нијанса помали размери
(6,7,8).

Базирано на податоци од анамнезата,
клиничката екзаминација и рендгенолошки-
те резултати, беа поставени следните дија-
гнози:
l Вертикална фрактура на коренот (12)
l Пулпна дијагноза: некроза на пулпата (21, 11)
l Апикална дијагноза: асимптоматски апика-
лен периодонтитис (21, 11)

Во прилог на потврдување на пулпна-
та дијагноза беа направени параклинички
тестови за испитување на виталитетот на
пулпата. Тестовите со топло и студено пока-
жаа негативни резултати.

Електродонтната дијагностика покажа
високи вредности со што пулпната дијагноза
се потврди (9,10).

ПЛАН НА ЛЕКУВАЊЕ
Пциентот беше насочен кон орален хи-
рург за екстракција на латералниот инцизив.
Побарано беше да се постави гумен дрен за
да се постигне дренажа од екстракционата
рана што подоцна ќе ни дозволи непречено
извршување на ендодонтскиот третман со
возможно најмала дренажа преку коренски-
те канали.
Нехируршки ендодонтски третман
(11, 21)
Ендодонтскиот третман беше извршен со
микроскопска асистенција и под задолжи-
телна изолација со кофердам (11).
Ендодонтскиот кавитет беше препари-
ран со помош на цилиндричен дијаматски
борер. Содржината на пулпната комора беше
екстирпирана со помош на топчест карбиден
борер.

ЕНДОДОНЦИЈА

11 После финалната иригација со ЕДТА и
хипохлорит (10 мл) активирани и загрева-
ни во каналот, следуваше нивна обтурација.
Извршена беше обтурација на каналите по
техника WVC (warm vertical condensation) со
силер на база на смола.
Ендодонтските кавитети беа обтурира-
ни со течен композит.
Ендодонтското лекување беше изврше-
но едносеансно.
Антибиотици не беа назначени.

Пациентот секојдневно беше контакти-
ран од нашата клиника во рамките на една
седмица. Од првиот ден по интервенцијата

12 пациентот е без симптоми. Не соопштува за

болка ниту за оток.

РЕЗУЛТАТ:

Прва контрола
октомври 2017

Првичното влегување во каналите беше Поради големината на лезијата случајот
извршено со помош на К пили (10, 15). е следен и проверуван со ретроалвеоларна
снимка и со CBCT. На првата контрола може
За постигнување на проодност до апи- да се воочи значајно радиографско намалу-
калниот отвор беше употребена машинска вање на лезијата.
пила за таа намена.
На сагиталните и аксиалните пресеци се
Механичката обработка на каналите набљудува процес на заздравување. Лезија-
беше извршена со никел титаниумски роти- та е малку намалена во обем, но е помалку
рачки инструменти. радиолуцентна од предоперативната сним-
ка. На панорамскиот пресек се забележува
Клинички индикатор за доволна меха- формирање на нова коска околу апексите на
ничка обработка на каналите се бели ден- централите како и на местото на екстрахира-
тински струготини во последната третина ниот латерален инцизив.
на инструментот кој што ја достигнува ра-
ботната должина (12). Може исто така да се забележи апсолут-
но подобрување во палатинален правец и
Иригациониот протокол вклучува на- апикално на границата со носната празнина.
триум хипохлорит во концентрација 2.5%
како и ЕДТА 17% кои беа активирани сонич- Втора контрола
но и ултрасонично, а исто така иригансите мaj 2018
беа загревани интраканално.

Мастер гута перките беа поставени во
каналите, претходно наполнети со физио-
лошки раствор и беше направена контролна
РТГ (13).

Непречено заздравување и формирање
на нова коска се забележува во сите пра-
13 14 вци. Може исто така да се забележи речиси
целосно заздравување околу левиот цен-
трален инцизив и значително подобрување
околу десниот.

Трета контрола
март 2019

На пресеците направени 2 години по-
доцна, очигледно е дека коската на местото
на лезијата е униформна. Заздравувањето
напредува и формирањето на нова коска е
непречено. Пациентот е без симптоми.

42 01 | 2020

Четврта контрола ПРВА КОНТРОЛА ЕНДОДОНЦИЈА
октомври 2019 ВТОРА КОНТРОЛА
По безмалку 3 години од првичната ТРЕТА КОНТРОЛА 4301 | 2020
терапија, пациентот е проследен само со
ретроалвеоларна РТГ. Пациентот и понатаму
е без симптоми, а ендодонтски третираните
централни инцизиви се во одлична состој-
ба и во функционална и естетска хармонија.
ЗАКЛУЧОК:
Во контраст со пулпното ткиво кое нема
многу висок потенцијал за регенерација, пе-
риапикалните односно перирадикуларните
ткива имаат потенцијал на регенерација од
100%. Кога етиолошкиот фактор ќе се отстра-
ни, ништо не може да го спречи оздравување-
то и restitution ad integrum.
Сите фактори за 100% регенерација на
лезијата се присутни - високо васкулари-
зирано ткиво со фибробласти како основни
клетки. Пациентите влегуваат во нашите ор-
динации со 100% потенцијал за регенера-
ција, но докторите често се факторот кој што
го намалуваат овој процент. Успешноста во
ендодонцијата, односно успешната регене-
рација на лезиите од ендодонтско потекло
не зависат од годините на пациентот, од
големината на лезијата, географијата и хис-
тологијата на лезијата од ендодонтско по-
текло, како и од видот на микроорганизми-
те присутни во корено-каналниот систем.
Успешноста или неуспешноста во ен-
додонцијата зависи исклучиво од ком-
плетното оформување и дезинфекцијата на
каналниот систем и од неговата тродимен-
зионална обтурација.

# за авторот ЧЕТВРТА КОНТРОЛА
Д-р Ристе Панајоту
l 2003-2009 Завршу-
ва Факултет по дентал-
на медицина Пловдив
Р. Бугарија
l 2009 - Стоматолош-
ка поликлиника Eндо-
мак Гевгелија

l 2017 основач на EDG Panajotu endodontics
l 2018 Style Italiano Silver Member
l Предавал на повеќе симпозиуми и кон-
греси во нашата држава но и во Европа
l Врши обуки во областа на ендодонцијата
во EDG-AADE

ЕНДОДОНЦИЈА

Соодносот помеѓу кариогени бактерии
при длабок кариес и натриум
хипохлорит и антибактерискиот
мономер како антисептици

Автор: Проф. д-р Илијана Муратовска UDK: 616.314-002-022.7-085.281
Коавтори: Проф. д-р Вера Стојановска, Д-р асс. Марјан Петков

АПСТРАКТ КЛУЧНИ ЗБОРОВИ:
Длабоките кариозни лезии имаат по- Aнтибактериски мономер MDBP, 2,5%
тенцијал за резидуален инфициран дентин и натриум хипохлорид, Streptococcus mutans,
редукцијата на резидуалните кариогени бак- Lactobacillus casei, Actinomyces naeslindii.
терии имаат високо значајно место во рес- ВОВЕД
тавративните процедури. Елиминацијата на кариозно инфилтрира-
Цел: Да се процени антибактериската ниот дентин и редукција на резидуалните ка-
активност на мономерот MDPB во состав на риогени бактерии претставува основна цел при
Clearfil SE Protect Primer како дел од совре- препарација на кавитетите за реставрација1.
мените адхезивни системи и 2,5% натриум Дентинските тубули содржат бактерии во
хипохлорид употребен како антисептик на длабочина која може да се смета за причина
дентинот пред реставративните процедури. за рекурентна инфекција. Доброто залевање
Материјал и метод: Материјали корис- на дентинот во тек на бондинг процедурите го
тени во оваа студија се Clearfil SE Protect оневозможува понатамошниот развој на пре-
Primer (CSEPP-Kuraray Noritake Dental, останатите бактерии, превенирајќи го реку-
Japan) и 2,5% натриум хипохлорид. Бакте- рентниот кариес2.
риите Streptococcus mutans NCTC10449, Развојот на кариесот зависи од киселини-
Lactobacillus casei ATCC4646 и Actinomyces те и ензимите продуцирани од бактериите во
naeslindii ATCC19246 беа употребени во денталниот биофилм и дентинските тубули3.
агар-дифузионен тест преку импрегнација на Новите адхезивни технологии воведуваат соз-
стерилен хартиен диск на посочените раст- давање хибриден слој. И покрај тоа, останува
вори и MIC/MBC мерења со сериски разреду- микропростор како доволен пат за продор на
вања. микроорганизмите како што се Streptococcus
Резултати: Наодите покажуваат инхиби- mutans кои имаат димензии од 0.5−0.75 mm
ција спрема сите три видови бактерии при во дијаметар, низ кој настанува транспорт на
што CSEPP покажува сигнификантна инхиби- овие бактерии. Streptococcus mutans се смета
циона зона кај двата употребени препрата. Во за една од најкариогените бактерии поврзани
сите три повторени теста демонстрирани се со развојот на кариесот. Неговата метаболна
приближни вредности на MIC и MBC на CSEPP активност е во тесна корелација со иниција-
во однос на NaOCl, каде статистички се не- ција и прогресија на забниот кариес4.
значајни разликите кои постоеа само кај one- Бактериите на спојот на забното ткиво со
step или two-step нивоа на разредување кој реставрацијата и нивниот продор кон дентинот
во својот состав го содржи мономерот. се позначајни од цитотоксичноста на користе-
Заклучок: MDPB е ефикасен метод за ин- ниот материјал кога се јавуваат пулпини инфла-
хибиција на инвазивните кариогени бакте- мации. 5,6,7 Денешните реставративни материја-
рии, со истовремена препорака на употреба ли често се појачани со флуорни јони, од кои се
на 2,5% натриум хипохлорид самостојно или очекува затворање на дентинските тубули.
во комбинација со овој вид на прајмер за Franci8 заклучил дека ослободувањето на
обезбедување на долготрајна заштита од ре- флуориди ја зголемува дентинската отпор-
инфекција на дентинот. ност кон деминерализација, но не ја инхиби-
ра продукцијата на киселини од Str. mutans и
останатите видови кариогени бактерии.

44 01 | 2020

ЕНДОДОНЦИЈА

Отстранувањето на кариозниот дентин МАТЕРИЈАЛ И МЕТОД
за време на препарацијата на кавитетите, Агар тест:
особено во длабоките слоеви денес се смета Материјалот користен во оваа студија
за прифатен конзервативен пристап. Оста- беше: еден самонагризувачки атхезив Clearfil
вање на мало количество кариозен дентин SE Protect Primer (CSEPP-Kuraray Noritake
за зачувување на виталитетот на пулпата е Dental, Japan) и еден дезинфициенс 2,5% на-
проценка на стоматологот. Во литературата е триум хипохлорид. Бактериите Streptococcus
докажано дека најчесто во клиничката пракса mutans NCTC10449, Lactobacillus casei
елиминацијата на кариесот е некомплетна9. ATCC4646 и Actinomyces naeslindii ATCC19246
беа култивирани во Brain Heart Infusion (BHI;
Натриум хипохлорид се користи како Becton Dickinson, Sparks, USA) на 37°C.
средство за чистење и иригација при ендо- После 24 часовна инкубација, 300 µL од
донтскиот третман, како компонента на нови- бактериските суспензии се разнесува на агар
от хемомеханички третман на кариесот, каде плочка. Количесто од 50 µL од секој раствор
отстранетиот дентински колаген останува од предвидените групи се импрегнира во
неатакуван, без микроструктивна или нано- стерилен хартиен диск со дијаметар 6mm и
механичка промена на основниот минерали- дебелина од 1,5mm и поставен централно на
зиран дентин9. инокулитаната плочка кај различните видови
бактерии. Волумен од 50 µL беше одбран како
Бондинг ефективноста на адхезивите оптимум за импрегнација на хартиен диск без
за кариозниот дентин се смета за обратно да има пролевање на растворот.
пропорционална на степенот на прогресија- Следи инкубација од 48 часа на 37°C, и ве-
та на кариесот, каде кариес инфицираниот личината на зоната на инхибиција се калкули-
дентин покажува послаба јачина на врска со ра од дијаметарот на халото продуцирано од
адхезивните материјали во однос на здрав примероците.
дентин10,11,12. Величина на зона на инхибиција = диаме-
тар на хало/диајметар на примерок 2. За секој
Современите перформанси на бондинг примерок извршени се три испитувања и ре-
процедурите реализирани со самонагризувач- зултатите се подложени на ANOVA и Tukey тест
ките адхезиви покажуваат варијации во завис- за сигнификантност од p < 0.05.
ност од составот, особено од актуелниот функ- MIC И MBC МЕРЕЊА:
ционален мономер вклучен во формулацијата. Детерминирање на MIC на MBC на трите
серии примероци се извршени со сериски
Дентин-бондинг системите кои содр- анализи преку микроразредување. Педесет
жат 12-methacryloyloxy dodecypyridinium микролитри од тестираните раствори се до-
bromidemonomer (MDPB) поседуваат потен- дадени во микроплочи (Corning, New York,
цијал да искажат бенефит од аспект на кариес USA) каде секоја содржи 50 mlµL со двоструки
превенција доколку се инволвирани во деми- разредувања култури од Str. Mutans, L.Casei и
нерализиран дентин13,14,15,16. Мономерот MDPB A. neaslindii се подесува на 2 x 106 CFU/mL сус-
по состав е квартерна амонијева сол која ја пензија во BHI бујонот и 100 mlµL беа иноку-
нарушува бактериската клеточна мембрана лирани во секој сад од различните раствори.
преку размена на позитивниот јон (радикал) После анаеробна инкубација од 24–48 h, MIC
pyridinium со клеточната мембрана која по- вредностите се визуелно детектирани како
седува негативен полнеж. Овој електричен најниска концентрација на бујоните без бак-
дисбаланс води кон руптура на мембраната териски раст.
дезинфицирајќи го супстратот без потреба од Субкултурите се направени од расејување
нанесување на антибактериски агенси17. на агар плочи на содржината од бујонот кои
покажаа видлив раст на бактериите.
Неполимеризиран MDPB мономер има Секоја плоча е инкубирана анаеробно 48
јако антибактериско дејство и прајмерот кој часа, а MBC вредноста е дадена како најниска
го содржи овој мономер покажува бактери- концентрација на растворот која не произве-
цидни ефекти пред фотополимеризацијата, ла колонии на плочата. Тестовите се повтору-
индицирајќи ја можноста за уништување на ваат во трипликат.
бактериите на дното од кавитетот, но покажу-
ва ист таков ефект и до една година после по-
лимеризацијата.15,18

Поставената цел се однесува на процен-
ката на антибактериската активност на мо-
номерот MDPB во состав на Clearfil SE Protect
Primer како дел од соодветниот адхезивен
систем и 2,5% натриум хипохлорид како де-
зинфициенс за дентин пред реставрација,
преку агар-дифузионен тест и детермини-
рање на минимум инхибиторна и минимум
бактерицидна активност.

4501 | 2020

ЕНДОДОНЦИЈА

РЕЗУЛТАТИ Преку инкорпорација на антибакте-
Табела бр.1 ги покажува зоните на инхи- рискиот мономер MDPB во прајмерот, CSEPP
биција од двата раствора. Притоа забележ- овозможува самонагризувачки прајминг
лива е јасна инхибиција спрема сите три систем кој има дезинфекциони способности.
видови бактерии, но CSEPP покажува несиг- Кисело-адхезиониот промотор мономер
нификантно повисока инхибициона зона во има pH вредност од 2,0 и оваа киселост се
однос на 2,5% натриум хипохлорид. смета за еден од факторите кои го инхибира-
MIC и MBC мерењата за трите бактериски ат растот на бактериите.21
видови се детерминира како процент од ори-
гиналниот раствор кои се прикажани во табе- Агар дифузиониот тест јасно демонстри-
ла бр.2. Во сите три повторени тестови демон- ра дека MDPB инкорпориран во CSEPP го ин-
стрирани се помали вредности на MIC и MBC хибира растот на бактериите кои се доведу-
на CSEPP во однос на 2,5% натриум хипохло- ваат во асоцијација со забниот кариес. Овие
рид, каде статистички незначајните разлики наоди се во согласност со резултатите на
постоеа само кај one-step или two-step нивоа Imazato16,17,18 уште од 1997 година. Инхиби-
на разредување. торниот ефект кон L.Caseiе е послаб, додека
ДИСКУСИЈА кон A. neaslindii видот е најјако изразен. Овие
Wakabayashi et al20 забележуваат дека резултати ја рефлектираат комбинацијата
третманот на дентин со 5% NaOCl после на антибактериска активност и дифузиона
нагризување со 40% фосфорна киселина ја способност на компонентите од раствори-
зајакнува адхезијата на дентинот со исто- те. Дифузивноста во агар се очекува да биде
времени антибактериски својства. Објавени слична со хидрофилноста и молекуларна-
се неколку механизми за негативниот ефект та тежина на компонентите во растворите.
на NaOCl врз јачината на дентинот. Се смета Излачениот мономер од прајмерот може да
дека намалувањето на јачината на врската биде неутрализиран преку пуферска акција
по третманот со натриум хипохлорит може на медиумот, па после 48 часа од инкуба-
да се припише на отстранување на органска цијата, се доведува до лимитација.
матрица од третираниот дентин, оставајќи
помалку приемчива површина за врзување. Поголемите инхибициони зони забеле-
Сепак, овој агенс делува како оксидирачки жани кај CSEPP во однос на агар плочките со
агенс и соодветно на тоа влијае во полиме- хлорхексидин, е последица на количеството
ризацијата на меѓуслојот смола-дентин соод- на активни компоненти вклучени во прајме-
нос. Механизмот на антибактериските ефекти рот. Од резултатите на агар-дифузионен тест
на квартерните амониеви соли се смета дека не може да се заклучи дали материјалите
е последица на катјонско врзување на кле- покажуваат бактериостатски или бактери-
точните компоненти на ѕидот на бактеријата цидни ефекти, но прикажано е дека растот на
која ја нарушува функцијата на мембраната бактериските видови се оневозможува.
и последователно индуцира протекување на
цитоплазматскиот материјал.19 Torstenson22 и соработниците објас­
нуваат дека инвазијата на микроорганиз-
Табела1. Зони на инхибиција од Str. Mutans, L. Casei и A. neaslindii мите често оди и преку микропукнатините
на реставрациите и дека овој вид мономер
Величина на инхибициона зона (mm) покажува инхибиција на растот на инвазив-
ните бактерии при маргинални залевања и
Str. Mutans L.Casei A.neaslindii последователно инхибира протекување на
бактерии дури и во случаи кога маргинал-
CSEPP 8.32(0,33) 6.38 (0,40) 12.65(0,94) ните ивици се оштетени, некомплетни или
уништени. Во прелиминарни студии, најдено
NaOCl 6.87 (0,28) 4.8 (0,38) 10.70 (0,84) е дека вискозноста на прајмерот со MDPB во
состав на материјалите е зголемен, што до-
Табела 2. MIC и MBC мерења: Str. Mutans, L.Caseiи A.neaslindii полнително го подобрува создавањето на
хибридниот слој. Земајќи ги предвид пре-
Вредности во % од оригиналниот раствор дходните наоди во литературата, резулта-
тите во оваа студија индицираат дека овој
Str. Mutans L.Casei A.neaslindii вид прајмери се во релација на превенција
на штетните ефекти од оралните кариогени
CSEPP 0.156/1.25 0.156 /0.635 0.156/0.313 бактерии.

NaOCl 0.078/0.313 0.078/0.156 0.078/0.156 Се смета дека значаен придонес од овие
материјали може да имаат свое место во
интервенциите од минимално инвазивна
природа. Кога вниманието е фокусирано на
мал процент на елиминација на забно ткиво,
многу веројатно е дека мал број бактерии се-
пак ќе преживеат на дното од кавитетот.

46 01 | 2020

ЕНДОДОНЦИЈА

Последователно, редукцијата на карио- 5. Hashimoto M, Ito S, Tay FR, Svizero NR, Sano H, Kaga M, et al.
гените бактерии и елиминација на ризикот Fluid movement across the resin–dentin interface during and
од понатамошна деминерализација и нова after bonding. J Dent Res 2004;83:843‑8.
појава на кавитација, е базичен принцип
при минимално-инвазивните реставратив- 6. Zivkovic S, Bojovic S, Palvica D. Bacterial penetration of re-
ни интервенции. Затоа бенефитот од овој stored cavities. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol
вид инкорпорирани мономери во самите Endod2001;91:353‑8.
адхезивни системи е значаен за постигну-
вање на добри резултати и добра прогно- 7. Cobanoglu N, Ozer F, Demirci M, Ozdemir O, Imazato S. His-
за. Како можност се отвoра и контролата на topathological evaluation of humanpulp response to two
коренскиот кариес преку овој вид дентални self‑etchingresins. J Res DentJan-Apr 2015; 3 -1: 37-49.
материјали или инхибицијата на прогресот
на активните почетни лезии. Сепак долго- 8. Francci C, Deaton TG, Arnold RR, Swift EJ,Perdigao J, Bawden
трајноста нa дентин бондинг системите JW. Fluoride Release from Restorative Materials and Its Ef-
се зависни од повеќе фактори. Физичките fects on Dentin Demineralization. J Dent Res 1999; 78: 1647-
особини и можности на антибактериските 58.
агенси како што е хлорхексидинот, се раст-
ворливи во вода и доведуваат до брзо вло- 9. McDonnell G, Russell AD. Antiseptics and disinfectants: activi-
шување на врската меѓу елементите и ден- ty, action, and resistance. Clin Microbiol Rev 1999;12:147–79.
тинот, затоа што има протечување. За овој
вид дезинфициенс нема имобилизација на 10. Tagami J, Hosoda H, Burrow MF, Nakajima M. Effect of agin-
активните компоненти во влажна средина. gand caries on dentin permeability. Proc Finnish Dent Soc
Полимеризацијата се менува и се намалува 1992;88:149–154.
јачината на врската23.
11.Yoshiyama M, Urayama A, Kimochi T, Matsuo T, Pashley DH.
Кон сите три видови бактериски приме- Comparison of conventional vs self-etching adhesive bonds
роци, неполимеризираниот CSEPP покажа tocaries-affected dentin. Oper Dent 2000;25:163–169.
бактерициден ефект во вредности од 6.38
до 12.65mg ml-1. 12. Ceballos L, Camejo DG, Victoria Fuentes M, et al. Microtensile
bond strength of total-etch and self-etching adhesives to
Овие наоди се во согласност со наодите cariesaffected dentine. J Dent 2003;31:469–477.
на авторот Imazato24, кој е основоположник
на инкорпорирањето на овој вид мономер 13. Yoshiyama M, Tay FR, Torii Y. Resin adhesion to carious dentin.
во дентинските прајмери. Am J Dent 2003;16:47–52.

Од наведените причини може да се 14. Yoshida Y, Inoue S. Chemical analyses in dental adhesive
смета дека CSEPP кој во својот состав го technology. Japanese Dental Science Review 2012;48:
содржи мономерот MDPB е ефикасен метод 141—152
за инхибиција на инвазивните кариогени
бактерии во микропукнатините на површи- 15. Imazato S, Walls AWG, Kuramoto A, Ebisu S. Penetration of an
ните на забите, спречувајќи ја можноста од antibacterialdentine-bonding system into demineralized hu-
секундарен или рекурентен кариес после man root dentine in vitro. Eur J OralSci 2002; 110: 168–174.
реставрацијата. Исто така 2,5% NaOCl може
да се смета за раствор кој има придонес во 16. Imazato S, Kinomoto Y, Tarumi H, Torii M, Russell RRB, McCa-
обезбедување на бактериостатски ефект на beJF. Incorporation ofantibacterial monomer MDPB in dentin
резидуални бактерии во дентинот и се пре- primer. J Dent Res 1997;76:768–72.
порачува за секојдневна употреба. Сепак, се
препорачуваат in vivo методи кои ќе ги по- 17. Imazato S, Chen J, Ma S, Izutani N, Li F Antibacterial resin mon-
тврдат овие наоди во директната клиничка omers based on quaternary ammonium and their benefits in
пракса. restorative dentistry. J Dent SciRew 2012;48:115-125,

ЛИТЕРАТУРА 18. Imazato S, Ebi N, Tarumi H, Russell RRB, Kaneko T, Ebisu S.
Bactericidal activity and cytotoxicity of antibacterial mono-
1. Heymann H, Swift EJ, Ritter AV, Sturdevant CM. Sturdevant's merMDPB. Biomaterials 1999;20:899–903.
art and science of operative dentistry LW Boushell, TM Rob-
erson, RWalter (Eds.), Fundamentals of Tooth Preparation an 19. Scheie AA, Modes of action of currently known chemical
Pulp Protection (6th ed.), Elsevier/Mosby, St Louis, Mo 2013: anti-plaque agents other than chlorhexidine. J Dent Res
42–145. 1898;68:1609-16.

2. Orstavik D, Haapasalo M. Disinfection by endodontic irrigants 20. Wakabayashi Y, Kondou Y, K. Suzuki, H. Yatani, and A. Yamash-
and dressings of experimentally infected dentinal tubules. ita. Effect of dissolution of collagen on adhesion to dentin.
Endod Dent Traumatol. 1990 Aug; 6(4) : 142-9. International Journal of Prosthodontics 1994, 7:4; 302–306.

3. Clarkson BH, Hall DI, Heilman Jr, Wefel JS. Effect ofproteolyt- 21. Cehreli ZC, Atac AS, Sener B. Antibacterial proper-
ic enzymes on caries lesion formation in vitro. JOral Pathol ties of self-etching primer-bonding sistems. Oper Dent
1986;15:423–9. 2003;28:143-8.

4. Paes Leme AF, KOO H, Bellato CM, Bedi G, Cury JA. The Role of 22. Torstenson B, Nordenwall KJ, Branstromm M Pulpal reactions
Sucrose in Cariogenic Dental Biofilm Formation—New In- and microorganisms under Clearfil composite resin in deep
sightJ Dent Res. 2006 Oct; 85(10): 878–887. cavities with acid etched dentin. Swed D J 1982;11:106-8

23. Imazato S, Kinomoto Y, Ebisu S, Tay FR. Antibacterial activity
and bonding characteristics of na adhesive resin, containing
antibacterial monomer MDBP. Dent Mater 2003;19:313-19.

24. Imazato S, Kuramoto A, Takahashi Y, Ebisu S, Peters M. In vitro
antibacterial effects of the dentin primer of Clearfil Protect
Bond Dent Mater 2006;22:527-532.

# за авторот
Проф. д-р Илијана Муратовска
Вонреден професор на Стоматолошкиот факултет
при УКИМ, Скопје.
Спицијалист по болести на забите и ендодонтот од
1998 година, а магистер од 2004 година.
Во 2010 година ја одбрани докторската дисерта-
ција, а во 2012 година е избрана за доцент и проде-
кан на Стоматолошкиот факутет при УКИМ Скопје.

Објавила повеќе од 50 труда. Активно учествува на повеќе од 40 меѓуна-
родни конгреси и симпозиуми.

4701 | 2020

ПАРАДОНТОЛОГИЈА

Комплексен, ласерски потпомогнат
тераписки пристап кон гингивалната
хиперплазија предизвикана од лекови

Автор: Проф. д-р Георги Томов UDK: 616.314-002-022.7-085.281
Коавтори: Проф. д-р Михаил Танев и Проф. д-р Џиун Х. Ке

Апстракт: Гингивалната хиперплазија, ната пародонтална болест. До денес нема
т.е. прекумерниот раст на гингивата предиз- доволно податоци и истражувања што можат
викан од лекови, се манифестира како аб- да го консолидираат терапискиот пристап
нормален раст на гингивата како резултат на за лекување на пациенти со ова заболување.
несакана реакција на лекот (ADR) кај паци- Постои јасна потреба од развој на нови и
енти третирани со антиконвулзиви, имуно- повторливи протоколи за клинички третман
супресиви и блокатори на калциумови кана- на гингивалната хиперплазија, во сооднос со
ли. Како што прогресира хиперплазијата на напредокот на стоматолошката технологија.
гингивата, таа може да ја наруши нормалната Целта на овој приказ на случај е да се демон-
пракса на одржување орална хигиена, како и стрира сеопфатен протокол за третман на
да влијае врз мастикацијата и естетиката на ова заболување, користејќи различни мода-
забните низи. Иако се чини дека оваа состој- литети на лекување.
ба варира помеѓу засегнатите пациенти, како
во обемот така и во сериозноста, брзиот на- Презентација на случај:
предок на стоматолошката технологија има Пациентка на 57-годишна возраст беше
потенцијал да понуди комплексен пристап упатена во Ласерскиот центар на Факулте-
во решавање на овие случаи. Прикажаниот тот за стоматолошка медицина, Медицин-
претставува план за третман во кој се корис- ски универзитет - Пловдив со поплаки за
тат придобивките од различните ласерски неестетски изглед на непцето во предниот
модалитети. регион на мандибулата, заедно со повре-
мено крварење при четкање и севкупно
Клучни зборови: хиперплазија на гин- тешко одржување на орална хигиена. По
гива, ласерски потпомогнато лекување, гин- добиената писмена согласност за дијаг-
гивектомија, фотодинамична терапија. ностицирање и третман, земена е темелна
стоматолошка анамнеза. Пациентот откри
ВОВЕД дека страда од хипертензија (висок крвен
Зголемувањето на гингивата, предиз- притисок), лекувана со блокатор на калциу-
викано од лекови, се јавува како дел од сис- мови канали (Амлодипин) повеќе од 5 годи-
темската терапија на некои нестоматолошки ни. Остатокот од медицинската историја не
состојби. (1) Се јавува како несакан ефект по беше од значење.
примената на лекови, како што се блокатори Пародонталниот преглед на пациент-
на калциумовите канали, антиконвулзиви, ката откри цврста и нодуларна прикрепена
специфични имуносупресиви итн. (1) По- гингива во предниот мандибуларен предел,
стоењето на специфични орални и екстра која опфаќаше над ½ од клиничките корон-
орални фактори, како возраста, генетската ки со клинички знаци на воспаление - цр-
предиспозиција, присуството на дентален венило, крварење при нежно сондирање,
плак и воспаление на гингивата ја опреде- видливо губење на припојот и миграција на
луваат интеракцијата помеѓу лековите и нивото на слободната маргинална гинги-
гингивалното ткиво. Сепак, реакцијата на ва. Нејзината позиција беше коронарно од
гингивата кај пациентите може да варира CEJ (цементно- емајловата граница). Беше
во сериозноста и во обемот. Гигивалната направена пародонтална табела, презенти-
хипреплазија, предизвикана од лекови, ги рајќи вредности на длабочина на пародон-
нарушува правилните хигиенски навики, ја талните џепови од околу 6 мм во предниот
намалува естетската вредност на забите и мандибуларен регион и 4-5 мм во остатокот
создава соодветна околина за понатамошно од забалото.
формирање на плак и влошување на постој-

48 01 | 2020

ПАРАДОНТОЛОГИЈА

Радиографското испитување откри Гингивектомијата што следеше беше Слика 1.
клиничка загуба на припојот од околу 2 мм. стандарден хируршки протокол - беше Предоперативна
Врз основа на собраните дијагностички по- инфилтрирана локална анестезија, а по- слика на меките
датоци, џебовите во предниот мандибула- тоа точките на крварење беа обележани ткива и проценка
рен регион беа дијагностицирани како т.н со Cran- Kaplan форцепс. Гингивектомијата на пародонталната
„псевдоџебови“, класифицирани во степен беше извршена 1,5 мм апикално од точки- длабочина на џебот
2 според модифицираниот индексен сис- те на крварење, со наклон на 45 степени и (PPD) со сонда CP-
тем на Ангелопулос и Гоаз од 1972 година. континуирана ексцизија. Екцизицијата беше 15. Радиографската
проценка на
Табела 1. изведена со Syneron предниот регион
Степен на хиперплазија на гингивата LiteTouchTM Er: YAG на мандибулата
според модифицираниот индекс од ласер со бранова покажуваше 2 мм
должина од 2940 nm. губење на припојот,
Ангелопулос и Гоаз од 1972 година Се користеше врвот од субгингивален
Протоколот за терапија продолжи со ласерски продолже- калкулус и
изготвување план за третман кој се состои ток во форма на длето кариозни лезии.
од две различни фази - почетна пародон- со обилно ладење со Слика 2.
тална терапија и корективна пародонтална вода, на енергетско Изведба на
терапија. Првичниот третман се состоеше ниво од 300 mJ / 18Hz гингивектомијата
од темелно чистење и обработка на забните во контактен режим. со Er: YAG ласер;
корени со ултразвучни уреди и рачно. Беа Потоа беше направена гингивопластика за Изглед на
дискутирани навиките за орална хигиена зачувување и измазнување на гингивална- ексцизираното меко
на пациентот и беше пропишан раствор на та контура. Гингивопластиката се изведува- ткиво; Непосреден
хлорхексидин 0,12%. По две недели, паци- ше со ласерски продолжеток од 1,3 x 19 мм, постоперативен
ентот беше поставен на корективната тера- на 200 mJ / 15Hz во безконтактен режим со изглед на
пија.Таа вклучувше три постапки, закажани обилно ладење на вода. По завршувањето на третираната област;
со меѓусебно временско растојание од една постапката, беше поставен пародонтален за- Поставување на
недела. вој (PeriPacTM) и на пациентот му беа дадени пародонталниот
Постапка 1 – Er:Yag гингивектомија и упатства за постоперативна нега. завој.
гингивопластика потпомогната со ласер
(2940 nm)

4901 | 2020

ПАРАДОНТОЛОГИЈА

Слика 3. Постапка 2 - Антибактериска фотоди- Постапка 3 - Er: YAG ласерски потпомог-
Постоперативен намична терапија со диоден ласер (810 nm) ната препарија на кавитетите и оптурација со
изглед на меките композит
ткива по 14 дена Две недели подоцна, процесот на епи-
телизација беше завршен без комплика- Меѓутоа, по контурирањето на меките
Слика 4. ции, Но, знаци на воспаление сè уште беа ткива, многу кариозни и некариозни цер-
Примена на видливи, па беше спроведена антибакте- викални лезии беа евидентни како факто-
индоцијанин риска фотодинамична терапија. Антибак- ри за задржување на дентален плак. Забите
зелена боја. Лесно териската фотодинамична терапија е нов беа подготвени за оптурирање со Syneron
активирање на тераписки пристап. Тој се состои од при- LiteTouchTM Er: YAG ласер со продолжеток 1,0
бојата со диоден мена на специфична боја во пародонтал- x 17 мм, на 200 mJ / 20 Hz со водено ладење во
ласер од 810 nm. ните џебови, која кога се активира со спе- безконтактен режим. Ласерската подготовка
цифична светлосна должина се разложува на структурата на забите е многу поконзерва-
во реактивни кислородни видови (ROS). Во тивна и поефикасна поради апсорпцијата на
пародонталните џебови, ROS имаат голема вода на Er: YAG брановата должина. По подго-
цитотоксичност против поголемиот дел од товката, кавитетите беа оптурирани согласно
пародонталнатa флора. Антибактериската вообичаениот атхезивен протокол со нано
фотодинамична терапија (aPDT) е локална композит (GC, Gaenial AnteriorTM).
не термичка, неинвазивна терапија, која
има многу корисни ефекти. За овој случај, Слика 5. Er: YAG препарација на забната
aPDT беше изведена со индоцијанин зелена структура за оптурација со композит;
боја (EmunDoTM) измешана ex tempore, ак- Постоперативен резултат по 3 недели.
тивирана со Syneron 810 nm диоден ласер.
Индоцианин зелената е флуоресцентна боја
со апсорпциски спектар помеѓу 750-850
nm бранова должина, па оттука диодниот
ласер од 810 nm се смета за негова опти-
мална светлина за активирање. Кога се ак-
тивира, индоцианин зелената боја е многу
токсична за повеќето бактерии од анаероб-
ната пародонтотална флора. Фотодинам-
ското активирање беше извршено три пати
по 20 секунди за секој заб.

ДИСКУСИЈА:
Хиперплазијата предизвикана од леко-
ви, е состојба на мекото ткиво, која честопа-
ти бара комплексен третман. (2) Најчесто,
зголеменото гингивално ткиво претставува
соодветна средина за раст на патогената па-
родонтална флора и ја нарушува ефикаснос-
та на оралната хигиена, со што се влошува
постојната пародонтална состојба. Во некои
случаи, интеракцијата лекови-ткива не може
да се избегне и тоа на крајот создава тера-
певтски предизвик. Хируршката ексцизија
на хиперпластичното ткиво (гингивектомија)
е постапка од избор при планирање на трет-
манот. (2) Спроведувањето на тераписки
пристап со помош на ласер и во хируршки-
от и во дополнителниот третман обезбеду-
ва широк спектар на предности во однос на
стандардните процедури. (3)
Во мекоткивната хируршката фаза Er:
YAG ласерите обезбедуваат висока ефикас-
ност на сечење со минимално и без термичко
оштетување на ткивото, подобрување на за-
здравувањето и постоперативен комфор за
пациентот.

50 01 | 2020