THAILAND AGTECH STARTUP ECOSYTEM DEVELOPMENT WHITE PAPER

“สนช. พร้้อมที่่�จะสนัับสนุนุ ธุุรกิจิ นวััตกรรม
และวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ด้้านการเกษตรของประเทศไทย
เพื่�่อผลัักดันั ให้เ้ กิดิ การนำำ�นวัตั กรรมไปแก้้ไขปัญั หาการเกษตร
ของประเทศ ได้อ้ ย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพทั้้�งการเพิ่่�มผลผลิติ

การลดต้น้ ทุุน และการมีีรายได้้เพิ่่�มมากขึ้�น้ ”

ภาคเกษตรนับั ว่า่ มีคี วามสําํ คัญั ต่อ่ เศรษฐกิจิ และสังั คมของประเทศไทยอย่า่ งมาก มีคี วามเกี่่ย� วเนื่อ�่ งกับั ประชากร
มากกว่า่ ร้อ้ ยละ 30 ของประเทศ แต่ภ่ าคเกษตรกลับั มีีสััดส่ว่ นในมููลค่า่ ผลิติ ภัณั ฑ์์มวลรวมภายในประเทศเพีียงประมาณ
ร้้อยละ 10 มีีอััตราการเติิบโตช้้า ดัังนั้้�นการพัั ฒนาทางเทคโนโลยีีและนวััตกรรมเกษตรที่่�เอื้้�อต่่อการเพิ่่� มผลิิตภาพ
และมููลค่่าเพิ่่�มของผลผลิิตโดยตรง จึึงมีีความจำำ�เป็็นและความสำำ�คััญยิ่่�ง โดยแนวทางหลัักในการสร้้างวิิธีีแก้้ไขปััญหา
ใหม่่ๆ คืือการนำำ�รููปแบบการทำำ�งานของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร มาช่่วยให้้เกษตรกรไทยมีีนวััตกรรมที่่�จะเพิ่่� ม
ประสิทิ ธิิภาพการผลิติ ลดต้้นทุุน และเพิ่่�มรายได้้อย่่างยั่่ง� ยืืน อีีกทั้้ง� ยังั สอดคล้้องกับั นโยบาย เกษตร 4.0 และ BCG
model ของรััฐบาล

สำำ�นัักงานนวััตกรรมแห่่งชาติิ (องค์์การมหาชน) จึึงมีีนโยบายในการเป็็นฟันั เฟือื งสำำ�คััญในการดำำ�เนิินกลยุุทธ์์
และกิิจกรรมต่่างๆ เพื่�่อผลัักดัันและเร่่งให้้เกิิดวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรให้้เป็็นผู้้�นำำ�แห่่งการเปลี่่�ยนแปลงพลิิกโฉม
การเกษตรไทย ด้้วยการสร้้างแพลตฟอร์ม์ กลางเชื่�อ่ มโยงประสานงานและขับั เคลื่่�อนให้้เกิิดการสร้้างระบบนิเิ วศที่่�เอื้้�อต่อ่
การพััฒนาวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตร ที่่�มีีการแก้้ไขปััญหาในแนวทางใหม่่ และมีีการเติิบโตอย่่างก้้าวกระโดดโดยใช้้
รูปู แบบธุรุ กิจิ ใหม่่ (New Business Model) และใช้เ้ ทคโนโลยีเี ชิงิ ลึกึ (Deep Tech) เพื่�่อนำำ�ไปสู่่�การเปลี่่ย� นแปลงโครงสร้า้ ง
การทำำ�เกษตรกรรมของประเทศ (Agriculture Transformation) อย่่างยั่่ง� ยืืน

รศ.ดร.วีีระพงษ์์ แพสุวุ รรณ
ประธานกรรมการนวัตั กรรมแห่ง่ ชาติิ

“สนช. เร่ง่ สร้้างและขับั เคลื่�่อนระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้า้ นการเกษตร เพื่�่อสร้้างผู้�้ นำำ�แห่่งการเปลี่่�ยนแปลง
ในการพลิิกโฉมการเกษตรของไทย ด้ว้ ยนวัตั กรรม
และรููปแบบธุรุ กิิจเกษตรแนวใหม่”่

สำำ�นักั งานนวัตั กรรมแห่ง่ ชาติิ (องค์ก์ ารมหาชน) กระทรวงการอุุดม วิิทยาศาสตร์ ์ วิจิ ััย และนวัตั กรรม (อว.)
ได้้รัับมอบหมายจากรััฐบาล เป็็นหน่่วยงานหลัักในการพััฒนาวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น ให้้เป็็นนัักบุุกเบิิกเศรษฐกิิจใหม่่ โดยการ
เชื่อ่� มโยงความร่ว่ มมืือทุกุ ภาคส่ว่ นเพื่�่อเร่ง่ สร้า้ งระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร โดยมุ่่�งแก้ไ้ ขปัญั หาด้า้ นต่า่ งๆ
ด้ว้ ยเทคโนโลยีรี ูปู แบบใหม่ต่ ลอดห่ว่ งโซ่่มูลู ค่า่ ทางการเกษตร และวางบทบาทให้ป้ ระเทศไทยเป็น็ ศูนู ย์ก์ ลางธุรุ กิจิ ที่่ส� ำำ�คัญั
สำำ�หรับั วิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้ ด้า้ นการเกษตรในภููมิิภาคเอเชีียตะวัันออกเฉียี งใต้ ้

สิ่่�งสำำ�คััญที่่�จะทำำ�ให้้เกิิดระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรที่่�เหมาะสม คืือการสร้้างความเชื่�่อมโยงและ
ประสานความร่ว่ มมืือกัับทุกุ ภาคส่่วน ทั้้�งวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ด้้านการเกษตร ภาคการศึกึ ษา องค์ก์ รเอกชน องค์์กรรััฐและ
รัฐั วิสิ าหกิิจ ที่่�มีคี วามมุ่่�งมั่่�นในการพััฒนาด้า้ นการเกษตรสมััยใหม่่โดยใช้้เทคโนโลยีีและนวััตกรรม ก่อ่ ให้เ้ กิดิ การไต่ร่ ะดัับ
พัั ฒนาการทางนวััตกรรม (Innovation Ladder) โดยมีีเป้้าหมายในการพลิิกโฉมภาคการเกษตรของประเทศไทย
(Agriculture Transformations) ด้ว้ ยนวััตกรรม 5 ด้้าน ได้แ้ ก่่

ด้้านเทคโนโลยีี ด้้านเศรษฐกิจิ ด้า้ นการตลาด ด้้านสิ่่ง� แวดล้อ้ ม ด้า้ นการวางตำำ�แหน่่ง

1) ด้้านเทคโนโลยีี คืือการเปลี่่�ยนจากเกษตรที่่�ใช้้แรงงงาน
พึ่่�งพาฤดููกาล ไม่ส่ ามารถคาดการณ์ผ์ ลผลิิตได้้ เป็น็ การใช้้
เทคโนโลยีีต่่างๆ มาควบคุุม ตรวจสอบคุุณภาพ และ
ปรัับปรุุงระบบเกษตรให้้แม่่นยำำ� และมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�น
(From Perspiring to Automated Agriculture)
2) ด้้านเศรษฐกิิจ คืือการเปลี่่�ยนจากการเกษตรที่่�ต้้องพึ่่� ง
พ่่อค้้าคนกลางในการผลิิต และการขาย เป็็นการเกษตรที่่�
เกิดิ รายได้ใ้ นตััวเอง (From Middle-man Economy to
Monetization of Agriculture)
3) ด้้านการตลาด คืือการเปลี่่�ยนจากตลาดการเกษตรแบบ
เฉพาะกลุ่่�มโดยเฉพาะกลุ่่�มทุนุ ขนาดใหญ่ ่ มาสู่่�ตลาดที่่ก� ระจาย
แบบเท่่าเทีียมกััน ที่่�ไม่่มีีศููนย์์กลาง ในลัักษณะที่่�เหมืือนกัับ
เทคโนโลยีี Blockchain ซึ่่ง� ถููกนำำ�มาใช้ใ้ น FinTech ตอนนี้้�
(From Supply-dominated to Democratized
Market)
4) ด้้านสิ่่�งแวดล้้อม ประเทศไทยมีที รััพยากรที่่�หลากหลายและ
จำำ�นวนมาก ทำำ�ให้้เกิิดการใช้้อย่่างฟุ่่ ม� เฟือื ยและไม่่คุ้้�มค่่า
จึึงต้้องสร้้างรููปแบบธุุรกิิจการเกษตรสมััยใหม่่ ที่่�มีีการใช้้
ทรัพั ยากรอย่า่ งคุ้้�มค่า่ เช่น่ การเพาะปลูกู ในระบบปิดิ ที่่ม� ีกี าร
ประหยััดน้ำำ��มากกว่่า ร้้อยละ 95 ตามหลัักการของ BCG
model (Bio-Circula-Green Economy) ที่่ใ� ช้ท้ รััพยากร
และทิ้้�งของเสีียน้้อยที่่�สุุด (From Waste to Lean
Agriculture)
5) ด้า้ นการวางตำำ�แหน่่ง ประเทศไทยมีคี วามพร้อ้ มและการทำำ�
เกษตรที่่�หลากหลาย ถ้้าเราสามารถนำำ�เทคโนโลยีีและ
นวััตกรรมไปประยุุกต์์ใช้้ได้้ เราจะเป็็นผู้้�นำำ�ทางการเกษตร
เหมืือนตััวอย่า่ งประเทศต่า่ งๆ เช่น่ เนเธอร์แ์ ลนด์์ อิิสราเอล
(AgTech Leadership)

รายงานฉบับั นี้้� เป็น็ การแสดงให้เ้ ห็น็ จุดุ เริ่่ม� ต้น้ สำำ�คัญั
ที่่�แสดงถึึงศัักยภาพและความพร้้อมของประเทศไทยในการ
สร้า้ งให้เ้ กิดิ การเปลี่่ย� นแปลงจากการทำำ�การเกษตรแบบดั้้ง� เดิมิ
ไปเป็็นเกษตรสมััยใหม่่ร่่วมกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร
นำำ�ไปสู่่�ก้า้ วต่อ่ ไปที่่จ� ะต้อ้ งเร่ง่ การพััฒนากลุ่่�มเทคโนโลยีเี ชิงิ ลึกึ
หรืือ Deep Tech ที่่�มีีการบููรณาการความร่่วมมืือกัับ
หลากหลายหน่่วยงานทั้้�งภาครััฐ ภาคเอกชน ภาคการศึึกษา
และ ภาคชุุมชน ก่่อให้้เกิิดการพัั ฒนาเทคโนโลยีีที่่�มีีความ
ก้้าวหน้้าและเป็็นตััวขัับเคลื่�่อนนวััตกรรมการเกษตรให้้มีีความ
แข็็งแกร่่งและสามารถเป็็นผู้้�นำำ�ในการสร้้างเทคโนโลยีีและ
นวััตกรรม เพื่่�อสร้้าง “ชาติิแห่่งนวััตกรรม” ให้้ได้้ในอนาคต
อัันใกล้้

ดร.พัันธุ์์�อาจ ชััยรัตั น์์
ผู้้�อำำ�นวยการ

สำำ�นักั งานนวััตกรรมแห่่งชาติิ (องค์์การมหาชน)



สารบััญ

บทสรุุปผู้บ�้ ริหิ าร ................................................................................ 8
ระบบนิิเวศวิสิ าหกิิจเริ่่�มต้น้ ด้้านการเกษตร .................... 14
และความท้า้ ทายของประเทศไทย
กรณีีศึึกษาระบบนิิเวศวิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้น .............................. 42
ด้้านการเกษตรในต่า่ งประเทศ
มุุมมองของผู้�้ มีีส่ว่ นเกี่่�ยวข้้องของ .................................... 86
ระบบนิเิ วศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้น้ ด้้านการเกษตร
วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรในประเทศไทย ............ 102
แผนที่�่นำำ�ทางการพััฒนา AgTech Startup ................ 112
Ecosystem



1

บทสรุปุ ผู้�บ้ ริิหาร

การแพร่ร่ ะบาดของเชื้้อ� ไวรัสั โควิดิ -19 ในช่ว่ งต้น้ ปีี พ.ศ. 2563 ทำำ�ให้เ้ กิดิ
ภาวการณ์ช์ ะลอตัวั ของเศรษฐกิจิ โลกในทุกุ ภาคส่ว่ น ภาคการเกษตรถือื ว่า่ ได้ร้ ับั
ผลกระทบน้้อย และมีีแนวโน้้มฟื้� น้ ตััวได้้เร็็วเมื่่�อเทีียบกัับภาคอุุตสาหกรรมอื่�่นๆ
แสดงให้้เห็็นถึึงความสำ�ำ คััญของการทำำ�การเกษตรซึ่�่งจำำ�เป็็นต่่อการผลิิตอาหาร
หล่่อเลี้้�ยงผู้้�คน สำำ�หรัับประเทศไทยภาคการเกษตรมีีความสำำ�คััญอย่่างยิ่่�งต่่อ
เศรษฐกิิจของประเทศ เนื่่�องจากมีีแรงงานถึึง 1 ใน 3 อยู่่�ในภาคการเกษตร
นอกจากนี้้� สิินค้้าเกษตรของไทยหลายชนิิดยังั ถููกส่ง่ ออกไปต่่างประเทศ สร้้าง
รายได้้มููลค่่ามหาศาลกลัับสู่่�ประเทศ อย่่างไรก็็ตาม ภาคการเกษตรของ
ประเทศไทยยังั อยู่่�ในสภาวะขาดศักั ยภาพในการพััฒนานวัตั กรรมชั้้น� แนวหน้า้ และ
ต้้องพึ่่� งพาเทคโนโลยีีซึ่่�งต้้องนำ�ำ เข้้ามาจากต่่างประเทศเป็็นหลััก สถานการณ์์
เช่น่ นี้้ย� ่อ่ มไม่เ่ ป็น็ ผลดีีต่อ่ การพััฒนาประเทศในระยะยาว ดังั นั้้น� ภาครัฐั จึึงส่ง่ เสริมิ
ให้เ้ กิดิ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร หรืือ สตาร์ท์ อัพั ด้า้ นการเกษตร (AgTech
Startup) ขึ้น�้ ให้เ้ ป็น็ ผู้�้ นำ�ำ แห่ง่ การเปลี่ย�่ นแปลง (Change maker) และเป็น็ กำ�ำ ลังั
หลัักในการพัั ฒนานวััตกรรมให้้ตอบโจทย์์ความต้้องการของภาคการเกษตร
ลดการนำำ�เข้า้ เทคโนโลยีีจากต่า่ งประเทศ และพึ่่�งพาตัวั เองได้ม้ ากขึ้น�้ สอดคล้อ้ ง
กัับนโยบายเกษตร 4.0 ของรััฐบาล อย่่างไรก็็ตามวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นทุุกประเภท
ล้้วนมีีโอกาสล้้มเหลวสููง จึึงต้้องการระบบนิิเวศที่่�แข็็งแกร่่งในการสนัับสนุุน
เป็็นที่่�มาของโครงการสำ�ำ รวจและวิิเคราะห์์ข้้อมููลด้้านระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ด้า้ นการเกษตร (AgTech Startup Ecosystem) เพื่�่อทำำ�ความเข้า้ ใจถึึงบทบาท
และปฏิิสััมพัันธ์์ของสมาชิิกในระบบนิิเวศ นำ�ำ ไปสู่่�การวางแผนเพื่่�อพััฒนาระบบ
นิิเวศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรของไทยที่เ�่ ข้ม้ แข็็งและมีีความยั่่�งยืืน

จากการสำำ�รวจข้อ้ มููลในปีี พ.ศ. 2563 พบว่่าประเทศไทยมีี AgTech Startup อยู่่�จำำ�นวน 53 บริิษััท หากจำำ�แนก
ตามกลุ่่�มเทคโนโลยีพี บว่่า กลุ่่�มเทคโนโลยีีการบริหิ ารจััดการฟาร์์ม เซนเซอร์์ และระบบ IoT มีีสัดั ส่่วนมากที่่ส� ุุด ในขณะที่่ก� ลุ่่�ม
เทคโนโลยีกี ารจัดั การหลังั การเก็บ็ เกี่่ย� ว ขนส่ง่ และตรวจสอบย้อ้ นกลับั มีสี ัดั ส่ว่ นน้อ้ ยที่่ส� ุดุ AgTech Startup ในประเทศไทย
ส่ว่ นใหญ่อ่ ยู่่�ในระยะบ่ม่ เพาะ (Seed) คิดิ เป็น็ ร้อ้ ยละ 52.5 รองลงมาคืือ ระยะทดสอบไอเดียี (Pre-seed) และระยะเติบิ โตอย่า่ ง
รวดเร็็ว (Growth) ซึ่่�งคิิดเป็็น ร้อ้ ยละ 27.5 และ 20 ตามลำำ�ดัับ โดย AgTech Startup ของประเทศไทยมีีอายุุเฉลี่่ย� 4.7 ปีี

AgTech Startup ของประเทศไทยได้้รัับเงิิน ในแง่่ศัักยภาพของบุุคลากร พบว่่าพนัักงาน
ลงทุนุ ในระดับั เดียี วกันั กับั ประเทศเพื่�่อนบ้า้ นอย่า่ ง มาเลเซียี Agtech Startup ส่ว่ นใหญ่ม่ ีวี ุฒุ ิกิ ารศึกึ ษาระดับั ปริญิ ญา
เวีียดนาม และพม่่า แต่่น้้อยกว่่าประเทศอิินโดนีีเซีียและ ตรีี โดยคิิดเป็็นร้้อยละ 61.1 และมีีวุุฒิิระดัับปริิญญาเอก
สิงิ คโปร์ห์ ลายเท่่าตัวั เงิินลงทุุนมีีการกระจายตัวั ตามกลุ่่�ม คิิดเป็น็ สัดั ส่่วนน้อ้ ยที่่ส� ุดุ คืือร้้อยละ 6.5 นอกจากนี้้� ร้อ้ ยละ
เทคโนโลยีีย่่อยค่่อนข้้างดีี โดยกลุ่่�มเทคโนโลยีีการบริิหาร 67.6 ของ AgTech Startup มีพี นัักงานอย่่างน้้อย 1 ราย
จััดการฟาร์์ม เซนเซอร์์ และระบบ IoT ได้้รัับเงิินลงทุุน ที่่�มีวี ุุฒิกิ ารศึึกษาเกี่่�ยวข้้องกับั ด้้านการเกษตร ในส่่วนของ
มากที่่ส� ุดุ ในขณะที่่ก� ลุ่่�มการจัดั การหลังั การเก็บ็ เกี่่ย� ว ขนส่ง่ ผู้้�ก่่อตั้้�งพบว่่าร้้อยละ 30 เคยมีีประสบการณ์์การทำำ�งาน
และตรวจสอบย้้อนกลัับ ได้้รัับเงิินลงทุุนน้้อยที่่�สุุด หาก เกี่่�ยวข้้องกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น โดยมีีประสบการณ์์เฉลี่่�ย
เปรีียบเทีียบข้้อมููลการลงทุุนใน AgTech Startup ของ 2 ปีี อายุุของผู้้�ก่่อตั้้�งส่่วนใหญ่่อยู่่�ในช่่วง 25-50 ปีี
ประเทศไทยกัับในระดัับโลก พบว่่า กลุ่่�มเทคโนโลยีีการ AgTech Startup Ecosystem ของประเทศไทยถืือว่่า
จัดั การฟาร์ม์ แบบใหม่ม่ ีกี ารลงทุนุ ในสัดั ส่ว่ นที่่ส� ูงู เป็น็ อันั ดับั ขาดแคลนผู้้�ประกอบการในช่ว่ งอายุุ 20-25 ปี ี ซึ่่ง� เป็น็ ช่่วง
2 เช่่นเดีียวกัับในระดัับโลก แต่่ AgTech Startup กลุ่่�ม อายุุที่่�มีีความกล้้าเสี่่�ยงทำำ�สิ่่�งใหม่่ ๆ และมีีสมรรถภาพ
เทคโนโลยีีชีีวภาพของประเทศไทยได้้รัับการลงทุุนอยู่่�ใน ร่่างกายสููง ร้อ้ ยละ 82.5 ของผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup
ลำำ�ดับั ที่่� 6 แตกต่่างอย่า่ งมากกับั ในระดัับโลกซึ่่ง� เงิินลงทุนุ มีแี รงจูงู ใจในการตั้้ง� บริษิ ัทั เพื่่�อช่ว่ ยเหลืือสังั คม ชี้้ใ� ห้เ้ ห็น็ ว่า่
ในกลุ่่�มเทคโนโลยีีนี้้ส� ููงเป็น็ อันั ดับั 1 ผู้้�ประกอบการส่่วนใหญ่่ไม่ไ่ ด้้ต้้องการเพีียงผลกำำ�ไร แต่่ยังั
มีีเป้้าหมายจะทำำ�ให้้ผู้้�ที่่�เกี่่�ยวข้้องในระบบนิิเวศเติิบโตไป
AgTech Startup ของประเทศไทยได้้รัับเงิิน พร้้อมๆ กััน ซึ่่�งน่่าจะเป็็นผลดีีกัับ AgTech Startup
ลงทุุนจากบริิษััทร่ว่ มทุุนคิดิ เป็็นร้อ้ ยละ 20.5 และได้้รัับเงิิน Ecosystem ในระยะยาว
ลงทุุนจากนัักลงทุุนรายบุุคคลร้้อยละ 13.2 ในส่่วนของ
AgTech Startup ที่่�ได้้รัับเงิินลงทุุนจากบริิษััทร่่วมทุุน
ในเครืือของบริิษััทแม่่พบว่่ามีีเพีี ยงร้้อยละ 10.5 เท่่านั้้�น
แสดงให้เ้ ห็น็ ถึงึ ความไม่เ่ ชื่อ�่ มั่่น� ของบริษิ ัทั ใหญ่ต่ ่อ่ AgTech
Startup ของประเทศไทย นอกจากนี้้ � ยังั พบว่า่ ร้อ้ ยละ 66.7
ของ AgTech Startup ในประเทศไทยไม่่ได้้ใช้้เงิินลงทุุน
จากภายนอก AgTech Startup ในกลุ่่�มนี้้�บางส่่วนมีี
แนวทางการทำำ�ธุุรกิิจแบบ SME ซึ่่�งเน้้นการเติิบโตแบบ
ค่่อยเป็็นค่่อยไป แตกต่่างกัับการทำำ�ธุุรกิิจแบบวิิสาหกิิจ
เริ่่ม� ต้น้ ปกติทิ ี่่ม� ุ่่�งหวังั การเติบิ โตแบบก้า้ วกระโดดโดยอาศัยั
การระดมทุนุ จากแหล่่งทุนุ ต่า่ งๆ

10

AgTech Startup Ecosystem ที่่�ยอดเยี่่ย� มในต่่างประเทศ เช่น่ เนเธอร์แ์ ลนด์์ อิสิ ราเอล และบราซิิล มีลี ักั ษณะ
บางอย่า่ งที่่ค� ล้า้ ยคลึงึ กันั ซึ่่ง� ประเทศไทยสามารถนำำ�มาใช้เ้ ป็น็ แนวทางการพััฒนาระบบนิเิ วศภายในประเทศได้้ ประการแรกคืือ
การลงทุนุ ด้า้ นการศึกึ ษาและวิจิ ัยั ดังั ในกรณีขี องประเทศอิสิ ราเอลที่่ม� ีสี ัดั ส่ว่ นงบประมาณด้า้ นการวิจิ ัยั สูงู กว่า่ ในหลายประเทศ
ประการที่่�สองคืือการมีีหน่่วยงานเชื่่�อมโยงการทำำ�งานระหว่่างภาคธุุรกิิจ ภาครััฐ และภาคการศึึกษาด้้านการเกษตร เช่่น
ในเนเธอร์แ์ ลนด์์มีหี น่่วยงาน Foodvalley ประการที่่ส� ามคืือการจััดตั้้�งโปรแกรมเร่ง่ สร้า้ งการเติิบโตของ AgTech Startup
โดยเฉพาะ เช่น่ ในประเทศอิสิ ราเอล เนเธอร์แ์ ลนด์์ และสิงิ คโปร์์ ประการที่่ส� ี่่ค� ืือการมีีพื้้�นที่่ร� วบรวมองค์ป์ ระกอบของ AgTech
Startup Ecosystem อาทิิ เมืืองปิิราซิิคาบา ประเทศบราซิิล ที่่�รวมเอามหาวิิทยาลััยด้้านการเกษตร โปรแกรมเร่่งสร้้าง
การเติิบโต และศูนู ย์ป์ ระสานงาน AgTech Startup มาอยู่่�ในพื้้�นที่่�ใกล้ก้ ันั และประการสุดุ ท้า้ ยคืือการส่่งเสริิมให้ม้ ีี AgTech
Startup ภายในประเทศเป็็นจำำ�นวนมาก ซึ่่�งจากการวิิเคราะห์์ข้้อมููลพบว่่า ประเทศที่่�มีีชื่่�อเสีียงด้้าน AgTech Startup
Ecosystem มัักจะมีี AgTech Startup ต่อ่ ประชากร 1 ล้้านคนในจำำ�นวนมาก

11

มุมุ มองและทัศั นคติขิ องบุคุ ลากรใน AgTech Startup Ecosystem มีคี วามสำำ�คัญั ต่อ่ การวางแผนเพื่�่อพััฒนาระบบ
นิิเวศให้้เติบิ โตอย่่างยั่่ง� ยืืน จากการสัมั ภาษณ์เ์ ชิงิ ลึึกพบว่่า หน่ว่ ยงานต่่าง ๆ มีีความเห็น็ ใกล้เ้ คียี งกัันว่า่ AgTech Startup
Ecosystem ของประเทศไทยยัังอยู่่�ในช่่วงเริ่่�มต้้น และมีีโอกาสพัั ฒนาไปได้้อีีกมาก สมาชิิกในระบบนิิเวศจำำ�เป็็นจะต้้องมีี
การแลกเปลี่่�ยนความคิิดเห็็นและประสบการณ์์ร่่วมกัันอย่่างต่่อเนื่่�องเพื่่�อให้้เกิิดการทำำ�งานที่่�สอดคล้้องกััน ทั้้�งนี้้� AgTech
Startup ต้้องเปิิดใจให้้กว้้างในการทำำ�งานร่่วมกัับผู้้�อื่่�น และพัั ฒนาเทคโนโลยีีโดยยึึดความต้้องการของผู้้�ใช้้งานเป็็นหลััก
ขณะที่่�ภาครััฐควรปรัับปรุุงกฎระเบีียบที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการใช้้เทคโนโลยีีและกิิจการ AgTech Startup ให้้เหมาะสมกัับบริิบท
และสถานการณ์ป์ ัจั จุบุ ันั อยู่่�เสมอ ทั้้ง� ยังั ควรส่ง่ เสริมิ การให้ค้ วามรู้้� ตลอดจนสร้า้ งความเข้า้ ใจในด้า้ นเทคโนโลยีใี ห้ก้ ับั เกษตรกร
นอกจากนี้้� แหล่ง่ เงินิ ทุนุ ควรมุ่่�งเน้้นไปที่่ก� ารลงทุนุ ในระยะยาวเป็็นหลััก เพื่่�อให้้ AgTech Startup ได้ม้ ีโี อกาสพััฒนา Deep
Tech ของตัวั เองให้ม้ ีีศักั ยภาพเพีียงพอสำำ�หรับั การแข่่งขันั ในระดัับโลก
ข้้อมูลู ทั้้ง� หมดที่่ไ� ด้จ้ ากการศึึกษาในครั้้�งนี้้น� ำำ�ไปสู่่�ข้อ้ เสนอแผนที่่น� ำำ�ทางการพััฒนา AgTech Startup Ecosystem
ของประเทศไทย โดยแบ่ง่ เป้้าหมายการพััฒนาออกเป็น็ 4 ระยะ ได้แ้ ก่่ ระยะที่่� 1 การเกิดิ ขึ้้น� (Emergence) เป็น็ ช่ว่ งที่่�เริ่่ม�
มีีการก่่อตั้้�ง AgTech Startup แต่่ยัังมีีจำำ�นวนไม่่มาก และสมาชิิกในระบบนิิเวศยัังทำำ�งานในลัักษณะที่่�เป็็นอิิสระต่่อกััน
ระยะที่่� 2 การรวมตัวั (Agglomeration) เป็น็ ระยะที่่� AgTech Startup มีจี ำำ�นวนเพิ่่�มมากขึ้้น� และมีกี ารทำำ�งานร่ว่ มกันั ระหว่า่ ง
สมาชิกิ ในระบบนิเิ วศเพื่่�อให้เ้ กิดิ ประโยชน์แ์ ก่ส่ ่ว่ นรวม ระยะที่่� 3 โลกาภิวิ ัตั น์์ (Globalization) ในระยะนี้้ร� ะบบนิเิ วศภายในประเทศ
มีกี ารแลกเปลี่่ย� นทรัพั ยากร เช่น่ เงินิ ทุนุ บุคุ ลากร และเทคโนโลยีกี ับั ต่า่ งประเทศอย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง และระยะที่่� 4 การสอดประสาน
(Harmonization) เป็็นระยะที่่ส� มาชิกิ ในระบบนิเิ วศทำำ�งานสอดประสานกััน ส่่งผลให้ม้ ูลู ค่่าของระบบนิเิ วศเพิ่่�มขึ้้�นแบบทวีคี ููณ
การศึึกษาครั้้�งนี้้�ยัังได้้เสนอยุุทธศาสตร์์การพััฒนาระบบนิิเวศ 4 แนวทาง ได้้แก่่ การเพิ่่�มปริิมาณ การปรัับปรุุงคุุณภาพ
การเพิ่่�มความหลากหลาย และการสร้า้ งความร่ว่ มมืือ ทั้้ง� นี้้� เพื่�่อการพััฒนาวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทยให้ม้ ีคี ุณุ ภาพ
และมีคี วามยั่่ง� ยืืน

12

13

14

ระบบนิิเวศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้้านการเกษตรและความท้้าทาย
ของประเทศไทย

ประเทศไทยตั้้�งอยู่่�ในภููมิิภาคที่่�มีีสภาพอากาศร้้อนชื้้�น มีีดิินที่่�มีีความ
อุดุ มสมบููรณ์์ มีีแหล่ง่ น้ำ��ำ จืืดในปริมิ าณมาก และมีีความหลากหลายทางชีีวภาพสููง
ปััจจััยเหล่่านี้้�เอื้้�อต่่อการทำำ�การเกษตรหลากหลายรููปแบบ การทำ�ำ เกษตรจึึงเป็็น
กิจิ กรรมหลักั ของคนไทยมาช้า้ นาน ย้อ้ นไปเมื่อ�่ หลายร้อ้ ยปีกี ่อ่ น เป้า้ หมายในการ
ทำำ�เกษตรของประเทศไทยนั้้�น แค่่ต้้องการให้้ได้้ผลผลิิตเพีี ยงพอสำำ�หรัับการ
บริิโภคภายในประเทศ ทว่่าการเปิิดให้้มีีการค้้าขายกัับต่่างประเทศอย่่างจริิงจััง
ตั้้�งแต่่สมััยกรุุงศรีีอยุุธยาช่่วยขยายตลาดส่่งออกผลผลิิตทางการเกษตรไปยััง
ต่่างแดน และทำำ�ให้้ตลาดมีีมููลค่่าสููงขึ้้�น นัับจากนั้้�น ประเทศไทยก็็กลายเป็็น
จุุดหมายหลัักของพ่่ อค้้าจากนานาประเทศ ปริิมาณการส่่งออกสิินค้้าเกษตร
เพิ่่�มขึ้น�้ อย่า่ งต่อ่ เนื่อ่� ง จนมาถึึงช่ว่ งศตวรรษที่�่ 20 ประเทศไทยได้ก้ ้า้ วขึ้น้� มาเป็น็
ผู้�้ ส่ง่ ออกสินิ ค้า้ เกษตร เช่น่ ข้้าว มัันสำำ�ปะหลังั และเนื้้�อสัตั ว์์ รายใหญ่่ของโลก
อย่่างเต็็มตััว

15

2.1 ความสำำ�คัญั ของภาคการเกษตรต่่อเศรษฐกิจิ ประเทศไทย

ในปี ี พ.ศ. 2562 มูลู ค่า่ ผลผลิติ จากภาคการเกษตรของประเทศไทยคิดิ เป็น็ ร้อ้ ยละ 8 ของผลิติ ภัณั ฑ์ม์ วลรวมทั้้ง� หมด
ของประเทศ แม้ว้ ่า่ ตัวั เลขนี้้จ� ะไม่ส่ ูงู มากเมื่อ�่ เทียี บกับั ภาคอุตุ สาหกรรมอื่น่� ๆ แต่ป่ ระเทศไทยมีจี ำำ�นวนแรงงานในภาคการเกษตร
มากถึึง 11.8 ล้า้ นคน ซึ่่ง� คิิดเป็็น 1 ใน 3 ของแรงงานทั้้ง� หมด ดัังนั้้น� ภาคการเกษตรจึึงถืือเป็น็ แหล่ง่ รายได้้หลัักของคน
จำำ�นวนมาก และมีีอิิทธิิพลต่อ่ สภาวะเศรษฐกิจิ ของประเทศ ช่ว่ งต้้นปี ี พ.ศ. 2563 การเติบิ โตของเศรษฐกิิจในทุกุ ภาคส่่วน
ทั่่�วโลกต้อ้ งชะลอตััวลง เนื่อ�่ งจากการระบาดของเชื้้อ� ไวรััสโควิิด-19 มูลู ค่่าการส่ง่ ออกสินิ ค้้าเกษตรของไทยได้ร้ ับั ผลกระทบ
ในช่ว่ งแรก แต่ห่ ลังั จากนั้้�นก็ม็ ีแี นวโน้้มฟื้้�นตััวดีขี ึ้้�น ดัังนั้้�น แม้ว้ ่า่ มููลค่่าของผลผลิิตจากภาคเกษตรจะมีีไม่ม่ าก ทว่่าเมื่่�อเกิิด
วิกิ ฤติใิ ด ๆ ก็ต็ าม ภาคการเกษตรจะยังั คงสร้า้ งรายได้ใ้ ห้ก้ ับั ประเทศได้เ้ สมอ เพราะมนุษุ ย์ท์ ุกุ คนต่า่ งต้อ้ งการอาหารเพื่�่อบริโิ ภคทุกุ วันั

มองอีีกมุุมหนึ่่�ง ภาคการเกษตรถืือว่่ามีีบทบาทสำำ�คััญในการสร้้างความมั่่�นคงให้้กัับประเทศ หากเกิิดภาวะวิิกฤติิที่่�
ทำำ�ให้้เกิิดข้้อจำำ�กััดในการผลิิตและนำำ�เข้้าอาหาร ข้้อมููลจากองค์์การอาหารและการเกษตรแห่่งสหประชาชาติิ (Food and
Agriculture Organization of the United Nations หรืือ FAO) เมื่�อ่ ปีี ค.ศ. 2018 บ่่งชี้้�ว่่าประเทศไทยสามารถผลิิต
อาหารได้้มากเกิินความต้้องการของผู้้�คนภายในประเทศ1 ซึ่่ง� เป็น็ ตััวชี้้�วัดั หนึ่่�งที่่�แสดงว่า่ ประเทศไทยมีีความมั่่�นคงทางอาหาร
(Food security) อยู่่�ในระดัับดีี และจะสามารถดำำ�รงอยู่่�ได้้ด้้วยตััวเอง แม้้ในสภาวะวิิกฤติิที่่�ไม่่สามารถนำำ�เข้้าอาหารจาก
ต่า่ งประเทศได้้

ภาคการเกษตรเป็น็ แหล่่งราย หนึ่่�งในสามของแรงงานในประเทศ ไม่่ว่า่ สถานการณ์์ใดมนุษุ ย์์
ได้้หลัักของคนจำำ�นวนมาก เป็น็ แรงงานในภาคการเกษตร ต้้องการอาหารเพื่่� อบริิโภค

2.2 เทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรมด้า้ นการเกษตรของประเทศไทย

จุุดแข็็งของภาคเกษตรกรรมของประเทศไทยในช่่วงศตวรรษที่่�ผ่่านมา คืือ การเป็็นผู้้�ผลิิตและส่่งออกวััตถุุดิิบ
ด้้านการเกษตร เช่น่ ข้า้ ว ยาง อ้้อย และผลไม้้ต่า่ ง ๆ ที่่�มีคี ุุณภาพสููง และมีีต้้นทุุนการผลิิตต่ำำ�� สืืบเนื่่อ� งจากภาครัฐั มีีนโยบาย
มุ่่�งเน้้นการลงทุุนด้้านโครงสร้้างพื้้�นฐานและการขยายพื้้�นที่่�มากเป็็นพิิเศษ แต่่กลัับมีีสััดส่่วนการลงทุุนเพื่�่อพััฒนาบุุคลากร
และงานวิิจััยด้้านการเกษตรเพีียงเล็็กน้้อย ทำำ�ให้้เกิิดจุุดอ่่อน คืือ การขาดศัักยภาพในการพััฒนานวััตกรรมภายในประเทศ
ในปัจั จุบุ ันั เทคโนโลยีดี ้า้ นการจัดั การและเพิ่่�มมูลู ค่า่ ผลผลิติ ในระบบอุตุ สาหกรรมเกษตร ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ สายพัันธุ์์�พืืช ปุ๋๋ย� สารกำำ�จัดั
ศัตั รูพู ืืช โรงเรืือน และเครื่อ่� งจักั ร ที่่ใ� ช้ใ้ นประเทศส่ว่ นใหญ่ม่ ีรี ากฐานมาจากเทคโนโลยีใี นช่ว่ งปฏิวิ ัตั ิเิ ขียี ว (Green Revolution)
ซึ่่�งล้้วนนำำ�เข้้ามาจากต่่างประเทศ อาจกล่่าวได้้ว่่า นวััตกรรมเกษตรที่่�เกิิดขึ้้�นในประเทศไทยนั้้�น ส่่วนใหญ่่มีีลัักษณะเป็็น
“นวััตกรรมจากการปรัับปรุุงแก้้ไขสิ่่�งที่่�มีีมาก่่อน (Adaptive Innovation)” ในขณะที่่� “นวััตกรรมชั้้�นแนวหน้้า (Frontier
Innovation)” ซึ่่ง� ก่อ่ ให้้การเกิิดการพลิิกผันั ของตลาดกลับั เกิิดขึ้้�นน้้อยมาก

อีีกปััจจััยสำำ�คััญที่่�ทำำ�ให้้สถานการณ์์นวััตกรรมด้้านการเกษตรของประเทศไทยเป็็นเช่่นนี้้� คืือ ส่่วนแบ่่งของตลาด
สินิ ค้า้ เกษตรที่่ต� กเป็น็ ของบริษิ ัทั ใหญ่่ (Big Corporate) เพีียงไม่ก่ ี่่ร� าย บริษิ ัทั ใหญ่เ่ หล่า่ นี้้ไ� ม่ม่ ีแี รงจูงู ใจในการสร้า้ งนวัตั กรรม
ชั้้�นแนวหน้้า เพราะได้้รัับผลประโยชน์์มหาศาลจากสภาพการณ์์ที่่�เป็็นอยู่่�ในปััจจุุบััน ตััวผู้้�บริิหารเองก็็ไม่่มีีแรงจููงใจมากพอ
ในการพัั ฒนาเทคโนโลยีีเชิิงลึึก (Deep Tech) ซึ่่�งต้้องใช้้ ระยะเวลาในการวิิจััย เงิินทุุน และต้้องแบกรัับความเสี่่�ยง
ถ้า้ การพััฒนานวัตั กรรมล้ม้ เหลว ด้ว้ ยตระหนักั ดีวี ่า่ ผลประโยชน์ส์ ่ว่ นใหญ่ท่ ี่่ไ� ด้ร้ ับั จะตกเป็น็ ของผู้้�ถืือหุ้้�นของบริษิ ัทั นอกจากนี้้�
การทำำ�งานวิิจััยในบริิษััทใหญ่่ยัังมีีลำำ�ดัับขั้้�นตอนที่่�ยุ่่�งยาก การตััดสิินใจในแต่่ละขั้้�นตอนไม่่สามารถทำำ�ได้้อย่่างรวดเร็็ว
ยิ่่�งเป็็นการสร้้างนวััตกรรมที่่�มีีต้้นทุุนและความเสี่่�ยงสููง โอกาสที่่�จะได้้รัับการอนุุมััติิก็็ยิ่่�งน้้อย บริิษััทยัักษ์์ใหญ่่จึึงมีีความ
เชี่่�ยวชาญในการสร้้างนวััตกรรมจากการปรัับปรุุงแก้้ไขสิ่่�งที่่�มีีมาก่่อนเป็็นหลััก เนื่�่องจากนวััตกรรมลัักษณะนี้้�มีีความเสี่่�ยง
ในการพััฒนาต่ำำ�� และช่่วยให้้บริษิ ัทั สามารถปรับั ตัวั เพื่�่อการอยู่่�รอดในกระบวนทัศั น์ท์ างธุุรกิิจแบบเดิมิ ได้้เป็็นอย่า่ งดีี

16

2.3 ระบบนิเิ วศวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตร

เมื่่�อโลกกำำ�ลัังก้้าวเข้้าสู่่�ยุุคของการปฏิิวััติิอุุตสาหกรรมครั้้�งที่่� 4 เทคโนโลยีีทางกายภาพและดิิจิิทััลได้้หลอมรวม
เข้้าด้ว้ ยกััน การแพร่ก่ ระจายของเทคโนโลยีเี กิดิ ขึ้้น� อย่า่ งรวดเร็็วผ่า่ นกระบวนการโลกาภิิวัตั น์์ (Globalization) ช่่วงเวลานี้้�
เองที่่�วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นก่่อกำำ�เนิิดขึ้้�นมากมาย โดยหวัังจะใช้้เทคโนโลยีีดิิจิิทััลในการแก้้ปััญหาสำำ�คััญของภาคอุุตสาหกรรม
ต่่าง ๆ เพื่่�อสร้้างมููลค่่ามหาศาลอัันจะทำำ�ให้้บริิษััทเติิบโตได้้แบบทวีีคููณ สถานการณ์์เช่่นนี้้�สั่่�นคลอนความมั่่�นคงของบรรดา
บริษิ ัทั เก่่าแก่่ทั้้ง� หลายทำำ�ให้ต้ ้อ้ งมีีการปรัับตััวสร้้างนวััตกรรมที่่�มีคี ุุณภาพมากกว่่าเดิิม ซึ่่�งเป็็นผลดีีต่่อภาคการเกษตรทั่่�วโลก
เพราะนวััตกรรมใหม่่เหล่่านี้้�เองที่่�ช่่วยเพิ่่� มขีีดความสามารถในการผลิิตอาหารเพื่�่ อหล่่อเลี้้�ยงประชากรโลกที่่�กำำ�ลัังเพิ่่� ม
จำำ�นวนขึ้้น� อย่่างรวดเร็็ว
ประเทศไทยก็็จำำ�เป็็นต้้องปรัับตััวให้้ทัันกัับการเปลี่่�ยนแปลง เพื่�่ อคงความสามารถในการแข่่งขัันกัับประเทศอื่�่นๆ
ด้้วยเช่่นเดีียวกััน โดยได้้เริ่่�มปรัับปรุุงยุุทธศาสตร์์ของประเทศจากจุุดยืืนเดิิมคืือ การขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจด้้วยอุุตสาหกรรม
ไปสู่่�การสร้า้ ง “เศรษฐกิจิ ฐานนวััตกรรม” จากนี้้ไ� ปประเทศจะต้อ้ งขับั เคลื่่�อนด้ว้ ยการสร้้าง “วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ” ซึ่่ง� จะมีบี ทบาท
สำำ�คััญในทุกุ ภาคส่ว่ น ไม่เ่ ว้้นแม้แ้ ต่่ภาคเกษตรกรรม

วิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตร (AgTech Startup) คืือ ตััวแทนของความคิดิ ใหม่่ ๆ ในการพััฒนาเทคโนโลยีเี พื่่�อ
ตอบโจทย์์ความต้้องการของภาคการเกษตรของประเทศไทย ซึ่่�งจะช่่วยลดการนำำ�เข้้าเทคโนโลยีจี ากต่่างประเทศ และพึ่่�งพา
ตััวเองได้้มากขึ้้น� แต่่วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นทุกุ ประเภทล้้วนมีโี อกาสล้้มเหลวสููง จึึงต้้องการระบบนิิเวศที่่แ� ข็็งแกร่่งในการสนับั สนุนุ
ให้้เติิบโตเป็็นบริิษััทที่่�มีีความมั่่�นคงในอนาคต ความเข้้าใจในบทบาทและปฏิิสััมพัันธ์์ของสมาชิิกในระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ถืือเป็็นเรื่่�องจำำ�เป็น็ สำำ�หรับั การวางแผนเพื่่�อพััฒนาวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ทั้้ง� นี้้ � สมาชิกิ ของระบบนิเิ วศอาจแบ่ง่ ออก
เป็น็ 8 กลุ่่�ม

17

AgTech Startup

AgTech Startup กำำ�เนิดิ ขึ้้น� จากผู้้�ก่่อตั้้�งที่่�มีีไอเดียี และเทคโนโลยีีใหม่่ ๆ เพื่�่อนำำ�มา
ใช้ใ้ นการแก้ป้ ัญั หาด้า้ นการเกษตรให้ก้ ับั ผู้้�คน โดยมุ่่�งหวังั จะสร้า้ งบริษิ ัทั ของตัวั เองให้เ้ ติบิ โต
อย่า่ งรวดเร็ว็ ในระยะแรกของการก่อ่ ตั้้ง� บริษิ ัทั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ส่ว่ นใหญ่ม่ ักั ไม่ม่ ีที ุนุ มากนักั
การระดมเงิินทุุนจึึงเป็็นทางเลืือกหนึ่่�งเพื่�่ อพัั ฒนาผลิิตภััณฑ์์และบริิการให้้สามารถออกสู่่�
ตลาดในระยะเวลาอัันสั้้�น รวมทั้้�งเพิ่่� มศัักยภาพในการขยายตลาดให้้มากที่่�สุุด AgTech
Startup มัักระดมทุุนได้้ยากและน้้อยกว่่าวิิสาหกิิจในภาคอุุตสาหกรรมอื่�่น ๆ สาเหตุุเพราะ
เทคโนโลยีดี ้า้ นการเกษตรส่ว่ นใหญ่ต่ ้อ้ งใช้เ้ วลานานในการพััฒนาและทดสอบ การเติบิ โตของ
AgTech Startup อาจแบ่่งได้เ้ ป็น็ 4 ระยะคืือ

จากการสำำ�รวจข้้อมูลู ในปี ี พ.ศ. 2563 พบว่า่ AgTech Startup ในประเทศไทยมีี
ทั้้ง� สิ้้น� 53 บริษิ ัทั โดยแบ่ง่ ตามกลุ่่�มเทคโนโลยียี ่อ่ ยได้เ้ ป็น็ 8 กลุ่่�ม โดยกลุ่่�มที่่ม� ีจี ำำ�นวนบริษิ ัทั
มากที่่ส� ุดุ คืือ เทคโนโลยีกี ารบริหิ ารจัดั การฟาร์ม์ เซนเซอร์์ และระบบ IoT ส่ว่ นกลุ่่�มที่่ม� ีจี ำำ�นวน
บริษิ ัทั น้อ้ ยที่่�สุดุ คืือ เทคโนโลยีกี ารจัดั การหลังั การเก็บ็ เกี่่ย� ว ขนส่ง่ และตรวจสอบย้อ้ นกลับั
หากแบ่่งตามกลุ่่�มสิ่่�งมีีชีีวิิตที่่�เกี่่�ยวข้้องพบว่่า AgTech Startup ส่่วนใหญ่่ ไม่่ได้้สร้้าง
เทคโนโลยีีที่่�จำำ�เพาะเจาะจงต่่อกลุ่่�มสิ่่�งมีีชีีวิิตกลุ่่�มใดกลุ่่�มหนึ่่�ง โดยคิิดเป็็นร้้อยละ 47.2
รองลงมาคืือ กลุ่่�มที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับพืืชสวน คิิดเป็็นร้้อยละ 24.5 ข้้อมููลจากการสััมภาษณ์์
เชิิงลึกึ ผู้้�ก่อ่ ตั้้�ง AgTech Startup จำำ�นวน 40 บริิษัทั แสดงให้้เห็น็ ว่า่ AgTech Startup
ร้้อยละ 27.5 อยู่่�ในช่ว่ งทดสอบไอเดียี ร้อ้ ยละ 52.5 อยู่่�ในช่ว่ งบ่่มเพาะ และร้้อยละ 20 อยู่่�
ในช่่วงเติิบโตอย่่างรวดเร็็ว AgTech Startup ในประเทศไทยเกินิ กว่า่ ครึ่่�งหนึ่่�งรวมตััวกััน
อยู่่�ในกรุงุ เทพ และมีอี ายุเุ ฉลี่่ย� ของบริิษัทั อยู่่�ที่่� 4.7 ปีี

ภาพที่�่ 2.1 อายุุเฉลี่่ย� ของ AgTech Startup ในประเทศไทย

18

ภาพที่่� 2.2 AgTech Startup ในประเทศไทยแบ่่งตามกลุ่่�มเทคโนโลยียี ่อ่ ย

ภาพที่่� 2.3 AgTech Startup ในประเทศไทยแบ่่งตามกลุ่่�มสิ่่�งมีีชีวี ิิตที่่เ� กี่่�ยวข้้อง

19

ภาพที่่� 2.4 AgTech Startup ในประเทศไทยแบ่ง่ ตามช่ว่ งการเติิบโต
(ข้อ้ มููลจากการสัมั ภาษณ์เ์ ชิิงลึึก 40 บริิษัทั )

ภาพที่่� 2.5 การกระจายตััวของ AgTech Startup
ตามจัังหวััดต่่างๆ ของประเทศไทย

20

หน่ว่ ยงานบ่ม่ เพาะและเร่่งสร้้างการเติบิ โต

หน่ว่ ยงานบ่ม่ เพาะ (Incubator) และหน่ว่ ยงานเร่ง่ สร้า้ งการเติบิ โต (Accelerator)
มีสี ่ว่ นสำำ�คัญั ในการพััฒนาศักั ยภาพของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ โปรแกรมบ่ม่ เพาะส่ว่ นใหญ่ก่ ินิ เวลา
ประมาณ 3-6 เดืือน โดยมุ่่�งเน้น้ พััฒนาวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ตั้้ง� แต่เ่ ริ่่ม� พััฒนาผลิติ ภัณั ฑ์์ ไปจนถึงึ
การทดสอบแนวคิดิ โดยสนับั สนุนุ ด้า้ นการเป็น็ ที่่ป� รึกึ ษาเชิงิ ธุรุ กิจิ การอบรม ให้ส้ ถานที่่ท� ำำ�งาน
อำำ�นวยความสะดวกในการทดสอบเทคโนโลยีี และสร้้างเครืือข่่าย ส่่วนโปรแกรมเร่่งสร้้าง
การเติิบโตมีีการสนัับสนุุนในลัักษณะใกล้้เคีียงกัันกัับโปรแกรมบ่่มเพาะ แตกต่่างกัันตรง
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�เข้้าร่่วมโครงการมัักมีีผลิิตภััณฑ์์ที่่�ผ่่านการทดสอบตลาดมาแล้้ว และ
ต้อ้ งการขยายตลาดอย่า่ งรวดเร็ว็ โปรแกรมเร่ง่ การเติบิ โตหลายแห่ง่ มีกี ารสนับั สนุนุ เงินิ ทุนุ
ด้้วย โดยแลกกัับการถืือหุ้้�นของบริิษัทั ร้อ้ ยละ 5-8
โดยทั่่�วไปยัังไม่่มีีหน่่วยงานบ่่มเพาะและเร่่งสร้้างการเติิบโตที่่�สนัับสนุุนวิิสาหกิิจ
เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรโดยเฉพาะ แต่จ่ ะเป็น็ สาขาด้า้ นการเกษตรที่่ใ� ห้ค้ วามสำำ�คัญั ในระดับั ต้น้ ๆ
ดัังนั้้น� สำำ�นัักงานนวััตกรรมแห่่งชาติิ (องค์์การมหาชน) (National Innovation Agency
หรืือ NIA) ที่่ม� ีนี โยบายที่่ช� ัดั เจนในการพััฒนาวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรให้ม้ ีจี ำำ�นวนมาก
ขึ้้น� และมุ่่�งเน้น้ การใช้้เทคโนโลยีีเชิงิ ลึึก จึงึ จััดตั้้ง� โปรแกรมบ่ม่ เพาะสนับั สนุุนวิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้น
ด้้านการเกษตร มีีชื่่�อว่่า “Inno4Farmers” และโปรแกรมเร่่งสร้้างวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรระดับั นานาชาติิ มีชี ื่อ�่ ว่า่ “AGrowth” รวมทั้้ง� การผลักั ดันั ให้เ้ กิดิ การนำำ�เทคโนโลยีี
เชิิงลึึกด้้านปััญญาประดิิษฐ์์มาประยุุกต์์ใช้้ในการเกษตร จึึงริิเริ่่�มให้้เกิิดการดำำ�เนิินงานใน
ลักั ษณะเครืือข่า่ ยความร่่วมมืือที่่ม� ีชี ื่อ่� ว่่า AgTech.AI Consortium

21

องค์์กรภาครัฐั

องค์์กรภาครััฐมีีการสนัับสนุุนวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในหลายด้้าน เช่่น การฝึึกอบรม
ให้้ความรู้้�กัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น การจััดงานสร้้างเครืือข่่าย การจััดงานเสวนาแลกเปลี่่�ยน
ประสบการณ์ก์ ารจัดั ประกวดชิิงรางวััล และการให้้เงิินทุนุ
สำำ�นัักงานนวััตกรรมแห่่งชาติิ (องค์์การมหาชน) มีีการสนัับสนุุนทุุนแบบให้้เปล่่า
(grant) เพื่่�อการพััฒนานวัตั กรรมทั้้�งทางเศรษฐกิิจและสังั คม โดยให้้ความสำำ�คัญั กัับการ
พัั ฒนาด้้านการเกษตรในลำำ�ดัับต้้นๆ
นอกจากนี้้�องค์์กรภาครััฐยัังมีีการสนัับสนุุนด้้านการเงิินแก่่ผู้้�ประกอบการด้้าน
เทคโนโลยีีและนวััตกรรมในหลากหลายรููปแบบ เช่่น สำำ�นัักงานพัั ฒนาวิิทยาศาสตร์์และ
เทคโนโลยีแี ห่ง่ ชาติิ (สวทช.) มีโี ครงการ Startup Voucher สนับั สนุนุ เงินิ ทุนุ ให้ก้ ับั ผู้้�ประกอบ
การที่่ใ� ช้เ้ ทคโนโลยีใี นการผลิติ หรืือให้บ้ ริกิ าร ซึ่่ง� กิจิ กรรมเหล่า่ นี้้ไ� ด้ก้ ่อ่ ให้เ้ กิดิ บรรยากาศที่่เ� อื้้อ�
ต่อ่ การพััฒนานวัตั กรรมใหม่่ ๆ และการแข่ง่ ขันั ในเชิงิ ความคิดิ และธุรุ กิจิ สำำ�นักั งานส่ง่ เสริมิ
เศรษฐกิจิ ดิจิ ิทิ ััล (depa) สนัับสนุนุ ให้้เกิดิ การพััฒนาอุุตสาหกรรมและนวัตั กรรมดิิจิิทััล ใน
มาตรการช่่วยเหลืือหรืือการอุุดหนุุนเพื่�่ อการพัั ฒนาเกษตรกร ประยุุกต์์ใช้้เทคโนโลยีีและ
นวัตั กรรมดิจิ ิทิ ัลั (depa Transformation Fund and Mini Voucher for Agricultures)

22

บริิษััทใหญ่่

บริิษััทขนาดใหญ่่ มีีสถานะเป็็นผู้้�ครอบครอง
ส่่วนแบ่่งทางการตลาดในปริิมาณมาก และมีีอิิทธิิพล
ในการกำำ�หนดพฤติิกรรมของผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียใน
ภาคการเกษตร อย่า่ งไรก็ต็ าม บริิษััทเหล่่านี้้จ� ำำ�เป็น็ ต้อ้ ง
เสาะแสวงหานวััตกรรมใหม่่ ๆ สำำ�หรัับนำำ�มาปรัับปรุุง
ผลิติ ภััณฑ์์ของตััวเองอยู่่�ตลอดเวลา เพื่�่อป้้องกันั ความ
ปั่� ่ นป่่วนที่่� อ า จ เ กิิ ด ขึ้้� น จ า ก ก า ร อุุ บัั ติิ ข อ ง เ ท ค โ น โ ล ยีี ใ ห ม่่
ทว่่าการพัั ฒนานวััตกรรมขึ้้�นเองในบริิษััทต้้องใช้้เวลา
และงบวิิจััยมาก รวมถึึงมีีความเสี่่�ยงที่่�จะล้้มเหลวสููง
ด้้วยเหตุุนี้้� บริิษััทใหญ่่จึึงมองหาวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรที่่�มีีเทคโนโลยีีซึ่่�งสามารถเกื้้�อหนุุนผลิิตภััณฑ์์
ของบริิษััทเอง หรืือมีีทีีมงานที่่�มีีศัักยภาพสููง เพื่่� อยื่่�น
ข้้อเสนอซื้้อ� หรืือควบรวมกิิจการ

แหล่่งเงิินลงทุุน

แหล่่งเงิินทุุนของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรอาจแบ่่งออกได้้เป็็น 3 ประเภท
ประเภทแรกคืือ นัักลงทุุนบุุคคล (Angel) มัักเป็็นผู้้�ที่่�ประสบความสำำ�เร็็จในการทำำ�ธุุรกิิจ
มาก่่อน มีีบทบาทในการลงทุุนกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นผ่่านการตััดสิินใจของตััวเอง แต่่มีีหลาย
กรณีที ี่่เ� ป็น็ การรวมกลุ่่�มกันั เพื่�่อตัดั สินิ ใจ โดยใช้ป้ ระสบการณ์แ์ ละความเชี่่ย� วชาญของสมาชิกิ
แต่ล่ ะคนในกลุ่่�ม ประเภทที่่�สองคืือ บริษิ ัทั ร่่วมทุนุ (Venture Capital หรืือ VC) มีหี น้า้ ที่่ใ� น
การระดมทุุนจากนัักลงทุุน เพื่่� อนำำ�มาลงทุุนกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น โดยมีีคณะกรรมการที่่�มีี
ประสบการณ์์ หรืือมีีความเชี่่�ยวชาญเฉพาะทางเพื่�่ อพิิ จารณาคััดเลืือกวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ที่่�จะร่่วมทุนุ ทั้้ง� นี้้� แต่ล่ ะ VC จะมีีความเชี่่�ยวชาญแตกต่า่ งกัันไปในแต่่ละด้า้ น ตัวั อย่า่ งเช่่น
Finistere Venture ซึ่่�งเชี่่�ยวชาญด้้านการลงทุุนกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านอาหารและ
การเกษตร ประเภทที่่ส� ามคืือ บริิษัทั ร่่วมทุุนในเครืือของบริษิ ัทั แม่่ (Corporate Venture
Capital หรืือ CVC) มีีลัักษณะคล้้ายกัับ VC แต่่มีีแหล่่งเงิินสำำ�หรัับการลงทุุนมาจาก
บริษิ ัทั แม่่ และมักั ลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ซึ่่ง� มีเี ทคโนโลยีสี อดคล้อ้ งกับั นโยบายของบริษิ ัทั แม่่

มหาวิทิ ยาลัยั

ภาคการศึึกษา มีีบทบาทหลัักในการพัั ฒนา
บุุคลากรและเทคโนโลยีีที่่�ช่่วยแก้้ปััญหาต่่าง ๆ ในภาค
การเกษตร หน่่วยงานอย่่างมหาวิิทยาลััยเป็็นสถานที่่�
รวบรวมผู้้�เชี่่�ยวชาญในหลากหลายสาขาวิิชาเอาไว้้เป็็น
จำำ�นวนมาก จึึงถืือเป็็นที่่�พึ่่� งของทั้้�งบริิษััทเอกชนและ
เกษตรกรในยามประสบปััญหา นัักวิิจััยในมหาวิิทยาลััย
มีีหน้้าที่่�พัั ฒนางานวิิจััยเพื่�่ อตอบโจทย์์ปััญหาเหล่่านี้้�ผ่่าน
กลไกการสนับั สนุนุ ของภาครัฐั หรืือในบางกรณีกี ็ส็ ามารถ
แบ่ง่ เวลาไปทำำ�งานให้ก้ ับั ภาคเอกชนได้้ โดยผ่า่ นโครงการ
ส่่งเสริิมบุุคลากรด้้านวิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีีและ
นวััตกรรมจากมหาวิิทยาลััยหรืือสถาบัันวิิจััยของภาครััฐ
ไปปฏิบิ ัตั ิงิ านเพื่่�อเพิ่่�มขีดี ความสามารถการแข่ง่ ขันั ในภาค
เอกชน (Talent Mobility) มหาวิิทยาลััยยัังทำำ�หน้้าที่่�
พััฒนาบุคุ ลากรที่่�มีคี วามสามารถด้า้ นเทคโนโลยีี มีคี วาม
เข้า้ ใจในระบบการทำำ�เกษตร และมีคี วามเป็น็ ผู้้�ประกอบการ
เพื่�่ อให้้สามารถนำำ�นวััตกรรมออกสู่่�ตลาดได้้

23

เกษตรกร

เกษตรกร คืือ ลูกู ค้า้ และผู้้�ได้้รัับประโยชน์์จากเทคโนโลยีีของ AgTech Startup
โดยตรง เกษตรกรมีบี ทบาทสำำ�คัญั ในการให้ข้ ้อ้ มูลู ปัญั หาในภาคการเกษตร ที่่จ� ะเป็น็ เป้า้ หมาย
ให้้ AgTech Startup สามารถนำำ�มาพัั ฒนาเทคโนโลยีีเพื่�่ อแก้้ไข และเกิิดเป็็นธุุรกิิจได้ ้
เกษตรกรส่ว่ นใหญ่ใ่ นประเทศไทยเป็น็ เกษตรกรรายย่อ่ ยซึ่่ง� ไม่ค่ ุ้้�นเคยกับั เทคโนโลยี ี นี่่ถ� ืือเป็น็
ความท้้าทายสำำ�คััญของ AgTech Startup ในการทำำ�ให้้เกษตรกรเข้้าถึึง และยอมรัับ
เทคโนโลยีีของบริิษััท

หน่่วยงานสนัับสนุุนอื่่�น ๆ

นอกจากที่่�กล่่าวมาข้้างต้้นแล้้ว ยัังมีีหน่่วยงานสนัับสนุุนอย่่าง สมาคม สถานที่่�
ทำำ�งานร่ว่ มกันั (Co-working Space) และผู้้�จัดั งาน ที่่ม� ีสี ่ว่ นช่ว่ ยในการสร้า้ งเครืือข่า่ ยการ
ทำำ�งานระหว่า่ งองค์์ประกอบต่่างๆ ใน AgTech Startup Ecosystem หน่่วยงานเหล่่านี้้�
ส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ การรวมตัวั ของบุคุ ลากรที่่ม� ีศี ักั ยภาพในด้า้ นต่า่ ง ๆ ทั้้ง� จากในและต่า่ งประเทศ
ก่อ่ ให้เ้ กิดิ การแลกเปลี่่ย� นความคิดิ และประสบการณ์จ์ นเกิดิ เป็น็ ไอเดียี ใหม่ท่ ี่่ส� ามารถแก้ป้ ัญั หา
ในภาคการเกษตรได้้

24

2.4 สถานการณ์์การลงทุนุ ในปััจจุบุ ััน

ช่ว่ ง 10 ปีที ี่่ผ� ่า่ นมา ปริมิ าณการลงทุนุ ใน AgTech Startup ในระดับั โลกปรับั ตัวั เพิ่่�มขึ้้น� มาโดยตลอด หากนับั เฉพาะ
ปีี ค.ศ. 2019 จะมีกี ารลงทุนุ รวม 27,000 ล้า้ นเหรียี ญสหรัฐั ฯ เพิ่่�มขึ้้น� จากปีี ค.ศ. 2018 ประมาณร้อ้ ยละ 29 ขณะที่่อ� ีกี
ด้า้ นหนึ่่ง� มีขี ้้อมูลู ว่่า กิจิ กรรมการลงทุนุ (Deal) ของ VC ใน AgTech Startup มีีจำำ�นวนลดลงร้้อยละ 28 และพบว่่าการ
ลงทุุนถึงึ ร้้อยละ 70 เป็น็ การลงทุนุ กัับ AgTech Startup ที่่�อยู่่�ในระยะการเติิบโตอย่า่ งรวดเร็็วและขยายตััว (เรียี กรวมกััน
ว่่า Later-Stage) นี่่�อาจเป็็นสััญญาณบ่่งบอกว่่า AgTech Startup Ecosystem กำำ�ลัังเข้้าสู่่�จุุดอิ่่�มตััว ซึ่่�งเป็็นภาวะที่่�
AgTech Startup รายใหม่่จะมีีโอกาสได้ร้ ับั เงินิ ลงทุุนน้้อยลง และเติิบโตได้ย้ ากขึ้้น� 2

การหลีีกเลี่่�ยงความเสี่่�ยงในการลงทุุนกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในระยะแรกอาจเป็็นผลมาจากปััจจััยอื่�่น ๆ ที่่�เกิิดขึ้้�นในปีี
ค.ศ. 2019 ซึ่่ง� ส่ง่ ผลให้ส้ ภาพเศรษฐกิจิ โลกเกิดิ ความไม่แ่ น่น่ อน เช่น่ สงครามการค้า้ ระหว่า่ งสหรัฐั อเมริกิ าและจีนี สถานการณ์์
Brexit ที่่ไ� ม่ม่ ีีทีีท่่าแน่่ชัดั ว่า่ ผลลัพั ธ์์จะออกมาเมื่่�อใด และการประกาศลดกำำ�ลังั การผลิิตน้ำำ�� มัันของกลุ่่�ม OPEC ปััจจััยเหล่า่ นี้้�
อาจเป็็นสาเหตุุสำำ�คััญซึ่่�งทำำ�ให้้การลงทุุนใน AgTech Startup ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับเทคโนโลยีีแพลตฟอร์์มการขายสิินค้้าเกษตร
และอาหารออนไลน์์ (eGrocery) ลดปริิมาณลงทั้้�งที่่เ� คยเพิ่่�มขึ้้�นอย่า่ งต่่อเนื่อ�่ งในช่่วงหลายปีีที่่�ผ่่านมา3 กระนั้้น� ก็็ตาม เป็น็ ที่่�
คาดการณ์ไ์ ด้ว้ ่า่ ธุรุ กิจิ ในกลุ่่�มนี้้จ� ะยังั คงมีคี วามสำำ�คัญั และได้ร้ ับั การลงทุนุ ต่อ่ เนื่อ�่ ง เนื่อ�่ งจากเป็น็ กลไกสำำ�คัญั ในการทำำ�ให้ผ้ ู้้�คน
เข้้าถึึงสิินค้้าเกษตรและอาหารในที่่�มีีช่่วงการระบาดของเชื้้�อไวรััสโควิดิ -19 ซึ่่ง� ยัังไม่ม่ ีคี วามแน่่ชััดว่า่ จะยุุติลิ งเมื่่�อใด
หากพิิจารณาจำำ�นวนเงินิ จากการระดมทุุนนัับตั้้�งแต่ป่ ีี ค.ศ. 2014 เป็น็ ต้น้ มา พบว่่า AgTech Startup ในกลุ่่�มที่่ใ� ช้้
เทคโนโลยีีธาตุุอาหารและสุุขภาพของพืืชมีกี ารระดมเงินิ ทุนุ ได้ม้ ากที่่�สุุด โดยมีมี ููลค่า่ รวมถึึง 2.1 พัันล้้านเหรียี ญสหรัฐั ฯ ซึ่่�ง
บริษิ ัทั ที่่ร� ะดมทุนุ ได้ม้ ากที่่ส� ุดุ ในกลุ่่�มนี้้ค� ืือ Indigo ผู้้�พััฒนาเทคโนโลยีกี ารใช้จ้ ุลุ ินิ ทรียี ์เ์ พื่�่อเพิ่่�มปริมิ าณผลผลิติ พืืช4 ดังั นั้้น� การ
ลงทุุนใน AgTech Startup กลุ่่�มดังั กล่า่ วจึึงน่า่ จะยังั มีแี นวโน้้มที่่�ดีตี ่่อไปในอนาคต สำำ�หรัับปีี 2019 ข้้อมูลู จาก AgFunder
บ่ง่ ชี้้�ว่า่ การลงทุุนในกลุ่่�มเทคโนโลยีชี ีีวภาพมีมี ููลค่่าสููงที่่ส� ุุดเป็็นอัันดับั 1 ตามมาด้้วยกลุ่่�มเทคโนโลยีรี ะบบการทำำ�ฟาร์์มรููปแบบ
ใหม่ ่ ซึ่่ง� อยู่่�ในอัันดัับ 2 โดยมีกี ารลงทุนุ เพิ่่�มขึ้้�นร้้อยละ 38 จากปีีก่่อน และอัันดับั 3 คืือ เทคโนโลยีีการบริหิ ารจัดั การฟาร์์ม
เซนเซอร์์ และระบบ IoT ในภาพรวมจะเห็น็ ได้ว้ ่า่ การลงทุนุ ใน AgTech Startup กลุ่่�มเทคโนโลยีกี ารผลิติ ต้น้ น้ำำ�� (เช่น่ เทคโนโลยีี
การจััดการฟาร์์ม เทคโนโลยีีหุ่่�นยนต์ใ์ นฟาร์์ม และเทคโนโลยีีชีีวภาพ) ได้ร้ ัับความสนใจจากนัักลงทุุนเป็น็ อย่า่ งมากในเวลานี้้3�

25

ในปีี 2019 มีกี ารลงทุนุ ในวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้นของประเทศไทยอย่่างน้้อย 97.55 ล้้านเหรียี ญสหรัฐั ฯ ในจำำ�นวนนี้้�เป็็นการ
ลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นเทคโนโลยีกี ารเงินิ มากที่่ส� ุดุ โดยคิดิ เป็น็ ร้อ้ ยละ 205 ทั้้ง� นี้้ม� ีกี ารลงทุนุ ใน AgTech Startup ด้ว้ ย
เช่่นกััน แต่เ่ ป็็นส่ว่ นน้อ้ ย ซึ่่�งเป็็นไปในทิศิ ทางเดีียวกันั กับั ในระดัับโลก
จากการศึึกษาข้้อมููล และสััมภาษณ์์เชิิงลึึกตััวแทนจาก AgTech Startup ของประเทศไทยจำำ�นวน 40 บริิษััท
พบว่่ามีีการลงทุนุ ตั้้�งแต่่เริ่่ม� ก่่อตั้้�งจนถึึงปีี ค.ศ. 2020 คิิดเป็น็ จำำ�นวนเงิินทั้้ง� สิ้้�น 772,200,000 ล้า้ นบาท เมื่อ�่ เปรีียบเทียี บ
กับั ข้อ้ มูลู การลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรและอาหารของกลุ่่�มประเทศอาเซียี น ประเทศไทยถืือว่า่ มีปี ริมิ าณการลงทุนุ
อยู่่�ในระดับั ใกล้เ้ คีียงกัับมาเลเซีีย เวียี ดนาม และเมียี นมา แต่่น้อ้ ยกว่่าสิงิ คโปร์์และอินิ โดนีเี ซีียอยู่่�หลายเท่่าตัวั 6 และหากเทียี บ
กับั นิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรและอาหารที่่ม� ีชี ื่อ�่ เสียี งในระดับั โลก อย่า่ งประเทศเนเธอร์แ์ ลนด์แ์ ละอิสิ ราเอล ประเทศไทย
มีีปริิมาณการลงทุุนรวมน้อ้ ยกว่า่ ประมาณ 10-20 เท่่าตัวั 3

ภาพที่่� 2.6 จำำ�นวนเงินิ ลงทุนุ รวมของ AgTech Startup ในประเทศไทยจำำ�นวน 41 บริิษััท

ภาพที่�่ 2.7 ปริิมาณเงินิ ลงทุนุ รวมใน AgTech Startup ของประเทศไทย (41 บริิษััท)
เปรียี บเทียี บกัับปริิมาณเงินิ ลงทุนุ รวมในวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้ ด้า้ นการเกษตรและอาหารในต่า่ งประเทศ

เฉพาะในปีี 2019 *ในส่ว่ นของประเทศไทยเป็็นเงินิ ลงทุุนรวมตั้้�งแต่่ก่อ่ ตั้้�งบริิษัทั จนถึึงปัจั จุบุ ันั
26

เม็ด็ เงินิ การลงทุนุ กระจายตัวั อยู่่�ในช่ว่ งทดสอบไอเดียี ร้อ้ ยละ 24 ช่ว่ งบ่ม่ เพาะร้อ้ ยละ 26 และช่ว่ งเติบิ โตอย่า่ งรวดเร็ว็
ร้้อยละ 50 ปริิมาณเงินิ ลงทุุนที่่�เพิ่่�มขึ้้�นอย่่างต่่อเนื่�อ่ งตามระยะการเติบิ โตชี้้ใ� ห้้เห็น็ ว่่า AgTech Startup Ecosystem ของ
ประเทศไทยมีีการเติิบโตอย่่างต่อ่ เนื่อ�่ ง

ภาพที่่� 2.8 จำำ�นวนเงินิ ลงทุุนตามช่่วงการเติิบโตของ AgTech Startup

มูลู ค่า่ การลงทุนุ เฉลี่่ย� ต่อ่ AgTech Startup ของประเทศไทยในช่ว่ งบ่ม่ เพาะอยู่่�ที่่� 266,813
เหรีียญสหรััฐฯ ซึ่่�งหากเทีียบกัับ AgTech Startup Ecosystem ที่่�มีีชื่่�อเสีียงอย่่างเมืือง
อัมั สเตอร์์ดัมั ประเทศเนเธอร์แ์ ลนด์แ์ ล้้ว AgTech Startup ของประเทศไทยมีกี ารลงทุนุ ในระยะ
เดีียวกัันสููงกว่่าอย่่างชััดเจน แต่่มููลค่่าการลงทุุนเฉลี่่�ยต่่อ AgTech Startup ในช่่วงบ่่มเพาะ
ของประเทศไทยมีคี ่า่ ต่ำำ��กว่า่ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ในประเทศนิวิ ซีแี ลนด์แ์ ละทั้้ง� โลกเล็ก็ น้อ้ ย และน้อ้ ยกว่า่
วิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้ ในเมืืองเทลอาวีฟี ประเทศอิิสราเอล ถึึงประมาณเท่า่ ตัวั

ภาพที่�่ 2.9 จำำ�นวนเงินิ ลงทุนุ เฉลี่่�ยต่อ่ AgTech Startup เปรียี บเทีียบกับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นในต่า่ งประเทศ24
เมื่่�อพิิจารณาการลงทุนุ ตามกลุ่่�มเทคโนโลยียี ่อ่ ย พบว่่า กลุ่่�มเทคโนโลยีีที่่ไ� ด้ร้ ัับเงิินลงทุุนมากที่่�สุดุ ใน 3 ลำำ�ดัับแรก
ได้้แก่่ 1) เทคโนโลยีีการบริิหารจัดั การฟาร์ม์ เซนเซอร์์ และระบบ IoT 2) เทคโนโลยีีระบบการจััดการฟาร์์มรููปแบบใหม่่ และ
3) ธุรุ กิิจขายปลีกี /ส่ง่ ออนไลน์์ หากเปรีียบเทีียบกัับข้้อมููลการลงทุนุ ระดัับโลกในปีี ค.ศ. 2019 พบว่่า สััดส่่วนการลงทุนุ
ในกลุ่่�มเทคโนโลยีีชีีวภาพไม่่เป็็นไปตามทิิศทางการลงทุุนในระดัับโลก3 โดยของประเทศไทยมีีสััดส่่วนการลงทุุนอยู่่�ในลำำ�ดัับ
ท้า้ ย ๆ แต่ก่ ารลงทุนุ ในวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นกลุ่่�มเทคโนโลยีีชีีวภาพในระดัับโลกกลับั สูงู เป็น็ อัันดัับหนึ่่ง� ส่่วนกลุ่่�มเทคโนโลยีรี ะบบ
การจััดการฟาร์์มรููปแบบใหม่่ถืือว่่ามีีความสอดคล้้องกัับแนวโน้้มระดัับโลก โดยประเทศไทยมีีสััดส่่วนการลงทุุนในเทคโนโลยีี
กลุ่่�มนี้้อ� ยู่่�ในลำำ�ดับั 2 เช่น่ เดียี วกับั ในระดับั โลก นอกจากนี้้พ� บว่า่ AgTech Startup ในกลุ่่�มของระบบการจัดั การฟาร์ม์ รูปู แบบ
ใหม่่มีจี ำำ�นวนเงิินลงทุุนเฉลี่่�ยต่่อบริษิ ัทั สููงที่่ส� ุดุ ขณะที่่� AgTech Startup ในกลุ่่�มเทคโนโลยีีชีวี ภาพมีีจำำ�นวนเงิินลงทุุนเฉลี่่�ย
ต่่อบริษิ ััทน้้อยที่่�สุดุ

27

ภาพที่่� 2.10 ปริิมาณการลงทุุนแบ่่งตามกลุ่่�มเทคโนโลยีีย่่อย

ภาพที่่� 2.11 เงินิ ลงทุนุ เฉลี่่ย� ต่อ่ AgTech Startup ในแต่่ละกลุ่่�มเทคโนโลยียี ่่อย
(คำำ�นวณเฉพาะกลุ่่�มเทคโนโลยีีที่่ม� ีีจำำ�นวนบริิษััทอย่่างน้้อย 3 บริิษััท)

จากการลงทุุนทั้้ง� หมดของ AgTech Startup พบว่า่ มีกี ิิจกรรมการลงทุุน 3 ครั้้�งที่่�มีมี ูลู ค่่าสููงกว่า่ ค่่าการลงทุนุ
เฉลี่่�ยปกติิอย่่างชััดเจน และมีีการเปิิดเผยข้้อมููลสู่่�สาธารณะ โดยเป็็นการลงทุุนในระยะเติิบโตอย่่างรวดเร็็วทั้้�งหมด ได้้แก่่
การระดมทุนุ โดยบริิษััท Energaia จำำ�นวน 113,405,500 บาท ในปีี ค.ศ. 20197 การระดมทุุนโดยบริิษััท รีคี ััลท์์ ประเทศไทย
จำำ�กัดั จำำ�นวน 62,140,000 บาท ในปีีเดีียวกันั และการระดมทุุน โดยบริิษััท เฟรชเก็็ต จำำ�กัดั จำำ�นวน 93,210,000 ล้้านบาท
ในปีี ค.ศ. 20208

28

ในแง่่ของแหล่่งเงินิ ทุนุ ของ AgTech Startup ในประเทศไทยพบว่่า AgTech Startup ร้้อยละ 20.5 ได้ร้ ับั เงินิ
ลงทุุนจากบริิษััทร่่วมทุุน และร้้อยละ 13.5 ได้้รัับเงิินลงทุุนจากนัักลงทุุนรายบุุคคล ในส่่วนของบริิษััทร่่วมทุุนในเครืือบริิษััท
ใหญ่พ่ บว่่ามีี AgTech Startup เพีียงร้้อยละ 10.5 เท่่านั้้�นที่่�ได้้รับั เงินิ ลงทุุนจากแหล่่งทุนุ นี้้� นี่่อ� าจแสดงให้้เห็น็ ว่่าบริิษััทใหญ่่
ยังั ไม่ม่ ีคี วามเชื่อ�่ มั่่น� ในเทคโนโลยีขี อง AgTech Startup ในประเทศไทย และอาจหันั ไปลงทุนุ กับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ในต่า่ งประเทศ
แทน สถานการณ์์เช่่นนี้้�คล้้ายกัับสถานการณ์์ในประเทศเนเธอร์์แลนด์์ที่่�บริิษััทร่่วมทุุนในเครืือบริิษััทใหญ่่มีีปริิมาณการลงทุุน
กับั บริษิ ัทั ในประเทศคิดิ เป็น็ สัดั ส่ว่ นเพีียงร้อ้ ยละ 22 เท่า่ นั้้น� ส่ว่ นที่่เ� หลืือเป็น็ การลงทุนุ กับั บริษิ ัทั ในต่า่ งประเทศทั้้ง� หมด อย่า่ งไร
ก็ต็ ามร้อ้ ยละ 19 ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ในเนเธอร์แ์ ลนด์ไ์ ด้ร้ ับั เงินิ ลงทุนุ จากบริษิ ัทั ร่ว่ มทุนุ ในเครืือของบริษิ ัทั ใหญ่9่ ถืือเป็น็ สัดั ส่ว่ น
ที่่ม� ากกว่า่ AgTech Startup ของประเทศไทยถึงึ เกืือบเท่า่ ตััว นอกจากนี้้พ� บว่า่ มีี AgTech Startup ถึงึ ร้อ้ ยละ 66.7 ที่่�
ไม่่ได้้ใช้เ้ งิินลงทุนุ จากทั้้ง� 3 แหล่ง่ เงินิ ทุุนที่่ก� ล่า่ วมาเลย AgTech Startup ในกลุ่่�มนี้้ม� ีีแนวทางการทำำ�ธุุรกิิจคล้า้ ยกัับบริิษััท
SME ซึ่่�งเน้้นการเติิบโตแบบค่่อยเป็็นค่่อยไป แตกต่่างกัับการทำำ�ธุุรกิิจแบบวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นปกติิที่่�มุ่่�งหวัังการเติิบโตแบบ
ก้า้ วกระโดดโดยอาศััยการระดมทุุนจากแหล่่งทุนุ ต่่าง ๆ

ภาพที่่� 2.12 แหล่่งเงินิ ทุุนของ AgTech Startup ในประเทศไทย

29

2.5 สถานการณ์ป์ ััจจุุบัันและแนวโน้้มการประยุกุ ต์์ใช้้เทคโนโลยีเี กษตรของประเทศไทย

ธุรุ กิิจการทำำ�ฟาร์ม์ ปลูกู พืืชแนวตั้้�ง
ในประเทศไทยจะไปได้ไ้ กลแค่่ไหน?

ฟาร์์มปลููกพืื ชแนวตั้้�งเป็็นเทคโนโลยีีในกลุ่่�มการทำำ�ฟาร์์มรููปแบบใหม่่ที่่�กำำ�ลัังได้้รัับความสนใจจากนัักลงทุุนทั่่�วโลก
ข้อ้ มูลู จากรายงานของ AgFunder บ่ง่ ชี้้ว� ่า่ ในช่ว่ งสามปีที ี่่ผ� ่า่ นมา การระดมทุนุ ในธุรุ กิจิ กลุ่่�มนี้้ม� ีแี นวโน้ม้ เพิ่่�มขึ้้น� มาตลอด โดย
เฉพาะในปีี ค.ศ. 2017 มีีการระดมทุุนครั้้ง� ใหญ่่ถึงึ 200 ล้้านเหรีียญสหรัฐั ฯโดยบริษิ ััท Plenty Inc. ถืือเป็น็ การระดมทุุนที่่ม� าก
ที่่ส� ุดุ ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ กลุ่่�มเทคโนโลยีกี ารเกษตรในเวลานั้้น� ซึ่่ง� ทำำ�ให้ธ้ ุรุ กิจิ ฟาร์ม์ แนวตั้้ง� ได้ร้ ับั การจับั ตามองมากขึ้้น� อย่า่ งไร
ก็็ตาม มีี AgTech Startup ที่่�ใช้้เทคโนโลยีกี ารทำำ�ฟาร์์มแนวตั้้�งเกิิดขึ้้�นใหม่อ่ ยู่่�ตลอด เป็น็ เหตุใุ ห้้การแข่ง่ ขันั ในตลาดสููงขึ้้น�
เรื่อ�่ ย ๆ ที่่�สำำ�คััญการสร้า้ งโมเดลธุรุ กิิจสำำ�หรับั ธุุรกิิจฟาร์ม์ แนวตั้้�งถืือเป็น็ เรื่อ�่ งท้า้ ทายอย่า่ งมาก เนื่�อ่ งจากมีีต้น้ ทุุนเริ่่�มต้้นและ
ค่า่ ดำำ�เนิินการสูงู มาก กอปรกับั ความซับั ซ้้อนในการควบคุมุ สภาพแวดล้อ้ มและความสะอาดในระบบปลููก เหล่า่ นี้้ถ� ืือเป็็นปัจั จัยั
สำำ�คัญั ที่่�ทำำ�ให้บ้ างบริิษัทั ต้้องปิิดตััวลง
สำำ�หรัับประเทศไทยมีี AgTech Startup ที่่ด� ำำ�เนิินกิจิ การฟาร์์มปลูกู พืืชแนวตั้้�งอยู่่�จำำ�นวนหนึ่่ง� โดยส่่วนใหญ่่ได้ร้ ับั
อิทิ ธิพิ ลมาจากเทคโนโลยีขี องประเทศญี่่ป� ุ่่น� ที่่ม� ีกี ารพััฒนาระบบฟาร์ม์ ปลูกู พืืชแนวตั้้ง� ในแบบที่่เ� รียี กว่า่ “โรงงานผลิติ พืืช (Plant
Factory)” มานานกว่่า 30 ปีีแล้้ว โดยมีีการกำำ�หนดคุุณสมบััติิและองค์์ประกอบของตััวระบบอย่่างชััดเจน บางบริิษััทใน
ประเทศไทยจึึงนำำ�มายึึดเป็็นแนวทางในการพััฒนาฟาร์์มปลููกพืืชแนวตั้้�งของตนเอง ในยุุคแรก ๆ ที่่�ฟาร์์มแนวตั้้�งยัังไม่่เป็็น
ที่่แ� พร่ห่ ลายในไทย บริษิ ัทั ที่่เ� ริ่่ม� ก่อ่ ตั้้ง� ขึ้้น� มาใหม่จ่ ะมุ่่�งเน้น้ ไปที่่ก� ารขายอุปุ กรณ์แ์ ละให้ค้ ำำ�ปรึกึ ษาแก่ผ่ ู้้�ที่่ส� นใจสร้า้ งและใช้ป้ ระโยชน์์
จากโรงงานผลิิตพืื ช ต่่อมาจึึงมีีบริิษััทที่่�ลงทุุนสร้้างฟาร์์มแนวตั้้�งเพื่�่ อวััตถุุประสงค์์ในการผลิิตผัักและวางจำำ�หน่่ายให้้กัับ
ผู้้�บริิโภคโดยเฉพาะ

30

จากการสัมั ภาษณ์ผ์ ู้้�ประกอบการธุรุ กิจิ ฟาร์ม์ แนวตั้้ง� ส่ว่ นใหญ่ม่ องว่า่ ธุรุ กิจิ นี้้ย� ังั มีอี นาคตอีกี ไกล เพราะปัญั หา
การปนเปื้้� อนสารเคมีีกำำ�จััดศััตรููพืืชในผลผลิิตที่่�มาจากระบบการทำำ�เกษตรอุุตสาหกรรมแบบดั้้�งเดิิม ผลัักดัันให้้ผู้้�บริิโภค
ต้้องแสวงหาผลผลิิตการเกษตรทางเลืือกใหม่่ที่่�ปลอดภััยกว่่าเดิิม ยิ่่�งในช่่วงต้้นปีี ค.ศ. 2020 มีีการระบาดของไวรััส
โควิิด-19 ทำำ�ให้ผ้ ู้้�คนหันั มาใส่ใ่ จรักั ษาสุขุ ภาพของตััวเองกันั มากขึ้้�น ผลผลิติ ผัักจากโรงงานผลิิตพืืชที่่�มีคี วามสะอาดและ
ปลอดสารกำำ�จััดศััตรููพืื ชก็็ยิ่่�งมีีโอกาสเติิบโตในตลาดมากขึ้้�น สิ่่�งสำำ�คััญคืือ ต้้องสื่�่อสารให้้ผู้้�บริิโภคเข้้าใจว่่าผลผลิิตผััก
ที่่อ� อกมาจากฟาร์์มแนวตั้้ง� เป็น็ ผลิิตภััณฑ์ใ์ หม่่ และไม่่ควรถููกนำำ�ไปเปรีียบเทียี บกับั ผลผลิติ ในระบบแบบดั้้ง� เดิมิ
แนวโน้้มการอพยพของประชากรเข้้าสู่่�เขตเมืืองถืือเป็็นอีีกหนึ่่�งปััจจััยที่่�ส่่งเสริิมการเติิบโตของธุุรกิิจฟาร์์ม
แนวตั้้�ง เนื่่�องจากส่่งผลให้้เกิิดภาวการณ์์ขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรกรรมในแถบชนบท และทำำ�ให้้การทำำ�ฟาร์์ม
แนวตั้้ง� ในเขตเมืืองมีบี ทบาทสำำ�คัญั มากขึ้้น� ในการผลิติ อาหารสำำ�หรับั ผู้้�คนในเมืือง นอกจากนี้้ � ยังั มีกี ารคาดการณ์ว์ ่า่ จำำ�นวน
ประชากรที่่เ� พิ่่�มขึ้้น� อย่า่ งรวดเร็ว็ และการเปลี่่ย� นแปลงของสภาพอากาศในอนาคตอาจทำำ�ให้พ้ ื้้�นที่่ก� ารเพาะปลูกู แบบดั้้ง� เดิมิ
ไม่่เพีี ยงพอต่่อการผลิิตอาหารเพื่�่ อหล่่อเลี้้�ยงผู้้�คนทั้้�งหมดบนโลก ฟาร์์มแนวตั้้�งจึึงถืือเป็็นหนทางหนึ่่�งที่่�จะช่่วยบรรเทา
ปัญั หานี้้ไ� ด้้ เนื่อ�่ งจากสามารถทำำ�ให้ผ้ ลผลิติ สูงู กว่า่ ระบบปลูกู แบบดั้้ง� เดิมิ หลายสิบิ เท่า่ ถ้า้ เปรียี บเทียี บต่อ่ หนึ่่ง� หน่ว่ ยพื้้�นที่่�
และเวลา
ธุุรกิจิ ฟาร์ม์ แนวตั้้�งในประเทศไทยถืือว่า่ อยู่่�ในช่่วงเริ่่�มต้น้ เมื่่�อเปรีียบเทีียบกับั ในต่า่ งประเทศ อย่่างเช่่นในญี่่�ปุ่่น�
ที่่ภ� าครััฐมีนี โยบายสนัับสนุุนชัดั เจน และในปัจั จุุบันั มีฟี าร์์มแนวตั้้�งมากกว่่า 200 แห่่งกระจายอยู่่�ทั่่ว� ประเทศ10 อย่่างไร
ก็็ตาม AgTech Startup ที่่�ทำำ�ธุุรกิิจฟาร์์มแนวตั้้�งในประเทศไทยไม่่ควรเดิินตามแนวทางความสำำ�เร็็จของต่่างประเทศ
ทั้้�งหมด แต่่ควรต้้องปรัับปรุุง หรืือค้้นหาแนวทางที่่�เหมาะสมสำำ�หรัับตััวเอง ทั้้�งนี้้� ภาครััฐสามารถเป็็นส่่วนหนึ่่�งใน
การสนัับสนุุนธุุรกิิจนี้้�ได้้ด้้วยการปรัับปรุุงกฎระเบีียบให้้มีีความทัันสมััยรองรัับการทำำ�ฟาร์์มแนวตั้้�ง เพื่�่อทำำ�ให้้เกิิดนิิเวศ
ธุุรกิิจฟาร์์มแนวตั้้�งที่่�แข็ง็ แรงและสร้า้ งมูลู ค่่าทางเศรษฐกิิจแก่ป่ ระเทศต่่อไปในอนาคต

31

แนวโน้ม้ ธุุรกิิจโดรนเกษตร

การทำำ�เกษตรยุุคใหม่่ต้้องการความแม่่นยำำ�และการจััดการที่่�มีีประสิิทธิิภาพสููง เพื่�่อประหยััดต้้นทุุน แรงงาน และ
ทรัพั ยากร การใช้เ้ ครื่อ่� งจักั รกลการเกษตรจึงึ ถืือเป็น็ สิ่่ง� จำำ�เป็น็ อากาศยานไร้ค้ นขับั หรืือโดรน เป็น็ หนึ่่ง� ในเทคโนโลยีเี ครื่อ่� งจักั ร
กลการเกษตรที่่ก� ำำ�ลังั เข้า้ มามีบี ทบาทสำำ�คัญั ในการทำำ�การเกษตรของประเทศไทย ทั้้ง� การนำำ�โดรนมาใช้เ้ พื่่�อเก็บ็ ข้อ้ มูลู ภาพถ่า่ ย
ทางอากาศ การฉีดี พ่่นสารเคมีีในแปลงปลูกู พืืช และจุุดประสงค์์อื่่�น ๆ
ศูนู ย์ว์ ิจิ ัยั กสิกิ รไทยคาดการณ์ว์ ่า่ ในปี ี พ.ศ. 2564 การใช้โ้ ดรนจะช่ว่ ยลดต้น้ ทุนุ การทำำ�นาโดยคิดิ เป็น็ มูลู ค่า่ ราว 6,000
ล้้านบาท11 ประเทศไทยมีีนโยบายสนัับสนุุนธุุรกิิจโดรนอย่่างเป็็นรููปธรรมแล้้ว อาทิิ ในกรณีีของธนาคารเพื่�่อการเกษตรและ
สหกรณ์์การเกษตร (ธ.ก.ส.) ซึ่่�งมีีการปล่่อยเงิินกู้้�ให้้เกษตรกรที่่�ต้้องการซื้้�อโดรน ส่่งผลให้้ในช่่วงไม่่กี่่�ปีีที่่�ผ่่านมา มีีจำำ�นวน
AgTech Startup ที่่�ประกอบธุุรกิิจเกี่่ย� วกัับโดรนเพิ่่�มขึ้้�นเรื่่อ� ย ๆ สวนทางกัับค่่าบริิการและราคาของโดรนที่่�มีแี นวโน้้มถููกลง
นี่่ถ� ืือเป็น็ ผลดีตี ่อ่ เกษตรกรไทยที่่จ� ะสามารถเข้า้ ถึงึ โดรนได้ม้ ากขึ้้น� ทั้้ง� นี้้� ในปัจั จุบุ ันั มีกี ารประมาณการว่า่ มีเี กษตรกรไทยเพีียง
ร้้อยละ 5 เท่่านั้้�นที่่�มีีการใช้้โดรนช่่วยในการจััดการแปลง ต่่างจากประเทศญี่่�ปุ่่�นซึ่่�งมีีเกษตรกรถึึงร้้อยละ 70 ใช้้โดรน
ดัังนั้้น� ตลาดโดรนเกษตรของไทยจึึงยังั มีโี อกาสเติิบโตได้อ้ ีกี มาก
ธุุรกิิจโดรนเกษตรอาจแบ่่งออกได้้เป็็นสองรููปแบบหลััก รููปแบบแรกคืือ การให้้บริิการบิินโดรนเพื่�่ อจุุดประสงค์์
ต่่าง ๆด้้านการเกษตร และรูปู แบบที่่�สองคืือ การขายโดรนเกษตร ชิ้้�นส่่วน หรืืออุปุ กรณ์์เพื่่�อให้เ้ กษตรกรนำำ�ไปประกอบใช้้เอง
ซึ่่ง� นับั จากนี้้ � ทั้้ง� สองรูปู แบบจะมีแี นวโน้ม้ เติบิ โตแบบสวนทางกันั โดยธุรุ กิจิ ให้บ้ ริกิ ารโดรนจะลดจำำ�นวนลง ในขณะที่่ธ� ุรุ กิจิ ขาย
โดรนเกษตรจะเพิ่่�มจำำ�นวนมากขึ้้น� ปัจั จัยั สำำ�คัญั ที่่ข� ับั เคลื่อ�่ นแนวโน้ม้ นี้้ค� ืือ ราคาของโดรนที่่ล� ดต่ำำ��ลงอย่า่ งรวดเร็ว็ ในช่ว่ ง 2 ปีี
ที่่�ผ่า่ นมา รวมถึงึ การปรัับปรุุงระบบปฏิิบััติิการของโดรนเกษตรให้ม้ ีีความเป็น็ มิิตรกับั เกษตรกรผู้้�ใช้้งานมากขึ้้�นเรื่่�อย ๆ ทำำ�ให้้
ในอนาคตทุุกฟาร์์มจะสามารถมีีโดรนเป็็นของตััวเองได้้ นอกจากนี้้� ยัังมีีธุุรกิิจที่่�จะเกิิดขึ้้�นตามมาก็็คืือ ร้้านซ่่อมบำำ�รุุงโดรน
ซึ่่ง� อาจผุุดขึ้้�นในแต่่ละพื้้�นที่่ไ� ม่่ต่า่ งอะไรกัับอู่่�ซ่อ่ มรถหรืือจัักรยานยนต์์

32

การใช้้ภาพถ่่ายทางอากาศเพื่่� อสำำ�รวจความผิิดปกติิที่่�เกิิดขึ้้�นกัับพืื ชในแปลงและทำำ�นายปริิมาณผลผลิิต
ถืือเป็็นอีีกหนึ่่�งแนวทางการใช้้ประโยชน์์จากโดรนในด้้านเกษตรกรรมที่่�ยัังไม่่ได้้รัับความสนใจมากนัักในประเทศไทย
ส่ว่ นหนึ่่�งเพราะการพััฒนาเทคโนโลยีีลักั ษณะนี้้�ต้อ้ งใช้้ข้้อมููลจำำ�นวนมากและใช้้เวลานาน ทั้้�งยังั ต้อ้ งใช้้บุุคลากรผู้้�มีีความ
เชี่่�ยวชาญสููง การพััฒนาเทคโนโลยีกี ารวิเิ คราะห์์ภาพถ่่ายสำำ�หรับั การทำำ�เกษตรในประเทศไทยจึึงต้้องการการสนับั สนุุน
จากภาครััฐ นอกจากนี้้�อุุปสรรคอีีกอย่่างหนึ่่�งคืือต้้นทุุนเทคโนโลยีีที่่�มีีมููลค่่าสููง เกษตรกรไทยส่่วนใหญ่่เป็็นเกษตรกร
รายย่่อยจึึงไม่่มีีทุุนมากพอที่่�จะเข้้าถึึง ที่่�ผ่่านมาภาครััฐมีีการส่่งเสริิมเรื่่�องการรวมกลุ่่�มเกษตรกรเพื่่�อทำำ�เกษตรแบบ
แปลงใหญ่ ่ ซึ่่ง� ถืือว่า่ เป็น็ แนวทางที่่เ� หมาะสมแล้ว้ ในการสนับั สนุนุ การใช้เ้ ทคโนโลยีภี าพถ่า่ ยทางอากาศเพราะช่ว่ ยลดต้น้ ทุนุ
การใช้เ้ ทคโนโลยีีต่อ่ แปลงลงได้้
ความก้้าวหน้้าด้้านเทคโนโลยีีโดรน ประชากรโลกที่่�มีีแนวโน้้มเพิ่่�มขึ้้�นแบบทวีีคููณ และการขาดแคลนแรงงาน
ด้้านการเกษตรน่่าจะเป็็นแรงขัับเคลื่�่อนสำำ�คััญที่่�ทำำ�ให้้ธุุรกิิจโดรนเกษตรมีีการเติิบโตอย่่างรวดเร็็ว มีีการคาดการณ์์ว่่า
ในอีกี 5 ปีขี ้า้ งหน้า้ ตลาดของโดรนเกษตรจะมีมี ูลู ค่า่ สูงู ถึงึ 5.19 พัันล้า้ นเหรียี ญสหรัฐั ฯ12 อย่า่ งไรก็ต็ าม อุปุ สรรคสำำ�คัญั
คืือ กฎระเบีียบควบคุุมการบิินที่่�ล้า้ สมัยั และกลายเป็น็ ข้อ้ จำำ�กัดั ซึ่่�งทำำ�ให้้ธุรุ กิจิ โดรนเติบิ โตได้้ช้้ากว่า่ ที่่�ควรจะเป็็นในหลาย
ประเทศ ดัังนั้้�นจึงึ ควรต้อ้ งปรัับปรุุงกฎระเบียี บให้เ้ หมาะสมกัับบริิบทในแต่่ละประเทศควบคู่่�กันั ไปด้้วย เพื่่�อเปิิดโอกาสให้้
AgTech Startup ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกับั โดรนได้พ้ ััฒนานวัตั กรรมใหม่่ ๆ อย่า่ งต่อ่ เนื่�อ่ ง และเกษตรกรก็จ็ ะได้ร้ ับั ประโยชน์จ์ าก
การใช้้โดรนอย่่างเต็็มที่่�

33

แนวโน้ม้ การประยุกุ ต์์ใช้้
Deep Tech เพื่่�อการเกษตร

ผลิติ ภัณั ฑ์ห์ รืือบริกิ ารใหม่่ ๆ มักั ถูกู สร้า้ งขึ้้น� โดยใช้แ้ นวทางการต่อ่ ยอดจากเทคโนโลยีเี ดิมิ ทีลี ะน้อ้ ย หรืือไม่ก่ ็เ็ ป็น็ การ
นำำ�สิ่่�งที่่�มีีอยู่่�เดิิมมาประยุุกต์์ใช้้ในรููปแบบที่่�ต่่างออกไป ข้้อดีีของแนวทางนี้้�คืือ ทำำ�ให้้สามารถสร้้างผลิิตภััณฑ์์ใหม่่ที่่�ตอบโจทย์์
ความต้อ้ งการของผู้้�คนได้อ้ ย่า่ งรวดเร็ว็ แต่ป่ ัญั หาคืือ ผลิติ ภัณั ฑ์ท์ ี่่ไ� ด้ม้ ักั ถูกู ลอกเลียี นแบบได้ง้ ่า่ ยและมีอี ายุทุ างการตลาดสั้้น�
นักั ลงทุนุ มักั ไม่ม่ ีแี รงจูงู ใจในการลงเงินิ จำำ�นวนมากให้ก้ ับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ที่่ส� ร้า้ งผลิติ ภัณั ฑ์ล์ ักั ษณะนี้้� เนื่อ่� งจากรู้้�ว่า่ ในระยะยาว
จะมีีคู่่�แข่่งเกิิดขึ้้�นจำำ�นวนมาก อย่่างไรก็็ตาม ยัังมีีวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นอีีกกลุ่่�มหนึ่่�งที่่�มุ่่�งเน้้นการพััฒนาเทคโนโลยีีใหม่่ซึ่่�งมีีความ
สลับั ซับั ซ้อ้ น และต้อ้ งใช้อ้ งค์ค์ วามรู้้�จากงานวิจิ ัยั ขั้้น� สูงู อันั จะก่อ่ ให้เ้ กิดิ ความก้า้ วหน้า้ ในอุตุ สาหกรรมต่า่ ง ๆ แบบก้า้ วกระโดด
เรียี กเทคโนโลยีีลัักษณะดัังกล่่าวว่่า “Deep Tech” สำำ�นักั งานนวััตกรรมแห่ง่ ชาติิ (NIA) ได้ใ้ ห้ค้ ำำ�จำำ�กััดความของ Deep
Tech ไว้้ว่่าเป็็น “ผลลััพธ์์ที่่�ได้้จากความก้้าวหน้้าทางเทคโนโลยีีและวิิทยาศาสตร์์ที่่�ไม่่เหมืือนใคร ลอกเลีียนแบบได้้ยาก และ
เป็น็ ทรัพั ย์ส์ ินิ ทางปัญั ญาที่่ม� ีสี ิทิ ธิบิ ัตั รคุ้้�มครอง เพราะผ่า่ นการวิจิ ัยั และพััฒนาด้า้ นวิทิ ยาศาสตร์แ์ ละวิศิ วกรรมมาอย่า่ งยาวนาน”
ตััวอย่่างของ Deep Tech ได้แ้ ก่ ่ ปัญั ญาประดิิษฐ์ ์ อินิ เทอร์เ์ น็็ตของสรรพสิ่่�ง (Internet of Things หรืือ IoT) บล็อ็ กเชน
การปรับั แต่่งพัันธุกุ รรม และหุ่่�นยนต์์ สำำ�หรับั Deep Tech ที่่� AgTech Startup มีกี ารนำำ�มาใช้ม้ ากที่่ส� ุุดคืือ ปััญญาประดิิษฐ์์
IoT และเซนเซอร์1์ 3
ในประเทศไทยมีี AgTech Startup จำำ�นวนหนึ่่ง� ที่่ม� ีกี ารใช้้ Deep Tech เพื่่�อแก้ป้ ัญั หาในภาคการเกษตรแล้ว้ ตัวั อย่า่ ง
เช่่น การนำำ�เอาเทคโนโลยีีปััญญาประดิิษฐ์์มาใช้้ในการประเมิินเครดิิตของเกษตรกร เพื่่� อเป็็นข้้อมููลให้้ธนาคารใช้้ในการ
ตัดั สินิ ใจปล่อ่ ยกู้้� และเพื่่�อการวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มูลู ตอบโจทย์ค์ วามต้อ้ งการของเกษตรกร Deep Tech นั้้น� ช่ว่ ยให้เ้ กิดิ ความเข้า้ ใจ
เชิิงลึึกเกี่่�ยวกัับปััญหาในด้้านต่่าง ๆ ของเกษตรกร และโรงงานผู้้�รัับซื้้�อผลผลิิต นำำ�ไปสู่่�การลดต้้นทุุน ลดความสููญเสีียที่่�
ไม่่จำำ�เป็็น และเพิ่่� มประสิิทธิิภาพในกระบวนการผลิิตได้้ โอกาสในการนำำ� Deep Tech มาประยุุกต์์ใช้้ด้้านการเกษตรของ
ประเทศไทยมีอี ยู่่�มาก แต่จ่ ำำ�เป็น็ จะต้อ้ งหาลูกู ค้า้ และนักั ลงทุนุ ที่่ม� ีศี ักั ยภาพ รวมถึงึ ต้อ้ งมีคี วามอดทนมากพอ เนื่อ่� งจาก Deep
Tech มีีต้้นทุุนสููงและต้้องใช้้เวลาในการพัั ฒนาผลิิตภััณฑ์์และทดสอบตลาดนาน ผู้้�ลงทุุนจึึงต้้องมองเรื่่�องผลตอบแทน
ระยะยาวในช่่วง 7-10 ปีี ทั้้�งนี้้� ภาครััฐสามารถสนัับสนุุน AgTech Startup ให้้พัั ฒนา Deep Tech ได้้ด้้วยการตั้้�ง
หน่่วยงานสนัับสนุนุ Deep Tech โดยเฉพาะ เช่่น หน่่วยงาน SGInnovate ในประเทศสิิงคโปร์์ ภาครัฐั ต้้องกำำ�หนดเป้้าหมาย
ในระยะยาว ไม่่ควรทำำ�แบบเร่่งรีีบหรืือฉาบฉวย เนื่�่องจากหากเร่่งพัั ฒนาโดยปราศจากโครงสร้้างพื้้� นฐานที่่�แข็็งแรงก็็อาจ
ได้เ้ ทคโนโลยีีที่่ไ� ม่่สามารถแก้ป้ ัญั หาได้้จริิง

34

อุปุ สรรคสำำ�คััญของการพััฒนา Deep Tech ในประเทศไทยคืือ การขาดแคลนแหล่่งเงิินทุุน ซึ่่�งภาครัฐั อาจ
ช่่วยเหลืือได้้ด้้วยการตั้้�งกองทุุนสนัับสนุุน อีีกประการหนึ่่�งคืือ ทััศนคติิของเกษตรกรที่่�มัักไม่่เปิิดรัับเทคโนโลยีีใหม่่ๆ
หากต้อ้ งการทำำ�ให้้ Deep Tech แพร่ห่ ลายและได้ร้ ับั การยอมรับั ในภาคการเกษตร ก็ค็ วรมีกี ารสร้า้ งจิติ สำำ�นึกึ ให้เ้ กษตรกร
หมั่่น� ศึึกษาหาข้้อมููล หรืือความรู้้�ใหม่่ ๆ และให้้อาชีีพเกษตรกรได้้รับั เกียี รติิเฉกเช่น่ อาชีพี ครูู หมอ อาจารย์์ วิศิ วกร และ
อื่�่น ๆ ความภููมิิใจในตััวเองน่่าจะเป็็นแรงผลัักดัันสำำ�คััญในการทำำ�ให้้เกษตรกรหัันมาพััฒนาตนเอง และสามารถซึึมซัับ
เทคโนโลยีีได้้อย่า่ งรวดเร็ว็
ณ เวลานี้้ก� ารพััฒนา Deep Tech ถืือเป็น็ กระแสหลักั ของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในระดัับโลกแล้ว้ มีีข้้อมูลู ว่่าจำำ�นวน
เงิินลงทุนุ จากภาคเอกชนใน Deep Tech เพิ่่�มขึ้้�นกว่า่ ร้้อยละ 20 ต่อ่ ปีี ในช่ว่ งระหว่่างปีี ค.ศ.2015-201814 ประเทศไทย
จึึงไม่่สามารถรอช้้าได้้ และต้้องเริ่่�มวางฐานรากเชิิงนโยบายเพื่่�อสนัับสนุุนการสร้้าง Deep Tech ซึ่่�งถืือเป็็นตััวแปร
สำำ�คัญั ในการยกระดับั ภาคการเกษตรไทยให้ม้ ีศี ักั ยภาพเพีียงพอที่่จ� ะแข่ง่ ขันั ในระดับั โลกได้ ้ AgTech Startup ที่่ต� ้อ้ งการ
พััฒนา Deep Tech ควรต้อ้ งทำำ�งานเป็น็ ทีีมและมีคี วามเข้้าใจเชิงิ ลึึกในด้า้ นเทคโนโลยีี รวมถึึงต้้องมีเี งินิ ทุนุ เวลา และ
ที่่ส� ำำ�คัญั คืือ ต้อ้ งสามารถแบกรับั ความเสี่่ย� งจากความล้ม้ เหลวได้ด้ ้ว้ ย ปัจั จุบุ ันั มีี AgTech Startup ในประเทศไทยเพีียง
ส่ว่ นน้อ้ ยเท่่านั้้�นที่่�มีศี ักั ยภาพและมีคี วามกล้า้ พอจะลงมืือทำำ�ในเรื่่�องนี้้� การสร้า้ งเครืือข่่ายความร่่วมมืือระหว่่าง AgTech
Startup หน่ว่ ยงานภาครัฐั ภาคการศึกึ ษา และบริษิ ัทั ใหญ่น่ ่า่ จะเป็น็ แนวทางหนึ่่ง� ที่่ช� ่ว่ ยเพิ่่�มโอกาสให้้ AgTech Startup
สามารถเข้า้ ถึึงทรััพยากรที่่จ� ำำ�เป็น็ และเพิ่่�มแรงจููงใจในการวิิจัยั และพััฒนา Deep Tech ได้้

35

2.6 ศัักยภาพด้้านทรัพั ยากรบุคุ คล

บุคุ ลากรที่่ม� ีคี วามสามารถเป็น็ องค์ป์ ระกอบที่่ข� าดไม่ไ่ ด้ใ้ นการสร้า้ งสรรค์น์ วัตั กรรม และขับั เคลื่อ่� นธุรุ กิจิ ของวิสิ าหกิจิ
เริ่่�มต้้น ในการศึึกษาครั้้�งนี้้�ได้้ทำำ�การเก็็บข้้อมููลและวิิเคราะห์์ปััจจััยหลัักที่่�มีีอิิทธิิพลต่่อศัักยภาพของบุุคคลากรของ AgTech
Startup ได้แ้ ก่่ ระดัับการศึกึ ษา ประสบการณ์์ อายุุ และแรงจูงู ใจ
ปัจั จััยแรกคืือ การศึกึ ษา ประเทศไทยมีปี ระชากรราวร้้อยละ 30 เข้า้ เรียี นในมหาวิิทยาลััย นี่่ถ� ืือเป็็นสััดส่ว่ นซึ่่ง� ต่ำำ�� กว่่า
ประเทศพััฒนาแล้ว้ ไม่ม่ ากนักั 15 แต่ศ่ ักั ยภาพในการสร้า้ งนวัตั กรรมของประเทศไทยกลับั ด้อ้ ยกว่า่ ประเทศที่่พ� ััฒนาแล้ว้ อยู่่�มาก
สาเหตุอุ าจเกี่่ย� วข้อ้ งกับั คุณุ ภาพการศึกึ ษา ข้อ้ มูลู จากโปรแกรมประเมินิ สมรรถนะนักั เรียี นมาตรฐานสากล (Programme for
International Student Assessment หรืือ PISA) บ่่งชี้้�ว่่านัักเรีียนของประเทศไทยมีีประสิิทธิิภาพด้้านการอ่่าน
ด้้านคณิิตศาสตร์์ และด้้านวิิทยาศาสตร์์ ในภาพรวมอยู่่�ในลำำ�ดัับที่่� 66 จาก 79 ประเทศทั่่�วโลกที่่�เข้้าร่่วมทำำ�การทดสอบใน
ปีี ค.ศ. 2018 ดัังนั้้น� คุุณภาพการศึกึ ษาอาจเป็็นสิ่่ง� ที่่�ประเทศไทยต้้องเร่ง่ พััฒนาอย่า่ งจริงิ จััง
จากการสำำ�รวจระดัับการศึึกษาของพนัักงาน AgTech Startup ในประเทศไทยพบว่่า พนัักงานส่่วนใหญ่่มีีวุุฒิิ
การศึกึ ษาอยู่่�ในระดับั ปริญิ ญาตรีี โดยคิดิ เป็น็ ร้อ้ ยละ 61.1 รองลงมาคืือ วุฒุ ิกิ ารศึกึ ษาระดับั ต่ำำ�� กว่า่ ปริญิ ญาตรีี (ร้อ้ ยละ 20.2)
ปริิญญาโท (ร้อ้ ยละ 12.3) และปริิญญาเอก (ร้้อยละ 6.5) นอกจากนี้้พ� บว่่าร้้อยละ 67.6 ของ AgTech Startup มีีพนัักงาน
อย่า่ งน้อ้ ย 1 รายที่่ม� ีวี ุฒุ ิกิ ารศึกึ ษาเกี่่ย� วข้อ้ งกับั ด้า้ นการเกษตร มีงี านวิจิ ัยั ที่่บ� ่ง่ ชี้้ว� ่า่ ระดับั การศึกึ ษามีคี วามสัมั พัันธ์ไ์ ปในทิศิ ทาง
เดีียวกัับประสิิทธิิภาพการทำำ�งาน และความคิิดสร้้างสรรค์์16 การทำำ�งานในวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นนั้้�นมีีแรงกดดัันและความ
คาดหวัังสููง อีีกทั้้�งยัังต้้องแก้้ปััญหาใหม่่ ๆ อยู่่�ตลอด เนื่่�องด้้วยผลิิตภััณฑ์์หรืือบริิการของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นมัักเป็็นสิ่่�งใหม่่
ที่่�ไม่่เคยปรากฏในตลาดมาก่อ่ น ดังั นั้้น� พนัักงานที่่�มีวี ุุฒิกิ ารศึึกษาในระดัับสููง และเกี่่ย� วข้้องกับั ด้้านการเกษตรจึึงน่า่ จะเป็็น
กำำ�ลังั สำำ�คััญที่่ช� ่ว่ ยส่่งเสริมิ ให้้ AgTech Startup ประสบความสำำ�เร็จ็ ได้้

ภาพที่่� 2.13 สััดส่ว่ นวุฒุ ิกิ ารศึึกษาของพนัักงาน AgTech Startup

ภาพที่่� 2.14 สััดส่ว่ นของ AgTech Startup ที่่�มีพี นัักงานอย่่างน้อ้ ย 1 คน
มีวี ุฒุ ิกิ ารศึึกษาที่่เ� กี่่�ยวข้้องกัับด้า้ นการเกษตร

36

ปัจั จััยต่่อมาคืือ ประสบการณ์์ ร้้อยละ 30 ของผู้้�ก่่อตั้้ง� AgTech Startup ในประเทศไทยมีีประสบการณ์์เกี่่ย� วกับั
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ โดยมีคี ่า่ เฉลี่่ย� ประสบการณ์อ์ ยู่่�ที่่� 2 ปีี และร้อ้ ยละ 47.4 มีปี ระสบการณ์ใ์ นการเป็น็ ผู้้�ประกอบการ โดยมีคี ่า่ เฉลี่่ย�
ประสบการณ์์ที่่� 5.3 ปีี มีีการศึึกษาพบว่่า ผู้้�ประกอบการที่่�มีีประสบการณ์์การทำำ�งานในวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นมาก่่อนมีีแนวโน้้ม
มองเห็็นโอกาสในทางธุุรกิจิ และทำำ�ให้้บริิษััทอยู่่�รอดได้้มากกว่่าผู้้�ที่่�ไม่่มีีประสบการณ์1์ 7, 18 อย่่างไรก็ต็ าม ประสบการณ์ใ์ นการ
ประกอบกิจิ การวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ไม่ไ่ ด้ช้ ่ว่ ยให้ก้ ารคาดการณ์ผ์ ลลัพั ธ์จ์ ากการประกอบกิจิ การมีคี วามแม่น่ ยำำ�มากกว่า่ ปกติิ ในทาง
กลัับกััน ปััจจััยสำำ�คััญซึ่่�งทำำ�ให้้การคาดการณ์์อยู่่�บนพื้้� นฐานของความเป็็นจริิงและมีีความแม่่นยำำ� มาจากประสบการณ์์ใน
ภาคอุุตสาหกรรมที่่�เกี่่�ยวข้้องเสีียมากกว่่า19 ในอีีกมุุมหนึ่่�งค่่าประสบการณ์์ที่่�มากเกิินไปอาจบ่่งชี้้�ว่่าจำำ�นวนผู้้�ประกอบการ
หน้้าใหม่่ใน AgTech Startup Ecosystem มีนี ้อ้ ยด้้วยเช่่นกััน

ภาพที่่� 2.15 ประสบการณ์์ของผู้้�ก่่อตั้้ง� AgTech Startup ในประเทศไทย
ปัจั จัยั ที่่ส� ามคืือ อายุุ จากการสำำ�รวจอายุขุ องผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� AgTech Startup ของประเทศไทยพบว่า่ ผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� มีอี ายุเุ ฉลี่่ย�
อยู่่�ที่่� 39.1 ปีี โดยส่ว่ นใหญ่ม่ ีีอายุุระหว่่าง 25-50 ปีี ประเทศไทยถืือว่่ามีีจำำ�นวนผู้้�ประกอบการ AgTech Startup อายุุน้้อย
อยู่่�ไม่่มากหากเทียี บกับั ในต่า่ งประเทศ20 ผู้้�ประกอบการที่่�อายุนุ ้อ้ ยมัักกล้้าเสี่่ย� งลงมืือทำำ�ในสิ่่ง� ที่่แ� ปลกใหม่ม่ ากเป็น็ พิิเศษ แม้้จะ
มีีโอกาสล้้มเหลวสููง แต่่ก็็เป็็นโอกาสให้้ได้้สั่่�งสมประสบการณ์์เพื่�่ อการสร้้างนวััตกรรม หรืือบริิษััทใหม่่ที่่�มีีโอกาสประสบ
ความสำำ�เร็็จมากกว่่าเดิิม นอกจากนี้้� ผู้้�ประกอบการอายุุน้้อยยัังมีีสมรรถภาพด้้านร่่างกายสููง ซึ่่�งเป็็นสิ่่�งจำำ�เป็็นสำำ�หรัับการ
ทำำ�งานในรูปู แบบวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นที่่�ต้้องใช้้ความคิิดและแบกรับั ความกดดันั มาก ดังั นั้้�น หากมีกี ารส่่งเสริมิ หรืือสร้้างแรงจูงู ใจ
ให้้มีผี ู้้�ก่อ่ ตั้้ง� หรืือผู้้�ประกอบการ AgTech Startup อายุุน้้อยเพิ่่�มขึ้้น� ประเทศไทยก็็มีโี อกาสจะมีีจำำ�นวน AgTech Startup
ที่่�ประสบความสำำ�เร็จ็ มากขึ้้น� ด้้วยเช่่นกันั

37

ภาพที่่� 2.16 อายุุเฉลี่่ย� ของผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup
ความสามารถทางสมองของมนุุษย์์มีีการเปลี่่ย� นแปลงไปตามอายุุ โดยทั่่�วไปแล้้วช่่วงอายุุ 30-40 ปีี จะเป็น็ ช่ว่ งที่่�มีี
ความคิดิ สร้้างสรรค์์มากที่่�สุุด มีกี ารสำำ�รวจพบว่่าร้อ้ ยละ 72 ของนวัตั กรรมอัันยอดเยี่่�ยมถูกู สร้้างขึ้้น� โดยนวััตกรที่่ม� ีอี ายุอุ ยู่่�
ในช่ว่ ง 30-49 ปี1ี 5 ทั้้ง� นี้้� อายุยุ ังั สัมั พัันธ์ก์ ับั ความสำำ�เร็จ็ ในการเป็น็ ผู้้�ประกอบการอีกี ด้ว้ ย งานศึกึ ษาจาก MIT Sloan School
of Management แสดงให้้เห็็นว่่า ผู้้�ประกอบการของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�มีีการเติิบโตเร็็วที่่�สุุด ซึ่่�งคิิดเป็็นเพีี ยงร้้อยละ 1
ของวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ทั้้�งหมดในสหรััฐอเมริิกา มีีอายุุเฉลี่่�ยอยู่่�ที่่� 45 ปีี20 นอกจากนี้้� ในปีี ค.ศ. 2012 มีีการสำำ�รวจอายุขุ อง
ผู้้�ประกอบการทั่่�วโลกจากโครงการวิิจััย Global Entrepreneurship Monitor ซึ่่ง� ดำำ�เนิินการโดย London Business
School พบว่า่ ช่ว่ งอายุขุ องการเป็น็ ผู้้�ประกอบการที่่ม� ีปี ระสิทิ ธิผิ ลมากที่่ส� ุดุ คืือ 25-34 ปีี15 หากพิิจารณาข้อ้ มูลู จากการศึกึ ษา
ทั้้ง� 3 ชิ้้น� นี้้�จะเห็็นได้้ว่่า ช่่วงอายุทุ ี่่�เหมาะสำำ�หรับั การเป็น็ ผู้้�ประกอบการคืือ 25-49 ปีี ซึ่่ง� ถืือเป็น็ ช่่วงอายุุของผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� AgTech
Startup ส่่วนใหญ่ข่ องประเทศไทยในปััจจุบุ ััน

ภาพที่่� 2.17 การกระจายตััวของอายุุผู้้�ก่อ่ ตั้้�ง AgTech Startup

38

ปััจจััยที่่�สี่่ค� ืือ แรงจูงู ใจ ข้้อมูลู จากการสำำ�รวจแสดงให้้เห็็นว่่า ผู้้�ก่่อตั้้ง� AgTech Startup ร้้อยละ 82.5 มีแี รงจููงใจ
ในการตั้้ง� บริษิ ัทั เพื่่�อช่ว่ ยเหลืือสังั คม ประเด็น็ นี้้ช� ี้้ใ� ห้เ้ ห็น็ ว่า่ ผู้้�ประกอบการส่ว่ นใหญ่ไ่ ม่ไ่ ด้ต้ ้อ้ งการเพีียงผลประโยชน์จ์ าก AgTech
Startup Ecosystem เท่่านั้้�น แต่่ยัังต้้องการช่่วยให้้สมาชิิกในระบบนิิเวศเติิบโตไปพร้้อมๆ กััน นี่่�เป็็นลัักษณะของธุุรกิิจที่่�
ขัับเคลื่อ�่ นด้ว้ ยเป้า้ หมาย (Purpose-Driven Business) ซึ่่�งจะทำำ�ให้เ้ กิิดความผููกพัันกับั ระบบนิเิ วศในระยะยาว ทั้้�งนี้้� การมีี
เป้้าหมายยัังก่่อให้้เกิิดผลดีีกัับธุุรกิิจด้้วย จากการศึึกษาพบว่่า ธุุรกิิจที่่�ขัับเคลื่่�อนด้้วยเป้้าหมายมีีการเติิบโตมากกว่่าธุุรกิิจ
ที่่�มุ่่�งเน้้นเพีี ยงผลกำำ�ไร21 และกลุ่่�มลููกค้้าของแบรนด์์ธุุรกิิจที่่�ขัับเคลื่่�อนด้้วยเป้้าหมาย ก็็มัักมีีความจงรัักภัักดีีกัับแบรนด์์
มากกว่่าปกติ2ิ 2

ผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup ร้้อยละ 80 มีีแรงจููงใจในการสร้้างผลกำำ�ไร ประเด็็นนี้้�
ถืือเป็็นหนึ่่�งในภารกิิจหลัักของการทำ�ำ ธุุรกิิจอยู่่�แล้้ว แต่่หากทำ�ำ ควบคู่่�ไปกัับเป้้าหมายในการ
ช่ว่ ยเหลืือสังั คมก็น็ ่า่ จะยิ่่ง� ทำำ�ให้ฐ้ านลููกค้า้ ของบริษิ ัทั เพิ่่�มขึ้น้� อีีก ในอีีกมุมุ หนึ่่ง� ผู้�้ ก่อ่ ตั้้ง� AgTech
Startup ที่่�ตอบว่่าการสร้้างผลกำ�ำ ไรไม่่ใช่่วััตถุุประสงค์์หลัักในการทำ�ำ ธุุรกิิจ อาจมีีแนวโน้้ม
ไม่่ต้้องการให้้ธุุรกิิจมีีการเติิบโตอย่่างรวดเร็็วตามรููปแบบแนวคิิดของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นทั่่�วไป
นอกจากนี้้� ผู้�้ ก่่อตั้้�ง AgTech Startup ร้้อยละ 60 มีีแรงจููงใจในการก่่อตั้้�งบริิษััทเพื่�่อให้้มีี
รายได้้ดำ�ำ รงชีีพ ผู้�้ ก่่อตั้้�งที่่�มีีแรงจููงใจดัังกล่่าวมีีความต้้องการให้้ AgTech Startup เป็็น
งานหลัักของตััวเอง จึึงน่่าจะมีีแรงผลัักดัันในการทำ�ำ ให้้บริิษััทเติิบโตอย่่างรวดเร็็วมากกว่่า
กลุ่่�มที่่�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup เพื่่� อผลกำ�ำ ไรเพีี ยงอย่่างเดีียวซึ่�่งมัักมีีงานอื่่�นที่่�เป็็นแหล่่ง
รายได้ห้ ลัักสำ�ำ หรับั การดำำ�รงชีีพอยู่่�แล้้ว

ทั้้�งนี้้� ผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup เพีียงร้้อยละ 5 เท่า่ นั้้�น ที่่ม� ีแี รงจูงู ใจในการสานต่อ่ กิิจการของครอบครััว สะท้อ้ น
ให้้เห็็นว่่า การบริิหารจััดการ AgTech Startup ในประเทศไทยส่่วนใหญ่่ไม่่มีีอิิทธิิพลของครอบครััวและเครืือญาติิเข้้ามา
เกี่่�ยวข้้อง

ภาพที่่� 2.18 แรงจููงใจของผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup

39

อ้้างอิิง

1. Food and Agriculture Organization of the United Nations (2018) Country fact sheet on food and agriculture policy,
Socio-economic context and role of agriculture. Access through: http://www.fao.org/3/I8683EN/i8683en.pdf
2. Finistere Ventures (2020) 2019 AgriFood Tech Investment Review. Access through: http://finistere.com/wp-content/
uploads/2020/03/Finistere-Ventures-2019-AgriFood-Tech-Investment-Review.pdf
3. AgFunder (2020) AgFunder Agri-FoodTech Investing Report – 2019. Access through: https://agfunder.com/research/
agfunder-agrifood-tech-investing-report-2019/
4. Campbell John (2019) AgTech: Investment Trends to Watch in a Blooming Industry. Access through:
https://www.globalaginvesting.com/agtech-investment-trends-watch-blooming-industry/
5. Techsauce (2019) Thailand Tech Startup Ecosystem Report 2019. Access through: https://www.slideshare.net/techsauce/
thailand-tech-startup-ecosystem-report-2019-by-techsauce
6. Agfunder (2020) AgFunder 2020 Asean Agri-FoodTech Investment Report – 2019. Access through:
https://agfunder.com/research/asean-2020-agrifoodtech-investment-report/
7. Hicks William (2019) Green movement: EnerGaia bets on spirulina. Access through: https://www.bangkokpost.com/
business/1623214/green-movement-energaia-bets-on-spirulina
8. Crunchbase (2020) Data of Ricult and Freshket. Access through: https://www.crunchbase.com/
9. Startup Delta and Deloitte (2019) The next chapter for Corporate Venture Capital in the Netherlands. Access through:
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/nl/Documents/mergers-acquisitions/deloitte-nl-fa-the-next-chapter-
for-cvc.pdf
10. Ministry of Economy, Trade and Industry (METI), JAPAN (2013) What is the Plant Factory? Access through:
https://www.meti.go.jp/english/policy/sme_chiiki/plantfactory/about.html
11. ศููนย์ว์ ิิจัยั กสิกิ รไทย (2560) โดรนเพื่่�อการเกษตร...กำำ�ลัังมาแรงเพื่�่อสร้า้ งทางเลืือกใหม่่ในยุุคเกษตร 4.0. กระแสทรรศน์์ ฉบัับที่่� 2874
12. Douglas A (2019) Agriculture drone market set to swell to a $5.19bn worth by 2025. Access through:
https://www.commercialdroneprofessional.com/agriculture-drone-market-set-to-swell-to-a-5-19bn-worth-by-2025/
13. de la Tour Arnaud, Philippe Soussan, Nicolas Harlé, Rodolphe Chevalier, Xavier Duportet (2019) “From tech to
deep tech” (PDF). The Boston Consulting Group. Retrieved September 13, 2019.
14. Boston Consulting Group and Hello Tomorrow (2019) The Dawnof the DeepTech Ecosystem. Access through:
https://media-publications.bcg.com/BCG-The-Dawn-of-the-Deep-Tech-Ecosystem-Mar-2019.pdf
15. Liang James (2018) The Demographics of Innovation: Why Demographics is a Key to the Innovation Race. Wiley
16. - Ng, T. W. H., & Feldman, D. C. (2009). How broadly does education contribute to job performance? Personnel
Psychology, 62, 89-134.
17. Politis, D. and Gabrielsson, J. (2005). Exploring the role of experience in the process of entrepreneurial learning. Lund
Institute of Economic Research. Working Paper Series
18. Delmar F. and Shane S. (2006) Does experience matter? The effect of founding team experience on the survival and
sales of newly founded ventures. STRATEGIC ORGANIZATION Vol 4(3): 215–247. DOI: 10.1177/1476127006066596
19. Cassar G (2014) Industry and Startup Experience on Entrepreneur Forecast Performance in New Firms. Journal of
Business Venturing. Vol 29(1): 137-151
20. Azoulay P, Benjamin F. Jones, J. Daniel Kim, Javier Miranda 2020) Age and High-Growth Entrepreneurship, American
Economic Review: Insights, vol 2(1), pages 65-82
21. Interbrand (2017) Interbrand Best Global Brands – 2017. Access through: https://www.interbrand.com/wp-content/
uploads/2018/02/Best-Global-Brands-2017.pdf
22. Cone/Porter Novelli (2018) 2018 Cone/Porter Novelli Purpose Study: How to Build Deeper Bonds, Amplify Your Message
and Expand the Consumer Base. Access through: https://www.conecomm.com/research-blog/2018-purpose-study
23. การส่ง่ เสริมิ เกษตรกรประยุุกต์ใ์ ช้ด้ ิจิ ิทิ ัลั สำำ�นัักงานส่่งเสริมิ เศรษฐกิิจดิจิ ิิทััล (depa) https://www.depa.or.th/th/digitalmanpower/
digital-transformation-agricultures-fund
24. Startup Genome. (2019). Global Startup Ecosystem Report 2019. Retrieved from: https://startupgenome.com/gser2019”

40

41

42

กรณีีศึึกษา
ระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้น
ด้า้ นการเกษตรในต่่างประเทศ

วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ด้้านการเกษตร (AgTech Startup) กำำ�ลังั ได้้รับั ความ
สนใจในหลายประเทศทั่่ว� โลก เนื่อ�่ งด้ว้ ยอุตุ สาหกรรมการเกษตรเป็น็ อุปุ ทานหลักั
สำำ�หรัับอาหารที่่�หล่่อเลี้้�ยงคนทั้้�งโลก ที่่�สำ�ำ คััญในปััจจุุบััน ปััจจััยหลายอย่่างมีี
แนวโน้ม้ ส่ง่ ผลในเชิงิ ลบต่อ่ ความมั่่น� คงทางอาหารของมนุษุ ย์์ ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ จำ�ำ นวน
ประชากรโลกที่่�เพิ่่� มสููงขึ้้�น ความไม่่แน่่นอนของสภาพภููมิิอากาศ รวมไปถึึง
ทรัพั ยากรธรรมชาติทิ ี่ก�่ ำ�ำ ลัังลดลง หลายประเทศจึึงมีีนโยบายการขัับเคลื่อ�่ นและ
พััฒนา AgTech Startup Ecosystem อย่า่ งจริิงจังั จนมีี Agtech Startup
จำ�ำ นวนมากที่�ก่ ่่อให้เ้ กิิดความมั่่�นคงทางอาหาร และช่่วยเพิ่่�มมููลค่่าทางเศรษฐกิิจ

ในบทนี้้จ� ึึงได้ส้ ำ�ำ รวจข้อ้ มููลของ AgTech Startup Ecosystem ที่โ�่ ดดเด่น่
ในประเทศต่่าง ๆ ทั่่�วโลก เพื่่�อถอดเป็น็ บทเรีียนมาใช้ใ้ นการวางนโยบายพััฒนา
AgTech Startup Ecosystem ของประเทศไทยต่่อไป

43

กรณีีศึึกษา
ระบบนิิเวศวิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้น
ด้า้ นการเกษตรในต่า่ งประเทศ

เนเธอร์์
แลนด์์

เนเธอร์์แลนด์์เป็็นประเทศผู้�้ส่่งออกสิินค้้าเกษตรและอาหารมากเป็็น
อันั ดับั 2 ของโลก โดยเป็น็ รองเพีียงสหรััฐอเมริิกาเท่า่ นั้้น� มููลค่่าการส่่งออก
สิินค้า้ เกษตรและอาหารของเนเธอร์แ์ ลนด์์สููงถึงึ 90,000 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ
ต่่อปีี หากเปรีียบเทีียบในแง่่ของพื้้�นที่่�ทำ�ำ การเกษตร เนเธอร์์แลนด์์มีีพื้้�นที่่�
น้้อยกว่า่ สหรัฐั อเมริกิ าถึงึ 270 เท่า่ แต่ป่ ระสิิทธิภิ าพการผลิติ ในภาคการเกษตร
ของเนเธอร์์แลนด์์นั้้�นได้้รัับการยกย่่องว่่าสููงที่่�สุุดในโลก เห็็นได้้จากข้้อมููล
ปริิมาณผลผลิิตของมะเขืือเทศ พริิก และแตงกวา ต่่อหนึ่่�งหน่่วยพื้้�นที่่�ของ
เนเธอร์์แลนด์ท์ ี่่ส� ููงเป็น็ อัันดับั 1 ของโลก โดยทิ้้�งห่า่ งอัันดับั 2 ไปหลายเท่่าตััว1

44

เทคโนโลยีดี ้า้ นการเกษตรของเนเธอร์แ์ ลนด์ถ์ ืือว่า่ นวัตั กรรมด้า้ นการเกษตรและอาหาร “Foodvalley” ขึ้้น� ที่่�
มีีความก้้าวหน้้ามากจนเป็็นที่่�ต้้องการของทุุกประเทศ เมืืองวาเกนนิิงเก้้น (Wageningen) ในปีี ค.ศ. 2004 ซึ่่ง�
อย่่างเช่่น เครื่่�องจัักรที่่�ใช้้ในอุุตสาหกรรมสััตว์์ปีีกทั่่�วโลก นัับตั้้�งแต่่เริ่่�มดำำ�เนิินงานอย่่างเป็็นทางการ Foodvalley
มากกว่่าร้้อยละ 80 ผลิิตโดยบริิษััทจากเนเธอร์์แลนด์์ ได้้กลายเป็็นศููนย์์รวมของหน่่วยวิิจััยทั้้�งของมหาวิิทยาลััย
สัั ด ส่่ วนมูู ล ค่่ า ก า ร ส่่ ง อ อ ก เ ท ค โ น โ ล ยีี แ ล ะ วัั สดุุ ข อ ง รััฐบาล และบริิษััทเอกชน สถานที่่�ทดสอบนวััตกรรมด้้าน
เนเธอร์แ์ ลนด์ค์ ิดิ เป็น็ ร้อ้ ยละ 9.4 ของสินิ ค้า้ ส่ง่ ออกทั้้ง� หมด ผลิติ ภัณั ฑ์แ์ ละบริกิ าร โรงงานต้น้ แบบ สำำ�นักั งาน AgTech
ซึ่่� ง ถืื อ ว่่ า สูู ง เ มื่่� อ เ ทีี ย บ กัั บ สิิ นค้้ า ป ร ะ เ ภ ท อื่�่ น 2 ปัั จ จุุ บัั น Startup และหน่่วยงานภาครััฐ รวมถึึงบุุคลากรด้้าน
เนเธอร์์แลนด์ม์ ีวี ิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นทั้้ง� หมด 4,226 บริิษััท ใน การวิจิ ัยั ราว 8,000 คน Foodvalley ยังั ทำำ�หน้า้ ที่่เ� ป็น็ ศูนู ย์์
จำำ�นวนนี้้�มีี 131 บริิษััทเป็็น AgTech Startup3 นิิเวศ จััดโปรแกรมอบรมด้้านธุุรกิิจเพื่�่ อเร่่งการเติิบโตของ
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ของเมืืองอัมั สเตอร์ด์ ัมั มีคี วามโดดเด่น่ ที่่ส� ุดุ AgTech Startup โดยมีโี ปรแกรมที่่น� ่า่ สนใจ เช่น่ StartLife
ในเนเธอร์แ์ ลนด์์ โดยได้ร้ ัับการจััดให้เ้ ป็น็ 1 ใน 7 เมืืองที่่ม� ีี โปรแกรมให้้การสนัับสนุุน AgTech Startup ในช่่วง
AgTech Startup Ecosystem น่่าจับั ตามองที่่ส� ุดุ ด้้วย4 ทดสอบไอเดียี (Pre-seed) ซึ่่ง� อบรมเกี่่ย� วกับั การตั้้ง� บริษิ ัทั
ในระยะแรก และให้เ้ งินิ กู้้�ดอกเบี้้ย� ต่ำำ�� โปรแกรม Foodvalley
เนเธอร์์แลนด์์มีีแนวคิิดเชื่�่อมโยงระหว่่างภาค Accelerator ที่่�เน้้นสนัับสนุุนบริิษััทที่่�ตั้้�งตััวได้้แล้้วที่่�มีี
การศึกึ ษา ภาคอุุตสาหกรรม และภาครััฐ เข้า้ ด้้วยกันั เพื่�่อ รายได้้มากกว่่า 100,000 ยููโร และต้้องการขยายธุุรกิิจ
พััฒนานวัตั กรรมที่่ส� ามารถตอบโจทย์ท์ ั้้ง� ภาคอุตุ สาหกรรม ผู้้�เข้า้ ร่ว่ มโปรแกรมนี้้ต� ้อ้ งเสียี ค่า่ ธรรมเนียี มและเข้า้ อบรมเป็น็
และผู้้�บริิโภค ภาครััฐมีีส่่วนในการผลัักดัันเรื่่อ� งนี้้อ� ย่่างมาก ช่ว่ ง ๆ ตลอดระยะเวลา 1 ปีี โปรแกรมนี้้ม� ีจี ุดุ เด่่น คืือ ไม่ม่ ีี
โดยการออกกฎระเบีียบและวางนโยบายที่่�เอื้้�อต่่อการทำำ� ข้้อผููกมััดในการร่่วมทุุนกัับบริิษััทเหมืือนกัับโปรแกรมเร่่ง
ธุุรกิิจ หากพิิ จารณาเฉพาะด้้านการเกษตรและอาหาร สร้้างการเติิบโตทั่่�วไปซึ่่�งมัักจะเข้้ามาถืือหุ้้�นในบริิษััทที่่�เข้้า
โครงการภาครััฐที่่�โดดเด่่นที่่�สุุด คืือ การร่่วมมืือกัับภาค ร่่วมโปรแกรมราวร้้อยละ 5-8 นอกจากนี้้� Foodvalley ยังั
เอกชนและภาคการศึึกษาผลัักดัันการจััดตั้้�งพื้้� นที่่�นิิเวศ มีกี ารจัดั งานประชุมุ พบปะนักั ลงทุนุ และงานสัมั มนาวิชิ าการ

45

อย่า่ งต่อ่ เนื่อ่� งตลอดทั้้ง� ปีี เช่น่ งาน F&A Next ที่่�จัดั ขึ้้�นเป็น็ ประจำำ�ทุุกปีีมาตั้้�งแต่ป่ ีี ค.ศ. 2016
โดยเปิิดโอกาสให้้ AgTech Startup ที่่�โดดเด่่นได้้นำำ�เสนอไอเดีียและผลิิตภััณฑ์์ของตััวเองแก่่
นัักลงทุุน ตััวแทนจากบริิษััทชั้้�นนำำ� และผู้้�ประกอบการจากทั่่�วโลก เพื่�่อแลกเปลี่่�ยนความคิิดเห็็น
และสร้า้ งเครืือข่า่ ย รวมถึงึ เปิดิ โอกาสในการลงทุนุ หรืือร่ว่ มงานกันั ในอนาคต หากมองในภาพรวม
Foodvalley ได้้ก่่อให้้เกิิดนิิเวศทางธุุรกิิจและนวััตกรรมด้้านเกษตรและอาหารที่่�แข็็งแกร่่ง
ซึ่่�งสมาชิิกแต่่ละรายสามารถใช้้จุุดแข็็งของตััวเองในการผลัักดัันไอเดีีย หรืือนวััตกรรมต้้นแบบ
ให้้กลายเป็็นผลิิตภััณฑ์ท์ ี่่�พร้อ้ มใช้้งานในเชิงิ พาณิิชย์์และออกสู่่�ตลาดในระดัับโลกได้้อย่่างรวดเร็็ว

วััฒนธรรมการให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั งานวิิจัยั ที่่�ฝัังรากลึึกอยู่่�ในบริิษััทและหน่่วยงานต่่าง ๆ
ของเนเธอร์แ์ ลนด์์ ถืือเป็น็ หนึ่่ง� ในแรงขัับเคลื่อ�่ นหลัักที่่ส� ่่งเสริิมให้้เนเธอร์แ์ ลนด์์ก้้าวขึ้้�นมาเป็็นผู้้�นำำ�
ด้้านเทคโนโลยีีการเกษตรของโลกในปัจั จุุบััน ตัวั อย่า่ งเช่น่ บริิษัทั Rijk Zwaan ผู้้�ผลิิตเมล็็ดพัันธุ์์�
ผักั รายใหญ่ข่ องโลกใช้ง้ บประมาณในการทำำ�วิจิ ัยั สูงู ถึงึ ร้อ้ ยละ 30 ของรายได้ท้ ั้้ง� หมด ซึ่่ง� ถืือเป็น็
สััดส่่วนงบประมาณเพื่�่ อการทำำ�วิิจััยที่่�สููงมากเมื่่�อเทีียบกัับบริิษััทยัักษ์์ใหญ่่ด้้านเทคโนโลยีีอย่่าง
Google และ Microsoft ที่่�ใช้ง้ บวิจิ ััยคิิดเป็น็ ร้้อยละ 14 และ 12 ของรายได้ต้ ามลำำ�ดัับ5

ภาคการศึกึ ษาของเนเธอร์แ์ ลนด์ก์ ็ม็ ีคี วามโดดเด่น่ ในด้า้ นงานวิจิ ัยั ทางการเกษตรเช่น่ กันั
เห็็นได้้จากมหาวิิทยาลัยั และศููนย์ว์ ิิจััยวาเกนนิงิ เก้น้ (Wageningen University & Research
หรืือ WUR) ที่่�ได้้รัับการจััดอัันดัับให้้เป็็นมหาวิิทยาลััยอัันดัับ 1 ของโลกในด้้านการเกษตร และ
WUR ก็็ตั้้�งอยู่่�ในเมืืองวาเกนนิงิ เก้น้ เช่่นเดียี วกัับ Foodvalley ด้้วย WUR มีแี นวทางส่ง่ เสริิม
การถ่่ายทอดเทคโนโลยีีที่่�เกิิดจากงานวิิจััยภายในมหาวิิทยาลััยด้้วยการสนัับสนุุนให้้นัักศึึกษา
ตั้้�งวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นเป็็นของตััวเองผ่่านโปรแกรมพัั ฒนาผู้้�ประกอบการ StartLife ซึ่่�งถืือเป็็น
กลไกขัับเคลื่่�อนหลัักในการสร้้าง AgTech Startup ชื่�่อดัังหลายรายจาก WUR เช่่น บริิษััท
Phenovation ผู้้�พััฒนาเทคโนโลยีกี ล้อ้ งถ่า่ ยภาพเพื่�่อวิเิ คราะห์ส์ ุขุ ภาพต้น้ พืืช และบริษิ ัทั Ceradis
ผู้้�พััฒนาสารอารักั ขาพืืชและสารอาหารพืืชที่่เ� ป็น็ มิติ รต่อ่ สิ่่ง� แวดล้อ้ ม ทั้้ง� นี้้� เทคโนโลยีที ี่่พ� ััฒนาขึ้้น�
ใหม่่จากห้้องปฏิิบััติิการล้้วนมีีความเสี่่�ยงสููงในการนำำ�เข้้าสู่่�ตลาด เนื่�่องจากความไม่่แน่่นอนของ
ประสิิทธิิภาพการใช้้งานในสถานการณ์์จริิง การตอบสนองของผู้้�บริิโภค และการขยายขนาด
(Scale up) ประเด็็นเหล่่านี้้�ล้้วนเป็็นสาเหตุุสำำ�คััญที่่�ทำำ�ให้้เทคโนโลยีีใหม่่ไม่่ประสบความสำำ�เร็็จใน
เชิิงพาณิิชย์์ บริิษััทส่่วนใหญ่่ไม่่สามารถแบกรัับความเสี่่�ยงในการลงทุุนกัับเทคโนโลยีีใหม่่ได้้มาก
นอกจากนี้้� เทคโนโลยีีใหม่่บางอย่่างยัังอาจก่่อให้้เกิิดความปั่่� นป่่วนในตลาดเดิิมของบริิษััท
จึงึ จำำ�เป็น็ ที่่ว� ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ซึ่่ง� เป็น็ บริษิ ัทั ขนาดเล็ก็ ที่่ม� ีคี วามคล่อ่ งตัวั สูงู จะต้อ้ งเข้า้ มาเป็น็ ผู้้�แบกรับั
ความเสี่่�ยงในการผลักั ดันั เทคโนโลยีีใหม่่ ๆ เข้า้ สู่่�ตลาด6

ในแง่่ของการลงทุนุ ในวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้ อัมั สเตอร์์ดััมมีคี ่่าเฉลี่่�ยการลงทุุนในช่ว่ งบ่่มเพาะ
(Seed หรืือ Early Stage) อยู่่�ที่่ร� าว 166,000 เหรีียญสหรัฐั ฯ ต่่อหนึ่่�งบริษิ ัทั ถืือว่่าต่ำำ��เมื่อ่� เทีียบ
กัับค่่าเฉลี่่ย� ของทั้้ง� โลกซึ่่�งอยู่่�ที่่� 284,000 เหรีียญสหรัฐั ฯ (นิวิ ซีีแลนด์ม์ ีีค่่าเฉลี่่�ยอยู่่�ที่่� 279,000
เหรีียญสหรััฐฯ) อย่่างไรก็็ตาม ผลรวมเงิินลงทุุนในวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของเมืืองอััมสเตอร์์ดััม
ในช่ว่ งบ่่มเพาะมีมี ูลู ค่่าราว 663 ล้า้ นเหรียี ญสหรััฐฯ ซึ่่�งใกล้เ้ คียี งกับั ค่า่ เฉลี่่�ยของทั้้ง� โลกคืือ 837
ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ (นิิวซีีแลนด์์มีีผลรวมเพีียง 150 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ) AgTech Startup
ที่่ร� ะดมทุุนได้้มากที่่ส� ุุดในปีี ค.ศ. 2019 คืือ Picnic ระดมทุุนได้้ 275 ล้า้ นเหรีียญสหรัฐั ฯ และสููง
เป็็นอันั ดัับ 5 ของทั้้�งโลก หากไม่่นัับบริิษััทจากสหรััฐอเมริิกา ดัังนั้้�น หากมองในภาพรวมแล้้ว
นิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของเนเธอร์์แลนด์์ถืือว่่ามีีมููลค่่าสููง และระดัับการแข่่งขัันเพื่่� อให้้ได้้มาซึ่่�ง
เงินิ ลงทุนุ ก็ส็ ูงู มากเช่น่ เดียี วกันั นอกจากนี้้ � ยังั มีขี ้อ้ มูลู ว่า่ มีวี ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ เพีียงร้อ้ ยละ 19 เท่า่ นั้้น�
ที่่ไ� ด้ร้ ัับเงิินลงทุนุ จากบริษิ ััทร่่วมลงทุุน (Venture Capital หรืือ VC) ซึ่่�งในปีี ค.ศ. 2017 มีี
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�ได้้รัับการลงทุุนจาก Angel Investor รวมมููลค่่าทั้้�งสิ้้�น 11.76 ล้้านเหรีียญ
สหรััฐฯ ในส่่วนของบริิษััทร่่วมลงทุุนในเครืือบริิษััทแม่่ (Corporate Venture Capital หรืือ
CVC) มีบี ทบาทในการสนับั สนุนุ เงินิ ทุนุ แก่ว่ ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ เป็น็ ส่ว่ นน้อ้ ย แต่ส่ ิ่่ง� ที่่น� ่า่ สนใจคืือ CVC
ของเนเธอร์์แลนด์์มุ่่�งเน้น้ การลงทุนุ ในช่่วงบ่ม่ เพาะมากกว่่าประเทศอื่่น� ๆ โดยมีสี ัดั ส่่วนถึึงร้้อยละ
85 ของเงิินลงทุนุ ทั้้ง� หมด แตกต่า่ งจาก CVC ของประเทศอื่น่� ๆ ที่่�มีีการลงทุุนในช่่วงบ่่มเพาะ
ต่ำำ�� กว่่าร้้อยละ 50 เป็็นส่่วนใหญ่่ นอกจากนี้้� ข้อ้ มูลู ยังั บ่ง่ ชี้้�อีีกว่า่ CVC ของเนเธอร์แ์ ลนด์์เลืือก
ลงทุุนในต่่างประเทศเป็น็ หลักั โดยคิิดเป็็นร้อ้ ยละ 78 ของการลงทุุนทั้้�งหมดในปีี ค.ศ. 20187

46

47

กรณีีศึึกษา
ระบบนิิเวศวิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้น
ด้้านการเกษตรในต่่างประเทศ

อิิสราเอล

อิสิ ราเอลเป็น็ ประเทศเกิดิ ใหม่ท่ ี่่ม� ีอี ายุเุ พีียง 70 กว่า่ ปีเี ท่า่ นั้้น� แต่ใ่ ครเลย
จะคาดคิิดว่่าประเทศขนาดเล็็ก และมีีทรััพยากรธรรมชาติิจำ�ำ กััดมากที่่�สุุด
แห่ง่ หนึ่่ง� ของโลก จะเติบิ โตจนกลายหนึ่่ง� ในผู้น�้ ำำ�ทางเทคโนโลยีหี ลากหลายด้้าน
รวมถึึงเทคโนโลยีดี ้้านการเกษตรด้้วย อิิสราเอลมีพี ื้้�นที่่เ� พีียงร้้อยละ 20 ของ
ประเทศเท่า่ นั้้น� ที่่ส� ามารถทำำ�การเกษตรได้้8 และที่่ส� ำำ�คัญั คืือ แหล่ง่ ทรัพั ยากรน้ำ�ำ�
ที่่� ส า ม า รถ ใ ช้้ ใ น ก า ร เ ก ษ ต ร ไ ด้้ แ ท บ จ ะ ไ ม่่ มีี เ ล ย เ มื่่� อ ไ ม่่ มีี ต้้ น ทุุ น ด้้ า น
ทรัพั ยากรธรรมชาติ ิ อิิสราเอลจึึงต้้องลงทุนุ กัับการวิิจััยและพััฒนาเทคโนโลยีี
ด้้านการเกษตรของประเทศเป็็นอย่่างมาก เพื่่�อให้้เกิิดความมั่่�นคงทางอาหาร
อิิสราเอลใช้้เงิินทุุนคิิดเป็็นร้้อยละ 4.25 ของผลิิตภััณฑ์์มวลรวมของประเทศ
ในการทำ�ำ วิิจััย มากกว่่าประเทศอื่่�นในยุุโรปซึ่่�งค่่าเฉลี่่�ยอยู่่�ที่่�ร้้อยละ 1.9 และ
สหรััฐอเมริิกาอยู่่�ที่่ร� ้้อยละ 2.79 (ประเทศไทยลงทุุนกัับงานวิจิ ััยร้้อยละ 1 ของ
ผลิิตภัณั ฑ์ม์ วลรวมของประเทศ)

48

งบวิิจััยถููกแบ่่งไปให้้ทั้้�งวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น และ อิิสราเอลได้้รัับการยอมรัับในระดัับโลก อัันจะเห็็นได้้จาก
หน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการวิิจััย อย่่างมหาวิิทยาลััยและ จำำ�นวนของชาวอิิสราเอลที่่ไ� ด้ร้ ัับรางวััลโนเบล ซึ่่�งมีีถึงึ 12
สถาบัันวิิจััย แรงกดดัันจากสภาพทรััพยากรที่่�มีีจำำ�กััด คน เช่่นเดีียวกัับเทคโนโลยีีและนวััตกรรมของอิิสราเอลที่่�
ผนวกกับั ความมุ่่�งมั่่น� พััฒนางานวิจิ ััย และวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น สามารถเข้้าถึึงตลาดระดับั โลกได้้
ด้้านการเกษตร ส่่งผลให้้อิิสราเอลพัั ฒนาเทคโนโลยีี
การเกษตรที่่�มีีประสิิทธิิภาพสููงขึ้้�นหลายอย่่าง ไม่่ว่่าจะเป็็น อิิสราเอลเผชิิญกัับปััญหาความขััดแย้้งและการ
ระบบให้้น้ำำ�� โรงเรืือนปลูกู พืืช เทคโนโลยีีหลัังการเก็บ็ เกี่่�ยว สู้้�รบระหว่า่ งประเทศมาตลอดนับั ตั้้ง� แต่ม่ ีกี ารก่อ่ ตั้้ง� ประเทศ
และเมล็็ดพัั นธุ์์� ปััจจุุบัันอิิสราเอลมีีผลผลิิตทางการเกษตร รััฐบาลต้้องลงทุุนเป็็นอย่่างมากกัับการวิิจััยและพัั ฒนา
เพีียงพอสำำ�หรับั ความต้้องการภายในประเทศ และสามารถ เทคโนโลยีีทางทหารเพื่�่ อใช้้ในการป้้องกัันประเทศ และ
ส่่งออกผลผลิิตให้้กัับสหภาพยุุโรปได้้อีีกด้้วย ถืือว่่าเป็็น เทคโนโลยีีทางทหารนี้้�เองที่่�ถููกพััฒนาต่่อยอด จนสามารถ
เรื่อ�่ งน่า่ ทึ่่�งมาก ๆ สำำ�หรัับประเทศที่่ม� ีีพื้้�นที่่เ� กิินกว่่าครึ่่�งเป็น็ นำำ�ไปประยุุกต์์ใช้้ในภาคการเกษตรของอิิสราเอลได้้ด้้วย
ทะเลทราย เช่่น เทคโนโลยีีอากาศยานไร้้คนขัับหรืือโดรน ที่่�ใช้้ในการ
ลาดตระเวน สามารถนำำ�มาประยุุกต์์ใช้้ในการตรวจพื้้� นที่่�
ภาคการศึึกษาของอิิสราเอลมีีการทำำ�งานที่่� การเพาะปลููก เก็็บข้้อมููล หรืือพ่่ นสารเคมีีในแปลงได้้
สอดคล้อ้ งกับั ภาคธุรุ กิจิ เป็น็ อย่า่ งดีี โดยมีกี ารทำำ�ข้อ้ ตกลง ตััวอย่่างเช่่น บริิษััท Skyx ในอิิสราเอลพััฒนาเทคโนโลยีี
เป็็นพัั นธมิิตรระหว่่างมหาวิิทยาลััยและบริิษััทเอกชน ควบคุมุ ฝูงู โดรนให้ท้ ำำ�งานร่ว่ มกันั ในแปลงเกษตร นอกจากนี้้�
มหาวิทิ ยาลัยั ในอิสิ ราเอลแต่ล่ ะแห่ง่ มีคี วามเชี่่ย� วชาญในด้า้ น เทคโนโลยีีเซ็็นเซอร์์ตรวจจัับการสั่่�นใต้้ดิินเพื่�่ อป้้องกััน
ที่่แ� ตกต่า่ งกันั เพื่�่อลดการแข่ง่ ขันั ภายในประเทศ แต่เ่ น้น้ การ ข้้าศึึกขุุดอุุโมงค์์เข้้ามาก่่อวิินาศกรรมในพื้้� นที่่�ของอิิสราเอล
แข่ง่ ขันั ในระดับั โลกเป็น็ สำำ�คัญั เพราะตลาดภายในประเทศมีี ได้้ถููกบริิษััท Agrint ซึ่่�งมีีผู้้�ก่่อตั้้�งเป็็นชาวอิิสราเอล
ขนาดเล็็กทำำ�ให้้ไม่่มีีแรงจููงใจจากแหล่่งทุุนในการพัั ฒนา นำำ�มาประยุุกต์์ใช้้เพื่�่ อเตืือนภััยการเข้้าทำำ�ลายของด้้วงใน
เทคโนโลยีีเพื่่� อตอบโจทย์์ภายในประเทศมากนััก งานวิิจััย ต้น้ อิินทผลัมั การนำำ�เทคโนโลยีีด้้านการทหารมาประยุกุ ต์ใ์ ช้้
และพัั ฒนาเทคโนโลยีีในอิิสราเอลจึึงใช้้มุุมมองความ เพื่่� อการเกษตรนั้้�นถืือเป็็นลัักษณะเฉพาะของประเทศ
ต้้องการในระดัับโลกเป็็นที่่�ตั้้�ง ผลลััพธ์์คืือ นัักวิิจััยของ อิสิ ราเอล9

49