THAILAND AGTECH STARTUP ECOSYTEM DEVELOPMENT WHITE PAPER

ภาคการเกษตรทำำ�หน้้าที่่�ผลิิตอาหารหล่่อเลี้้�ยงผู้้�คนภายในประเทศ สิินค้้าเกษตรหลายชนิิดมีีการส่่งออกติิดอัันดัับ
ต้น้ ๆ ของโลก สร้า้ งรายได้ม้ หาศาลเข้า้ สู่่�ประเทศ แต่ป่ ัจั จุบุ ันั ประเทศไทยพึ่่�งพาการนำำ�เข้า้ เทคโนโลยีกี ารเกษตรจากต่า่ งประเทศ
มาก การสร้้างวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรขึ้้�นภายในประเทศจึึงมีีความจำำ�เป็็น เพื่�่อให้้มีีผู้้�พััฒนาเทคโนโลยีีที่่�จะสามารถ
เพิ่่�มประสิิทธิิภาพการผลิติ ด้้านการเกษตรของประเทศไทยให้้เติบิ โตได้อ้ ย่่างต่อ่ เนื่�อ่ งและยั่่�งยืืน อย่า่ งไรก็็ตามสถานการณ์์ใน
ปััจจุุบัันบริิษััทใหญ่่ภายในประเทศมีีแนวโน้้มผููกขาดตลาดด้้านการเกษตรในทุุกมิิติิ บริิษััทเหล่่านี้้�มีีทรััพยากรมากมายในการ
พััฒนาเทคโนโลยีขี องตัวั เอง และสามารถเข้า้ ถึงึ เทคโนโลยีจี ากต่า่ งประเทศได้โ้ ดยง่า่ ย แม้ก้ ระทั่่ง� ฟาร์ม์ และเกษตรกรส่ว่ นใหญ่่
ก็เ็ ป็น็ ลูกู ค้า้ ของบริษิ ัทั ใหญ่่ โอกาสในการอยู่่�รอดของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรในประเทศไทยจึงึ มีนี ้อ้ ย วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้
ด้้านการเกษตรที่่�จะสามารถเติิบโตได้้ต้้องเน้้นการสร้้างเทคโนโลยีีที่่�มีีความแตกต่่างอย่่างแท้้จริิง และอาจต้้องได้้รัับการ
สนับั สนุนุ จากองค์์ประกอบต่า่ งๆใน ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตรด้้วย

หน่่วยงานสนัับสนุนุ อย่า่ งสมาคม และผู้้�จัดั งาน ทำำ�หน้า้ ที่่�สนับั สนุนุ ข้้อมููล สร้้างเครืือข่า่ ย ประชาสัมั พัันธ์โ์ ครงการที่่�
น่า่ สนใจ จัดั งานพบปะนักั ลงทุนุ และแบ่ง่ ปันั ประสบการณ์ค์ วามรู้้�ในชุมุ ชน วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรเพื่่�อให้เ้ กิดิ การเรียี น
รู้้�ด้า้ นธุรุ กิจิ เกษตรสำำ�หรับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ในทุกุ กลุ่่�ม อีกี ทั้้ง� ยังั ช่ว่ ยประชาสัมั พัันธ์ ์ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรให้เ้ ป็น็ ที่่ร� ู้้�จักั
ของผู้้�คนทั่่ว� ไป การสนับั สนุนุ เหล่า่ นี้้ถ� ืือเป็น็ เพีียงส่ว่ นน้อ้ ยเมื่อ�่ เทียี บกับั งานที่่ � วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรจำำ�เป็น็ ต้อ้ งลงมืือ
ทำำ�ด้ว้ ยตัวั เองเพื่่�อให้บ้ ริษิ ัทั อยู่่�รอด ในการทำำ�งาน วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรต้อ้ งศึกึ ษาข้อ้ มูลู ให้ด้ ีแี ละมากที่่ส� ุดุ วิสิ าหกิจิ
เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทยมักั จะมีมี ุมุ มองการแก้ป้ ัญั หาซ้ำำ�� ๆ กันั เช่น่ การแก้ไ้ ขปัญั หาเรื่อ�่ งความเหลื่อ่� มล้ำำ�� ทำำ�ให้ผ้ ลิติ ภัณั ฑ์์
หรืือบริกิ ารที่่ถ� ููกสร้้างขึ้้�นไม่ม่ ีีความหลากหลาย ดัังนั้้�นก่อ่ นจะทำำ�สิ่่ง� ใดควรต้้องมองรอบข้้าง และมองอดีีตให้้ดีีว่่าสิ่่ง� ใดบ้า้ งที่่�
ได้ท้ ำำ�ไปแล้ว้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรต้อ้ งทำำ�งานแบบมีพี ัันธมิติ รเพื่�่อให้ไ้ ด้ข้ ้อ้ มูลู ครบถ้ว้ นเกี่่ย� วกับั ปัญั หาที่่ห� น้า้ งานจริงิ
นอกจากนี้้ � วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรในประเทศไทยยังั ขาดการทำำ�งานร่ว่ มกับั มหาวิทิ ยาลัยั อย่า่ งใกล้ช้ ิดิ ทำำ�ให้เ้ ทคโนโลยีี
ที่่�พััฒนาขึ้้�นไม่่มีีศัักยภาพมากพอสำำ�หรัับการแข่่งขัันในระดัับโลก ในประเทศที่่�มีีระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร ที่่�
โดดเด่่น วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรจะมีีความสััมพัั นธ์์อัันแนบแน่่นกัับมหาวิิทยาลััยซึ่่�งเป็็นแหล่่งขององค์์ความรู้้�และ
เทคโนโลยีขี ั้้�นสูงู

อยากฝากถึึงภาครััฐว่่าไม่่ควรให้้เงิินทุุนกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรแบบไร้้ทิิศทาง ซึ่่�งอาจทำำ�ให้้บริิษััทเหล่่านี้้�
เกิดิ ความเคยตัวั ต้อ้ งพึ่่�งพาเงินิ ทุนุ อุดุ หนุนุ จากภาครัฐั อยู่่�เรื่อ่� ยๆ ภาครัฐั ต้อ้ งวางแผนให้ด้ ีวี ่า่ เงินิ ทุนุ ที่่ใ� ห้ไ้ ปนั้้น� จะเกิดิ ประโยชน์์
ในระยะยาวกับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรได้อ้ ย่า่ งไร ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของประเทศไทยยังั อยู่่�ใน
ช่่วงเริ่่�มต้น้ รัฐั บาลอาจยัังไม่ค่ ่่อยมีีความเชี่่ย� วชาญในเรื่�อ่ งนี้้ม� ากนักั จึงึ ควรหาพัันธมิติ รที่่�มีคี วามเชี่่ย� วชาญอย่่างหน่ว่ ยงาน
บ่ม่ เพาะ และหน่ว่ ยงานเร่่งสร้า้ งการเติบิ โตทั้้ง� จากในและนอกประเทศมาช่ว่ ย

100

101

102

5

วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตร
ในประเทศไทย

ระบบนิิเวศด้้านเกษตรมีีความสำำ�คััญในการสร้้างความมั่่�นคงด้้านการ
เป็น็ แหล่ง่ ผลิติ อาหาร และสนับั สนุนุ เกษตรกรที่เ่� ป็น็ ประชากรส่ว่ นใหญ่เ่ กืือบหนึ่่ง�
ในสามของประเทศ ดัังนั้้�นประเทศไทยที่�่เป็็นประเทศแห่่งเกษตรกรรม จึึงมีี
นโยบายเร่ง่ ผลักั ดันั และขับั เคลื่อ�่ นการสร้า้ งวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ด้ว้ ย
การสร้า้ งความร่ว่ มมืือกับั ทุกุ ภาคส่ว่ นในระบบนิเิ วศอันั จะทำำ�วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ น
การเกษตรเติิบโตได้้อย่่างก้้าวกระโดดบนพื้้� นฐานของการใช้้เทคโนโลยีีและ
นวััตกรรม

103

5.1 ภาพรวมระบบนิเิ วศวิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้น
ด้า้ นการเกษตรของประเทศไทย
(Thailand AgTech Startup Ecosystem)

ประเทศไทยที่่�มีีจีีดีีพีีด้้านการเกษตรไม่่ถึึงร้้อยละ 10 และเน้้นการส่่งออกในรููปวััตถุุดิิบไปยัังประเทศต่่างๆ ทั่่�วโลก
ในส่่วนของระบบวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรของไทยยัังถืือว่่าอยู่่�ในระยะเริ่่�มต้้น โดยมีีสำำ�นัักงานนวััตกรรมแห่่งชาติิ
(องค์ก์ ารมหาชน) เป็็นหน่่วยงานหลัักที่่ไ� ด้้รัับมอบหมายจากรัฐั บาล ในการเร่่งสร้้างวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้นและระบบนิิเวศที่่�เหมาะสม
เพื่่�อสร้้างวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นให้้เป็็นนัักรบเศรษฐกิิจรุ่่�นใหม่่ ซึ่่�งในสาขาด้้านการเกษตรได้้ให้้ความสำำ�คััญเป็็นอย่่างมาก โดยเริ่่�ม
พััฒนาตั้้ง� แต่ป่ ีี 2562 ด้ว้ ยการบ่ม่ เพาะ เร่ง่ สร้า้ ง จัดั กิจิ กรรมหลากหลายที่่ก� ่อ่ ให้เ้ กิดิ การพััฒนาวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร
ให้้เป็็นผู้้�สร้้างความเปลี่่�ยนแปลง (Change Maker) ในการพลิิกโฉมวงการเกษตร ตลอดจนเชื่�่อมโยงเครืือข่่ายความ
ร่่วมมืือในระบบนิิเวศเพื่�่อให้้เกิดิ สภาวะที่่�เอื้้อ� ต่่อการเติบิ โตของวิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทย

104

รวมไปถึงึ อีกี หลากหลายหน่ว่ ยงาน ที่่ใ� ห้ค้ วามสำำ�คัญั ในการพััฒนาภาคการเกษตรของไทย และมีสี ่ว่ นในการสนับั สนุนุ
ให้้เกิิดระบบนิิเวศที่่�เอื้้�อต่่อการเติิบโตของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรของประเทศ อย่่างเช่่นหน่่วยงานที่่�ดููแลเกษตรกร
อย่า่ งกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ และ ธนาคารเพื่่�อการเกษตรกรและสหกรณ์ก์ ารเกษตร (ธกส.) ที่่ม� ีกี ารพััฒนาทั้้ง� เกษตรกร
ปราดเปรื่่�อง (Smart Farmer) และ เกษตรกรรุ่่�นใหม่่ (Young Smart Farmer) ให้ม้ ีจี ำำ�นวนมากขึ้้�น และมีีความเข้า้ ใจพร้อ้ ม
จะเปิิดรัับเทคโนโลยีีและนวััตกรรรมที่่�จะไปใช้้ในการแก้้ปััญหาทางการเกษตรที่่�มีีอยู่่�จำำ�นวนมากและหลากหลายได้้ รวมไปถึึง
มหาวิทิ ยาลัยั หรืือหน่ว่ ยงานวิจิ ัยั ในระดับั ต่า่ งๆ ซึ่่ง� มีผี ลงานวิจิ ัยั และพััฒนาเทคโนโลยีกี ารเกษตร ตลอดจนการสร้า้ งวิสิ าหกิจิ
เริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตร

สำำ�นัักงานนวััตกรรมแห่ง่ ชาติิ (องค์ก์ ารมหาชน) ได้ม้ ีกี ารสร้า้ งแพลตฟอร์ม์ ต่า่ งๆ เพื่่�อให้เ้ กิดิ การเชื่่อ� ม
โยงให้เ้ กิดิ การทำ�ำ งานร่ว่ มกัันของบริษิ ััทด้า้ นการเกษตรขนาดใหญ่่ เพื่่�อร่ว่ มสนัับสนุนุ (Co-Creation)
ให้เ้ กิดิ การสร้า้ งสรรค์เ์ ทคโนโลยีแี ละนวััตกรรมร่ว่ มกัันผ่า่ นกิจิ กรรมการบ่ม่ เพาะและเร่ง่ สร้า้ งวิสิ าหกิจิ
เริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตร และขยายการใช้ง้ านเทคโนโลยีี ซึ่�่งจะทำำ�ให้้เกิดิ ความมั่่�นใจกัับนัักลงทุุน ในการ
เข้า้ ร่ว่ มลงทุุนเพื่่�อขยายธุุรกิจิ ของวิสิ าหกิิจเริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตรให้เ้ ติบิ โตทั้ง�้ ในและต่่างประเทศ

105

5.2 วิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตรของประเทศไทย
(Thailand AgTech Startup)

วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรในประเทศไทย มีเี ทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรมที่่ม� ีศี ักั ยภาพในการแก้ป้ ัญั หาด้า้ นการเกษตร
ได้้ตลอดห่ว่ งโซ่ก่ ารผลิติ ไม่ว่ ่า่ จะเป็็นการเพิ่่�มประสิทิ ธิิภาพการผลิติ ลดต้้นทุนุ หรืือเพิ่่�มช่่องทางตลาดสิินค้้าเกษตร
ในรููปแบบใหม่ๆ่ ให้ห้ ลากหลายมากขึ้้น� รวมถึงึ ช่่วยแก้ป้ ััญหาทั้้ง� ด้า้ นพื้้�นที่่ก� ารเกษตรที่่ล� ดลงเพราะการขยายตััวของ
สังั คมเมืือง สภาพดินิ ฟ้า้ อากาศที่่�เกิดิ การเปลี่่�ยนแปลง จำำ�นวนเกษตรกรที่่�น้อ้ ยลง ผลกระทบจากภัยั พิิบัตั ิิ ฯลฯ เพื่�่อ
ให้้เกิิดความมั่่�นคงด้้านอาหาร วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรในประเทศไทยแบ่่งออกได้้เป็็น 7 กลุ่่�ม โดยจััดอยู่่�ใน
ทั้้ง� ต้้นน้ำำ�� กลางน้ำำ�� และปลายน้ำำ�� ของห่่วงโซ่่การผลิิตดัังนี้้�

กลุ่่�มวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�มีีเทคโนโลยีีและนวััตกรรมที่่�ตอบโจทย์์กลุ่่�มการเกษตรต้้นน้ำำ�� ในส่่วนของ
กระบวนการทำำ�เกษตร ที่่ค� รอบคลุมุ การผลิติ พืืชผััก พืืชสวน พืืชไร่่ ปศุสุ ััตว์์ ประมง เพื่�่อให้้ได้้ผลิติ ที่่ด� ีี
มีีคุุณภาพ ต้น้ ทุนุ ต่ำำ�� สามารถแข่ง่ ขัันได้้ ได้แ้ ก่่

106

1 เทคโนโลยีชี ีีวภาพทางการเกษตร
(Ag Biotechnology)

เป็น็ การประยุุกต์์ศาสตร์ค์ วามรู้้�ที่่ห� ลากหลาย ทั้้�งชีีววิิทยา เคมีี
และองค์์ความรู้้�ด้้านการเกษตร เพื่่� อพัั ฒนาจุุลิินทรีีย์์สำำ�หรัับการใช้้งาน
ทางการเกษตร การดััดแปลงยีนี ปรับั ปรุุงพัันธุ์์�พืืชหรืือสััตว์์ ให้เ้ กิิดเป็น็
ผลิิตภััณฑ์์ ธุุรกิิจ และแนวทางการแก้้ไขปััญหาด้้านการเกษตร โดย
เทคโนโลยีชี ีีวภาพถููกนำำ�มาใช้้อย่่างแพร่่หลายในวงการเกษตร เช่น่ การ
ใช้้ประโยชน์์จากจุุลิินทรีีย์์ในดิิน เพื่่�อกระตุ้้�นให้้พืืชเจริิญเติิบโตและทนต่่อ
สภาวะแล้ง้ ทนทานต่อ่ วัชั พืืช ลดการใช้ป้ ุ๋๋ย� และยาฆ่า่ แมลง หรืือแม้แ้ ต่ก่ าร
ปรัับปรุุงพัันธุ์์�สัตั ว์ใ์ ห้ท้ นทานต่อ่ โรคระบาด

2 หุ่่�นยนต์์ เครื่�อ่ งจัักรกล และอุปุ กรณ์์
(Farm Robotics, Mechanization
& Equipment)

มีบี ทบาทช่ว่ ยให้้เกษตรกรประหยััดเวลา และแรงงาน แต่่ยัังคง
สร้้างผลผลิติ ได้เ้ ท่่าเดิิม (หรืือมากขึ้้�นกว่่าเดิมิ ) เนื่่�องจากความต้อ้ งการ
ผลผลิิตด้้านการเกษตรเพิ่่� มขึ้้�นตามจำำ�นวนประชากรโลก แต่่ในทาง
กลัับกัันจำำ�นวนเกษตรกรกลัับลดน้้อยลงไปทุุกทีี การประยุุกต์์ใช้้
เทคโนโลยีีและนวััตกรรมในกลุ่่�มนี้้� ไม่่ได้้เป็็นแค่่เพีี ยงเครื่�่องทุ่่�นแรง
แต่่ยัังหมายถึึงประสิิทธิิภาพที่่�เพิ่่� มขึ้้�น ต้้นทุุนถููกลง ซึ่่�งจะช่่วยยกระดัับ
คุุณภาพชีีวิิตของเกษตรกรเช่่น หุ่่�นยนต์์ AI ที่่�จะทำำ�งานอััตโนมััติิเมื่�่อ
ดอกไม้้พร้้อมสำำ�หรัับการผสมเกสร ในอุุณหภููมิิและความชื้้�นที่่�เหมาะสม
ช่ว่ ยให้โ้ อกาสการผสมดอกสำำ�เร็จ็ เพิ่่�มขึ้้น� มากกว่า่ ปล่อ่ ยไว้ต้ ามธรรมชาติิ
หรืือ การนำำ�โดรนไปใช้้ในการปลููกข้้าวได้้อย่่างแม่่นยำำ�และสามารถเพิ่่� ม
ผลผลิิตได้ถ้ ึึงสองเท่่า

107

3 การบริิหารจัดั การฟาร์์ม เซนเซอร์์
และระบบ IoT (Farm Management
Software, Sensing & IoT)

เป็็นการใช้้เทคโนโลยีีดิิจิิทััลเพื่�่ อเก็็บข้้อมููลด้้านการเกษตร
ต่า่ งๆ ทั้้�งสภาพดินิ สภาพน้ำำ�� อุุณหภูมู ิิ ความชื้้�น ปริมิ าณแสง พื้้�นที่่�
เพาะปลููก สถานการณ์เ์ จริิญเติบิ โต ฯลฯ ซึ่่�งจะทำำ�ให้เ้ ข้า้ ใจถึงึ ปัญั หา
และวิิเคราะห์์ความต้้องการที่่�แตกต่่างกัันไปในแต่่ละพื้้� นที่่� นำำ�ไปสู่่�
แนวทางการทำำ�การเกษตรที่่เ� หมาะสม แม่น่ ยำำ�และมีปี ระสิทิ ธิภิ าพสูงู สุดุ
ให้้กัับเกษตรกรที่่�สำำ�คััญคืือ ข้้อมููลที่่�มีีอยู่่�สามารถนำำ�มาต่่อยอดเพื่่�อ
พััฒนาระบบปัญั ญาประดิิษฐ์์ (AI) ได้้ เช่น่ การพััฒนา AI สำำ�หรัับ
ควบคุมุ ดููแลแปลงพืืช ช่ว่ ยลดการใช้แ้ รงงานของเกษตรกร การนำำ�
AI มาวิิเคราะห์์ความแตกต่่างระหว่่างพืื ชหลััก และวััชพืื ชในแปลง
เกษตร เพื่่�อหาวิิธีกี ำำ�จัดั ได้้ตรงจุดุ หรืือการนำำ� AI มาวิิเคราะห์์ความ
เสี่่ย� งที่่เ� กิดิ จากความผันั แปรของสภาพดินิ ฟ้า้ อากาศ ความเสี่่ย� งการ
เกิิดโรค ทำำ�ให้้สามารถบริิหารจััดการการทำำ�เกษตรได้้อย่่างรวดเร็็ว
ลดความเสียี หายที่่�อาจจะเกิิดขึ้้น� กัับผลผลิิต

4 ระบบการจัดั การฟาร์์มแบบใหม่่
(Novel Farming Systems)

ที่่�ผ่่านมาวิิถีีชีีวิิตของเกษตรกรแขวนไว้้บนความเสี่่�ยง
ทุกุ อย่า่ งขึ้้น� อยู่่�กับั สภาพดินิ ฟ้า้ อากาศซึ่่ง� ยากที่่จ� ะควบคุมุ จนเกิดิ เป็น็
ปััญหาความไม่่แน่่นอนของปริิมาณ และคุุณภาพผลผลิิต จึึงมีีการ
พัั ฒนาเทคโนโลยีีการจััดการฟาร์์มรููปแบบใหม่่ๆ ที่่�ช่่วยเพิ่่� ม
ประสิิทธิิภาพกระบวนการผลิิต ควบคุุมปััจจััยการเติิบโตของพืืชและ
สััตว์์ ทำำ�ให้้เกษตรกรไม่่ต้้องกัังวลเรื่�่องความเสีียหายของผลิิตผล
ตััวอย่่างฟาร์์มรููปแบบใหม่่ที่่�กำำ�ลัังเป็็นที่่�นิิยม ได้้แก่่ การทำำ�โรงงาน
ปลููกพืื ชระบบปิิด (Plant Factory) ที่่�ควบคุุมสภาพแวดล้้อมได้้
ทั้้�งการให้น้ ้ำำ�� ให้้แสง อุุณหภููมิิและความชื้้�นที่่�เหมาะสม ซึ่่�งนอกจากจะ
ช่่วยให้้พืื ชเจริิญเติิบโตได้้ดีีแล้้ว ยัังสามารถปลููกพืื ชนอกฤดููกาลได้้
แนวโน้้มการทำำ�เกษตรแนวตั้้�ง (Vertical Farm) ที่่เ� หมาะสำำ�หรัับการ
ทำำ�เกษตรในเมืือง แก้ป้ ััญหาการขาดแคลนพื้้�นที่่�เพาะปลููก รวมไปถึึง
การทำำ� “ฟาร์ม์ เลี้้ย� งแมลง” ซึ่่ง� เป็น็ แหล่ง่ โปรตีนี แห่ง่ อนาคตที่่ท� ั่่ว� โลก
กำำ�ลัังจัับตา

หลัังจากได้้ผลผลิิตทางการเกษตรคุุณภาพดีีแล้้ว จะส่่งต่่อไปยัังผู้้�บริิโภค ผู้้�ใช้้งาน หรืือโรงงานผลิิต
ต้อ้ งมีเี ทคโนโลยีกี ลางน้ำำ�� เพื่�่อรักั ษาคุณุ ภาพให้ค้ งเดิมิ ไว้ไ้ ด้ม้ ากที่่ส� ุดุ กลุ่่�มวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ที่่น� ำำ�เทคโนโลยีี
และนวัตั กรรมมาตอบโจทย์์กลุ่่�มการเกษตรกลางน้ำำ�� ได้แ้ ก่่

5 การจัดั การหลัังการเก็็บเกี่่�ยว ขนส่่ง และตรวจสอบย้้อนกลับั
(Post-Harvest, Logistic & Traceability)

แนวทางการจัดั การเรื่�อ่ งนี้้�ถืือเป็็นสิ่่�งที่่�ท้้าทายเกษตรกรไทย เพราะประเทศไทยเป็็นเมืืองร้้อน ส่ง่ ผลให้ส้ ินิ ค้้าเกษตร
ต่่างๆ ที่่�มีีผิิวเปลืือกบางเน่่าเสีียได้้ง่่าย จนทำำ�ให้้เกษตรกรขายผลผลิิตได้้ไม่่เต็็มเม็็ดเต็็มหน่่วย เป็็นที่่�มาของการพัั ฒนา
นวัตั กรรมที่่ก� ำำ�ลังั เป็น็ ที่่ส� นใจอย่า่ ง บรรจุภุ ัณั ฑ์ท์ ี่่ย� ืืดอายุกุ ารเก็บ็ รักั ษาผลผลิติ ที่่เ� ป็น็ มิติ รต่อ่ สิ่่ง� แวดล้อ้ ม กระบวนการยืืดอายุุ
ผลผลิิตแบบไม่่ใช้้สารเคมีี รวมถึงึ ระบบการตรวจสอบคุุณภาพผลผลิิตที่่�สะดวกแม่่นยำำ� ไม่ท่ ำำ�ลายผลผลิิต และนวััตกรรมที่่�ใช้้
ในการขนส่่งที่่�ช่่วยรัักษาคุุณภาพของผลผลิิต เช่่น ตู้้�คอนเทนเนอร์์ควบคุุมบรรยากาศด้้วยโอโซน ซึ่่�งช่่วยยืืดอายุุผลไม้้
กลุ่่�มเบอรี่่� ทำำ�ให้้เกษตรกรสามารถเปลี่่�ยนการขนส่่งผ่่านทางเรืือแทนเครื่อ่� งบินิ หรืือการพััฒนาสารเคลืือบผิวิ ชนิดิ ใหม่่ เพื่�่อ
ยืืดอายุผุ ักั และผลไม้้ เป็น็ ต้น้

108

การทำำ�ตลาดสินิ ค้า้ เกษตรจะมีปี ระสิทิ ธิภิ าพมากขึ้้น� เมื่อ่� ใช้เ้ ทคโนโลยีี
ในการสร้า้ งช่อ่ งทาง และรูปู แบบการตลาดให้ส้ อดคล้อ้ งกับั ลักั ษณะ
การผลิติ และตอบสนองความต้อ้ งการของผู้้�บริโิ ภค รวมไปถึงึ
การบริิการที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับห่่วงโซ่่การผลิิตสิินค้้าเกษตรในส่่วน
ปลายน้ำำ�� กลุ่่�มวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ที่่น� ำำ�เทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรมมาใช้้
เพื่่� อตอบโจทย์์กลุ่่�มการเกษตรปลายน้ำำ��

6 ตลาดการเกษตร
(Agribusiness Marketplaces)

บริิการแพลตฟอร์์มออนไลน์์ที่่�ช่่วยให้้เกษตรกรสามารถเข้้าถึึง
ผู้้�บริิโภคโดยไม่่ต้อ้ งผ่่านพ่่อค้้าคนกลาง แก้้ปัญั หาการกดราคาผลผลิิต และ
ช่ว่ ยเชื่�่อมโยงเกษตรกร กัับผู้้�บริโิ ภค โรงงานอุุตสาหกรรม หรืือร้า้ นอาหาร
ทำำ�ให้้เกษตรกรสามารถค้้าขายได้้อย่่างต่่อเนื่่�อง นอกจากนี้้�โครงสร้้าง
อุตุ สาหกรรมการเกษตรส่ว่ นมากเป็น็ การทำำ�การเกษตรขนาดปานกลางถึงึ เล็ก็
ทำำ�ให้้ตััวเกษตรกรไม่่สามารถลงทุุนซื้้�อตััวนวััตกรรมมาเป็็นของตััวเองได้้
จึงึ เกิดิ เป็น็ ธุรุ กิจิ แพลตฟอร์ม์ เพื่�่อเชื่อ่� มโยงผู้้�ต้อ้ งการบริกิ าร และผู้้�ให้บ้ ริกิ าร
ด้้านการเกษตร ทำำ�ให้้เกษตรกรสามารถเช่่ายืืมเทคโนโลยีี และนวััตกรรม
การเกษตรได้ใ้ นต้น้ ทุนุ ที่่จ� ับั ต้อ้ งได้้ เช่น่ ระบบจองโดรนพ่่นปุ๋๋ย� พ่่นยาฆ่า่ แมลง
ระบบจองเครื่่อ� งจัักรด้า้ นการเกษตร ฯลฯ

7 ธุรุ กิจิ ขายปลีีก/ส่ง่ ออนไลน์์
(e-Groceries)

ตลาดหรืือร้า้ นค้า้ ที่่ม� ีบี ริกิ ารจำำ�หน่า่ ยของสดออนไลน์์ เป็น็ แหล่ง่ รวบรวม
สินิ ค้า้ เกษตรของสด และสินิ ค้า้ แปรรูปู สำำ�หรับั การขายและส่ง่ มอบ ให้ก้ ับั ผู้้�บริโิ ภค
หรืือกลุ่่�มธุรุ กิจิ เกษตรและอุตุ สาหกรรมอาหาร เช่น่ โรงงานแปรรูปู ผักั ผลไม้้
ร้า้ นอาหาร และโรงแรม

8 เทคโนโลยีอี ื่น�่ ๆ (Miscellaneous)

นอกจากเทคโนโลยีที ี่่ต� อบโจทย์ค์ วามต้อ้ งการในห่ว่ งโซ่ก่ ารผลิติ ตาม
ที่่ไ� ด้ก้ ล่า่ วไปแล้ว้ ยังั มีเี ทคโนโลยีรี ูปู แบบอื่น�่ ๆที่่ส� ามารถนำำ�มาต่อ่ ยอดและทำำ�ให้้
ผลผลิติ เกษตรเกิดิ มูลู ค่า่ เพิ่่�มได้อ้ ีกี ตัวั อย่า่ งเช่น่ เทคโนโลยีดี ้า้ นการเงินิ สำำ�หรับั
ธุรุ กิจิ เกษตร

109

วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ด้้านการเกษตรของไทยมีีศักั ยภาพ และความสามารถในการเติบิ โต จากความได้เ้ ปรียี บ
ด้า้ นพื้้�นที่่ท� ำำ�การเกษตรที่่ส� ามารถให้เ้ ข้า้ ไปทดลองเทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรมได้ซ้ ึ่่ง� มีอี ยู่่�ค่อ่ นข้า้ งมาก มีคี วาม
หลากหลายของพืืชพัันธุ์์� รวมทั้้ง� ยังั มีตี ลาดผู้้�ใช้ใ้ นประเทศมากถึงึ 60 ล้า้ นคน ทั้้ง� นี้้ � วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ น
การเกษตรจะต้้องมีแี นวทางใหม่่ในการใช้เ้ ทคโนโลยีีและนวัตั กรรรมที่่จ� ะเข้้ามาช่่วยเหลืือ และแก้้ไขปัญั หา

110

ให้้เกษตรกรของประเทศอยู่่�ดีีกิินดีีมากยิ่่�งขึ้้�น รวมทั้้�งลดความเสีียหายของผลผลิิต และลดต้้นทุุน
บางประการที่่�เกษตรกรต้้องแบกรัับในปััจจุุบััน วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรของประเทศไทย
ตามแนวทางการแก้้ไขปัญั หาใน 8 กลุ่่�มดังั กล่่าวข้า้ งต้น้ มีจี ำำ�นวนทั้้�งหมด 53 ราย โดยมีีข้อ้ มููลสรุุป
ลัักษณะธุุรกิิจ ผลิติ ภััณฑ์์และบริิการ ดังั นี้้�

111

112

6

แผนที่่น� ำำ�ทางการพัั ฒนา
ระบบนิิเวศวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้้านการเกษตร

การพัั ฒนาระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรหรืือ AgTech
Startup Ecosystem ให้เ้ ติิบโตได้อ้ ย่่างยั่่ง� ยืืน ต้อ้ งอาศัยั ความเข้า้ ใจเชิงิ ลึึกใน
แง่ม่ ุมุ ต่า่ งๆ ของสมาชิกิ ในระบบนิเิ วศ ตลอดจนการมองแบบองค์ร์ วม ยิ่่ง� ไปกว่า่ นั้้น�
สมาชิกิ ใน AgTech Startup Ecosystem จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งมีีเป้า้ หมายที่ส�่ อดคล้อ้ งกันั
นัักนิเิ วศวิทิ ยานิยิ ามการเติิบโตของระบบนิเิ วศทางธรรมชาติวิ ่่า เป็น็ การเพิ่่�มขึ้้�น
ของพลังั งานและชีีวมวลที่ห�่ มุนุ เวีียนในระบบ ส่ว่ นการพััฒนาของระบบนิเิ วศทาง
ธรรมชาตินิ ั้้น� คืือ การจัดั เรีียงตัวั กันั ใหม่ข่ ององค์ป์ ระกอบภายในระบบนิเิ วศเพื่�่อ
เพิ่่�มการกักั เก็็บ และการไหลเวีียนของพลัังงานให้ไ้ ด้้มากที่�ส่ ุุด1

113

เมื่�่อนำำ�แนวคิิดนี้้�มาประยุุกต์์ใช้้กัับการเติิบโตของ AgTech Startup Ecosystem จึึงหมายถึึง การเพิ่่�มขึ้้�นของ
ปริิมาณเงิินทุนุ รวมและทรััพยากรอื่น�่ ๆ ในระบบ ส่ว่ นการพััฒนาของระบบนิเิ วศ คืือ การขยายตััวของ AgTech Startup
และสมาชิิกในระบบนิิเวศ รวมถึงึ การเหนี่่�ยวนำำ�ให้้มีมี ูลู ค่่าการลงทุุนในระบบเพิ่่�มขึ้้น� จากการปรับั ปรุุงประสิทิ ธิิภาพ บทบาทและ
เงื่อ�่ นไขที่่ใ� ช้ค้ วบคุมุ การทำำ�งานของสมาชิกิ ในระบบ เมื่่�อใช้้แนวคิดิ นี้้ร� ่่วมกับั การพิิจารณาข้้อมููลการศึึกษา AgTech Startup
Ecosystem ของต่่างประเทศในบทที่่� 3 การเติบิ โตและพััฒนาของ AgTech Startup Ecosystem อาจแบ่่งได้เ้ ป็็น 4 ระยะ

AgTech Startup Ecosystem เริ่่�มก่่อตััวเป็น็ ครั้้�งแรก จากการถืือกำำ�เนิิดของ AgTech Startup จำำ�นวนหนึ่่�ง
(ไม่เ่ กิิน 50 บริษิ ััท) แต่่ละบริษิ ัทั ใช้เ้ ทคโนโลยีีเพื่�่อแก้้ไขปัญั หาให้ก้ ัับเกษตรกรในพื้้�นที่่ห� รืือกลุ่่�มลููกค้้าที่่จ� ำำ�กััด โดยยัังมีีบริษิ ัทั
คู่่�แข่ง่ ไม่่มาก (1-2 บริษิ ัทั ) ในระยะนี้้�อาจยังั มีี AgTech Startup ไม่ค่ รบตามกลุ่่�มเทคโนโลยีีย่่อยทั้้ง� 8 กลุ่่�ม (อ้้างอิิงจาก
บทที่่� 5) ต้้องพึ่่�งพาการนำำ�เข้า้ เทคโนโลยีีจากต่่างประเทศเป็น็ หลััก มากกว่า่ ร้อ้ ยละ 90 ของจำำ�นวนบริิษััทอยู่่�ในระยะทดสอบ
ไอเดียี (Pre-seed) และบ่ม่ เพาะ (Seed) AgTech Startup ที่่ใ� ช้เ้ ทคโนโลยีใี หม่่ ๆ อาจต้อ้ งประสบปัญั หาเกี่่ย� วกับั กฎระเบียี บ
ที่่�ไม่่รองรัับการทำำ�งาน หน่่วยงานภาครััฐที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับงานด้้านการเกษตรยัังไม่่มีีการปรัับตััวเพื่�่อทำำ�ความเข้้าใจเทคโนโลยีี
ไม่ม่ ีกี ารปรับั ปรุงุ กฎระเบียี บเพื่�่อสนับั สนุนุ การทำำ�งานของ AgTech Startup ไม่ม่ ีกี ารจัดั งานที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั AgTech Startup
และสมาชิิกในระบบนิิเวศมีีปฏิสิ ัมั พัันธ์์กันั น้้อย

ระยะนี้้�มีีการรวมตััวของ AgTech Startup ด้ว้ ยกัันเองและสมาชิกิ ในระบบนิิเวศ เพื่่�อประโยชน์์บางอย่่าง โดยใน
ภาพรวม AgTech Startup มีีจำำ�นวนเพิ่่�มขึ้้�นเรื่�อ่ ย ๆ (เกินิ 50 บริษิ ัทั ) จนครบทุุกกลุ่่�มเทคโนโลยียี ่อ่ ย เกิิดการแข่่งขัันด้้าน
การตลาดในแต่ล่ ะพื้้�นที่่�อย่า่ งชัดั เจน มีี AgTech Startup ที่่อ� ยู่่�ในระยะเติิบโตอย่า่ งรวดเร็็ว (Growth) แต่่ในสัดั ส่่วนที่่น� ้้อย
AgTech Startup เริ่่�มทำำ�งานร่่วมกับั มหาวิิทยาลัยั เพื่่�อพััฒนา Deep Tech มีีการรวมกลุ่่�ม AgTech Startup ในลัักษณะ
ของชมรมหรืือสมาคม โดยอาจเป็็นการรวมตััวในภาพรวม หรืือเป็็นการรวมตััวตามกลุ่่�มเทคโนโลยีีย่่อย มีีการจััดพื้้� นที่่�
รวมตัวั และตั้้�งหน่ว่ ยงานหรืือโปรแกรมบ่่มเพาะและเร่ง่ สร้้างการเติิบโตสำำ�หรับั AgTech Startup โดยเฉพาะ ในระยะนี้้�เริ่่�ม
มีีการลงทุุนจากบริิษััทร่่วมทุุน (Venture Capital หรืือ VC) บริิษััทร่่วมทุุนในเครืือบริิษััทแม่่ (Corporate Venture
Capital หรืือ CVC) และนัักลงทุนุ รายบุุคคล (Angel) ใน AgTech Startup เป็น็ ครั้้�งแรก

114

ระยะที่่� AgTech Startup Ecosystem ภายในประเทศมีีปฏิิสััมพัั นธ์์กัับสมาชิิกในระบบนิิเวศของต่่างประเทศ
อย่า่ งต่่อเนื่อ�่ ง โดย AgTech Startup บางส่ว่ นเข้า้ สู่่�ระยะการขยายตััว (Expansion) มีีการส่่งออกเทคโนโลยีี หรืือเปิดิ
สาขาในต่่างประเทศ ในระยะนี้้� AgTech Startup ส่ว่ นใหญ่ใ่ ช้้ Deep Tech และได้ร้ ัับการลงทุุนจากแหล่่งทุนุ ต่่างประเทศ
นอกจากนี้้� ยัังมีี AgTech Startup จากต่่างประเทศเข้้ามาเปิิดกิิจการแข่่งขัันกัับบริิษััทภายในประเทศ ภาครััฐมีีการสร้้าง
โปรแกรมความร่่วมมืือระหว่่าง AgTech Startup และบริิษััทข้้ามชาติิ ในขณะเดีียวกัันก็็มีีการปรัับปรุุงกฎระเบีียบเพื่่�อให้้
รองรัับการทำำ�งานร่่วมกัันระหว่่างสมาชิิกของระบบนิิเวศทั้้�งที่่�อยู่่�ภายในและภายนอกประเทศ มีีการจััดงานที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับ
AgTech Startup ในระดัับนานาชาติิเป็็นประจำำ� รวมถึึงมีี AgTech Startup ที่่�ถููกควบรวมกิิจการ หรืือเสนอขายหุ้้�น
สู่่�สาธารณะเป็็นครั้้ง� แรก

ระยะที่่� AgTech Startup และสมาชิิกในระบบนิเิ วศทั้้ง� ในและต่่างประเทศทำำ�งานร่ว่ มกันั อย่่างสอดประสาน ส่่งผลให้้
คุุณค่า่ ของระบบนิเิ วศเพิ่่�มขึ้้น� แบบทวีคี ูณู ระยะนี้้� AgTech Startup ส่ว่ นใหญ่่ใช้้ Deep Tech ที่่พ� ััฒนาขึ้้�นเอง หรืือพััฒนา
ร่่วมกัับองค์์กรทั้้�งในและต่่างประเทศ โดยมีีหน่่วยงานภาครััฐเป็็นผู้้�กำำ�หนดนโยบายเพื่่� อดึึงดููดการลงทุุนจากต่่างชาติิใน
AgTech Startup เช่่น สิิทธิิพิิเศษด้้านภาษีี และการลดความยุ่่�งยากในขั้้�นตอนต่า่ ง ๆ ที่่เ� กี่่ย� วข้้องกับั การทำำ�ธุรุ กิจิ ทั้้ง� ยังั มีี
การปรัับปรุุงกฎระเบีียบให้้สอดคล้้องกัับบริิบทของเทคโนโลยีีอยู่่�ตลอดเวลา มีีการควบรวมกิิจการ หรืือมีีการเสนอขายหุ้้�น
สู่่�สาธารณะเกิดิ ขึ้้น� เป็น็ ประจำำ�

115

ตารางที่่� 6.1 เปรียี บเทียี บลักั ษณะของ AgTech Startup Ecosystem ในแต่ล่ ะระยะการเติิบโต

ยุทุ ธศาสตร์ส์ ่่งเสริิมการพััฒนา
และเติบิ โตของ AgTech Startup
Ecosystem

เพื่่�อให้้ AgTech Startup Ecosystem มีีวิวิ ััฒนาการก้้าวหน้้าตามเป้้าหมายในแต่่ละระยะ จึึงกำำ�หนด
ยุุทธศาสตร์์ที่่�ใช้้ในการส่่งเสริิมการเติิบโตและพััฒนาระบบนิเิ วศออกเป็็น 4 ด้า้ นดัังนี้้�

1. การเพิ่่�มปริมิ าณ
(Increasing Quantity)

ประเทศไทยจำำ�เป็น็ ต้อ้ งมีี AgTech Startup จำำ�นวนมากกว่า่ ในปััจจุบุ ันั ดังั นั้้�น ต้้องมุ่่�งเน้น้ การบ่่มเพาะความเป็น็
ผู้้�ประกอบการและสร้้างแรงบัันดาลใจในการก่่อตั้้�ง AgTech Startup ให้้กัับกลุ่่�มคนอายุุน้้อย เช่่น นัักศึึกษาที่่�เรีียนใน
สายเกษตร เพื่�่อสร้้างผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup รายใหม่่ที่่�มีีสมรรถภาพทางสมอง และร่่างกายสููง อีีกทั้้�งยัังมีีเวลาให้้
ลองผิิดลองถูกู สำำ�หรัับการเรียี นรู้้�และพััฒนาตัวั เอง

116

ในทางกลัับกัันการส่่งเสริิมให้้ผู้้�ที่่�มีีอายุุมากเป็็นผู้้�ประกอบการก็็ถืือว่่าน่่าสนใจ แม้้ความแข็็งแรงของร่่างกายอาจ
ไม่่เท่่าคนอายุนุ ้้อย แต่่คนในกลุ่่�มนี้้ม� ีปี ระสบการณ์์ชีวี ิติ มาก ซึ่่ง� น่่าจะเป็็นประโยชน์ใ์ นการบริหิ ารบริิษััทให้้อยู่่�รอด คนอีีกกลุ่่�ม
ที่่�น่่าสนใจคืือ ผู้้�ที่่�เคยเป็็นผู้้�ประกอบการแล้้วประสบความล้้มเหลว คนกลุ่่�มนี้้�จะมีีประสบการณ์์ซึ่่�งเป็็นประโยชน์์ต่่อการสร้้าง
บริิษััทเช่น่ กััน ทั้้�งนี้้� หน่่วยงานซึ่่�งทำำ�หน้้าที่่ส� นัับสนุุน AgTech Startup ต้อ้ งเปิิดใจและยอมรัับว่่าผู้้�ที่่�เคยล้้มเหลวก็็มีีโอกาส
ปรัับปรุุงตัวั ให้้กลายเป็็นผู้้�ประกอบการที่่�ดีีได้้

อีีกแนวทางคืือ ภาครััฐควรต้้องปรัับปรุุงนโยบายเพื่�่ อลดความยุ่่�งยากในการก่่อตั้้�งบริิษััท รวมถึึงให้้สิิทธิิพิิ เศษ
ด้า้ นภาษีีแก่่บริษิ ััทที่่�ตั้้�งใหม่่ เพื่่�อดึงึ ดูดู ให้้ผู้้�คนตั้้�งบริษิ ััทของตััวเองมากขึ้้น� ที่่�จริงิ แนวทางนี้้�มีีการดำำ�เนินิ การอยู่่�แล้ว้ แต่่อาจ
ต้อ้ งปรัับปรุุงข้อ้ กำำ�หนดบางอย่่างให้ส้ อดคล้้องกับั สถานการณ์์ปััจจุุบันั ที่่ม� ีีการเปลี่่ย� นแปลงอย่า่ งรวดเร็็ว

2. การปรัับปรุงุ คุณุ ภาพ
(Improving Quality)

AgTech Startup ในระบบนิิเวศที่่�ยังั อยู่่�ในช่ว่ งเริ่่�มต้้นมัักใช้เ้ ทคโนโลยีที ี่่ม� ีคี ุุณภาพต่ำำ�� และมีีความสลับั ซัับซ้อ้ นน้้อย
สภาพการณ์์เช่่นนี้้�จะเป็็นปััญหากัับ AgTech Startup ในระยะยาวเมื่่�อมีีการแข่่งขัันจากบริิษััทใหญ่่ทั้้�งในและนอกประเทศ
มากขึ้้�น AgTech Startup ควรมีีเทคโนโลยีีขั้้�นสููงหรืือ Deep Tech ที่่�ลอกเลีียนแบบได้้ยาก เพื่่�อให้้เกิิดความได้้เปรีียบ
ด้้านการตลาด และสร้้างโอกาสอยู่่�รอดได้้ในระยะยาว ทว่่าการพััฒนาเทคโนโลยีีเหล่่านี้้ต� ้้องอาศััยองค์์ความรู้้�ขั้้น� สููง เงินิ ทุนุ
บุคุ ลากร และทรัพั ยากรอื่น�่ ๆ จึึงมีีโอกาสน้้อยที่่�บริิษััทซึ่่ง� เพิ่่�งก่อ่ ตั้้�งอย่่าง AgTech Startup จะสามารถพััฒนาเทคโนโลยีี
ที่่ม� ีีคุุณภาพในระดัับดัังกล่่าวได้ด้ ้้วยตัวั เอง

สมาชิิกใน AgTech Startup Ecosystem มีีบทบาทอย่่างมากในการสนัับสนุุนการพััฒนา Deep Tech ของ
AgTech Startup เริ่่�มจากภาครััฐที่่�สามารถจััดการอบรมหรืือโปรแกรมบ่่มเพาะเพื่่� อให้้ความรู้้�แก่่บุุคลากรของ AgTech
Startup โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งในกรณีีขององค์์ความรู้้�ใหม่่ซึ่่�งยัังไม่่มีีผู้้�เชี่่�ยวชาญในประเทศไทยมากนััก อาจใช้้วิิธีีเชิิญ
ผู้้�เชี่่�ยวชาญที่่�มีีชื่�่อเสีียงจากต่่างประเทศมาเป็็นวิิทยากร ส่่วนมหาวิิทยาลััยซึ่่�งมีีองค์์ความรู้้�ขั้้�นสููงจากงานวิิจััยเป็็นทุุนเดิิม
อยู่่�แล้้ว ก็็สามารถทำำ�ข้้อตกลงให้้ AgTech Startup นำำ�ไปพััฒนาเป็็นธุุรกิิจได้้ หรืือแม้้แต่่บุุคลากรของมหาวิิทยาลััยเอง
ก็น็ ่่าจะผัันตัวั ไปเป็็นผู้้�ก่่อตั้้�ง AgTech Startup ได้้หากมีีการปรับั ปรุงุ กฎระเบียี บให้้มีคี วามเหมาะสม นอกจากนี้้� การอนุมุ ััติิ
โครงการให้้บุุคลากรของมหาวิิทยาลััยสามารถออกไปทำำ�งานวิิจััยขั้้�นสููงร่่วมกัับ AgTech Startup เพื่�่อพััฒนาเทคโนโลยีี
ในระยะเวลาหนึ่่�ง ก็็ถืือเป็็นอีีกหนึ่่�งแนวทางการส่่งเสริิมเช่่นกััน ในส่่วนของบริิษััทใหญ่่นั้้�นสามารถจัับคู่่�ลงทุุนกัับ AgTech
Startup ให้้พัั ฒนาเทคโนโลยีีขั้้�นสููงเพื่�่ อช่่วยสนัับสนุุนกิิจการของบริิษััทได้้ โดยกลไกการจัับคู่่�อาจได้้รัับความช่่วยเหลืือ
จากหน่ว่ ยงานภาครััฐ ท้้ายที่่�สุดุ คืือ แหล่่งทุุน ซึ่่ง� จำำ�เป็น็ จะต้อ้ งปรัับมุุมมองเพื่�่อเน้น้ การลงทุุนระยะยาวเป็็นหลััก เพื่่�อให้้เวลา
กัับ AgTech Startup ในการพััฒนา Deep Tech

3. การเพิ่่�มความหลากหลาย
(Expanding Diversity)

ความหลากหลายเป็น็ องค์ป์ ระกอบสำำ�คัญั ของการสร้า้ งนวัตั กรรม การผสมผสานแนวคิดิ และองค์ค์ วามรู้้�ที่่แ� ตกต่า่ ง
กัันนำำ�ไปสู่่�การสร้้างสรรค์น์ วััตกรรม AgTech Startup Ecosystem จะเติิบโตได้อ้ ย่่างยั่่ง� ยืืนก็็ต่อ่ เมื่อ�่ AgTech Startup
สามารถผลิติ นวัตั กรรมคุณุ ภาพสูงู ออกมาได้อ้ ย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง ดังั นั้้น� ภาครัฐั จำำ�เป็น็ จะต้อ้ งสร้า้ งความหลากหลายในระบบนิเิ วศ
โดยการให้้ทุุนหรืือจััดอบรมเพื่�่ อพัั ฒนาบุุคลากรในกลุ่่�มเทคโนโลยีีที่่�ยัังมีีบุุคลากรน้้อย และการให้้ทุุนวิิจััย รวมถึึงพัั ฒนา
นวัตั กรรมแบบมุ่่�งเป้้าในกลุ่่�มเทคโนโลยีีซึ่่ง� ยังั ขาดแคลน โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่่�งกลุ่่�ม Deep Tech นอกจากนี้้� ควรมีกี ารจัดั งาน
ทั้้�งในระดัับชาติิ และนานาชาติสิ ำำ�หรับั รวบรวมบุคุ ลากรที่่ม� ีีองค์ค์ วามรู้้�ในด้้านเทคโนโลยีจี ากสาขาต่า่ ง ๆ เพื่่�อเหนี่่�ยวนำำ�ให้้เกิดิ
การผสมผสานแนวคิดิ ที่่ห� ลากหลาย

การดึงึ ดูดู ทรัพั ยากรจากต่า่ งประเทศเข้า้ มาใน AgTech Startup Ecosystem ของประเทศไทยก็ถ็ ืือเป็น็ อีกี แนวทาง
ในการสร้า้ งความหลากหลายให้ก้ ับั ระบบนิเิ วศ ทั้้ง� ยังั ช่ว่ ยกระตุ้้�นให้เ้ กิดิ การแข่ง่ ขันั ภาครัฐั อาจใช้ว้ ิธิ ีใี ห้ส้ ิทิ ธิพิ ิิเศษทางวีซี ่า่ และ
ภาษีี แก่่บุุคลากรที่่�มีีทัักษะในด้้านที่่�ขาดแคลน เช่่น ปััญญาประดิิษฐ์์ บล็็อกเชน และหุ่่�นยนต์์ เพื่่� อทำำ�ให้้บุุคลากรเหล่่านี้้�มีี
แรงจููงใจที่่�จะเข้้ามาทำำ�งานในประเทศไทย สำำ�หรัับแหล่่งเงิินทุุน และ AgTech Startup จากต่่างประเทศก็็เช่่นเดีียวกััน
ควรต้อ้ งมีนี โยบายในการดึงึ ดูดู องค์ก์ รเหล่า่ นี้้เ� ข้า้ มาเพื่่�อช่ว่ ยเพิ่่�มพูู นทรัพั ยากรในระบบนิเิ วศ การได้ซ้ ึมึ ซับั แนวคิดิ จากบุคุ ลากร
และองค์์กรต่่างชาติิจะช่่วยเปิิดมุุมมองของบุุคลากรใน AgTech Startup Ecosystem ของประเทศไทยให้้มีีความเข้้าใจ
เกี่่�ยวกัับปััญหาด้้านการเกษตรในระดัับโลก จนนำำ�ไปสู่่�การพััฒนาเทคโนโลยีีที่่�สามารถส่ง่ ออกไปยัังต่า่ งประเทศได้้

117

4. การชัักนำ�ำ ให้เ้ กิิดการทำ�ำ งานร่่วมกันั
(Inducing Collaboration)

AgTech Startup Ecosystem จะไม่่สามารถเติบิ โตอย่่างมั่่น� คงได้โ้ ดยปราศจากการทำำ�งานร่่วมกัันระหว่า่ งสมาชิิก
รูปู แบบการทำำ�งานร่่วมกันั นั้้�นมีคี วามหลากหลาย แต่่เป้า้ หมายหลัักควรต้อ้ งทำำ�ให้้ทุกุ ฝ่่ายได้ป้ ระโยชน์ใ์ นระยะยาว โดยภาครััฐ
ควรปรัับปรุุงกลไกที่่�ใช้้ควบคุุมการทำำ�งานของกลุ่่�มสมาชิิกในระบบนิิเวศทั้้�งในเชิิงของการทำำ�ธุรุ กิจิ และการใช้้เทคโนโลยีี เพื่่�อ
ให้้สอดคล้้องกัับสถานการณ์์ปััจจุุบััน ทั้้�งยัังทำำ�ให้้ทุุกภาคส่่วนสามารถทำำ�งานร่่วมกัันได้้อย่่างคล่่องตััว เช่่น การปรัับปรุุง
กฎหมายที่่�ควบคุุมการใช้้งานโดรน รวมถึึงกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการร่่วมทุุน ความต้้องการในการทำำ�งานร่่วมกัันระหว่่าง
ภาครัฐั และสมาชิกิ ใน AgTech Startup Ecosystem มีหี ลากหลายรูปู แบบ ซึ่่ง� บางรูปู แบบยังั ไม่ม่ ีกี ฎระเบียี บรองรับั ที่่ช� ัดั เจน
และอาจทำำ�ให้้เสีียโอกาสในการสร้้างคุุณค่่าให้้กัับระบบนิิเวศ ภาครััฐจึึงควรมีีเป้้าหมายในการสร้้างระเบีียบที่่�มีีความยืืดหยุ่่�น
มากขึ้้�น

ภาครััฐสามารถเหนี่่�ยวนำำ�ให้้เกิิดการทำำ�งานร่่วมกัันในระบบนิิเวศได้้ด้้วยการจััดกิิจกรรม อาทิิ การแข่่งขัันนำำ�เสนอ
ไอเดีียธุุรกิจิ งานแสดงงานวิิจัยั จากหน่ว่ ยงานวิจิ ััยและมหาวิิทยาลััย และงานแสดงเทคโนโลยีี โดยสามารถจััดเป็็นกิิจกรรม
ในระดับั นานาชาติเิ พื่่�อกระตุ้้�นการทำำ�งานร่ว่ มกันั ระหว่า่ งบุคุ ลากรภายในและนอกประเทศ อีกี แนวทางหนึ่่ง� คืือการจัดั โปรแกรม
บ่ม่ เพาะ AgTech Startup ซึ่่ง� อาจมีกี ารเชิญิ กลุ่่�มเกษตรกร บริษิ ัทั ใหญ่่ และแหล่ง่ ทุนุ เข้า้ มาเป็น็ พัันธมิติ ร เมื่อ่� ทุกุ ฝ่่ายทำำ�งาน
ร่ว่ มกันั อย่า่ งใกล้ช้ ิดิ AgTech Startup ก็ม็ ีโี อกาสในการพััฒนาเทคโนโลยีที ี่่เ� หมาะสมกับั ผู้้�ใช้ง้ าน และมีปี ระสิทิ ธิผิ ลในเชิงิ ธุรุ กิจิ
ได้ม้ ากขึ้้น�

อ้้างอิงิ

1. Fath Brian D., Jørgensen Sven E., Patten Bernard C., Straškraba Milan (2004) Ecosystem growth and development.
Biosystems. 77( 1–3); 213-228.

118

119

120