วิชา ภาษาไทย พท21001 ม.ต้น

หนังสอื เรยี น สาระความรูพ้นื ฐาน

รายวชิ า ภาษาไทย
(พท21001)

ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน

(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)

หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน
พุทธศักราช 2551

หามจาํ หนา ย

หนงั สอื เรยี นเลม นี้ จัดพมิ พด วยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพื่อการศกึ ษาตลอดชวี ิตสาํ หรบั ประชาชน
ลิขสทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ

สํานักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั
สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ

หนงั สอื เรยี นสาระความรพู ื้นฐาน

รายวิชาภาษาไทย (พท21001)

ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน

ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. 2560
ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 2 /2555

3

คํานํา

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอก
โรงเรยี น ตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2544 ซึ่งเปนหลักสูตรที่พัฒนาข้ึนตามหลัก
ปรชั ญาและความเชื่อพ้นื ฐานในการจดั การศกึ ษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรู
และส่งั สมความรู และประสบการณอ ยา งตอ เนื่อง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน
นโยบายทางการศึกษาเพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพ
ทีส่ ามารถสรางรายไดท ม่ี ่ังคัง่ และมัน่ คง เปนบุคลากรทมี่ วี นิ ยั เปย มไปดวยคุณธรรมและจรยิ ธรรม และมี
จิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย
มาตรฐาน ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง และเนอื้ หาสาระ ท้งั 5 กลมุ สาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย
กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเน้ือหาสาระ
เก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาท่ีมี
ความเกยี่ วขอ งสมั พันธกนั แตย ังคงหลกั การและวิธีการเดิมในการพฒั นาหนงั สือท่ีใหผ เู รยี นศึกษาคน ควา
ความรูด ว ยตนเอง ปฏิบัตกิ จิ กรรม ทําแบบฝก หัดเพ่อื ทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยน
เรียนรกู ับกลมุ หรือศกึ ษาเพิม่ เติมจากภมู ิปญ ญาทอ งถิ่น แหลง การเรียนรูและสอ่ื อ่นื

การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งนี้ ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวิชา และผเู ก่ยี วของในการจัดการเรียนการสอนที่ศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสื่อ
ตาง ๆ มาเรียบเรียงเน้ือหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวชี้วัดและ
กรอบเน้ือหาสาระของรายวชิ า สํานกั งาน กศน. ขอขอบคณุ ผมู สี วนเกี่ยวของทกุ ทานไว ณ โอกาสนี้ และ
หวังวาหนังสือเรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดับ หากมี
ขอเสนอแนะประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอมรับดวยความขอบคณุ ยิ่ง

4

สารบญั

หนา
คํานํา
คาํ แนะนาํ การใชหนังสอื เรยี น
โครงสรางรายวชิ า
ขอบขายเนอ้ื หา
บทท่ี 1 การฟง การดู............................................................................................ 1

เรื่องที่ 1 หลักเบอื้ งตน ของการฟง และการดู ..................................................... 2
เร่ืองที่ 2 หลกั การฟง เพอ่ื จบั ใจความสาํ คญั ....................................................... 3
เรือ่ งที่ 3 หลกั การฟง การดู อยา งมวี จิ ารณญาณ .............................................. 6
เร่ืองท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู .................................................................... 6
บทที่ 2 การพดู ................................................................................................. 9
เรื่องที่ 1 สรปุ ความ จบั ประเดน็ สําคญั ของเรอ่ื งทีพ่ ูด..................................... 10
เร่ืองท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ .................................................................... 11
เรอ่ื งท่ี 3 มารยาทในการพดู ............................................................................ 14
บทที่ 3 การอา น ...............................................................................................17
เรอ่ื งที่ 1 การอานในใจ ................................................................................... 18
เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง ............................................................................ 18
เรือ่ งท่ี 3 การอานจับใจความสาํ คญั ................................................................ 33
เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอา น และนสิ ัยรักการอาน........................................ 38
บทท่ี 4 การเขยี น ...............................................................................................40
เรื่องที่ 1 หลักการเขยี น การใชภาษาในการเขียน.......................................... 41
เรอ่ื งท่ี 2 หลกั การเขยี นแผนภาพความคิด ...................................................... 43
เรอ่ื งที่ 3 การเขียนเรยี งความและยอ ความ ..................................................... 49
เรอ่ื งที่ 4 การเขียนเพอื่ การสอ่ื สาร.................................................................. 67
เรอ่ื งที่ 5 การสรางนสิ ยั รักการเขียนและการศึกษาคนควา .............................. 80
บทท่ี 5 หลักการใชภ าษา............................................................................................. 94
เรอ่ื งที่ 1 การใชค ําและการสรางคาํ ในภาษาไทย............................................. 95
เร่อื งที่ 2 การใชเครือ่ งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ.....................................105
เรือ่ งที่ 3 ชนดิ และหนาทขี่ องประโยค...........................................................116

5

เรือ่ งท่ี 4 หลักในการสะกดคํา.......................................................................121
เรื่องที่ 5 คําราชาศพั ท..................................................................................127

เร่อื งท่ี 6 การใชสํานวน สภุ าษติ คําพังเพย..................................................130
เรอื่ งท่ี 7 หลกั การแตงคาํ ประพันธ................................................................135
เรื่องที่ 8 การใชภาษาทเี่ ปนทางการและไมเ ปนทางการ................................141
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม ......................................................................144
เรอื่ งท่ี 1 หลักการพิจารณาวรรณคดแี ละหลกั การพนิ จิ วรรณกรรม...............145
เร่ืองท่ี 2 หลกั การพนิ จิ วรรณคดีดานวรรณศิลปและดา นสังคม.....................149

เรอื่ งที่ 3 เพลงพ้ืนบา น เพลงกลอมเด็ก........................................................155
บทท่ี 7 ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชีพ.................................................168

เร่ืองที่ 1 คณุ คาของภาษาไทย ......................................................................169

เรอื่ งท่ี 2 ภาษาไทยกับชอ งการประกอบอาชีพ..............................................170
เรอ่ื งท่ี 3 การเพ่ิมพูนความรูและประสบการณทางดา นภาษาไทย

เพือ่ การประกอบอาชพี ..................................................................172

เฉลยแบบฝกหดั ......................................................................................................179
บรรณานกุ รม ......................................................................................................184
คณะผูจดั ทาํ ......................................................................................................186

6

คาํ แนะนาํ ในการใชหนังสอื เรยี น

หนังสือเรียนสาระความรูพื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน
เปนหนังสือเรียนท่จี ดั ทาํ ข้นึ สาํ หรับผเู รียนที่เปน นักศกึ ษานอกระบบ

ในการศึกษาหนงั สือเรียนสาระความรูพ้ืนฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน ผูเรียนควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี

1. ศกึ ษาโครงสรางรายวิชาใหเขา ใจในหวั ขอ และสาระสําคญั ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวัง
และขอบขายเนอ้ื หาของรายวชิ านนั้ ๆ โดยละเอยี ด

2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตล ะบทอยา งละเอียด ทํากิจกรรม แลว ตรวจสอบกับ
แนวตอบกจิ กรรม ถาผเู รียนตอบผดิ ควรกลับไปศกึ ษาและทาํ ความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใ หเขาใจ กอน

ท่จี ะศกึ ษาเรือ่ งตอ ๆ ไป
3. ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมทา ยเร่อื งของแตละเรือ่ ง เพ่อื เปนการสรุปความรู ความเขา ใจของเน้ือหา

ในเรื่องน้ัน ๆ อีกครั้ง และการปฏิบัติกิจกรรมของแตล ะเนื้อหา แตละเรื่อง ผูเ รียนสามารถนําไป

ตรวจสอบกบั ครแู ละเพอื่ น ๆ ท่รี วมเรียนในรายวชิ าและระดับเดยี วกันได
4. หนังสือเรยี นเลม นม้ี ี 7 บท
บทที่ 1 การฟง การดู

บทท่ี 2 การพูด
บทที่ 3 การอา น
บทที่ 4 การเขยี น

บทที่ 5 หลกั การใชภาษา
บทที่ 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี

7

โครงสรา งรายวชิ าภาษาไทย (พท21001)
ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน

สาระสาํ คญั

1. การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญเพราะชวยใหสามารถรับรูข า วสารและเหตุการณ
ตาง ๆ ของสงั คม ทาํ ใหป รับตัวไดก ับความเจรญิ กาวหนาทางวทิ ยาการตา ง ๆ สามารถวเิ คราะห วิจารณ
และนาํ ความรูไปใชใ นชีวติ ประจาํ วันได

2. การเขยี นเปน การสอ่ื สารท่จี ดั ระบบความคิด การเลอื กประเด็น การเลอื กสรรถอ ยคาํ
เพ่ือถา ยทอดเปน ตัวอกั ษรในการสอ่ื ความรู ความคดิ ประสบการณ อารมณ ความรสู ึก จากผเู ขียนไปยัง
ผอู า น

3. การฟง การดู และการพดู เปนทักษะทสี่ ําคญั ของการสื่อสารในการดาํ เนนิ ชวี ิตประจาํ วนั
จึงจําเปนตองเขา ใจหลกั การเบอ้ื งตน และตองคํานึงถึงมารยาทในการฟง การดูและการพดู ดว ย

4. การใชภาษาไทยใหถูกตองตามหลักภาษา ทาํ ใหเกิดความภาคภูมิใจในภูมิปญญาของ
คนไทยจึงตองตระหนักถึงความสําคัญของภาษาและตองอนุรักษภาษาไทยไวเปนสมบัติของชาติ
สืบตอ ไป

5. การใชทักษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความรู การเขาใจระดับของภาษาสามารถ
ใชคําพดู และเขยี นไดดี ทําใหเ กิดประโยชนต อ ตนเองและสวนรวม

6. วรรณคดีไทยเปนมรดกของภาษาและวัฒนธรรมท่ีมีคุณคา เปนมรดกทางปญ ญาของคนไทย
แสดงถงึ ความรุง เรืองของวัฒนธรรมทางภาษา เปน การเชิดชคู วามเปน อารยะของชาติ

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั

เมื่อศกึ ษาชดุ วชิ าแลว ผูเรยี นสามารถ
1. จับใจความสาํ คัญ และเลาเร่ืองได ตีความได อานในใจและอานออกเสียง วิเคราะห
วิจารณ ประเมนิ คาได เลอื กหนงั สอื และสารสนเทศไดแ ละมีมารยาทในการอานและมนี ิสยั รักการอา น
2. อธิบายการเขียนเบ้ืองตนได เขียนเรียงความ ยอความ เขียนจดหมาย เขียนโตแยง
เขียนรายงาน เขียนคําขวัญ เขียนประกาศ เขียนเชิญชวน กรอกแบบรายการ แตงคําประพันธ
บอกคุณคา ของถอยคาํ ภาษาและสามารถเลือกใชถอยคาํ ในการประพันธ เขียนอางอิง เขียนเลขไทย
ไดถ ูกตอ งสวยงาม
3. บอกหลักเบอื้ งตน และจดุ มงุ หมายของการฟง การดแู ละการพูดได และสามารถพูด
ในโอกาสตา ง ๆ ได
4. บอกลกั ษณะสําคัญของภาษาและการใชภ าษาในการสอ่ื การ ใชพจนานกุ รมและสารานุกรม
ในชีวิตประจาํ วันได

8

5. บอกชนิดและหนา ท่ีของคาํ ประโยค และนาํ ไปใชไดถ กู ตอ ง
6. ใชเคร่ืองหมายวรรคตอน อักษรยอ คําราชาศัพท หลักการประชุม การอภิปราย
การโตวาที
7. บอกความหมายของวรรณคดีและวรรณกรรม องคประกอบและรูปแบบลักษณะเดนของ
วรรณคดีได
8. บอกความหมายของวรรณกรรมมุขปาฐะ และวรรณกรรมลายลักษณได
9. บอกความหมายและลกั ษณะเดน ของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ประเภทรูปแบบของวรรณกรรมไทย
ปจจบุ นั ได
10. อา นวรรณคดแี ละวรรณกรรม บอกแนวความคิด คานยิ ม คุณคา หรอื แสดงความคดิ เหน็ ได
11. บอกลกั ษณะสาํ คัญและคณุ คา ของเพลงพ้นื บา น และบทกลอ มเดก็ พรอ มทั้งรอ งเพลงพ้ืนบา น
และบทกลอ มเด็กได

ขอบขา ยเน้ือหา

บทท่ี 1 การฟง การดู
บทท่ี 2 การพดู
บทที่ 3 การอาน
บทท่ี 4 การเขยี น
บทที่ 5 หลักการใชภ าษา
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทท่ี 7 ภาษาไทยกับการประกอบอาชีพ

1

บทท่ี 1
การฟง การดู

สาระสาํ คญั

การฟง การดู เปนทักษะสําคัญประการหนึ่งของการสื่อสารท่ีเราใชมากท่ีสุดทั้งเร่ืองของ
การศกึ ษาเลาเรียน การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตองเขาใจหลักการ
เบ้ืองตน เพื่อเปนพื้นฐานในการประยุกตใชในข้ันสูงขึ้นไป นอกจากน้ีตองพัฒนาทักษะเหลานี้ใหมี
ประสทิ ธิภาพโดยคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการฟง และการดดู วย

ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวัง ผูเรยี นสามารถ

1. สรุปความจบั ประเด็นสาํ คัญของเรื่องทฟี่ งและดู
2. วิเคราะหค วามนาเชอ่ื ถือ จากการฟง และดูสอ่ื โฆษณา และขา วสารประจําวนั

อยา งมีเหตผุ ล
3. วเิ คราะหการใชน ํา้ เสียง กิรยิ า ทา ทาง ถอยคาํ ของผูพดู อยา งมเี หตผุ ล
4. ปฏบิ ัตติ นเปนผูมีมารยาทในการฟงและดู

ขอบขายเนอื้ หา

เร่ืองที่ 1 หลักเบื้องตน ของการฟง และการดู
เรอ่ื งที่ 2 หลกั การฟงเพอ่ื จับใจความสําคญั
เร่ืองท่ี 3 หลกั การฟง การดู และการพูดอยา งมีวิจารณญาณ
เรื่องที่ 4 การมมี ารยาทในการฟง และการดู

2

เรื่องที่ 1 หลกั เบอ้ื งตน ของการฟง และการดู

หลกั เบือ้ งตนของการฟง และการดู

ความหมายของการฟงและการดู
การฟงและการดูหมายถึง การรบั รเู รื่องราวตา ง ๆ จากแหลง ของเสียงหรือภาพ หรือเหตุการณ
ซง่ึ เปน การฟงจากผูพดู โดยตรง หรอื ฟงและดูผานอุปกรณ หรือส่ิงตาง ๆ แลวเกิดการรับรูและนําไปใช
ประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกิดความถูกตอ ง วอ งไว ไดป ระสิทธิภาพ
หลักการฟง และการดูทดี่ ี

1. ตอ งรูจุดมุง หมายของการฟง และดู และตอ งจดบันทึกเพ่อื เตือนความจาํ
2. ตอ งฟง และดูโดยปราศจากอคติ เพอื่ การวเิ คราะหวจิ ารณทีต่ รงประเด็น
3. ใหความรวมมอื ในการฟง และดูดวยการรว มกจิ กรรม

จุดมุงหมายของการฟง และการดู

การฟง มจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี
1. ฟงเพอื่ จบั ใจความสําคัญไดวาเรือ่ งท่ีฟง น้ันเปนเรอ่ื งเกยี่ วกบั อะไร เกิดขึ้นทีไ่ หน เม่อื ไร หรือ
ใครทาํ อะไร ที่ไหน เมอ่ื ไร
2. ฟงเพ่ือจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการบันทึกยอ
เพอื่ ชว ยความจํา
3. ฟงเพื่อหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองตั้งใจฟงเปนพิเศษ และตองใช
วิจารณญาณพิจารณาวาเร่ืองที่ฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความถูกตอง
มเี หตุผลนาเชอื่ ถือมากนอ ยเพียงใด ซ่งึ ผูฟ งควรพิจารณาเรื่องราวทีฟ่ ง ดวยใจเปน ธรรม
4. ฟง เพ่ือเกิดความเพลิดเพลิน และซาบซ้ึง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และดนตรี ผูฟง
ตอ งมคี วามรูใ นเรอื่ งทฟี่ ง เขาใจคาํ ศัพท สัญลักษณตา ง ๆ และมคี วามสามารถในการตีความ เพื่อใหเกิด
ความไพเราะซาบซ้ึงในรสของภาษา
5. ฟงเพ่อื สง เสริมจินตนาการ และความคิดสรางสรรค เปนความคิดท่ีเกิดข้ึนขณะท่ีฟง หรือ
หลงั จากการฟง ซึ่งอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรอื การพดู
การดมู จี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี
1. ดูเพื่อใหร ู เปนการดูเพอ่ื ใหเปนคนทันโลกทันเหตุการณ
2. ดูเพื่อศึกษาหาความรู เปนการดูท่ีชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมีความรูมากข้ึน
หรอื มคี วามชดั เจนลมุ ลกึ ข้นึ
3. ดูเพ่ือความเพลดิ เพลนิ เชน ละคร เกมโชว มิวสิควดิ ีโอ

3

4. ดเู พ่ือยกระดบั จิตใจ เปนการดูท่ีจะทําใหจิตใจเบิกบานและละเอียดออน เขาถึงธรรมชาติ
และสจั ธรรม ไดแก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ยี วกับธรรมะ การดูกีฬา

เร่ืองท่ี 2 หลกั การฟงเพอื่ จบั ใจความสาํ คญั

การฟง เพื่อจบั ใจความสาํ คัญ เปน การฟงเพอื่ ความรู ผูฟ งตองตง้ั ใจฟงและพยายามสรุป เนื้อหา
โดยมหี ลกั การสําคัญ ดังนี้

1. มสี มาธดิ ี ต้ังใจฟง ติดตามเรื่อง
2. ฟง ใหเ ขาใจและลําดบั เหตกุ ารณใ หดีวา เรอื่ งที่ฟง เปนเรอ่ื งของอะไร ใครทาํ อะไร ทีไ่ หน
อยา งไร
3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาํ คญั ตอนใดเปนสว นขยาย
4. บนั ทึกขอ ความสําคัญจากเร่ืองทฟ่ี ง

ตวั อยาง การฟง เพ่อื จับใจความสําคญั

1. จับใจความสาํ คัญจากบทรอยแกว

รอ ยแกว คือ ความเรียงทส่ี ละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสียงและความหมาย แตไม
กําหนดระเบยี บบญั ญตั ิแหง ฉนั ทลกั ษณคอื ไมจ ํากดั ครุ ลหุ ไมกาํ หนดสัมผัส

ตัวอยาง “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” สุภาษิต “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” นี้โดยมากรูจัก
ความหมายกันแพรหลายอยูแลว คือวา เห็นผิดเปนชอบ เชน ตัวอยาง เห็นเพื่อนของตนคาฝนเถื่อน
หามเทาไรก็ไมฟงจนเพื่อนผูนั้นถูกจับเสียเงินเสียทองมากมาย เชนนี้มักกลาวติเตียนทานผูนั้นวา
“เห็นกงจักรเปนดอกบัว”
(ชมุ นุมนพิ นธ ของ อ.น.ก.)

ใจความสําคัญ เห็นกงจักรเปนดอกบัว คอื เหน็ ผดิ เปนชอบ

ตัวอยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมัยกอน ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจาก
ตระกูลดีมวี ชิ าความรูกม็ ักรับราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ
ตนเองไดกม็ ี เชา เขาก็มี อยูกับบิดามารดาก็ไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลานี้จะ
งอกเงยหรอื หมดไปก็อยูท่ีภรรยาผูเปนแมบ า น
(แมศรีเรอื น ของทิพยว าณี สนทิ วงศ)

ใจความสําคัญ ครอบครวั ไทยสมัยกอ น ผูชายทีม่ คี วามรนู ยิ มรบั ราชการ ทรัพยส มบตั ทิ ม่ี จี ะ
เพ่ิมขึ้นหรือหมดไปกอ็ ยทู ภี่ รรยา

4

2. จบั ใจความสาํ คัญจากบทรอยกรอง

รอ ยกรอง คือ ถอ ยคาํ ทีเ่ รยี บเรยี งใหเ ปน ระเบยี บตามบัญญตั ิแหง ฉนั ทลักษณ คือ ตาํ ราวา

ดวยการประพันธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน

ตวั อยา ง ฟงขอความตอ ไปน้แี ลว จบั ใจความสําคญั (ครูหรือนกั ศึกษาเปน ผูอา น)

นางกอดจบู ลบู หลังแลว สง่ั สอน อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห

พอไปดศี รสี วสั ดก์ิ าํ จดั ภัย จนเติบใหญย ง่ิ ยวดไดบวชเรียน

ลูกผชู ายลายมือน้นั คอื ยศ เจา จงอตสา หทาํ สมาํ่ เสมียน

แลว พาลกู ออกมาขา งทาเกวียน จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ

(กาํ เนิดพลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภ)ู

ใจความสําคัญ การจากกนั ของแมล กู คอื นางวนั ทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให

โอวาทและจากกันดวยความอาลยั อาวรณอ ยา งสุดซง้ึ

ตัวอยาง การฟงบทรอ ยกรองเพอื่ จับใจความสาํ คัญ (ครูอานใหฟง )

ถึงบางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดียรดาษคนลงสรงสนาน

เสยี งเจ๊ยี วจา วฉาวฉานา สาํ ราญ ลวนเบิกบานแชม ชน่ื ร่ืนฤทยั

คลืน่ ซัดสาดฟาดฝงดงั ซูซา ถึงแสงแดดแผดกลา หากลวั ไม

เด็กกระโดดโลดเตน เลน น้ําไป พวกผใู หญค อยเฝา เหมือนเขา ยาม

เราหยดุ พักกินกลางวันกันท่ีน่ี ในรานมผี คู นอยลู น หลาม

มอี าหารจีนไทยรสไมท ราม คนละชามอ่ิมแปลม าแคค อ

ฟงบทรอ ยกรองขางบนแลวตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี (นิราศสตั หีบ พล.ร.ต.จวบ หงสกลุ )

1. เรือ่ งอะไร (เท่ยี วชายทะเล)

2. เกี่ยวกับใคร (เดก็ และผใู หญ)

3. ทําอะไร (สงเสียงดงั วง่ิ เลน ตามชายหาด)

4. ทีไ่ หน (บางแสน)

5. เม่อื ไร (ตอนกลางวัน)

ใจความสาํ คัญ เด็กและผใู หญไ ปเทีย่ วบางแสน รับประทานอาหารกลางวนั เดก็ เลนน้ํา

ผใู หญค อยเฝาสนกุ สนานมาก

3. จับใจความสาํ คัญจากบทความ

บทความ คือ ขอเขียนซึ่งอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพใน
หนังสอื พิมพ วารสาร สารานกุ รม เปน ตน

5

ตวั อยา ง ใครทเี่ คยกินไขเยย่ี วมาคงประหลาดใจวา ทําไมเรียกวาไขเยยี่ วมา ทัง้ ๆ ทตี่ ามปกติ
แลว ใชข ้ีเถา จากถานไมผ สมวตั ถุดิบอื่น ๆ พอกไขจนเกิดปฏิกิริยาระหวางสารท่ีพอกกับเนื้อไขจนเกิดวุน
สีดํา ๆ เปน ไขเยี่ยวมา ขึน้ มา โดยไมไ ด “เย่ียวมา ” สักกะหยดมากอนปฏิสนธิจนเปนไขกินอรอยแตก็น่ัน
แหละ นา จะสนั นิษฐานกนั ไดวา ตน ตาํ รบั เดิมของการทําไขวุนดําเชนน้ี มาจากการเอาไขไปแชเย่ียวมา
จริงๆ และเจา ฉมี่ า นีเ่ องทที่ าํ ปฏิกิรยิ ากับไขจนเปนวุนข้ึนมา

ทวา ในยุคหลัง ๆ ชะรอยจะหาฉี่มา ลาํ บากหรอื ไมส ะดวก กเ็ ลยหาสตู รทาํ ทาํ ไขป สสาวะมา
ใหมใ หสะดวกและงายดายรวมทงั้ ประหยดั เพราะไมตองเลย้ี งมา เอาฉเ่ี หมอื นเดิมก็เปนได

สวนรสชาติจะเหมือนตํารับเดิมหรือเปล่ียนแปลงประการใด ก็ยังไมมีใครพิสูจนหรือ
พยายามทาํ ออกมาเทยี บเคียงกัน

ตัดตอนจากหนังสือสยามรัฐฉบบั วันที่ 24 กมุ ภาพันธ 2530

ใจความสําคญั ไขเยย่ี วมา ไมไ ดใ ชเ ยย่ี วมา ในการทาํ

4. จับใจความสําคญั จากขา ว

ขาว คือ คาํ บอกเลา เรอ่ื งราวซึ่งโดยปกตมิ กั เปนเรื่องเกิดใหมห รือเปน ทนี่ า สนใจ
ตวั อยา ง ทศ่ี าลจงั หวดั อบุ ลราชธานี พนักงานอัยการจังหวัดเปน โจทกฟ อ งนายวนั สนั สงู โนน
อายุ 44 ป เปนจําเลย ฐานเมื่อวันที่ 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวัน จําเลยไดบังอาจตัดฟนตนไมประดู
1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาติ และบังอาจแปรรูปไมประดูดังกลาว จํานวน 8 แผน ประมาณ 0.48
ลกู บาศกเมตร และมีไมดังกลาวไวครอบครอง เหตุเกิดท่ีตําบลนาจะหลวย อําเภอนาจะหลวย จังหวัด
อุบลราชธานี
ศาลจงั หวัดอุบลราชธานี มีคาํ พพิ ากษาวา จําเลยมีความผิด พ.ร.บ.ปา สงวนแหง ชาติ พ.ร.บ.
ปา ไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จําคกุ 18 เดอื น จําเลยใหก ารสารภาพขณะจับกุมเปน
ประโยชนแ กก ารพจิ ารณาอยบู า ง จงึ มเี หตบุ รรเทาโทษ ลดโทษใหห นึ่งในส่ี คงจาํ คกุ 13 เดือน 15 วัน
ของกลางรบิ
ใจความสําคญั ตัดตน ประดู 1 ตน ถูกจาํ คกุ กวา 13 เดือน

6

เรื่องท่ี 3 หลักการฟง การดู อยางมวี ิจารณญาณ

ผทู สี่ ามารถจะฟงและดูไดอยา งมีวิจารณญาณ จะตอ งมคี วามเขาใจและสามารถปฏิบตั ิดงั นี้ได
1. การวเิ คราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเท็จจรงิ ออกจากขอคิดเหน็ รวู าอะไรเปน อะไร
อะไรเปน เหตอุ ะไรเปนผล
ตวั อยาง
ปทผ่ี านมาถึงแมก ารแขงขันธุรกิจกองทุนรวมสูง แตบริษัทวางกลยุทธดวยการแบงกลุมลูกคา
อยางชัดเจน เพอ่ื คดิ คนผลิตภณั ฑ และการบริการใหทว่ั ถงึ รวมทงั้ ตอบสนองความตองการลูกคาไดตรง
จดุ เพราะเชอ่ื วา ลูกคามคี วามตองการและรบั ความเสย่ี งเทา กนั
ขอ คิดเหน็ คอื ผพู ดู ถอื วาลกู คามีความตองการและรับความเสีย่ งเทากนั
2. การตีความ คอื ตองรูความหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเรอื่ งหรือภาพนนั้ ๆ
ตวั อยา ง
กองทนุ ไทยพาณิชยย ิ้มหนาบาน ผลงานทะลเุ ปา ดนั ทรพั ยส นิ พุง
ย้ิมหนา บาน หมายถึง ยม้ิ อยา งมีความสุขมีความพงึ พอใจ
3. การประเมนิ คา เปนทกั ษะทตี่ อเนอ่ื งมาจากการวิเคราะหก ารตคี วาม การประเมินคาสิ่งใด ๆ
จะตอ งพจิ ารณาใหร อบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมินคุณคาของ
วรรณคดตี อ งดใู นเร่อื งคณุ คาวรรณศลิ ป ดานสังคม เน้ือหาและนาํ ไปใชในชวี ติ ประจําวนั
4. การตัดสินใจ คอื การวินิจฉยั เพื่อประเมนิ คา อันนําไปสูการตดั สนิ ใจท่ถี กู ตองวา สงิ่ ใดควร
เชอื่ ไมควรเชื่อ ซึง่ การตดั สินใจทถ่ี ูกตอ งเปนเรือ่ งสาํ คัญมากในชีวติ ประจําวัน
5. การนําไปประยุกตใ ชใ นชวี ติ ประจําวนั ทกั ษะนจ้ี ะตอ งใชศลิ ปะและประสบการณของแตล ะ
คนมาชว ยดว ย ซึ่งการฟง มาก ดมู ากกจ็ ะชวยใหต ัดสนิ ใจไมผ ดิ พลาด

เรือ่ งที่ 4 มารยาทในการฟง การดู

มารยาทในการฟง และการดู

การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตที่ทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมีสวนรวม
เกอื บทกุ วันการเปน ผูมีมารยาทในการฟงที่ดี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพที่ดีใหกับตนเองแลวยัง
เปนส่ิงแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาทในสังคม การที่ทุกคนมี
มารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหา
การขัดแยง และชวยเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการฟงอีกดวย ผูม ีมารยาทในการฟงและดู ควรปฏบิ ตั ติ น ดังนี้

1. เม่ือฟงอยูเฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟงโดยสํารวมกริ ิยามารยาท

7

2. การฟงในที่ประชุม ควรเขาไปน่งั กอ นผพู ดู เริม่ พดู โดยนงั่ ทีด่ า นหนาใหเต็มเสียกอน และควร
ตั้งใจฟง จนจบเรื่อง

3. ฟงดวยใบหนายิ้มแยมแจมใสเปนกันเองกับผูพูด ปรบมือเมื่อมีการแนะนําตัวผูพูดและ
เมอ่ื ผูพูดพูดจบ

4. เมอ่ื ฟงในที่ประชมุ ตอ งต้ังใจฟง และจดบนั ทึกขอ ความที่สนใจ หรือขอ ความทส่ี าํ คญั หากมี
ขอ สงสยั เก็บไวถ ามเมื่อมโี อกาสและถามดว ยกริ ิยาสุภาพ

5. เมอ่ื ไปดูละคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบุคคลอื่น ควรรักษา
มารยาทและสํารวมกิริยา

กิจกรรม บทที่ 1 การฟง การดู

กจิ กรรมที่ 1 ใหผเู รียนตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี
1.1 ความหมายของการฟง และการดู

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

1.2 บอกจุดมงุ หมายของการฟงและการดู มา 3 ขอ
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
กจิ กรรมท่ี 2 ใหผเู รยี นใชวิจารณญาณใหรอบคอบวา เม่ือฟงขอ ความโฆษณาน้แี ลว นาเชอ่ื ถอื หรือเปน
ความจริงมากนอ ย เพยี งไร

ครมี ถนอมผวิ ชว ยใหผ วิ นมิ่ ผิวท่ีมรี วิ้ รอยเหี่ยวยนจะกลบั เตง ตึง
เปลงปลั่ง ผวิ ท่อี อ นเยาวใ นวัยเดก็ จะกลบั คนื มา คณุ สุภาพสตรี
โปรดไววางใจ และเรียกใชค รมี ถนอมเน้อื

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

8

กิจกรรมท่ี 3 ใหผ เู รียนเลอื กคําตอบท่ีถกู ตอ งเพยี งคาํ ตอบเดียว
1. การฟงทีม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ คือการฟง ในขอใด

ก. จบั สาระสําคัญได
ข. จดบันทกึ ไดทนั
ค. ปราศจากอคติ

ง. มีสมาธิในการฟง
2. ขอใดคอื ลักษณะของการฟงที่ดี

ก. แสดงสหี นา เมือ่ สงสยั และรอถามเมื่อผพู ูดพดู จบ

ข. ดวงตาจับจอ งอยทู ี่ผูพดู แสดงความใสใจในคําพดู อยางจรงิ จงั
ค. กวาดสายตาไปมาพรอ มกบั จอ งหนาและทกั ทว งข้ึนเมื่อไมเ หน็ ดวย
ง. สบตากบั ผพู ดู เปน ระยะ ๆ อยา งเหมาะสมและเสรมิ หรอื โตแยง

ตามความเหมาะสม
3. การฟง ท่ีทําใหผ ฟู ง เกดิ สตปิ ญ ญา หมายถงึ การฟง ลักษณะใด

ก. ฟง ดว ยความอยากรู

ข. ฟงดวยความตงั้ ใจ
ค. ฟงแลววิเคราะหส าร
ง. ฟงเพ่ือจับใจความสําคัญ

4. ความสามารถในการฟงขอ ใดสําคัญทส่ี ุดสาํ หรบั ผเู รียน
ก. จดสง่ิ ทฟี่ ง ไดครบถว น
ข. จับสาระสาํ คัญของเรอ่ื งได

ค. ประเมนิ คา เรอ่ื งท่ีฟงได
ง. จบั ความมงุ หมายของผพู ดู ได
5. บุคคลในขอ ใดขาดมารยาทในการฟงมากทส่ี ดุ

ก. คยุ กบั เพื่อนขณะท่ีฟง ผูอืน่ พดู
ข. ฟง ไปทานอาหารไปขณะทผี่ พู ูดพูด
ค. ไปถึงสถานทฟ่ี ง หลังจากผพู ูดเรม่ิ พูดแลว

ง. จดบนั ทกึ ขณะทฟ่ี งโดยไมม องผูพ ูดเลย

9

บทที่ 2
การพูด

สาระสําคัญ

การพูดเปนทักษะสงสารเพ่ือรับรูเร่ืองราวตาง ๆ และถายทอดความรูและความคิดของเรา
ใหผูอื่นรับรู การสงสารจะประสบความสําเร็จ จําเปนตองจับประเด็นสําคัญเร่ืองที่จะพูดใหเหมาะสม
กับลกั ษณะโอกาส รวมทง้ั การมมี ารยาทในการพูดจะทําใหสามารถส่ือสารดวยการพูดมีประสิทธิภาพ
ย่ิงขนึ้

ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั ผเู รยี นสามารถ

1. พูดนําเสนอเพ่อื ความรู ความคดิ เหน็ สรา งความเขา ใจ โนม นา วใจ ปฏิเสธ เจรจาตอรอง
ดวยภาษากิรยิ าทาทางทส่ี ภุ าพ

2. ปฏบิ ตั ิตนเปนผูมมี ารยาทในการพูด

ขอบขา ยเน้อื หา

เรอ่ื งท่ี 1 สรปุ ความจับประเด็นสาํ คัญของเรือ่ งทีพ่ ูดได
เรอ่ื งท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ
เร่อื งท่ี 3 มารยาทในการพดู

10

เรอื่ งที่ 1 สรุปความ จบั ประเดน็ สาํ คัญของเร่อื งทพี่ ดู

การพดู เปน ทักษะหน่ึงของการสอ่ื สาร การพูดคือการเปลง เสยี งออกมาเปน ถอยคาํ หรือขอ ความ
ตาง ๆ เพื่อติดตอสื่อสารใหผูพูดและผูฟงเขาใจเรื่องราวตาง ๆ การพูดเปนการสื่อความหมายโดยใช
ภาษาเสียง กิริยาทาทางตาง ๆ เพื่อถายทอดความรูและความรูสึก รวมทั้งความคิดเห็นของผูพูดใหผูฟง
ไดร ับรู และเขาใจตามความมงุ หมายของผูฟงเปนเกณฑ

องคประกอบของการพดู ประกอบดวย

1. ผพู ูด คอื ผทู ี่มจี ดุ มุงหมายสําคัญท่ีจะเสนอความรูความคิดเห็นเพอ่ื ใหผ ูฟง ไดร ับรูและเขาใจ
โดยใชศ ิลปะการพดู อยา งมหี ลักเกณฑ และฝก ปฏบิ ตั อิ ยเู ปน ประจาํ

2. เนือ้ เรื่อง คือ เร่ืองราวที่ผูพูดนําเสนอเปนความรูหรือความคิดเห็นใหผูฟงไดรับรู
อยางเหมาะสม

3. ผูฟง คือ ผูรับฟงเร่ืองราวตาง ๆ ท่ีผูพูดนาํ เสนอ ซ่ึงผูฟงตองมีหลักเกณฑและมารยาท
ในการฟง

นอกจากน้ีผูพูดยังควรมีการใชสื่อ หรืออุปกรณตาง ๆ ประกอบการพูดเพื่อใหผูฟงมีความรู
ความเขาใจย่ิงขึ้น สื่อตาง ๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนิเทศ เทปบันทึกเสียง หรือ วีดิทัศน เปนตน
และส่ิงท่ีสําคัญคือผูพูดตองคํานึงถึงโอกาสในการพูด เวลาและสภาพแวดลอมที่เกี่ยวของกับการพูด
เพอื่ ใหก ารพูดนน้ั เกิดประสิทธภิ าพมากยง่ิ ข้นึ

การพดู ทด่ี ี คอื การสื่อความหมายที่ดนี นั้ ยอ มส่อื ความเขาใจกับใคร ๆ ไดตรงตามวัตถุประสงค
ของผูพูด การที่ผฟู ง ฟงแลวพึงพอใจ สนใจ เกดิ ความศรทั ธาเลอ่ื มใสผูพดู เรยี กวาผูนัน้ มีศลิ ปะในการพดู

ลกั ษณะการพดู ท่ดี ี มีดังนี้
1. มีบุคลิกภาพที่ดี การฟงคนอื่นพูดนั้นเราไมไดฟงแตเพียงเสียงพูด แตเราจะตองดูการพูด
ดูบุคลิกภาพของเขาดวย บุคลิกภาพของผูพูดมีสวนที่จะทําใหผูฟงสนใจ ศรัทธาตัวผูพูด บุคลิกภาพ
ไดแก รูปราง หนา ตา ทา ทาง การยืน การน่งั การเดิน ใบหนาท่ียม้ิ แยม ตลอดจนอากปั กิริยาทแี่ สดงออก
ในขณะท่พี ูดอยา งเหมาะสมดวย
2. มีความเช่ือม่นั ในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดใหคลองสามารถ
จดจาํ เร่อื งทีพ่ ูดได ควบคมุ อารมณไ ด ไมตนื่ เตน ประหมา หรือลุกลีล้ ุกลน รบี รอนจนทําใหเสยี บุคลิก
3. พูดใหตรงประเด็น พูดในเร่ืองท่ีกําหนดไว ไมนอกเร่ือง พูดอยางมีจุดมุงหมายมุงใหผูฟง
ฟงแลวเขา ใจ ตรงตามวตั ถุประสงคท่ีผูพ ดู ตอ งการ
4. ตอ งใชภาษาทเ่ี หมาะสมกบั ระดบั ผฟู ง ตามปกตนิ ยิ มใชภาษาธรรมดา สุภาพ สัน้ ๆ กะทัดรัด
สื่อความเขา ใจไดงาย หลกี เลยี่ งสาํ นวนโลดโผน ศพั ทเทคนิคหรือสาํ นวนที่ไมไดมาตรฐาน

11

5. ตองคํานึงถึงผฟู ง ผูพดู ตองทราบวา ผูฟงเปนใคร เพศ วัย อาชพี ระดับการศกึ ษา ความสนใจ
ความเช่ือถือเปนอยางไร เพ่ือจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเล่ียงการแสดงความคิดเห็นและ
ความเชือ่ ทขี่ ดั แยง กับผูฟง

6. มีมารยาทในการพูด ผูพดู ตองพจิ ารณาเลือกใชถอยคําท่ถี กู ตองเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บุคคลเพ่ือแสดงถงึ ความมมี ารยาทที่ดีและใหเกยี รติผฟู ง

การสรุปความ จับประเดน็ สําคญั ของเรอื่ งทีพ่ ูด
1. ผูพดู จะตองทราบรายละเอยี ดของผูฟง ดังนี้

1.1 เปนชายหรือหญงิ
1.2 อายุ
1.3 การศกึ ษา
1.4 อาชพี
เปน เบื้องตน เพ่อื มากําหนดเนือ้ หาสาระท่ีจะพูดใหเ หมาะสมกบั ผูฟง
2. ผพู ูดตองมีวตั ถุประสงคที่จะพดู จะเปน การพดู วิชาการ เพอ่ื ความบนั เทิง หรอื เพ่ือสั่งสอน
เปน ตน
3. เนื้อหาสาระ ผูพูดอาจเพียงกาํ หนดหัวขอ แตเม่ือพูดจริงจะตองอธิบายเพิ่มเติม
อาจเปนตวั อยา ง อาจเปน ประสบการณ ที่จะเลาใหผ ูฟง ไดฟง
ผฟู ง จะสรุปความเรอื่ งที่รบั ฟง ได หากผพู ดู พดู มสี าระสาํ คญั และมกี ารเตรียมตัวทจ่ี ะพูดมาอยา งดี

เรื่องที่ 2 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ

การพูดเปน การสอ่ื สารท่ีทําใหผูฟงไดรับทราบเนื้อหารายละเอียดของสารไดโดยตรงหากเปน
การส่ือสารในลักษณะการสนทนาโดยตรงก็ยอมทําใหเห็นอากัปกิริยาตอกันเปนการเสริมสราง
ความเขา ใจมากย่งิ ขนึ้ การพดู มีหลายลักษณะ ไดแก การพดู อภิปราย พดู แนะนาํ ตนเอง พดู กลา วตอ นรบั
พดู กลาวขอบคณุ พดู โนม นา วใจ เปนตน จะมีรูปแบบนําเสนอในหลายลักษณะ เชน การนําเสนอ เพื่อต้ัง
ขอสังเกต การแสดงความคดิ เห็นเพ่ือต้ังขอเทจ็ จริง การโตแ ยง และการประเมนิ คา เปน ตน

ความสาํ คัญของการพูด

การพดู มีความสาํ คญั ดังนี้
1. การพดู ทาํ ใหเกิดความเขาใจในประเด็นของการสื่อสารตาง ๆ ท้ังการสื่อสารเพ่ือใหความรู
ทางวิชาการ การสนทนาในชีวิตประจําวัน หรือการพูดในรูปแบบตาง ๆ ยอมทําใหผูฟงเขาใจประเด็น
เกดิ ความคดิ สรา งสรรคนําไปสูการปฏบิ ัตไิ ดถ กู ตอ ง

12

2. การพดู สามารถโนม นาวจติ ใจของผฟู ง ใหคลอยตามเพ่ือเปลย่ี นความเช่อื หรือทศั นคตติ า ง ๆ
เพ่ือใหเกิดการปฏิบัติส่ิงตาง ๆ อยางมีหลักเกณฑมีความถูกตอง ซ่ึงผูฟงตองใชวิจารณญาณ
ในการพจิ ารณาเร่อื งราวท่ีผูพูดเสนอสารในลกั ษณะตาง ๆ อยางมีเหตุผล

3. การพูดทาํ ใหเกิดความเพลิดเพลิน โดยเฉพาะการพูดท่ีมุงเนนเร่ืองการบันเทิงกอใหเกิด
ความสนุกสนาน ทาํ ใหผ ฟู ง ไดรบั ความรูดวยเชนกนั

4. การพูดมปี ระโยชนท ช่ี วยดาํ รงสังคม ใชภ าษาพูดจาทักทาย เปนการสรางมนุษยสัมพันธแก
บุคคลในสงั คม การพดู ยังเปนการสอ่ื สารเพื่อเผยแพรค วามรูค วามคิดใหผูฟงปฏิบัติ เพ่ือใหเกิดความสุข
สงบในสงั คม

การพูดในโอกาสตา ง ๆ

1. การพูดแนะนาํ ตนเอง
การพูดแนะนําตนเอง เปนการพูดท่ีแทรกอยูกับการพูดในลักษณะตาง ๆ เปนพื้นฐาน

เบือ้ งตนท่จี ะทําใหผ ูฟ งมีความรเู กย่ี วกับผพู ูด การแนะนําตนเองจะใหร ายละเอยี ดแตกตางกนั ไปตาม
ลกั ษณะของการพดู

1. การพดู แนะนําตนเองในกลุมของผเู รียน ควรระบรุ ายละเอียด ชอ่ื - นามสกุล การศึกษา
สถานศึกษา ท่ีอยปู จจบุ นั ภูมลิ าํ เนาเดมิ ความถนัด งานอดิเรก

2. การพูดแนะนาํ ตนเองเพ่อื เขาปฏบิ ตั งิ าน ควรระบุ ชอ่ื - นามสกุล รายละเอียดเก่ียวกับ
การศึกษาตาํ แหนง หนา ทท่ี ่จี ะเขามาปฏบิ ตั ิงาน ระยะเวลาทีจ่ ะเริม่ ปฏิบัตหิ นาที่

3. การแนะนําบุคคลอื่นในสังคมหรือท่ีประชุม ควรใหรายละเอียด ชื่อ – นามสกุล
ผูท ี่เราแนะนาํ ความสามารถของผทู ่ีเราแนะนาํ การแนะนาํ บุคคลใหผูอื่นรูจ กั ตอ งใชคาํ พูด เพื่อสรางไมตรี
ที่ดีระหวา งบุคคลทง้ั สองฝาย

2. การกลาวตอนรบั
การกลา วตอ นรับเปน การกลาวเพอ่ื บอกความรูส ึกที่มีตอผูท ่มี าโดย
1. กลา วถึงความยินดขี องการเปน เจา ของสถานที่
2. กลาวยกยองผูมาเยือน เชน เปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธอยางไรกับ

ผตู อ นรับ
3. แสดงความยนิ ดีทีใ่ หการตอนรับ
4. ขออภยั หากมสี ่งิ ใดบกพรอง และหวังวาจะกลับมาเยย่ี มอีก

3. การกลา วอวยพร
โอกาสท่ีกลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวันเกิด วันปใหม ข้ึนบานใหม

การอวยพรคบู าวสาว หรือในโอกาสท่จี ะมีการโยกยายอําลาไปรับตําแหนงใหม ฯลฯ
หลกั การกลาวอวยพร มขี อ ปฏิบตั ิท่คี วรจํา ดงั นี้
1. ควรกลา วถงึ โอกาสและวันสําคญั นั้น ๆ ทไี่ ดมาอวยพรวา เปนวนั สําคญั อยางไร ในโอกาส

ดีอยา งไร มคี วามหมายตอ เจา ภาพหรือการจดั งานนั้นอยา งไร

13

2. ควรใชค ําพดู ที่สุภาพ ไพเราะ ถูกตอง เหมาะสมกบั กลุมผฟู ง
3. ควรกลา วใหส ั้น ๆ ใชค าํ พูดงา ยๆ ฟงเขา ใจดี กะทัดรดั กระชบั ความ นา ประทบั ใจ
4. ควรกลา วถงึ ความสัมพันธร ะหวางผอู วยพรกบั เจา ภาพ กลา วใหเ กียรติ ชมเชยในความดี
ของเจา ภาพ และแสดงความปรารถนาดีที่มีตอ เจา ภาพ
5. ควรใชคําพดู อวยพรใหถ ูกตอง หากเปนการอวยพรผใู หญ นิยมอางส่ิงศักด์สิ ทิ ธิ์ท่เี คารพ
นบั ถือมาประทานพร
4. การกลา วขอบคุณ
การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีท่ีผูอ่ืนกระทําให เชน ขอบคุณ
วิทยากรท่บี รรยาย ดงั น้ี
1. ควรกลาวขอบคณุ วทิ ยากรใหเกยี รติบรรยาย
2. มกี ารสรุปเร่ืองทีว่ ทิ ยากรบรรยายจบไปอยางส้นั ๆ ไดใ จความ
3. ควรกลาวถงึ คุณคา ของเร่ืองทีฟ่ งและประโยชนที่ไดร บั จากการบรรยาย
4. กลา วใหม ีความหวงั จะไดรับเกยี รติจากวทิ ยากรอีกในโอกาสตอไป
5. กลาวขอบคุณวิทยากรอีกครง้ั ในตอนทา ย
5. การพดู ใหโอวาท
การพูดใหโอวาท จะมลี ักษณะ ดังนี้
1. กลาวถึงความสาํ คัญ และโอกาสทมี่ ากลา วใหโ อวาทวามีความสาํ คัญอยางไร
2. พูดใหต รงประเด็น เลอื กประเดน็ สําคัญ ๆ ท่มี ีความหมายแกผรู ับโอวาท
3. ควรมขี อแนะนาํ ตักเตือน และเสนอแนะประสบการณท่ีมีประโยชน
4. ควรพดู ชแี้ จงและเกล้ียกลอมใหผ ูฟงตระหนักและนาํ โอวาทไปใชใหเ กิดประโยชนไ ดอ ยา งแทจ ริง
5. กลา วส้นั ๆ ไดใจความดี ตอนทายของการใหโอวาทกค็ วรกลาวอวยพรท่ปี ระทบั ใจ

การพูดแสดงความคิดเหน็

การพูดเพ่ือแสดงความรแู ละความคดิ เห็น ไดแ ก การพดู อภปิ ราย การรายงาน การสอื่ ขา ว
และการสนทนาความรู เปนตน ซึ่งการพดู ตา ง ๆ เหลานี้มแี นวทาง ดังนี้

1. ศึกษารายละเอยี ดเน้ือหา โดยคํานึงถึงเน้ือหาตามจุดประสงคท่ีจะพูด เพื่อใหรายละเอียด
ท่ถี ูกตอ งตรงประเด็นตามท่ีตองการเสนอความรู

2. วิเคราะหเรื่องราวอยา งมีหลักเกณฑ โดยพจิ ารณาแยกแยะออกเปน สวน ๆ เพ่ือทําความเขาใจ
แตล ะสว นใหแ จมแจง และตอ งคาํ นงึ ถึงความสัมพนั ธเกี่ยวเนอ่ื งกันของแตละสว น

3. ประเมินคา เรอ่ื งท่จี ะพูด
4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มีการเรียงลําดับใจความที่ดี แบงเนื้อหาเปนเรื่องเปนตอน
ใชตวั อยา งประกอบการพูด มีการเปรียบเทยี บ เพ่ือใหผ ูฟ งเหน็ ภาพพจนไดอ ยางชัดเจน มีการย้ําความ
เพื่อเนน สาระสําคัญรวมทั้งยกโวหารคําคมมาประกอบเพ่อื สรา งความเขา ใจและเกิดความประทบั ใจ
ย่ิงข้ึน

14

เรื่องที่ 3 มารยาทในการพดู

การพดู ทด่ี ีไมวาจะเปน การพดู ในโอกาสใด ผูพูดจะตองคํานึงถึงมารยาทในการพูด ซึ่งจะชวย
สรา งความชืน่ ชมจากผูฟง มีผลใหการพดู แตล ะครงั้ ประสบความสาํ เร็จตามวัตถุประสงคทีต่ ั้งไว มารยาท
ในการพดู สรปุ ได ดงั น้ี

1. เร่ืองท่ีพูดนน้ั ควรเปนเรอ่ื งทท่ี ัง้ สองฝายสนใจรว มกัน หรอื อยูในความสนใจของคนท่วั ไป
2. พูดใหต รงประเดน็ จะออกนอกเรอ่ื งบางก็เพยี งเลก็ นอย
3. ไมถ ามเรอ่ื งสวนตัว ซึ่งจะทาํ ใหอ กี ฝายหน่ึงรสู ึกอดึ อัดใจ หรอื ลาํ บากใจในการตอบ
4. ตอ งคํานึงถึงสถานการณและโอกาส เชนไมพูดเรอื่ งเศรา เรื่องท่ีนา รงั เกียจ ขณะรับประทาน
อาหารหรืองานมงคล
5. สรางบรรยากาศทด่ี ี ยม้ิ แยมแจม ใสและสนใจเร่ืองท่ีกําลงั พูด
6. ไมแสดงกิรยิ าอันไมสมควรในขณะทพ่ี ูด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสว นหน่ึงของรา งกาย
7. หลกี เลย่ี งการกลา วรา ย การนนิ ทาผูอืน่ ไมยกตนขม ทา น
8. พดู ใหมเี สยี งดังพอไดย ินกันทว่ั ไมพูดตะโกน หรอื เบาจนกลายเปน กระซิบกระซาบ
9. พูดดวยถอยคําวาจาท่ีสุภาพ
10.พยายามรกั ษาอารมณในขณะพูดใหเ ปนปกติ
11.หากนําคํากลาวหรือมีการอางอิงคาํ พูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพ่ือใหเปน
เกียรตแิ กบ คุ คลทกี่ ลาวถงึ
12.หากพูดในขณะท่ผี อู น่ื กําลงั พูดอยคู วรกลา วขอโทษ
13.ไมพดู คุยกนั ขามศีรษะผอู น่ื
จากมารยาทในการพดู ทั้ง 13 ขอ ผเู รยี นควรจะนาํ ไปปฏบิ ัติไดในชวี ิตประจาํ วัน

฀฀฀฀

กจิ กรรมบทที่ 2 การพูด

กจิ กรรมที่ 1 ใหผูเรียนเลือกคําตอบทีถ่ กู ท่ีสุดเพียงขอเดยี ว

1. ขอ ใดไมใชอ งคป ระกอบสาํ คญั ของการพูด

ก. ผูพดู ข. ผูฟง

ค. สาระท่ีพูด ง. อุปกรณป ระกอบการพดู

2. ขอใดเปน การพูดแบบเปน ทางการ

ก. พูดกับพนี่ อ ง ข. พูดบรรยายใหความรู

ค. พูดกับเพือ่ นรวมงาน ง. พูดในงานสงั สรรค

15

3. สง่ิ ท่ีสําคญั ท่สี ุดทผ่ี พู ูดควรเตรยี มลว งหนา คือขอใด

ก. การแตง กาย ข. การฝก ซอ ม

ค. การเตรียมตนฉบับพูด ง. การใชเ สยี งและทาทาง

4. การพดู แสดงความคดิ เหน็ คอื การพูดในลกั ษณะใด

ก. พูดทกั ทาย ข. พดู แนะนาํ ตัว

ค. พดู อภิปราย ง. พูดอวยพร

5. ขอใดเปน จดุ มงุ หมายในการพูดเพือ่ หาเสียงเลอื กต้ัง

ก. สรางจินตนาการ ข. ใหข อ มลู ความรู

ค. โนม นา วชักจูง ง. ใหค วามเพลิดเพลิน

กิจกรรมที่ 2 ใหผ เู รยี นเขยี นคําพูดตามหวั ขอตอ ไปน้ี
1. เขยี นคําขอบคณุ ส้นั ๆ ทเี่ พอ่ื นคนหนึง่ เก็บกระเปา สตางคท ห่ี ลน หายมาใหเรา
2. เขยี นคาํ พดู อวยพรวันเกดิ ของเพ่ือน
3. เขยี นคํากลา วแสดงความยนิ ดีในโอกาสที่เพื่อนสอบสัมภาษณเ ขา ทาํ งานได

4. เขียนคําแนะนําตนเองในกลมุ ผูเรยี น

กจิ กรรมท่ี 3 ใหผูเรยี นยกตัวอยางการกระทาํ ท่ไี มมมี ารยาทในการพูดมา 5 ตวั อยาง
1. ..............................................................................................................................
2. ..............................................................................................................................
3. ..............................................................................................................................

4. ..............................................................................................................................
5. ..............................................................................................................................

กิจกรรมที่ 4 ใหผ ูเรยี นจดั ทาํ ตน รา งเร่อื งท่จี ะพดู ในโอกาสดงั ตอ ไปน้ี
1. กลา วอวยพรคบู า ว – สาว ในงานเล้ยี งฉลองมงคลสมรส

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

16

2. กลาวตอ นรบั ผทู ม่ี าศกึ ษา – ดงู านในชุมชน
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….……………...

3. กลา วขอบคณุ วทิ ยากรในงานฝก อบรม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

17

บทที่ 3
การอาน

สาระสําคัญ

การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ และจําเปนอยางยิ่งในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง
อยางรวดเร็วเชนปจจุบัน เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตุการณตาง ๆ ของสังคม ชวยให
ปรับตวั ไดทนั กับความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาการทุกสาขา เปนเคร่ืองมือสําคัญในการแสวงหาความรู
ที่แปลกใหม การอานยังชวยใหเกดิ ความเพลดิ เพลนิ การอา นจะประสบผลสาํ เรจ็ ตองสามารถจบั ใจความ
สําคญั วิเคราะห วิจารณ และมีมารยาทในการอาน

ผลการเรยี นรูท ีค่ าดหวัง ผเู รยี นสามารถ

1. อานในใจไดค ลองและเร็ว
2. อานออกเสยี งและอานทาํ นองเสนาะไดอยางถกู ตอ งตามลกั ษณะคาํ ประพนั ธ
3. วิเคราะหแยกแยะขอ เทจ็ จรงิ ขอคดิ เหน็ และจุดมงุ หมายของเรอ่ื งท่อี าน
4. เลือกอา นหนังสอื และสือ่ สารสนเทศ เพอ่ื พฒั นาตนเอง
5. ปฏิบัติตนเปน ผูม มี ารยาทในการอาน และมีนิสยั รักการอา น

ขอบขายเนอื้ หา

เรอ่ื งท่ี 1 การอานในใจ
เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง
เร่อื งที่ 3 การอา นจบั ใจความสําคญั
เร่อื งที่ 4 มารยาทในการอา น และนิสยั รักการอาน

18

เรอ่ื งท่ี 1 การอา นในใจ

การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด
แลว นําไปใชอีกทอดอยางไมผ ดิ พลาด โดยทว่ั ไป จะเปน การอา นเพอ่ื ความรู และความบันเทิง

จดุ ประสงคข องการอานในใจ

1. เพือ่ จับใจความไดถ กู ตองและรวดเร็ว
2. เพือ่ ใหเกดิ ความรู ความเขา ใจ และความคดิ อยางกวา งขวางและลึกซง้ึ
3. เพื่อใหเกิดความเพลิดเพลนิ และเปน การใชเ วลาวางใหเกิดประโยชน
4. เพ่อื ใหถ า ยทอดสิ่งทอ่ี านใหผอู ่ืนรับรโู ดยไมผ ดิ พลาด

หลักการอา นในใจ

1. ต้ังจดุ มุงหมาย วาจะตองอา นเพือ่ อะไร อา นเพื่อความรู หรอื จะอา นเพื่อความเพลิดเพลิน
2. ตง้ั สมาธิในการอา น ใหจ ดจออยูก บั หนังสอื ที่อา น จิตใจไมว อกแวกไปท่ีอนื่ ซ่ึงจะทาํ ใหอ า น
ไดเ รว็ และเขา ใจไดดี
3. ตั้งเปาการอานโดยกาํ หนดปริมาณท่จี ะอานไวลวงหนา แลวจับเวลาในการอานเพ่ือท่ีจะ
พฒั นาการอานครัง้ ตอไปใหเ รว็ ขนึ้
4. ไมอานหนังสือทีละคํา การอานกวาดสายตาใหกวางข้ึนอานใหครอบคลุมขอความที่อยู
ตอ หนา อยา งเร็วไปเรอื่ ย ๆ
5. ลองถามตนเองวา เปนเร่ืองเกีย่ วกบั อะไร เกิดกับใคร ทไ่ี หน อยา งไร ถา ตอบไดแปลวา
เขา ใจ แตถ า ตอบไมไ ดก ต็ อ งกลับไปอานใหม
6. จบั ใจความสาํ คัญใหได และบันทึกเปนความรูความเขาใจ และความคิดไวเพราะจะทําให
จดจาํ เร่ืองทีอ่ านไดอยา งแมน ยํา และสามารถนําไปใชป ระโยชนไดทนั ที

เรอ่ื งท่ี 2 การอา นออกเสียง

การอานออกเสียง หมายถึง การอานที่ผูอื่นสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง
มักไมนิยมอานเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ังเราอานบทประพันธเปน
ทวงทํานองเพือ่ ความไพเราะเพลิดเพลนิ สว นตวั แตส วนใหญแ ลวการอา นออกเสยี งมกั เปนการอา นให
ผอู ืน่ ฟง การอา นประเภทนม้ี หี ลายโอกาส คือ

19

1. การอา นออกเสียงเพอื่ บคุ คลในครอบครัวหรอื ผูที่คุนเคย
เปน การอา นท่ีไมเ ปนทางการ การอา นเพื่อบคุ คลในครอบครัว เชน อา นนิทาน หนังสือพมิ พ

ขาว จดหมาย ใบปลวิ คําโฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตาง ๆ เปนการเลาสูกันฟง อานเพื่อให
เพื่อนฟง อา นใหคนบางคนที่อา นหนังสือไมอ อกหรอื มองไมเ ห็น เปนตน

2. การอานออกเสยี งทเ่ี ปน ทางการหรอื อานในเรื่องของหนา ทกี่ ารงาน
เปน การอา นทีเ่ ปนทางการ มรี ะเบียบแบบแผนในการอา นอยางรดั กมุ กวาการอานออกเสียง

เพอ่ื บุคคลในครอบครัวหรืออยทู ่คี นุ เคย เชน การอานในหองเรียน อานในที่ประชุม อานในพิธีเปดงาน
อา นคําปราศรยั อานสารในโอกาสทสี่ ําคัญตา ง ๆ การอานของสือ่ มวลชน เปน ตน

การอานออกเสยี งใหผูฟง จะตองอา นใหช ดั เจนถูกตอ งไดขอความครบถวนสมบูรณ มีลีลา
การอานทน่ี าสนใจและนาติดตามฟง จนจบ

จดุ มุงหมายในการอา นออกเสียง

1. เพอ่ื ใหอานออกเสยี งไดถ กู ตองตามอกั ขรวธิ ี
2. เพ่อื ใหร จู ักใชน ํา้ เสยี งบอกอารมณแ ละความรูสึกใหสอดคลองกบั เน้อื หาของเร่อื งที่อาน
3. เพื่อใหเ ขาใจเรอ่ื งทีอ่ า นไดถ ูกตอ ง
4. เพื่อใหผ อู านมีความรูและเขาใจในเน้อื เรอ่ื งทอ่ี า นไดอ ยางชดั เจน
5. เพอ่ื ใหผ ูอา นและผฟู ง เกดิ ความเพลิดเพลิน
6. เพือ่ ใหเปนการรับสารและสงสารอกี วธิ ีหน่งึ

หลกั การอา นออกเสียง

1. อานออกเสียงใหถกู ตอ งและชดั เจน
2. อานใหฟงพอทผ่ี ฟู ง ไดย นิ ท่วั ถึง
3. อานใหเ ปนเสียงพูดโดยธรรมชาติ
4. รูจกั ทอดจงั หวะและหยุดหายใจเมือ่ จบขอความตอนหนึ่ง ๆ
5. อานใหเขาลักษณะของเน้ือเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน

อานคําบรรยาย พรรณนาความรสู ึก หรอื ปาฐกถากอ็ า นใหเ ขากับลักษณะของเรอ่ื งนน้ั ๆ
6. อานออกเสียงและจงั หวะใหเ ปน ตามเนอื้ เรอ่ื ง เชน ดุหรอื โกรธ กท็ ําเสียงแขง็ และเรว็ ถา เปน

เรอ่ื งเกี่ยวกบั คราํ่ ครวญ ออนวอน กท็ อดเสียงใหช าลง เปน ตน
7. ถาเปนเรือ่ งรอยกรองตองคาํ นงึ ถงึ ส่งิ ตอ ไปนด้ี ว ย

7.1 สมั ผสั ครุ ลหุ ตอ งอานใหถกู ตอง
7.2 เนนคํารบั สัมผสั และอา นเอ้ือสัมผสั ใน เพื่อเพ่มิ ความไพเราะ
7.3 อานใหถกู ตองตามจงั หวะและทํานองนยิ ม ตามลักษณะของรอ ยกรองนน้ั ๆ
ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน
ออกเสยี งท่ีมีจงั หวะทาํ นองและออกเสยี งสงู ตํา่ เพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะนี้ผูอาน

20

จะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า การทอดเสียง
การเอื้อนเสียง ซ่ึงเปนลักษณะเฉพาะของคําประพันธชนิดตาง ๆ ดวย การอานทํานองเสนาะน้ี
เปนมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกันมาชานาน ซึ่งเปนสิ่งที่คนไทยทุกคนควรภูมิใจและรักษา
วัฒนธรรมล้ําคานไ้ี วเ พื่อถายทอดสืบตอ กนั ไปช่วั ลกู ชว่ั หลาน

การอานเร็ว

คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูที่มีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซึ้งและกวางขวาง
ทั้งยังไดรับความบันเทงิ ในชวี ิตมากขนึ้ อีกดวย

การอา นที่ใชม ากในชวี ติ ประจาํ วัน คือ การอานในใจ เพราะสามารถอา นไดรวดเร็ว ไมต องกังวล
กับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจที่ดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา กิริยาทาทาง มีสมาธิ
ความต้งั ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหาความหมายของคํา
หรือเดาความหมายได รูจักจับใจความแลวรจู กั พิจารณาตาม รวมทงั้ ตองเปนผูที่สามารถอานไดรวดเร็ว
อกี ดว ย

เพื่อเปน การทดสอบตนเองวา สามารถอานหนังสือไดเ ร็วหรอื ไม
ใหผ เู รียนอานขอความตอ ไปนี้ แลวจับใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา 8 นาที

ลมเหนือ

ลมทงุ นาหอมกลน่ิ ฟางขาวพดั รวยรินอยรู อบตวั นุชลกู สาวครปู รชี าวง่ิ มาบอกพอวา
“พอคะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขา วทบี่ านจําเนียรนะคะ”
“บานจาํ เนยี รไหน”
“บา นจาํ เนียรทมี่ ีตนมะขามโนนไงคะ มีคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นชุ ไปนะพอ”
“เด๋ยี วกอน”
“โธ พอ นชุ ชา ไมได นุชจะไปชวยจาํ เนยี รเขาแลกเส้อื ประเด๋ียวจาํ เนียรกอ็ ดไดเ สอ้ื สวยๆ หรอก”
ผมชะเงอ ดทู ี่บานหลงั หนึ่ง อยเู กอื บกลางทุงนา บรเิ วณบา นลอมดว ยกอไผ ผมเห็นคนเปนกลุมๆ
ยนื อยกู ลางบานน้นั นชุ เหน็ ผมมองอยางอยากรูอ ยากเหน็ จึงเอยวา
“พี่โชคไปกับหนไู หมละ”
“เออ โชคไปเปน เพอ่ื นนองก็ดีนะ แดดรอนอยางน้ีหาหมวกใสสักใบเถอะ ประเด๋ียวจะเปนไข”
ครปู รชี าพูด
“นุชไมม ีหมวก”
“เออ ...เอาผาขาวมาของพอ ไป” ครปู รีชาสง ผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามาเคียนหัวแลว
ออกว่งิ นําหนาผมไป
ผมเห็นคน ๆ หนึ่งแตงตัวแปลกไปกวาชาวนา ที่วาแปลกก็คือเขาใสเสื้อนุงกางเกงเหมือนคน
ในจังหวดั อยตู รงกลาง ขา งหนา มหี าบใสสิง่ ของเครอื่ งใช เชน เส้อื ผา หมออะลูมเิ นียม เปน ตน

21

วันน้ีผมเหน็ พอ ของจําเนียรยอมแลกขา วเปลือกสองถงั กับเสื้อผาดอกสีสดใสใหจําเนียรตัวหนึ่ง
ปา แมนยอมเสยี ขาวเปลอื กถงั หนึ่งแลกกับแกว น้ํา 3 ใบ

ผมกลับมาเลา ใหค รปู รีชาฟง ครูปรชี ากถ็ อนหายใจยาวพูดวา
“คนพวกนี้แหละเปน เหลือบคอยดูดเลือดชาวนา”
“เขาเห็นจาํ เนียรอยากไดเส้ือผา เลยจะเอาขาวเปลือกต้ัง 2 ถังแลกกับเสื้อตัวเดียว ผมวาเสื้อ
ตวั นั้นราคาไมกบี่ าทหรอกครบั ”
“โธครูถงึ วาพวกน้เี ปน เหลือบไงละ เอาเปรียบกนั เกนิ ไป”
“แตพ วกนน้ั ไปยอมแลกกบั เขาเอง” ผมพูดเสียงออ น
“ก็เพราะงั้นนะซิ ครูถึงหนักใจแทน โชคคิดดูสิวากวาจะทํานาไดขาวถังหนึ่งนะ หมดแรงไป
เทาไรมันคุมกันไหมละ ”
“ทาํ ไมชาวนาถงึ โง...”
“ไมใ ช” ครูปรชี าขัดข้ึน “ไมไดโ ง แตไ มทันเลหเหล่ียมพอคา ตา งหากละ”
“ครบู อกแลว บอกอีก บอกจนไมร ูจะบอกยังไงแลว ”
“ไมเ ชอื่ ครหู รือครับ”
“พูดไมถูก อยางพอจําเนียรน่ันแกรูดีวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยังดีกวาพวกอื่นนะ
น่นั ไงละมากันเปนแถว” ครูปรีชาช้ีใหผมดู คนข่ีจักรยานตามกันเปนแถว แทบทุกคนสวมหมวกกะโล
มีไมกลม ๆ ขนาดแขนผูกติดรถจักรยานมาดวย
“ใครครบั ” ผมสงสัย
“พวกพอคาคนกลางตัวจริง” ครปู รีชาตอบเสียงต่ํา “เปน พวกนายหนารับซ้ือขาวใหโรงสี อีกที
หน่งึ เธอเหน็ ไมท อ นกลมนั่นไหมละ ”
“ครับ”
“ไมน ้ันแหละเขาเอาไวร ีดขาวเปลือกดเู มล็ดกอ นตรี าคา”
“ทาํ ไมตองตีราคาดว ยเลา ”
“เพราะวาขาวท่ชี าวนาทําไดมคี ณุ ภาพตา ง ๆ กนั นะสิโชค น่แี หละเปนโอกาสใหพอคา มีชองทาง
กดราคาขาวละ”
“เขาทาํ ยงั ไงครับ”
“เขาจะรดี ขา วดู ถาไดข า วเมล็ดงามไมลีบเลก็ กต็ รี าคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจราคาท่ีเขาให
เกดิ ตกลงขาย เขาก็จะจา ยเงนิ ใหลวงหนาจาํ นวนหนงึ่ แลว ก็มาขนขาวไปโรงสี สว นมากคนท่ีรับซ้ือถึงที่
มักจะกดราคาขา วจนตํ่ามาก”
“ราคาต่าํ เราก็ไมขาย” ผมบอก
“แตช าวนาตองการเงนิ ”
“ง้ันเอาไปขายเองก็ไดนค่ี รับ”
“นนั้ ยงิ่ แลว ใหญเลย ถา หากเธอขนขาวไปโรงสีจะถกู กดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอเขา”

22

“อา ว ทําไมถึงเปน อยางนั้นเลา”
ครูปรชี าหวั เราะหึ ๆ แตแ ววตาหมอง “ทาํ ไมถงึ เปน เชนนน้ั นะ หรอื ครตู อบเธอเดย๋ี วน้ี เธอกค็ ง
ไมเขา ใจหรอก...โชคด”ี
ผเู รียนอา นจบภายในเวลา 8 นาทหี รือไม
อา นจบแลว ลองตอบคําถามดู เพราะการอา นหนงั สอื ไดเ รว็ นน้ั ตอ งจับใจความไดด ว ย
1. ผทู ใี่ ชสรรพนามวา ผมในเรื่องน้ีชอื่ อะไร
2. พอของจาํ เนียรมีอาชีพอะไร
3. ทาํ ไมครูปรชี าจงึ เรยี กพวกทเ่ี อาของมาแลกขาววา ตัวเหลือบ
4. จากเร่ืองน้ี ใครเปนผูทเ่ี อาเปรียบชาวนามากทส่ี ดุ
5. ผเู รียนอา นเร่ืองนแ้ี ลวไดข อ คิดอะไรบา ง
การอานหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงสั้น ๆ อานหนังสือใหไดมากที่สุดแลว จะตองจับ
ใจความเปนหนังสอื ใหไ ดครบถวน อานแลวเขาใจเร่อื งตลอดดว ย
ลองคิดดซู วิ า เหตทุ อี่ านไมท นั หรือจับใจความไมไดตลอดเพราะเหตใุ ด
ถาเราลองคิดหาเหตุผล โดยเอาตัวเองเปนหลัก อาจไดคําตอบหลายอยาง เชน ไมมีสมาธิ
อานกลบั ไปกลับมา สบั สนจึงทําใหอานชา หรอื ไมเ ขาใจคาํ ศัพทบ างคาํ เปน ตน

หลกั การอา นเร็ว

ในการฝกตนเองใหเปน คนอา นเร็ว ควรไดเ ร่ิมตน ฝก สมาํ่ เสมอทีละเลก็ ละนอ ย โดยฝกอานในใจ
ท่ถี กู วิธีและจะตองฝกฝนในสิง่ ตอ ไปนี้

1. มีสมาธิในการอาน ในขณะท่ีอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอสิ่งท่ีอาน ไมปลอยใจ
วอกแวกคิดเร่ืองอื่น จะทาํ ใหจบั ใจความของเร่อื งไมไ ดต ลอดและความสามารถในการอานชาลงไป

2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคล่ือนสายตาตอไปอยาง
รวดเรว็ การฝก จับตาเชน น้ีตอ งกระทาํ บอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับสายตา และ
เคลื่อนสายตาใหไดร วดเร็วเพ่อื ทดสอบความกา วหนา

3. ขยายชวงสายตาใหก วาง ชวงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดที่สายตาจับจุดหน่ึงไปยังจุดท่ี
สายตาจบั ในคราวตอไป การรจู กั ขยายสายตาใหก วา งจะชวยใหอา นหนงั สอื ไดเ รว็

4. ไมอ านยอนกลับไปกลบั มา หมายถึง การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําที่ไมเขาใจ
ซึง่ ทาํ ใหเสยี เวลา

5. เปลี่ยนบรรทัดใหแมน ยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพื่อขึ้นบรรทัดใหม เม่ืออานจบ
แตละบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซ้ําบรรทัดเดิม ซ่ึงทําให
ความคิดสับสนการฝก ในระยะแรกเริ่มอาจใชไมบรรทดั หรอื กระดาษปด ขอ ความบรรทดั ลา งไว แลวเล่ือน
ลงเร่อื ย ๆ คอ ย ๆ เพมิ่ ความเรว็ ข้นึ จนชาํ นาญจงึ อานโดยไมต อ งใชส่ิงอนื่ มาปด

23

การอานเพือ่ เขา ใจความหมายของสํานวน

การอา นเพือ่ ทาํ ความเขาใจ ความหมายของสาํ นวน ตองอาศัยถอยคาํ ส่ิงแวดลอม บริบท
เพื่อสรุปสาระสาํ คญั

1. ความหมายของสาํ นวน สาํ นวน คอื ถอยคําทีม่ คี วามหมายไมตรงตามความหมายปกติของ
คาํ นนั้ ๆ

2. หลักการอาน เพื่อเขาใจความหมายของสํานวน
2.1 อา นขอความอยา งละเอียด เพื่อจับใจความสําคญั เขา ใจเน้อื เร่ืองและเขา ใจ

ความหมายของสาํ นวน
2.2 สงั เกตเนือ้ ความตามบรบิ ท ทําใหตีความหมายของสาํ นวนไดถูกตอ ง
2.3 ตคี วามหมายของสาํ นวน ตอ งตรงประเด็นตามบริบท

ตวั อยา ง การอา นเพ่อื เขา ใจความหมายของสาํ นวน

ออยเขา ปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมอื ผูอนื่ แลว ไมม ที างไดค นื

ไกแกแ มป ลาชอน หมายถึง ผทู ่ีมคี วามจัดจาน เจนสังเวยี น

วัวหายลอ มคอก หมายถงึ เม่ือเกดิ ความเสียหายแลว จึงหาทางปองกนั

กินขาวตมกระโจมกลาง หมายถึง การกระทําทไ่ี มร อบคอบ ผลีผลาม

ชน้ี กบนปลายไม หมายถึง การพดู ถงึ สิ่งสุดวสิ ยั ทจ่ี ะทําได

สาํ นวนตา ง ๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรยี บเทียบใหเขา กบั สถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน เมื่อของ
หายแลวจงึ คดิ หาทางปองกนั ก็เปรียบวา ววั หายลอ มคอก เปน ตน

ความหมายของสาํ นวนมีลกั ษณะเหมอื นความหมายโดยนยั คอื ตอ งตีความ หรือแปลความตาม
นยั ยะของคําหรอื ขอ ความน้นั ๆ

การอา นเพอื่ เขา ใจโวหารตาง ๆ

ผเู ขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ

เพอ่ื ใหง านเขียนมีคณุ คา
1. ความหมายของโวหาร
โวหาร คือ ทวงทํานองในการเรียบเรียงถอยคําทั้งในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารทีใ่ ชกนั ทว่ั ไปมี 5 โวหาร ดงั น้ี
1.1 บรรยายโวหาร คอื การเลาเร่ืองไปตามเหตุการณ เชน การเขยี นบทความ การเลา

นิทาน เลา ประวตั บิ ุคคล ตํานาน ตอ งอธิบายใหเปนไปตามลาํ ดับ

ตัวอยา ง บรรยายโวหาร
มนษุ ยม คี วามเชื่ออยูอยา งหนึง่ ซึง่ สืบมาแตโบราณนานไกล วาคนท่เี กดิ มาทง้ั เดก็ และผูใ หญไมว า

จะเปน หญิง หรือชาย ยอมมอี ะไรอยอู ยา งหนึ่งสงิ อยภู ายในรางกายมาแตกําเนิดสิ่งทวี่ า น้ถี าอยูกบั เนือ้ กับ

24

ตวั ของผใู ดผนู น้ั ก็จะมีความสขุ ความสบาย ไมปวยไขไดท ุกขถาสงิ่ นั้นหนหี ายไปจากตัวกจ็ ะทาํ ใหผ ูน้ันเปน
ไขไดทุกขแ ละอาจถึงแกค วามตายได ถาส่งิ นัน้ ไมก ลบั คืน อยใู นรางกาย สิ่งที่กลาวน้ภี าษาไทยเรียกวา
ขวญั อันเปนคํามคี วามหมายในภาษาท่ีเขาใจกันอยางเลา ๆ แลวก็ยุงดวย ท่ีวายุงเพราะเปนส่ิงมองไม
เห็นตัววา มรี ปู รา งเปน อยา งไร

(ขวัญและประเพณีทําขวัญ ของ เสฐยี รโกเศศ)

1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเลนเรือ่ งอยางประณีตมักแทรกความรูสึกของผูเขียน
ดว ยทําใหผ อู า นเกดิ ความรูและอารมณคลอ ยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจน
พรรณนาอารมณและความรสู ึกในใจ ฯลฯ

ตัวอยา ง พรรณนาโวหาร
ไมผ ล เชน ละมดุ มะมวง ขนุน พอ ปลกู ไวขา งสนามและบรเิ วณมุมขา ง สว นทเ่ี ลื้อยรอบบา น

กม็ เี ถาวัลยและสายหยุดขึ้นอยูคนละมุม ราตรีอยูตรงบันไดขึ้นหอหนาบาน ซ่ึงเปนทางไปหองรับแขก
ชะลูดปลกู อยทู ีส่ ะพานขา มทองรองเล็ก ๆ อยกู ง่ึ กลางระยะจากตัวบา นไปยังประตรู ั้วบาน คนละดา นกบั
เถาพวงครามดอกสีมว ง ใบแข็งดว ย ถา ไปถูกมนั จะคนั แตด อกเปนสีครามเปน ชอ ยาวมองดูสวยและบาน
อยูไดหลายวัน ถาดอกรวงจะหมุนเพราะกลีบของมนั เปนเฟองมี 5 - 6 กลีบ คลายใบพัด มันหมุนตัวลง
มากวาจะถึงพน้ื เหมือนกังหันตอ งลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันข้ึนไปปลอยบนหนาตาง
สูง ๆ ใหมันหมนุ จล๋ี งมาสูพ้ืนดนิ เปน ของเลน สนกุ เมอ่ื สมัยเด็กกอ นเขา โรงเรียน

(เด็กบานสวน ของ พ.เนตรรงั สี)

1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมสั่งสอน อธิบายในเหตุผล หรือช้ีแจงใหเห็น
คุณและโทษ เพอื่ ใหผ อู า นเชื่อถือตาม

ตวั อยาง เทศนาโวหาร
บรรดาของมคี า ทัง้ หลายจะหาสิง่ ไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอ่ืน ๆ อาจจะถูก
ขโมยลกั หรอื ลดนอยลงดว ยการจับจา ยใชส อย แตว ิชากบั จรรยาดนี ี้เปน อมตะไมรจู กั ตายย่ิงจา ยมากก็ยิ่ง
เพมิ่ ทวีคณู ขนึ้ และเราจะแยกแบงใครกไ็ มได แมขโมยจะลักเอาไปก็ไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ
วิชาดีท่ีแหลมคมนั้นถาไมมีสติคอยควบคุม ปลอยเพงมองแสหาความสุขในทางที่ผิดแลว ก็จะเปนตัว
มหาอุบาทว มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษยบางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัว
เลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือดรอนอยูทุกวันนี้ก็เพราะเขามีวิชาดีที่แหลมคมและใชวิชาดี
ทแี่ หลมคมไปในทางทผ่ี ดิ ซ่ึงไมมีสติควบคมุ นั้นเอง

(โลกานศุ าลนี ของ สมเดจ็ พระมหาวรี วงศ (พิมพ ธมมฺ ธโร))

1.4 สาธกโวหาร คือ การเขียน โดยยกตวั อยางประกอบเพื่อใหผอู า นเขาใจเรอื่ งไดชัดเจน
ยง่ิ ขึ้นนยิ มใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

ตัวอยา ง สาธกโวหาร
ในที่น้ีจะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูที่ต้ังความเพียรไดรับรางวัลของธรรมดาโลก
อยางไร

25

ชายชาวนาผูหน่ึง เมื่อปวยจนจะสิ้นใจอยูแลว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบิดาจะ
ส้ินชีพไปในครั้งนี้ก็หามีสิ่งใดที่จะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอกความลับใหเจาวา

ในพ้นื ที่นาของเรามขี มุ ทรัพยใ หญซ อ นอยู เจา จะตอ งขุดขึน้ ดู พอพดู เทานน้ั แลวกข็ าดใจยงั หาทันจะบอก
วาขุมทรัพยนั้นอยูตรงไหน ๆ ไม ฝายบุตรทั้ง 3 ตั้งแตบิดาตายแลวก็ชวยกันตั้งหนาขุดพื้นที่ดินขึ้น
จนทัว่ คนหาจนสิน้ เชิง กห็ าพบขุมทรัพยไมแตไดรับผลที่ขุดได คือ เมื่อขุดพรวนดินข้ึนดีแลว จึงหวาน

เพาะพืชไดผลเปนรางวัลของธรรมดาโลกและอีกนัยหนึ่งเปนขุมทรัพยท่ีบิดาไดบอกไววาอยูในพ้ืนที่นา
น้นั เอง
(ความเพียร ธรรมจรยิ า ของ เจาพระยาธรรมศักดิม์ นตร)ี

1.5 อปุ มาโวหาร คือ การเขียน โดยยกขอ ความเปรยี บเทยี บเพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องราว
ตา ง ๆ ไดด ียิง่ ขน้ึ ใชแทรกในโวหารตา ง ๆ

ตัวอยา ง อุปมาโวหาร
ขณะนั้นโจโฉจึงวาแกทหารท้ังปวงวา เลาปคร้ังน้ีอุปมาเหมือนปลาขังอยูในถังเสือตกอยู
ในหลุม ถา แกจะละเสยี ใหเ ลด็ ลอดหนไี ปได บัดน้ีก็เหมอื นปลอ ยเสอื เขาปา ปลอยปลาลงในสมุทร ทหาร
ท้งั ปวงจงชว ยกนั ขะมกั เขมนจับตัวเลาปใ หจ งได ทหารท้งั ปวงตางคนตา งรีบขึน้ หนาขับกันตามไป

(สามกก ตอนจูลงฝาทัพรับอาเตา)

การอา นออกเสียงรอ ยกรอง

การอา นบทรอยกรองตา ง ๆ ใหเปนไปตามทาํ นองลลี าและจงั หวะอันถูกตองจะทําใหเกิดความ
ไพเราะเสนาะหู และทาํ ใหผ ฟู ง ไดรบั อรรถรสทางภาษาดวย

หลกั การอานออกเสยี งรอ ยกรอง
1. อา นออกเสียงใหด งั พอเหมาะ กับสถานที่และจํานวนผูฟง
2. อานใหคลอ ง รน่ื หู ออกเสียง ใหชัดเจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกล้ํา
3. อา นใหถูกฉันทลักษณของคําประพนั ธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คําเปน

คาํ ตาย
4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซึ้งช่ืนชมในคุณคาของ

บทรอ ยกรองน้ัน ๆ โดยใหมีทวงทํานอง สงู ตํา่ หนกั เบา เพอื่ ใหไดร สถอย รสเสยี ง รสความ รสภาพ

การอานกลอนสุภาพ

1. จาํ นวนคาํ ในกลอนสภุ าพ

ooo oo ooo ooo oo ooo

ooo oo ooo ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสุภาพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทท่ี 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ

วรรครบั บาทที่ 2 เรยี กวาบาทโท มี 2 วรรค คือ วรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหน่ึง ๆ

จะบรรจคุ ําประมาณ 6 - 9 คํา กลอนแปด มีวรรคละ 5 คํา รวม 4 วรรค เปน 32 คํา

26

3. วิธอี านกลอนสุภาพ
กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอนบท

ละคร การอา นคลายคลึงกนั จะแตกตางกันบา งเพียงเลก็ นอ ย ดังน้ี
1. อานทํานองชาวบาน คือ เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า

ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง

2. อา นทาํ นองอาลักษณ คือ อานเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า
ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง

การแบง จาํ นวนคํา วรรคหนึง่ จะมี 8 - 9 คาํ ดังน้ี

3 2 3 เขาคลอขลุย ครวญเสยี ง เพียงแผวผิว
ชะลอนิ้ว พล้วิ ผา น จนมานหมอง

ถา มี 9 คําจะแบง วรรคเปน 3 3 3
สรวงสวรรค ชนั้ กวี รุจรี ตั น

ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา

การอานกาพยย านี

1. จํานวนคาํ ในกาพยย านี

oo ooo ooo ooo

oo ooo ooo ooo

2. วธิ อี าน

วรรคที่ 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงตา่ํ วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอานออกเสยี งสงู ข้ึน

หรือ อา นออกเสยี งเหมือนวรรคท่ี 1 ก็ไดต ามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อา นออกเสียงตํา่

กาพยยานมี จี งั หวะการอาน ดังน้ี

มัสหมั่น แกงแกวตา หอมยี่หรา รสรอ นแรง

ชายใด ไดกลนื แกง แรงอยากให ใฝฝนหา

การอา นโคลงสีส่ ุภาพ

1. จาํ นวนคาํ ในโคลงสี่สุภาพ

oo ooo oo oo

oo ooo oo

oo ooo oo oo

oo ooo oooo

2. คณะโคลงบทหนง่ึ มี 4 บท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึง่ มี 2 วรรค คือ วรรคหนา และ

วรรคหลัง มจี าํ นวนคําเทากนั คอื 5 คํา และ 2 คาํ ยกเวน วรรคหลงั ในบาทที่ 4 จะมี 4 คํา

27

3. วิธกี ารอาน
การอา นโคลงส่ีสุภาพสามารถอา นได 2 ลีลา คือ
1. อา นแบบรอยแกว
2. อานแบบทาํ นองเสนาะ

การแบง ชวงเสยี ง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบงชวงเสียง
ตอ งพจิ ารณาใหค งความหมาย แทนท่จี ะแกตามปกตบิ ทรอ ยกรองที่ไพเราะ กวีจะจดั กลมุ คําไวด แี ลว

การเอ้ือนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอ้ือนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทที่ 2
อาจเอือ้ นเสียงไดถ งึ คาํ ที่ 1 คําที่ 2 ของวรรคหลัง และบาทที่ 4 ระหวางคาํ ที่ 2 กบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคท่ี 2
และทอดเสยี งตามตําแหนงสมั ผสั

ตัวอยางโคลงสีส่ ภุ าพ

เรืองเรอื ง ไตรรตั นพน พนั แสง
รนิ รส พระธรรมแสดง ค่าํ เชา
เจดีย ระดงแซง เสยี ดยอด
ยลยง่ิ แสงแกว เกา
แกนหลา หลากสวรรค
(นริ าศนรนิ ทร)

การอา นฉนั ท

ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอ่ืนโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคํา
ธรรมดา และบังคับสัมผสั เชนเดียวกับคําประพันธช นดิ อน่ื ๆ

คําลหุ ( , ) คอื พยางคท่มี ลี กั ษณะใดลกั ษณะหน่งึ ดังนี้
1. การประสมสระเสยี งส้นั ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ อํา ใอ

ไอ เอา ซึง่ จดั เปน คาํ ครุ เชน คํา ไกล ใจ เรา

2. คาํ บ บ จดั เปน คาํ ลหุ
คําครุ คือ พยางคทม่ี ีลกั ษณะใดลักษณะหน่งึ ดังน้ี
1. ประสมสระเสียงยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู

2. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา

3. มีตวั สะกด เชน มด กดั เด็ก

แผนบงั คบั อินทรวเิ ชียรฉนั ท

อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง 6 คํา

มีการแบงจังหวะการอา น ดงั นี้

สายนั ห ตะวนั ยาม ขณะขา ม ทฆิ ัมพร

เขาภาค นภาตอน ทิศตะตก กร็ าํ ไร

28

หนังสือและสื่อสารสนเทศ

หนังสอื
ปจจุบันน้ีมีหนังสือออกมาจาํ หนายหลายประเภท ท้ังตาํ ราวิชาการ วารสาร นิตยสาร
หนังสือพิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การที่มีหนังสือออกมาจาํ หนายมากมายเชนน้ี ผูอาน
จึงจาํ เปนท่ีจะตองรูวิธีการเลือกหนังสือ เพื่อจะไดอานหนังสือท่ีเหมาะกับความตองการของตนเอง
เหมาะกับเวลาและโอกาส
วธิ กี ารเลือกหนังสอื ประเภทตา ง ๆ
ในการเลือกอานหนังสือประเภทตาง ๆ นั้น ผูอานควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถี่ถวน
เพือ่ ประโยชนใ นการพิจารณาคณุ คาของหนังสอื นนั้ ๆ หนังสือแตล ะประเภทควรเลือกพจิ ารณา ดังน้ี
1. ตําราวชิ าการ เปนหนังสอื ท่ีใหความรดู า นตา ง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎหี รอื เนอ้ื หา
สาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานใดดานหน่ึง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการโดยตรง
การพจิ ารณาควรดรู ายละเอียดในดานตา ง ๆ ดงั นี้

1.1 พิจารณาดานเน้ือหา เน้ือหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร
กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เนื้อหาก็ควรจะ
เนน แขนงน้นั โดยเฉพาะ

1.2 พิจารณาขอมูลและภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน
โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวาตรงกับคาํ บรรยายหรือไม และภาพน้ันนาสนใจเพียงใดเหมาะสม
กับวิชานน้ั หรอื ไม

1.3 การใชภาษา ภาษาทใี่ ชควรเปนภาษาทเ่ี หมาะสมกับแขนงวชิ าน้ัน ๆ และดูการสะกด
คําดวยถา หากมีคําผิด ก็ควรจะเลอื กดหู นังสือท่ีมคี ําผดิ นอยท่ีสดุ

นอกจากนี้การพจิ ารณาตาํ ราวชิ าการควรดสู ว นประกอบอ่ืน ๆ ดวย เชน รูปเลม ควรมีคาํ นํา
สารบัญ ฯลฯ

2. สารคดี เปน หนังสือที่มีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมทั้งใหความเพลิดเพลินดวย
หนังสือประเภทนี้มีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ หนังสือ
สารคดที ีม่ คี ณุ ภาพนั้นพจิ ารณาในรายละเอยี ดตาง ๆ ดังนี้

2.1 พิจารณาดา นเนอ้ื หาสาระ คุณคา ของสารคดนี ั้นอยูท ่ีเนอ้ื หาสาระเปนประการสําคัญ
เน้ือหาที่ดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นที่เปนประโยชนตอผูอานและสังคม
สวนรวม เชน

2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน
จะตอ งเขียนดว ยใจเปน ธรรม ไมอคตติ อเจา ของประวัตนิ ้ัน ๆ เนอ้ื หาจงึ ควรมที งั้ สว นดแี ละสวนบกพรอ ง
ของเจา ของประวตั ิ

2.1.2 สารคดีประเภททอ งเที่ยว ควรมเี นอื้ หาท่ีใหท้งั ความรแู ละความบนั เทงิ รวมท้ัง
ประสบการณท่ีแปลกใหมนาสนใจ เพ่ือใหผอู านไดทราบขอ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั สถานทนี่ ้นั ๆ

29

2.1.3 สารคดปี ระเภทเชิงวชิ าการ ควรมีเน้ือหาทีใ่ หความรูอ ยางถูกตองแมนยาํ
ควรมภี าพหรือแผนที่ประกอบใหถ กู ตองตรงกับสาระของเรื่องดว ย

2.2 พจิ ารณาวิธกี ารเขยี น วธิ ีการเขียนสารคดพี จิ ารณาไดจากหลักเกณฑตอ ไปนี้
2.2.1 การวางโครงเรอื่ งและการดาํ เนนิ เรอ่ื ง สารคดตี อ งมีวิธีการดําเนินเรื่อง

ตามลาํ ดับ
2.2.2 เราความสนใจ ขอเขียนทดี่ ผี เู ขียนจะมีวธิ กี ารเขียนท่ีจะดึงดูดความสนใจของ

ผูอานใหติดตามอานไปเรื่อย ๆ โดยไมเกิดความเบื่อหนาย เชน การสอดแทรกความคิดเห็นหรือ
เหตุการณปจจุบันที่นาสนใจหรือการเลาตํานาน นิทาน เกร็ดขําขันตาง ๆ เปนตน ตอนปดเรื่องก็จบ
อยางซาบซึ้งประทบั ใจหรือใหข อคดิ อยา งใดอยา งหนึง่ เพอ่ื ใหผ อู า นอยากติดตามอา นตอไป

2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาทใ่ี ชในการเขยี นสารคดีเปนถอยคําภาษาท่ีไพเราะงดงาม
มีสาํ นวนกะทดั รัด อา นเขา ใจงา ย ไมใชสาํ นวนทีไ่ มสภุ าพ

2.2.4 สว นประกอบอืน่ ๆ ควรพิจารณาเก่ียวกบั ผแู ตงและสว นประกอบรปู เลมของ
หนังสือถาสารคดีนั้นเปนหนังสือเลม ซ่ึงจะมีคาํ วา สารบัญ เน้ือเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ
ตามรูปแบบของหนังสือ

3. บันเทิงคดี เปน หนังสือทแ่ี ตง เพอื่ มงุ ใหผ อู า นเกดิ ความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะแทรก
วรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซ่ึงสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความเหมาะสม
ในการพิจารณาเร่อื ง บันเทิงคดี ควรพิจารณาในดานตาง ๆ ดังนี้

3.1 โครงเรื่องและเนือ้ เรือ่ งสวนสําคัญของนวนิยายและเรื่องสั้น คือ การเลา เรอ่ื ง
โดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร มีความสมั พันธระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและ
ระหวางบคุ คลในเรื่องเกยี่ วเนอื่ งกันไปโดยตลอด มีการสรา งความสนใจใหผ ูอ า นอยากตดิ ตาม นอกจากนี้
เหตุการณท ่เี กดิ ขึ้นในเรื่องควรสมจรงิ และเปน ไปอยางสมเหตุสมผล และมีสวนประกอบปลกี ยอ ยอ่ืน ๆ
เพ่ือใหนา ติดตาม

3.2 การดําเนินเรอ่ื ง สว นสําคญั ทช่ี วยใหเรอ่ื งนา สนใจชวนตดิ ตามขน้ึ อยูกับการดําเนินเร่ือง
การดําเนินเร่ืองมีอยูหลายวิธี เชน ดําเนินเร่ืองตามลําดับวัย คือ เร่ิมต้ังแตตัวละครเกิดจนกระท่ัง
ถึงแกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอน แลวยอนกลับไปเลาต้ังแตตน
จนกระทง่ั จบ เปน ตน ฉากท่ีดตี อ งมีสภาพความเปนจริงท้ังสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตร นอกจากนี้
ยังตองสอดคลองกับเรื่องดว ย

3.3 ตัวละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง
ลกั ษณะของตวั ละครเอง ดวยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือดวยการใหตัวละครสนทนากัน
เปนตน การบรรยายลักษณะนิสยั ของตวั ละครทด่ี นี น้ั ควรบรรยายอยางสมจรงิ ตัวละครตัวหน่ึง ๆ จะมี
ลักษณะนิสยั หลาย ๆ อยาง ไมใชด ีจนหาท่ีติมิได หรอื เลวจนไมมีความดที ่ีจะใหช มเชย ความตองการของ
ตัวละครทีด่ ีควรจะเหมอื นคนธรรมดาทว่ั ๆ ไป เชน มคี วามรัก ความโกรธ เกลียด หรือตองการความสนใจ
จากผูอ่นื เปนตน

30

3.4 แนวคิดของเร่ือง แนวคิดของเร่ืองสวนมากผูเขียนจะไมบอกตรง ๆ ผูอานจะตอง
คนหาเองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชน เรื่องลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชายนั้น
มีความหมายอยางไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเห็นขอดีขอเสียของคนไทย
โดยเฉพาะ “นาํ้ ใจ” ซงึ่ ไมเหมอื นกันกบั ชาตอิ ่นื เปนตน

นวนิยายหรือเร่ืองสั้นที่ดีนั้น ผูอานตองพิจารณาคุณคาท่ีจะไดจากเรื่องน้ัน ๆ ไมทางใด
ก็ทางหนึง่ ดวย

3.5 สาํ นวนภาษา เปนสิ่งสําคัญมากอยางหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ
เร่ืองส้ันผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสาํ นวนของนักเขียนคนน้ันคนน้ี แตบางคนก็ไม
สามารถบอกวาเพราะเหตุใด ส่ิงที่ควรพิจารณาเก่ียวกับสํานวนภาษาคือสาํ นวนภาษาของตัวละคร
ในบทสนทนา ตองสมจริงและเหมาะสมกบั ตัวละคร ประโยคท่แี ตกตา งควรกะทัดรดั สละสลวย เขาใจงา ย
หากเปน ประโยคยาวกค็ วรเปน สาํ นวนทส่ี ามารถสรา งอารมณ และความรสู กึ ไดด ี

4. วารสารและหนงั สอื พิมพ หนังสอื ประเภทนี้คนทว่ั ไปไดอ า นบอยกวา หนงั สอื ประเภทอ่ืน ๆ
ในการผลติ หนงั สือประเภทนต้ี องแขงกับเวลา ดังน้ัน โดยการพิจารณาหนังสือประเภทน้ีควรพิจารณา
ดงั น้ี

หนังสือพิมพ หนังสือพิมพเปนเคร่ืองมือสื่อสารท่ีจะกระจายขาวคราวเหตุการณตาง ๆ
ไปทั่วประเทศหรืออาจทว่ั โลก โดยเฉพาะหนังสอื พิมพร ายวนั เปน เครื่องมอื ส่อื สารท่ีเสนอขา วทนี่ า สนใจ
ท่ีเกดิ ข้นึ ในแตล ะวัน ดังนน้ั หัวใจของหนังสอื พิมพรายวันก็คือ “ขาว” การพิจารณาหนังสือพิมพรายวัน
จึงควรพจิ ารณาเกยี่ วกับขา ววามสี ว นในการชว ยยกระดับสงั คมใหสงู ขึน้ หรอื มปี ระโยชนต อชนหมูมาก
หรอื ไม หากขา วนน้ั ไมเ กยี่ วกับความเปน อยูข องคนหมมู าก หรอื กระทบกระเทอื นตอประชาชนสวนใหญ
เหตุการณเหลานั้นก็ไมควรนํามาเสนอในหนาหนังสือพิมพ ขาวท่ีควรนําเสนอควรเปนขาวท่ีเก่ียวกับ
การปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา การอนามัย การประกอบอาชพี ฯลฯ

เหตุการณที่ไมสมควรนํามาเสนอเปนขาวอีกอยางหน่ึงก็คือ เหตุการณท่ีอาจจะสงผลทําลาย
ความมน่ั คงของชาติ หรอื ทําลายวฒั นธรรม และประเพณีอนั ดงี าม

บทวจิ ารณ ในหนังสอื พิมพร ายวนั ทุกฉบับจะมบี ทวจิ ารณ หรือบทวเิ คราะหขาว ซึ่งเปน ลักษณะ
บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวที่ตองการวิจารณ หรือวิเคราะหน้ัน
การพจิ ารณาบทวิจารณในหนังสอื พิมพ ควรพิจารณาถงึ ลกั ษณะตอ ไปน้ี

1. พจิ ารณาขอ มลู ทผ่ี ูเ ขยี นอางองิ วาถกู ตอ งและมีขอเท็จจริงเพียงใด
2. พิจารณาวาผเู ขยี นบทความน้นั ชใี้ หเห็นปญหาและวธิ แี กป ญ หาอยางไร
3. พจิ ารณาวา ผูเขียนบทวจิ ารณใชอารมณ และนําความรสู กึ สวนตวั เขา ไปเก่ียวขอ งหรือไม
4. พิจารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถูกตอ งตามหลกั ภาษาเพยี งใด
วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน
ราย 3 เดือน หรือรายป เปนตน หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเนนทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสารท่ี

31

ปรากฏมกั เปนขาวสารที่มรี ะยะเวลาตอเนอื่ งกันเปน เวลานาน เชน ขา วเก่ยี วกับนโยบายโครงการตาง ๆ
หรือขา วเกยี่ วกับการเมืองบางเรือ่ ง เปน ตน

ดังนัน้ การอานวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลอื กอา นเรือ่ งทเ่ี ราสนใจ และควรพยายามอาน
อยางสมาํ่ เสมอ

นอกจากพิจารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว ส่ิงท่ีควรพิจารณาอีกอยางหนึ่ง คือ รูปเลม
ควรพิจารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รูปเลม ใหเหมาะสมกบั ราคาดวย

ประโยชนข องการเลือกหนงั สือ

การเลอื กหนงั สอื ควรคาํ นึงถึงประโยชนทีจ่ ะไดร ับ ดงั ตอ ไปนี้
1. เพอื่ ใหไ ดหนงั สือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตอ งการทจี่ ะศกึ ษาคนควา
2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือท่ดี ีมีประโยชนต อ ชวี ิต
3. เพอื่ เลอื กหนงั สอื ใหเ หมาะสมกับเวลา
1. การเลือกหนังสือทตี่ รงกับความสนใจ และตองการทีจ่ ะศึกษาคนควา

ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทน้ีก็คือ ผูที่มีความสนใจหนังสือเลมนั้นโดยตรง หรือผูที่
มีความตองการศึกษาคนควา เรื่องนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางที่ตนไดเรียนมา
ผทู เ่ี รยี นทางดา นภาษาก็จะคน ควาทางดานน้ี เพอ่ื จะไดรบั ประโยชนจากการอานอยางคุมคา

2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทด่ี ีมปี ระโยชนตอชวี ติ
ผูที่อานหนังสือทุกคนยอมหวังท่ีจะไดรับประโยชนจากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู

ทางวิชาการ ขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตที่ดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียงเล็กนอย
ก็ตาม เพราะการทไ่ี ดรบั ประโยชนโดยตรงจากการอา นนย้ี อ มทาํ ใหไมเสียเวลาโดยเปลา ประโยชน

3. เพอื่ เลือกหนงั สือใหเ หมาะสมกับเวลา
การอานหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดส้ัน ยาว

แคไ หน มคี วามยากงายตอการอา นมากนอ ยเพยี งใด ถาหากมเี วลานอ ยควรอานเรอ่ื งสน้ั ท่ีจบไดท ันเวลา
ทีม่ อี ยู ถามเี วลามากกอ็ านเรอ่ื งยาวขึน้ โดยเลอื กใหเ หมาะสมกบั เวลา เพราะการอา นหนังสอื น้นั หากไม
เลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทาํ ใหผ ูอา นรสู ึกเบอื่ และไมอยากอา นอีกตอ ไป

ประโยชนท ่ีไดร บั จากการอานหนงั สือ

การอานหนังสอื ยอ มไดร ับประโยชนหลายประการ ซึง่ พอจะสรุปได ดังนี้
1. อา นหนงั สอื ตรงกบั ความตอ งการของตน
2. ไดร ับความรจู ากเรื่องนน้ั สมความตั้งใจ
3. ทําใหรักการอานมากยง่ิ ข้ึน เพราะไดอานหนังสอื ทต่ี นเลอื กเอง
4. ชว ยพฒั นาอาชีพใหกา วหนา
5. ชวยใหเกิดความคดิ สรางสรรค
6. ทาํ ใหเ กดิ ความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน

32

7. ทําใหท ราบความเปนไปของบานเมือง ทนั โลก ทันเหตุการณ
8. เพิม่ พนู ความรูความสามารถ เปน การพัฒนาตนเอง
9. ไดอ า นหนงั สือทีม่ ีคณุ คา คมุ กบั เวลาที่เสยี ไป
สอื่ สารสนเทศ
ปจจบุ ันไดมีการนาํ เทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ท้ังในดานการบรหิ าร
การจัดการและการเรียนรูดานสือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรูจากส่ือตาง ๆ
ที่หลากหลายมากขึน้ เพื่อใหป ระชาชนสามารถเรยี นรูและพฒั นาตนเองไดอยา งตอ เนอื่ ง
สอื่ สารสนเทศมีทงั้ ส่ือสง่ิ พมิ พ และส่ืออิเลก็ ทรอนิกส
สอ่ื สง่ิ พมิ พ
ส่ิงพิมพท่ีจัดพิมพขึ้นเพ่ือนําไปใชในการจัดการเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน
แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู
สารานกุ รม พจนานกุ รม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีท่ีมีเนื้อหาเปนประโยชน สวนสื่อ
ส่ิงพิมพที่ใหความรูขาวสารตาง ๆ เชน หนังสือเลม หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร
แผนพับ แผน เปลา เปน ตน
สอื่ อิเลก็ ทรอนิกส
สังคมยุคปจจุบัน การส่ือสารดวยเคร่ืองมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวางท่ัวประเทศ
การใชส่ืออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจาํ เปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถึงขอมูล
ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงการศึกษาของ
ประชาชน ใหส ามารถเรยี นไดอ ยา งตอเนือ่ งตลอดชวี ิต สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส ไดแก วทิ ยุ โทรทัศน เทปเสียง
วีดิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซ อฟตแ วรในรปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรช ว ยสอน เปนตน
1. วิทยุ เปน สอ่ื มวลชนท่ใี ชเสยี งเปน ส่ือ เรื่องราวท่สี อื่ สารมีทั้งเร่อื งทใี่ หค วามบันเทงิ และเร่อื ง
ทใี่ หส าระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สัมภาษณบ คุ คลสําคัญ รายการวทิ ยุ
เพ่อื การศึกษา เปน ตน
2. โทรทัศน เปนสื่อมวลชนท่ีใชทั้งเสียงและภาพเปนสื่อ การชมรายการทางโทรทัศน
นอกจากเราจะสมั ผัสดวยหูแลว ยงั สัมผัสไดดวยตาอกี ดว ย รายการโทรทศั นจ ึงนา สนใจกวารายการวิทยุ
และทําใหผูชมตื่นตวั อยูตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจําไดด ีกวา รายการวทิ ยุ
รายการตาง ๆ ทางโทรทัศนไ มต า งกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการท่ีใหความบันเทิงและ
รายการทใ่ี หทั้งขอมูล ขาวสาร และความรูทท่ี นั สมยั ทนั เหตกุ ารณ รวมทง้ั ใหค วามบันเทิง เชน รายการ
ขาวทั้งในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง รายการสัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการ
รฐั บาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจาํ และอ่ืน ๆ
3. คอมพวิ เตอรช ว ยสอน เปนส่ือที่ผเู รียนสามารถนาํ ไปศกึ ษาดวยตนเองในเวลาและสถานที่
ที่ผูเรียนสะดวก ทําใหมีความเปนอิสระและเปนสวนตัวในการเรียนรู สามารถโตตอบหรือให

33

ผลยอ นกลับไดท ันที ทําใหผ เู รยี นทราบความกา วหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็ยอนกลับไป
ทบทวนไดห ลาย ๆ ดาน ทาํ ใหผเู รยี นไดพัฒนาความรูตามความพรอ มและศักยภาพของตน

4. อนิ เตอรเน็ต (Internet) หรือเทคโนโลยเี ครอื ขา ยเปนการเชอื่ มโยงแหลง ขอ มลู จากทวั่ โลก
ท่หี ลากหลายคลา ยกับ “หองสมดุ โลก” ใหผูเรียนไดค นควา เน้ือหาสาระทตี่ องการไดอยา งสะดวกรวดเร็ว
และราคาประหยัด

เรื่องที่ 3 การอา นจับใจความสําคัญ

การอานจะเกิดประโยชนสงู สดุ แกผ ูอานไดนั้น ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเร่ืองที่อาน
ใหไ ดแ ลวนาํ ไปปฏิบตั ิ

ใจความสําคัญ หมายถงึ ขอ ความท่ีเปน แกนหรอื หัวใจของเร่อื ง
การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปนหัวใจของเรื่องนั้น
ออกมาใหไ ด เพราะใจความสาํ คญั ของเร่ืองจะเปน ใจความหลกั ของแตละบทแตล ะตอน หรือ แตล ะเรื่อง
ใหร ูวาแตละบทตอนน้นั กลา วถึงเรอื่ งอะไรเปน สาํ คญั ดังนน้ั การจบั ใจความสาํ คญั ของเรื่อง ที่อานจะทํา
ใหม คี วามเขาใจในเร่ืองน้ัน ๆ อยางแจม แจง

หลักการอานจับใจความ

1. การเขา ใจความหมาย
หลักเบ้ืองตนในการจับใจความของสาระท่ีอาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มีหลายระดับนับต้ังแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษาที่ตอง
ทําความเขาใจเปน อนั ดบั แรก เพราะนาํ ไปสคู วามเขา ใจความหมายของประโยคและขอความ

1.1 ความหมายของคํา
ความหมายของคาํ โดยทั่วไปมี 2 อยา ง คือ ความหมายโดยตรง และความหมายโดยนัย
ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําท่ีกําหนดขึ้น และรับรูไดเขาใจ

ตรงกันความหมายประเภทน้ีเปน ความหมายหลกั ทใ่ี ชส อ่ื สารทาํ ความเขาใจกนั
คําที่มีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหน่ึงที่อาจเปนอุปสรรค

ในการสื่อสารลักษณะดังกลาว คือ การพองคํา คําพองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป
คําพอ งเสยี ง และคําพอ งรปู พอ งเสียง คําทพี่ อ งทัง้ 3 ลักษณะนีม้ ีความหมายตางกัน

คําพองรปู คือ คําท่ีสะกดเหมือนกัน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น
คาํ แรก ออกเสียง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพองรูปเปนอปุ สรรคตอการอานและทําความเขาใจ

คําพองเสียง คือ คําท่ีออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต
กานท กาล กาฬ กาญจน ทง้ั หมดนอ้ี อกเสยี ง “กาน” เหมือนกนั การพอ งเสยี งเปนอุปสรรคตอการอาน
เพ่ือความเขาใจ

34

คําพองรูปพองเสยี ง คอื คําทส่ี ะกดเหมอื นกันและออกเสยี งอยางเดยี วกัน โดยรูปคํา
จะเหน็ วา เปนคาํ เดียวกัน แตมคี วามหมายแตกตางกนั ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี

ขนั หมายถงึ การทําใหแนน
ขัน หมายถงึ ภาชนะตกั นา้ํ
ขนั หมายถงึ ความรูส ึกชอบใจ
ขัน หมายถงึ การสงเสียงรองของไกต ัวผู
ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ
คําพองรูป พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพื่อความเขาใจ วิธีท่ีจะชวยใหเขาใจ
ความหมายของคาํ พอง จะตองดูคําขางเคียงหรือคาํ ท่ีประกอบกันในประโยค หรือขอความน้ัน
ทเ่ี รยี กวา บรบิ ท ดงั ตวั อยา งตอไปนี้
ขนั ชะเนาะใหแ นน
หยิบขันใหท ีซิ
เขารูสกึ ขัน
ไกข นั แตเ ชามดื
เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอ ให
นอกจากดูคาํ ขางเคยี ง หรือคําประกอบในประโยคแลว บางทีต่ องอาศยั สถานการณ เชน
ประโยคท่วี า
“ทําไมตอ งดกู ัน”
คําวา “ดู” ในสถานการณท วั่ ไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเ ฉพาะ เชน การสอบ
ดจู ะมีความหมายวา ลอกกัน เอาอยา งกัน
ในบทรอยกรอง ตองอาศัยฉนั ทลกั ษณ เชน สัมผัส เปนตน ตวั อยางเชน
อยา หวงแหนจอกแหนใหแ กเรา แหน แ หน
พอลมเพลาก็เพลาสายณั ห เพลา เพ ลา
คําทมี่ ีความหมายโดยตรงไดแก คําศัพท คําศัพท คือ คําที่ตองแปลความ เปนคําไทยที่มาจาก
ภาษาอื่น สันสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สุคติ โสดาบัน บุคคล จตุราบาย เปนตน
รวมทั้งศัพทบัญญัติทั้งหลายท่ีใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทัศน เจตคติ กรมธรรม
เปน ตน คําศัพทดังกลาวน้ีจําเปนตองศึกษาวามีมูลมาอยางไร ประกอบข้ึนอยางไร และมีความหมาย
อยา งไร
ข. ความหมายโดยนัย เปนความหมายท่ีสื่อหรือนําความคิดใหเกี่ยวโยงถึงบางส่ิง
บางอยา งทมี่ ีลักษณะหรือคุณสมบัติเหมือนกับคําที่มีความหมายโดยตรง บางทานเรียกวา ความหมาย
รอง หรือความหมายแฝง
ความหมายโดยนัย มหี ลายลกั ษณะ กลาวคอื มคี วามหมายเปนเชิงเปรยี บเทียบ เชน
เปรียบเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคําเดิม ตัวอยางเชน

35

เธอมใี บหนายมิ้ แยมแจม ใส
เขาทาํ งานเอาหนา หมายถงึ ทาํ งานเพ่อื ผลประโยชนข องตน
เด็กสาดโคลนกันเลอะเทอะ
เขาสาดโคลนคณุ พอ หมายถึง ใสร าย
ตน ไมต นนเ้ี ปลอื กสวย
หลอ นรวยแตเปลอื ก หมายถึง ไมรา่ํ รวยจริง
มีการเปรียบเทยี บกับคณุ สมบตั ขิ องสิง่ ท่ีนํามากลา ว เชน
เขาเปน สิงหส นาม หมายถึง เปนคนเลนกฬี าเกง

1.2 ความหมายของสํานวน
สาํ นวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น

ไมไดมีความหมายตามรูปคํา ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัยของ
ความหมายตามลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิของขอ ความน้นั เชน

ออยเขาปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมือผอู น่ื แลวไมม ที างไดคืน
ไกแ กแมป ลาชอ น หมายถึง ผูทมี่ คี วามจัดจานเจนสังเวยี น
วัวหายลอ มคอก หมายถึง เม่อื เกดิ ความเสยี หายแลวจงึ หาทางปองกนั
กนิ ขา วตม กระโจมกลาง หมายถึง การพดู ถงึ สงิ่ สุดวสิ ัยท่ีจะทําได
สวนตาง ๆ ที่นําไปกลาวเปรยี บเทยี บใหเ ขากบั สถานการณ เรียกวา คาํ พังเพย เชน เมื่อของ
หายแลว จงึ คดิ หาทางปองกัน ก็เปรียบวา วัวหายลอมคอก เปนตน
ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ แปล
ความหมายตามนัยของคําหรอื ขอความนั้น ๆ

2. การเขา ใจลักษณะของขอ ความ
ขอความแตล ะขอ ความตอ งมีใจความอนั เปน จดุ สําคัญของเรือ่ ง ใจความของเรื่องจะปรากฏ

ท่ีประโยคสําคัญ เรียกวาประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของขอความก็ได
โดยปกติจะปรากฏในตอนตา ง ๆ ดงั น้ี

ปรากฏอยูในตอนตน ของขอ ความ ตวั อยางเชน
“ภัยอันตรายทจ่ี ะเปน เครอื่ งทาํ ลายชาติอาจเกดิ ข้ึนและมีมาไดต้ังแตภายนอก ทั้งที่ภายใน
อันตรายท่ีจะมีมาต้ังแตภ ายนอกน้นั ก็คือ ขา ศึกศตั รูยกมาย่ํายีตบี านตีเมืองเรา การที่ขาศึกศัตรูจะมาตีนั้น
เขายอมจะเลือกหาเวลาใดเวลาหน่ึงซ่ึงชาติกําลังออนแอและมิไดเตรียมตัวไวพรอม เพ่ือตอสูปองกันตน
เพราะฉะน้ันในบทที่ 2 ขาพเจาจึงไดเตือนทานทั้งหลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญที่สุดเปนเครื่องทอน
กําลงั และเสยี หลักความมนั่ คงของชาติ คือ ความไมส งบภายในชาตินั้นเอง จึงควรอธบิ ายความขอ นส้ี ักหนอย

(พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยหู ัว ปลกุ ใจเสือปา)

36

ปรากฏอยูในตอนกลางของขอ ความ ตัวอยา งเชน
“อนั ความรัก ความชัง ความโกรธ ความกลัว ความขบขนั เหลานี้เปน สามัญ ลกั ษณะของปถุ ุชน
ใครหวั เราะไมเ ปน ย้มิ ไมออก ก็ออกจะพกิ ลอยู คนสละความรักความชังไดก็มีแตพระอรหันต อารมณ
ความรูสกึ ดังนี้ เปน ธรรมชาตขิ องมนษุ ย กวแี ละนักประพนั ธย อ มจะแตงเร่อื งย่ัวเยาอารมณ ความรูสกึ
เหลานี้ และถาเขาแตงเปน แตงดี ก็จะปลุกอารมณของผูอานผูฟงใหเกิดขึ้น ทานคงจะเคยเห็นคน
อานเรอื่ งโศกจบั ใจจนนํา้ ตาไหล สงสารตัวนางเอก พระเอก อานเร่ืองขบขันจนหัวเราะทองคัดทองแข็ง
ท้ัง ๆ ท่ีรูวามันเปนเรื่องอานเลน และคนที่อานก็ไมไดมีสวนเสียอะไรกับตัวนาง ก็พลอยโศกเศราไป
ดวยได อยา งไรกด็ คี วามเศรา ของอารมณอ ันเกดิ จากความยั่วเยา ของศลิ ปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรม
ตาง ๆ นั้น เปน ความสุขชนิดหน่งึ มิฉะนน้ั เรือ่ งทาํ นองโศกนาฏกรรมคงจะไมมีใครดเู ลย”

(นายตํารา ณ เมอื งใต ภาษาและวรรณคดี)

ปรากฏใจความอยทู ายยอ หนา ตัวอยา งเชน
“ทานกลาววา คนเปนสัตวท่ีเรียนรู คือ รูดู เห็นอะไรแลวเม่ือเห็นวาดีก็เอาไว ถาเห็นวาไมดี
ก็ไมเอาและหลกี เล่ียง เดก็ รูร สหวาน ก็อยากไดอกี ถา รูร สขมของบอระเพด็ หรอื เม่ือถูกไฟก็รูสึกรอนจะ
ไมตองการกินบอระเพ็ดหรือเขาใกลไฟอีก นี่เปนเรื่องของการผานพบเคยรูเคยเห็นเรื่องน้ี ตอ ๆ มา
หลาย ๆ ครงั้ เกิดความชาํ นาญชดั เจนขน้ึ โลกมีความเจรญิ กา วหนา เรื่องวัฒนธรรมก็เพราะการผานพบ
และการจัดเจนของมนษุ ย

(เสถยี รโกเศศ ชวี ิตชาวไทยสมัยกอ นและการศึกษาเร่อื งประเพณีไทย)

ประโยคใจความอยูตอนตน และตอนทา ยของขอความ ตวั อยางเชน
“คนไทยน้นั ถอื วาบา นเปนส่ิงจําเปนตอชีวิตต้ังแตเกิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนั้นใช
บา นเปนทเี่ กดิ การคลอดลูกจะกระทํากันที่บานโดยมีหมอพื้นบาน เรียกวา หมอตําแย เปนผูทําคลอด
มไิ ดใ ชโ รงพยาบาลหรือสถานผดุงครรภอยางในปจจบุ นั นี้ และท่ีสุดของชีวิตเมอ่ื มีการตายเกดิ ขน้ึ คนไทย
กจ็ ะเก็บศพของผูตายท่ีเปนสมาชิกของบานไวในบานกอนที่จะทําพิธีเผา เพื่อทําบุญสวดและเปนการ
ใกลชิดกับผตู ายเปน ครง้ั สุดทา ย ดงั นน้ั บา นจงึ เปนทที่ คี่ นไทยใชช วี ิตอยูเกือบตลอดเวลาตั้งแตเกิดจนตาย”

(วบิ ลู ย ลีส้ ุวรรณ “บานไทย” ศลิ ปะชาวบา น)

การเขา ใจถงึ การปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอ ความดังทกี่ ลาวแลว จะชวย
ใหจบั ใจความไดด ีย่ิงขึ้น

3. การเขา ใจลกั ษณะประโยคใจความ
เม่ือเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฎอยูในตอนตาง ๆ

ของขอความแลว ตอ งเขา ใจตอไปวาประโยคใจความเปนอยางไร
ประโยคใจความ คือ ขอ ความทีเ่ ปน ความคดิ หลกั ของหวั ขอ หรอื เรือ่ งของขอ ความน้ัน

37

ตัวอยา งเชน
หวั ขอ บา น
ความคิดหลัก บานเปนท่ีอยูอาศัย
หวั ขอ ราชสีห
ความคดิ หลัก ราชสีหไ ดช อ่ื วาเปนเจา ปาในบรรดาสัตวท ัง้ หลาย
ความคิดหลกั น้ี คอื ประโยคใจความท่จี ะปรากฏในตอนใดตอนหนึง่ ของขอความท่ีกลา วแลว

ฉะน้ันการท่ีจะทราบวา ประโยคใดเปนประโยคใจความ ตอ งพจิ ารณาจากหัวเร่ือง ประโยคใจความมักมี
เน้ือหาสอดคลอ งกบั หวั เรอื่ ง

ในกรณที ไี่ มท ราบหวั ขอเร่ือง ตอ งเขา ใจวา สวนที่เปนประโยคใจความนัน้ จะมเี น้ือความหลกั
ของเนอ้ื ความอ่นื ท่ปี ระกอบกนั ข้นึ เปน หัวขอน้ัน ถาขาดสวนที่เปนใจความ เนื้อความอ่ืนก็เกิดข้ึนไมได
หรอื ความหมายออนลง

การอา นอยางวเิ คราะห

การอานอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ
เพือ่ ทําความเขาใจ และใหเห็นถงึ ความสมั พันธร ะหวา งสว นตาง ๆ เหลา นั้น

การอานอยา งวิเคราะหเริ่มตนจากพ้ืนฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก
เพ่อื ใหเขา ใจเนอื้ เรื่องโดยตลอด ตอจากนั้นจึงแยกเร่ืองในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทําอะไร
เพ่ืออะไร อยางไร ในเร่ืองมีใครบาง หรือตัวละครก่ีตัว และที่มีบทบาทสําคัญมีก่ีตัว ทําไมเหตุการณ
จงึ เปนอยา งน้นั หรือเพราะเหตุใด ตอไปนาจะเปนอยา งไร

ตอ ไปน้ีจะนํานทิ านเร่ือง “กระตายบนดวงจันทร” มาเลาใหฟง

นิทานเร่อื ง กระตายบนดวงจันทร

กาลครงั้ หนง่ึ มกี ระตา ย ลงิ นกนํ้า และสนุ ขั จ้ิงจอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวตัดชีวิต และ
บาํ เพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา พระอินทรขอทดสอบในศรัทธาของสัตวทั้งสี่ จึงปลอมตัวเปนพราหมณ
เท่ียวขอบรจิ าคทานโดยไปขอจากลงิ เปน ตัวแรก ลงิ มอบมะมว งให จากนั้นพราหมณไปขอทานจากนกน้ํา
นกนาํ้ ถวายปลาซ่งึ มาเกยตนื้ อยูรมิ ฝงแมนา้ํ สว นสุนัขจิ้งจอกก็ถวายนมหมอ หนึ่งกับผลไมแ หง

เมอื่ พราหมณไปขอบริจาคทานจากกระตาย กระตายพูดกับพราหมณวา “ขากินแตหญาเปน
อาหารหญาก็ไมมีประโยชนใด ๆ กบั ทานเลย” พราหมณจ งึ เอย ขนึ้ วา ถากระตายบําเพญ็ พรตเปนฤๅษี
ท่แี ทจ รงิ ขอใหส ละชีวิตของตนเปน อาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทันทีและทําตามที่พราหมณ
ขอรอ งวา ใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอื ฆา และปรงุ กระตายเปนอาหาร กระตายปนข้ึน
ยืนบนกอนหินและกระโดดลงกองไฟ ในขณะท่ีกระตายกําลังจะตกสูเปลวไฟน้ัน พราหมณไดควา
กระตายไว แลวเปด เผยตัวตนท่แี ทจ ริงวา คอื ใคร แลวพระอินทรก ็นาํ กระตายไปไวบ นดวงจนั ทร

(จากนิตยสารสารคดี ฉบบั ท่ี 147 ปท ่ี 13 หนา 30)

38

เม่ืออา นเรือ่ งนอ้ี ยางวเิ คราะหก ็จะตอ งใหค วามคดิ ติดตามประเด็นตา ง ๆ ตัวละครในนทิ านเรื่องน้ี
มใี ครบา ง มีลักษณะนิสัยอยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําสิ่งใดบาง ทําอยางไร ผลของการกระทํา
เปนอยางไร ทําไมสัตวทงั้ 4 จึงสาบานรว มกนั วา จะไมฆาสตั วแ ละบําเพญ็ ตนเปนฤๅษอี ยูในปา เพราะเหตุใด
สัตวทั้ง 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทรเพียงตัวเดียว
หากพระอนิ ทรนาํ สัตวท้งั 4 ไปไวบนดวงจันทรเ ราจะเหน็ รปู ของสัตวท ั้ง 4 บนดวงจนั ทรทั้งหมดหรือไม

เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการอาน และนสิ ัยรักการอา น

การอา นอยา งมมี ารยาทเปน เรอื่ งท่ีจาํ เปนและสาํ คญั เพราะการอานอยางมีมารยาทเปน เรื่อง
การประพฤติปฏบิ ตั ิอยา งมวี นิ ยั และรบั ผิดชอบ รวมทั้งการมจี ติ สาํ นึกและแสดงถงึ ความเจรญิ ทางดาน
จติ ใจทค่ี วรยดึ ถือใหเ ปนนสิ ยั

มารยาทในการอา น

คาํ วา มารยาท หมายถงึ กิริยา วาจาทเี่ รียบรอย หรอื การกระทาํ ท่ดี ีงาม ผอู า นที่ดีตอ งมี
มารยาทท่ดี ีในการอา น ดงั ตอ ไปนี้

1. ไมสงเสียงดังรบกวนผอู นื่
2. ไมทําลายหนงั สอื โดยการ ขดู ลบ ขีด ทับ หรือฉกี สวนทต่ี อ งการ
3. เม่ือคดั ลอกเนอื้ หาเพือ่ อา งองิ ในขอ เขียนของตน ตอ งอา งองิ แหลง ทีม่ าใหถ กู ตอ ง
ตามหลกั การเขียนอางองิ โดยเฉพาะงานเขยี นเชงิ วชิ าการ
4. เมือ่ อานหนงั สือเสรจ็ แลวควรเก็บหนังสือไวท เี่ ดมิ
5. ไมค วรอา นเรอ่ื งทเี่ ปน สว นตัวของผอู น่ื
6. อานอยา งต้ังใจ และมสี มาธิ รวมทัง้ ไมทาํ ลายสมาธผิ อู นื่
7. ไมใ ชสถานทอี่ านหนังสอื ทาํ กิจกรรมอยางอ่ืน เชน นอนหลบั รบั ประทานอาหาร

นิสยั รักการอาน

การทบี่ ุคคลใดบุคคลหนึง่ จะมีนสิ ัยรกั การอานไดจ ะตอ งไดรบั การฝก ฝนมาต้ังแตเ ดก็ ๆ แตก ม็ ใิ ช
วาเม่ือโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ท้ังน้ีเราจะตองสรางบรรยากาศ
สภาพแวดลอมทเี่ อื้อใหเ ด็ก ๆ หนั มาสนใจการอาน ดงั น้ี

1. อานหนงั สอื ที่ตนเองชอบ จะทําใหอานไดอ ยางตอ เน่อื ง และไมเบอื่ หนา ย
2. ทําตนใหเปนผใู ฝร ู
3. การอานจะตอ งมีสมาธเิ พอื่ จับใจความของเร่ืองท่อี านได
4. เรมิ่ อานหนังสอื จากระยะเวลาสั้น ๆ กอน แลวคอย ๆ กําหนดเวลาเพิ่มขึ้น
5. การอานจะตอ งมสี มาธิเพอื่ จบั ใจความของเรือ่ งท่ีอานได

39

6. จัดตารางเวลาสําหรบั การอา นหนงั สอื เปนประจาํ ทกุ วันใหเ กดิ ความเคยชินจนเกิดเปนนิสัย
รกั การอา น

฀฀฀฀

กิจกรรม บทที่ 3 การอาน

กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรียนตอบคําถามตอ ไปน้ี
1. การอา นในใจมีจุดมุงหมายอยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….……………
2. การอานออกเสียงมลี กั ษณะอยางไร
………………………………………………………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….……………
3. จงยกตัวอยางการอานออกเสยี งทีเ่ ปน ทางการมา 5 ตัวอยาง

…………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….…………………………………………….………
กิจกรรมที่ 2 การจบั ใจความสาํ คญั คือการอานอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..………
กิจกรรมท่ี 3 ส่ืออเิ ลก็ ทรอนกิ สชว ยใหเกดิ การเรียนรูตลอดชีวติ ไดแ กอ ะไรบา ง
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………..……………………
กิจกรรมที่ 4 การอา นอยา งไร จงึ จะเรียกวา เปนการอา นวิเคราะหว จิ ารณ
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….…………………………………
กจิ กรรมท่ี 5 ผูอา นที่ดี ควรมมี ารยาทอยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….………………….……………

40

บทท่ี 4
การเขียน

สาระสาํ คญั

การเขยี น เปนทักษะสาํ คญั หนง่ึ ในทกั ษะท้งั สี่ของรายวิชาภาษาไทย คอื การฟง อา น เขียน และ
พดู การเขียนหนงั สอื ใหไ ดดีจะเปน พน้ื ฐานในการเรียนรู และการนาํ เสนอผลการเรียนรใู นเรอ่ื งตา ง ๆ
ไดดี ทําใหค วามรูขยายไปอยา งกวางขวาง ผเู รยี นจึงควรไดรจู ักและฝกฝนการเขยี นประเภทตา ง ๆ

ผลการเรียนทค่ี าดหวัง ผเู รียนสามารถ

1. เลอื กใชภ าษาในการนําเสนอตามรปู แบบของงานเขียนประเภทรอยแกว และ
รอยกรอง ไดอ ยางสรางสรรค

2. ใชแผนภาพความคดิ จัดลาํ ดับความคดิ กอนการเขยี น
3. แตง บทรอ ยกรอง ประเภทกลอนสี่ กลอนสภุ าพ
4. เขียนบทรอ ยแกว ประเภทประวตั ติ นเอง อธบิ ายความ ยอ ความ ขา ว
5. เขยี นรายงานการคนควา สามารถอา งอิงแหลง ความรไู ดถกู ตอ ง
6. กรอกแบบรายการตา ง ๆ
7. ปฏิบัตติ นเปน ผมู มี ารยาทในการเขยี น และการจดบันทกึ อยา งสมา่ํ เสมอ

ขอบขายเน้อื หา

เรอ่ื งที่ 1 หลกั การเขยี น การใชภ าษาในการเขียน
เรอื่ งที่ 2 หลกั การเขียนแผนภาพความคิด
เรือ่ งที่ 3 การเขยี นเรยี งความและยอ ความ
เรือ่ งท่ี 4 การเขยี นเพอื่ การสือ่ สาร
เรอ่ื งท่ี 5 การสรา งนิสัยรักการเขียนและการศึกษาคนควา

41

เรือ่ งท่ี 1 หลกั การเขียน การใชภาษาในการเขยี น

หลักการเขียน

การเขยี นเพื่อส่อื ความหมายใหผ ูอน่ื เขา ใจตามตอ งการน้นั มีความจําเปน ตองระมัดระวังใหม าก
เก่ียวกับการใชภาษา ควรใชถ อยคําทค่ี นอาน อา นแลว เขาใจทันที เขียนดวยลายมอื ทช่ี ดั เจนอานงายเปน
ระเบียบและผูเขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียน ใชคําใหเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บคุ คลดว ย จึงจะถือวาผเู ขยี นมหี ลักการใชภ าษาไดด มี ีประสิทธิภาพ

การเขียนมหี ลกั ท่ีควรปฏบิ ตั ิดงั ตอ ไปน้ี
1. เขยี นใหชัดเจน อา นงาย เปนระเบยี บ
2. เขียนใหถูกตอ ง ตรงตามตัวสะกด การนั ต วรรณยุกต
3. ใชถ อ ยคาํ ท่ีสุภาพ เหมาะสมกับกาลเทศะ และบุคคล
4. ใชภ าษาทง่ี าย ๆ สน้ั ๆ กะทดั รดั สือ่ ความหมายเขา ใจไดด ี
5. ใชภาษาเขียนที่ดี ไมควรใชภ าษาพดู ภาษาโฆษณาหรอื ภาษาทไ่ี มไ ดม าตรฐาน
6. ควรใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอนใหถ ูกตอ ง เชน เวนวรรค ยอ หนา ฯลฯ
7. เขยี นใหสะอาด
ตวั อยา ง
ขอ ความการเขยี นชองซา ยมือมีขอบกพรองอยางไร พรอมขอ วิจารณ

ขอความท่ีเขยี น ขอวจิ ารณ

1. ความรกั โคถกึ 1. เขียนไมช ดั เจน อา นเขา ใจยาก ควรเขียน
ใหชดั เจนวา “ความรักเหมอื นโคถกึ ”

2. ชวี ิตของฉนั มีหมานาํ 2. ใชคําไมส ภุ าพในภาษาพดู สนุ ขั

3. หมอเด็กยงั ไวใ จไมไ ด 3. คําขีดเสน ใตเ ขา ใจยาก ควรเปน
“หมอคนนัน้ ยงั เด็กอยยู งั ไวใ จไมไ ด

4. คนกินกลว ย แขกรอนจนตาเหลือก 4. แบงวรรคไมถูก ควรเปน
“คนกนิ กลว ยแขกรอ นจนตาเหลือก

5. นายมาเปน ไขโ ปง ดับอนาถ 5. ใชสาํ นวนสื่อมวลชน ควรแกไ ขเปน
"นายมาถกู ยิงถงึ แกก รรมแลว "