The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

วิชา ภาษาไทย พท21001 ม.ต้น

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search

วิชา ภาษาไทย พท21001 ม.ต้น

วิชา ภาษาไทย พท21001 ม.ต้น

หนังสอื เรยี น สาระความรูพ้นื ฐาน

รายวชิ า ภาษาไทย
(พท21001)

ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน

(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)

หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน
พุทธศักราช 2551

หามจาํ หนา ย

หนงั สอื เรยี นเลม นี้ จัดพมิ พด วยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพื่อการศกึ ษาตลอดชวี ิตสาํ หรบั ประชาชน
ลิขสทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ

สํานักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั
สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ

หนงั สอื เรยี นสาระความรพู ื้นฐาน

รายวิชาภาษาไทย (พท21001)

ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน

ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. 2560
ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 2 /2555

3

คํานํา

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอก
โรงเรยี น ตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2544 ซึ่งเปนหลักสูตรที่พัฒนาข้ึนตามหลัก
ปรชั ญาและความเชื่อพ้นื ฐานในการจดั การศกึ ษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรู
และส่งั สมความรู และประสบการณอ ยา งตอ เนื่อง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน
นโยบายทางการศึกษาเพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพ
ทีส่ ามารถสรางรายไดท ม่ี ่ังคัง่ และมัน่ คง เปนบุคลากรทมี่ วี นิ ยั เปย มไปดวยคุณธรรมและจรยิ ธรรม และมี
จิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย
มาตรฐาน ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง และเนอื้ หาสาระ ท้งั 5 กลมุ สาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย
กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเน้ือหาสาระ
เก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาท่ีมี
ความเกยี่ วขอ งสมั พันธกนั แตย ังคงหลกั การและวิธีการเดิมในการพฒั นาหนงั สือท่ีใหผ เู รยี นศึกษาคน ควา
ความรูด ว ยตนเอง ปฏิบัตกิ จิ กรรม ทําแบบฝก หัดเพ่อื ทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยน
เรียนรกู ับกลมุ หรือศกึ ษาเพิม่ เติมจากภมู ิปญ ญาทอ งถิ่น แหลง การเรียนรูและสอ่ื อ่นื

การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งนี้ ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวิชา และผเู ก่ยี วของในการจัดการเรียนการสอนที่ศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสื่อ
ตาง ๆ มาเรียบเรียงเน้ือหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวชี้วัดและ
กรอบเน้ือหาสาระของรายวชิ า สํานกั งาน กศน. ขอขอบคณุ ผมู สี วนเกี่ยวของทกุ ทานไว ณ โอกาสนี้ และ
หวังวาหนังสือเรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดับ หากมี
ขอเสนอแนะประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอมรับดวยความขอบคณุ ยิ่ง

4

สารบญั

หนา
คํานํา
คาํ แนะนาํ การใชหนังสอื เรยี น
โครงสรางรายวชิ า
ขอบขายเนอ้ื หา
บทท่ี 1 การฟง การดู............................................................................................ 1

เรื่องที่ 1 หลักเบอื้ งตน ของการฟง และการดู ..................................................... 2
เร่ืองที่ 2 หลกั การฟง เพอ่ื จบั ใจความสาํ คญั ....................................................... 3
เรือ่ งที่ 3 หลกั การฟง การดู อยา งมวี จิ ารณญาณ .............................................. 6
เร่ืองท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู .................................................................... 6
บทที่ 2 การพดู ................................................................................................. 9
เรื่องที่ 1 สรปุ ความ จบั ประเดน็ สําคญั ของเรอ่ื งทีพ่ ูด..................................... 10
เร่ืองท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ .................................................................... 11
เรอ่ื งท่ี 3 มารยาทในการพดู ............................................................................ 14
บทที่ 3 การอา น ...............................................................................................17
เรอ่ื งที่ 1 การอานในใจ ................................................................................... 18
เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง ............................................................................ 18
เรือ่ งท่ี 3 การอานจับใจความสาํ คญั ................................................................ 33
เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอา น และนสิ ัยรักการอาน........................................ 38
บทท่ี 4 การเขยี น ...............................................................................................40
เรื่องที่ 1 หลักการเขยี น การใชภาษาในการเขียน.......................................... 41
เรอ่ื งท่ี 2 หลกั การเขยี นแผนภาพความคิด ...................................................... 43
เรอ่ื งที่ 3 การเขียนเรยี งความและยอ ความ ..................................................... 49
เรอ่ื งที่ 4 การเขียนเพอื่ การสอ่ื สาร.................................................................. 67
เรอ่ื งที่ 5 การสรางนสิ ยั รักการเขียนและการศึกษาคนควา .............................. 80
บทท่ี 5 หลักการใชภ าษา............................................................................................. 94
เรอ่ื งที่ 1 การใชค ําและการสรางคาํ ในภาษาไทย............................................. 95
เร่อื งที่ 2 การใชเครือ่ งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ.....................................105
เรือ่ งที่ 3 ชนดิ และหนาทขี่ องประโยค...........................................................116

5

เรือ่ งท่ี 4 หลักในการสะกดคํา.......................................................................121
เรื่องที่ 5 คําราชาศพั ท..................................................................................127

เร่อื งท่ี 6 การใชสํานวน สภุ าษติ คําพังเพย..................................................130
เรอื่ งท่ี 7 หลกั การแตงคาํ ประพันธ................................................................135
เรื่องที่ 8 การใชภาษาทเี่ ปนทางการและไมเ ปนทางการ................................141
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม ......................................................................144
เรอื่ งท่ี 1 หลักการพิจารณาวรรณคดแี ละหลกั การพนิ จิ วรรณกรรม...............145
เร่ืองท่ี 2 หลกั การพนิ จิ วรรณคดีดานวรรณศิลปและดา นสังคม.....................149

เรอื่ งที่ 3 เพลงพ้ืนบา น เพลงกลอมเด็ก........................................................155
บทท่ี 7 ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชีพ.................................................168

เร่ืองที่ 1 คณุ คาของภาษาไทย ......................................................................169

เรอื่ งท่ี 2 ภาษาไทยกับชอ งการประกอบอาชีพ..............................................170
เรอ่ื งท่ี 3 การเพ่ิมพูนความรูและประสบการณทางดา นภาษาไทย

เพือ่ การประกอบอาชพี ..................................................................172

เฉลยแบบฝกหดั ......................................................................................................179
บรรณานกุ รม ......................................................................................................184
คณะผูจดั ทาํ ......................................................................................................186

6

คาํ แนะนาํ ในการใชหนังสอื เรยี น

หนังสือเรียนสาระความรูพื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน
เปนหนังสือเรียนท่จี ดั ทาํ ข้นึ สาํ หรับผเู รียนที่เปน นักศกึ ษานอกระบบ

ในการศึกษาหนงั สือเรียนสาระความรูพ้ืนฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน ผูเรียนควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี

1. ศกึ ษาโครงสรางรายวิชาใหเขา ใจในหวั ขอ และสาระสําคญั ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวัง
และขอบขายเนอ้ื หาของรายวชิ านนั้ ๆ โดยละเอยี ด

2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตล ะบทอยา งละเอียด ทํากิจกรรม แลว ตรวจสอบกับ
แนวตอบกจิ กรรม ถาผเู รียนตอบผดิ ควรกลับไปศกึ ษาและทาํ ความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใ หเขาใจ กอน

ท่จี ะศกึ ษาเรือ่ งตอ ๆ ไป
3. ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมทา ยเร่อื งของแตละเรือ่ ง เพ่อื เปนการสรุปความรู ความเขา ใจของเน้ือหา

ในเรื่องน้ัน ๆ อีกครั้ง และการปฏิบัติกิจกรรมของแตล ะเนื้อหา แตละเรื่อง ผูเ รียนสามารถนําไป

ตรวจสอบกบั ครแู ละเพอื่ น ๆ ท่รี วมเรียนในรายวชิ าและระดับเดยี วกันได
4. หนังสือเรยี นเลม นม้ี ี 7 บท
บทที่ 1 การฟง การดู

บทท่ี 2 การพูด
บทที่ 3 การอา น
บทที่ 4 การเขยี น

บทที่ 5 หลกั การใชภาษา
บทที่ 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี

7

โครงสรา งรายวชิ าภาษาไทย (พท21001)
ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน

สาระสาํ คญั

1. การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญเพราะชวยใหสามารถรับรูข า วสารและเหตุการณ
ตาง ๆ ของสงั คม ทาํ ใหป รับตัวไดก ับความเจรญิ กาวหนาทางวทิ ยาการตา ง ๆ สามารถวเิ คราะห วิจารณ
และนาํ ความรูไปใชใ นชีวติ ประจาํ วันได

2. การเขยี นเปน การสอ่ื สารท่จี ดั ระบบความคิด การเลอื กประเด็น การเลอื กสรรถอ ยคาํ
เพ่ือถา ยทอดเปน ตัวอกั ษรในการสอ่ื ความรู ความคดิ ประสบการณ อารมณ ความรสู ึก จากผเู ขียนไปยัง
ผอู า น

3. การฟง การดู และการพดู เปนทักษะทสี่ ําคญั ของการสื่อสารในการดาํ เนนิ ชวี ิตประจาํ วนั
จึงจําเปนตองเขา ใจหลกั การเบอ้ื งตน และตองคํานึงถึงมารยาทในการฟง การดูและการพดู ดว ย

4. การใชภาษาไทยใหถูกตองตามหลักภาษา ทาํ ใหเกิดความภาคภูมิใจในภูมิปญญาของ
คนไทยจึงตองตระหนักถึงความสําคัญของภาษาและตองอนุรักษภาษาไทยไวเปนสมบัติของชาติ
สืบตอ ไป

5. การใชทักษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความรู การเขาใจระดับของภาษาสามารถ
ใชคําพดู และเขยี นไดดี ทําใหเ กิดประโยชนต อ ตนเองและสวนรวม

6. วรรณคดีไทยเปนมรดกของภาษาและวัฒนธรรมท่ีมีคุณคา เปนมรดกทางปญ ญาของคนไทย
แสดงถงึ ความรุง เรืองของวัฒนธรรมทางภาษา เปน การเชิดชคู วามเปน อารยะของชาติ

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั

เมื่อศกึ ษาชดุ วชิ าแลว ผูเรยี นสามารถ
1. จับใจความสาํ คัญ และเลาเร่ืองได ตีความได อานในใจและอานออกเสียง วิเคราะห
วิจารณ ประเมนิ คาได เลอื กหนงั สอื และสารสนเทศไดแ ละมีมารยาทในการอานและมนี ิสยั รักการอา น
2. อธิบายการเขียนเบ้ืองตนได เขียนเรียงความ ยอความ เขียนจดหมาย เขียนโตแยง
เขียนรายงาน เขียนคําขวัญ เขียนประกาศ เขียนเชิญชวน กรอกแบบรายการ แตงคําประพันธ
บอกคุณคา ของถอยคาํ ภาษาและสามารถเลือกใชถอยคาํ ในการประพันธ เขียนอางอิง เขียนเลขไทย
ไดถ ูกตอ งสวยงาม
3. บอกหลักเบอื้ งตน และจดุ มงุ หมายของการฟง การดแู ละการพูดได และสามารถพูด
ในโอกาสตา ง ๆ ได
4. บอกลกั ษณะสําคัญของภาษาและการใชภ าษาในการสอ่ื การ ใชพจนานกุ รมและสารานุกรม
ในชีวิตประจาํ วันได

8

5. บอกชนิดและหนา ท่ีของคาํ ประโยค และนาํ ไปใชไดถ กู ตอ ง
6. ใชเคร่ืองหมายวรรคตอน อักษรยอ คําราชาศัพท หลักการประชุม การอภิปราย
การโตวาที
7. บอกความหมายของวรรณคดีและวรรณกรรม องคประกอบและรูปแบบลักษณะเดนของ
วรรณคดีได
8. บอกความหมายของวรรณกรรมมุขปาฐะ และวรรณกรรมลายลักษณได
9. บอกความหมายและลกั ษณะเดน ของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ประเภทรูปแบบของวรรณกรรมไทย
ปจจบุ นั ได
10. อา นวรรณคดแี ละวรรณกรรม บอกแนวความคิด คานยิ ม คุณคา หรอื แสดงความคดิ เหน็ ได
11. บอกลกั ษณะสาํ คัญและคณุ คา ของเพลงพ้นื บา น และบทกลอ มเดก็ พรอ มทั้งรอ งเพลงพ้ืนบา น
และบทกลอ มเด็กได

ขอบขา ยเน้ือหา

บทท่ี 1 การฟง การดู
บทท่ี 2 การพดู
บทที่ 3 การอาน
บทท่ี 4 การเขยี น
บทที่ 5 หลักการใชภ าษา
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทท่ี 7 ภาษาไทยกับการประกอบอาชีพ

1

บทท่ี 1
การฟง การดู

สาระสาํ คญั

การฟง การดู เปนทักษะสําคัญประการหนึ่งของการสื่อสารท่ีเราใชมากท่ีสุดทั้งเร่ืองของ
การศกึ ษาเลาเรียน การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตองเขาใจหลักการ
เบ้ืองตน เพื่อเปนพื้นฐานในการประยุกตใชในข้ันสูงขึ้นไป นอกจากน้ีตองพัฒนาทักษะเหลานี้ใหมี
ประสทิ ธิภาพโดยคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการฟง และการดดู วย

ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวัง ผูเรยี นสามารถ

1. สรุปความจบั ประเด็นสาํ คัญของเรื่องทฟี่ งและดู
2. วิเคราะหค วามนาเชอ่ื ถือ จากการฟง และดูสอ่ื โฆษณา และขา วสารประจําวนั

อยา งมีเหตผุ ล
3. วเิ คราะหการใชน ํา้ เสียง กิรยิ า ทา ทาง ถอยคาํ ของผูพดู อยา งมเี หตผุ ล
4. ปฏบิ ัตติ นเปนผูมีมารยาทในการฟงและดู

ขอบขายเนอื้ หา

เร่ืองที่ 1 หลักเบื้องตน ของการฟง และการดู
เรอ่ื งที่ 2 หลกั การฟงเพอ่ื จับใจความสําคญั
เร่ืองท่ี 3 หลกั การฟง การดู และการพูดอยา งมีวิจารณญาณ
เรื่องที่ 4 การมมี ารยาทในการฟง และการดู

2

เรื่องที่ 1 หลกั เบอ้ื งตน ของการฟง และการดู

หลกั เบือ้ งตนของการฟง และการดู

ความหมายของการฟงและการดู
การฟงและการดูหมายถึง การรบั รเู รื่องราวตา ง ๆ จากแหลง ของเสียงหรือภาพ หรือเหตุการณ
ซง่ึ เปน การฟงจากผูพดู โดยตรง หรอื ฟงและดูผานอุปกรณ หรือส่ิงตาง ๆ แลวเกิดการรับรูและนําไปใช
ประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกิดความถูกตอ ง วอ งไว ไดป ระสิทธิภาพ
หลักการฟง และการดูทดี่ ี

1. ตอ งรูจุดมุง หมายของการฟง และดู และตอ งจดบันทึกเพ่อื เตือนความจาํ
2. ตอ งฟง และดูโดยปราศจากอคติ เพอื่ การวเิ คราะหวจิ ารณทีต่ รงประเด็น
3. ใหความรวมมอื ในการฟง และดูดวยการรว มกจิ กรรม

จุดมุงหมายของการฟง และการดู

การฟง มจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี
1. ฟงเพอื่ จบั ใจความสําคัญไดวาเรือ่ งท่ีฟง น้ันเปนเรอ่ื งเกยี่ วกบั อะไร เกิดขึ้นทีไ่ หน เม่อื ไร หรือ
ใครทาํ อะไร ที่ไหน เมอ่ื ไร
2. ฟงเพ่ือจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการบันทึกยอ
เพอื่ ชว ยความจํา
3. ฟงเพื่อหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองตั้งใจฟงเปนพิเศษ และตองใช
วิจารณญาณพิจารณาวาเร่ืองที่ฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความถูกตอง
มเี หตุผลนาเชอื่ ถือมากนอ ยเพียงใด ซ่งึ ผูฟ งควรพิจารณาเรื่องราวทีฟ่ ง ดวยใจเปน ธรรม
4. ฟง เพ่ือเกิดความเพลิดเพลิน และซาบซ้ึง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และดนตรี ผูฟง
ตอ งมคี วามรูใ นเรอื่ งทฟี่ ง เขาใจคาํ ศัพท สัญลักษณตา ง ๆ และมคี วามสามารถในการตีความ เพื่อใหเกิด
ความไพเราะซาบซ้ึงในรสของภาษา
5. ฟงเพ่อื สง เสริมจินตนาการ และความคิดสรางสรรค เปนความคิดท่ีเกิดข้ึนขณะท่ีฟง หรือ
หลงั จากการฟง ซึ่งอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรอื การพดู
การดมู จี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี
1. ดูเพื่อใหร ู เปนการดูเพอ่ื ใหเปนคนทันโลกทันเหตุการณ
2. ดูเพื่อศึกษาหาความรู เปนการดูท่ีชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมีความรูมากข้ึน
หรอื มคี วามชดั เจนลมุ ลกึ ข้นึ
3. ดูเพ่ือความเพลดิ เพลนิ เชน ละคร เกมโชว มิวสิควดิ ีโอ

3

4. ดเู พ่ือยกระดบั จิตใจ เปนการดูท่ีจะทําใหจิตใจเบิกบานและละเอียดออน เขาถึงธรรมชาติ
และสจั ธรรม ไดแก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ยี วกับธรรมะ การดูกีฬา

เร่ืองท่ี 2 หลกั การฟงเพอื่ จบั ใจความสาํ คญั

การฟง เพื่อจบั ใจความสาํ คัญ เปน การฟงเพอื่ ความรู ผูฟ งตองตง้ั ใจฟงและพยายามสรุป เนื้อหา
โดยมหี ลกั การสําคัญ ดังนี้

1. มสี มาธดิ ี ต้ังใจฟง ติดตามเรื่อง
2. ฟง ใหเ ขาใจและลําดบั เหตกุ ารณใ หดีวา เรอื่ งที่ฟง เปนเรอ่ื งของอะไร ใครทาํ อะไร ทีไ่ หน
อยา งไร
3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาํ คญั ตอนใดเปนสว นขยาย
4. บนั ทึกขอ ความสําคัญจากเร่ืองทฟ่ี ง

ตวั อยาง การฟง เพ่อื จับใจความสําคญั

1. จับใจความสาํ คัญจากบทรอยแกว

รอ ยแกว คือ ความเรียงทส่ี ละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสียงและความหมาย แตไม
กําหนดระเบยี บบญั ญตั ิแหง ฉนั ทลกั ษณคอื ไมจ ํากดั ครุ ลหุ ไมกาํ หนดสัมผัส

ตัวอยาง “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” สุภาษิต “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” นี้โดยมากรูจัก
ความหมายกันแพรหลายอยูแลว คือวา เห็นผิดเปนชอบ เชน ตัวอยาง เห็นเพื่อนของตนคาฝนเถื่อน
หามเทาไรก็ไมฟงจนเพื่อนผูนั้นถูกจับเสียเงินเสียทองมากมาย เชนนี้มักกลาวติเตียนทานผูนั้นวา
“เห็นกงจักรเปนดอกบัว”
(ชมุ นุมนพิ นธ ของ อ.น.ก.)

ใจความสําคัญ เห็นกงจักรเปนดอกบัว คอื เหน็ ผดิ เปนชอบ

ตัวอยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมัยกอน ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจาก
ตระกูลดีมวี ชิ าความรูกม็ ักรับราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ
ตนเองไดกม็ ี เชา เขาก็มี อยูกับบิดามารดาก็ไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลานี้จะ
งอกเงยหรอื หมดไปก็อยูท่ีภรรยาผูเปนแมบ า น
(แมศรีเรอื น ของทิพยว าณี สนทิ วงศ)

ใจความสําคัญ ครอบครวั ไทยสมัยกอ น ผูชายทีม่ คี วามรนู ยิ มรบั ราชการ ทรัพยส มบตั ทิ ม่ี จี ะ
เพ่ิมขึ้นหรือหมดไปกอ็ ยทู ภี่ รรยา

4

2. จบั ใจความสาํ คัญจากบทรอยกรอง

รอ ยกรอง คือ ถอ ยคาํ ทีเ่ รยี บเรยี งใหเ ปน ระเบยี บตามบัญญตั ิแหง ฉนั ทลักษณ คือ ตาํ ราวา

ดวยการประพันธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน

ตวั อยา ง ฟงขอความตอ ไปน้แี ลว จบั ใจความสําคญั (ครูหรือนกั ศึกษาเปน ผูอา น)

นางกอดจบู ลบู หลังแลว สง่ั สอน อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห

พอไปดศี รสี วสั ดก์ิ าํ จดั ภัย จนเติบใหญย ง่ิ ยวดไดบวชเรียน

ลูกผชู ายลายมือน้นั คอื ยศ เจา จงอตสา หทาํ สมาํ่ เสมียน

แลว พาลกู ออกมาขา งทาเกวียน จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ

(กาํ เนิดพลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภ)ู

ใจความสําคัญ การจากกนั ของแมล กู คอื นางวนั ทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให

โอวาทและจากกันดวยความอาลยั อาวรณอ ยา งสุดซง้ึ

ตัวอยาง การฟงบทรอ ยกรองเพอื่ จับใจความสาํ คัญ (ครูอานใหฟง )

ถึงบางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดียรดาษคนลงสรงสนาน

เสยี งเจ๊ยี วจา วฉาวฉานา สาํ ราญ ลวนเบิกบานแชม ชน่ื ร่ืนฤทยั

คลืน่ ซัดสาดฟาดฝงดงั ซูซา ถึงแสงแดดแผดกลา หากลวั ไม

เด็กกระโดดโลดเตน เลน น้ําไป พวกผใู หญค อยเฝา เหมือนเขา ยาม

เราหยดุ พักกินกลางวันกันท่ีน่ี ในรานมผี คู นอยลู น หลาม

มอี าหารจีนไทยรสไมท ราม คนละชามอ่ิมแปลม าแคค อ

ฟงบทรอ ยกรองขางบนแลวตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี (นิราศสตั หีบ พล.ร.ต.จวบ หงสกลุ )

1. เรือ่ งอะไร (เท่ยี วชายทะเล)

2. เกี่ยวกับใคร (เดก็ และผใู หญ)

3. ทําอะไร (สงเสียงดงั วง่ิ เลน ตามชายหาด)

4. ทีไ่ หน (บางแสน)

5. เม่อื ไร (ตอนกลางวัน)

ใจความสาํ คัญ เด็กและผใู หญไ ปเทีย่ วบางแสน รับประทานอาหารกลางวนั เดก็ เลนน้ํา

ผใู หญค อยเฝาสนกุ สนานมาก

3. จับใจความสาํ คัญจากบทความ

บทความ คือ ขอเขียนซึ่งอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพใน
หนังสอื พิมพ วารสาร สารานกุ รม เปน ตน

5

ตวั อยา ง ใครทเี่ คยกินไขเยย่ี วมาคงประหลาดใจวา ทําไมเรียกวาไขเยยี่ วมา ทัง้ ๆ ทตี่ ามปกติ
แลว ใชข ้ีเถา จากถานไมผ สมวตั ถุดิบอื่น ๆ พอกไขจนเกิดปฏิกิริยาระหวางสารท่ีพอกกับเนื้อไขจนเกิดวุน
สีดํา ๆ เปน ไขเยี่ยวมา ขึน้ มา โดยไมไ ด “เย่ียวมา ” สักกะหยดมากอนปฏิสนธิจนเปนไขกินอรอยแตก็น่ัน
แหละ นา จะสนั นิษฐานกนั ไดวา ตน ตาํ รบั เดิมของการทําไขวุนดําเชนน้ี มาจากการเอาไขไปแชเย่ียวมา
จริงๆ และเจา ฉมี่ า นีเ่ องทที่ าํ ปฏิกิรยิ ากับไขจนเปนวุนข้ึนมา

ทวา ในยุคหลัง ๆ ชะรอยจะหาฉี่มา ลาํ บากหรอื ไมส ะดวก กเ็ ลยหาสตู รทาํ ทาํ ไขป สสาวะมา
ใหมใ หสะดวกและงายดายรวมทงั้ ประหยดั เพราะไมตองเลย้ี งมา เอาฉเ่ี หมอื นเดิมก็เปนได

สวนรสชาติจะเหมือนตํารับเดิมหรือเปล่ียนแปลงประการใด ก็ยังไมมีใครพิสูจนหรือ
พยายามทาํ ออกมาเทยี บเคียงกัน

ตัดตอนจากหนังสือสยามรัฐฉบบั วันที่ 24 กมุ ภาพันธ 2530

ใจความสําคญั ไขเยย่ี วมา ไมไ ดใ ชเ ยย่ี วมา ในการทาํ

4. จับใจความสําคญั จากขา ว

ขาว คือ คาํ บอกเลา เรอ่ื งราวซึ่งโดยปกตมิ กั เปนเรื่องเกิดใหมห รือเปน ทนี่ า สนใจ
ตวั อยา ง ทศ่ี าลจงั หวดั อบุ ลราชธานี พนักงานอัยการจังหวัดเปน โจทกฟ อ งนายวนั สนั สงู โนน
อายุ 44 ป เปนจําเลย ฐานเมื่อวันที่ 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวัน จําเลยไดบังอาจตัดฟนตนไมประดู
1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาติ และบังอาจแปรรูปไมประดูดังกลาว จํานวน 8 แผน ประมาณ 0.48
ลกู บาศกเมตร และมีไมดังกลาวไวครอบครอง เหตุเกิดท่ีตําบลนาจะหลวย อําเภอนาจะหลวย จังหวัด
อุบลราชธานี
ศาลจงั หวัดอุบลราชธานี มีคาํ พพิ ากษาวา จําเลยมีความผิด พ.ร.บ.ปา สงวนแหง ชาติ พ.ร.บ.
ปา ไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จําคกุ 18 เดอื น จําเลยใหก ารสารภาพขณะจับกุมเปน
ประโยชนแ กก ารพจิ ารณาอยบู า ง จงึ มเี หตบุ รรเทาโทษ ลดโทษใหห นึ่งในส่ี คงจาํ คกุ 13 เดือน 15 วัน
ของกลางรบิ
ใจความสําคญั ตัดตน ประดู 1 ตน ถูกจาํ คกุ กวา 13 เดือน

6

เรื่องท่ี 3 หลักการฟง การดู อยางมวี ิจารณญาณ

ผทู สี่ ามารถจะฟงและดูไดอยา งมีวิจารณญาณ จะตอ งมคี วามเขาใจและสามารถปฏิบตั ิดงั นี้ได
1. การวเิ คราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเท็จจรงิ ออกจากขอคิดเหน็ รวู าอะไรเปน อะไร
อะไรเปน เหตอุ ะไรเปนผล
ตวั อยาง
ปทผ่ี านมาถึงแมก ารแขงขันธุรกิจกองทุนรวมสูง แตบริษัทวางกลยุทธดวยการแบงกลุมลูกคา
อยางชัดเจน เพอ่ื คดิ คนผลิตภณั ฑ และการบริการใหทว่ั ถงึ รวมทงั้ ตอบสนองความตองการลูกคาไดตรง
จดุ เพราะเชอ่ื วา ลูกคามคี วามตองการและรบั ความเสย่ี งเทา กนั
ขอ คิดเหน็ คอื ผพู ดู ถอื วาลกู คามีความตองการและรับความเสีย่ งเทากนั
2. การตีความ คอื ตองรูความหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเรอื่ งหรือภาพนนั้ ๆ
ตวั อยา ง
กองทนุ ไทยพาณิชยย ิ้มหนาบาน ผลงานทะลเุ ปา ดนั ทรพั ยส นิ พุง
ย้ิมหนา บาน หมายถึง ยม้ิ อยา งมีความสุขมีความพงึ พอใจ
3. การประเมนิ คา เปนทกั ษะทตี่ อเนอ่ื งมาจากการวิเคราะหก ารตคี วาม การประเมินคาสิ่งใด ๆ
จะตอ งพจิ ารณาใหร อบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมินคุณคาของ
วรรณคดตี อ งดใู นเร่อื งคณุ คาวรรณศลิ ป ดานสังคม เน้ือหาและนาํ ไปใชในชวี ติ ประจําวนั
4. การตัดสินใจ คอื การวินิจฉยั เพื่อประเมนิ คา อันนําไปสูการตดั สนิ ใจท่ถี กู ตองวา สงิ่ ใดควร
เชอื่ ไมควรเชื่อ ซึง่ การตดั สินใจทถ่ี ูกตอ งเปนเรือ่ งสาํ คัญมากในชีวติ ประจําวัน
5. การนําไปประยุกตใ ชใ นชวี ติ ประจําวนั ทกั ษะนจ้ี ะตอ งใชศลิ ปะและประสบการณของแตล ะ
คนมาชว ยดว ย ซึ่งการฟง มาก ดมู ากกจ็ ะชวยใหต ัดสนิ ใจไมผ ดิ พลาด

เรือ่ งที่ 4 มารยาทในการฟง การดู

มารยาทในการฟง และการดู

การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตที่ทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมีสวนรวม
เกอื บทกุ วันการเปน ผูมีมารยาทในการฟงที่ดี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพที่ดีใหกับตนเองแลวยัง
เปนส่ิงแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาทในสังคม การที่ทุกคนมี
มารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหา
การขัดแยง และชวยเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการฟงอีกดวย ผูม ีมารยาทในการฟงและดู ควรปฏบิ ตั ติ น ดังนี้

1. เม่ือฟงอยูเฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟงโดยสํารวมกริ ิยามารยาท

7

2. การฟงในที่ประชุม ควรเขาไปน่งั กอ นผพู ดู เริม่ พดู โดยนงั่ ทีด่ า นหนาใหเต็มเสียกอน และควร
ตั้งใจฟง จนจบเรื่อง

3. ฟงดวยใบหนายิ้มแยมแจมใสเปนกันเองกับผูพูด ปรบมือเมื่อมีการแนะนําตัวผูพูดและ
เมอ่ื ผูพูดพูดจบ

4. เมอ่ื ฟงในที่ประชมุ ตอ งต้ังใจฟง และจดบนั ทึกขอ ความที่สนใจ หรือขอ ความทส่ี าํ คญั หากมี
ขอ สงสยั เก็บไวถ ามเมื่อมโี อกาสและถามดว ยกริ ิยาสุภาพ

5. เมอ่ื ไปดูละคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบุคคลอื่น ควรรักษา
มารยาทและสํารวมกิริยา

กิจกรรม บทที่ 1 การฟง การดู

กจิ กรรมที่ 1 ใหผเู รียนตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี
1.1 ความหมายของการฟง และการดู

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

1.2 บอกจุดมงุ หมายของการฟงและการดู มา 3 ขอ
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
กจิ กรรมท่ี 2 ใหผเู รยี นใชวิจารณญาณใหรอบคอบวา เม่ือฟงขอ ความโฆษณาน้แี ลว นาเชอ่ื ถอื หรือเปน
ความจริงมากนอ ย เพยี งไร

ครมี ถนอมผวิ ชว ยใหผ วิ นมิ่ ผิวท่ีมรี วิ้ รอยเหี่ยวยนจะกลบั เตง ตึง
เปลงปลั่ง ผวิ ท่อี อ นเยาวใ นวัยเดก็ จะกลบั คนื มา คณุ สุภาพสตรี
โปรดไววางใจ และเรียกใชค รมี ถนอมเน้อื

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

8

กิจกรรมท่ี 3 ใหผ เู รียนเลอื กคําตอบท่ีถกู ตอ งเพยี งคาํ ตอบเดียว
1. การฟงทีม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ คือการฟง ในขอใด

ก. จบั สาระสําคัญได
ข. จดบันทกึ ไดทนั
ค. ปราศจากอคติ

ง. มีสมาธิในการฟง
2. ขอใดคอื ลักษณะของการฟงที่ดี

ก. แสดงสหี นา เมือ่ สงสยั และรอถามเมื่อผพู ูดพดู จบ

ข. ดวงตาจับจอ งอยทู ี่ผูพดู แสดงความใสใจในคําพดู อยางจรงิ จงั
ค. กวาดสายตาไปมาพรอ มกบั จอ งหนาและทกั ทว งข้ึนเมื่อไมเ หน็ ดวย
ง. สบตากบั ผพู ดู เปน ระยะ ๆ อยา งเหมาะสมและเสรมิ หรอื โตแยง

ตามความเหมาะสม
3. การฟง ท่ีทําใหผ ฟู ง เกดิ สตปิ ญ ญา หมายถงึ การฟง ลักษณะใด

ก. ฟง ดว ยความอยากรู

ข. ฟงดวยความตงั้ ใจ
ค. ฟงแลววิเคราะหส าร
ง. ฟงเพ่ือจับใจความสําคัญ

4. ความสามารถในการฟงขอ ใดสําคัญทส่ี ุดสาํ หรบั ผเู รียน
ก. จดสง่ิ ทฟี่ ง ไดครบถว น
ข. จับสาระสาํ คัญของเรอ่ื งได

ค. ประเมนิ คา เรอ่ื งท่ีฟงได
ง. จบั ความมงุ หมายของผพู ดู ได
5. บุคคลในขอ ใดขาดมารยาทในการฟงมากทส่ี ดุ

ก. คยุ กบั เพื่อนขณะท่ีฟง ผูอืน่ พดู
ข. ฟง ไปทานอาหารไปขณะทผี่ พู ูดพูด
ค. ไปถึงสถานทฟ่ี ง หลังจากผพู ูดเรม่ิ พูดแลว

ง. จดบนั ทกึ ขณะทฟ่ี งโดยไมม องผูพ ูดเลย

9

บทที่ 2
การพูด

สาระสําคัญ

การพูดเปนทักษะสงสารเพ่ือรับรูเร่ืองราวตาง ๆ และถายทอดความรูและความคิดของเรา
ใหผูอื่นรับรู การสงสารจะประสบความสําเร็จ จําเปนตองจับประเด็นสําคัญเร่ืองที่จะพูดใหเหมาะสม
กับลกั ษณะโอกาส รวมทง้ั การมมี ารยาทในการพูดจะทําใหสามารถส่ือสารดวยการพูดมีประสิทธิภาพ
ย่ิงขนึ้

ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั ผเู รยี นสามารถ

1. พูดนําเสนอเพ่อื ความรู ความคดิ เหน็ สรา งความเขา ใจ โนม นา วใจ ปฏิเสธ เจรจาตอรอง
ดวยภาษากิรยิ าทาทางทส่ี ภุ าพ

2. ปฏบิ ตั ิตนเปนผูมมี ารยาทในการพูด

ขอบขา ยเน้อื หา

เรอ่ื งท่ี 1 สรปุ ความจับประเด็นสาํ คัญของเรือ่ งทีพ่ ูดได
เรอ่ื งท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ
เร่อื งท่ี 3 มารยาทในการพดู

10

เรอื่ งที่ 1 สรุปความ จบั ประเดน็ สาํ คัญของเร่อื งทพี่ ดู

การพดู เปน ทักษะหน่ึงของการสอ่ื สาร การพูดคือการเปลง เสยี งออกมาเปน ถอยคาํ หรือขอ ความ
ตาง ๆ เพื่อติดตอสื่อสารใหผูพูดและผูฟงเขาใจเรื่องราวตาง ๆ การพูดเปนการสื่อความหมายโดยใช
ภาษาเสียง กิริยาทาทางตาง ๆ เพื่อถายทอดความรูและความรูสึก รวมทั้งความคิดเห็นของผูพูดใหผูฟง
ไดร ับรู และเขาใจตามความมงุ หมายของผูฟงเปนเกณฑ

องคประกอบของการพดู ประกอบดวย

1. ผพู ูด คอื ผทู ี่มจี ดุ มุงหมายสําคัญท่ีจะเสนอความรูความคิดเห็นเพอ่ื ใหผ ูฟง ไดร ับรูและเขาใจ
โดยใชศ ิลปะการพดู อยา งมหี ลักเกณฑ และฝก ปฏบิ ตั อิ ยเู ปน ประจาํ

2. เนือ้ เรื่อง คือ เร่ืองราวที่ผูพูดนําเสนอเปนความรูหรือความคิดเห็นใหผูฟงไดรับรู
อยางเหมาะสม

3. ผูฟง คือ ผูรับฟงเร่ืองราวตาง ๆ ท่ีผูพูดนาํ เสนอ ซ่ึงผูฟงตองมีหลักเกณฑและมารยาท
ในการฟง

นอกจากน้ีผูพูดยังควรมีการใชสื่อ หรืออุปกรณตาง ๆ ประกอบการพูดเพื่อใหผูฟงมีความรู
ความเขาใจย่ิงขึ้น สื่อตาง ๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนิเทศ เทปบันทึกเสียง หรือ วีดิทัศน เปนตน
และส่ิงท่ีสําคัญคือผูพูดตองคํานึงถึงโอกาสในการพูด เวลาและสภาพแวดลอมที่เกี่ยวของกับการพูด
เพอื่ ใหก ารพูดนน้ั เกิดประสิทธภิ าพมากยง่ิ ข้นึ

การพดู ทด่ี ี คอื การสื่อความหมายที่ดนี นั้ ยอ มส่อื ความเขาใจกับใคร ๆ ไดตรงตามวัตถุประสงค
ของผูพูด การที่ผฟู ง ฟงแลวพึงพอใจ สนใจ เกดิ ความศรทั ธาเลอ่ื มใสผูพดู เรยี กวาผูนัน้ มีศลิ ปะในการพดู

ลกั ษณะการพดู ท่ดี ี มีดังนี้
1. มีบุคลิกภาพที่ดี การฟงคนอื่นพูดนั้นเราไมไดฟงแตเพียงเสียงพูด แตเราจะตองดูการพูด
ดูบุคลิกภาพของเขาดวย บุคลิกภาพของผูพูดมีสวนที่จะทําใหผูฟงสนใจ ศรัทธาตัวผูพูด บุคลิกภาพ
ไดแก รูปราง หนา ตา ทา ทาง การยืน การน่งั การเดิน ใบหนาท่ียม้ิ แยม ตลอดจนอากปั กิริยาทแี่ สดงออก
ในขณะท่พี ูดอยา งเหมาะสมดวย
2. มีความเช่ือม่นั ในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดใหคลองสามารถ
จดจาํ เร่อื งทีพ่ ูดได ควบคมุ อารมณไ ด ไมตนื่ เตน ประหมา หรือลุกลีล้ ุกลน รบี รอนจนทําใหเสยี บุคลิก
3. พูดใหตรงประเด็น พูดในเร่ืองท่ีกําหนดไว ไมนอกเร่ือง พูดอยางมีจุดมุงหมายมุงใหผูฟง
ฟงแลวเขา ใจ ตรงตามวตั ถุประสงคท่ีผูพ ดู ตอ งการ
4. ตอ งใชภาษาทเ่ี หมาะสมกบั ระดบั ผฟู ง ตามปกตนิ ยิ มใชภาษาธรรมดา สุภาพ สัน้ ๆ กะทัดรัด
สื่อความเขา ใจไดงาย หลกี เลยี่ งสาํ นวนโลดโผน ศพั ทเทคนิคหรือสาํ นวนที่ไมไดมาตรฐาน

11

5. ตองคํานึงถึงผฟู ง ผูพดู ตองทราบวา ผูฟงเปนใคร เพศ วัย อาชพี ระดับการศกึ ษา ความสนใจ
ความเช่ือถือเปนอยางไร เพ่ือจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเล่ียงการแสดงความคิดเห็นและ
ความเชือ่ ทขี่ ดั แยง กับผูฟง

6. มีมารยาทในการพูด ผูพดู ตองพจิ ารณาเลือกใชถอยคําท่ถี กู ตองเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บุคคลเพ่ือแสดงถงึ ความมมี ารยาทที่ดีและใหเกยี รติผฟู ง

การสรุปความ จับประเดน็ สําคญั ของเรอื่ งทีพ่ ูด
1. ผูพดู จะตองทราบรายละเอยี ดของผูฟง ดังนี้

1.1 เปนชายหรือหญงิ
1.2 อายุ
1.3 การศกึ ษา
1.4 อาชพี
เปน เบื้องตน เพ่อื มากําหนดเนือ้ หาสาระท่ีจะพูดใหเ หมาะสมกบั ผูฟง
2. ผพู ูดตองมีวตั ถุประสงคที่จะพดู จะเปน การพดู วิชาการ เพอ่ื ความบนั เทิง หรอื เพ่ือสั่งสอน
เปน ตน
3. เนื้อหาสาระ ผูพูดอาจเพียงกาํ หนดหัวขอ แตเม่ือพูดจริงจะตองอธิบายเพิ่มเติม
อาจเปนตวั อยา ง อาจเปน ประสบการณ ที่จะเลาใหผ ูฟง ไดฟง
ผฟู ง จะสรุปความเรอื่ งที่รบั ฟง ได หากผพู ดู พดู มสี าระสาํ คญั และมกี ารเตรียมตัวทจ่ี ะพูดมาอยา งดี

เรื่องที่ 2 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ

การพูดเปน การสอ่ื สารท่ีทําใหผูฟงไดรับทราบเนื้อหารายละเอียดของสารไดโดยตรงหากเปน
การส่ือสารในลักษณะการสนทนาโดยตรงก็ยอมทําใหเห็นอากัปกิริยาตอกันเปนการเสริมสราง
ความเขา ใจมากย่งิ ขนึ้ การพดู มีหลายลักษณะ ไดแก การพดู อภิปราย พดู แนะนาํ ตนเอง พดู กลา วตอ นรบั
พดู กลาวขอบคณุ พดู โนม นา วใจ เปนตน จะมีรูปแบบนําเสนอในหลายลักษณะ เชน การนําเสนอ เพื่อต้ัง
ขอสังเกต การแสดงความคดิ เห็นเพ่ือต้ังขอเทจ็ จริง การโตแ ยง และการประเมนิ คา เปน ตน

ความสาํ คัญของการพูด

การพดู มีความสาํ คญั ดังนี้
1. การพดู ทาํ ใหเกิดความเขาใจในประเด็นของการสื่อสารตาง ๆ ท้ังการสื่อสารเพ่ือใหความรู
ทางวิชาการ การสนทนาในชีวิตประจําวัน หรือการพูดในรูปแบบตาง ๆ ยอมทําใหผูฟงเขาใจประเด็น
เกดิ ความคดิ สรา งสรรคนําไปสูการปฏบิ ัตไิ ดถ กู ตอ ง

12

2. การพดู สามารถโนม นาวจติ ใจของผฟู ง ใหคลอยตามเพ่ือเปลย่ี นความเช่อื หรือทศั นคตติ า ง ๆ
เพ่ือใหเกิดการปฏิบัติส่ิงตาง ๆ อยางมีหลักเกณฑมีความถูกตอง ซ่ึงผูฟงตองใชวิจารณญาณ
ในการพจิ ารณาเร่อื งราวท่ีผูพูดเสนอสารในลกั ษณะตาง ๆ อยางมีเหตุผล

3. การพูดทาํ ใหเกิดความเพลิดเพลิน โดยเฉพาะการพูดท่ีมุงเนนเร่ืองการบันเทิงกอใหเกิด
ความสนุกสนาน ทาํ ใหผ ฟู ง ไดรบั ความรูดวยเชนกนั

4. การพูดมปี ระโยชนท ช่ี วยดาํ รงสังคม ใชภ าษาพูดจาทักทาย เปนการสรางมนุษยสัมพันธแก
บุคคลในสงั คม การพดู ยังเปนการสอ่ื สารเพื่อเผยแพรค วามรูค วามคิดใหผูฟงปฏิบัติ เพ่ือใหเกิดความสุข
สงบในสงั คม

การพูดในโอกาสตา ง ๆ

1. การพูดแนะนาํ ตนเอง
การพูดแนะนําตนเอง เปนการพูดท่ีแทรกอยูกับการพูดในลักษณะตาง ๆ เปนพื้นฐาน

เบือ้ งตนท่จี ะทําใหผ ูฟ งมีความรเู กย่ี วกับผพู ูด การแนะนําตนเองจะใหร ายละเอยี ดแตกตางกนั ไปตาม
ลกั ษณะของการพดู

1. การพดู แนะนําตนเองในกลุมของผเู รียน ควรระบรุ ายละเอียด ชอ่ื - นามสกุล การศึกษา
สถานศึกษา ท่ีอยปู จจบุ นั ภูมลิ าํ เนาเดมิ ความถนัด งานอดิเรก

2. การพูดแนะนาํ ตนเองเพ่อื เขาปฏบิ ตั งิ าน ควรระบุ ชอ่ื - นามสกุล รายละเอียดเก่ียวกับ
การศึกษาตาํ แหนง หนา ทท่ี ่จี ะเขามาปฏบิ ตั ิงาน ระยะเวลาทีจ่ ะเริม่ ปฏิบัตหิ นาที่

3. การแนะนําบุคคลอื่นในสังคมหรือท่ีประชุม ควรใหรายละเอียด ชื่อ – นามสกุล
ผูท ี่เราแนะนาํ ความสามารถของผทู ่ีเราแนะนาํ การแนะนาํ บุคคลใหผูอื่นรูจ กั ตอ งใชคาํ พูด เพื่อสรางไมตรี
ที่ดีระหวา งบุคคลทง้ั สองฝาย

2. การกลาวตอนรบั
การกลา วตอ นรับเปน การกลาวเพอ่ื บอกความรูส ึกที่มีตอผูท ่มี าโดย
1. กลา วถึงความยินดขี องการเปน เจา ของสถานที่
2. กลาวยกยองผูมาเยือน เชน เปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธอยางไรกับ

ผตู อ นรับ
3. แสดงความยนิ ดีทีใ่ หการตอนรับ
4. ขออภยั หากมสี ่งิ ใดบกพรอง และหวังวาจะกลับมาเยย่ี มอีก

3. การกลา วอวยพร
โอกาสท่ีกลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวันเกิด วันปใหม ข้ึนบานใหม

การอวยพรคบู าวสาว หรือในโอกาสท่จี ะมีการโยกยายอําลาไปรับตําแหนงใหม ฯลฯ
หลกั การกลาวอวยพร มขี อ ปฏิบตั ิท่คี วรจํา ดงั นี้
1. ควรกลา วถงึ โอกาสและวันสําคญั นั้น ๆ ทไี่ ดมาอวยพรวา เปนวนั สําคญั อยางไร ในโอกาส

ดีอยา งไร มคี วามหมายตอ เจา ภาพหรือการจดั งานนั้นอยา งไร

13

2. ควรใชค ําพดู ที่สุภาพ ไพเราะ ถูกตอง เหมาะสมกบั กลุมผฟู ง
3. ควรกลา วใหส ั้น ๆ ใชค าํ พูดงา ยๆ ฟงเขา ใจดี กะทัดรดั กระชบั ความ นา ประทบั ใจ
4. ควรกลา วถงึ ความสัมพันธร ะหวางผอู วยพรกบั เจา ภาพ กลา วใหเ กียรติ ชมเชยในความดี
ของเจา ภาพ และแสดงความปรารถนาดีที่มีตอ เจา ภาพ
5. ควรใชคําพดู อวยพรใหถ ูกตอง หากเปนการอวยพรผใู หญ นิยมอางส่ิงศักด์สิ ทิ ธิ์ท่เี คารพ
นบั ถือมาประทานพร
4. การกลา วขอบคุณ
การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีท่ีผูอ่ืนกระทําให เชน ขอบคุณ
วิทยากรท่บี รรยาย ดงั น้ี
1. ควรกลาวขอบคณุ วทิ ยากรใหเกยี รติบรรยาย
2. มกี ารสรุปเร่ืองทีว่ ทิ ยากรบรรยายจบไปอยางส้นั ๆ ไดใ จความ
3. ควรกลาวถงึ คุณคา ของเร่ืองทีฟ่ งและประโยชนที่ไดร บั จากการบรรยาย
4. กลา วใหม ีความหวงั จะไดรับเกยี รติจากวทิ ยากรอีกในโอกาสตอไป
5. กลาวขอบคุณวิทยากรอีกครง้ั ในตอนทา ย
5. การพดู ใหโอวาท
การพูดใหโอวาท จะมลี ักษณะ ดังนี้
1. กลาวถึงความสาํ คัญ และโอกาสทมี่ ากลา วใหโ อวาทวามีความสาํ คัญอยางไร
2. พูดใหต รงประเด็น เลอื กประเดน็ สําคัญ ๆ ท่มี ีความหมายแกผรู ับโอวาท
3. ควรมขี อแนะนาํ ตักเตือน และเสนอแนะประสบการณท่ีมีประโยชน
4. ควรพดู ชแี้ จงและเกล้ียกลอมใหผ ูฟงตระหนักและนาํ โอวาทไปใชใหเ กิดประโยชนไ ดอ ยา งแทจ ริง
5. กลา วส้นั ๆ ไดใจความดี ตอนทายของการใหโอวาทกค็ วรกลาวอวยพรท่ปี ระทบั ใจ

การพูดแสดงความคิดเหน็

การพูดเพ่ือแสดงความรแู ละความคดิ เห็น ไดแ ก การพดู อภปิ ราย การรายงาน การสอื่ ขา ว
และการสนทนาความรู เปนตน ซึ่งการพดู ตา ง ๆ เหลานี้มแี นวทาง ดังนี้

1. ศึกษารายละเอยี ดเน้ือหา โดยคํานึงถึงเน้ือหาตามจุดประสงคท่ีจะพูด เพื่อใหรายละเอียด
ท่ถี ูกตอ งตรงประเด็นตามท่ีตองการเสนอความรู

2. วิเคราะหเรื่องราวอยา งมีหลักเกณฑ โดยพจิ ารณาแยกแยะออกเปน สวน ๆ เพ่ือทําความเขาใจ
แตล ะสว นใหแ จมแจง และตอ งคาํ นงึ ถึงความสัมพนั ธเกี่ยวเนอ่ื งกันของแตละสว น

3. ประเมินคา เรอ่ื งท่จี ะพูด
4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มีการเรียงลําดับใจความที่ดี แบงเนื้อหาเปนเรื่องเปนตอน
ใชตวั อยา งประกอบการพูด มีการเปรียบเทยี บ เพ่ือใหผ ูฟ งเหน็ ภาพพจนไดอ ยางชัดเจน มีการย้ําความ
เพื่อเนน สาระสําคัญรวมทั้งยกโวหารคําคมมาประกอบเพ่อื สรา งความเขา ใจและเกิดความประทบั ใจ
ย่ิงข้ึน

14

เรื่องที่ 3 มารยาทในการพดู

การพดู ทด่ี ีไมวาจะเปน การพดู ในโอกาสใด ผูพูดจะตองคํานึงถึงมารยาทในการพูด ซึ่งจะชวย
สรา งความชืน่ ชมจากผูฟง มีผลใหการพดู แตล ะครงั้ ประสบความสาํ เร็จตามวัตถุประสงคทีต่ ั้งไว มารยาท
ในการพดู สรปุ ได ดงั น้ี

1. เร่ืองท่ีพูดนน้ั ควรเปนเรอ่ื งทท่ี ัง้ สองฝายสนใจรว มกัน หรอื อยูในความสนใจของคนท่วั ไป
2. พูดใหต รงประเดน็ จะออกนอกเรอ่ื งบางก็เพยี งเลก็ นอย
3. ไมถ ามเรอ่ื งสวนตัว ซึ่งจะทาํ ใหอ กี ฝายหน่ึงรสู ึกอดึ อัดใจ หรอื ลาํ บากใจในการตอบ
4. ตอ งคํานึงถึงสถานการณและโอกาส เชนไมพูดเรอื่ งเศรา เรื่องท่ีนา รงั เกียจ ขณะรับประทาน
อาหารหรืองานมงคล
5. สรางบรรยากาศทด่ี ี ยม้ิ แยมแจม ใสและสนใจเร่ืองท่ีกําลงั พูด
6. ไมแสดงกิรยิ าอันไมสมควรในขณะทพ่ี ูด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสว นหน่ึงของรา งกาย
7. หลกี เลย่ี งการกลา วรา ย การนนิ ทาผูอืน่ ไมยกตนขม ทา น
8. พดู ใหมเี สยี งดังพอไดย ินกันทว่ั ไมพูดตะโกน หรอื เบาจนกลายเปน กระซิบกระซาบ
9. พูดดวยถอยคําวาจาท่ีสุภาพ
10.พยายามรกั ษาอารมณในขณะพูดใหเ ปนปกติ
11.หากนําคํากลาวหรือมีการอางอิงคาํ พูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพ่ือใหเปน
เกียรตแิ กบ คุ คลทกี่ ลาวถงึ
12.หากพูดในขณะท่ผี อู น่ื กําลงั พูดอยคู วรกลา วขอโทษ
13.ไมพดู คุยกนั ขามศีรษะผอู น่ื
จากมารยาทในการพดู ทั้ง 13 ขอ ผเู รยี นควรจะนาํ ไปปฏบิ ัติไดในชวี ิตประจาํ วัน

฀฀฀฀

กจิ กรรมบทที่ 2 การพูด

กจิ กรรมที่ 1 ใหผูเรียนเลือกคําตอบทีถ่ กู ท่ีสุดเพียงขอเดยี ว

1. ขอ ใดไมใชอ งคป ระกอบสาํ คญั ของการพูด

ก. ผูพดู ข. ผูฟง

ค. สาระท่ีพูด ง. อุปกรณป ระกอบการพดู

2. ขอใดเปน การพูดแบบเปน ทางการ

ก. พูดกับพนี่ อ ง ข. พูดบรรยายใหความรู

ค. พูดกับเพือ่ นรวมงาน ง. พูดในงานสงั สรรค

15

3. สง่ิ ท่ีสําคญั ท่สี ุดทผ่ี พู ูดควรเตรยี มลว งหนา คือขอใด

ก. การแตง กาย ข. การฝก ซอ ม

ค. การเตรียมตนฉบับพูด ง. การใชเ สยี งและทาทาง

4. การพดู แสดงความคดิ เหน็ คอื การพูดในลกั ษณะใด

ก. พูดทกั ทาย ข. พดู แนะนาํ ตัว

ค. พดู อภิปราย ง. พูดอวยพร

5. ขอใดเปน จดุ มงุ หมายในการพูดเพือ่ หาเสียงเลอื กต้ัง

ก. สรางจินตนาการ ข. ใหข อ มลู ความรู

ค. โนม นา วชักจูง ง. ใหค วามเพลิดเพลิน

กิจกรรมที่ 2 ใหผ เู รยี นเขยี นคําพูดตามหวั ขอตอ ไปน้ี
1. เขยี นคําขอบคณุ ส้นั ๆ ทเี่ พอ่ื นคนหนึง่ เก็บกระเปา สตางคท ห่ี ลน หายมาใหเรา
2. เขยี นคาํ พดู อวยพรวันเกดิ ของเพ่ือน
3. เขยี นคํากลา วแสดงความยนิ ดีในโอกาสที่เพื่อนสอบสัมภาษณเ ขา ทาํ งานได

4. เขียนคําแนะนําตนเองในกลมุ ผูเรยี น

กจิ กรรมท่ี 3 ใหผูเรยี นยกตัวอยางการกระทาํ ท่ไี มมมี ารยาทในการพูดมา 5 ตวั อยาง
1. ..............................................................................................................................
2. ..............................................................................................................................
3. ..............................................................................................................................

4. ..............................................................................................................................
5. ..............................................................................................................................

กิจกรรมที่ 4 ใหผ ูเรยี นจดั ทาํ ตน รา งเร่อื งท่จี ะพดู ในโอกาสดงั ตอ ไปน้ี
1. กลา วอวยพรคบู า ว – สาว ในงานเล้ยี งฉลองมงคลสมรส

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

16

2. กลาวตอ นรบั ผทู ม่ี าศกึ ษา – ดงู านในชุมชน
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….……………...

3. กลา วขอบคณุ วทิ ยากรในงานฝก อบรม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

17

บทที่ 3
การอาน

สาระสําคัญ

การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ และจําเปนอยางยิ่งในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง
อยางรวดเร็วเชนปจจุบัน เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตุการณตาง ๆ ของสังคม ชวยให
ปรับตวั ไดทนั กับความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาการทุกสาขา เปนเคร่ืองมือสําคัญในการแสวงหาความรู
ที่แปลกใหม การอานยังชวยใหเกดิ ความเพลดิ เพลนิ การอา นจะประสบผลสาํ เรจ็ ตองสามารถจบั ใจความ
สําคญั วิเคราะห วิจารณ และมีมารยาทในการอาน

ผลการเรยี นรูท ีค่ าดหวัง ผเู รยี นสามารถ

1. อานในใจไดค ลองและเร็ว
2. อานออกเสยี งและอานทาํ นองเสนาะไดอยางถกู ตอ งตามลกั ษณะคาํ ประพนั ธ
3. วิเคราะหแยกแยะขอ เทจ็ จรงิ ขอคดิ เหน็ และจุดมงุ หมายของเรอ่ื งท่อี าน
4. เลือกอา นหนังสอื และสือ่ สารสนเทศ เพอ่ื พฒั นาตนเอง
5. ปฏิบัติตนเปน ผูม มี ารยาทในการอาน และมีนิสยั รักการอา น

ขอบขายเนอื้ หา

เรอ่ื งท่ี 1 การอานในใจ
เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง
เร่อื งที่ 3 การอา นจบั ใจความสําคญั
เร่อื งที่ 4 มารยาทในการอา น และนิสยั รักการอาน

18

เรอ่ื งท่ี 1 การอา นในใจ

การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด
แลว นําไปใชอีกทอดอยางไมผ ดิ พลาด โดยทว่ั ไป จะเปน การอา นเพอ่ื ความรู และความบันเทิง

จดุ ประสงคข องการอานในใจ

1. เพือ่ จับใจความไดถ กู ตองและรวดเร็ว
2. เพือ่ ใหเกดิ ความรู ความเขา ใจ และความคดิ อยางกวา งขวางและลึกซง้ึ
3. เพื่อใหเกิดความเพลิดเพลนิ และเปน การใชเ วลาวางใหเกิดประโยชน
4. เพ่อื ใหถ า ยทอดสิ่งทอ่ี านใหผอู ่ืนรับรโู ดยไมผ ดิ พลาด

หลักการอา นในใจ

1. ต้ังจดุ มุงหมาย วาจะตองอา นเพือ่ อะไร อา นเพื่อความรู หรอื จะอา นเพื่อความเพลิดเพลิน
2. ตง้ั สมาธิในการอา น ใหจ ดจออยูก บั หนังสอื ที่อา น จิตใจไมว อกแวกไปท่ีอนื่ ซ่ึงจะทาํ ใหอ า น
ไดเ รว็ และเขา ใจไดดี
3. ตั้งเปาการอานโดยกาํ หนดปริมาณท่จี ะอานไวลวงหนา แลวจับเวลาในการอานเพ่ือท่ีจะ
พฒั นาการอานครัง้ ตอไปใหเ รว็ ขนึ้
4. ไมอานหนังสือทีละคํา การอานกวาดสายตาใหกวางข้ึนอานใหครอบคลุมขอความที่อยู
ตอ หนา อยา งเร็วไปเรอื่ ย ๆ
5. ลองถามตนเองวา เปนเร่ืองเกีย่ วกบั อะไร เกิดกับใคร ทไ่ี หน อยา งไร ถา ตอบไดแปลวา
เขา ใจ แตถ า ตอบไมไ ดก ต็ อ งกลับไปอานใหม
6. จบั ใจความสาํ คัญใหได และบันทึกเปนความรูความเขาใจ และความคิดไวเพราะจะทําให
จดจาํ เร่ืองทีอ่ านไดอยา งแมน ยํา และสามารถนําไปใชป ระโยชนไดทนั ที

เรอ่ื งท่ี 2 การอา นออกเสียง

การอานออกเสียง หมายถึง การอานที่ผูอื่นสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง
มักไมนิยมอานเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ังเราอานบทประพันธเปน
ทวงทํานองเพือ่ ความไพเราะเพลิดเพลนิ สว นตวั แตส วนใหญแ ลวการอา นออกเสยี งมกั เปนการอา นให
ผอู ืน่ ฟง การอา นประเภทนม้ี หี ลายโอกาส คือ

19

1. การอา นออกเสียงเพอื่ บคุ คลในครอบครัวหรอื ผูที่คุนเคย
เปน การอา นท่ีไมเ ปนทางการ การอา นเพื่อบคุ คลในครอบครัว เชน อา นนิทาน หนังสือพมิ พ

ขาว จดหมาย ใบปลวิ คําโฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตาง ๆ เปนการเลาสูกันฟง อานเพื่อให
เพื่อนฟง อา นใหคนบางคนที่อา นหนังสือไมอ อกหรอื มองไมเ ห็น เปนตน

2. การอานออกเสยี งทเ่ี ปน ทางการหรอื อานในเรื่องของหนา ทกี่ ารงาน
เปน การอา นทีเ่ ปนทางการ มรี ะเบียบแบบแผนในการอา นอยางรดั กมุ กวาการอานออกเสียง

เพอ่ื บุคคลในครอบครัวหรืออยทู ่คี นุ เคย เชน การอานในหองเรียน อานในที่ประชุม อานในพิธีเปดงาน
อา นคําปราศรยั อานสารในโอกาสทสี่ ําคัญตา ง ๆ การอานของสือ่ มวลชน เปน ตน

การอานออกเสยี งใหผูฟง จะตองอา นใหช ดั เจนถูกตอ งไดขอความครบถวนสมบูรณ มีลีลา
การอานทน่ี าสนใจและนาติดตามฟง จนจบ

จดุ มุงหมายในการอา นออกเสียง

1. เพอ่ื ใหอานออกเสยี งไดถ กู ตองตามอกั ขรวธิ ี
2. เพ่อื ใหร จู ักใชน ํา้ เสยี งบอกอารมณแ ละความรูสึกใหสอดคลองกบั เน้อื หาของเร่อื งที่อาน
3. เพื่อใหเ ขาใจเรอ่ื งทีอ่ า นไดถ ูกตอ ง
4. เพื่อใหผ อู านมีความรูและเขาใจในเน้อื เรอ่ื งทอ่ี า นไดอ ยางชดั เจน
5. เพอ่ื ใหผ ูอา นและผฟู ง เกดิ ความเพลิดเพลิน
6. เพือ่ ใหเปนการรับสารและสงสารอกี วธิ ีหน่งึ

หลกั การอา นออกเสียง

1. อานออกเสียงใหถกู ตอ งและชดั เจน
2. อานใหฟงพอทผ่ี ฟู ง ไดย นิ ท่วั ถึง
3. อานใหเ ปนเสียงพูดโดยธรรมชาติ
4. รูจกั ทอดจงั หวะและหยุดหายใจเมือ่ จบขอความตอนหนึ่ง ๆ
5. อานใหเขาลักษณะของเน้ือเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน

อานคําบรรยาย พรรณนาความรสู ึก หรอื ปาฐกถากอ็ า นใหเ ขากับลักษณะของเรอ่ื งนน้ั ๆ
6. อานออกเสียงและจงั หวะใหเ ปน ตามเนอื้ เรอ่ื ง เชน ดุหรอื โกรธ กท็ ําเสียงแขง็ และเรว็ ถา เปน

เรอ่ื งเกี่ยวกบั คราํ่ ครวญ ออนวอน กท็ อดเสียงใหช าลง เปน ตน
7. ถาเปนเรือ่ งรอยกรองตองคาํ นงึ ถงึ ส่งิ ตอ ไปนด้ี ว ย

7.1 สมั ผสั ครุ ลหุ ตอ งอานใหถกู ตอง
7.2 เนนคํารบั สัมผสั และอา นเอ้ือสัมผสั ใน เพื่อเพ่มิ ความไพเราะ
7.3 อานใหถกู ตองตามจงั หวะและทํานองนยิ ม ตามลักษณะของรอ ยกรองนน้ั ๆ
ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน
ออกเสยี งท่ีมีจงั หวะทาํ นองและออกเสยี งสงู ตํา่ เพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะนี้ผูอาน

20

จะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า การทอดเสียง
การเอื้อนเสียง ซ่ึงเปนลักษณะเฉพาะของคําประพันธชนิดตาง ๆ ดวย การอานทํานองเสนาะน้ี
เปนมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกันมาชานาน ซึ่งเปนสิ่งที่คนไทยทุกคนควรภูมิใจและรักษา
วัฒนธรรมล้ําคานไ้ี วเ พื่อถายทอดสืบตอ กนั ไปช่วั ลกู ชว่ั หลาน

การอานเร็ว

คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูที่มีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซึ้งและกวางขวาง
ทั้งยังไดรับความบันเทงิ ในชวี ิตมากขนึ้ อีกดวย

การอา นที่ใชม ากในชวี ติ ประจาํ วัน คือ การอานในใจ เพราะสามารถอา นไดรวดเร็ว ไมต องกังวล
กับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจที่ดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา กิริยาทาทาง มีสมาธิ
ความต้งั ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหาความหมายของคํา
หรือเดาความหมายได รูจักจับใจความแลวรจู กั พิจารณาตาม รวมทงั้ ตองเปนผูที่สามารถอานไดรวดเร็ว
อกี ดว ย

เพื่อเปน การทดสอบตนเองวา สามารถอานหนังสือไดเ ร็วหรอื ไม
ใหผ เู รียนอานขอความตอ ไปนี้ แลวจับใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา 8 นาที

ลมเหนือ

ลมทงุ นาหอมกลน่ิ ฟางขาวพดั รวยรินอยรู อบตวั นุชลกู สาวครปู รชี าวง่ิ มาบอกพอวา
“พอคะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขา วทบี่ านจําเนียรนะคะ”
“บานจาํ เนยี รไหน”
“บา นจาํ เนียรทมี่ ีตนมะขามโนนไงคะ มีคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นชุ ไปนะพอ”
“เด๋ยี วกอน”
“โธ พอ นชุ ชา ไมได นุชจะไปชวยจาํ เนยี รเขาแลกเส้อื ประเด๋ียวจาํ เนียรกอ็ ดไดเ สอ้ื สวยๆ หรอก”
ผมชะเงอ ดทู ี่บานหลงั หนึ่ง อยเู กอื บกลางทุงนา บรเิ วณบา นลอมดว ยกอไผ ผมเห็นคนเปนกลุมๆ
ยนื อยกู ลางบานน้นั นชุ เหน็ ผมมองอยางอยากรูอ ยากเหน็ จึงเอยวา
“พี่โชคไปกับหนไู หมละ”
“เออ โชคไปเปน เพอ่ื นนองก็ดีนะ แดดรอนอยางน้ีหาหมวกใสสักใบเถอะ ประเด๋ียวจะเปนไข”
ครปู รชี าพูด
“นุชไมม ีหมวก”
“เออ ...เอาผาขาวมาของพอ ไป” ครปู รีชาสง ผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามาเคียนหัวแลว
ออกว่งิ นําหนาผมไป
ผมเห็นคน ๆ หนึ่งแตงตัวแปลกไปกวาชาวนา ที่วาแปลกก็คือเขาใสเสื้อนุงกางเกงเหมือนคน
ในจังหวดั อยตู รงกลาง ขา งหนา มหี าบใสสิง่ ของเครอื่ งใช เชน เส้อื ผา หมออะลูมเิ นียม เปน ตน

21

วันน้ีผมเหน็ พอ ของจําเนียรยอมแลกขา วเปลือกสองถงั กับเสื้อผาดอกสีสดใสใหจําเนียรตัวหนึ่ง
ปา แมนยอมเสยี ขาวเปลอื กถงั หนึ่งแลกกับแกว น้ํา 3 ใบ

ผมกลับมาเลา ใหค รปู รีชาฟง ครูปรชี ากถ็ อนหายใจยาวพูดวา
“คนพวกนี้แหละเปน เหลือบคอยดูดเลือดชาวนา”
“เขาเห็นจาํ เนียรอยากไดเส้ือผา เลยจะเอาขาวเปลือกต้ัง 2 ถังแลกกับเสื้อตัวเดียว ผมวาเสื้อ
ตวั นั้นราคาไมกบี่ าทหรอกครบั ”
“โธครูถงึ วาพวกน้เี ปน เหลือบไงละ เอาเปรียบกนั เกนิ ไป”
“แตพ วกนน้ั ไปยอมแลกกบั เขาเอง” ผมพูดเสียงออ น
“ก็เพราะงั้นนะซิ ครูถึงหนักใจแทน โชคคิดดูสิวากวาจะทํานาไดขาวถังหนึ่งนะ หมดแรงไป
เทาไรมันคุมกันไหมละ ”
“ทาํ ไมชาวนาถงึ โง...”
“ไมใ ช” ครูปรชี าขัดข้ึน “ไมไดโ ง แตไ มทันเลหเหล่ียมพอคา ตา งหากละ”
“ครบู อกแลว บอกอีก บอกจนไมร ูจะบอกยังไงแลว ”
“ไมเ ชอื่ ครหู รือครับ”
“พูดไมถูก อยางพอจําเนียรน่ันแกรูดีวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยังดีกวาพวกอื่นนะ
น่นั ไงละมากันเปนแถว” ครูปรีชาช้ีใหผมดู คนข่ีจักรยานตามกันเปนแถว แทบทุกคนสวมหมวกกะโล
มีไมกลม ๆ ขนาดแขนผูกติดรถจักรยานมาดวย
“ใครครบั ” ผมสงสัย
“พวกพอคาคนกลางตัวจริง” ครปู รีชาตอบเสียงต่ํา “เปน พวกนายหนารับซ้ือขาวใหโรงสี อีกที
หน่งึ เธอเหน็ ไมท อ นกลมนั่นไหมละ ”
“ครับ”
“ไมน ้ันแหละเขาเอาไวร ีดขาวเปลือกดเู มล็ดกอ นตรี าคา”
“ทาํ ไมตองตีราคาดว ยเลา ”
“เพราะวาขาวท่ชี าวนาทําไดมคี ณุ ภาพตา ง ๆ กนั นะสิโชค น่แี หละเปนโอกาสใหพอคา มีชองทาง
กดราคาขาวละ”
“เขาทาํ ยงั ไงครับ”
“เขาจะรดี ขา วดู ถาไดข า วเมล็ดงามไมลีบเลก็ กต็ รี าคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจราคาท่ีเขาให
เกดิ ตกลงขาย เขาก็จะจา ยเงนิ ใหลวงหนาจาํ นวนหนงึ่ แลว ก็มาขนขาวไปโรงสี สว นมากคนท่ีรับซ้ือถึงที่
มักจะกดราคาขา วจนตํ่ามาก”
“ราคาต่าํ เราก็ไมขาย” ผมบอก
“แตช าวนาตองการเงนิ ”
“ง้ันเอาไปขายเองก็ไดนค่ี รับ”
“นนั้ ยงิ่ แลว ใหญเลย ถา หากเธอขนขาวไปโรงสีจะถกู กดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอเขา”

22

“อา ว ทําไมถึงเปน อยางนั้นเลา”
ครูปรชี าหวั เราะหึ ๆ แตแ ววตาหมอง “ทาํ ไมถงึ เปน เชนนน้ั นะ หรอื ครตู อบเธอเดย๋ี วน้ี เธอกค็ ง
ไมเขา ใจหรอก...โชคด”ี
ผเู รียนอา นจบภายในเวลา 8 นาทหี รือไม
อา นจบแลว ลองตอบคําถามดู เพราะการอา นหนงั สอื ไดเ รว็ นน้ั ตอ งจับใจความไดด ว ย
1. ผทู ใี่ ชสรรพนามวา ผมในเรื่องน้ีชอื่ อะไร
2. พอของจาํ เนียรมีอาชีพอะไร
3. ทาํ ไมครูปรชี าจงึ เรยี กพวกทเ่ี อาของมาแลกขาววา ตัวเหลือบ
4. จากเร่ืองน้ี ใครเปนผูทเ่ี อาเปรียบชาวนามากทส่ี ดุ
5. ผเู รียนอา นเร่ืองนแ้ี ลวไดข อ คิดอะไรบา ง
การอานหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงสั้น ๆ อานหนังสือใหไดมากที่สุดแลว จะตองจับ
ใจความเปนหนังสอื ใหไ ดครบถวน อานแลวเขาใจเร่อื งตลอดดว ย
ลองคิดดซู วิ า เหตทุ อี่ านไมท นั หรือจับใจความไมไดตลอดเพราะเหตใุ ด
ถาเราลองคิดหาเหตุผล โดยเอาตัวเองเปนหลัก อาจไดคําตอบหลายอยาง เชน ไมมีสมาธิ
อานกลบั ไปกลับมา สบั สนจึงทําใหอานชา หรอื ไมเ ขาใจคาํ ศัพทบ างคาํ เปน ตน

หลกั การอา นเร็ว

ในการฝกตนเองใหเปน คนอา นเร็ว ควรไดเ ร่ิมตน ฝก สมาํ่ เสมอทีละเลก็ ละนอ ย โดยฝกอานในใจ
ท่ถี กู วิธีและจะตองฝกฝนในสิง่ ตอ ไปนี้

1. มีสมาธิในการอาน ในขณะท่ีอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอสิ่งท่ีอาน ไมปลอยใจ
วอกแวกคิดเร่ืองอื่น จะทาํ ใหจบั ใจความของเร่อื งไมไ ดต ลอดและความสามารถในการอานชาลงไป

2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคล่ือนสายตาตอไปอยาง
รวดเรว็ การฝก จับตาเชน น้ีตอ งกระทาํ บอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับสายตา และ
เคลื่อนสายตาใหไดร วดเร็วเพ่อื ทดสอบความกา วหนา

3. ขยายชวงสายตาใหก วาง ชวงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดที่สายตาจับจุดหน่ึงไปยังจุดท่ี
สายตาจบั ในคราวตอไป การรจู กั ขยายสายตาใหก วา งจะชวยใหอา นหนงั สอื ไดเ รว็

4. ไมอ านยอนกลับไปกลบั มา หมายถึง การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําที่ไมเขาใจ
ซึง่ ทาํ ใหเสยี เวลา

5. เปลี่ยนบรรทัดใหแมน ยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพื่อขึ้นบรรทัดใหม เม่ืออานจบ
แตละบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซ้ําบรรทัดเดิม ซ่ึงทําให
ความคิดสับสนการฝก ในระยะแรกเริ่มอาจใชไมบรรทดั หรอื กระดาษปด ขอ ความบรรทดั ลา งไว แลวเล่ือน
ลงเร่อื ย ๆ คอ ย ๆ เพมิ่ ความเรว็ ข้นึ จนชาํ นาญจงึ อานโดยไมต อ งใชส่ิงอนื่ มาปด

23

การอานเพือ่ เขา ใจความหมายของสํานวน

การอา นเพือ่ ทาํ ความเขาใจ ความหมายของสาํ นวน ตองอาศัยถอยคาํ ส่ิงแวดลอม บริบท
เพื่อสรุปสาระสาํ คญั

1. ความหมายของสาํ นวน สาํ นวน คอื ถอยคําทีม่ คี วามหมายไมตรงตามความหมายปกติของ
คาํ นนั้ ๆ

2. หลักการอาน เพื่อเขาใจความหมายของสํานวน
2.1 อา นขอความอยา งละเอียด เพื่อจับใจความสําคญั เขา ใจเน้อื เร่ืองและเขา ใจ

ความหมายของสาํ นวน
2.2 สงั เกตเนือ้ ความตามบรบิ ท ทําใหตีความหมายของสาํ นวนไดถูกตอ ง
2.3 ตคี วามหมายของสาํ นวน ตอ งตรงประเด็นตามบริบท

ตวั อยา ง การอา นเพ่อื เขา ใจความหมายของสาํ นวน

ออยเขา ปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมอื ผูอนื่ แลว ไมม ที างไดค นื

ไกแกแ มป ลาชอน หมายถึง ผทู ่ีมคี วามจัดจาน เจนสังเวยี น

วัวหายลอ มคอก หมายถงึ เม่ือเกดิ ความเสียหายแลว จึงหาทางปองกนั

กินขาวตมกระโจมกลาง หมายถึง การกระทําทไ่ี มร อบคอบ ผลีผลาม

ชน้ี กบนปลายไม หมายถึง การพดู ถงึ สิ่งสุดวสิ ยั ทจ่ี ะทําได

สาํ นวนตา ง ๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรยี บเทียบใหเขา กบั สถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน เมื่อของ
หายแลวจงึ คดิ หาทางปองกนั ก็เปรียบวา ววั หายลอ มคอก เปน ตน

ความหมายของสาํ นวนมีลกั ษณะเหมอื นความหมายโดยนยั คอื ตอ งตีความ หรือแปลความตาม
นยั ยะของคําหรอื ขอ ความน้นั ๆ

การอา นเพอื่ เขา ใจโวหารตาง ๆ

ผเู ขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ

เพอ่ื ใหง านเขียนมีคณุ คา
1. ความหมายของโวหาร
โวหาร คือ ทวงทํานองในการเรียบเรียงถอยคําทั้งในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารทีใ่ ชกนั ทว่ั ไปมี 5 โวหาร ดงั น้ี
1.1 บรรยายโวหาร คอื การเลาเร่ืองไปตามเหตุการณ เชน การเขยี นบทความ การเลา

นิทาน เลา ประวตั บิ ุคคล ตํานาน ตอ งอธิบายใหเปนไปตามลาํ ดับ

ตัวอยา ง บรรยายโวหาร
มนษุ ยม คี วามเชื่ออยูอยา งหนึง่ ซึง่ สืบมาแตโบราณนานไกล วาคนท่เี กดิ มาทง้ั เดก็ และผูใ หญไมว า

จะเปน หญิง หรือชาย ยอมมอี ะไรอยอู ยา งหนึ่งสงิ อยภู ายในรางกายมาแตกําเนิดสิ่งทวี่ า น้ถี าอยูกบั เนือ้ กับ

24

ตวั ของผใู ดผนู น้ั ก็จะมีความสขุ ความสบาย ไมปวยไขไดท ุกขถาสงิ่ นั้นหนหี ายไปจากตัวกจ็ ะทาํ ใหผ ูน้ันเปน
ไขไดทุกขแ ละอาจถึงแกค วามตายได ถาส่งิ นัน้ ไมก ลบั คืน อยใู นรางกาย สิ่งที่กลาวน้ภี าษาไทยเรียกวา
ขวญั อันเปนคํามคี วามหมายในภาษาท่ีเขาใจกันอยางเลา ๆ แลวก็ยุงดวย ท่ีวายุงเพราะเปนส่ิงมองไม
เห็นตัววา มรี ปู รา งเปน อยา งไร

(ขวัญและประเพณีทําขวัญ ของ เสฐยี รโกเศศ)

1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเลนเรือ่ งอยางประณีตมักแทรกความรูสึกของผูเขียน
ดว ยทําใหผ อู า นเกดิ ความรูและอารมณคลอ ยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจน
พรรณนาอารมณและความรสู ึกในใจ ฯลฯ

ตัวอยา ง พรรณนาโวหาร
ไมผ ล เชน ละมดุ มะมวง ขนุน พอ ปลกู ไวขา งสนามและบรเิ วณมุมขา ง สว นทเ่ี ลื้อยรอบบา น

กม็ เี ถาวัลยและสายหยุดขึ้นอยูคนละมุม ราตรีอยูตรงบันไดขึ้นหอหนาบาน ซ่ึงเปนทางไปหองรับแขก
ชะลูดปลกู อยทู ีส่ ะพานขา มทองรองเล็ก ๆ อยกู ง่ึ กลางระยะจากตัวบา นไปยังประตรู ั้วบาน คนละดา นกบั
เถาพวงครามดอกสีมว ง ใบแข็งดว ย ถา ไปถูกมนั จะคนั แตด อกเปนสีครามเปน ชอ ยาวมองดูสวยและบาน
อยูไดหลายวัน ถาดอกรวงจะหมุนเพราะกลีบของมนั เปนเฟองมี 5 - 6 กลีบ คลายใบพัด มันหมุนตัวลง
มากวาจะถึงพน้ื เหมือนกังหันตอ งลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันข้ึนไปปลอยบนหนาตาง
สูง ๆ ใหมันหมนุ จล๋ี งมาสูพ้ืนดนิ เปน ของเลน สนกุ เมอ่ื สมัยเด็กกอ นเขา โรงเรียน

(เด็กบานสวน ของ พ.เนตรรงั สี)

1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมสั่งสอน อธิบายในเหตุผล หรือช้ีแจงใหเห็น
คุณและโทษ เพอื่ ใหผ อู า นเชื่อถือตาม

ตวั อยาง เทศนาโวหาร
บรรดาของมคี า ทัง้ หลายจะหาสิง่ ไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอ่ืน ๆ อาจจะถูก
ขโมยลกั หรอื ลดนอยลงดว ยการจับจา ยใชส อย แตว ิชากบั จรรยาดนี ี้เปน อมตะไมรจู กั ตายย่ิงจา ยมากก็ยิ่ง
เพมิ่ ทวีคณู ขนึ้ และเราจะแยกแบงใครกไ็ มได แมขโมยจะลักเอาไปก็ไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ
วิชาดีท่ีแหลมคมนั้นถาไมมีสติคอยควบคุม ปลอยเพงมองแสหาความสุขในทางที่ผิดแลว ก็จะเปนตัว
มหาอุบาทว มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษยบางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัว
เลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือดรอนอยูทุกวันนี้ก็เพราะเขามีวิชาดีที่แหลมคมและใชวิชาดี
ทแี่ หลมคมไปในทางทผ่ี ดิ ซ่ึงไมมีสติควบคมุ นั้นเอง

(โลกานศุ าลนี ของ สมเดจ็ พระมหาวรี วงศ (พิมพ ธมมฺ ธโร))

1.4 สาธกโวหาร คือ การเขียน โดยยกตวั อยางประกอบเพื่อใหผอู า นเขาใจเรอื่ งไดชัดเจน
ยง่ิ ขึ้นนยิ มใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

ตัวอยา ง สาธกโวหาร
ในที่น้ีจะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูที่ต้ังความเพียรไดรับรางวัลของธรรมดาโลก
อยางไร

25

ชายชาวนาผูหน่ึง เมื่อปวยจนจะสิ้นใจอยูแลว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบิดาจะ
ส้ินชีพไปในครั้งนี้ก็หามีสิ่งใดที่จะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอกความลับใหเจาวา

ในพ้นื ที่นาของเรามขี มุ ทรัพยใ หญซ อ นอยู เจา จะตอ งขุดขึน้ ดู พอพดู เทานน้ั แลวกข็ าดใจยงั หาทันจะบอก
วาขุมทรัพยนั้นอยูตรงไหน ๆ ไม ฝายบุตรทั้ง 3 ตั้งแตบิดาตายแลวก็ชวยกันตั้งหนาขุดพื้นที่ดินขึ้น
จนทัว่ คนหาจนสิน้ เชิง กห็ าพบขุมทรัพยไมแตไดรับผลที่ขุดได คือ เมื่อขุดพรวนดินข้ึนดีแลว จึงหวาน

เพาะพืชไดผลเปนรางวัลของธรรมดาโลกและอีกนัยหนึ่งเปนขุมทรัพยท่ีบิดาไดบอกไววาอยูในพ้ืนที่นา
น้นั เอง
(ความเพียร ธรรมจรยิ า ของ เจาพระยาธรรมศักดิม์ นตร)ี

1.5 อปุ มาโวหาร คือ การเขียน โดยยกขอ ความเปรยี บเทยี บเพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องราว
ตา ง ๆ ไดด ียิง่ ขน้ึ ใชแทรกในโวหารตา ง ๆ

ตัวอยา ง อุปมาโวหาร
ขณะนั้นโจโฉจึงวาแกทหารท้ังปวงวา เลาปคร้ังน้ีอุปมาเหมือนปลาขังอยูในถังเสือตกอยู
ในหลุม ถา แกจะละเสยี ใหเ ลด็ ลอดหนไี ปได บัดน้ีก็เหมอื นปลอ ยเสอื เขาปา ปลอยปลาลงในสมุทร ทหาร
ท้งั ปวงจงชว ยกนั ขะมกั เขมนจับตัวเลาปใ หจ งได ทหารท้งั ปวงตางคนตา งรีบขึน้ หนาขับกันตามไป

(สามกก ตอนจูลงฝาทัพรับอาเตา)

การอา นออกเสียงรอ ยกรอง

การอา นบทรอยกรองตา ง ๆ ใหเปนไปตามทาํ นองลลี าและจงั หวะอันถูกตองจะทําใหเกิดความ
ไพเราะเสนาะหู และทาํ ใหผ ฟู ง ไดรบั อรรถรสทางภาษาดวย

หลกั การอานออกเสยี งรอ ยกรอง
1. อา นออกเสียงใหด งั พอเหมาะ กับสถานที่และจํานวนผูฟง
2. อานใหคลอ ง รน่ื หู ออกเสียง ใหชัดเจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกล้ํา
3. อา นใหถูกฉันทลักษณของคําประพนั ธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คําเปน

คาํ ตาย
4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซึ้งช่ืนชมในคุณคาของ

บทรอ ยกรองน้ัน ๆ โดยใหมีทวงทํานอง สงู ตํา่ หนกั เบา เพอื่ ใหไดร สถอย รสเสยี ง รสความ รสภาพ

การอานกลอนสุภาพ

1. จาํ นวนคาํ ในกลอนสภุ าพ

ooo oo ooo ooo oo ooo

ooo oo ooo ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสุภาพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทท่ี 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ

วรรครบั บาทที่ 2 เรยี กวาบาทโท มี 2 วรรค คือ วรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหน่ึง ๆ

จะบรรจคุ ําประมาณ 6 - 9 คํา กลอนแปด มีวรรคละ 5 คํา รวม 4 วรรค เปน 32 คํา

26

3. วิธอี านกลอนสุภาพ
กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอนบท

ละคร การอา นคลายคลึงกนั จะแตกตางกันบา งเพียงเลก็ นอ ย ดังน้ี
1. อานทํานองชาวบาน คือ เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า

ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง

2. อา นทาํ นองอาลักษณ คือ อานเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า
ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง

การแบง จาํ นวนคํา วรรคหนึง่ จะมี 8 - 9 คาํ ดังน้ี

3 2 3 เขาคลอขลุย ครวญเสยี ง เพียงแผวผิว
ชะลอนิ้ว พล้วิ ผา น จนมานหมอง

ถา มี 9 คําจะแบง วรรคเปน 3 3 3
สรวงสวรรค ชนั้ กวี รุจรี ตั น

ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา

การอานกาพยย านี

1. จํานวนคาํ ในกาพยย านี

oo ooo ooo ooo

oo ooo ooo ooo

2. วธิ อี าน

วรรคที่ 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงตา่ํ วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอานออกเสยี งสงู ข้ึน

หรือ อา นออกเสยี งเหมือนวรรคท่ี 1 ก็ไดต ามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อา นออกเสียงตํา่

กาพยยานมี จี งั หวะการอาน ดังน้ี

มัสหมั่น แกงแกวตา หอมยี่หรา รสรอ นแรง

ชายใด ไดกลนื แกง แรงอยากให ใฝฝนหา

การอา นโคลงสีส่ ุภาพ

1. จาํ นวนคาํ ในโคลงสี่สุภาพ

oo ooo oo oo

oo ooo oo

oo ooo oo oo

oo ooo oooo

2. คณะโคลงบทหนง่ึ มี 4 บท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึง่ มี 2 วรรค คือ วรรคหนา และ

วรรคหลัง มจี าํ นวนคําเทากนั คอื 5 คํา และ 2 คาํ ยกเวน วรรคหลงั ในบาทที่ 4 จะมี 4 คํา

27

3. วิธกี ารอาน
การอา นโคลงส่ีสุภาพสามารถอา นได 2 ลีลา คือ
1. อา นแบบรอยแกว
2. อานแบบทาํ นองเสนาะ

การแบง ชวงเสยี ง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบงชวงเสียง
ตอ งพจิ ารณาใหค งความหมาย แทนท่จี ะแกตามปกตบิ ทรอ ยกรองที่ไพเราะ กวีจะจดั กลมุ คําไวด แี ลว

การเอ้ือนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอ้ือนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทที่ 2
อาจเอือ้ นเสียงไดถ งึ คาํ ที่ 1 คําที่ 2 ของวรรคหลัง และบาทที่ 4 ระหวางคาํ ที่ 2 กบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคท่ี 2
และทอดเสยี งตามตําแหนงสมั ผสั

ตัวอยางโคลงสีส่ ภุ าพ

เรืองเรอื ง ไตรรตั นพน พนั แสง
รนิ รส พระธรรมแสดง ค่าํ เชา
เจดีย ระดงแซง เสยี ดยอด
ยลยง่ิ แสงแกว เกา
แกนหลา หลากสวรรค
(นริ าศนรนิ ทร)

การอา นฉนั ท

ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอ่ืนโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคํา
ธรรมดา และบังคับสัมผสั เชนเดียวกับคําประพันธช นดิ อน่ื ๆ

คําลหุ ( , ) คอื พยางคท่มี ลี กั ษณะใดลกั ษณะหน่งึ ดังนี้
1. การประสมสระเสยี งส้นั ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ อํา ใอ

ไอ เอา ซึง่ จดั เปน คาํ ครุ เชน คํา ไกล ใจ เรา

2. คาํ บ บ จดั เปน คาํ ลหุ
คําครุ คือ พยางคทม่ี ีลกั ษณะใดลักษณะหน่งึ ดังน้ี
1. ประสมสระเสียงยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู

2. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา

3. มีตวั สะกด เชน มด กดั เด็ก

แผนบงั คบั อินทรวเิ ชียรฉนั ท

อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง 6 คํา

มีการแบงจังหวะการอา น ดงั นี้

สายนั ห ตะวนั ยาม ขณะขา ม ทฆิ ัมพร

เขาภาค นภาตอน ทิศตะตก กร็ าํ ไร

28

หนังสือและสื่อสารสนเทศ

หนังสอื
ปจจุบันน้ีมีหนังสือออกมาจาํ หนายหลายประเภท ท้ังตาํ ราวิชาการ วารสาร นิตยสาร
หนังสือพิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การที่มีหนังสือออกมาจาํ หนายมากมายเชนน้ี ผูอาน
จึงจาํ เปนท่ีจะตองรูวิธีการเลือกหนังสือ เพื่อจะไดอานหนังสือท่ีเหมาะกับความตองการของตนเอง
เหมาะกับเวลาและโอกาส
วธิ กี ารเลือกหนังสอื ประเภทตา ง ๆ
ในการเลือกอานหนังสือประเภทตาง ๆ นั้น ผูอานควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถี่ถวน
เพือ่ ประโยชนใ นการพิจารณาคณุ คาของหนังสอื นนั้ ๆ หนังสือแตล ะประเภทควรเลือกพจิ ารณา ดังน้ี
1. ตําราวชิ าการ เปนหนังสอื ท่ีใหความรดู า นตา ง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎหี รอื เนอ้ื หา
สาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานใดดานหน่ึง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการโดยตรง
การพจิ ารณาควรดรู ายละเอียดในดานตา ง ๆ ดงั นี้

1.1 พิจารณาดานเน้ือหา เน้ือหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร
กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เนื้อหาก็ควรจะ
เนน แขนงน้นั โดยเฉพาะ

1.2 พิจารณาขอมูลและภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน
โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวาตรงกับคาํ บรรยายหรือไม และภาพน้ันนาสนใจเพียงใดเหมาะสม
กับวิชานน้ั หรอื ไม

1.3 การใชภาษา ภาษาทใี่ ชควรเปนภาษาทเ่ี หมาะสมกับแขนงวชิ าน้ัน ๆ และดูการสะกด
คําดวยถา หากมีคําผิด ก็ควรจะเลอื กดหู นังสือท่ีมคี ําผดิ นอยท่ีสดุ

นอกจากนี้การพจิ ารณาตาํ ราวชิ าการควรดสู ว นประกอบอ่ืน ๆ ดวย เชน รูปเลม ควรมีคาํ นํา
สารบัญ ฯลฯ

2. สารคดี เปน หนังสือที่มีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมทั้งใหความเพลิดเพลินดวย
หนังสือประเภทนี้มีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ หนังสือ
สารคดที ีม่ คี ณุ ภาพนั้นพจิ ารณาในรายละเอยี ดตาง ๆ ดังนี้

2.1 พิจารณาดา นเนอ้ื หาสาระ คุณคา ของสารคดนี ั้นอยูท ่ีเนอ้ื หาสาระเปนประการสําคัญ
เน้ือหาที่ดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นที่เปนประโยชนตอผูอานและสังคม
สวนรวม เชน

2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน
จะตอ งเขียนดว ยใจเปน ธรรม ไมอคตติ อเจา ของประวัตนิ ้ัน ๆ เนอ้ื หาจงึ ควรมที งั้ สว นดแี ละสวนบกพรอ ง
ของเจา ของประวตั ิ

2.1.2 สารคดีประเภททอ งเที่ยว ควรมเี นอื้ หาท่ีใหท้งั ความรแู ละความบนั เทงิ รวมท้ัง
ประสบการณท่ีแปลกใหมนาสนใจ เพ่ือใหผอู านไดทราบขอ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั สถานทนี่ ้นั ๆ

29

2.1.3 สารคดปี ระเภทเชิงวชิ าการ ควรมีเน้ือหาทีใ่ หความรูอ ยางถูกตองแมนยาํ
ควรมภี าพหรือแผนที่ประกอบใหถ กู ตองตรงกับสาระของเรื่องดว ย

2.2 พจิ ารณาวิธกี ารเขยี น วธิ ีการเขียนสารคดพี จิ ารณาไดจากหลักเกณฑตอ ไปนี้
2.2.1 การวางโครงเรอื่ งและการดาํ เนนิ เรอ่ื ง สารคดตี อ งมีวิธีการดําเนินเรื่อง

ตามลาํ ดับ
2.2.2 เราความสนใจ ขอเขียนทดี่ ผี เู ขียนจะมีวธิ กี ารเขียนท่ีจะดึงดูดความสนใจของ

ผูอานใหติดตามอานไปเรื่อย ๆ โดยไมเกิดความเบื่อหนาย เชน การสอดแทรกความคิดเห็นหรือ
เหตุการณปจจุบันที่นาสนใจหรือการเลาตํานาน นิทาน เกร็ดขําขันตาง ๆ เปนตน ตอนปดเรื่องก็จบ
อยางซาบซึ้งประทบั ใจหรือใหข อคดิ อยา งใดอยา งหนึง่ เพอ่ื ใหผ อู า นอยากติดตามอา นตอไป

2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาทใ่ี ชในการเขยี นสารคดีเปนถอยคําภาษาท่ีไพเราะงดงาม
มีสาํ นวนกะทดั รัด อา นเขา ใจงา ย ไมใชสาํ นวนทีไ่ มสภุ าพ

2.2.4 สว นประกอบอืน่ ๆ ควรพิจารณาเก่ียวกบั ผแู ตงและสว นประกอบรปู เลมของ
หนังสือถาสารคดีนั้นเปนหนังสือเลม ซ่ึงจะมีคาํ วา สารบัญ เน้ือเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ
ตามรูปแบบของหนังสือ

3. บันเทิงคดี เปน หนังสือทแ่ี ตง เพอื่ มงุ ใหผ อู า นเกดิ ความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะแทรก
วรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซ่ึงสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความเหมาะสม
ในการพิจารณาเร่อื ง บันเทิงคดี ควรพิจารณาในดานตาง ๆ ดังนี้

3.1 โครงเรื่องและเนือ้ เรือ่ งสวนสําคัญของนวนิยายและเรื่องสั้น คือ การเลา เรอ่ื ง
โดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร มีความสมั พันธระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและ
ระหวางบคุ คลในเรื่องเกยี่ วเนอื่ งกันไปโดยตลอด มีการสรา งความสนใจใหผ ูอ า นอยากตดิ ตาม นอกจากนี้
เหตุการณท ่เี กดิ ขึ้นในเรื่องควรสมจรงิ และเปน ไปอยางสมเหตุสมผล และมีสวนประกอบปลกี ยอ ยอ่ืน ๆ
เพ่ือใหนา ติดตาม

3.2 การดําเนินเรอ่ื ง สว นสําคญั ทช่ี วยใหเรอ่ื งนา สนใจชวนตดิ ตามขน้ึ อยูกับการดําเนินเร่ือง
การดําเนินเร่ืองมีอยูหลายวิธี เชน ดําเนินเร่ืองตามลําดับวัย คือ เร่ิมต้ังแตตัวละครเกิดจนกระท่ัง
ถึงแกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอน แลวยอนกลับไปเลาต้ังแตตน
จนกระทง่ั จบ เปน ตน ฉากท่ีดตี อ งมีสภาพความเปนจริงท้ังสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตร นอกจากนี้
ยังตองสอดคลองกับเรื่องดว ย

3.3 ตัวละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง
ลกั ษณะของตวั ละครเอง ดวยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือดวยการใหตัวละครสนทนากัน
เปนตน การบรรยายลักษณะนิสยั ของตวั ละครทด่ี นี น้ั ควรบรรยายอยางสมจรงิ ตัวละครตัวหน่ึง ๆ จะมี
ลักษณะนิสยั หลาย ๆ อยาง ไมใชด ีจนหาท่ีติมิได หรอื เลวจนไมมีความดที ่ีจะใหช มเชย ความตองการของ
ตัวละครทีด่ ีควรจะเหมอื นคนธรรมดาทว่ั ๆ ไป เชน มคี วามรัก ความโกรธ เกลียด หรือตองการความสนใจ
จากผูอ่นื เปนตน

30

3.4 แนวคิดของเร่ือง แนวคิดของเร่ืองสวนมากผูเขียนจะไมบอกตรง ๆ ผูอานจะตอง
คนหาเองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชน เรื่องลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชายนั้น
มีความหมายอยางไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเห็นขอดีขอเสียของคนไทย
โดยเฉพาะ “นาํ้ ใจ” ซงึ่ ไมเหมอื นกันกบั ชาตอิ ่นื เปนตน

นวนิยายหรือเร่ืองสั้นที่ดีนั้น ผูอานตองพิจารณาคุณคาท่ีจะไดจากเรื่องน้ัน ๆ ไมทางใด
ก็ทางหนึง่ ดวย

3.5 สาํ นวนภาษา เปนสิ่งสําคัญมากอยางหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ
เร่ืองส้ันผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสาํ นวนของนักเขียนคนน้ันคนน้ี แตบางคนก็ไม
สามารถบอกวาเพราะเหตุใด ส่ิงที่ควรพิจารณาเก่ียวกับสํานวนภาษาคือสาํ นวนภาษาของตัวละคร
ในบทสนทนา ตองสมจริงและเหมาะสมกบั ตัวละคร ประโยคท่แี ตกตา งควรกะทัดรดั สละสลวย เขาใจงา ย
หากเปน ประโยคยาวกค็ วรเปน สาํ นวนทส่ี ามารถสรา งอารมณ และความรสู กึ ไดด ี

4. วารสารและหนงั สอื พิมพ หนังสอื ประเภทนี้คนทว่ั ไปไดอ า นบอยกวา หนงั สอื ประเภทอ่ืน ๆ
ในการผลติ หนงั สือประเภทนต้ี องแขงกับเวลา ดังน้ัน โดยการพิจารณาหนังสือประเภทน้ีควรพิจารณา
ดงั น้ี

หนังสือพิมพ หนังสือพิมพเปนเคร่ืองมือสื่อสารท่ีจะกระจายขาวคราวเหตุการณตาง ๆ
ไปทั่วประเทศหรืออาจทว่ั โลก โดยเฉพาะหนังสอื พิมพร ายวนั เปน เครื่องมอื ส่อื สารท่ีเสนอขา วทนี่ า สนใจ
ท่ีเกดิ ข้นึ ในแตล ะวัน ดังนน้ั หัวใจของหนังสอื พิมพรายวันก็คือ “ขาว” การพิจารณาหนังสือพิมพรายวัน
จึงควรพจิ ารณาเกยี่ วกับขา ววามสี ว นในการชว ยยกระดับสงั คมใหสงู ขึน้ หรอื มปี ระโยชนต อชนหมูมาก
หรอื ไม หากขา วนน้ั ไมเ กยี่ วกับความเปน อยูข องคนหมมู าก หรอื กระทบกระเทอื นตอประชาชนสวนใหญ
เหตุการณเหลานั้นก็ไมควรนํามาเสนอในหนาหนังสือพิมพ ขาวท่ีควรนําเสนอควรเปนขาวท่ีเก่ียวกับ
การปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา การอนามัย การประกอบอาชพี ฯลฯ

เหตุการณที่ไมสมควรนํามาเสนอเปนขาวอีกอยางหน่ึงก็คือ เหตุการณท่ีอาจจะสงผลทําลาย
ความมน่ั คงของชาติ หรอื ทําลายวฒั นธรรม และประเพณีอนั ดงี าม

บทวจิ ารณ ในหนังสอื พิมพร ายวนั ทุกฉบับจะมบี ทวจิ ารณ หรือบทวเิ คราะหขาว ซึ่งเปน ลักษณะ
บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวที่ตองการวิจารณ หรือวิเคราะหน้ัน
การพจิ ารณาบทวิจารณในหนังสอื พิมพ ควรพิจารณาถงึ ลกั ษณะตอ ไปน้ี

1. พจิ ารณาขอ มลู ทผ่ี ูเ ขยี นอางองิ วาถกู ตอ งและมีขอเท็จจริงเพียงใด
2. พิจารณาวาผเู ขยี นบทความน้นั ชใี้ หเห็นปญหาและวธิ แี กป ญ หาอยางไร
3. พจิ ารณาวา ผูเขียนบทวจิ ารณใชอารมณ และนําความรสู กึ สวนตวั เขา ไปเก่ียวขอ งหรือไม
4. พิจารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถูกตอ งตามหลกั ภาษาเพยี งใด
วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน
ราย 3 เดือน หรือรายป เปนตน หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเนนทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสารท่ี

31

ปรากฏมกั เปนขาวสารที่มรี ะยะเวลาตอเนอื่ งกันเปน เวลานาน เชน ขา วเก่ยี วกับนโยบายโครงการตาง ๆ
หรือขา วเกยี่ วกับการเมืองบางเรือ่ ง เปน ตน

ดังนัน้ การอานวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลอื กอา นเรือ่ งทเ่ี ราสนใจ และควรพยายามอาน
อยางสมาํ่ เสมอ

นอกจากพิจารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว ส่ิงท่ีควรพิจารณาอีกอยางหนึ่ง คือ รูปเลม
ควรพิจารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รูปเลม ใหเหมาะสมกบั ราคาดวย

ประโยชนข องการเลือกหนงั สือ

การเลอื กหนงั สอื ควรคาํ นึงถึงประโยชนทีจ่ ะไดร ับ ดงั ตอ ไปนี้
1. เพอื่ ใหไ ดหนงั สือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตอ งการทจี่ ะศกึ ษาคนควา
2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือท่ดี ีมีประโยชนต อ ชวี ิต
3. เพอื่ เลอื กหนงั สอื ใหเ หมาะสมกับเวลา
1. การเลือกหนังสือทตี่ รงกับความสนใจ และตองการทีจ่ ะศึกษาคนควา

ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทน้ีก็คือ ผูที่มีความสนใจหนังสือเลมนั้นโดยตรง หรือผูที่
มีความตองการศึกษาคนควา เรื่องนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางที่ตนไดเรียนมา
ผทู เ่ี รยี นทางดา นภาษาก็จะคน ควาทางดานน้ี เพอ่ื จะไดรบั ประโยชนจากการอานอยางคุมคา

2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทด่ี ีมปี ระโยชนตอชวี ติ
ผูที่อานหนังสือทุกคนยอมหวังท่ีจะไดรับประโยชนจากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู

ทางวิชาการ ขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตที่ดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียงเล็กนอย
ก็ตาม เพราะการทไ่ี ดรบั ประโยชนโดยตรงจากการอา นนย้ี อ มทาํ ใหไมเสียเวลาโดยเปลา ประโยชน

3. เพอื่ เลือกหนงั สือใหเ หมาะสมกับเวลา
การอานหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดส้ัน ยาว

แคไ หน มคี วามยากงายตอการอา นมากนอ ยเพยี งใด ถาหากมเี วลานอ ยควรอานเรอ่ื งสน้ั ท่ีจบไดท ันเวลา
ทีม่ อี ยู ถามเี วลามากกอ็ านเรอ่ื งยาวขึน้ โดยเลอื กใหเ หมาะสมกบั เวลา เพราะการอา นหนังสอื น้นั หากไม
เลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทาํ ใหผ ูอา นรสู ึกเบอื่ และไมอยากอา นอีกตอ ไป

ประโยชนท ่ีไดร บั จากการอานหนงั สือ

การอานหนังสอื ยอ มไดร ับประโยชนหลายประการ ซึง่ พอจะสรุปได ดังนี้
1. อา นหนงั สอื ตรงกบั ความตอ งการของตน
2. ไดร ับความรจู ากเรื่องนน้ั สมความตั้งใจ
3. ทําใหรักการอานมากยง่ิ ข้ึน เพราะไดอานหนังสอื ทต่ี นเลอื กเอง
4. ชว ยพฒั นาอาชีพใหกา วหนา
5. ชวยใหเกิดความคดิ สรางสรรค
6. ทาํ ใหเ กดิ ความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน

32

7. ทําใหท ราบความเปนไปของบานเมือง ทนั โลก ทันเหตุการณ
8. เพิม่ พนู ความรูความสามารถ เปน การพัฒนาตนเอง
9. ไดอ า นหนงั สือทีม่ ีคณุ คา คมุ กบั เวลาที่เสยี ไป
สอื่ สารสนเทศ
ปจจบุ ันไดมีการนาํ เทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ท้ังในดานการบรหิ าร
การจัดการและการเรียนรูดานสือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรูจากส่ือตาง ๆ
ที่หลากหลายมากขึน้ เพื่อใหป ระชาชนสามารถเรยี นรูและพฒั นาตนเองไดอยา งตอ เนอื่ ง
สอื่ สารสนเทศมีทงั้ ส่ือสง่ิ พมิ พ และส่ืออิเลก็ ทรอนิกส
สอ่ื สง่ิ พมิ พ
ส่ิงพิมพท่ีจัดพิมพขึ้นเพ่ือนําไปใชในการจัดการเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน
แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู
สารานกุ รม พจนานกุ รม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีท่ีมีเนื้อหาเปนประโยชน สวนสื่อ
ส่ิงพิมพที่ใหความรูขาวสารตาง ๆ เชน หนังสือเลม หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร
แผนพับ แผน เปลา เปน ตน
สอื่ อิเลก็ ทรอนิกส
สังคมยุคปจจุบัน การส่ือสารดวยเคร่ืองมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวางท่ัวประเทศ
การใชส่ืออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจาํ เปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถึงขอมูล
ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงการศึกษาของ
ประชาชน ใหส ามารถเรยี นไดอ ยา งตอเนือ่ งตลอดชวี ิต สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส ไดแก วทิ ยุ โทรทัศน เทปเสียง
วีดิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซ อฟตแ วรในรปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรช ว ยสอน เปนตน
1. วิทยุ เปน สอ่ื มวลชนท่ใี ชเสยี งเปน ส่ือ เรื่องราวท่สี อื่ สารมีทั้งเร่อื งทใี่ หค วามบันเทงิ และเร่อื ง
ทใี่ หส าระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สัมภาษณบ คุ คลสําคัญ รายการวทิ ยุ
เพ่อื การศึกษา เปน ตน
2. โทรทัศน เปนสื่อมวลชนท่ีใชทั้งเสียงและภาพเปนสื่อ การชมรายการทางโทรทัศน
นอกจากเราจะสมั ผัสดวยหูแลว ยงั สัมผัสไดดวยตาอกี ดว ย รายการโทรทศั นจ ึงนา สนใจกวารายการวิทยุ
และทําใหผูชมตื่นตวั อยูตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจําไดด ีกวา รายการวทิ ยุ
รายการตาง ๆ ทางโทรทัศนไ มต า งกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการท่ีใหความบันเทิงและ
รายการทใ่ี หทั้งขอมูล ขาวสาร และความรูทท่ี นั สมยั ทนั เหตกุ ารณ รวมทง้ั ใหค วามบันเทิง เชน รายการ
ขาวทั้งในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง รายการสัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการ
รฐั บาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจาํ และอ่ืน ๆ
3. คอมพวิ เตอรช ว ยสอน เปนส่ือที่ผเู รียนสามารถนาํ ไปศกึ ษาดวยตนเองในเวลาและสถานที่
ที่ผูเรียนสะดวก ทําใหมีความเปนอิสระและเปนสวนตัวในการเรียนรู สามารถโตตอบหรือให

33

ผลยอ นกลับไดท ันที ทําใหผ เู รยี นทราบความกา วหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็ยอนกลับไป
ทบทวนไดห ลาย ๆ ดาน ทาํ ใหผเู รยี นไดพัฒนาความรูตามความพรอ มและศักยภาพของตน

4. อนิ เตอรเน็ต (Internet) หรือเทคโนโลยเี ครอื ขา ยเปนการเชอื่ มโยงแหลง ขอ มลู จากทวั่ โลก
ท่หี ลากหลายคลา ยกับ “หองสมดุ โลก” ใหผูเรียนไดค นควา เน้ือหาสาระทตี่ องการไดอยา งสะดวกรวดเร็ว
และราคาประหยัด

เรื่องที่ 3 การอา นจับใจความสําคัญ

การอานจะเกิดประโยชนสงู สดุ แกผ ูอานไดนั้น ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเร่ืองที่อาน
ใหไ ดแ ลวนาํ ไปปฏิบตั ิ

ใจความสําคัญ หมายถงึ ขอ ความท่ีเปน แกนหรอื หัวใจของเร่อื ง
การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปนหัวใจของเรื่องนั้น
ออกมาใหไ ด เพราะใจความสาํ คญั ของเร่ืองจะเปน ใจความหลกั ของแตละบทแตล ะตอน หรือ แตล ะเรื่อง
ใหร ูวาแตละบทตอนน้นั กลา วถึงเรอื่ งอะไรเปน สาํ คญั ดังนน้ั การจบั ใจความสาํ คญั ของเรื่อง ที่อานจะทํา
ใหม คี วามเขาใจในเร่ืองน้ัน ๆ อยางแจม แจง

หลักการอานจับใจความ

1. การเขา ใจความหมาย
หลักเบ้ืองตนในการจับใจความของสาระท่ีอาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มีหลายระดับนับต้ังแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษาที่ตอง
ทําความเขาใจเปน อนั ดบั แรก เพราะนาํ ไปสคู วามเขา ใจความหมายของประโยคและขอความ

1.1 ความหมายของคํา
ความหมายของคาํ โดยทั่วไปมี 2 อยา ง คือ ความหมายโดยตรง และความหมายโดยนัย
ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําท่ีกําหนดขึ้น และรับรูไดเขาใจ

ตรงกันความหมายประเภทน้ีเปน ความหมายหลกั ทใ่ี ชส อ่ื สารทาํ ความเขาใจกนั
คําที่มีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหน่ึงที่อาจเปนอุปสรรค

ในการสื่อสารลักษณะดังกลาว คือ การพองคํา คําพองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป
คําพอ งเสยี ง และคําพอ งรปู พอ งเสียง คําทพี่ อ งทัง้ 3 ลักษณะนีม้ ีความหมายตางกัน

คําพองรปู คือ คําท่ีสะกดเหมือนกัน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น
คาํ แรก ออกเสียง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพองรูปเปนอปุ สรรคตอการอานและทําความเขาใจ

คําพองเสียง คือ คําท่ีออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต
กานท กาล กาฬ กาญจน ทง้ั หมดนอ้ี อกเสยี ง “กาน” เหมือนกนั การพอ งเสยี งเปนอุปสรรคตอการอาน
เพ่ือความเขาใจ

34

คําพองรูปพองเสยี ง คอื คําทส่ี ะกดเหมอื นกันและออกเสยี งอยางเดยี วกัน โดยรูปคํา
จะเหน็ วา เปนคาํ เดียวกัน แตมคี วามหมายแตกตางกนั ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี

ขนั หมายถงึ การทําใหแนน
ขัน หมายถงึ ภาชนะตกั นา้ํ
ขนั หมายถงึ ความรูส ึกชอบใจ
ขัน หมายถงึ การสงเสียงรองของไกต ัวผู
ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ
คําพองรูป พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพื่อความเขาใจ วิธีท่ีจะชวยใหเขาใจ
ความหมายของคาํ พอง จะตองดูคําขางเคียงหรือคาํ ท่ีประกอบกันในประโยค หรือขอความน้ัน
ทเ่ี รยี กวา บรบิ ท ดงั ตวั อยา งตอไปนี้
ขนั ชะเนาะใหแ นน
หยิบขันใหท ีซิ
เขารูสกึ ขัน
ไกข นั แตเ ชามดื
เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอ ให
นอกจากดูคาํ ขางเคยี ง หรือคําประกอบในประโยคแลว บางทีต่ องอาศยั สถานการณ เชน
ประโยคท่วี า
“ทําไมตอ งดกู ัน”
คําวา “ดู” ในสถานการณท วั่ ไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเ ฉพาะ เชน การสอบ
ดจู ะมีความหมายวา ลอกกัน เอาอยา งกัน
ในบทรอยกรอง ตองอาศัยฉนั ทลกั ษณ เชน สัมผัส เปนตน ตวั อยางเชน
อยา หวงแหนจอกแหนใหแ กเรา แหน แ หน
พอลมเพลาก็เพลาสายณั ห เพลา เพ ลา
คําทมี่ ีความหมายโดยตรงไดแก คําศัพท คําศัพท คือ คําที่ตองแปลความ เปนคําไทยที่มาจาก
ภาษาอื่น สันสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สุคติ โสดาบัน บุคคล จตุราบาย เปนตน
รวมทั้งศัพทบัญญัติทั้งหลายท่ีใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทัศน เจตคติ กรมธรรม
เปน ตน คําศัพทดังกลาวน้ีจําเปนตองศึกษาวามีมูลมาอยางไร ประกอบข้ึนอยางไร และมีความหมาย
อยา งไร
ข. ความหมายโดยนัย เปนความหมายท่ีสื่อหรือนําความคิดใหเกี่ยวโยงถึงบางส่ิง
บางอยา งทมี่ ีลักษณะหรือคุณสมบัติเหมือนกับคําที่มีความหมายโดยตรง บางทานเรียกวา ความหมาย
รอง หรือความหมายแฝง
ความหมายโดยนัย มหี ลายลกั ษณะ กลาวคอื มคี วามหมายเปนเชิงเปรยี บเทียบ เชน
เปรียบเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคําเดิม ตัวอยางเชน

35

เธอมใี บหนายมิ้ แยมแจม ใส
เขาทาํ งานเอาหนา หมายถงึ ทาํ งานเพ่อื ผลประโยชนข องตน
เด็กสาดโคลนกันเลอะเทอะ
เขาสาดโคลนคณุ พอ หมายถึง ใสร าย
ตน ไมต นนเ้ี ปลอื กสวย
หลอ นรวยแตเปลอื ก หมายถึง ไมรา่ํ รวยจริง
มีการเปรียบเทยี บกับคณุ สมบตั ขิ องสิง่ ท่ีนํามากลา ว เชน
เขาเปน สิงหส นาม หมายถึง เปนคนเลนกฬี าเกง

1.2 ความหมายของสํานวน
สาํ นวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น

ไมไดมีความหมายตามรูปคํา ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัยของ
ความหมายตามลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิของขอ ความน้นั เชน

ออยเขาปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมือผอู น่ื แลวไมม ที างไดคืน
ไกแ กแมป ลาชอ น หมายถึง ผูทมี่ คี วามจัดจานเจนสังเวยี น
วัวหายลอ มคอก หมายถึง เม่อื เกดิ ความเสยี หายแลวจงึ หาทางปองกนั
กนิ ขา วตม กระโจมกลาง หมายถึง การพดู ถงึ สงิ่ สุดวสิ ัยท่ีจะทําได
สวนตาง ๆ ที่นําไปกลาวเปรยี บเทยี บใหเ ขากบั สถานการณ เรียกวา คาํ พังเพย เชน เมื่อของ
หายแลว จงึ คดิ หาทางปองกัน ก็เปรียบวา วัวหายลอมคอก เปนตน
ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ แปล
ความหมายตามนัยของคําหรอื ขอความนั้น ๆ

2. การเขา ใจลักษณะของขอ ความ
ขอความแตล ะขอ ความตอ งมีใจความอนั เปน จดุ สําคัญของเรือ่ ง ใจความของเรื่องจะปรากฏ

ท่ีประโยคสําคัญ เรียกวาประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของขอความก็ได
โดยปกติจะปรากฏในตอนตา ง ๆ ดงั น้ี

ปรากฏอยูในตอนตน ของขอ ความ ตวั อยางเชน
“ภัยอันตรายทจ่ี ะเปน เครอื่ งทาํ ลายชาติอาจเกดิ ข้ึนและมีมาไดต้ังแตภายนอก ทั้งที่ภายใน
อันตรายท่ีจะมีมาต้ังแตภ ายนอกน้นั ก็คือ ขา ศึกศตั รูยกมาย่ํายีตบี านตีเมืองเรา การที่ขาศึกศัตรูจะมาตีนั้น
เขายอมจะเลือกหาเวลาใดเวลาหน่ึงซ่ึงชาติกําลังออนแอและมิไดเตรียมตัวไวพรอม เพ่ือตอสูปองกันตน
เพราะฉะน้ันในบทที่ 2 ขาพเจาจึงไดเตือนทานทั้งหลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญที่สุดเปนเครื่องทอน
กําลงั และเสยี หลักความมนั่ คงของชาติ คือ ความไมส งบภายในชาตินั้นเอง จึงควรอธบิ ายความขอ นส้ี ักหนอย

(พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยหู ัว ปลกุ ใจเสือปา)

36

ปรากฏอยูในตอนกลางของขอ ความ ตัวอยา งเชน
“อนั ความรัก ความชัง ความโกรธ ความกลัว ความขบขนั เหลานี้เปน สามัญ ลกั ษณะของปถุ ุชน
ใครหวั เราะไมเ ปน ย้มิ ไมออก ก็ออกจะพกิ ลอยู คนสละความรักความชังไดก็มีแตพระอรหันต อารมณ
ความรูสกึ ดังนี้ เปน ธรรมชาตขิ องมนษุ ย กวแี ละนักประพนั ธย อ มจะแตงเร่อื งย่ัวเยาอารมณ ความรูสกึ
เหลานี้ และถาเขาแตงเปน แตงดี ก็จะปลุกอารมณของผูอานผูฟงใหเกิดขึ้น ทานคงจะเคยเห็นคน
อานเรอื่ งโศกจบั ใจจนนํา้ ตาไหล สงสารตัวนางเอก พระเอก อานเร่ืองขบขันจนหัวเราะทองคัดทองแข็ง
ท้ัง ๆ ท่ีรูวามันเปนเรื่องอานเลน และคนที่อานก็ไมไดมีสวนเสียอะไรกับตัวนาง ก็พลอยโศกเศราไป
ดวยได อยา งไรกด็ คี วามเศรา ของอารมณอ ันเกดิ จากความยั่วเยา ของศลิ ปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรม
ตาง ๆ นั้น เปน ความสุขชนิดหน่งึ มิฉะนน้ั เรือ่ งทาํ นองโศกนาฏกรรมคงจะไมมีใครดเู ลย”

(นายตํารา ณ เมอื งใต ภาษาและวรรณคดี)

ปรากฏใจความอยทู ายยอ หนา ตัวอยา งเชน
“ทานกลาววา คนเปนสัตวท่ีเรียนรู คือ รูดู เห็นอะไรแลวเม่ือเห็นวาดีก็เอาไว ถาเห็นวาไมดี
ก็ไมเอาและหลกี เล่ียง เดก็ รูร สหวาน ก็อยากไดอกี ถา รูร สขมของบอระเพด็ หรอื เม่ือถูกไฟก็รูสึกรอนจะ
ไมตองการกินบอระเพ็ดหรือเขาใกลไฟอีก นี่เปนเรื่องของการผานพบเคยรูเคยเห็นเรื่องน้ี ตอ ๆ มา
หลาย ๆ ครงั้ เกิดความชาํ นาญชดั เจนขน้ึ โลกมีความเจรญิ กา วหนา เรื่องวัฒนธรรมก็เพราะการผานพบ
และการจัดเจนของมนษุ ย

(เสถยี รโกเศศ ชวี ิตชาวไทยสมัยกอ นและการศึกษาเร่อื งประเพณีไทย)

ประโยคใจความอยูตอนตน และตอนทา ยของขอความ ตวั อยางเชน
“คนไทยน้นั ถอื วาบา นเปนส่ิงจําเปนตอชีวิตต้ังแตเกิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนั้นใช
บา นเปนทเี่ กดิ การคลอดลูกจะกระทํากันที่บานโดยมีหมอพื้นบาน เรียกวา หมอตําแย เปนผูทําคลอด
มไิ ดใ ชโ รงพยาบาลหรือสถานผดุงครรภอยางในปจจบุ นั นี้ และท่ีสุดของชีวิตเมอ่ื มีการตายเกดิ ขน้ึ คนไทย
กจ็ ะเก็บศพของผูตายท่ีเปนสมาชิกของบานไวในบานกอนที่จะทําพิธีเผา เพื่อทําบุญสวดและเปนการ
ใกลชิดกับผตู ายเปน ครง้ั สุดทา ย ดงั นน้ั บา นจงึ เปนทที่ คี่ นไทยใชช วี ิตอยูเกือบตลอดเวลาตั้งแตเกิดจนตาย”

(วบิ ลู ย ลีส้ ุวรรณ “บานไทย” ศลิ ปะชาวบา น)

การเขา ใจถงึ การปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอ ความดังทกี่ ลาวแลว จะชวย
ใหจบั ใจความไดด ีย่ิงขึ้น

3. การเขา ใจลกั ษณะประโยคใจความ
เม่ือเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฎอยูในตอนตาง ๆ

ของขอความแลว ตอ งเขา ใจตอไปวาประโยคใจความเปนอยางไร
ประโยคใจความ คือ ขอ ความทีเ่ ปน ความคดิ หลกั ของหวั ขอ หรอื เรือ่ งของขอ ความน้ัน

37

ตัวอยา งเชน
หวั ขอ บา น
ความคิดหลัก บานเปนท่ีอยูอาศัย
หวั ขอ ราชสีห
ความคดิ หลัก ราชสีหไ ดช อ่ื วาเปนเจา ปาในบรรดาสัตวท ัง้ หลาย
ความคิดหลกั น้ี คอื ประโยคใจความท่จี ะปรากฏในตอนใดตอนหนึง่ ของขอความท่ีกลา วแลว

ฉะน้ันการท่ีจะทราบวา ประโยคใดเปนประโยคใจความ ตอ งพจิ ารณาจากหัวเร่ือง ประโยคใจความมักมี
เน้ือหาสอดคลอ งกบั หวั เรอื่ ง

ในกรณที ไี่ มท ราบหวั ขอเร่ือง ตอ งเขา ใจวา สวนที่เปนประโยคใจความนัน้ จะมเี น้ือความหลกั
ของเนอ้ื ความอ่นื ท่ปี ระกอบกนั ข้นึ เปน หัวขอน้ัน ถาขาดสวนที่เปนใจความ เนื้อความอ่ืนก็เกิดข้ึนไมได
หรอื ความหมายออนลง

การอา นอยางวเิ คราะห

การอานอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ
เพือ่ ทําความเขาใจ และใหเห็นถงึ ความสมั พันธร ะหวา งสว นตาง ๆ เหลา นั้น

การอานอยา งวิเคราะหเริ่มตนจากพ้ืนฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก
เพ่อื ใหเขา ใจเนอื้ เรื่องโดยตลอด ตอจากนั้นจึงแยกเร่ืองในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทําอะไร
เพ่ืออะไร อยางไร ในเร่ืองมีใครบาง หรือตัวละครก่ีตัว และที่มีบทบาทสําคัญมีก่ีตัว ทําไมเหตุการณ
จงึ เปนอยา งน้นั หรือเพราะเหตุใด ตอไปนาจะเปนอยา งไร

ตอ ไปน้ีจะนํานทิ านเร่ือง “กระตายบนดวงจันทร” มาเลาใหฟง

นิทานเร่อื ง กระตายบนดวงจันทร

กาลครงั้ หนง่ึ มกี ระตา ย ลงิ นกนํ้า และสนุ ขั จ้ิงจอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวตัดชีวิต และ
บาํ เพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา พระอินทรขอทดสอบในศรัทธาของสัตวทั้งสี่ จึงปลอมตัวเปนพราหมณ
เท่ียวขอบรจิ าคทานโดยไปขอจากลงิ เปน ตัวแรก ลงิ มอบมะมว งให จากนั้นพราหมณไปขอทานจากนกน้ํา
นกนาํ้ ถวายปลาซ่งึ มาเกยตนื้ อยูรมิ ฝงแมนา้ํ สว นสุนัขจิ้งจอกก็ถวายนมหมอ หนึ่งกับผลไมแ หง

เมอื่ พราหมณไปขอบริจาคทานจากกระตาย กระตายพูดกับพราหมณวา “ขากินแตหญาเปน
อาหารหญาก็ไมมีประโยชนใด ๆ กบั ทานเลย” พราหมณจ งึ เอย ขนึ้ วา ถากระตายบําเพญ็ พรตเปนฤๅษี
ท่แี ทจ รงิ ขอใหส ละชีวิตของตนเปน อาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทันทีและทําตามที่พราหมณ
ขอรอ งวา ใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอื ฆา และปรงุ กระตายเปนอาหาร กระตายปนข้ึน
ยืนบนกอนหินและกระโดดลงกองไฟ ในขณะท่ีกระตายกําลังจะตกสูเปลวไฟน้ัน พราหมณไดควา
กระตายไว แลวเปด เผยตัวตนท่แี ทจ ริงวา คอื ใคร แลวพระอินทรก ็นาํ กระตายไปไวบ นดวงจนั ทร

(จากนิตยสารสารคดี ฉบบั ท่ี 147 ปท ่ี 13 หนา 30)

38

เม่ืออา นเรือ่ งนอ้ี ยางวเิ คราะหก ็จะตอ งใหค วามคดิ ติดตามประเด็นตา ง ๆ ตัวละครในนทิ านเรื่องน้ี
มใี ครบา ง มีลักษณะนิสัยอยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําสิ่งใดบาง ทําอยางไร ผลของการกระทํา
เปนอยางไร ทําไมสัตวทงั้ 4 จึงสาบานรว มกนั วา จะไมฆาสตั วแ ละบําเพญ็ ตนเปนฤๅษอี ยูในปา เพราะเหตุใด
สัตวทั้ง 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทรเพียงตัวเดียว
หากพระอนิ ทรนาํ สัตวท้งั 4 ไปไวบนดวงจันทรเ ราจะเหน็ รปู ของสัตวท ั้ง 4 บนดวงจนั ทรทั้งหมดหรือไม

เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการอาน และนสิ ัยรักการอา น

การอา นอยา งมมี ารยาทเปน เรอื่ งท่ีจาํ เปนและสาํ คญั เพราะการอานอยางมีมารยาทเปน เรื่อง
การประพฤติปฏบิ ตั ิอยา งมวี นิ ยั และรบั ผิดชอบ รวมทั้งการมจี ติ สาํ นึกและแสดงถงึ ความเจรญิ ทางดาน
จติ ใจทค่ี วรยดึ ถือใหเ ปนนสิ ยั

มารยาทในการอา น

คาํ วา มารยาท หมายถงึ กิริยา วาจาทเี่ รียบรอย หรอื การกระทาํ ท่ดี ีงาม ผอู า นที่ดีตอ งมี
มารยาทท่ดี ีในการอา น ดงั ตอ ไปนี้

1. ไมสงเสียงดังรบกวนผอู นื่
2. ไมทําลายหนงั สอื โดยการ ขดู ลบ ขีด ทับ หรือฉกี สวนทต่ี อ งการ
3. เม่ือคดั ลอกเนอื้ หาเพือ่ อา งองิ ในขอ เขียนของตน ตอ งอา งองิ แหลง ทีม่ าใหถ กู ตอ ง
ตามหลกั การเขียนอางองิ โดยเฉพาะงานเขยี นเชงิ วชิ าการ
4. เมือ่ อานหนงั สือเสรจ็ แลวควรเก็บหนังสือไวท เี่ ดมิ
5. ไมค วรอา นเรอ่ื งทเี่ ปน สว นตัวของผอู น่ื
6. อานอยา งต้ังใจ และมสี มาธิ รวมทัง้ ไมทาํ ลายสมาธผิ อู นื่
7. ไมใ ชสถานทอี่ านหนังสอื ทาํ กิจกรรมอยางอ่ืน เชน นอนหลบั รบั ประทานอาหาร

นิสยั รักการอาน

การทบี่ ุคคลใดบุคคลหนึง่ จะมีนสิ ัยรกั การอานไดจ ะตอ งไดรบั การฝก ฝนมาต้ังแตเ ดก็ ๆ แตก ม็ ใิ ช
วาเม่ือโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ท้ังน้ีเราจะตองสรางบรรยากาศ
สภาพแวดลอมทเี่ อื้อใหเ ด็ก ๆ หนั มาสนใจการอาน ดงั น้ี

1. อานหนงั สอื ที่ตนเองชอบ จะทําใหอานไดอ ยางตอ เน่อื ง และไมเบอื่ หนา ย
2. ทําตนใหเปนผใู ฝร ู
3. การอานจะตอ งมีสมาธเิ พอื่ จับใจความของเร่ืองท่อี านได
4. เรมิ่ อานหนังสอื จากระยะเวลาสั้น ๆ กอน แลวคอย ๆ กําหนดเวลาเพิ่มขึ้น
5. การอานจะตอ งมสี มาธิเพอื่ จบั ใจความของเรือ่ งท่ีอานได

39

6. จัดตารางเวลาสําหรบั การอา นหนงั สอื เปนประจาํ ทกุ วันใหเ กดิ ความเคยชินจนเกิดเปนนิสัย
รกั การอา น

฀฀฀฀

กิจกรรม บทที่ 3 การอาน

กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรียนตอบคําถามตอ ไปน้ี
1. การอา นในใจมีจุดมุงหมายอยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….……………
2. การอานออกเสียงมลี กั ษณะอยางไร
………………………………………………………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….……………
3. จงยกตัวอยางการอานออกเสยี งทีเ่ ปน ทางการมา 5 ตัวอยาง

…………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….…………………………………………….………
กิจกรรมที่ 2 การจบั ใจความสาํ คญั คือการอานอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..………
กิจกรรมท่ี 3 ส่ืออเิ ลก็ ทรอนกิ สชว ยใหเกดิ การเรียนรูตลอดชีวติ ไดแ กอ ะไรบา ง
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………..……………………
กิจกรรมที่ 4 การอา นอยา งไร จงึ จะเรียกวา เปนการอา นวิเคราะหว จิ ารณ
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….…………………………………
กจิ กรรมท่ี 5 ผูอา นที่ดี ควรมมี ารยาทอยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….………………….……………

40

บทท่ี 4
การเขียน

สาระสาํ คญั

การเขยี น เปนทักษะสาํ คญั หนง่ึ ในทกั ษะท้งั สี่ของรายวิชาภาษาไทย คอื การฟง อา น เขียน และ
พดู การเขียนหนงั สอื ใหไ ดดีจะเปน พน้ื ฐานในการเรียนรู และการนาํ เสนอผลการเรียนรใู นเรอ่ื งตา ง ๆ
ไดดี ทําใหค วามรูขยายไปอยา งกวางขวาง ผเู รยี นจึงควรไดรจู ักและฝกฝนการเขยี นประเภทตา ง ๆ

ผลการเรียนทค่ี าดหวัง ผเู รียนสามารถ

1. เลอื กใชภ าษาในการนําเสนอตามรปู แบบของงานเขียนประเภทรอยแกว และ
รอยกรอง ไดอ ยางสรางสรรค

2. ใชแผนภาพความคดิ จัดลาํ ดับความคดิ กอนการเขยี น
3. แตง บทรอ ยกรอง ประเภทกลอนสี่ กลอนสภุ าพ
4. เขียนบทรอ ยแกว ประเภทประวตั ติ นเอง อธบิ ายความ ยอ ความ ขา ว
5. เขยี นรายงานการคนควา สามารถอา งอิงแหลง ความรไู ดถกู ตอ ง
6. กรอกแบบรายการตา ง ๆ
7. ปฏิบัตติ นเปน ผมู มี ารยาทในการเขยี น และการจดบันทกึ อยา งสมา่ํ เสมอ

ขอบขายเน้อื หา

เรอ่ื งที่ 1 หลกั การเขยี น การใชภ าษาในการเขียน
เรอื่ งที่ 2 หลกั การเขียนแผนภาพความคิด
เรือ่ งที่ 3 การเขยี นเรยี งความและยอ ความ
เรือ่ งท่ี 4 การเขยี นเพอื่ การสือ่ สาร
เรอ่ื งท่ี 5 การสรา งนิสัยรักการเขียนและการศึกษาคนควา

41

เรือ่ งท่ี 1 หลกั การเขียน การใชภาษาในการเขยี น

หลักการเขียน

การเขยี นเพื่อส่อื ความหมายใหผ ูอน่ื เขา ใจตามตอ งการน้นั มีความจําเปน ตองระมัดระวังใหม าก
เก่ียวกับการใชภาษา ควรใชถ อยคําทค่ี นอาน อา นแลว เขาใจทันที เขียนดวยลายมอื ทช่ี ดั เจนอานงายเปน
ระเบียบและผูเขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียน ใชคําใหเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บคุ คลดว ย จึงจะถือวาผเู ขยี นมหี ลักการใชภ าษาไดด มี ีประสิทธิภาพ

การเขียนมหี ลกั ท่ีควรปฏบิ ตั ิดงั ตอ ไปน้ี
1. เขยี นใหชัดเจน อา นงาย เปนระเบยี บ
2. เขียนใหถูกตอ ง ตรงตามตัวสะกด การนั ต วรรณยุกต
3. ใชถ อ ยคาํ ท่ีสุภาพ เหมาะสมกับกาลเทศะ และบุคคล
4. ใชภ าษาทง่ี าย ๆ สน้ั ๆ กะทดั รดั สือ่ ความหมายเขา ใจไดด ี
5. ใชภาษาเขียนที่ดี ไมควรใชภ าษาพดู ภาษาโฆษณาหรอื ภาษาทไ่ี มไ ดม าตรฐาน
6. ควรใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอนใหถ ูกตอ ง เชน เวนวรรค ยอ หนา ฯลฯ
7. เขยี นใหสะอาด
ตวั อยา ง
ขอ ความการเขยี นชองซา ยมือมีขอบกพรองอยางไร พรอมขอ วิจารณ

ขอความท่ีเขยี น ขอวจิ ารณ

1. ความรกั โคถกึ 1. เขียนไมช ดั เจน อา นเขา ใจยาก ควรเขียน
ใหชดั เจนวา “ความรักเหมอื นโคถกึ ”

2. ชวี ิตของฉนั มีหมานาํ 2. ใชคําไมส ภุ าพในภาษาพดู สนุ ขั

3. หมอเด็กยงั ไวใ จไมไ ด 3. คําขีดเสน ใตเ ขา ใจยาก ควรเปน
“หมอคนนัน้ ยงั เด็กอยยู งั ไวใ จไมไ ด

4. คนกินกลว ย แขกรอนจนตาเหลือก 4. แบงวรรคไมถูก ควรเปน
“คนกนิ กลว ยแขกรอ นจนตาเหลือก

5. นายมาเปน ไขโ ปง ดับอนาถ 5. ใชสาํ นวนสื่อมวลชน ควรแกไ ขเปน
"นายมาถกู ยิงถงึ แกก รรมแลว "


Click to View FlipBook Version