อีกี หนึ่่ง� ปัจั จัยั สำำ�คัญั ที่่ท� ำำ�ให้อ้ ิสิ ราเอลกลายเป็น็ ศูนู ย์ร์ วมของการคิดิ ค้น้ นวัตั กรรมใหม่ ่ คืือ ทรัพั ยากรมนุษุ ย์์ เมื่อ่� ตอน
อิสิ ราเอลประกาศอิิสรภาพ ประเทศมีปี ระชากรเพีียง 800,000 คนเท่่านั้้�น แต่่อิิสราเอลเป็น็ ประเทศที่่�มีคี วามหลากหลายด้า้ น
วััฒนธรรมและแนวคิดิ อัันเป็็นผลจากการอพยพของชาวยิิว ซึ่่�งเดินิ ทางมารวมตััวกัันที่่อ� ิิสราเอลจากส่่วนต่า่ ง ๆ ของยุโุ รป
และตะวัันออกกลาง ถืือเป็็นปััจจััยสำำ�คััญที่่�ก่่อให้้เกิิดความคิิดสร้้างสรรค์์ที่่�หลากหลาย และนำำ�ไปสู่่�การพัั ฒนานวััตกรรม
ที่่�สำำ�คััญผู้้�อพยพมัักมีีแนวคิิดในการรัับความเสี่่�ยงได้้มากโดยธรรมชาติิ จึึงมีีโอกาสในการสร้้างกิิจการใหม่่ ๆ ได้้มาก
สถานการณ์์ลัักษณะนี้้�เป็็นแบบเดีียวกัับที่่�เคยเกิิดขึ้้�นในสหรััฐอเมริิกา ซึ่่�งมากกว่่าร้้อยละ 50 ของการก่่อตั้้�งกิิจการด้้าน
เทคโนโลยีเี กิิดขึ้้น� โดยผู้้�อพยพที่่ม� ีีถิ่่น� กำำ�เนิิดในต่า่ งประเทศ คนอิิสราเอลมีีวััฒนธรรมในการยอมรับั ผู้้�ที่่�ล้้มเหลว และให้โ้ อกาส
คนเหล่่านี้้�ได้้กลัับมาเริ่่�มต้้นใหม่่อีีกครั้้�ง ด้้วยวิิธีีคิิดแบบนี้้�เองทำำ�ให้้ในแต่่ละปีีมีีการก่่อตั้้�งวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นเป็็นจำำ�นวนมากใน
ประเทศ ปัจั จุบุ ันั อิสิ ราเอลมีปี ระชากรมากกว่า่ 8 ล้า้ นคน และมีวี ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ทั้้ง� หมด 5,086 บริษิ ัทั ในจำำ�นวนนี้้เ� ป็น็ AgTech
Startup จำำ�นวน 417 บริิษััท10 เทลอาวีีฟ เมืืองใหญ่่อันั ดัับ 2 ของอิิสราเอล เป็็นเมืืองที่่ม� ีีระบบนิเิ วศวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้นโดดเด่่น
ที่่�สุดุ ในประเทศ
อิิสราเอลมีีค่่าเฉลี่่�ยการลงทุุนจากบริิษััทร่่วมลงทุุนต่่อหััวประชากรสููงเป็็นอัันดัับหนึ่่�งของโลก รััฐบาลดึึงดููดบริิษััท
ร่่วมทุุนด้้วยการรัับประกัันความเสี่่�ยงและการลดหย่่อนภาษีีให้้กัับบริิษััทต่่าง ๆ ที่่�ร่่วมลงทุุน ในปััจจุุบัันมีีบริิษััทร่่วมทุุน
ในอิิสราเอลราว 70 แห่ง่ โดยในช่่วง 5 ปีีที่่�ผ่่านมา แนวโน้้มการมีีส่ว่ นร่่วมของ CVC ในการลงทุุนกัับ AgTech Startup
เพิ่่�มขึ้้น� ราว 4 เท่า่ ตััว ซึ่่ง� เริ่่�มจะใกล้้เคียี งกัับการลงทุนุ ในวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นของภาคอุตุ สาหกรรมอื่่�น ๆ โดยตั้้�งแต่่ปีี ค.ศ. 2014
เป็็นต้้นมามีีบริษิ ัทั ข้้ามชาติเิ ข้้ามาร่่วมมืือกับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นเกษตรและอาหาร รวม 33 บริษิ ััท และในปีี ค.ศ. 2016 บริิษััท
เทคโนโลยีีด้้านการเกษตรของอิิสราเอล ระดมเงิินทุุนได้้สููงถึึง 97 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ คิิดเป็็นร้้อยละ 3 ของเงิินลงทุุน
ด้้านเทคโนโลยีีการเกษตรของทั้้�งโลก หากพิิ จารณาเฉพาะนิิเวศวิิสาหกิิจของเมืืองเทลอาวีีฟ มีีค่่าเฉลี่่�ยในการลงทุุนต่่อ
หนึ่่�งวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นอยู่่�ที่่�ประมาณ 538,000 เหรีียญสหรััฐฯ และมีีผลรวมการลงทุุนในช่่วงบ่่มเพาะอยู่่�ที่่�ราว 1,900 ล้้าน
เหรียี ญสหรััฐฯ4 ตั้้ง� แต่ป่ ีี ค.ศ. 2014 เป็็นต้น้ มา มีีการซื้้อ� กิิจการของ AgTech Startup จำำ�นวน 16 ราย ในจำำ�นวนนี้้�มีี
บางบริษิ ัทั ที่่�มีีมููลค่า่ สููงมาก เช่่น บริษิ ัทั Netafim ซึ่่�งเชี่่�ยวชาญเทคโนโลยีีระบบให้น้ ้ำำ�� ในภาคการเกษตร ถูกู ซื้้�อกิิจการไปโดย
Mexichem ด้้วยมููลค่่า 1,500 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ ในปีี ค.ศ. 2017 และบริิษััท SCR ผู้้�พัั ฒนาเทคโนโลยีีติิดตามและ
สังั เกตการณ์พ์ ฤติกิ รรมวัวั โดยติดิ ตั้้ง� เซ็น็ เซอร์ไ์ ว้ใ้ นปลอกคอ ถูกู ซื้้อ� กิจิ การไปโดย Allflex ด้ว้ ยมูลู ค่า่ 250 ล้า้ นเหรียี ญสหรัฐั ฯ
50
อย่่างไรก็็ตาม จำำ�นวนเงิินลงทุุนใน AgTech Startup ในอิิสราเอลนั้้�นยัังถืือว่่าน้้อยเมื่่�อเทีียบกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ด้้านอื่่�น ๆ เช่่น ปัญั ญาประดิิษฐ์์ การเงินิ หรืือบล็็อกเชน เนื่�อ่ งจากโดยธรรมชาติิแล้้ว AgTech Startup ที่่อ� ยู่่�ในช่่วงบ่่มเพาะ
ต้้องใช้้เวลานานในการพิิ สููจน์์ว่่า เทคโนโลยีีสามารถใช้้งานได้้ในพื้้� นที่่�จริิง รวมถึึงความยากลำำ�บากในการทำำ�ให้้เกษตรกร
ปรัับเปลี่่�ยนมาใช้้เทคโนโลยีีใหม่่ ส่่งผลให้้นัักลงทุุนส่่วนใหญ่่ไม่่ได้้ให้้ความสนใจกัับ AgTech Startup มากนััก ด้้วยเหตุุนี้้�
สำำ�นัักงานนวััตกรรมอิิสราเอล (Israel Innovation Authority) หรืือ IIA จึึงต้้องเข้้ามามีสี ่ว่ นร่่วมในการช่่วยเหลืือด้้วยการ
ให้้ทุนุ แก่่ AgTech Startup ในช่่วงบ่่มเพาะผ่า่ นหน่่วยงานบ่่มเพาะด้้านเทคโนโลยีใี นสัังกััด ในช่่วง 5 ปีที ี่่ผ� ่่านมา จำำ�นวนเงินิ
ลงทุุนจาก IIA มีีสััดส่ว่ นถึงึ 2 ใน 3 ของเงินิ ลงทุุนทั้้ง� หมด เพื่�่อเปิดิ โอกาสให้้ AgTech Startup รุ่่�นใหม่่ได้ม้ ีโี อกาสเติิบโต11
IIA ถืือเป็น็ หนึ่่ง� ในกลไกหลักั ในการช่่วยเหลืือ Startup ของอิิสราเอลโดยมีีโปรแกรมที่่�หลากหลายและน่า่ สนใจ เช่น่ โปรแกรม
ในการทำำ�ความร่ว่ มมืือระหว่า่ งบริษิ ัทั ข้า้ มชาติกิ ับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ในอิสิ ราเอล โดยมีบี ริษิ ัทั ชื่�อ่ ดังั อย่า่ ง ไมโครซอฟท์ ์ ยูนู ิลิ ิเิ วอร์์
และเนสท์์เล่่ เข้า้ ร่ว่ มโปรแกรมนี้้ด� ้้วย โดย IIA และวิสิ าหกิิจเริ่่�มต้้นจะเป็็นผู้้�สนัับสนุนุ เงินิ ทุุนทั้้�งหมด ส่่วนบริิษััทข้้ามชาติลิ งทุนุ
แบบ In-kind โปรแกรมแบบนี้้ช� ่่วยให้้ Startup ของอิิสราเอลมีีความสัมั พัันธ์แ์ นบแน่่นกัับบริษิ ัทั ข้า้ มชาติิ ซึ่่�งถืือเป็็นการเพิ่่�ม
โอกาสในการเข้า้ ถึึงตลาดระดัับโลก นอกจาก IIA แล้ว้ ยังั มีหี น่่วยงานสนัับสนุนุ AgTech Startup อย่า่ ง GrowingIL ซึ่่�งมีี
การจััดประชุมุ และพบปะระหว่่างผู้้�ประกอบการด้า้ นการเกษตรและอาหารอยู่่�เป็น็ ประจำำ� ทั้้ง� ยังั มีกี ารจััดทำำ�ฐานข้อ้ มููลเกษตรกร
ผู้้�ใช้้เทคโนโลยีตี ่า่ ง ๆ ไว้้ด้้วย
อิสิ ราเอล มีีโปรแกรมบ่่มเพาะและเร่ง่ การเติบิ โตของ AgTech Satrtup ที่่น� ่่าสนใจ เช่่น HUGrow เป็็นโปรแกรม
ของมหาวิทิ ยาลัยั ฮิบิ รูู (Hebrew University) โดยมีกี ารอบรมเกี่่ย� วกับั การเป็น็ ผู้้�ประกอบการสายเกษตร การสร้า้ งนวัตั กรรม
และการจััดการทางธุุรกิิจ เป็็นเวลา 2 เดืือน จากนั้้�นมีีโปรแกรมต่่อเนื่�่องอีีก 6 เดืือนเพื่่�อพััฒนางานต่่อ พร้้อมกัับให้้ทุุน
จากผู้้�สนัับสนุุนจำำ�นวนหนึ่่�ง นอกจากนี้้� Yakhin Impact เป็็นอีีกหนึ่่�งโปรแกรมที่่�มุ่่�งเน้้นการพัั ฒนาผู้้�ประกอบการ
ด้า้ นเทคโนโลยีเี กษตร ซึ่่ง� จัดั ตั้้ง� ขึ้้น� โดยบริษิ ัทั Yakhin ที่่ป� ระกอบกิจิ การด้า้ นการเกษตรในอิสิ ราเอลมาเป็น็ เวลาหลายทศวรรษ
แล้้ว AgTech Startup ที่่�เข้้าร่่วมโปรแกรมจะได้้รัับสิิทธิ์์�ในการใช้้พื้้�นที่่�ทำำ�งาน พื้้�นที่่�ทำำ�เกษตรและสิ่่�งอำำ�นวยความสะดวก
ต่่าง ๆ เพื่่� อทดสอบเทคโนโลยีีของบริิษััท ทั้้�งยัังได้้รัับคำำ�แนะนำำ�ด้้านวิิชาการ การเงิิน และกฎหมายจากผู้้�เชี่่�ยวชาญ
ในแต่ล่ ะสาขา ยิ่่ง� ไปกว่า่ นั้้น� ยังั มีโี อกาสเข้า้ ถึงึ แหล่ง่ ทุนุ มากถึงึ 1 ล้า้ นเหรียี ญสหรัฐั ฯ จากบริษิ ัทั ร่ว่ มทุนุ และนักั ลงทุนุ รายบุคุ คล
โดยโปรแกรมทั้้�งหมดใช้เ้ วลา 6 เดืือน
51
กรณีีศึกึ ษา
ระบบนิิเวศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้า้ นการเกษตรในต่่างประเทศ
ออสเตรเลียี
ออสเตรเลียี เป็น็ ประเทศขนาดใหญ่เ่ ป็น็ อันั ดับั 6 ของโลก ปัจั จุบุ ันั พื้้�นที่่�
มากกว่่าร้้อยละ 50 ของประเทศใช้้สำำ�หรับั ทำ�ำ การเกษตร แม้้จะต้้องเผชิิญกัับ
ภัยั ธรรมชาติอิ ย่่าง ไฟป่า่ ภััยแล้้ง และน้ำำ�� ท่ว่ ม มาโดยตลอด แต่อ่ อสเตรเลียี
ก็ย็ ังั สามารถผลิติ อาหารได้้เพีียงพอสำำ�หรับั การบริโิ ภคภายในประเทศ ผลผลิติ
จากในประเทศถึึง 2 ใน 3 ส่่วนถููกส่่งออกไปยัังต่่างประเทศ ในเวทีีโลก
ออสเตรเลีียเป็็นผู้้�ส่่งออกสิินค้้าเกษตรรายใหญ่่หลายรายการ เช่่น ขนสััตว์์
เนื้้�อสััตว์์ ข้้าวสาลีี และอััลมอนด์์ มููลค่่าการส่่งออกสิินค้้าเกษตรต่่อปีีอยู่่�ที่่�
32 พัันล้้านเหรีียญสหรััฐฯ ผลผลิติ จากภาคการเกษตรมีมี ููลค่า่ คิิดเป็น็ ร้้อยละ
3 ของผลิติ ภััณฑ์์มวลรวมของประเทศ และคิิดเป็น็ ร้้อยละ 14 ของมููลค่า่ การ
ส่่งออก12
52
ในปีี ค.ศ. 2018 ออสเตรเลีียมีีการลงทุุนด้้าน มุุมมองในการพัั ฒนาเทคโนโลยีีเพื่่� อตอบโจทย์์ในท้้องถิ่่�น
AgTech มููลค่่า 29 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ ซึ่่�งต่ำำ��กว่่า หรืือภายในประเทศเป็็นหลััก ทำำ�ให้้ตลาดเป้้าหมายมีีมููลค่่า
สหรััฐอเมริิกาและอิิสราเอลซึ่่�งเป็็นผู้้�นำำ�ด้้าน AgTech น้้อย ไม่่ดึึงดููดใจนัักลงทุุนต่่างชาติิมากเท่่ากัับการพััฒนา
Startup ที่่ม� ีกี ารลงทุนุ สูงู ถึงึ 7,900 และ 186 ล้า้ นเหรียี ญ เทคโนโลยีเี พื่�่อตอบโจทย์์ในระดัับโลก
สหรััฐฯ ตามลำำ�ดัับค่่าเฉลี่่�ยการลงทุุนใน AgTech ต่่อหััว
ประชากรของออสเตรเลียี อยู่่�ที่่� 0.12 เหรียี ญสหรัฐั ฯ ต่ำำ��กว่า่ เมืืองที่่�มีีนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นโดดเด่่นที่่�สุุดของ
อิสิ ราเอลและสหรัฐั อเมริกิ าซึ่่ง� มีคี ่า่ เฉลี่่ย� อยู่่�ที่่� 6.05 และ 5.8 ออสเตรเลียี คืือ ซิดิ นียี ์แ์ ละเมลเบิริ ์น์ ออสเตรเลียี มีวี ิสิ าหกิจิ
เหรียี ญสหรััฐฯ ตามลำำ�ดัับ ปริมิ าณการลงทุนุ ถืือว่า่ ต่ำำ��เมื่่อ� เริ่่�มต้้นทั้้�งสิ้้�น 11,400 บริิษััท ในจำำ�นวนนี้้�เป็็น AgTech
เทียี บกับั ค่า่ เฉลี่่�ยในระดัับโลก หากพิิจารณาแหล่่งที่่ม� าของ Startup 219 บริิษััท13 มีีการสำำ�รวจพบว่่า AgTech
เงิินทุุนพบว่่าร้้อยละ 67 ของเงิินลงทุุนมาจากภายใน Startup ส่ว่ นใหญ่ข่ องประเทศอยู่่�ในรัฐั นิิวเซาธท์์เวลส์แ์ ละ
ประเทศร้้อยละ 26 มาจากองค์์กรที่่ม� ีกี รรมการผสมซึ่่�งเป็น็ วิิกตอเรีีย ซึ่่�งเป็็นที่่�ตั้้�งของเมืืองซิิดนีีย์์และเมลเบิิร์์น
คนจากทั้้�งในและนอกประเทศ ส่ว่ นที่่เ� หลืืออีกี ร้้อยละ 7 เป็็น ตามลำำ�ดัับ ร้้อยละ 61 ของ AgTech Startup ใน
เงินิ ลงทุนุ ที่่ม� าจากต่า่ งประเทศ อุตุ สาหกรรมด้า้ นเทคโนโลยีี ออสเตรเลีียมุ่่�งเน้้นพัั ฒนาเทคโนโลยีีดิิจิิทััล ร้้อยละ 86
การเกษตรในออสเตรเลีียได้้รัับเงิินลงทุุนจากภายนอก ของเงิินลงทุุนด้้านเทคโนโลยีีการเกษตรทั้้�งหมดในช่่วงปีี
ประเทศค่อ่ นข้้างน้อ้ ย ไม่่เหมืือนประเทศผู้้�นำำ�ด้า้ นเทคโนโลยีี ค.ศ. 2005-2018 ถููกใช้้ไปกัับเทคโนโลยีีดิิจิิทััล เช่่น
การเกษตรอย่า่ ง อิสิ ราเอล สหรัฐั อเมริกิ า และเนเธอร์แ์ ลนด์์ ซอฟท์์แวร์์การจัดั การฟาร์ม์ ระบบ IoTs และเซ็น็ เซอร์์ โดย
สาเหตุหุ นึ่่�งมาจากการที่่� AgTech Startup ส่่วนใหญ่่มักั มีี เฉพาะอย่า่ งยิ่่ง� เทคโนโลยีเี ซ็น็ เซอร์ท์ ี่่ไ� ด้ร้ ับั เงินิ ลงทุนุ สูงู ที่่ส� ุดุ
53
รวมมููลค่่าถึึง 46 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ ส่่วนเงิินลงทุุน
อีกี ร้อ้ ยละ 7 ใช้ใ้ นการลงทุนุ ในเทคโนโลยี ี ด้า้ นชีวี วิทิ ยา และ
อีีกร้อ้ ยละ 7 ลงทุนุ ในเทคโนโลยีีอื่�่น ๆ เช่น่ ฟาร์์มในร่่ม และ
การเลี้้�ยงสััตว์์น้ำำ�� ข้้อมููลเหล่่านี้้�แสดงให้้เห็็นว่่า AgTech
Startup ของออสเตรเลีียมีีความหลากหลายในเชิิง
เทคโนโลยีีน้้อย เมื่่�อเทีียบกัับประเทศอื่่�น ๆ จุุดนี้้�ถืือเป็็น
ประเด็็นที่่�อาจเป็็นอุุปสรรคในการพััฒนานวััตกรรมใหม่่ ๆ
รัั ฐ บ า ล อ อ ส เ ต ร เ ลีี ย เ ริ่่� ม ใ ห้้ เ งิิ นส นัั บ สนุุ น ก า ร ล ง ทุุ น ใ น
AgTech Startup ที่่อ� ยู่่�ในช่ว่ งทดสอบไอเดียี (Pre-seed)
และช่่วงบ่่มเพาะ (Seed) อย่่างจริิงจัังในปีี ค.ศ. 2017
ทำำ�ให้้จำำ�นวนครั้้�งของการลงทุุนในช่่วงทดสอบไอเดีียเพิ่่� ม
ขึ้้�น โดยร้อ้ ยละ 80 ของจำำ�นวนครั้้�งการลงทุุนใน AgTech
Startup มาจากเงินิ ของรัฐั บาล ส่ว่ นที่่เ� หลืือเป็น็ ของแหล่ง่
ทุนุ อื่�น่ ๆ เช่่น VC CVC และ Angel เมื่่อ� คิดิ เป็็นมููลค่า่ รวม
พบว่า่ เงินิ ลงทุนุ จากแหล่่งทุนุ อื่�่น ๆ ที่่�ไม่่ได้้มาจากรััฐบาล
มีมี ูลู ค่า่ สูงู ถึงึ 55 ล้า้ นเหรียี ญสหรัฐั ฯ ซึ่่ง� มากกว่า่ มูลู ค่า่ เงินิ
ลงทุุนทั้้�งหมดของรััฐบาลที่่�มีีอยู่่� 44 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ
อย่่างไรก็็ตามจำำ�นวนเงิินลงทุุนเฉลี่่�ยต่่อครั้้�งในภาพรวม
กลับั มีคี ่า่ ลดลงอย่า่ งชัดั เจน เนื่อ�่ งจากการลงทุนุ แต่ล่ ะครั้้ง�
เป็็นเงิินก้้อนเล็็กจากรััฐบาลที่่�อััดฉีีดเข้้าไปให้้ AgTech
Startup ที่่อ� ยู่่�ในระยะเริ่่�มต้้นได้้มีโี อกาสเติิบโต
รััฐบาลออสเตรเลีียผลัักดัันการจััดตั้้�งโปรแกรม
เร่ง่ การเติบิ โตของ AgTech Startup ภายในประเทศที่่เ� กิดิ
จากความร่่วมมืือระหว่่างภาคเอกชนและหน่่วยงานของ
รััฐบาลในออสเตรเลีีย โปรแกรม SproutX ก่่อตั้้�งขึ้้�นใน
ปีี ค.ศ. 2016 โดยมุ่่�งเน้น้ การผลักั ดันั ให้้ AgTech Startup
ที่่�อยู่่�ในช่่วงทดสอบไอเดีีย และช่่วงบ่่มเพาะ พัั ฒนา
นวััตกรรมที่่�ตอบโจทย์์ความต้้องการของเกษตรกรและ
มีีความเหมาะสมในเชิิงธุุรกิิจ ผู้้�สมััครเข้้าร่่วมโปรแกรม
SproutX ไม่่จำำ�เป็็นต้้องเป็็นชาวออสเตรเลีีย แต่่บริิษััท
ของผู้้�สมััครจะต้้องมีีการประกอบธุุรกิิจอยู่่�ในออสเตรเลีีย
แนวทางการทำำ�งานของ SproutX คืือ การรวบรวม
องค์ป์ ระกอบต่า่ ง ๆ ของ AgTech Startup Ecosystem
ในประเทศออสเตรเลีีย ไม่่ว่่าจะเป็็น นัักลงทุุน หน่่วยงาน
ภาครััฐ ภาคการศึึกษา และเกษตรกรมาไว้้ในที่่�เดีียว
ในปีแี รกที่่�เริ่่�มดำำ�เนิินการ SproutX ได้้คัดั เลืือก AgTech
Startup ที่่น� ่า่ สนใจจากกว่า่ 100 บริษิ ัทั ในประเทศ จนเหลืือ
เพีียง 11 บริิษััทมาเข้้าร่่วมโปรแกรม ทั้้�งนี้้� SproutX จะ
ลงทุุนในแต่่ละบริิษััทเป็็นจำำ�นวน 40,000 เหรีียญ
ออสเตรเลียี แลกกับั การถืือหุ้้�นร้อ้ ยละ 8 ในบริษิ ัทั พร้อ้ มกับั
ให้้พื้้� นที่่�เพื่่� อใช้้เป็็นสำำ�นัักงานฟรีีตลอดระยะเวลา 6 เดืือน
บริิษััทที่่�ได้้รัับเลืือกจะต้้องส่่งตััวแทนเข้้าร่่วมการอบรม
เชิิงปฏิิบััติิการอย่่างเข้้มข้้นและไปดููงานในช่่วงเวลา 6-7
เดืือน ก่อ่ นจะได้น้ ำำ�เสนอต่อ่ หน้า้ นักั ลงทุนุ ชั้้น� นำำ�ของประเทศ
เมื่่�อจบโครงการแล้้วบริิษััทที่่�เข้้าร่่วมโครงการยัังมีีสิิทธิ์์�
ได้ร้ ับั เงินิ ลงทุนุ ต่อ่ เนื่อ�่ งสูงู ถึงึ 1.5 ล้า้ นเหรียี ญออสเตรเลียี
อีีกด้้วย จวบจนถึึงปััจจุุบััน SproutX ได้้ลงทุุนให้้กัับ
AgTech Startup ไปแล้ว้ 25 บริิษัทั
54
55
กรณีีศึึกษา
ระบบนิิเวศวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้น
ด้้านการเกษตรในต่่างประเทศ
นิิวซีแี ลนด์์
รายงานของ Startup Genome กล่า่ วถึงึ AgTech Startup Ecosystem
ที่่น� ่า่ จับั ตามองมากที่่ส� ุุด 7 แห่ง่ ของโลก ส่่วนหนึ่่ง� เป็น็ Startup Ecosystem ที่่�
มีชี ื่่อ� เสีียงอย่า่ ง ซิลิ ิคิ อนแวลลียี ์ ์ นิวิ ยอร์ก์ และลอนดอน ซึ่ง่� มีคี วามโดดเด่น่ ใน
ภาพรวมอยู่่�แล้้ว แต่ม่ ีบี างแห่ง่ ที่่ม� ีคี วามโดดเด่น่ เฉพาะเรื่่อ� ง AgTech Startup
เช่น่ ประเทศนิวิ ซีแี ลนด์์ ซึ่ง่� มีสี ิินค้า้ เกษตรส่่งออกที่่ม� ีชี ื่่อ� เสีียงในระดับั โลก เช่น่
ผลิติ ภัณั ฑ์น์ ม กีวี ีฟี รุตุ และน้ำ�ำ� ผึ้้ง� มานููก้้า นอกจากนี้้ � ยังั มีกี ารส่่งออกสิินค้า้ ที่่�
เกี่่ย� วข้้องกับั เทคโนโลยีกี ารเกษตรคิดิ เป็น็ มููลค่า่ ราว 1.5 พัันล้้านเหรียี ญสหรัฐั ฯ14
ซึ่่�งถืือว่่ามีีมููลค่่าสููงมากเมื่่�อเทีียบกัับจำ�ำ นวนประชากรทั้้�งหมดของประเทศที่่�มีี
เพีียง 4.8 ล้้านคน
56
ภาคการเกษตรจึงึ ถืือได้ว้ ่า่ เป็น็ หนึ่่ง� ในอุตุ สาหกรรม และแมลงมากขึ้้�น มีีข้้อมููลว่่าเทคโนโลยีีนี้้�ทำำ�ให้้ผลผลิิต
หลักั ของประเทศ ในปีี ค.ศ. 2020 นิวิ ซีีแลนด์ม์ ีี AgTech ของพืืชบางชนิิดเพิ่่�มขึ้้�นได้้ถึงึ ร้อ้ ยละ 22 ในปีี ค.ศ. 2018
Startup อยู่่� 78 บริษิ ัทั 15 มีดี ััชนีคี วามง่า่ ยในการทำำ�ธุุรกิจิ BioLumic ระดมทุุนใน Series A ได้ส้ ูงู ถึึง 5 ล้า้ นเหรีียญ
อยู่่�ในอันั ดับั ที่่� 1 ของโลก (ประเทศไทยอยู่่�อันั ดัับที่่� 21) ซึ่่ง� สหรัฐั ฯ โดยมีี Finistere Ventures บริษิ ัทั ร่ว่ มลงทุนุ ที่่เ� น้น้
หมายถึึงการมีีสภาพแวดล้้อมและกฎระเบีียบที่่�เอื้้�อต่่อการ ก า ร ล ง ทุุ น ใ นวิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ นด้้ า น ก า ร เ ก ษ ต ร เ ป็็ นผู้้�นำำ�
ทำำ�ธุุรกิิจ ทั้้�งยัังมีีดััชนีีภาพลัักษณ์์คอรััปชั่่�นเป็็นอัันดัับ 1 การลงทุุน และในปีี ค.ศ. 2019 ได้ร้ ัับเงิินลงทุุนอีกี 1.5 ล้้าน
ของโลก แสดงให้้เห็็นถึึงวััฒนธรรมความโปร่่งใสใน เหรีียญสหรััฐฯ จาก Canopy Rivers บริษิ ััทร่่วมลงทุนุ ที่่�
การบริิหารจััดการของภาครัฐั และเอกชน มีคี วามเชี่่ย� วชาญในธุรุ กิจิ กัญั ชา จนถึงึ ปัจั จุบุ ันั บริษิ ัทั ระดม
เงิินทุุนไปได้้แล้ว้ กว่า่ 14.6 ล้้านเหรียี ญสหรัฐั ฯ
ในเชิิงการศึึกษาและวิิจััย มหาวิิทยาลััยแมสซีีย์์
(Massey University) เป็น็ มหาวิิทยาลัยั ที่่ม� ีีชื่อ่� เสียี งด้า้ น แม้ว้ ่า่ Biolumic จะเป็น็ ตัวั อย่า่ งที่่ด� ีเี ยี่่ย� มของการ
การเกษตรของนิวิ ซีแี ลนด์ ์ จัดั อยู่่�ในลำำ�ดับั ที่่� 29 ของโลกใน ก้้าวไปสู่่�ตลาดระดัับโลก แต่่แนวโน้้มของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ด้า้ นการเกษตร มหาวิิทยาลัยั แมสซียี ์ถ์ ืือเป็็นแรงสนัับสนุนุ ส่่วนใหญ่่ในนิิวซีีแลนด์์ยัังคงเน้้นไปที่่�การสร้้างนวััตกรรม
สำำ�คััญของภาคธุุรกิิจการเกษตร ตััวอย่่างที่่�โดดเด่่นของ เพื่�่ อตอบสนองความต้้องการภายในประเทศเป็็นหลััก
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรที่่�เป็็นผลลััพธ์์จากงานวิิจััย สาเหตุุหลัักเนื่�่องจากประวััติิศาสตร์์อัันยาวนานของการทำำ�
ของมหาวิิทยาลััย คืือ บริิษััท BioLumic ซึ่่�งก่่อตั้้�งในปีี เกษตรบนผืืนทุ่่�งหญ้้าซึ่่�งเป็็นระบบเกษตรที่่�มีีเฉพาะในบาง
ค.ศ. 2012 โดยการต่่อยอดผลงานวิิจััยการใช้้แสง UV ประเทศเท่า่ นั้้�น มุมุ มองของบุคุ ลากรในระบบนิเิ วศธุรุ กิจิ จึงึ
กระตุ้้�นต้้นกล้้าพืื ชให้้โตเร็็ว รวมถึึงมีีความทนทานต่่อโรค ไม่่สนใจที่่�จะสร้้างนวััตกรรมเพื่่� อแก้้ปััญหาในระดัับโลก
57
58
แม้แ้ ต่จ่ ะดัดั แปลงนวัตั กรรมที่่ม� ีอี ยู่่�เพื่�่อใช้ใ้ นระดับั โลก14 นี่่เ� ป็น็ ปัญั หาที่่ค� ล้า้ ยกับั กรณีขี อง AgTech Startup Ecosystem ใน
ออสเตรเลียี และทำำ�ให้้ AgTech Startup ของนิวิ ซีแี ลนด์ไ์ ม่ไ่ ด้ร้ ับั เงินิ ลงทุนุ จากต่า่ งชาติมิ ากเท่า่ ที่่ค� วร ส่ง่ ผลให้ไ้ ม่ม่ ีกี ารเติบิ โต
แบบก้้าวกระโดดเหมืือน AgTech Startup Ecosystem แห่ง่ อื่น�่
ในแง่ข่ องการเข้า้ ถึงึ เงินิ ทุนุ มีกี ารวิเิ คราะห์ว์ ่า่ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ของนิวิ ซีแี ลนด์ส์ ามารถเข้า้ ถึงึ เงินิ ทุนุ ได้ง้ ่า่ ยกว่า่ วิสิ าหกิจิ
เริ่่�มต้น้ ในระบบนิิเวศของประเทศอื่�่น นิิวซีีแลนด์ม์ ีีเครืือข่า่ ยนัักลงทุนุ รายบุคุ คล (Angel Investor) ที่่�เข้ม้ แข็็งอย่า่ ง Angel
Association และ Enterprise Angels ในปีี ค.ศ. 2019 วิสิ าหกิิจเริ่่�มต้น้ ได้้รับั การลงทุุนจาก Angel Investor สูงู ถึึง 99
ล้า้ นเหรีียญสหรัฐั ฯ เพิ่่�มขึ้้น� จากปีที ี่่ผ� ่่านมาร้้อยละ 31 โดยในส่ว่ นของเงิินลงทุุนเฉพาะใน AgTech Startup พบว่่า เพิ่่�มขึ้้�น
ร้้อยละ 13.916 ข้้อมููลสถิิติิในช่่วงไม่่กี่่�ปีีที่่�ผ่่านมาบ่่งชี้้�ว่่า มีีเงิินลงทุุนจากต่่างชาติิหลั่่�งไหลเข้้ามาลงทุุนในนิิวซีีแลนด์์อย่่าง
ต่อ่ เนื่อ�่ ง ดังั นั้้น� การเข้า้ ถึงึ แหล่ง่ เงินิ ทุนุ ในระดับั โลกไม่ใ่ ช่ป่ ัญั หาของนิวิ ซีแี ลนด์์ แต่ก่ ารพััฒนาเทคโนโลยีใี ห้ต้ อบโจทย์น์ ักั ลงทุนุ
ในระดัับโลก น่า่ จะเป็็นอุปุ สรรคที่่ส� ำำ�คััญกว่่าหากต้้องการดึึงเงินิ ลงทุุนจากต่่างประเทศให้้มากขึ้้น�
นิิวซีแี ลนด์ม์ ีีโครงการสนับั สนุุนและเร่่งการเติิบโตของ AgTech Startup ชื่่อ� ว่่า Sprout Accelerator ซึ่่�งเป็น็
โปรแกรมอบรมเชิงิ ปฏิบิ ัตั ิกิ าร สร้า้ งเครืือข่า่ ย และรับั คำำ�ปรึกึ ษาจากผู้้�เชี่่ย� วชาญด้า้ นธุรุ กิจิ เป็น็ ระยะเวลา 6 เดืือน เพื่่�อพััฒนา
ทักั ษะการเป็น็ ผู้้�ประกอบการให้ก้ ับั AgTech Startup ที่่ไ� ด้ร้ ับั การคัดั เลืือก โปรแกรมอบรมมีกี ารปรับั แต่ง่ ให้เ้ หมาะสมกับั ธุรุ กิจิ
ของแต่ล่ ะบริิษัทั เมื่อ�่ จบโปรแกรมทุกุ บริิษัทั จะมีีโอกาสได้ร้ ับั เงินิ ลงทุนุ มูลู ค่่ารวมประมาณ 300,000 เหรียี ญสหรัฐั ฯ
59
กรณีีศึกึ ษา
ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้า้ นการเกษตรในต่า่ งประเทศ
จีนี
จีีนเป็็นประเทศผู้้�ผลิิตอาหารรายใหญ่่ที่่�สุุดของโลก โดยมููลค่่าการ
ส่่งออกสิินค้้าเกษตรและอาหารของประเทศจีีนมากเป็็นอัันดัับ 3 รองจาก
สหรััฐอเมริิกาและเนเธอร์์แลนด์์ ด้้วยเหตุุที่่�มีีประชากรมากที่่�สุุดในโลก มููลค่่า
ของตลาดและกำ�ำ ลัังซื้้�อของผู้้�บริิโภคภายในประเทศจีีนจึึงสููงเป็็นอัันดัับต้้น ๆ
ของโลก ในมุุมของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของประเทศจีีน หากได้้ส่่วนแบ่่งเพีียง
เล็ก็ น้้อยจากตลาดภายในประเทศก็ส็ ามารถทำำ�เงินิ ได้้มากมายแล้้ว ตลาดมููลค่า่
มหาศาลของประเทศจีีนดึึงดููด นัักลงทุุน องค์์กร และวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นจาก
ต่่างประเทศให้้เข้้ามาลงทุุนเป็็นจำำ�นวนมาก เกิิดเป็็นระบบนิิเวศที่่�มีีความ
หลากหลายในระดัับนานาชาติิซึ่่�งเอื้้�อต่่อการผสมผสานความคิิดและความ
เชี่่ย� วชาญที่่แ� ตกต่า่ งกันั จนก่อ่ ให้้เกิดิ นวััตกรรมได้้ง่า่ ย
60
นอกจากนี้้� รััฐบาลจีีนยัังมีีวิิสััยทััศน์์ในการขยาย เริ่่�มต้้นของทั้้�ง 2 เมืืองอยู่่�ในระยะที่่�มีีการ Exit มููลค่่าสููง
ตลาดเทคโนโลยีีการเกษตรของประเทศไปทั่่�วโลก รวมถึึง ระดัับหลายล้้านเหรีียญสหรััฐฯ และมีียููนิิคอร์์น (วิิสาหกิิจ
ทวีีปแอฟริิกาซึ่่�งมีีอััตราการเติิบโตของจำำ�นวนประชากร เริ่่�มต้้นที่่�มีีมููลค่่าบริิษััทเกิิน 1,000 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ)
แบบทวีีคููณ และมีีความเป็็นไปได้้สููงที่่�จะกลายเป็็นตลาด เกิดิ ขึ้้น� แล้ว้ นิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ของปักั กิ่่ง� มีคี วามโดดเด่น่
มููลค่า่ มหาศาลในอีีกไม่่กี่่�ปี ี รััฐบาลจีนี ได้้ริิเริ่่ม� จัดั การประชุมุ ใ น เ รื่่� อ ง เ ท ค โ น โ ล ยีี ปัั ญ ญ า ป ร ะ ดิิ ษ ฐ์์ ( A r t i fi c i a l
ความร่ว่ มมืือระหว่า่ งจีนี และแอฟริกิ า (Forum on China- Intelligence หรืือ AI) โดยมีีวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านนี้้�
Africa Cooperation หรืือ FOCAC) ขึ้้�นเป็็นครั้้ง� แรกใน อยู่่�มากกว่า่ 1,000 บริษิ ััท อีีกทั้้�งรัฐั บาลก็็มีีแผนจะพััฒนา
ปีี ค.ศ. 2006 ณ กรุงุ ปัักกิ่่�ง จนนำำ�ไปสู่่�ข้อ้ ตกลงว่า่ ด้ว้ ย อุุทยานเทคโนโลยีีปััญญาประดิิษฐ์์ขนาดใหญ่่ขึ้้�นในแถบ
การสร้้างศููนย์์สาธิิตเทคโนโลยีีการเกษตร (Agriculture ชานเมืืองของปัักกิ่่�ง แม้้จะไม่่เกี่่�ยวข้้องกัับการเกษตร
Technology Demonstration Centre หรืือ ATDC) โดยตรง แต่่เทคโนโลยีีปััญญาประดิิษฐ์์สามารถนำำ�ไป
จำำ�นวน 23 แห่่งในทวีีปแอฟริิกา หากโครงการทั้้�งหมด
ดำำ�เนินิ ไปได้ต้ ามที่่ค� าด ATDC จะเป็น็ อีกี หนึ่่ง� ช่อ่ งทางที่่ช� ่ว่ ย ประยุุกต์์ใช้้กัับการทำำ�เกษตรได้้ และอาจกลายเป็็นจุุดแข็็ง
ขยายตลาด AgTech Startup ของประเทศจีีนไปยััง
ต่่างประเทศ ของ AgTech Startup ในปัักกิ่่�ง ตััวอย่่างเช่่น บริิษััท
McFly ที่่�ตั้้�งอยู่่�ในปัักกิ่่�งก็็ใช้้เทคโนโลยีีปััญญาประดิิษฐ์์
ในปีี ค.ศ. 2019 Startup Genome จัดั อันั ดัับให้้ ในการประมวลข้้อมููลที่่�เก็็บจากโดรน เพื่�่ อนำำ�มาทำำ�นาย
ปัักกิ่่�งและเซี่่�ยงไฮ้้ เป็็นเมืืองที่่�มีีนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ยอดเยี่่�ยมอัันดัับ 3 และ 8 ของโลก โดยนิิเวศวิิสาหกิิจ สุุขภาพและแนวทางการจััดการพืื ชภายในแปลง ในปีี
ค.ศ. 2019 บริษิ ัทั McFly ระดมทุุนได้้ถึึง 14 ล้้านเหรียี ญ
สหรััฐฯ ซึ่่�งสููงที่่�สุุดในกลุ่่�มวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านเทคโนโลยีี
การจััดการฟาร์์ม17
61
62
ปััจจุุบัันจีีนมีีวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นทั้้�งหมด 16,747
บริิษััท ในจำำ�นวนนี้้�มีี 154 บริษิ ััทที่่�เป็น็ AgTech Startup18
สัดั ส่ว่ นของ AgTech Startup ในประเทศจีนี ค่อ่ นข้า้ งน้อ้ ย
โดยเป็็นที่่�ชััดเจนว่่า ความสนใจของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในจีีน
ส่ว่ นใหญ่ม่ ุ่่�งไปยังั ตลาดขายของออนไลน์์ (e-Groceries)
ซึ่่ง� กำำ�ลังั มีกี ารเติบิ โตอย่่างรวดเร็็ว ข้อ้ มููลจาก Agfunder
แสดงให้้เห็็นว่่า เงิินลงทุุนในวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านระบบ
ขายของออนไลน์์ในปีี ค.ศ. 2019 เติิบโตขึ้้�น จากปีี ค.ศ.
2018 ถึึงร้้อยละ 25 และมีีการทำำ�ข้้อตกลงทางธุุรกิิจ
เกิิดขึ้้�นจำำ�นวนมาก ความสำำ�เร็็จในตลาดขายของออนไลน์์
ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ เช่น่ MissFresh E-Commerse ทำำ�ให้้
มีผี ู้้�เล่น่ ใหม่่ ๆ จำำ�นวนมากตามเข้า้ มาแย่ง่ ส่ว่ นแบ่ง่ การตลาด
ระดัับการแข่่งขัันก็ร็ ุุนแรงมากขึ้้�น หลายบริษิ ัทั จึงึ ต้้องปรับั
กลยุทุ ธ์์อย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� งเพื่่�อความอยู่่�รอด นี่่�ถืือเป็น็ ลัักษณะ
เฉพาะของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในประเทศจีีน ที่่�มีีแนวโน้้มจะใช้้
โมเดลธุุรกิิจซึ่่�งเคยประสบความสำำ�เร็็จแล้้วมาพัั ฒนา
ต่อ่ ยอดเป็็นหลักั 19
ในด้า้ นหน่ว่ ยงานสนับั สนุนุ AgTech Startup จีนี
มีี Bits x Bites หน่่วยงานเร่่งสร้้างการเติิบโตซึ่่�งจััด
โปรแกรมเร่ง่ การเติบิ โตของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นเกษตรและ
อาหารที่่อ� ยู่่�ในช่ว่ งทดสอบไอเดียี และช่ว่ งบ่ม่ เพาะ นับั ตั้้ง� แต่่
ก่่อตั้้ง� ที่่�กรุงุ ปัักกิ่่�งในปีี ค.ศ. 2016 Bits x Bites ได้ม้ ีีการ
สนัับสนุุนวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นไปแล้้ว 14 บริิษััท โดยวิิสาหกิิจ
เริ่่�มต้น้ ที่่ไ� ด้้รัับการคัดั เลืือก จะเข้้าสู่่�โปรแกรมการอบรมเป็น็
เวลา 4 เดืือน และได้ร้ ับั เงินิ ทุนุ 75,000-500,000 เหรียี ญ
สหรััฐฯ แลกกัับหุ้้�นบริิษััทจำำ�นวนไม่่เกิินร้้อยละ 1520
นอกจากนี้้� ยัังได้ร้ ับั สิิทธิ์์�ในการใช้้พื้้�นที่่�ทำำ�งานร่่วมเป็็นเวลา
6 เดืือน ได้พ้ บปะสร้า้ งเครืือข่า่ ยกับั ผู้้�ประกอบการนานาชาติิ
และใช้ห้ ้้องปฏิบิ ัตั ิกิ ารฟรีี หนึ่่ง� ในวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้นที่่� Bits x
Bites สนับั สนุนุ อยู่่�ในประเทศไทย ชื่อ่� ว่า่ Bugsolutely เป็น็
บริษิ ัทั ผู้้�พััฒนาเทคโนโลยีกี ารผลิติ พาสตาที่่ม� ีสี ่ว่ นผสมของ
โปรตีีนจากจิ้้�งหรีดี ที่่เ� ลี้้ย� งในฟาร์์ม นอกจากนี้้� จีีนมีีแผนจะ
สร้า้ งอุทุ ยานนวัตั กรรมที่่เ� มืืองหนานจิงิ มณฑลเจียี งซูู โดย
ร่่วมมืือกัับบริิษััทร่่วมลงทุุนชื่�่อดััง SVG Ventures จาก
ซิิลิิคอนแวลลีีย์์ในสหรััฐอเมริิกา เพื่่� อสร้้างศููนย์์กลางการ
วิิจัยั และพััฒนานวัตั กรรมด้า้ นการเกษตร โดยจะเป็น็ พื้้�นที่่�
สาธิิตเทคโนโลยีี รวมถึึงสร้้างเครืือข่่ายธุุรกิิจในระดัับโลก
โดยตั้้�งเป้้าจะทำำ�ให้้ที่่�นี่่�กลายเป็็น “ซิิลิิคอนแวลลีีย์์ด้้าน
การเกษตร” ภายในปีี ค.ศ. 2025 หากสร้้างได้้สำำ�เร็็จ
อุุทยานนวััตกรรมเทคโนโลยีีการเกษตรนี้้�จะเป็็นอีีกหนึ่่�ง
ปััจจััยที่่�ช่่วยเสริิมสร้้างความแข็็งแกร่่งให้้กัับ AgTech
Startup Ecosystem ในประเทศจีนี
63
กรณีีศึกึ ษา
ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้น
ด้้านการเกษตรในต่่างประเทศ
ไต้ห้ วันั
ไต้้หวันั มีคี วามโดดเด่น่ ด้้านอุตุ สาหกรรมการผลิิตสิินค้า้ มููลค่า่ สููง เช่่น
วงจรอิเิ ล็็กทรอนิิกส์์ คอมพิิวเตอร์์ และแอลอีดี ีี มีีข้้อมููลว่า่ ไต้้หวัันเป็น็ ผู้ผ�้ ลิติ
คอมพิิวเตอร์์ส่่วนตััวและสมาร์์ตโฟน คิิดเป็น็ ร้้อยละ 75 และ 20 ของทั้้ง� หมด
บนโลกนี้้� ทว่่าในส่่ วนของผลิิตผลจากภาคการเกษตรมีีมููลค่่าเพีี ยง
ร้้อยละ 3 ของผลิิตภัณั ฑ์์มวลรวมของประเทศ อย่า่ งไรก็ต็ าม รััฐบาลไต้้หวัันให้้
ความสำำ�คัญั กับั การวางนโยบายสนับั สนุนุ ภาคการเกษตรเพื่่�อรักั ษาความมั่่น� คง
ทางอาหารมาโดยตลอด
64
ในปััจจุุบัันปริิมาณอาหารที่่�ไต้้หวัันผลิิตได้้ยััง ในส่่วนของอุุตสาหกรรมเทคโนโลยีีการเกษตร มีี
ไม่่เพีี ยงพอต่่อความต้้องการ ทำำ�ให้้ต้้องพึ่่� งพาการนำำ�เข้้า ข้้อมููลว่่า ไต้้หวัันมีี AgTech Startup อยู่่�มากกว่่า 150
จากต่่างประเทศ โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งประเทศจีีน ไต้้หวัันมีี บริิษััท22 ความสนใจด้้านเทคโนโลยีีการเกษตรของนิิเวศ
เทคโนโลยีีการผลิิตไม้้ผลเขตร้้อนที่่�มีีความก้้าวหน้้ามาก วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ในไต้ห้ วันั อาจยังั มีไี ม่ม่ ากนักั เห็น็ ได้จ้ ากการ
ผลไม้จ้ ำำ�พวก กล้ว้ ย แอปเปิลิ และมะม่ว่ ง เป็น็ สินิ ค้า้ ส่ง่ ออก ที่่�ไต้้หวัันไม่่มีีหน่่วยงานบ่่มเพาะ หรืือเร่่งการเติิบโตของ
ที่่ส� ำำ�คัญั เกษตรกรและบุคุ ลากรในหน่ว่ ยงานด้า้ นการเกษตร วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรโดยเฉพาะ อย่่างไรก็็ตาม
ของประเทศไทยมัักมีีการจััดทััวร์์ไปดููงานด้้านการเกษตรที่่� เป็็นที่่�คาดการณ์์ได้้ไม่่ยากว่่า AgTech Startup ของ
ไต้้หวัันอยู่่�ตลอด ไต้้หวัันจะสามารถไปได้้ไกลในระดัับโลก เนื่�่องจากความ
พร้อ้ มด้า้ นเทคโนโลยีพี ื้้�นฐาน เช่น่ เทคโนโลยีฟี าร์ม์ ปลูกู พืืช
ช่่วงไม่่กี่่�ปีีที่่�ผ่่านมาวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของไต้้หวัันมีี ในระบบปิิด ที่่�ต้้องอาศััยอุุปกรณ์์อิิเล็็กทรอนิิกส์์ เช่่น
การพััฒนาอย่า่ งรวดเร็ว็ จากการวางนโยบายสนับั สนุนุ ของ เซ็็นเซอร์์ ระบบ IoTs และหลอดไฟแอลอีีดีี ซึ่่�งอุุปกรณ์์
รััฐบาล นิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของไทเปเมืืองหลวงของ เ ห ล่่ า นี้้� ล้้ วน มีี ฐ า น ก า ร ผ ลิิ ต ใ ห ญ่่ อ ยู่่� ใ น ไ ต้้ ห วัั นทั้้� ง สิ้้� น
ไต้ห้ วันั อยู่่�ในช่ว่ งเริ่่ม� ต้น้ และเป็น็ ที่่น� ่า่ จับั ตามองด้ว้ ยพื้้�นฐาน นอกจากนี้้� Startup Genome ได้จ้ ัดั ให้ร้ ะบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ
ของประเทศซึ่่�งเป็็นผู้้�ผลิิตสิินค้้ามููลค่่าสููงหลายชนิิด ในปีี เริ่่�มต้้นของเมืืองไทเปอยู่่�ใน 30 อัันดัับแรกของระบบนิเิ วศ
ค.ศ. 2019 เมืืองไทเปเป็น็ ที่่ต� ั้้ง� ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ทั้้ง� หมด ที่่�มีีความโดดเด่่นด้้านเทคโนโลยีีปััญญาประดิิษฐ์์ ถืือเป็็น
721 บริษิ ัทั 21 โดยอุตุ สาหกรรมที่่ไ� ด้ร้ ับั เงินิ ลงทุนุ มากที่่ส� ุดุ 3 อีกี หนึ่่ง� ปัจั จัยั ที่่น� ่า่ จะสนับั สนุนุ ให้เ้ กิดิ การพััฒนาซอฟท์แ์ วร์์
อันั ดับั แรกในปีี ค.ศ. 2019 เรีียงจากอันั ดัับ 1 ไปถึงึ 3 คืือ ช่่วยในการให้้คำำ�แนะนำำ�และตัดั สินิ ใจ (Decision Support
เทคโนโลยีีสุุขภาพ เทคโนโลยีียานยนต์์ และเทคโนโลยีีสื่่�อ System) ด้้านการเกษตร
65
กรณีีศึกึ ษา
ระบบนิิเวศวิสิ าหกิิจเริ่่�มต้้น
ด้้านการเกษตรในต่่างประเทศ
บราซิลิ
บราซิลิ เป็น็ ประเทศผู้ส�้ ่่งออกสิินค้า้ เกษตรรายใหญ่ข่ องโลก โดยเฉพาะ
อย่า่ งยิ่่�งกาแฟและถั่่ว� เหลืือง ที่่ม� ีกี ารส่่งออกเป็น็ อันั ดับั หนึ่่ง� ของโลก นอกจากนี้้�
บราซิิลยัังเป็น็ 1 ใน 5 ของประเทศผู้�้ส่่งออก ฝ้า้ ย โกโก้้ และเนื้้อ� หมููมากที่่ส� ุุด
ในโลก ผลผลิติ จากภาคการเกษตรมีมี ููลค่า่ ประมาณร้้อยละ 50 ของการส่่งออก
ทั้้ง� หมด และคิิดเป็น็ ร้้อยละ 23 ของผลิิตภัณั ฑ์์มวลรวมของประเทศ บราซิิลมีี
ประชากรราว 200 ล้้านคน มากที่่ส� ุุดในทวีปี อเมริิกาใต้้ ทำ�ำ ให้้มููลค่่าตลาดของ
ผู้้�บริโิ ภคภายในประเทศสููงมาก
66
ทััศนคติิของผู้้�บริิโภคในบราซิิลมีีความคล้้ายคลึึง เซาเปาโล คืือ จำำ�นวนเม็็ดเงิินลงทุนุ ในภาพรวมที่่ค� ่อ่ นข้้าง
กัับทั่่�วโลก ทั้้�งในเรื่่อ� งความนิิยมต่่อผลผลิิตเกษตรอินิ ทรีีย์์ น้้อย เรื่�่องนี้้�สะท้้อนให้้เห็็นจากผลรวมและค่่าเฉลี่่�ยของ
ความต้อ้ งการอาหารที่่ด� ีตี ่อ่ สุขุ ภาพ และความสะดวกสบาย จำำ�นวนเงิินลงทุุนต่่อหนึ่่�งวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในระยะบ่่มเพาะที่่�
ในการเข้้าถึึงอาหาร สภาพการณ์์เช่่นนี้้�ดึึงดููดนัักลงทุุน น้้อยกว่่าค่่าเฉลี่่�ยในระดัับโลกอยู่่�มาก4 อย่่างไรก็็ตามหาก
รวมถึึงบริิษััทจากต่่างชาติิให้้เข้้ามาลงทุุน และทำำ�ให้้บราซิิล มองแนวโน้ม้ การลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ของบราซิลิ จะเห็น็
เปรียี บเสมืือนศููนย์์กลาง AgTech Startup Ecosystem ได้้ว่่า จำำ�นวนเงิินลงทุุนรวมเพิ่่� มขึ้้�นอย่่างชััดเจนในช่่วง
ของภูมู ิภิ าคลาตินิ อเมริกิ า ประมาณครึ่่ง� หนึ่่ง� ของ AgTech 2-3 ปีีที่่�ผ่่านมา โดยในปีี ค.ศ. 2018 มีกี ารลงทุุนทั้้ง� หมด
Startup ทั้้�งหมดในภููมิิภาคนี้้�กระจุุกตััวอยู่่�ที่่�บราซิิล23 1.3 พัันล้้านเหรีียญสหรััฐฯ เพิ่่�มขึ้้�นร้้อยละ 52จากปีี ค.ศ.
ประเทศบราซิลิ มีวี ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ อยู่่� 3,905 บริษิ ัทั 24 จัดั เป็น็ 201726 นอกจากนี้้� ในปีี ค.ศ. 2019 BASF บริิษััทสัญั ชาติิ
AgTech Startup ทั้้�งหมด 338 บริิษััท25 เยอรมัันก็็เพิ่่�งประกาศลงทุุนกัับกองทุุน AgVentures II
ของบราซิลิ ที่่ม� ุ่่�งเน้น้ การลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นอาหาร
หากจะกล่า่ วถึงึ พื้้�นที่่ท� ี่่ม� ีคี วามโดดเด่น่ ด้า้ น AgTech และการเกษตรเป็็นจำำ�นวนเงิินถึึง 4 ล้้านเหรีียญสหรััฐฯ
Startup Ecosystem มากที่่�สุดุ ของประเทศ คงหนีไี ม่พ่ ้้น นี่่�อาจเป็็นสััญญาณบ่่งชี้้�ว่่านิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของ
รััฐเซาเปาโล นิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของเซาเปาโลอยู่่�ในระยะ เซาเปาโลจะสามารถพัั ฒนาขึ้้�นไปเทีียบเคีียงกัับนิิเวศ
ที่่เ� ริ่่ม� มีกี ารซื้้อ� และควบรวมกิจิ การวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ แล้ว้ เช่น่ วิสิ าหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�มีชี ื่�อ่ เสียี งระดัับโลกได้ใ้ นไม่่ช้้า
ในปีี ค.ศ. 2018 บริิษััท Strider ผู้้�พััฒนาแพลตฟอร์์ม
ซอฟท์แ์ วร์เ์ พื่�่อการจััดการฟาร์ม์ ถููกซื้้�อโดยบริษิ ััทซินิ เจนทา รััฐเซาเปาโล เป็็นที่่�ตั้้�งของเมืืองปิิราซิิคาบา
(Syngenta) ผู้้�ผลิติ สารเคมีีเกษตรและเมล็ด็ พัันธุ์์�รายใหญ่่ (Piracicaba) ซึ่่ง� ได้ร้ ับั การขนานนามว่า่ เป็น็ ซิลิ ิคิ อนแวลลียี ์์
ของโลก นอกจากนี้้� AgTech Startup ที่่�โดดเด่่นของ ด้้านการเกษตร ของบราซิิล เนื่�่องจากองค์์ประกอบของ
เซาเปาโลบางรายเริ่่ม� มีกี ารขยายตลาดไปในต่า่ งประเทศ เช่น่ AgTech Ecosystem รวมกัันอยู่่�ที่่�นี่่� ตั้้�งแต่่ วิิทยาลััย
บริิษัทั Solinftec ซึ่่ง� มีีเทคโนโลยีีระบบอััตโนมััติเิ พื่่�อการทำำ� เกษตร Luiz de Queiroz (Escola Superior de
เกษตรในระบบอุตุ สาหกรรมขนาดใหญ่่ เพิ่่�งเปิดิ สาขาใหม่ใ่ น Agricultura Luiz de Queiroz หรืือ ESALQ) ในเครืือ
สหรััฐอเมริิกา ปััญหาสำำ�คััญของนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นใน มหาวิิทยาลััยแห่่งเซาเปาโล (University of São Paulo)
67
ที่่ถ� ูกู จัดั ให้อ้ ยู่่�ในอันั ดับั 49 ของโลกด้้านการเกษตร ทั้้�งยังั เป็น็ สถานศึกึ ษาเฉพาะด้า้ นการเกษตร
ที่่เ� ก่า่ แก่ท่ ี่่ส� ุดุ ของประเทศ ESALQ มีศี ูนู ย์บ์ ่ม่ เพาะผู้้�ประกอบการชื่อ�่ ว่า่ ESALQTec ตั้้ง� อยู่่�ในพื้้�นที่่�
เดีียวกััน ทำำ�หน้้าที่่�ส่่งเสริิมการใช้้ประโยชน์์จากเทคโนโลยีีที่่�พัั ฒนาจากวิิทยาลััยในเชิิงพาณิิชย์์
ที่่�ผ่า่ นมา ESALQTec ได้้ช่ว่ ยผลักั ดันั AgTech Startup ไปสู่่�ภาคธุุรกิิจมาแล้ว้ หลายราย เช่น่
บริิษัทั Agrosmart ที่่�ผู้้�ก่่อตั้้ง� 2 ใน 3 เป็็นศิิษย์์เก่่าของ ESALQ Agrosmart สร้้างระบบ
วิิเคราะห์์ข้้อมููลสภาพแวดล้้อมเพื่�่อให้้คำำ�แนะนำำ�แก่่เกษตรกรเกี่่�ยวกัับการจััดการน้ำำ��ในแปลงปลููก
รวมถึงึ ให้ข้ ้อ้ มูลู เกี่่ย� วกับั แนวโน้ม้ ในการเกิดิ โรค บริษิ ัทั ให้ข้ ้อ้ มูลู ว่า่ ระบบนี้้ช� ่ว่ ยให้เ้ กษตรกรสามารถ
ประหยััดการใช้้น้ำำ��และพลัังงานได้้ถึึงร้้อยละ 60 และ 20 ตามลำำ�ดัับ ปีี ค.ศ. 2019 ที่่�ผ่่านมา
Agrosmart เพิ่่�งระดมทุุน series A ไปได้้ 5.8 ล้า้ นเหรีียญสหรัฐั ฯ
นอกจากนี้้� เมืืองปิิราซิิคาบา ยังั เป็็นที่่�ตั้้�งของหน่ว่ ยงานสนัับสนุนุ AgTech Startup
อีีกแห่ง่ คืือ AgTech Garage ซึ่่�งเป็น็ ศููนย์์ประสานงานและเชื่่�อมโยงระหว่า่ ง AgTech Startup
นักั ธุรุ กิิจ เกษตรกร และนักั วิจิ ัยั โดย AgTech Garage มีีฐานข้้อมููลของ AgTech Startup
ทั่่ว� ประเทศบราซิลิ ทำำ�ให้้สามารถระบุุได้้ว่า่ AgTech Startup รายใดมีีเทคโนโลยีที ี่่อ� าจเกื้้�อหนุนุ
ธุรุ กิจิ ของบริษิ ัทั อื่น�่ ๆ ได้้ บริษิ ัทั ข้า้ มชาติยิ ักั ษ์ใ์ หญ่ด่ ้า้ นการเกษตรหลายบริษิ ัทั เช่น่ John Deere
และ Cargill ต่า่ งก็็เข้า้ มาเป็น็ สมาชิกิ ในเครืือข่า่ ยของ AgTech Garage เพื่�่อโอกาสในการเข้้าถึงึ
เทคโนโลยีขี อง AgTech Startup ในบราซิิล เมื่่อ� ปีี ค.ศ. 2017 ได้้มีีการจัดั ตั้้�งโปรแกรมเร่่งสร้้าง
การเติิบโตของ AgTech Startup ขึ้้�นในพื้้� นที่่�ใกล้้เคีียงกััน ซึ่่�งถืือเป็็นครั้้�งแรกของบราซิิล
โดยโปรแกรมนี้้ม� ีีชื่่�อว่า่ Pulse เกิดิ จากความร่ว่ มมืือของ 3 องค์์กร ได้แ้ ก่่ บริิษััท Raizen ผู้้�ผลิิต
เอทานอลจากอ้อ้ ยรายใหญ่่ของบราซิลิ บริิษััท SP Ventures ซึ่่�งเป็น็ บริิษัทั ร่่วมลงทุุนในบราซิิล
และ NXTP Labs โปรแกรมเร่่งการเติิบโตของ AgTech Startup จากประเทศอาร์์เจนติินา
Pulse เปิิดรับั สมัคั ร AgTech Startup จากทั่่ว� โลกโดยผู้้�ที่่ถ� ูกู คััดเลืือกให้้เข้้าร่ว่ มโครงการจะได้้
รับั การอบรมเกี่่ย� วกัับ การพััฒนาผลิิตภัณั ฑ์์ การสร้า้ งโมเดลธุุรกิจิ และการจััดการรายได้้ เป็น็
เวลา 6 เดืือน อีกี ทั้้ง� Pulse ยังั มีสี ่ว่ นร่่วมในการเป็น็ สถานที่่จ� ัดั กิจิ กรรมพบปะระหว่า่ ง AgTech
Startup นัักวิิจััย และนัักลงทุุน อยู่่�ตลอด เพื่�่อเปิดิ โอกาสให้เ้ กิิดการแลกเปลี่่ย� นองค์์ความรู้้�และ
ประสบการณ์์ซึ่่�งจะเป็็นประโยชน์์กัับสมาชิิกของ AgTech Startup Ecosystem สำำ�นัักงานของ
Pulse บริิษัทั Raizen และ AgTech Garage ตั้้ง� อยู่่�ในละแวกเดีียวกัันของเมืือง และทั้้ง� หมดนี้้�
อยู่่�ห่า่ งจาก ESALQTec เพีียง 5 ไมล์์
68
69
กรณีีศึกึ ษา
ระบบนิเิ วศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
ด้้านการเกษตรในต่่างประเทศ
ญี่่ป� ุ่่�น
ประเทศญี่่ป� ุ่่�นมีที ี่่ต� ั้้ง� ทางภููมิศิ าสตร์เ์ ป็น็ หมู่่�เกาะในทะเลฝั่�่งตะวันั ออกของ
ทวีีปเอเชีีย พื้้�นที่่ส� ่่วนใหญ่ข่ องประเทศมีีลักั ษณะเป็น็ ภููเขา มีพี ื้้�นที่่ร� าบที่่เ� หมาะ
สำำ�หรัับการทำ�ำ เกษตรเพีียงร้้อยละ 12 ของพื้้�นที่่ท� ั้้ง� หมด ข้้าวและผักั เป็น็ พืืช
เศรษฐกิิจที่่ส� ำำ�คััญของประเทศ ผลผลิิตจากภาคการเกษตรคิดิ เป็น็ ร้้อยละ 1.2
ของผลิิตภััณฑ์์มวลรวมของประเทศ27 ปััจจุุบัันภาคการเกษตรของญี่่ป� ุ่่�นต้้อง
ประสบปััญหาขาดแคลนแรงงานอัันเนื่่�องมาจากการเข้้าสู่่�สัังคมผู้้�สููงอายุุ
มีขี ้้อมููลว่า่ เกษตรกรในประเทศญี่่ป� ุ่่�นมีีอายุเุ ฉลี่่ย� สููงถึึง 66.4 ปี2ี 8 คนรุ่่�นใหม่ก่ ็็
ไม่่ค่่อยสนใจทำำ�การเกษตร เกษตรกรส่่วนใหญ่่เป็็นเกษตรกรรายย่่อย โดย
ประมาณร้้อยละ 80 ถืือครองที่่ด� ิินทำ�ำ เกษตรไม่เ่ กิิน 12.5 ไร่่29
70
ปััจจััยเหล่่านี้้�ที่่�มีีอิิทธิิพลต่่อทิิศทางการพััฒนานวััตกรรมด้้านการเกษตรของญี่่�ปุ่่�นซึ่่�งมีีความโดดเด่่นในระดัับโลก
หลายอย่า่ ง เช่น่ ฟาร์ม์ ปลูกู พืืชแนวตั้้�ง โดรน หุ่่�นยนต์์ ระบบ IoT รวมถึงึ เซนเซอร์์ ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกัับการทำำ�เกษตร ทัศั นคติขิ อง
ชาวญี่่�ปุ่่�นส่่วนใหญ่่ไม่่ต้้องการแบกรัับความเสี่่�ยงด้้านหน้้าที่่�การงาน ทำำ�ให้้คนส่่วนมากเลืือกทำำ�งานภายใต้้องค์์กรหรืือบริิษััท
ที่่�มั่่�นคงแทนที่่จ� ะตั้้ง� บริษิ ััทใหม่่ขึ้้�นมาเอง ดัังนั้้�น ญี่่�ปุ่่�นจึงึ มีีจำำ�นวนวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ไม่ม่ ากนัักเมื่อ่� เทียี บกัับจำำ�นวนประชากรและ
ขนาดเศรษฐกิิจ30 ในปีี ค.ศ. 2020 มีีข้อ้ มูลู ว่่า ญี่่ป� ุ่่น� มีี AgTech Startup ทั้้ง� หมด 25 บริิษััท31
รัฐั บาลและบริษิ ัทั เอกชนรายใหญ่ใ่ นญี่่ป� ุ่่น� เล็ง็ เห็น็ ถึงึ ความสำำ�คัญั ของการสร้า้ งนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ มาเป็น็ เวลานาน
แล้้วโดยในปีี ค.ศ. 2019 รััฐบาลได้้มีีการนำำ�เสนอยุทุ ธศาสตร์์ 7 ขั้้น� เรีียกว่่า “Beyond Limits, Unlock Our Potential”
เพื่�่อพััฒนานิเิ วศวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้นของญี่่�ปุ่่น� ให้้มีีศักั ยภาพทััดเทียี มระดับั โลก ได้แ้ ก่่ 1) การพััฒนาเมืืองนิเิ วศวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้น
2) การสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ให้ก้ ับั มหาวิทิ ยาลัยั 3) การจัดั ตั้้ง� และพััฒนาหน่ว่ ยงานเร่ง่ สร้า้ งการเติบิ โต 4) การให้ท้ ุนุ แก่ว่ ิสิ าหกิจิ
เริ่่�มต้น้ ด้้านเทคโนโลยีี 5) การปรัับปรุงุ ระบบจััดซื้้อ� จัดั จ้า้ ง 6) การสร้้างเครืือข่า่ ย และ 7) การเพิ่่�มการเคลื่่�อนย้้ายทรััพยากร
บุคุ คล เป้้าหมายหลัักของยุุทธศาสตร์น์ ี้้� คืือ มุ่่�งเน้น้ การเพิ่่�มจำำ�นวนวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นและยูนู ิิคอร์์น เพิ่่�มปริิมาณการลงทุุนของ
VC และพัั ฒนาเมืืองที่่�มีีความโดดเด่่นด้้านนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น32 ในปััจจุุบัันกรุุงโตเกีียวถืือได้้ว่่าเป็็นเมืืองที่่�มีีระบบนิิเวศ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นซึ่่�งโดดเด่่นด้้านเทคโนโลยีีหุ่่�นยนต์์และการเงิินในระดัับโลก อีีกทั้้�งยัังเป็็นที่่�ตั้้�งของสำำ�นัักงานใหญ่่ AgTech
Startup ที่่โ� ดดเด่น่ ของญี่่ป� ุ่่น� หลายราย เช่น่ Nile Works ผู้้�พััฒนาระบบโดรนพ่่นสารกำำ�จัดั ศัตั รูพู ืืชแบบอัตั โนมัตั ิิ Farmnote
บริิษััทผู้้�พััฒนาซอฟต์์แวร์์การจััดการฝููงปศุุสััตว์์ และ Vegetalia ผู้้�พััฒนาระบบสัังเกตการณ์์ เก็็บ และวิิเคราะห์์ข้้อมููลใน
ฟาร์์มปลูกู พืืช
71
ในแง่ข่ องการลงทุนุ เงินิ ลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ญี่่ป� ุ่่น� มีหี น่ว่ ยงานส่ง่ เสริมิ การทำำ�งานของวิสิ าหกิจิ
ของประเทศญี่่�ปุ่่�นเพิ่่� มขึ้้�นอย่่างต่่อเนื่�่องนัับตั้้�งแต่่ปีี ค.ศ. เ ริ่่� มต้้ น อ ยู่่� ห ล า ย แ ห่่ ง ซึ่่� ง มีี บ ท บ า ท แ ล ะ แ นว ท า ง ใ น ก า ร
2012 เป็็นต้น้ มา แต่ห่ ากเทียี บกัับประเทศที่่ม� ีีความโดดเด่น่ สนับั สนุนุ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นแตกต่่างกันั ออกไป บางส่ว่ นเน้น้
ด้้านนิิเวศวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ อื่่น� ๆ จำำ�นวนเงิินลงทุุนยัังถืือว่า่ การสนัับสนุุน AgTech Startup เช่่น Mistletoe บริษิ ัทั
น้้อย โดยช่่วง 10 ปีที ี่่�ผ่่านมา จำำ�นวนเงินิ ลงทุุนรวมของ ร่่วมทุุนและบ่่มเพาะวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�พัั ฒนาเทคโนโลยีี
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในญี่่�ปุ่่�นคิิดเป็็นเพีียง 1 ใน 37 ส่่วนของ เกี่่�ยวกัับ การเกษตร อาหาร เมืืองอััจฉริิยะ และการเงิิน
สหรััฐอเมริิกาเท่่านั้้�น CVC มีีบทบาทสำำ�คััญอย่่างมาก Mistletoe ยังั ร่ว่ มมืือกับั หน่่วยงานเร่่งสร้้างการเติิบโตใน
กัั บ ก า ร ล ง ทุุ นด้้ า นวิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ น ใ น ป ร ะ เ ท ศ ญี่่� ปุ่่� น ประเทศอิินเดีียชื่่�อว่่า GSF และบริิษััทที่่�ปรึึกษาด้้านธุุรกิิจ
โดยการลงทุนุ ของ CVC ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ คิดิ เป็น็ สัดั ส่ว่ น Infobridge จากประเทศอิินโดนีีเซีีย ก่่อตั้้�งหน่่วยงาน
สูงู ถึงึ ร้้อยละ 48 ของเงิินลงทุนุ ทั้้�งหมด33 หนึ่่ง� ใน CVC เร่ง่ สร้า้ งการเติบิ โตชื่อ�่ Gastrotope ซึ่่ง� สนับั สนุนุ วิสิ าหกิจิ
ของประเทศญี่่�ปุ่่�นซึ่่�งเป็็นที่่�รู้้�จัักกัันดีีทั่่�วโลกคืือ Vision เริ่่�มต้้นในห่่วงโซ่่คุุณค่่าของการผลิิตอาหาร รวมถึึง
Fund กองทุนุ เพื่่�อการลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ ง AgTech Startup ด้ว้ ย ในปีี ค.ศ. 2018 Gastrotope
กัับเทคโนโลยีีไฮเทครููปแบบต่่าง ๆ โดยบริิษัทั Softbank ริเิ ริ่่ม� โปรแกรมเร่ง่ สร้า้ งการเติบิ โตชื่อ่� Fortissimo วิสิ าหกิจิ
เป็็นผู้้�จัดั ตั้้ง� ซึ่่�งในปีี ค.ศ. 2020 เพิ่่�งจะมีีการลงทุนุ ครั้้ง� เริ่่ม� ต้น้ ที่่เ� ข้า้ ร่ว่ มโปรแกรมจะมีโี อกาสได้ร้ ับั การสนับั สนุนุ เงินิ
ใหญ่่มููลค่่าสููงถึึง 140 ล้้านเหรีียญสหรััฐกัับ AgTech ลงทุุนประมาณ 80,000 - 160,000 เหรียี ญสหรัฐั ฯ การ
Startup ที่่�ประกอบธุุรกิิจฟาร์์มปลููกพืื ชแนวตั้้�งชื่่�อว่่า ให้ค้ ำำ�ปรึกึ ษา การทดสอบผลิติ ภััณฑ์ ์ ทั้้ง� ยัังมีีโอกาสในการ
สร้้างเครืือข่า่ ยกับั บริษิ ััทใหญ่่และนัักลงทุุนอีกี ด้ว้ ย
Plenty
72
73
กรณีีศึกึ ษา
ระบบนิเิ วศวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้น
ด้้านการเกษตรในต่่างประเทศ
อาเซียี น
อาเซีียนเป็็นกลุ่่�มประเทศในเขตภููมิิภาคเอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้
มีีสมาชิิกทั้้�งหมด 10 ประเทศ ได้้แก่่ ไทย เวีียดนาม มาเลเซีีย อิินโดนีีเซีีย
ฟิลิ ิิปปินิ ส์์ ลาว พม่่า กััมพููชา บรููไนและสิิงคโปร์์ มีปี ระชากรรวมกัันถึงึ 620
ล้้านคน ประเทศสมาชิกิ ส่่วนใหญ่ข่ องอาเซียี นมีพี ื้้�นที่่ท� ำ�ำ เกษตรกว้้างขวางหลาย
ล้้านไร่่ ยกเว้้นเพีียงสิิงคโปร์์ และบรููไนเท่่านั้้�น ที่่�มีีลัักษณะเป็็นเขตเมืือง
ทั้้ง� ประเทศ โดยสมาชิกิ บางประเทศเป็น็ ผู้ส้� ่่งออกสิินค้า้ เกษตรรายใหญ่ข่ องโลก
เช่่น ไทยและเวีียดนามเป็็นผู้้�ส่่งออกข้้าวมากที่่�สุุดติิด 1 ใน 5 อัันดัับแรก
ของโลก ส่่วน อิินโดนีเี ซีียและมาเลเซียี เป็น็ ผู้้�ส่่งออกน้ำ�ำ� มัันปาล์์มมากที่่ส� ุุดเป็น็
อัันดัับ 1 และ 2 ของโลก
74
แม้้ว่่าในทศวรรษที่่�ผ่่านมาผลผลิิตในภาคการเกษตรจะมีีสััดส่่วนต่่อผลิิตภััณฑ์์มวลรวมของแต่่ละประเทศในอาเซีียน
ลดลงเรื่่�อย ๆ แต่แ่ รงงานส่่วนใหญ่่ยังั คงอยู่่�ในภาคเกษตร ยกตัวั อย่่างเช่่น ลาวและกััมพูู ชา มีีแรงงานในภาคการเกษตรถึึง
ประมาณร้้อยละ 60 ของแรงงานทั้้�งหมดในประเทศ การทำำ�เกษตรส่่วนใหญ่่ในอาเซีียนมีีลัักษณะเป็็นฟาร์์มขนาดเล็็ก ทำำ�ให้้
ผลผลิิตต่่อหนึ่่�งหน่่วยพื้้� นที่่�ไม่่สููงเท่่ากัับการทำำ�เกษตรแปลงใหญ่่ในระบบอุุตสาหกรรม เทคโนโลยีีการเกษตรที่่�จะช่่วยเพิ่่� ม
ประสิิทธิิภาพในกระบวนการผลิติ และลดความเสี่่ย� งของเกษตรกรรายย่่อยจึึงเป็น็ ที่่ต� ้้องการในแถบอาเซียี น
กระแสการทำำ�วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นกำำ�ลัังได้้รัับความสนใจอย่่างมากในอาเซีียน รััฐบาลของหลายประเทศกำำ�หนดนโยบาย
เพื่่�อเกื้้�อหนุุนวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น เงิินลงทุุนจากต่่างประเทศหลั่่�งไหลเข้้ามามากมาย โดยเฉพาะวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับ
เทคโนโลยีีดิิจิทิ ัลั โดยกลุ่่�มที่่ไ� ด้ร้ ับั การลงทุนุ มากที่่ส� ุดุ คืือ การเงินิ และการค้้าออนไลน์์34 ในส่่วนของ AgTech Startup ก็ไ็ ด้้
รับั เงินิ ลงทุนุ เช่น่ กันั แม้จ้ ะไม่ไ่ ด้ม้ ากเท่า่ กลุ่่�มอื่น�่ ๆ ภาพรวมการลงทุนุ ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั ด้า้ นธุรุ กิจิ เกษตรในอาเซียี นนั้้น� มีแี นวโน้ม้
เพิ่่�มขึ้้�น โดยในปีี ค.ศ. 2017 มีีการลงทุุนด้้านธุุรกิจิ เกษตร 4.2 พัันล้า้ นเหรีียญสหรััฐฯ จากเอกชนในกลุ่่�มประเทศอาเซียี น
เพิ่่�มขึ้้�นจากปีี ค.ศ. 2016 ถึึงร้้อยละ 54 แสดงให้้เห็็นถึึงการเติิบโตของธุุรกิิจเกษตรในภููมิิภาค แต่่การลงทุุนนี้้�ส่่วนใหญ่่
เป็น็ ไปเพื่่�อขยายหรืือซื้้อ� กิจิ การที่่ม� ีอี ยู่่�เดิิม
75
หนึ่่ง� ในประเทศที่่ม� ีคี วามเคลื่อ�่ นไหวด้า้ นการลงทุนุ สิิงคโปร์์มีีโปรแกรมเร่่งสร้้างการเติิบโตของ
ใน AgTech Startup มากที่่�สุุดในอาเซีียน คืือ สิงิ คโปร์์ นี่่� วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรและอาหารชื่�่อว่่า GROW
อาจดูขู ัดั แย้ง้ กับั ความจริงิ ที่่ว� ่า่ ผลผลิติ จากภาคการเกษตร โปรแกรมนี้้�เปิิดรัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นจากทั่่�วโลกที่่�ต้้องการใช้้
ของประเทศมีีมููลค่่าเพีียงร้้อยละ 0.02 ของ ผลิิตภััณฑ์์ สิิงคโปร์์เป็็นฐานการดำำ�เนิินกิิจการ โดยตััวโปรแกรมแบ่่ง
มวลรวมของประเทศเท่่านั้้�น นิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นของ ออกเป็น็ 2 โปรแกรมย่อ่ ย โปรแกรมที่่� 1 เรียี กว่า่ โปรแกรม
ประเทศสิิงคโปร์์ นัับว่่ามีีความโดดเด่่นอย่่างมากในระดัับ ก่่อนเร่่งการเติิบโต (Pre Accelerator Program)
โลก อัันจะเห็็นได้้จากการมีียููนิิคอร์์นอยู่่�ถึึง 4 บริิษััท กลุ่่�มเป้า้ หมาย คืือ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรและอาหาร
สิิงคโปร์ม์ ีวี ิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้นในประเทศมากถึงึ 6,625 บริิษััท ที่่�อยู่่�ในระยะทดสอบไอเดีียและบ่่มเพาะ ซึ่่�งประกอบด้้วย
ในจำำ�นวนนี้้เ� ป็น็ AgTech Startup 31 บริิษััท35 ด้ว้ ยความ 2 ส่ว่ นหลัักคืือ ส่ว่ นที่่� 1 “Grow Idea” มีีลัักษณะเป็็นการ
ที่่ส� ภาพภูมู ิปิ ระเทศของสิงิ คโปร์ม์ ีลี ักั ษณะเป็น็ เมืืองบนเกาะ สอนออนไลน์์ ฟรีี เกี่่� ยวกัั บการสร้้ างนวัั ตกรรมด้้ าน
ขนาดเล็็กที่่�มีีประชากรอาศััยอยู่่�หนาแน่่น จึึงมีีพื้้� นที่่�ทำำ�การ การเกษตรและอาหาร การวางแนวคิิดต้้นแบบผลิิตภััณฑ์์
เกษตรอยู่่�อย่่างจำำ�กััด ทำำ�ให้้สิิงคโปร์์ต้้องพึ่่� งพาการนำำ�เข้้า การทดสอบแนวคิดิ การทำำ�แผนธุรุ กิจิ และทักั ษะการนำำ�เสนอ
อาหารจากต่่างประเทศถึึงร้้อยละ 90 ของความต้้องการ ทางธุุรกิิจ จากนั้้�นผู้้�ที่่�ได้้รัับเลืือกจะผ่่านเข้้าสู่่�ส่่วนที่่� 2
ภายในประเทศ รัฐั บาลของสิงิ คโปร์ต์ ระหนักั ดีวี ่า่ สภาพการณ์์ เรียี กว่า่ “Grow Build” เป็น็ การอบรมเชิงิ ปฏิบิ ัตั ิกิ ารอย่า่ ง
เช่่นนี้้� ไม่่เป็็นผลดีีต่่อความมั่่�นคงทางอาหารของประเทศ เข้้มข้้นเกี่่�ยวกัับการสร้้างและขยายวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
จึงึ มีกี ารวางนโยบาย “30 by 30” ขึ้้�นในปีี ค.ศ. 2019 ซึ่่ง� การเกษตรและอาหารตลอดระยะเวลา 2 วันั เต็็ม ก่อ่ นจะได้้
หมายถึึงการทำำ�ให้้สิิงคโปร์์สามารถผลิิตอาหารได้้พอเพีี ยง รับั คำำ�แนะนำำ�จากโค้ช้ และทีมี ที่่ป� รึกึ ษาของ GROW เป็น็ เวลา
กัับความความต้้องการในประเทศร้้อยละ 30 ภายในปีี 3 เดืือน เพื่่�อเตรียี มตัวั เข้า้ สู่่�โปรแกรมที่่� 2 เรียี กว่า่ GROW
2030 นโยบายนี้้�ส่่งผลให้้เกิิดการสนัับสนุุนการพัั ฒนา Accelerator Program ซึ่่�งจะมีีการสนัับสนุุนในรููปแบบ
เทคโนโลยีีด้้านการเกษตรอย่่างเป็็นรููปธรรม ในปีีเดีียวกััน ของเงินิ ทุนุ เป็็นจำำ�นวน 100,000 เหรีียญสหรััฐฯ รวมถึงึ
SEEDS capital ซึ่่ง� เป็น็ หน่ว่ ยงานสนับั สนุนุ ด้า้ นการลงทุนุ บริิการที่่�มีีมููลค่่า 100,000 เหรีียญสหรััฐฯ เช่่นกััน
กัั บ วิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ น ข อ ง สิิ ง ค โ ป ร์์ ไ ด้้ ร่่ วมทุุ นกัั บ บ ริิ ษัั ท นอกจากนี้้� ยัังมีีพื้้�นที่่�ออฟฟิศิ ทำำ�งานร่่วมให้้ใช้้ในช่่วงเวลา
พัั นธมิิตรอีีก 7 แห่่งที่่�มีีประสบการณ์์ด้้านการเกษตรและ ที่่�เข้า้ อบรม โปรแกรมใช้เ้ วลาทั้้ง� สิ้้�น 6 เดืือน โดย 3 เดืือน
อาหาร เพื่�่อลงทุุนให้ก้ ับั AgTech Startup โดยเฉพาะ ใน แรกเป็็นการให้้คำำ�แนะนำำ�เรื่�่องการพัั ฒนาผลิิตภััณฑ์์และ
วงเงิินกว่่า 90 ล้า้ นเหรีียญสหรัฐั ฯ ตรวจสอบลููกค้้ากลุ่่�มเป้้าหมาย อีีก 3 เดืือนต่่อมาเน้้นที่่�
76
การทดสอบ ตรวจสอบผลิิตภััณฑ์์ และการเข้้าถึึงตลาด โปรแกรม ผู้้�เข้้าร่่วมจะมีโี อกาสนำำ�เสนอและสาธิิตเทคโนโลยีี
ปิดิ ท้า้ ยโปรแกรมด้ว้ ยการนำำ�เสนอธุรุ กิจิ ของผู้้�เข้า้ อบรมต่อ่ ต่่อหน้้ากลุ่่�มนัักลงทุุน ซึ่่�ง AgTech Startup ของอาเซีียน
หน้า้ นัักลงทุนุ ตััวแทนจากบริษิ ััทต่า่ งๆ และสื่่อ� ในปีี ค.ศ. บางบริิษััทได้้รัับคััดเลืือกให้้เข้้าร่่วมโปรแกรมไปแล้้ว เช่่น
2019 ที่่�ผ่่านมา GROW สนัับสนุุนวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน Kinnva (สิงิ คโปร์์), JALA (อินิ โดนีเี ซีีย) และ Algaeba
การเกษตรและอาหารจากทั่่�วโลกไปแล้้วจำำ�นวน 9 บริิษััท (ไทย)
อีกี หนึ่่ง� โปรแกรมที่่ต� ั้้ง� อยู่่�ในสิงิ คโปร์เ์ ช่น่ กันั คืือ The Yield
Lab โดยเปิิดรัับ AgTech Startup จากทั่่�วโลก โดย อิินโดนีีเซีียเป็็นอีีกหนึ่่�งประเทศสมาชิิกอาเซีียน
โปรแกรมอบรมจะกิินเวลา 9-12 เดืือน AgTech Startup
จะได้ร้ ับั คำำ�ปรึกึ ษาแบบตัวั ต่อ่ ตัวั ได้ร้ ับั โอกาสในการทดสอบ ซึ่่�งมีีนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรที่่�โดดเด่่น ด้้วย
นวััตกรรม และเข้้าถึึงเครืือข่่ายธุุรกิิจ นัักวิิจััย เกษตรกร ภููมิิประเทศเป็็นหมู่่�เกาะบนแถบเส้้นศููนย์์สููตร ทั้้�งยัังมีี
และนักั ลงทุุน รวมถึึงได้ร้ ับั การลงทุุน 100,000 เหรียี ญ ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ด้้ า นภูู มิิ อ า ก า ศ แ ล ะ ส ภ า พ แ ว ด ล้้ อ ม
สหรัฐั ฯ แลกกับั การถืือหุ้้�นบางส่ว่ นของ AgTech Startup อิินโดนีีเซีียจึึงมีีพื้้� นที่่�ที่่�เหมาะสำำ�หรัับการทำำ�เกษตรใน
หลากหลายรูปู แบบ การเกษตรเป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ในวิถิ ีชี ีวี ิติ ของ
สิิงคโปร์์เป็็นที่่ต� ั้้ง� ของ Hatch โปรแกรมเร่ง่ การ ชาวอิินโดนีีเซีียมาตั้้�งแต่่สมััยโบราณ ปััจจุุบัันแรงงาน
ราวร้้อยละ 33 ของประเทศอยู่่�ในภาคการเกษตร และ
เติิบโตของ AgTech Startup ด้้านการเลี้้�ยงสัตั ว์น์ ้ำำ��โดย ผลผลิิตจากภาคการเกษตรมีีมููลค่่าถึึงร้้อยละ 13 ของ
เฉพาะ Hatch ก่่อตั้้ง� ในปีี ค.ศ. 2018 โดยกลุ่่�มนักั ลงทุุน ผลิิตภััณฑ์์มวลรวมของประเทศ อิินโดนีีเซีียมีีประชากร
ผู้้�มีีประสบการณ์์ในธุุรกิิจสััตว์์น้ำำ�� และผู้้�เชี่่�ยวชาญจาก 268 ล้้านคน ซึ่่�งมากที่่�สุุดในกลุ่่�มประเทศสมาชิิกอาเซีียน
หลากหลายสาขา มีีสำำ�นัักงานใหญ่ต่ ั้้�งอยู่่�ที่่ป� ระเทศนอร์เ์ วย์์ ต ล า ด ผู้้� บ ริิ โ ภ ค ข อ ง อิิ น โ ด นีี เ ซีี ย จึึ ง มีี ข น า ด ใ ห ญ่่ ที่่� สุุ ด
AgTech Startup ที่่ไ� ด้ร้ ับั การคัดั เลืือกให้เ้ ข้า้ ร่ว่ มโปรแกรม ในอาเซีียนเช่่นกััน เหตุุผลนี้้�ดึึงดููดนัักลงทุุนและบริิษััท
จะได้ร้ ัับเงิินลงทุนุ และบริิการต่่าง ๆ มูลู ค่า่ 100,000 ยูโู ร ข้้ามชาติิจากทั่่�วโลกให้้เข้้ามาลงทุุนทำำ�ธุุรกิิจ รวมถึึงเปิิด
แลกเปลี่่�ยนกัับการถืือหุ้้�นร้้อยละ 8 ของบริิษััท โปรแกรม โอกาสให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นในประเทศสามารถเติิบโตได้้
ของ Hatch ใช้้เวลา 15 สัปั ดาห์์ โดยผู้้�เข้า้ ร่่วมจะได้ร้ ับั การ อ ย่่ า ง ร ว ด เ ร็็ ว อิิ น โ ด นีี เ ซีี ย มีี วิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ นที่่� เ ป็็ น
อบรม สามารถเข้า้ ถึงึ เครืือข่า่ ยทรัพั ยากรด้า้ นการวิจิ ัยั และ ยููนิิคอร์์นอยู่่� 4 บริิษััทเท่่ากัันกัับสิิงคโปร์์ ปััจจุุบัันมีี
มีีโอกาสได้้ทดสอบเทคโนโลยีีร่่วมกัับนัักวิิจััย เมื่่�อจบ วิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ น ใ น ป ร ะ เ ท ศ ทั้้� ง ห ม ด 3 ,1 5 4 บ ริิ ษัั ท
77
ในจำำ�นวนนี้้�เป็็น AgTech Startup จำำ�นวน 61 บริษิ ััท36 AgTech Startup จาก
อิินโดนีีเซีียที่่�มีีชื่่�อเสีียง และสามารถระดมทุุนในระดัับนานาชาติิ ได้้แก่่ 8villages
ผู้้�สร้้างแพลตฟอร์์มออนไลน์์ที่่�ให้้ข้้อมููลข่่าวสารและความรู้้�แก่่เกษตรกร รวมถึึง
ทำำ�หน้้าที่่�เป็็นสื่�่อกลางให้้ผู้้�บริิโภคสามารถซื้้�อผลผลิิตจากเกษตรกรได้้โดยตรง
นอกจากนี้้� ยัังมีบี ริษิ ัทั JALA ผู้้�พััฒนาอุปุ กรณ์เ์ ก็บ็ ข้อ้ มููลและแพลตฟอร์์มวิิเคราะห์์
ข้้อมููลบนคลาวด์์สำำ�หรัับบ่่อเลี้้�ยงกุ้้�ง เพื่่� อให้้ผู้้�เลี้้�ยงสามารถติิดตามข้้อมููลสภาพน้ำำ��
ในบ่่อ และได้้รัับคำำ�แนะนำำ�ด้้านการจััดการที่่�ถููกต้้อง อิินโดนีีเซีียมีีโปรแกรมบ่่มเพาะ
และเร่่งการเติิบโตของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นมากกว่่า 20 โปรแกรม แต่่ไม่่ปรากฏว่่ามีี
โปแกรมใดที่่ม� ุ่่�งเน้น้ พััฒนา AgTech Startup โดยเฉพาะ
มาเลเซียี เวียี ดนาม และฟิลิ ิปิ ปินิ ส์ ์ ต่า่ งก็ม็ ีนี ิเิ วศ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้น้ ที่่�กำำ�ลังั เติบิ โตอย่่างรวดเร็ว็ ปััจจุบุ ันั ทั้้�ง 3 ประเทศมีีวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น
รวมกัันกว่่า 5,000 บริิษััท แต่่ในแง่่ของจำำ�นวนเงิินลงทุุนในภาพรวมยัังถืือว่่า
น้้อยกว่่าสิิงคโปร์์และอิินโดนีีเซีีย ทั้้�ง 3 ประเทศล้้วนมีีแนวทางที่่�จะช่่วยลดความ
ยุ่่�งยากในการเริ่่�มทำำ�ธุุรกิิจ หรืือมาตรการลดหย่่อนภาษีเี พื่�่อดึึงดูดู นัักลงทุุนและผู้้�ที่่ม� ีี
ศัักยภาพให้้เข้้ามาตั้้�งบริิษััทภายในประเทศของตน เช่่น มาเลเซีียมีีการปรัับปรุุง
กระบวนการขออนุุญาตที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการทำำ�ธุุรกิิจให้้อยู่่�ในระบบออนไลน์์ ซึ่่�งช่่วย
ย่น่ ระยะเวลาและเพิ่่�มความสะดวกให้้กัับผู้้�ประกอบการ เวีียดนามมีแี นวทางลดหย่่อน
และยกเว้้นภาษีีให้้กัับวิิสาหกิิจด้้านเทคโนโลยีีในช่่วงแรก และฟิลิ ิิปปิินส์์เพิ่่� งผ่่าน
กฎหมายสนัับสนุนุ วิสิ าหกิิจเริ่่�มต้้นที่่ร� ู้้�จักั กันั ในชื่่�อ “Innovative Startup Act” เมื่�อ่
กลางปีี ค.ศ. 2019 ที่่�ผ่า่ นมา โดยเนื้้อ� หาส่่วนหนึ่่�งเกี่่ย� วข้้องกัับการทำำ�ให้้กระบวนการ
ด้า้ นเอกสารของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ มีคี วามสะดวกรวดเร็ว็ ขึ้้น� กว่า่ เดิมิ อีกี แนวทางสำำ�คัญั
ที่่�เหมืือนกัันในทั้้�ง 3 ประเทศคืือ การทำำ�ให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นเข้้าถึึงแหล่่งเงิินทุุน
ได้้มากขึ้้�น โดยส่่วนหนึ่่�งเป็็นการจััดตั้้�งหน่่วยงานเพื่่� อดำำ�เนิินการให้้ทุุนกัับวิิสาหกิิจ
เริ่่�มต้้นที่่�อยู่่�ในช่่วงทดสอบไอเดีียและช่่วงบ่่มเพาะ เช่่น รััฐบาลมาเลเซีียมีีหน่่วยงาน
Cradle เวีียดนามมีีหน่่วยงานเร่่งการเติิบโตและสนัับสนุุนเงิินทุุนอย่่าง Vietnam
Innovative Startup Accelerator (VIISA) และฟิลิ ิปิ ปินิ ส์ม์ ีกี องทุนุ Startup Grant
Funds (SGF)
มาเลเซีีย เวีียดนาม และฟิลิ ิิปปิินส์์ ยัังมีี Agtech Startup ในประเทศ
ค่อ่ นข้า้ งน้อ้ ย แต่่ก็็มีคี วามพยายามในการบ่่มเพาะ AgTech Startup เช่่น มาเลเซียี
มีกี ารจัดั งาน MaGIC Agritech and Food Bootcamp โดยเป็น็ การเข้า้ ค่า่ ยอบรม
เป็็นระยะเวลา 10 วันั จากนั้้น� จึงึ ให้้ผู้้�เข้า้ ร่ว่ มนำำ�เสนอไอเดียี ให้้กัับคณะกรรมการที่่อ� ยู่่�
ในภาคธุรุ กิจิ เกษตร เวียี ดนามจัดั งาน TECHFEST เมื่อ่� ปลายปีี ค.ศ. 2019 ซึ่่ง� เป็น็ การ
นำำ�สมาชิิกในนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นมารวมกััน ในงานมีีการจััดพื้้�นที่่�สำำ�หรัับ AgTech
Startup โดยเฉพาะเรีียกว่่า Agritech Village เพื่่� อเปิิดโอกาสให้้ผู้้�ที่่�มีีส่่วนได้้
ส่ว่ นเสียี ใน AgTech Startup Ecosystem มาพบปะและสร้า้ งเครืือข่า่ ยกันั ฟิลิ ิปิ ปินิ ส์์
ก็ม็ ีกี ารจััดอบรมเชิิงปฏิิบัตั ิิการให้้แก่ผ่ ู้้�ที่่ส� นใจเริ่่ม� ต้้นทำำ� AgTech Startup
พม่า่ ลาว กัมั พูู ชา และบรูไู น ยังั ไม่่มีกี ารส่่งเสริมิ การ
สร้า้ ง AgTech Startup Ecosystem อย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรมมากนักั ทว่า่ พม่า่ ลาว และ
กัมั พูู ชา ล้ว้ นมีภี าคการเกษตรเป็น็ ส่ว่ นสำำ�คัญั ในการขับั เคลื่อ�่ นเศรษฐกิจิ ภายในประเทศ
โดยผลผลิิตจากภาคการเกษตรมีมี ูลู ค่่ามากกว่่าร้อ้ ยละ 30 ของผลิติ ภััณฑ์ม์ วลรวม
ของประเทศ จึึงน่่าจะเป็็นตลาดเป้้าหมายที่่�สำำ�คััญของ AgTech Startup ต่่าง ๆ ใน
อาเซีียน
78
79
ประเทศไทย
จะเรีียนรู้อ�้ ะไรได้้บ้า้ งจาก
AgTech Startup Ecosystem
ในต่า่ งประเทศ
จากการศึึกษาข้้อมููลของ AgTech Startup Ecosystem ในต่า่ งประเทศทำ�ำ ให้้พบรููปแบบและแนวทาง
ที่�อ่ าจสามารถนำ�ำ มาประยุกุ ต์ใ์ ช้้กัับประเทศไทยได้ด้ ัังนี้้�
การลงทุุนด้า้ นการศึึกษาและงานวิจิ ััย
ประเทศที่่�มีคี วามโดดเด่่นในเรื่่อ� ง AgTech Startup Ecosystem
มัักมีีภาคการศึึกษาด้้านการเกษตรที่่�มีีชื่่�อเสีียงระดัับโลก เช่่น เนเธอร์์แลนด์์
มีีมหาวิิทยาลััยวาเกนนิงิ เก้้น นิิวซีีแลนด์์ มีีมหาวิทิ ยาลัยั แมสซีีย์์ และบราซิิลมีี
วิิทยาลััยเกษตร Luiz de Queiroz ทำำ�ให้้สามารถผลิติ งานวิิจัยั เชิิงลึกึ ที่่�มีี
คุณุ ภาพสูงู ได้อ้ ย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง นำำ�ไปสู่่�การพััฒนาเทคโนโลยีลี ้ำำ��สมัยั ที่่ก� ่อ่ ให้เ้ กิดิ
การพลิกิ ผันั ในภาคการเกษตร แต่ก่ ว่า่ จะมาถึงึ จุดุ นี้้ไ� ด้ร้ ัฐั บาลจำำ�เป็น็ ต้อ้ งลงทุนุ
กัั บ ก า ร พัั ฒ น า บุุ ค ล า ก ร แ ล ะ สิ่่� ง ส นัั บ สนุุ นด้้ า น ก า ร วิิ จัั ย เ พื่�่ อ ผ ลัั ก ดัั น
ให้เ้ กิดิ องค์ค์ วามรู้้�ใหม่ซ่ ึ่่ง� จะใช้เ้ ป็น็ ฐานในการพััฒนานวัตั กรรม กรณีที ี่่ช� ัดั เจน
ที่่�สุุดคืือประเทศอิิสราเอล ซึ่่�งลงทุุนร้้อยละ 4 ของผลิิตภััณฑ์์มวลรวมของ
ประเทศ เพื่่� อการวิิจััย นัับว่่ามากกว่่าค่่าเฉลี่่�ยของทั้้�งประเทศในยุุโรปและ
สหรัฐั อเมริิกา
สร้า้ งหน่่วยงานเชื่่�อมโยงการทำำ�งาน
ระหว่า่ งภาคธุรุ กิิจ ภาครััฐ และภาคการศึึกษา
ด้า้ นการเกษตร
กลไกการทำำ�งานร่่วมกัันระหว่่างภาคธุุรกิิจและการศึึกษาปรากฏ
ให้เ้ ห็น็ ในหลายประเทศที่่ก� ล่า่ วถึงึ ไปข้า้ งต้น้ การจัดั ตั้้ง� หน่ว่ ยงานเพื่่�อทำำ�หน้า้ ที่่�
จััดกิิจกรรมพบปะระหว่่างนัักธุุรกิิจ นัักลงทุุน ตััวแทนจากภาครััฐและ
ภาคการศึึกษา ก่่อให้้เกิิดการเรีียนรู้้�และเข้้าใจซึ่่�งกัันและกััน นำำ�ไปสู่่�การสร้้าง
นวััตกรรมที่่�ตอบโจทย์์ความต้้องการของภาคธุุรกิิจอย่่างแท้้จริิง ตััวอย่่าง
ของหน่ว่ ยงานลัักษณะนี้้� ได้แ้ ก่่ Foodvalley (เนเธอร์แ์ ลนด์)์ ที่่ม� ีกี ารจััดงาน
F&A Next เป็น็ ประจำำ�ทุุกปีี และ GrowingIL (อิิสราเอล) ซึ่่�งจััดงานประชุุม
หลากหลายรููปแบบเพื่�่ อดึึงสมาชิิกของ AgTech Ecosystem มาเจอกััน
ประเทศไทยเองก็็มีีหน่่วยงานอย่่าง ศููนย์์สร้้างสรรค์์ธุุรกิิจนวััตกรรม
การเกษตร Agrobusiness Business Creative Center (ABC Center)
ของสำำ�นัักงานนวัตั กรรมแห่ง่ ชาติทิ ี่่�ทำำ�หน้า้ ที่่�ในลัักษณะเดีียวกััน
80
จัดั ตั้้ง� โปรแกรมเร่่งการเติบิ โตของ
AgTech Startup โดยเฉพาะ
AgTech Startup เป็็นกลุ่่�มวิิสาหกิิจที่่�มีีความแตกต่่างจาก
ภาคอุตุ สาหกรรมอื่่�น ๆ และต้อ้ งการแนวทางในการบริหิ ารจััดการที่่�แตกต่า่ ง
ออกไปเช่่นกััน นี่่�จึึงเป็็นสาเหตุุว่่าทำำ�ไมเกืือบทุุกประเทศที่่�กล่่าวถึึงในบทนี้้�
ถึึ ง มีี ก า ร จัั ด ตั้้� ง โ ป ร แ ก ร ม เ ร่่ ง ก า ร เ ติิ บ โ ต ที่่� มีี ก า ร อ บ ร ม แ ล ะ ใ ห้้ คำำ� แ น ะ นำำ�
แก่ผ่ ู้้�ประกอบการกลุ่่�ม AgTech Startup โดยเฉพาะ โปรแกรมส่ว่ นใหญ่ใ่ ช้้
เวลา 6 เดืือน โดยมีเี งื่อ�่ นไขและรููปแบบคล้า้ ยคลึึงกันั คืือ การจััดกิจิ กรรม
เน้้นให้ผ้ ู้้�ประกอบการ AgTech Startup ได้้รัับคำำ�แนะนำำ�จากผู้้�มีปี ระสบการณ์์
เกี่่ย� วข้อ้ งกับั ธุรุ กิจิ เทคโนโลยีดี ้า้ นการเกษตร การทดสอบผลิติ ภัณั ฑ์ใ์ นสภาพ
จริงิ และการดูงู าน จากนั้้น� จะมีกี ารจััดวัันสาธิิต (Demo day) ซึ่่�งเป็็นการ
นำำ�เสนอทางธุุรกิิจและสาธิิตผลิิตภััณฑ์์ให้้กัับนัักลงทุุนและตััวแทนจากบริิษััท
ต่า่ ง ๆ เพื่่�อให้ไ้ ด้ร้ ับั โอกาสในการลงทุนุ บางโปรแกรมมีกี ารให้เ้ งินิ ทุนุ สนับั สนุนุ
โดยแลกเปลี่่�ยนกัับการถืือสิทิ ธิ์์ห� ุ้้�นของบริษิ ัทั ร้้อยละ 8-15
ตารางที่่� 1 ลักั ษณะเฉพาะของโปรแกรมเร่ง่ การเติิบโต AgTech Startup จากประเทศต่า่ งๆ
81
82
การรวบรวมองค์ป์ ระกอบ
AgTech Startup Ecosystem
การดำำ�เนิินธุุรกิิจทุุกรููปแบบจะเป็็นไปได้้อย่่างคล่่องตััวเมื่่�อ
องค์์ประกอบของนิิเวศธุุรกิิจนั้้�นมีีการรวมตััวกัันในทางกายภาพ ซึ่่�งจะช่่วย
ลดต้้นทุุน รวมถึึงเวลาในการเดิินทางติิดต่่อประสานงานและทำำ�ธุุรกรรม
ต่า่ ง ๆ หลายประเทศจึงึ มีแี นวทางในการจัดั พื้้�นที่่ส� ำำ�หรับั การพััฒนา AgTech
Startup Ecosystem โดยเฉพาะ เช่่น เนเธอร์์แลนด์์ มีีการก่่อตั้้�ง
Foodvalley ขึ้้น� ในเมืืองวาเกนนิงิ เก้น้ ให้ ้ มหาวิิทยาลััย AgTech Startup
สำำ�นัักงานขององค์์กรเอกชนและหน่่วยงานภาครััฐ รวมตััวอยู่่�ในพื้้� นที่่�
เดียี วกันั ในเมืืองวาเกนนิงิ เก้น้ อีกี ตัวั อย่า่ งหนึ่่ง� คืือเมืืองปิริ าซิคิ าบา ที่่ป� ระเทศ
บราซิลิ ใช้แ้ นวทางเดียี วกันั คืือ รวมเอามหาวิทิ ยาลัยั ด้า้ นการเกษตร โปรแกรม
เร่ง่ การเติบิ โต และศููนย์ป์ ระสานงาน AgTech Startup มาไว้้ในพื้้�นที่่ท� ี่่ม� ีกี าร
ทำำ�เกษตรแบบอุุตสาหกรรมอยู่่�เดิิม การรวมกลุ่่�มแบบนี้้�จะทำำ�ให้้บุุคลากรที่่�มีี
ความสามารถด้้าน AgTech Startup ได้ม้ าใช้้ชีีวิิตอยู่่�ในพื้้�นที่่�เดียี วกััน เปิดิ
โอกาสให้้มีีการแลกเปลี่่�ยนและผสมผสานองค์์ความรู้้� จนเกิิดเป็็นนวััตกรรม
ได้้ง่่าย
เพิ่่�มจำำ�นวนของ AgTech Startup
หากพิิ จารณาข้้อมููลเชิิงปริิมาณจะพบว่่า ในประเทศที่่�มีีชื่�่อเสีียง
เรื่่�อง AgTech Startup ล้้วนมีีสััดส่่วนจำำ�นวน AgTech Startup ต่่อ
ประชากร 1 ล้้านคนมาก ไลนััส พอลิิง (Linus Pauling) นักั วิทิ ยาศาสตร์์
ผู้้�ได้ร้ ัับรางวััลโนเบลเคยกล่่าวไว้ว้ ่่า “คุุณไม่ส่ ามารถมีีความคิดิ ดีี ๆ ได้้หรอก
ถ้้าไม่่มีีความคิิดเยอะ ๆ” AgTech Startup นั้้�นเปรีียบเสมืือนตััวแทน
ความคิิดดีี ๆ ด้า้ นการเกษตร ถึงึ แม้จ้ ะเป็็นที่่ท� ราบกัันดีีว่า่ วิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้
มีีโอกาสล้้มเหลวสููงมาก แต่่ก็็จำำ�เป็็นต้้องมีีการวางนโยบายผลัักดัันให้้
เกิิด AgTech Startup ใหม่่ ๆ ขึ้้�นอย่า่ งต่่อเนื่�อ่ งเพื่่�อเพิ่่�มโอกาสในการสร้้าง
เทคโนโลยีีด้้านการเกษตรที่่�จะเป็็นตััวแปรสำำ�คััญในการเพิ่่� มขีีดความสามารถ
ด้้านการแข่่งขันั ของประเทศในระดัับโลก อย่่างไรก็ต็ าม สิ่่�งที่่�ควรต้้องระวััง
คืือ การมีีจำำ�นวนวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นมากเกิินไปอาจส่่งผลให้้ค่่าเฉลี่่�ยจำำ�นวน
เงิินทุุนสนัับสนุุนต่่อวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นลดน้้อยลง ดัังนั้้�น หากต้้องการเพิ่่� ม
ปริิมาณ AgTech Startup ก็ต็ ้้องมีีแนวทางในการดึงึ ดูดู เงินิ ลงทุุนเข้้ามา
ใน AgTech Startup Ecosystem ควบคู่่�ไปด้้วย
ภาพที่�่ 3.1 จำำ�นวน AgTech Startup ทั้้ง� หมด และจำ�ำ นวน AgTech Startup
ต่่อประชากร 1 ล้า้ นคนในแต่ล่ ะประเทศ
83
อ้้างอิิง
1. Viviano F (2017) This Tiny Country Feeds the World. National Geographic. September 2017. Retrieved from:
https://www.nationalgeographic.com/magazine/2017/09/holland-agriculture-sustainable-farming/
2. KPMG (2018) Going Dutch: Opportunities for Australian agri-food sector. Retrieved from: https://home.kpmg/au/en/
home/insights/2018/08/australian-agtech-lessons-from-the-netherlands.html
3. Tracxn1 (2020) AgriTech Startups in Netherlands. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/AgriTech-Startups-in-
Netherlands
4. Startup Genome. (2019). Global Startup Ecosystem Report 2019. Retrieved from: https://startupgenome.com/gser2019
5. Truong A (2015) Huawei’s R&D spend is massive even by the standards of American tech giants. Retrieved from:
https://qz.com/374039/huaweis-rd-spend-is-massive-even-by-the-standards-of-american-tech-giants/
6. Hoenen S, Kolympiris C, Wubben E, Omta O (2018) Technology transfer in agriculture: The case of Wageningen
University. From Agriscience to Agribusiness. pp 257-276
7. Deloitte (2019) The Next Chapter for Corporate Venture Capital “Future proof” The Netherlands. Retrieved from:
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/nl/Documents/mergers-acquisitions/deloitte-nl-fa-the-next-chapter-
for-cvc.pdf
8. Deloitte (2018) Innovation bearing fruit Lessons from Israeli AgriTech Growing opportunities for Australia and
New Zealand. August 2018.
9. Tal A (2019) WORKING PAPER1: Israeli Agricultural Innovation: Assessing the Potential to Assist Smallholders. Syngenta
Foundation
10. Startup Nation Central (2020) Retrieved from: https://finder.startupnationcentral.org/
11. Startup Nation Central (2017) START-UP NATION CENTRAL: FINDER INSIGHTS SERIES AGRITECH REPORT 2017. Retrieved
from: https://www.startupnationcentral.org/wp-content/uploads/2018/06/Start-Up-Nation-Central-2017-Annual-
Report.pdf
12. The United States Studies Centre (2019) Australian Agtech Opportunities and challenges as seen from a US venture
capital perspective. The United States Studies Centre. University of Sydney.
13. Tracxn3 (2020) AgriTech Startups in Australia. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/AgriTech-Startups-in-Australia
14. MBIE (Ministry of Business, Innovation and Employment) (2020) Agritech in New Zealand INDUSTRY TRANSFORMATION
PLAN. New Zealand Government. ISBN (online): 978-1-99-000495-7
15. Tracxn4 (2020) AgriTech Startups in New Zealand. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/AgriTech-
Startups-in-New-Zealand
16. TIN (TECHNOLOGY INVESTMENT NETWORK) (2019) The Investor’s Guide to the NEW ZEALAND TECHNOLOGY SECTOR.
Ministry of Business, Innovation and Employment
17. Agfunder (2019) China AgriFood Startup Investing Report 2019.
18. Tracxn5 (2020) Startups in China. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/Startups-in-China
19. Kairos Future (2018) China’s start-up landscape (and how to engage with it). Retrieved from:
https://press.covestro.com/news.nsf/id/2018-177-EN/$file/KAIROS_ENG.pdf
20. Fiorentino M (2018) From blockchain to bugs, Shanghai’s venture capitalists see a future of good food. Retreved from:
https://www.cnbc.com/2018/04/03/bits-x-bites-shanghais-venture-capitalists-see-a-future-of-good-food.html
21. Tracxn6 (2020) AgriTech Startups in Taipei. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/Startups-in-Taipei
22. Eisenberg Jacob (2017) Islands of Agricultural Innovation — Taiwan. Retrieved from: https://medium.com/agri-futures/
islands-of-agricultural-innovation-taiwan-cb4a4b3fcacf
23. IDB (2019) Agtech Innovation Map in Latin America and the Caribbean. Inter-American Development Bank.
24. Tracxn7 (2020) Startups in Brazil. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/Startups-in-Brazil
25. Jardim Francisco (2018) Brazil Agtech Market Map: 338 Startups Innovating in Agricultural Powerhouse. Retrieved from:
https://agfundernews.com/brazil-agtech-market-map-338-startups-innovating-in-agricultural-powerhouse.html
26. Estes Vonnie (2019) 5 things being talked about in Brazil. Retrieved from: https://agfundernews.com/5-things-being-
talked-about-in-brazil.html
27. Statistics Bureau (2019) STATISTICAL HANDBOOK OF JAPAN. Ministry of Internal Affairs and Communications Japan.
Retrieved from: https://www.stat.go.jp/english/data/handbook/pdf/2019all.pdf
28. Nolet S (2017) AgTech Innovation in Japan. Retrieved from: https://blog.agthentic.com/agtech-innovation-in-
japan-25d733f9d815
29. McKinsey Japan (2016) Empowering Japanese agriculture for global impact. Retrieve from: https://www.mckinsey.com/
featured-insights/asia-pacific/strengthening-japanese-agriculture-to-maximize-global-reach
30. Innovation Lab Asia1 (2019) A Guide to The Innovation Ecosystem of Japan. Retrieve from: https://innovationlabasia.dk/
wp-content/uploads/ILA-Ecosystem-report_JAPAN.pdf
31. Tracxn8 (2020) AgriTech Startups in Japan. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/AgriTech-Startups-in-Japan
32. Cabinet Office (2019) Beyond Limits. Unlock Our Potential. Strategies for creation of startup ecosystemto compete with
the world top ecosystems. Retrieve from: https://www8.cao.go.jp/cstp/openinnovation/ecosystem/beyondlimits_en.pdf
33. Innovation Lab Asia2 (2019) Japanese Investments: Expanding to The Nordics. Retrieve from: https://innovationlabasia.
dk/wp-content/uploads/ILA-Investor-report_JAPAN.pdf
34. ASEAN Secretariat (2018) ASEAN Investment Report 2018 – Foreign Direct Investment and the Digital Economy in
ASEAN. Jakarta. November 2018
35. Tracxn9 (2020) AgriTech Startups in Singapore. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/AgriTech-Startups-in-
Singapore
36. Tracxn10 (2020)AgriTech Startups in Indonesia. Retrieved from: https://tracxn.com/explore/AgriTech-Startups-in-
Indonesia
84
85
86
4
มุุมมองของผู้�ม้ ีสี ่ว่ นเกี่่�ยวข้้อง
ของระบบนิเิ วศวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้า้ นการเกษตร
ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ประกอบด้ว้ ยกลุ่่�มสมาชิกิ หลักั
ได้แ้ ก่่ ภาครัฐั บริษิ ัทั ใหญ่่ แหล่ง่ เงินิ ทุนุ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร หน่ว่ ยงาน
บ่่มเพาะ มหาวิทิ ยาลัยั และหน่ว่ ยงานสนัับสนุุนอื่น�่ ๆ ที่�ม่ ีีบทบาทแตกต่่างกันั และ
มีีปฏิสิ ัมั พัันธ์ก์ ันั อย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง มุมุ มองของทุกุ ภาคส่ว่ นล้ว้ นมีีความสำ�ำ คัญั อย่า่ ง
มากต่อ่ การกำำ�หนดทิศิ ทางการพััฒนาของระบบนิเิ วศ ในบทนี้้จ� ึึงได้น้ ำำ�เสนอข้อ้ มููล
จากการสััมภาษณ์์ตััวแทนจากแต่่ละกลุ่่�มในระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรของประเทศไทย ซึ่่�งเป็็นข้้อมููลที่�่มีีประโยชน์์ในการกำ�ำ หนดนโยบาย
ที่่�ตอบสนองความต้้องการของทุุกฝ่่าย และก่่อให้้เกิิดระบบนิิเวศที่่�เข้้มแข็็งขึ้�้น
ได้ใ้ นอนาคต
87
การส่่งเสริิม และพััฒนาวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นถืือเป็็นหนึ่่�งในนโยบายหลัักของประเทศไทยในปััจจุุบััน หน่่วยงานภาครััฐ
หลายแห่่งจึงึ มีีการกำำ�หนดตััวชี้้�วััดผลการดำำ�เนินิ งานที่่เ� กี่่�ยวข้อ้ งกัับการส่่งเสริิมวิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้นอย่่างชััดเจน โดยครอบคลุมุ
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ทุกุ กลุ่่�ม รวมถึงึ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ซึ่่ง� ภาครัฐั มองว่า่ เป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ในการสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ และ
เพิ่่�มศัักยภาพในการแข่่งขัันให้้กัับภาคการเกษตร แนวทางการสนัับสนุุนมีีอยู่่�หลายรููปแบบ เช่่น การจััดกิิจกรรมอบรมเชิิง
ปฏิิบัตั ิกิ าร จัดั แข่่งขันั และพาผู้้�ประกอบการวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นไปดูงู าน รวมไปถึึงให้้บริกิ ารข้้อมููล และเปิิดพื้้�นที่่ใ� ห้้วิิสาหกิจิ เริ่่�ม
ต้น้ ได้เ้ ข้า้ มาทดสอบเทคโนโลยีี ในส่ว่ นของหน่ว่ ยงานที่่เ� ป็น็ สถาบันั การเงินิ ก็ม็ ีโี ครงการให้ก้ ู้้�เงินิ ดอกเบี้้ย� ต่ำำ�� แก่ว่ ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้
โดยเฉพาะกลุ่่�มที่่�มีีเทคโนโลยีีซึ่่�งสามารถยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตของผู้้�คนในชุุมชนได้้ นอกจากนี้้�บางหน่่วยงานก็็กำำ�ลัังเตรีียม
สร้้างกลไกในการเข้้าไปร่่วมทุุนกับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรด้้วย
แม้้ว่่าภาครััฐจะไม่่ได้้มีีการกำำ�หนดนโยบายในการสนัับสนุุนวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตร
ในกลุ่่�มเทคโนโลยีีด้า้ นใดด้้านหนึ่่ง� โดยเฉพาะ แต่จ่ ากการเก็็บข้้อมูลู พบว่่า กลุ่่�มเทคโนโลยีี
แปรรูปู ผลผลิติ เกษตร กลุ่่�มเทคโนโลยีแี พลตฟอร์ม์ ที่่ช� ่ว่ ยให้เ้ กษตรกรเข้า้ ถึึงตลาด กลุ่่�ม
เทคโนโลยีีการจััดการฟาร์์ม และกลุ่่�มเทคโนโลยีีชีีวภาพ ได้้รัับความสนใจจากภาครััฐ
มากกว่า่ กลุ่่�มอื่�น่ ๆ
ในมุมุ มองของภาครัฐั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของประเทศไทยยังั มีขี นาดเล็ก็ เมื่อ�่ เทียี บกับั ในต่า่ งประเทศ และ
มีีแนวโน้้มขาดแคลนเงิินลงทุุนในระยะยาว ภาครััฐจึึงอาจต้้องยื่่�นมืือเข้้าไปช่่วยทั้้�งในเชิิงของการให้้เงิินทุุนด้้วยตััวเอง และ
การสร้้างเครืือข่่ายเพื่�่อหาผู้้�ร่่วมทุุน อย่่างไรก็็ดีีการช่่วยเหลืือของภาครััฐสามารถทำำ�ได้้เพีียงส่่วนหนึ่่ง� เท่่านั้้�น วิิสาหกิิจเริ่่�ม
ต้น้ ด้า้ นการเกษตรจำำ�เป็น็ จะต้อ้ งเติบิ โตได้ด้ ้ว้ ยตัวั เองเป็น็ หลักั โดยต้อ้ งมีคี วามสามารถในการสร้า้ งนวัตั กรรมที่่แ� ตกต่า่ งเพื่�่อ
ช่ว่ ยลดต้้นทุนุ และลดความเสี่่�ยงในการสููญเสียี ผลผลิิตในภาคการเกษตรได้้
หน่่วยงานภาครััฐมัักถููกมองว่่าเข้้าถึึงยาก และทำำ�งานช้้าอยู่่�เสมอ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นบางส่่วนจึึงไม่่มีีแรงจููงใจในการ
ปฏิิสััมพัั นธ์์กัับหน่่วยงานรััฐ ทั้้�งที่่�ในปััจจุุบัันการช่่วยเหลืือวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นนัับเป็็นหนึ่่�งในภารกิิจหลัักของหน่่วยงานภาครััฐ
ด้ว้ ยมองเห็น็ ว่า่ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรมีศี ักั ยภาพในการนำำ�ทรัพั ยากรของหน่ว่ ยงานลงไปใช้ใ้ นพื้้�นที่่จ� ริงิ โดยสามารถ
สร้า้ งคุณุ ประโยชน์ห์ ลากหลายแก่เ่ กษตรกร หน่ว่ ยงานภาครัฐั จึงึ อยากกระตุ้้�นให้ ้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรเข้า้ มาทำำ�งาน
ร่่วมกััน ทั้้�งนี้้�หากมีีผลประโยชน์์เกิิดขึ้้�น วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรสามารถเจรจาต่่อรองกัับภาครััฐเพื่�่ อจััดทำำ�ข้้อตกลง
ในการแบ่่งปัันผลประโยชน์ท์ ี่่�ทั้้�งสองฝ่่ายพอใจได้้
88
บริษิ ััทใหญ่่มองว่า่ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรในประเทศไทยยังั คงต้้องพััฒนาในเรื่่อ� งความเป็น็ มืืออาชีพี ทั้้ง� ใน
ด้า้ นการพััฒนาเทคโนโลยีแี ละการทำำ�ธุรุ กิจิ จึงึ จะสามารถแข่ง่ ขันั กับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรในต่า่ งประเทศได้้ เทคโนโลยีี
ของ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรในประเทศไทยส่่วนใหญ่่ขาดความยืืดหยุ่่�นและไม่่มีีประสิิทธิิภาพมากพอที่่�จะนำำ�มาปรัับใช้้
กัับบริิษััทใหญ่่ที่่�ทำำ�เกษตรในระบบอุุตสาหกรรม เป็็นผลให้้บริิษััทใหญ่่ต้้องหัันไปใช้้เทคโนโลยีีจากต่่างประเทศซึ่่�งมีีศัักยภาพ
มากกว่า่ สาเหตุหุ นึ่่ง� ที่่ท� ำำ�ให้เ้ ป็น็ เช่น่ นี้้เ� พราะการพััฒนาเทคโนโลยีไี ม่ไ่ ด้เ้ กิดิ ขึ้้น� จากการยึดึ ลูกู ค้า้ เป็น็ ตัวั ตั้้ง� วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ น
การเกษตรมักั มีคี วามเชี่่ย� วชาญในเทคโนโลยีบี างอย่า่ งอยู่่�เดิมิ และพยายามนำำ�เทคโนโลยีนี ั้้น� มาปรับั ใช้ใ้ นด้า้ นการเกษตร ทั้้ง� ที่่�
ยัังไม่่ได้้สััมผััสกัับเนื้้�องานจริิงมากพอ นอกจากนี้้�การทำำ�งานกัับบริิษััทใหญ่่ในปััจจุุบัันจำำ�ต้้องมีีการรัับประกัันผลลััพธ์์ หาก
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรไม่่มั่่�นใจว่่าผลิิตภััณฑ์์ของตััวเองจะทำำ�งานได้้ตามที่่�ตกลงจริิงๆ ก็็คงไม่่มีีโอกาสร่่วมงานกัับ
บริษิ ัทั ใหญ่่ การทำำ�งานกัับบริษิ ัทั ใหญ่่นั้้น� ถืือว่่ามีีประโยชน์์ในแง่่ที่่ � วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรจะสามารถเข้า้ ถึงึ ทรััพยากร
บางอย่า่ งที่่ต� ัวั เองไม่ม่ ีไี ด้้ และเข้า้ ถึงึ ตลาดได้ง้ ่า่ ยขึ้้น� แต่ว่ ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรจำำ�เป็น็ จะต้อ้ งปรับั ตัวั เข้า้ หาบริษิ ัทั ใหญ่่
เพื่่�อให้้เกิดิ ความสัมั พัันธ์์ที่่�เป็็นประโยชน์์กับั ทั้้ง� สองฝ่่าย
กลุ่่�มเทคโนโลยีที ี่่บ� ริษิ ัทั ใหญ่ใ่ ห้ค้ วามสนใจได้แ้ ก่่ เทคโนโลยีชี ีวี ภาพ, การบริหิ ารจัดั การฟาร์ม์
เซนเซอร์์ และ ระบบ IoT, การจัดั การหลัังการเก็บ็ เกี่่ย� ว ขนส่ง่ และตรวจสอบย้อ้ นกลับั ,
เทคโนโลยีีการจััดการห่่วงโซ่่อุุปทานของสิินค้้าเกษตร และแพลตฟอร์์มการขายสิินค้้า
เกษตรที่่ไ� ม่ต่ ้อ้ งอาศััยพ่่อค้า้ คนกลาง
หากต้้องการเห็็นวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรของประเทศไทยพััฒนาไปได้้ไกล บริิษััทใหญ่่เสนอว่่าภาครััฐควร
ลดงบประมาณในการจััดงานสััมมนาหรืืองานประกวดในประเทศ และนำำ�งบประมาณมาใช้้ในการให้้ความรู้้�ด้้านเทคโนโลยีีแก่่
เกษตรกร รวมทั้้ง� ต้อ้ งพยายามดึงึ ดูดู ผู้้�มีสี ่ว่ นได้เ้ สียี ของ ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ในระดับั โลกเข้า้ มาลงทุนุ
ภายในประเทศ เพื่่�อทำำ�ให้้ในระบบนิิเวศเกิิดการแข่่งขันั ที่่เ� ข้ม้ ข้้นมากกว่่าที่่�เป็น็ อยู่่�ในปัจั จุบุ ันั การเปิดิ รัับหน่ว่ ยงาน บริษิ ัทั และ
บุุคลากรต่่างชาติิเข้้ามาทำำ�ธุุรกิิจยัังส่่งผลให้้บุุคลากรของประเทศไทยได้้เรีียนรู้้�และทำำ�ความเข้้าใจบริิบท รวมถึึงปััญหาของ
ธุรุ กิจิ เกษตรในระดับั โลกมากขึ้้น� กว่า่ เดิมิ ที่่ส� ำำ�คัญั ยังั เป็น็ การช่ว่ ยสร้า้ งเครืือข่า่ ยให้ ้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทยมีี
โอกาสทำำ�ธุรุ กิจิ ในระดับั โลกมากขึ้้น� ด้ว้ ย ประเทศไทยถืือว่า่ มีคี วามได้เ้ ปรียี บทั้้ง� ด้า้ นทรัพั ยากรแหล่ง่ ท่อ่ งเที่่ย� ว แม้แ้ ต่อ่ ัธั ยาศัยั
ของผู้้�คน ซึ่่�งดึึงดูดู ให้้หน่่วยงาน บริษิ ััท และบุุคลากรต่่างชาติิที่่ม� ีีศักั ยภาพสููงสนใจเข้า้ มาลงทุนุ
89
แหล่่งเงินิ ลงทุุนหลักั ของ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตรได้แ้ ก่่ นัักลงทุุนบุุคคล (Angel) บริิษัทั ร่่วมทุุน (Venture
Capital หรืือ VC) และบริิษัทั ร่่วมทุุนในเครืือของบริิษััทแม่่ (Corporate Venture Capital หรืือ CVC) แต่่ละแห่่งล้ว้ นมีี
แนวทางและเงื่่อ� นไขการลงทุนุ ที่่�แตกต่า่ งกััน ในกรณีขี อง VC เน้้นลงทุุนในวิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ที่่อ� ยู่่�ในระยะเติบิ โตอย่่างรวดเร็็ว
และลงทุุนกัับเทคโนโลยีีที่่�มีีอิิทธิิพลกัับคนเป็็นหลัักล้้านคนขึ้้�นไป หรืืออีีกนััยหนึ่่�งต้้องเป็็นเทคโนโลยีีที่่�มีีโอกาสขยายตลาดได้้
มาก ไม่ไ่ ด้เ้ น้้นลงทุนุ ในกลุ่่�มเทคโนโลยีใี ดเป็น็ พิิเศษ โดยการลงทุุนจะพิิจารณาความเหมาะสมในสถานการณ์์ปััจจุุบันั เป็็นหลััก
ในขณะที่่� CVC ไม่่ได้ม้ ุ่่�งหวัังการลงทุนุ เพื่่�อผลตอบแทนด้า้ นการเงิินเป็น็ หลััก แต่เ่ น้้นการลงทุุนเชิิงกลยุุทธ์์เพื่�่อให้้ได้้บุคุ ลากร
หรืือเทคโนโลยีมี าสนับั สนุนุ การดำำ�เนินิ งานของบริษิ ัทั ซึ่่ง� บางแห่ง่ มีกี ารลงทุนุ ในวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ตั้้ง� แต่ร่ ะยะทดสอบไอเดียี (Pre-seed)
ในมุุมมองของแหล่่งเงิินลงทุุน วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรเป็็นแนวโน้้มใหม่่ที่่�เพิ่่� งจะเริ่่�มเติิบโตและมีีความ
สอดคล้้องกัับบริิบทของประเทศไทย ซึ่่�งมีีพื้้� นฐานองค์์ความรู้้�และทรััพยากรที่่�เอื้้�อต่่อการพัั ฒนาเทคโนโลยีีด้้านการเกษตร
มากกว่่าในหลายประเทศ ทั้้�งตลาดที่่�มีีขนาดใหญ่่ มีีโอกาสรออยู่่�มากมาย และมีีปััญหาที่่�รอการแก้้ไขอีีกนัับไม่่ถ้้วน อย่่างไร
ก็ต็ าม วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทยตอนนี้้ย� ังั ล้า้ หลังั กว่า่ ต่า่ งประเทศในเชิงิ ของความก้า้ วหน้า้ ด้า้ นเทคโนโลยี ี มอง
ในแง่ด่ ีีคืือยัังมีชี ่่องว่า่ งสำำ�หรัับการพััฒนาอยู่่�อีีกมาก
ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของประเทศไทยมีปี ัญั หาในแง่ข่ าดความร่ว่ มมืือกันั ระหว่า่ งสมาชิกิ ในระบบ
นิเิ วศ โดย วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรมักั สร้า้ งผลิติ ภัณั ฑ์ซ์ ้ำำ��ๆ กันั แข่ง่ กันั เองทั้้ง� ที่่ใ� ช้ข้ ้อ้ มูลู ชุดุ เดียี วกันั อาจเพราะทัศั นคติิ
แบบนี้้เ� องจึงึ ยัังไม่ม่ ี ี วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรใดสร้า้ งสรรค์เ์ ทคโนโลยีีซึ่่ง� สามารถขยายตััวหรืือเติบิ โตได้้อย่่างรวดเร็็ว
เหมืือนในต่่างประเทศ ตััวแทนจากแหล่่งเงิินทุุนมีีความเห็็นว่่าไม่่อยากให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรมาแข่่งกัันตััดราคา
แต่่อยากให้้มาร่่วมมืือกัันแก้้ปััญหาให้้เกษตรกรมากกว่่า นอกจากนี้้�เมื่่�อวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรจะขยายตลาดควรหา
ผู้้�ที่่ม� ีีความเชี่่ย� วชาญเฉพาะด้้านมาจััดการ ผู้้�ก่่อตั้้ง� ไม่ค่ วรผููกขาดงานทุุกส่่วนไว้้ที่่ต� ัวั คนเดีียว
แหล่่งเงิินลงทุุน มีีข้้อเสนอถึึง วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตร ภาครััฐ และหน่่วยงานต่่างๆ ว่่าควรต้้องแบ่่งปััน
ข้้อมูลู และกำำ�หนดทิศิ ทางการพััฒนาแต่่ละภาคส่ว่ นให้้เป็น็ ไปในทิศิ ทางเดียี วกััน ในปััจจุบุ ัันดููเหมืือนว่า่ รััฐบาลจะไม่ไ่ ด้ส้ นใจจะ
พััฒนา วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรมากเท่า่ ที่่ค� วร หากต้อ้ งการให้ว้ ิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรเติบิ โตก็ค็ วรต้อ้ งส่ง่ เสริมิ
การใช้้เทคโนโลยีีให้้เกษตรกร และเปิิดโอกาสให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรได้้เข้้าร่่วมในโครงการของรััฐบาลบ้้าง
อาจเริ่่�มต้้นจากโครงการขนาดเล็็ก จะได้้ส่่งเสริิมความร่่วมมืือระหว่่างบริิษััท ส่่วนภาคการศึึกษาทำำ�ได้้ดีีแล้้วในการส่่งเสริิม
นัักศึึกษาให้้เป็็นผู้้�ประกอบการวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรแต่่ต้้องพยายามให้้นัักศึึกษาได้้ทำำ�เรื่่�องที่่�ถนััด อย่่าให้้ทำำ�หลาย
อย่า่ งพร้้อมกันั ส่่วน VC และ CVC ไม่่ควรมุ่่�งหวัังแต่่ผลกำำ�ไรในระยะสั้้น� ต้อ้ งเน้้นช่่วยให้้วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ด้้านการเกษตร
เติิบโตก่่อนจากนั้้น� ผลกำำ�ไรจะตามมาเอง
90
4.4.1 มุุมมองของ วิิสาหกิจิ เริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตร
ต่่อภาพรวมของระบบนิิเวศวิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร
จากการสำำ�รวจ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร
ส่่วนหนึ่่�งมีีความเห็็นว่่า ระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรของประเทศไทยมีีการพัั ฒนาไปในทิิศทางที่่�ดีี
มีคี วามหลากหลายด้า้ นเทคโนโลยีี หน่ว่ ยงานที่่เ� ป็น็ สมาชิกิ
ของระบบนิิเวศมีีความตื่่�นตััวในระดัับหนึ่่�ง ปััจจััยภายใน
ประเทศไทยบางอย่่าง ตอนนี้้�เอื้้�อต่่อการเติิบโตของ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร เช่่น ต้้นทุุนด้้านพื้้� นที่่�
ทรััพยากรธรรมชาติิและทรััพยากรบุุคคลที่่�ยัังถืือได้้ว่่า
ต่ำำ�� กว่่าในต่่างประเทศ อย่่างไรก็็ตามเมื่่�อเทีียบกัับใน
ต่่างประเทศ ระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร
ของไทยยัังเพิ่่� งอยู่่�ในช่่วงเริ่่�มต้้น เกษตรกรส่่วนใหญ่่
ยังั ไม่ม่ ีีความเข้้าใจ และกัังวลเรื่่�องความคุ้้�มค่า่ ของการใช้้
เทคโนโลยีี ดัังนั้้�นทุุกภาคส่่วนอาจต้้องร่่วมกัันให้้ความรู้้�
ความเข้้าใจแก่่เกษตรกร จุดุ ด้อ้ ยสำำ�คััญของ ระบบนิเิ วศ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรในประเทศไทยคืื อ
การขาดแคลน Deep Tech ซึ่่�งถืือเป็็นตััวแปรหลัักใน
การสร้้างมููลค่่าให้้กัับระบบนิิเวศในระยะยาว สาเหตุุหนึ่่�ง
เพราะสมาชิิกในระบบนิิเวศส่่วนใหญ่่มีีมุุมมองความ
ต้้องการผลตอบแทนในระยะสั้้�น จึึงมัักไม่่สนัับสนุุนการ
พััฒนา Deep Tech ซึ่่�งต้้องใช้้เวลานานในการพััฒนา
อีีกสาเหตุุคืือวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรของไทยมีี
ประสบการณ์์น้้อยจึึงอาจไม่่มีีศัักยภาพมากพอในการ
พััฒนา Deep Tech
91
กิิจกรรมต่่างๆ อาทิิ การจััดประกวด การอบรม การจััดแข่่งขัันให้้
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร หรืือการส่่งเสริิมให้้เยาวชนเข้้ามาแก้้
ปัญั หาที่่เ� กิดิ ขึ้้น� จริงิ ในอุตุ สาหกรรมเกษตร ซึ่่ง� จัดั ขึ้้น� โดยหน่ว่ ยงานต่า่ ง
ๆ ในระบบนิิเวศนับั ว่่าเป็น็ กิจิ กรรมที่่�ดีมี ีปี ระโยชน์์ แต่่ทั้้ง� นี้้ท� ั้้�งนั้้�นหน่ว่ ย
งานที่่�เกี่่�ยวข้้องหรืือผู้้�จััดงานจำำ�เป็็นต้้องปกป้้องไอเดีียของผู้้�เข้้า
แข่ง่ ขันั ไม่ใ่ ห้ถ้ ูกู ผู้้�อื่น�่ นำำ�ไปใช้โ้ ดยไม่ไ่ ด้ร้ ับั อนุญุ าต สำำ�หรับั ประเด็น็ ในการ
จัดั ประกวดควรเลืือกสรรให้ต้ รงกับั ความต้อ้ งการของภาคการเกษตร
และผู้้�จัดั งานต้อ้ งตระหนักั ว่า่ การส่ง่ เสริมิ ให้ผ้ ู้้�เข้า้ ร่ว่ มพััฒนาเทคโนโลยีี
เพื่่�อแก้ป้ ัญั หาเพีียงอย่า่ งเดียี วจะไม่ส่ ามารถนำำ�ไปสู่่�การแก้ป้ ัญั หาในภาค
การเกษตรได้อ้ ย่า่ งยั่่ง� ยืืน ต้อ้ งทำำ�ให้ผ้ ู้้�เข้า้ ร่ว่ มมีมี ุมุ มองธุรุ กิจิ ควบคู่่�กันั
ไปด้ว้ ย ซึ่่ง� อาจทำำ�ได้ด้ ้ว้ ยการสอดแทรกกิจิ กรรมอบรมและพาไปดูงู าน
การบริหิ ารจัดั การ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรนั้้น� ต้อ้ งใช้อ้ งค์ค์ วามรู้้�
ที่่�หลากหลาย จึึงควรเน้้นกิิจกรรมที่่�รวบรวมคนจากหลากหลายสาขา
เข้า้ ด้้วยกันั เป็็นทีมี เพราะคนเพีียงคนเดีียวไม่่สามารถทำำ�ได้ท้ ุกุ อย่่าง
ภาครััฐมีีส่่วนอย่่างมากในการเสริิมสร้้างความแข็็งแกร่่งให้้
ระบบนิเิ วศวิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้ ด้า้ นการเกษตร โดยเฉพาะองค์์ความรู้้�มาก
มายจากงานวิจิ ัยั ต่า่ งๆ แต่ส่ ำำ�หรับั การแก้ป้ ัญั หาให้ก้ ับั เกษตรกรภาครัฐั
ไม่ค่ วรนำำ�องค์ค์ วามรู้้�ไปใช้ใ้ นการสร้า้ งเทคโนโลยีโี ดยตรง เนื่่�องจากจะ
ทำำ�ให้้การแก้้ปััญหาถููกผููกติิดกัับจำำ�นวนงบประมาณที่่�ได้้ในแต่่ละปีี ส่่ง
ผลให้้ไม่่เกิิดความยั่่�งยืืนในการพัั ฒนา ดัังนั้้�นจึึงควรมีีกลไกในการ
ถ่า่ ยทอดองค์ค์ วามรู้้�ให้ ้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรเพื่�่อนำำ�ไปใช้ต้ ่อ่ ย
อดเป็็นธุุรกิิจแทน ทั้้�งนี้้� วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร เองก็็จะได้้
ประหยััดทรััพยากรในการพัั ฒนาเทคโนโลยีี และยัังเกิิดเป็็นธุุรกิิจที่่�มีี
ความยั่่�งยืืนอีีกด้้วย ดัังเช่่นในต่่างประเทศรููปแบบการนำำ�ผลงานวิิจััย
จากภาครััฐมาต่่อยอดเป็็นธุุรกิิจโดยวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นนี้้�เป็็นสิ่่�งที่่�กระทำำ�
กันั มานานแล้้ว
ภาครัฐั มักั มีกี ารสนับั สนุนุ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรโดย
การจััดการประกวด ซึ่่�งถืือเป็็นเรื่�่องดีีในการกระตุ้้�นให้้เกิิดการแข่่งขััน
ทางด้า้ นความคิดิ แต่อ่ ีกี มุมุ หนึ่่ง� ก็ถ็ ืือเป็น็ ระบบการสร้า้ งดาวเด่น่ ซึ่่ง� จะ
มีีวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นแค่่บางแห่่งที่่�เหนืือกว่่าคู่่�แข่่งอย่่างชััดเจนจนกระทั่่�ง
ได้้รัับการอุ้้�มชููจากภาครััฐ แน่่นอนว่่าบริิษััทเหล่่านี้้�อาจเติิบโตไปเป็็น
บริิษััทขนาดใหญ่่ที่่�สร้้างมูลู ค่า่ ให้้กัับประเทศได้ม้ หาศาล แต่่บริิษััทใหญ่่
เพีี ยงไม่่กี่่�แห่่งอาจผููกขาดตลาด ก่่อให้้เกิิดสถานการณ์์ผู้้�ชนะกิินรวบ
ซึ่่�งไม่่เป็็นผลดีีต่่อ ระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร ดัังนั้้�น
กลไกการสนับั สนุนุ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของภาครัฐั จึงึ ต้อ้ ง
ถููกออกแบบโดยการมองผลประโยชน์์อัันจะเกิิดขึ้้�นกัับระบบนิิเวศแบบ
องค์ร์ วม นอกจากนี้้�การจััดงานประกวดมักั ใช้้งบประมาณจำำ�นวนมาก
ไปกับั การจัดั งาน ทั้้ง� ที่่เ� งินิ เหล่า่ นี้้ห� ากมีกี ลไกให้น้ ำำ�มาสนับั สนุนุ วิสิ าหกิจิ
เริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรโดยตรงจะเกิิดประโยชน์์อย่่างเป็็นรููปธรรมต่่อ
ระบบนิิเวศวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร ในภาพรวมมากกว่่า ภาค
รัฐั มีกี ารตั้้ง� หน่ว่ ยงานเร่ง่ สร้า้ งขึ้้น� มาเพื่�่อสนับั สนุนุ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้ว้ ย
ถืือเป็็นเรื่�่องดีีเช่่นกัันแต่่ต้้องมีีการสร้้างตััวชี้้�วััดผลการดำำ�เนิินงานที่่�
เหมาะสม เพราะในปััจจุุบัันหน่่วยงานเหล่่านี้้�มัักมุ่่�งเน้้นทำำ�งานให้้ตอบ
โจทย์์ตััวชี้้�วััดเชิิงปริิมาณจากการส่่งวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นเข้้าประกวด
มากกว่า่ การส่่งเสริมิ ให้เ้ กิิดธุุรกิจิ ที่่ย� ั่่�งยืืน
92
4.4.2 อุุปสรรคในการทำ�ำ งานและข้้อเสนอ
ของวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตร
4.4.2.1 ขาดแคลนเงิินทุุน
ประเด็น็ เรื่อ�่ งการขาดแคลนเงินิ ทุนุ นับั เป็น็ ปัญั หาหลักั ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ทุกุ แห่ง่
ทั่่�วโลก กิิจการวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นต้้องใช้้เงิินทุุนจำำ�นวนมากโดยเฉพาะช่่วงที่่�มีีการขยาย
กิิจการในประเทศไทย เงิินลงทุุนในวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรถืือว่่าหาได้้ยากเพราะ
แหล่่งที่่�มาของเงิินทุุนมีีน้้อยและไม่่มีีความหลากหลาย หากเป็็นวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรที่่ใ� ช้้ Deep Tech ก็ย็ ิ่่ง� หาทุนุ ยากขึ้้น� ไปอีีก วิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร ที่่�
ทำำ�งานให้้กัับภาครััฐยัังต้้องประสบปััญหาเรื่�่องการเบิิกจ่่ายเงิินซึ่่�งกิินระยะเวลายาวนาน
ทำำ�ให้้บริิษััทต้้องขาดเงิินทุุนหมุุนเวีียน การกู้้�เงิินจากสถาบัันการเงิินก็็ทำำ�ได้้ลำำ�บากเพราะ
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร มักั ไม่ม่ ีหี ลักั ทรัพั ย์ค์ ้ำำ��ประกันั บางบริษิ ัทั ถึงึ กับั ต้อ้ งใช้เ้ งินิ
กู้้�นอกระบบเพื่่� อให้้เกิิดสภาพคล่่องทางการเงิิน ดัังนั้้�นผู้้�บริิหารของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรจำำ�เป็น็ ต้อ้ งมีที ัักษะในการบริิหารเงิินทุนุ เพื่�่อความอยู่่�รอดของบริิษัทั
ข้้อเสนอ
ทุนุ การพัั ฒนาผลิิตภัณั ฑ์์จากภาครััฐ
ปัจั จุบุ ันั ภาครัฐั มีกี ลไกจัดั สรรเงินิ ทุนุ เพื่่�อสนับั สนุนุ การทำำ�งานวิจิ ัยั
แต่่ควรเพิ่่� มเติิมเงิินทุุนสำำ�หรัับต่่อยอดงานวิิจััยเพื่�่ อพัั ฒนาเป็็น
ผลิติ ภัณั ฑ์อ์ อกสู่่�ตลาดจริงิ โดยกรรมการคัดั สรรผู้้�ได้ร้ ับั ทุนุ ควรมีี
ตััวแทนที่่�มาจากธนาคาร เพื่่�อให้้ธนาคารมีีความเข้้าใจการทำำ�งาน
ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ซึ่่ง� จะส่ง่ ผลดีตี ่อ่ การพิิจารณา
ปล่อ่ ยเงิินกู้้�ให้้กัับวิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตร
ปรัับปรุุงเงื่�อ่ นไขการให้้เงินิ กู้้�ของธนาคาร
แม้้ในปััจจุุบัันธนาคารส่่วนมากมีีแนวทางการสนัับสนุุนเงิินกู้้�
ดอกเบี้้�ยต่ำำ�� แก่่กิิจการขนาดเล็็กเพื่่� อแก้้ปััญหาสภาพคล่่อง แต่่
เกณฑ์์ในการพิิ จารณาปล่่อยเงิินกู้้�ควรต้้องปรัับเปลี่่�ยนให้้เอื้้�อต่่อ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรมากขึ้้�น โดยเฉพาะเงื่�่อนไขเรื่�่อง
อายุุของกิิจการ ธนาคารมัักกำำ�หนดอายุุขั้้�นต่ำำ��ของกิิจการที่่�มีี
คุุณสมบััติิในการได้้รัับเงิินกู้้� โดยบางกรณีีอาจต้้องมีีอายุุกิิจการ
มากถึึง 7 ปีีโดยอิิงจากหนัังสืือจดทะเบีียน ทำำ�ให้้ วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้
ด้้านการเกษตร ส่ว่ นใหญ่่ซึ่่ง� เป็็นกิิจการที่่�เพิ่่�งก่อ่ ตั้้�งได้ไ้ ม่่กี่่�ปีีหมด
โอกาสในการเข้า้ ถึึงเงินิ กู้้�
สร้้างกลไกจัับคู่่�นักั ลงทุนุ กับั
วิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตร
ภาคเอกชนและภาครัฐั ควรร่ว่ มกันั จัดั กิจิ กรรมให้ ้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้
ด้้านการเกษตร ได้้มีีโอกาสนำำ�เสนอผลิิตภััณฑ์์แก่่นัักลงทุุนที่่�มีี
ศัักยภาพ เพื่่� อเพิ่่� มโอกาสในการได้้รัับเงิินลงทุุน และในขณะ
เดียี วกััน ผู้้�บริิหารวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตร ก็็อาจได้ร้ ัับฟังั
หรืือแลกเปลี่่�ยนความคิิดเห็็นกัับนัักลงทุุนนำำ�ไปสู่่�การปรัับแต่่ง
โมเดลธุุรกิิจและผลิิตภััณฑ์์ให้้ดีียิ่่�งขึ้้�น เป็็นที่่�ทราบกัันดีีว่่าการจััด
กิิจกรรมลัักษณะนี้้�มีีอยู่่�บ้้างแล้้วในประเทศไทย แต่่อาจต้้องมีี
ความถี่่ใ� นการจัดั และมีกี ารเชิญิ ผู้้�มีสี ่ว่ นได้ส้ ่ว่ นเสียี ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั
วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรมาเข้้าร่่วมให้้มากขึ้้�นกว่่าเดิมิ
93
4.4.2.2 กฎระเบีียบที่่ไ� ม่่เอื้้อ� ต่่อการทำ�ำ ธุรุ กิจิ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร มัักนำำ�เสนอเทคโนโลยีีใหม่่ในรููปของผลิิตภััณฑ์์
หรืือบริกิ ารที่่ม� ีอี ยู่่�น้อ้ ยหรืือไม่เ่ คยปรากฏในตลาด ทำำ�ให้ห้ น่ว่ ยงานภาครัฐั ที่่ม� ีบี ทบาทในการ
ควบคุมุ มาตรฐานของสินิ ค้า้ หรืือบริกิ ารเหล่า่ นั้้น� ยังั ไม่ม่ ีกี ฎระเบียี บอันั ชัดั เจนในการควบคุมุ
ซึ่่ง� ส่ง่ ผลให้ก้ ระบวนการนำำ�เทคโนโลยีเี ข้า้ สู่่�ตลาดมีคี วามล่า่ ช้า้ อีกี ปัญั หาหนึ่่ง� คืือกฎระเบียี บ
บางอย่า่ งล้า้ สมัยั ไม่่ได้ร้ ับั การปรับั ปรุงุ ให้้สอดคล้้องกัับบริิบทในยุุคปัจั จุบุ ััน กลายเป็น็ ข้้อ
จำำ�กััดในการพัั ฒนาเทคโนโลยีีของ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร นอกจากนี้้�วิิสาหกิิจ
เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรบางแห่ง่ จำำ�เป็น็ ต้อ้ งนำำ�เข้า้ ส่ว่ นประกอบ อุปุ กรณ์ห์ รืือเทคโนโลยีจี าก
ต่่างประเทศ แต่่กฎระเบีียบในการนำำ�เข้้าสิินค้้าบางประเภทไม่่ชััดเจนหรืือไม่่เคยมีีมาก่่อน
เป็็นสาเหตุุให้้กระบวนการนำำ�เข้้าล่่าช้า้ จนอาจเกิดิ ความเสียี หายกัับธุรุ กิจิ ได้้
ข้้อเสนอ
จััดตั้้�งพื้้� นที่่ป� ลอดภััยในการทดลองและทดสอบ
(Sandbox)
ภาครััฐควรจััดพื้้� นที่่�ผ่่อนปรนหรืือยกเว้้นกฎระเบีียบบางอย่่างเพื่่� อเปิิดโอกาสให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรได้้
ประเมิินศักั ยภาพของเทคโนโลยีีใหม่่ในสถานการณ์์ที่่ใ� กล้้เคีียงกัับความเป็น็ จริงิ
ปรับั ปรุุงกฎระเบีียบให้้เหมาะสมกัับบริิบทปัจั จุบุ ััน
ภาครัฐั ควรมีกี ารปรับั ปรุุงกฎระเบียี บ เช่น่ การขอใบอนุญุ าต การขึ้้น� ทะเบียี น อััตราภาษีี การนำำ�เข้้าและส่่งออกสิินค้้า
อย่่างสม่ำำ��เสมอเพื่่�อให้้สอดคล้้องกัับสถานการณ์์ และช่่วยลดภาระให้้กัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรนอกจากนี้้�
ยัังควรต้้องลดความซ้ำำ��ซ้อ้ นในกระบวนการขึ้้�นทะเบีียนหรืือขออนุุญาตต่่างๆ เพื่�่อให้้กระบวนการทางราชการมีีความ
สะดวกรวดเร็็วกว่า่ เดิมิ
4.4.2.3 เกษตรกรไม่เ่ ข้้าใจเทคโนโลยีี
เกษตรกรคืือลููกค้้าหลัักของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรในการนำำ�เทคโนโลยีี
เข้้าไปช่่วยแก้้ปััญหาด้้านเกษตรกรรม แต่่เกษตรกรส่่วนใหญ่่มัักไม่่มีีความรู้้�เกี่่�ยวกัับ
เทคโนโลยีี บางส่ว่ นกังั วลเกี่่ย� วกับั ความคุ้้�มค่า่ ของเทคโนโลยีี ในปัจั จุบุ ันั ค่า่ อายุเุ ฉลี่่ย� ของ
เกษตรกรในประเทศไทยมีีแนวโน้้มสููงขึ้้�นอย่่างรวดเร็็ว และคนสููงอายุุย่่อมมีีแนวโน้้มใน
การรัับความเสี่่�ยงได้้น้้อยลงโดยธรรมชาติิ จึึงเป็็นการยากที่่�จะจููงใจเกษตรกรให้้หัันมา
ทดลองใช้้เทคโนโลยีใี หม่ๆ่
ข้้อเสนอ
เพิ่่� มช่อ่ งทางการให้้ความรู้�้แก่่เกษตรกร
แม้้ภาครััฐได้้จััดโครงการอบรมเกษตรกรอย่่างต่่อเนื่�่องเป็็นปกติิ แต่่อาจต้้องมีีการเพิ่่� มช่่องทางการให้้ความรู้้�แก่่
เกษตรกร และปรัับปรุุงรููปแบบการอบรมให้้มีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�น อีีกแนวทางหนึ่่�งที่่�เป็็นไปได้้คืือการจััดพื้้� นที่่�ให้้
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรได้น้ ำำ�เสนอผลิติ ภัณั ฑ์ห์ รืือบริกิ ารเพื่่�อให้เ้ กษตรกรได้เ้ รียี นรู้้�มีคี วามคุ้้�นเคยกับั เทคโนโลยีี
ของจริงิ มากขึ้้น�
94
4.4.2.4 ขาดการส่่งเสริิมให้้เข้้าถึึงตลาด
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตรเป็็นบริษิ ััทเกิิดใหม่ท่ ี่่�ต้้องการลูกู ค้้า แต่ก่ ารสร้า้ ง
ฐานลูกู ค้า้ ไม่ใ่ ช่เ่ รื่อ่� งง่า่ ยเพราะต้อ้ งอาศัยั การวางแผนด้า้ นการตลาดที่่ด� ีซี ึ่่ง� วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้
ด้้านการเกษตรส่่วนใหญ่่ไม่่มีีบุุคลากรที่่�มีีทัักษะนี้้�มากนััก อีีกประการหนึ่่�งเทคโนโลยีีของ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรส่่วนใหญ่่มีีต้้นทุุนสููง เกษตรกรรายย่่อยจึึงมีีโอกาสน้้อย
ในการเข้้าถึงึ เทคโนโลยีี
ข้้อเสนอ
อำำ�นวยความสะดวกให้้ภาครัฐั เป็น็ ลููกค้้า
ของวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตร
ภาครัฐั สามารถเป็น็ ลูกู ค้า้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรได้เ้ ช่น่ กันั โดยอาจสร้า้ ง
กลไกที่่�อำำ�นวยความสะดวกในการให้้ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรภายใน
ประเทศสามารถรัับงานจากภาครััฐได้้ โดยเป็็นกลไกที่่�ทำำ�ให้้ได้้ประโยชน์์ทั้้�งสอง
ฝ่่าย อาจมีีการพัั ฒนาโครงการขนาดใหญ่่เพื่�่ อให้้กลุ่่�มวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรในประเทศไทยมีโี อกาสเข้า้ ร่ว่ มซึ่่ง� จะส่ง่ เสริมิ การสร้า้ งเครืือข่า่ ยความ
ร่ว่ มมืือ และเพิ่่�มประสบการณ์์ในการบริิหารโครงการใหญ่ใ่ ห้ก้ ัับวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ด้้านการเกษตรอีีกทั้้�งยัังทำำ�ให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรที่่�ผ่่านการทำำ�งาน
มีีความน่่าเชื่�อ่ ถืือมากขึ้้�นในมุุมมองของลูกู ค้า้ ด้ว้ ย
ภาครัฐั ช่่วยเป็น็ สื่อ�่ กลางในการเข้้าถึึงเกษตรกร
หน่่วยงาน เช่่น สำำ�นัักงานเกษตรตำำ�บล อาจทำำ�หน้้าที่่�เป็็นสื่�่อกลางเชื่่�อมโยง
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรเข้้ากัับกลุ่่�มเกษตรกรหรืือสหกรณ์์ในแต่่ละพื้้� นที่่�
หรืือแต่ล่ ะประเภท ทั้้ง� นี้้อ� าจมีกี ารสร้า้ งตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งเพื่่�อสร้า้ งแรงจูงู ใจให้้
กับั เจ้้าหน้า้ ที่่ใ� นหน่่วยงาน
จัดั กิิจกรรมพบปะระหว่า่ ง
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรและกลุ่่�มลููกค้้า
ภาครัฐั และเอกชนสามารถร่ว่ มมืือกันั จัดั กิจิ กรรมนำำ�เสนอทางธุรุ กิจิ รวมถึงึ พูู ด
คุยุ กับั ผู้้�ที่่ม� ีศี ักั ยภาพในการเป็น็ ลูกู ค้า้ ทั้้ง� ในและต่า่ งประเทศ โดยอาจมีกี ารจัดั งาน
พบปะกลุ่่�มลูกู ค้า้ เป้า้ หมายในต่า่ งประเทศ และมีกี ารสนับั สนุนุ งบประมาณการจัดั
งานบางส่่วนแก่่ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรกิิจกรรมลัักษณะนี้้�นอกจากจะ
ช่ว่ ยประชาสัมั พัันธ์ก์ ารบริกิ ารและผลิติ ภัณั ฑ์ข์ อง วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร
แล้้ว ยัังเปิิดโอกาสให้้วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรได้้ทำำ�ความเข้้าใจความ
ต้้องการที่่�แท้้จริิงของลููกค้้า นำำ�ไปสู่่�การปรัับปรุุงผลิิตภััณฑ์์ให้้ตอบโจทย์์ความ
ต้้องการได้้ตรงจุุด ทั้้�งนี้้�กิิจกรรมไม่่ควรกิินเวลานานเกิินไปเนื่่�องจากผู้้�บริิหาร
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรทุุกรายล้้วนมีีภารกิิจจำำ�นวนมากที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับ
การดำำ�เนิินงานของบริิษัทั
ส่่งเสริิมการรวมกลุ่่�มเกษตรกร
ภาครััฐต้้องส่่งเสริิมให้้เกษตรกรรวมตััวกัันเพื่�่ อให้้เกิิดการทำำ�เกษตรแปลงใหญ่่
ซึ่่ง� จะช่ว่ ยลดต้น้ ทุนุ ของการใช้เ้ ทคโนโลยีตี ่อ่ พื้้�นที่่� และเปิดิ โอกาสให้ ้ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม�
ต้้นด้า้ นการเกษตรได้้นำำ�เทคโนโลยีีมาใช้แ้ ก้้ปััญหาให้ก้ ับั เกษตรกรมากขึ้้น�
95
4.4.4.5 ขาดแคลนบุคุ ลากรที่่ม� ีีศัักยภาพ
วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นต้้องการบุุคลากรที่่�มีีศัักยภาพสููงมาขัับเคลื่่�อนบริิษััทในทุุกด้้าน
โดยปกติิแล้้วบุุคลากรลัักษณะนี้้�ส่่วนใหญ่่กระจุุกตััวอยู่่�ในหน่่วยงานภาครััฐอย่่าง
มหาวิทิ ยาลัยั และมีอี ัตั ราค่า่ ตอบแทนสูงู ในขณะที่่ � วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรเป็น็ บริษิ ัทั
เกิิดใหม่่ที่่�มีีเงิินทุุนไม่่มาก จึึงไม่่มีีกำำ�ลัังว่่าจ้้างบุุคลากรเหล่่านี้้�ได้้ ในบางกรณีีบุุคลากรที่่�
ทำำ�งานอยู่่�ใน วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรเองก็็ย้้ายไปอยู่่�กัับบริิษััทใหญ่่ เนื่่�องจากมีี
แรงจููงใจในเรื่�่องของอััตราค่่าตอบแทนและสวััสดิิการที่่�ดีีกว่่า ถืือเป็็นอุุปสรรคที่่�ทำำ�ให้้
วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้า้ นการเกษตรไม่่สามารถเติิบโตได้อ้ ย่า่ งต่่อเนื่อ�่ ง
ข้้อเสนอ
ปรัับปรุุงกลไกการนำ�ำ บุคุ ลากรศักั ยภาพสููง
จากภาครััฐไปทำ�ำ งานกัับภาคเอกชน
ในปััจจุุบัันภาครััฐมีีโครงการนำำ�บุุคลากรผู้้�มีีศัักยภาพสููง
จากภาครัฐั ไปทำำ�งานวิจิ ัยั ให้ก้ ับั ภาคเอกชนอยู่่�แล้ว้ โดยเป็น็
ที่่ร� ู้้�จักั กันั ดีใี นชื่อ�่ โครงการ Talent Mobility โดยภาครัฐั จะ
สนัับสนุุนเงิินชดเชยให้้กัับหน่่วยงานต้้นสัังกััดและเอกชน
ก็็ต้้องลงทุุนในงานวิิจััยในสััดส่่วนที่่�กำำ�หนดด้้วย แต่่อาจ
ต้้องมีีการปรัับปรุุงเงื่�่อนไขการสนัับสนุุนเพื่�่ อให้้ วิิสาหกิิจ
เริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรที่่�มีีเงิินทุุนไม่่มากสามารถเข้้าร่่วม
โครงการได้้
4.4.2.6 ไม่่สามารถเข้้าถึึงข้อ้ มูลู ของภาครััฐ
หน่่วยงานภาครััฐอย่า่ ง กระทรวงพาณิชิ ย์์ และกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ มีี
ทรัพั ยากรข้อ้ มูลู จำำ�นวนมากที่่เ� ป็น็ ประโยชน์ก์ ับั วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรเช่น่ ข้อ้ มูลู
กลุ่่�มเกษตรกรแต่ล่ ะประเภท แต่ข่ ้อ้ มูลู มักั มีกี ารกระจัดั กระจายอยู่่�ตามหน่ว่ ยงานย่อ่ ย แต่ล่ ะ
หน่่วยงานล้้วนมีีเงื่�่อนไขหรืือนโยบายในการเปิิดเผยข้้อมููลที่่�แตกต่่างกััน ทำำ�ให้้วิิสาหกิิจ
เริ่่�มต้น้ ด้้านการเกษตรเข้า้ ถึงึ ข้้อมููลได้ล้ ำำ�บาก
ข้้อเสนอ
ภาครัฐั เปิดิ โอกาสให้้ วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตรเข้้าถึึงข้้อมููล
หน่่วยงานภาครััฐควรปรัับนโยบายให้้เปิิดเผยข้้อมููลมากขึ้้�นหรืือทำำ�ให้้ข้้อมููลบางส่่วนเข้้าถึึงได้้ง่่ายผ่่านทางออนไลน์์
ควบคู่่�กัับการบููรณาการฐานข้อ้ มูลู ระหว่า่ งหน่ว่ ยงาน หากทำำ�ให้ข้ ้อ้ มูลู เหล่า่ นี้้�สามารถเข้้าถึึงได้้ โดยปราศจากผลกระ
ทบเชิงิ ลบต่่อเจ้้าของข้อ้ มููล วิิสาหกิจิ เริ่่�มต้น้ ด้้านการเกษตรก็็ควรได้ใ้ ช้ป้ ระโยชน์จ์ ากข้้อมููลนั้้น�
96
4.4.2.7 ความหลากหลายของงานที่่�ต้้องรัับผิิดชอบ
วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ส่ว่ นใหญ่ถ่ ืือกำำ�เนิดิ ขึ้้น� จากผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� ที่่ม� ีที ักั ษะและ
ความหลงใหลในด้้านเทคโนโลยีบี างอย่า่ ง แต่ก่ ารดำำ�เนินิ งานของบริิษัทั นั้้น� ต้้องอาศัยั ผู้้�ที่่�
มีีทัักษะหลากหลายด้า้ น เช่่น การเงิิน เทคโนโลยีีสารสนเทศ การตลาด ระบบขนส่่ง และ
กฎหมาย ดัังนั้้�นทัักษะด้้านเทคโนโลยีีเพีี ยงอย่่างเดีียวจึึงไม่่เพีี ยงพอต่่อการดำำ�เนิินงาน
ของบริิษัทั ส่่งผลให้ต้ ้อ้ งว่า่ จ้า้ งบุุคลากรที่่�มีีความเชี่่�ยวชาญจากภายนอก หรืือบริษิ ััทอื่น�่
มาช่่วย เกิิดเป็็นต้้นทุุนเพิ่่�มเติิมของบริิษััท นอกจากนี้้�ในบางกรณีี วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรอาจพบปััญหาจากการที่่�บุุคลากรภายนอกนำำ�ทรััพย์์สิินทางปััญญาบางอย่่าง
ที่่�ได้้รับั การว่่าจ้า้ งไปใช้โ้ ดยไม่่ได้้รับั อนุุญาต
ข้้อเสนอ
ภาครััฐเป็น็ สื่่�อกลางให้้ วิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตรเข้้าถึงึ ผู้ม�้ ีีศัักยภาพในงานด้า้ นต่า่ งๆ
งานบางอย่า่ งที่่ต� ้อ้ งใช้ท้ ักั ษะซึ่่ง� วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรไม่ม่ ีี เช่น่ การตีมี ูลู ค่า่ บริษิ ัทั การจดทะเบียี นทรัพั ย์ส์ ินิ
ทางปััญญา การทำำ�สััญญาระหว่า่ งวิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้้นด้้านการเกษตรและบริิษััทร่่วมทุุน ภาครััฐอาจเข้้ามาทำำ�หน้า้ ที่่เ� ป็็น
ตัวั กลางในการให้ค้ ำำ�ปรึกึ ษาและเชื่อ่� มโยงไปสู่่�หน่ว่ ยงานหรืือบริษิ ัทั ที่่ม� ีศี ักั ยภาพในด้า้ นนั้้น� โดยตั้้ง� เป้า้ หมายในการสร้า้ ง
เครืือข่า่ ยที่่ม� ีีแนวทางการร่ว่ มมืืออันั ชัดั เจนเพื่�่อให้้เกิดิ เป็น็ ระบบนิิเวศธุรุ กิจิ ที่่ม� ีคี วามยั่่ง� ยืืน
ข้้อมููลจากการสัมั ภาษณ์์ตััวแทนและผู้�้ก่อ่ ตั้้ง� วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้า้ นการเกษตร จำ�ำ นวน 40 บริิษัทั
ตารางที่่� 4.1 อุุปสรรคของ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร
97
หน่ว่ ยงานบ่่มเพาะ (Incubator) และเร่ง่ สร้้างการเติิบโต (Accelerator) มีบี ทบาทในการคััดเลืือกวิิสาหกิจิ เริ่่ม� ต้้น
ที่่�มีโี อกาสเติิบโตอย่่างรวดเร็็วเข้า้ สู่่�โปรแกรมอบรมพััฒนาศัักยภาพของหน่่วยงาน กระบวนการคััดเลืือกเป็น็ ไปอย่า่ งเข้ม้ ข้น้
วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้น้ จะต้อ้ งมีผี ลิติ ภััณฑ์์ที่่�ใช้ง้ านได้ข้ ั้้�นต่ำำ�� (Minimum Viable Product หรืือ MVP) ซึ่่ง� มีีคุณุ สมบัตั ิิดีใี นระดัับ
หนึ่่�ง และมีีผู้้�ใช้้งานจริิงแล้้ว ตััวเทคโนโลยีีควรต้้องสามารถให้้ลููกค้้ากลุ่่�มเป้้าหมายปรัับใช้้ได้้อย่่างรวดเร็็ว โปรแกรมอบรม
ส่ว่ นใหญ่ม่ ีีการเชิิญผู้้�มีปี ระสบการณ์์ทั้้�งในด้า้ นเทคโนโลยีี และธุรุ กิิจ มาให้ก้ ารอบรม แนะนำำ� และเป็น็ ที่่ป� รึกึ ษา จากนั้้น� อาจมีี
การจับั คู่่�วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ที่่ม� ีศี ักั ยภาพเข้า้ กับั บริษิ ัทั ใหญ่ท่ ี่่เ� ป็น็ พัันธมิติ ร ในระยะแรกหน่ว่ ยงานเร่ง่ สร้า้ งการเติบิ โตไม่ไ่ ด้ต้ ้อ้ งการ
สิ่่ง� ตอบแทนจากวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ที่่ไ� ด้ร้ ับั การคัดั เลืือกเข้า้ ร่ว่ มในโปรแกรม แต่ห่ ากมีกี ารลงทุนุ ก็จ็ ะเริ่่ม� การทำำ�ข้อ้ ตกลงในการเข้า้
ถืือหุ้้�น เมื่�่อเวลาผ่่านไป ถ้า้ วิสิ าหกิจิ เริ่่�มต้้นที่่�ได้้รัับการลงทุนุ มีมี ูลู ค่า่ เพิ่่�มขึ้้�น (อาจถึึงระดัับยููนิิคอร์น์ ) จึึงค่อ่ ยขายหุ้้�นเพื่�่อทำำ�
กำำ�ไร
จากการสัมั ภาษณ์เ์ ก็บ็ ข้อ้ มูลู หน่ว่ ยงานบ่ม่ เพาะและเร่ง่ สร้า้ งการเติบิ โตมองว่า่ ผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร
ควรมีีความสามารถในการนำำ�เสนอคุุณค่่าของเทคโนโลยีีที่่�พััฒนาขึ้้�นได้้อย่่างชััดเจน โดยมุ่่�งเน้้นไปที่่ค� วามสามารถในการลด
ต้น้ ทุนุ และเพิ่่�มกำำ�ไรให้้กับั บริิษััทใหญ่่ กลุ่่�มเทคโนโลยีีที่่ไ� ด้้รับั ความสนใจในตอนนี้้�ส่่วนใหญ่่เกี่่ย� วข้อ้ งกัับเรื่�่อง ความปลอดภัยั
ด้า้ นอาหาร บรรจุภุ ัณั ฑ์์ การขนส่ง่ ระบบอัตั โนมัตั ิิ IoT หุ่่�นยนต์์ และกระบวนการผลิติ แบบไร้ข้ ยะ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร
ที่่ม� ีเี ทคโนโลยีซี ึ่่ง� ต้อ้ งได้ร้ ับั การรับั รองจากหน่ว่ ยงานภาครัฐั เช่น่ อาหารสัตั ว์์ ปศุสุ ัตั ว์์ และเทคโนโลยีชี ีวี ภาพรูปู แบบอื่น�่ ๆ อาจ
ต้อ้ งใช้เ้ วลานานกว่า่ ปกติใิ นการไปถึงึ จุดุ ที่่ส� ามารถทำำ�กำำ�ไรได้ ้ จึงึ อาจไม่ใ่ ช่ต่ ัวั เลืือกแรกๆ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ของ
ประเทศไทยถืือว่่ายัังมีีจำำ�นวนน้้อย โดยส่่วนใหญ่่ยัังไม่่สามารถพััฒนาผลิิตภััณฑ์์หรืือเทคโนโลยีีที่่�มีีประสิิทธิิภาพมากพอจะ
ตอบโจทย์์บริิษัทั ใหญ่่ได้้
อุตุ สาหกรรมที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั การเกษตรของประเทศไทยถืือว่า่ มีสี ัดั ส่ว่ นมูลู ค่า่ ทางเศรษฐกิจิ จากจีดี ีพี ีีสูงู กว่า่ ในหลาย
ประเทศ นับั เป็น็ โอกาสอันั ดีขี อง วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร อย่า่ งไรก็ต็ ามระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตร ของ
ประเทศไทยอยู่่�ในระยะที่่�กำำ�ลังั เติิบโต อาจยัังไม่แ่ ข็็งแกร่่งเท่า่ กับั ต่า่ งประเทศอย่า่ งอิินโดนีเี ซีีย และสิิงคโปร์์ ซึ่่ง� มีโี อกาสในการ
เข้า้ ถึึงการลงทุุนสูงู กว่่า แนวทางการพััฒนา ระบบนิิเวศวิสิ าหกิิจเริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทยควรเริ่่ม� ต้้นจากนัักศึกึ ษาใน
มหาวิิทยาลััย โดยส่่งเสริิมการสร้้างทีีมนัักศึึกษาที่่�มีีสมาชิิกผู้้�เชี่่�ยวชาญในด้้านเกษตร ธุุรกิิจและเทคโนโลยีี เพื่่�อให้้เกิิดการ
ระดมสมองกัันและสร้้างเป็็นธุุรกิิจได้้ ในส่่วนของการสนัับสนุุนจากหน่่วยงานภาครััฐต่่างๆ ที่่�ให้้แก่่ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้าน
การเกษตรควรต้้องมีีการบููรณาการให้เ้ ป็น็ ไปในทิศิ ทางเดียี วกััน เช่่นเดียี วกัันกัับองค์์ประกอบอื่�น่ ๆ ของระบบนิิเวศ ต้้องเน้น้
ทำำ�สิ่่ง� ที่่ต� ััวเองถนัดั และประสานความร่่วมมืือกััน
98
มหาวิิทยาลััยให้้ความสำำ�คััญกัับวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้น ภาคอุตุ สาหกรรม สำำ�หรับั นักั ศึกึ ษาที่่ม� ีคี วามต้อ้ งการก่อ่ ตั้้ง�
ด้้านการเกษตรในเชิิงของการเป็็นผู้้�นำำ�พาประเทศไปสู่่� วิิสาหกิิจเริ่่ม� ต้้น ก็็ไม่่ได้ส้ นใจการศึกึ ษาหาความรู้้�ให้ม้ ากเท่า่
อุตุ สาหกรรมใหม่ซ่ ึ่่ง� ถืือเป็น็ แรงขับั เคลื่อ่� นให้เ้ ศรษฐกิจิ ของ ที่่ส� มควร จึงึ ไม่ส่ ามารถนำำ�องค์ค์ วามรู้้�มาพััฒนาเทคโนโลยีี
ประเทศมีกี ารเติิบโตได้้อย่า่ งต่่อเนื่่อ� ง มหาวิทิ ยาลััยมีกี ลไก ในระดัับที่่�มีีประสิิทธิิภาพสููงซึ่่�งจะสามารถดึึงดููดนัักลงทุุน
ในการสนับั สนุนุ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรที่่ช� ัดั เจนไม่่ และแข่่งขัันกัับบริิษััทใหญ่่ได้้ในระยะยาว อาจารย์์ใน
ว่า่ จะเป็น็ การให้บ้ ริกิ ารที่่ป� รึกึ ษา ข้อ้ มูลู ห้อ้ งปฏิบิ ัตั ิกิ าร พื้้�นที่่� มหาวิทิ ยาลัยั ถืือเป็น็ คนอีกี กลุ่่�มหนึ่่ง� ที่่ม� ีศี ักั ยภาพในการก่อ่
จััดแสดงผลิิตภััณฑ์์ การประชาสััมพัั นธ์์ การให้้เงิินทุุน ตั้้ง� วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรแต่เ่ นื่อ่� งจากกฎระเบียี บ
สนัับสนุุนจากแหล่่งทุุนต่่างๆ และการบ่่มเพาะนัักศึึกษาให้้ ยัังไม่่เอื้้�ออำำ�นวย รวมถึึงอาจารย์์ส่่วนใหญ่่ยัังไม่่มีีความ
เ ป็็ นผู้้� ป ร ะ ก อ บ ก า ร วิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ นด้้ า น ก า ร เ ก ษ ต ร เข้า้ ใจเรื่อ�่ งธุรุ กิจิ มากนักั จึงึ ควรมีหี น่ว่ ยงานที่่ร� ับั ผิดิ ชอบใน
มหาวิทิ ยาลัยั ยังั เป็น็ ศูนู ย์ร์ วมองค์ค์ วามรู้้�ขั้้น� สูงู ที่่ไ� ด้จ้ ากงาน การช่่วยเหลืืออาจารย์์ในประเด็็นเหล่า่ นี้้�โดยตรง
วิิจััยซึ่่�งสามารถให้้ วิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตรนำำ�ไป
ต่อ่ ยอดเป็็นธุรุ กิิจได้อ้ ีกี ด้ว้ ย ก า ร สร้้ า ง ร ะ บ บ นิิ เ ว ศ วิิ ส า ห กิิ จ เ ริ่่� มต้้ นด้้ า น
การเกษตร ที่่เ� ข้ม้ แข็็ง ผู้้�มีสี ่่วนได้ส้ ่่วนเสียี ทั้้�งหมดจำำ�เป็็นจะ
ระบบนิเิ วศวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรของไทย ต้้องมีกี ารแลกเปลี่่ย� นข้้อมููล และประสบการณ์ก์ ันั อยู่่�เสมอ
ยัังอยู่่�ในช่่วงเริ่่�มต้้นเมื่่�อเทีียบกัับต่่างประเทศ ทรััพยากร เพื่�่ อให้้มั่่�นใจว่่าการทำำ�งานของทุุกคนจะตอบสนองความ
ต่า่ งๆทั้้ง� ด้า้ นเงินิ ทุนุ และบุคุ ลากรที่่ม� ีคี วามเชี่่ย� วชาญในด้า้ น ต้้องการที่่�แท้้จริงิ และไม่เ่ กิดิ ปัญั หา อย่่างเช่่นในกรณีีของ
เทคโนโลยีถี ืือว่า่ ยังั ขาดแคลน ตัวั เกษตรกรก็ข็ าดศักั ยภาพ วิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้น้ ด้า้ นการเกษตรรายหนึ่่ง� ที่่พ� ััฒนาเทคโนโลยีี
ในการใช้้เทคโนโลยีี และมีีปััญหาเรื่�่องหนี้้�สิิน จึึงเป็็นเรื่�่อง เพื่่�อแก้ป้ ัญั หาด้า้ นการเกษตรที่่ต� ัวั เองพบมา แต่เ่ มื่อ่� พััฒนา
ยากที่่�จะลงทุุนในเทคโนโลยีี ภาครััฐอาจต้้องหาวิิธีีในการ เสร็็จแล้้วจะนำำ�มาให้้เกษตรกรรายย่่อยใช้้กลัับไม่่ประสบ
ยกระดับั คุณุ ภาพชีวี ิติ ของเกษตรกรให้ด้ ีขี ึ้้น� ก่อ่ นจึงึ จะทำำ�ให้้ ความสำำ�เร็จ็ เพราะเกษตรกรยังั ไม่ม่ ีแี รงจูงู ใจมากพอในการ
เกษตรกรมีีโอกาสเข้้าถึึงเทคโนโลยีีมากขึ้้�น นอกจากนี้้� เปลี่่�ยนมาใช้้เทคโนโลยีีใหม่่ กรณีีแบบนี้้�จะไม่่เกิิดขึ้้�นหากมีี
จำำ�นวนของวิิสาหกิิจเริ่่�มต้้นด้้านการเกษตร ในระบบนิิเวศ การแลกเปลี่่ย� นข้อ้ มููลระหว่า่ งผู้้�พััฒนาเทคโนโลยี ี กัับกลุ่่�ม
ก็็มีีน้้อย แม้้ว่่าหน่่วยงานบ่่มเพาะธุุรกิิจในมหาวิิทยาลััยจะ เกษตรกรอย่่างต่่อเนื่่�อง ภาครััฐมีีส่่วนช่่วยแก้้ปััญหานี้้�ได้้
พยายามสร้้างแรงบัันดาลใจในการเป็็นผู้้�ประกอบการให้้ โดยการสร้้างเวทีใี นการระดมสมอง และแหล่่งข้อ้ มููลกลาง
นักั ศึึกษาที่่�จบออกไปสร้า้ งวิสิ าหกิจิ เริ่่ม� ต้้นด้้วยตัวั เอง แต่่ เพื่่�อให้ท้ ุกุ คนเข้า้ ถึงึ ข้อ้ มูลู ปัญั หาที่่ม� ีคี วามต้อ้ งการเร่ง่ ด่ว่ น
นัักศึึกษาส่่วนมากยัังคงตั้้�งเป้้าหมายในการเป็็นลููกจ้้างใน และพััฒนาเทคโนโลยีเี พื่�่อแก้้ปััญหาได้ถ้ ูกู จุุด
99
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
THAILAND AGTECH STARTUP ECOSYTEM DEVELOPMENT WHITE PAPER
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search