Top Class Kimia Tg 4

Chemistry  Form 4  Chapter 4 The Periodic Table of Elements 

I Electronegativity C Melting point A I and II C II and IV

decreases and boiling point I dan II II dan IV

Keelektronegatifan increases. B I and III D III and IV
berkurang
Takat lebur dan takat didih I dan III III dan IV
II Atomic size increases bertambah.

Saiz atom bertambah D Conductivity of 14. Which of the following

III Metallic property electricity increases. applications of transition

decreases Kekonduksian elektrik elements are correctly
bertambah.
Sifat kelogaman paired?
berkurang 4.7 Transition Elements
Antara berikut, aplikasi
IV Melting point Unsur Peralihan unsur-unsur peralihan yang
manakah dipadankan dengan
decreases 13. Statement below shows betul?
properties of element Q.
Takat lebur berkurang I Iron powder –
Pernyataan di bawah
A I and II menunjukkan sifat-sifat unsur Manufacturing
Q.
I dan II ammonia solution.
• Can be used as catalyst
B I and III Serbuk ferum –
Boleh berfungsi sebagai Penghasilan larutan
I dan III mangkin ammonia.

C II and IV • Can form compound II Nickel powder –
of two different
II dan IV colours Manufacturing

D III and IV Boleh membentuk margarine.
sebatian yang mempunyai
III dan IV dua warna yang berlainan Serbuk nikel –
Penghasilan marjerin.
4.6 Elements in Period 3 • Has two oxidation
numbers III Vanadium(V) oxide –
Unsur dalam Kala 3
Mempunyai dua nombor Manufacturing nitrik
12. Diagram 4 shows the pengoksidaan
Period 3 oxides. acid.
Element Q could be
Rajah 4 menunjukkan oksida Vanadium(V) oksida –
Kala 3. Unsur Q paling mungkin ialah Penghasilan asid nitrik.

Na2O MgO Al2O3 SiO2 P4O10 SO2 Cl2O7 I Iron III Zinc IV Platinum –
Diagram 4 / Rajah 4
Ferum Zink Manufacturing
Which of the following
statement correctly II Copper IV Scandium sulphuric acid

describe the chances Kuprum Scandium Platinum – Penghasilan
asid sulfurik.
across Period 3 from left
A I and II C II and III
to right?
I dan II II dan III
Antara pernyataan berikut,
yang manakah menghuraikan B I and III D II and IV
perubahan merentasi Kala
3 dari kiri ke kanan dengan I dan III II dan IV
betul?
1 5. Table 3 shows the properties of four elements. Which of the
A Atomic sizes become following is likely to be a transition element?
bigger.
Jadual 3 menunjukkan sifat-sifat empat unsur. Antara berikut, yang
Saiz atom bertambah manakah mungkin merupakan unsur peralihan?
besar.
Melting Electrical
B Electrostatic force of Element Density point conductivity
attraction between
Unsur Ketumpatan Takat Kekonduksian
nucleus and electron
lebur elektrik
become stronger.
A 8.9 1450 Good
Daya tarikan elektrostatik
antara nukleus dan B 1.97 27 Good
elektron menjadi semakin
kuat. C 1.74 650 Good

D 0.87 63.5 Good

Table 3 / Jadual 3

41 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 4 The Periodic Table of Elements

Paper 2

Subjective Questions / Soalan Subjektif
Section A / Bahagian A

1. Diagram 1 shows the Periodic Table of Elements. The letters used are not the actual symbols for the
elements.

Rajah 1 menunjukkan Jadual Berkala Unsur. Huruf yang digunakan bukan simbol sebenar untuk unsur-unsur
tersebut.

AB C
D
E

Diagram 1 / Rajah 1

Based on the Periodic Table of Elements,

Berdasarkan kepada Jadual Berkala Unsur,

(a) (i) identify metallic elements.

Kenal pasti unsur-unsur logam.

[1 mark / 1 markah]

(ii) monoatomic element.

Unsur monoatom.

[1 mark / 1 markah]

(iii) element that can form a complex ion.

Unsur yang boleh membentuk ion kompleks.

[1 mark / 1 markah]

(b) Element A is known as an alkaline metal. It reacts actively with cold water. Write a balanced
chemical equation to show the reaction between element A with water.

Unsur A dikenali sebagai logam alkali. Unsur A bertindak balas secara aktif dengan air sejuk. Tuliskan
persamaan kimia seimbang untuk menunjukkan tindak balas antara unsur A dengan air.

[2 marks / 2 markah]

(c) Element X is located in the same group with element A but it has one electron-filled shell
more than element A.

Unsur X terletak dalam kumpulan yang sama dengan unsur A tetapi mempunyai satu petala berisi elektron
yang lebih daripada unsur A.

(i) Write the electron arrangement of element X.

Tuliskan susunan elektron bagi unsur X.

[1 mark / 1 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 42

Chemistry  Form 4  Chapter 4 The Periodic Table of Elements 

(ii) Predict the reactivity of element X.

Ramalkan kereaktifan unsur X.

[1 mark / 1 markah]

(iii) Explain your prediction.

Terangkan ramalan anda.

[3 marks / 3 markah]

2. Diagram 2 shows the standard representation of atom of elements X, Y and Z. The letters used are
not the actual symbols of the elements.

Rajah 2 menunjukkan perwakilan piawai atom bagi unsur X, unsur Y dan unsur Z. Huruf yang digunakan adalah
bukan simbol sebenar unsur itu.

23 16 39

X Y Z

11 8 19

Diagram 2 / Rajah 2

Based on Diagram 2,

Berdasarkan Rajah 2,

(a) (i) which element is an alkali metal?

unsur yang manakah merupakan logam alkali?

[1 mark / 1 markah]
(ii) write a chemical equation when element in 2(a)(i) reacts with water.

tuliskan persamaan kimia apabila unsur di 2(a)(i) bertindak balas dengan air.

(b) Which elements have the same chemical properties? State a reason. [2 marks / 2 markah]
[2 marks / 2 markah]
Unsur manakah mempunyai sifat-sifat kimia yang sama? Nyatakan satu sebab.



(c) 1.95 g of element Z reacts with excess element Y vigorously and produces bright lilac flame.

1.95 g unsur Z bertindak balas dengan unsur Y yang berlebihan dengan sangat aktif dan menghasilkan
nyalaan ungu yang terang.

(i) Write a chemical equation for the reaction between element Z and element Y.

Tuliskan persamaan kimia untuk tindak balas di antara unsur Z dan unsur Y.

[2 marks / 2 markah]

43 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 4 The Periodic Table of Elements

(ii) Calculate the maximum mass of the product formed.

Kirakan jisim maksimum hasil tindak balas yang terbentuk.

[3 marks / 3 markah]


Section B / Bahagian B

3. (a) Chlorine, bromine and iodine are three halogens found in Group 17.

Klorin, bromin dan iodin merupakan tiga halogen yang dijumpai dalam Kumpulan 17.

(i) Write the electron arrangement for chlorine and bromine.

Tuliskan susunan elektron untuk klorin dan bromin.

[1 mark / 1 markah]

(ii) Arrange the halogens in descending order of atomic size. Explain your arrangement.

Susun saiz atom halogen-halogen dalam tertib menurun. Terangkan susunan anda.

[3 marks / 3 markah]

(b) Diagram 3 shows a laboratory activity to study the reaction between chlorine gas and water.

Rajah 3 menunjukkan suatu aktiviti makmal untuk mengkaji tindak balas antara klorin dengan air.

Concentrated
hydrochloric acid
Asid hidroklorik
pekat

Potassium Chlorine gas
manganate (VII) Gas klorin
crystals

Hablur kalium Water
manganat (VII) Air

Diagram 3 / Rajah 3

(i) State the function of potassium manganate(VII) crystals in this reaction

Nyatakan fungsi hablur kalium manganat(VII) dalam tindak balas ini.

[1 mark / 1 markah]

(ii) State an observation after chlorine gas is bubbling into water.

Nyatakan pemerhatian setelah gas klorin dialirkan ke dalam air.

[1 mark / 1 markah]

(iii) Write a balanced chemical equation for the reaction between chlorine gas and

water.

Tuliskan persamaan kimia seimbang untuk tindak balas antara gas dengan air.

[1 mark / 1 markah]

(iv) State two safety precautions when handling chlorine gas.

Nyatakan dua langkah berjaga-jaga apabila mengendalikan gas klorin.

[2 marks / 2 markah]

(c) In another experiment, a group of students carried out an investigation by heating 4.6 g of
sodium in excess oxygen gas.

Dalam satu eksperimen yang berlainan, sekumpulan pelajar telah menjalankan kajian dengan memanaskan
4.6 g natrium dalam kehadiran oksigen gas yang berlebihan.

(i) Write a balanced chemical equation for the reaction between sodium and oxygen gas.

Tuliskan persamaan kimia seimbang di antara tindak balas natrium dan gas oksigen.

[2 marks / 2 markah]

(ii) State the colour of flame produced during the reaction between sodium and oxygen gas.

Nyatakan warna nyalaan yang diperhatikan semasa natrium bertindak balas dengan gas oksigen.

[1 mark / 1 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 44

Chemistry  Form 4  Chapter 4 The Periodic Table of Elements 

(iii) Calculate the maximum mass of the salt formed at the end of the reaction. Then, name
the salt produced.

[Relative atomic mass: O, 16; Na, 23; 1 mol of gas occupies 24 dm3 at room condition]

Hitungkan jisim maksimum garam yang terbentuk pada akhir tindak balas. Kemudian, namakan garam
tersebut.
[Jisim atom relatif: O, 16; Na, 23; 1 mol gas menepati 24 dm3 pada keadaan bilik]

[4 marks / 4 markah]

(iv) Proton number of potassium is 19. Identify the location of potassium. Compare and
explain its reactivity with sodium.

Nombor proton kalium ialah 19. Kenal pasti kedudukan kalium. Bandingkan dan terangkan kereaktifannya
dengan natrium.

[4 marks / 4 markah]

Section C / Bahagian C

4. (a) Table 4 shows the observation when three oxides of elements in Period 3 are added to
potassium hydroxide solution and nitric acid.

Jadual 4 menunjukkan pemerhatian apabila tiga oksida unsur Kala 3 ditambahkan kepada larutan kalium
hidroksida dan asid nitrik.

Oxides Added to potassium hydroxide Added to nitric acid
solution
Oksida Ditambah kepada asid nitrik
Ditambah kepada larutan kalium
P hidroksida Solid P oxide soluble
Q
R Solid P oxide soluble Pepejal oksida P larut

Pepejal oksida P larut Solid Q oxide soluble

Solid Q oxide insoluble Pepejal oksida Q larut

Pepejal oksida Q tidak larut Solid R oxide insoluble

Solid R oxide soluble Pepejal oksida R tidak larut

Pepejal oksida R larut

Table 4 / Jadual 4

Based on Table 4, arrange P, Q and R in order of their decreasing atomic size. State the oxide of
P, oxide of Q and oxide of R. Then, write a chemical equation for the reaction between oxide
of Q and nitric acid.

Berdasarkan Jadual 4, susun P, Q dan R dalam tertib menurun saiz atom. Nyatakan oksida bagi P, oksida
bagi Q dan oksida bagi R. Kemudian, tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas antara oksida Q dan asid
nitrik.

[6 marks / 6 markah]

(b) Bromine gas reacts with hot iron wool to form a brown solid. Write a balanced chemical
equation for the reaction between bromine gas and hot iron wool. Calculate the mass of the
brown solid form when 0.1 mol of bromine gas reacted completely.

[Relative atomic mass: Fe, 56; Br, 80]

Gas bromin bertindak balas dengan wul besi panas untuk menghasilkan pepejal perang. Tuliskan persamaan
kimia seimbang untuk tindak balas di antara gas bromin dan wul besi panas. Hitungkan jisim pepejal perang
yang terbentuk apabila 0.1 mol gas bromin bertindak balas dengan lengkap.
[Jisim atom relatif: Fe, 56; Br, 80]

[4 marks / 4 markah]

(c) Diagram 7 shows a flow chart showing different types of reactions involving elements from
Periodic Table of Elements.

Rajah 7 menunjukkan carta aliran yang menunjukkan pelbagai tindak balas berlainan yang melibatkan unsur-
unsur daripada Jadual Berkala Unsur.

45 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 4 The Periodic Table of Elements

X O2 W CI2 NaCI
IV II III
H2O
I H2O

NaOH + H2

Diagram 4 / Rajah 4

(i) State the colour change when a few drops of phenolphthalein indicators is added to the

solution formed from reaction I and IV. Give a reason.

Nyatakan perubahan warna yang diperhatikan apabila beberapa titik penunjuk fenolftalein dititiskan ke
dalam larutan yang terbentuk daripada tindak balas I dan IV. Berikan satu sebab.

[2 marks / 2 markah]

(ii) Briefly describe how reaction III can be carried out in the school laboratory. In your

description, include:

Huraikan dengan ringkas bagaimanakah tindak balas III boleh dijalankan di dalam makmal sekolah.
Dalam huraian anda, masukkan:

• Procedures / Prosedur • Chemical equation / Persamaan kimia

• Observations / Pemerhatian



[8 marks / 8 markah]

HOTS Challenge

Bleach is a very useful chemical at home and
is used in large-scales as shown in Diagram 8.
Why?

Peluntur ialah bahan kimia yang sangat berguna di
rumah dan digunakan dalam skala besar seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 8. Mengapa?

Diagram 5 / Rajah 5 Quiz 4

21PAK- 46

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

CHA PTER Chemical Bond

51 Ikatan Kimia

SMART Notes Covalent bond and ionic bond
Ikatan kovalen dan ikatan ion
Ionic bond / Ikatan ion
• Formed by transferring of VIDEO

electrons from metal atom to Covalent bond / Ikatan kovalen
non-metal atom • Formed by sharing of electrons

Terbentuk melalui pemindahan between non-metal atom and non-
elektron dari atom logam kepada metal atom
atom bukan logam
Terbentuk melalui perkongsian elektron
di antara atom bukan logam dan atom
bukan logam

Chemical Bond Hydrogen bond / Ikatan hidrogen
• Force of attraction between the
Ikatan Kimia
hydrogen atom and another atom
Metallic bond / Ikatan logam with high electronegativity
• Electrostatic force of attraction
Daya tarikan antara atom hidrogen
between positively-charged dan atom lain yang mempunyai
metal ions with delocalised of keelektronegatifan yang tinggi
valence electrons of another
metal atoms Dative bond / Ikatan datif
• Covalent bond between two atoms
Daya tarikan elektrostatik antara
ion logam bercas positif dengan where both electrons contributed
elektron valens atom logam lain by one atom only.
yang dinyahsetempatkan
Ikatan kovalen antara dua atom di mana
kedua-dua elektron disumbangkan oleh
satu atom sahaja.

Covalent bond

Ikatan kovalen

There are three types of covalent bonds:

Terdapat tiga jenis ikatan kovalen:

(a) Single bond – Formed when two atoms share a pair of electrons

Ikatan tunggal Terbentuk apabila dua atom berkongsi sepasang elektron

(b) Double bond – Formed when two atoms share two pairs of electrons

Ikatan ganda dua Terbentuk apabila dua atom berkongsi dua pasang elektron

(c) Triple bond – Formed when two atoms share three pairs of electrons

Ikatan ganda tiga Terbentuk apabila dua atom berkongsi tiga pasang elektron

47 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

Basics of Compound Formation

5.1 Asas Pembentukan Sebatian

Fill in the blanks with correct answers. , or

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 1 , atau yang

1. Chemical bond is the force of attraction between (c)
that forms of chemical compounds.
(d)
Ikatan kimia ialah daya tarikan antara
membentuk sebatian kimia.

2. Generally, there are five types of chemical bonds: TP 1

Secara umumnya, terdapat lima jenis ikatan kimia:

(a)

Types of
chemical bonds

Jenis-jenis ikatan

(b) kimia

(e)



Ionic Bond

5.2 Ikatan Ion

1. Fill in the blanks with correct answers.

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 2

(a) Ionic bond is an attraction forces of attraction between

(positively-charged ions) and (negatively-charged ions).

Ikatan ionik ialah daya tarikan antara (ion positif yang dikenakan) dan

(ion negatif dikenakan).

(b) An ionic bond is usually formed between atom and atom,

forming compound. dan atom , membentuk

Satu ikatan ion biasanya terbentuk antara atom
sebatian .

(c) Ionic bond is formed by electrons from the valence electron shell of

atom to the valence electron shell of atom.

Ikatan ion terbentuk melalui elektron yang lengkap daripada petala valens bagi atom

kepada petala elektron valens atom .

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 48

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

2. Tick (✓) the correct physical properties for ionic compound.

Tandakan (✓) pada sifat-sifat fizik sebatian ion yang betul. TP 3

Physical properties Tick (✓)

Sifat-sifat fizik Tandakan (✓)

(a) High melting / boiling point

Takat lebur / takat didih yang tinggi

(b) Usually insoluble in water

Biasanya tidak terlarut dalam air

(c) Usually insoluble in organic solvent

Biasanya tidak terlarut dalam pelarut organik

(d) Volatile

Meruap

(e) Conducts electricity in molten or aqueous solution

Mengalirkan arus elektrik dalam keadaan leburan atau larutan akueus

Covalent Bond

5.3 Ikatan Kovalen

1. Fill in the blanks with correct answers. of electrons.

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 2 elektron.

(a) Covalent bond is a molecular bonds between atoms through

Ikatan kovalen ialah ikatan molekul antara atom-atom melalui

(b) A covalent bond is usually formed between atom and atom,

forming compound. dan atom ,

Satu ikatan kovalen biasanya dibentuk antara atom
membentuk sebatian .

(c) Covalent bond is formed through from the valence electron shell of non-

metal atom to valence electron shell of non-metal atom.

Ikatan kovalen terbentuk melalui antara petala valens bagi atom bukan logam dengan
petala elektron valens bagi atom bukan logam.

2. Tick (✓) the correct physical properties for covalent compound. Tick (✓)

Tandakan (✓) pada sifat-sifat fizik sebatian kovalen yang betul. TP 3 Tandakan (✓)

Physical properties

Sifat-sifat fizik

(a) High melting / boiling point for macromolecule

Takat lebur / takat didih yang tinggi untuk makromolekul

(b) Usually insoluble in water

Biasanya tidak terlarut dalam air

(c) Usually soluble in organic solvent

Biasanya terlarut dalam pelarut organik

(d) Low melting / boiling point for simple molecule

Takat lebur / takat didih yang rendah untuk molekul ringkas

(e) Conducts electricity in any state

Mengalirkan arus elektrik dalam semua keadaan



49 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

Hydrogen Bond

5.4 Ikatan Hidrogen

Fill in the blanks with correct answers.
Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 3

1. Hydrogen bond is an electrostatic attraction forces of attraction between a atom

and the of a small and highly atom.

Ikatan hidrogen ialah daya tarikan elektrostatik antara atom dengan nya.

suatu atom kecil yang sangat tinggi

2. One of the condition for the formation of hydrogen bonding is a atom must be

to either a nitrogen atom, atom or fluorine atom.

Satu syarat pembentukan ikatan hidrogen ialah atom mestilah

fluorin. kepada sama ada atom nitrogen, atom atau atom

3. In general, hydrogen bonding is stronger than but weaker than
single covalent bond.
tetapi lebih
Secara umumnya, ikatan hidrogen adalah lebih kuat berbanding
lemah berbanding ikatan kovalen tunggal.

4. Hydrogen bond exists between two atoms of molecules is known
as intermolecular hydrogen bond.
dikenali
Ikatan hidrogen yang wujud di antara dua atoms molekul yang
sebagai ikatan hidrogen intermolekul.

5. Hydrogen bond exists between two atoms of the molecules is known as
intramolecular hydrogen bond.
dikenali sebagai ikatan hidrogen
Ikatan hidrogen yang wujud di antara dua atoms molekul yang
intramolekul.

Dative Bond

5.5 Ikatan Datif

Fill in the blanks with correct answers.
Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 3

1. Dative bond is a special type of covalent bond where both the electrons shared between two atoms

are contributed by only.
Ikatan datif ialah sejenis ikatan kovalen di mana kedua-dua elektron yang dikongsi di antara dua atom disumbangkan

oleh sahaja.

2. Dative bond is also known as bond.

Ikatan datif juga dikenali sebagai ikatan .

3. Ammonium ion, NH4+ is an example of complex ion containing dative bond. This ion is a formation
between ammonia molecule and ion.
mIoonleakmulmaomnmiumon,iaNdHa4+n ialah satu contoh ion kompleks yang mengandungi ikatan datif. Ion ini terbentuk antara
ion .

Metallic Bond

5.6 Ikatan Logam

Fill in the blanks with correct answers. of

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 3 .

1. Metallic bond is an attraction force between cation and the
a metal atom that holds metal atoms together in a

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 50

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

Ikatan logam ialah daya tarikan antara kation dengan daripada atom logam
yang memegang atom-atom logam bersama dalam .

2. Metals is the only substance that can conduct electricity in solid state due to the presence of
.

Logam ialah satu-satunya bahan yang boleh mengkonduksikan elektrik dalam keadaan pepejal kewujudan
.

3. When an electrical source is applied, the free-moving electrons will move towards the
terminal causing electrical conductivity.

Apabila sumber elektrik dibekalkan, elektron-elektron yang bergerak bebas mengalir ke terminal
menyebabkan kekonduksian elektrik.

Properties of Ionic Compounds and Covalent Compounds

5.7 Sifat Sebatian Ion dan Sebatian Kovalen

Fill in the blanks with correct answers.

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 4

Difference (a) Involves of (b) There is strong (c) The particles in the
electron. force compound formed are
Perbezaan .
Melibatkan between cation and
elektron. anion. Zarah-zarah dalam sebatian
yang terbentuk ialah
Terdapat daya tarikan .
yang kuat di

antara kation dan anion.

Ionic bonds

Ikatan ion

Similarity / Persamaan: electron arrangement after formation of bonds.
Atoms achieve a stable
yang stabil selepas pembentukan ikatan.
Atom mencapai susunan elektron

Covalent bonds

Ikatan kovalen

(a) Involves of (b) There is a weak (c) The particles in the
electron.
Difference force compound formed are
Melibatkan
Perbezaan elektron. of attraction between .
Zarah dalam sebatian yang
molecules. terbentuk ialah .

Terdapat daya tarikan

yang
lemah di antara molekul-
molekul.

51 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 5

SPM Practice

Paper 1

Objective Questions / Soalan Objektif

5.1 FBoarsmicastoiof nCompound Semua jenis sebatian Suatu sebatian ion telah
boleh mengkonduksikan terbentuk di antara atom X
Asas Pembentukan Sebatian elektrik dalam keadaan dari Kumpulan 13, Kala 3 dan
leburan. atom Y dari Kumpulan 16,
1. Which of the following is Kala 2. Apakah formula kimia
not a compound? D Electrostatic forces untuk sebatian ini?
between particles
Antara yang berikut yang A XY C X3Y2
manakah bukan satu in a compound is B XY3 D X2Y3
sebatian?
normally weak. 5. Diagram 1 shows a Lewis
A Air structure for a compound
Daya tarikan elektrostatik formed in between atom
Udara di antara zarah-zarah X and atom Y.
suatu sebatian biasanya
B Nitrogen lemah. Rajah 1 menunjukkan struktur
Lewis untuk suatu sebatian
Nitrogen 3. Which of the following terbentuk di antara atom X
pairs of atoms will form dan atom Y.
C Neon an ionic compound?
Y X Y– 2+ –
Neon Antara pasangan atom
berikut, yang manakah Diagram 1 / Rajah 1
2. Which of the following membentuk sebatian ion?
statement is true about a Which of the following
compound? Atom Proton is the possible electron
number arrangement for ion X?
Antara yang berikut, Atom
pernyataan yang manakah Nombor proton Antara berikut, yang manakah
betul tentang suatu sebatian? P merupakan kemungkinan
8 susunan elektron untuk ion X?
A Compound formed
have the same Q 10 A 2.8 C 2.8.1
chemical properties of B 2.8.2 D 2.8.7
its elements. R 11

Sebatian terbentuk S 17
mempunyai sifat kimia
yang sama dengan unsur- A Q and S 5.2 Ionic Bond
unsurnya.
Q dan S Ikatan Ion
B Substance that is
formed through B Q and R 6. Which of the following
certain type of statement is true about
chemical bonds Q dan R
joining more than ionic bond?
two elements. C P and R
Antara berikut, pernyataan
Sebatian yang dibentuk P dan R yang manakah benar tentang
merupakan gabungan ikatan ion?
melebihi dua jenis unsur D P and S
melalui ikatan kimia yang I Formed in between
tertentu. P dan S
metal atom and non-
C All types of 4. An ionic compound is
compound can formed in between atom metal atom
conduct electricity in X from Group 13, Period
molten state. 3 and atom Y from Group Terbentuk di antara atom
16, Period 2. What is the logam dan atom bukan
chemical formula of this logam
compound formed?

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 52

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

II Formed through Type of bonding Chemical Molar mass
formula (g mol–1)
sharing of electrons Jenis ikatan
Formula kimia Jisim molar (g mol–1)
Terbentuk melalui A Ionic
perkongsian elektron P4Q 83
Ion
III Metal atom will form P4Q 83
B Covalent
cation after releasing PQ4 152
Kovalen
electron while non- PQ4 152
C Ionic
metal atom will form
Ion
anion after receiving
D Covalent
electron.
Kovalen
Atom logam akan
membentuk kation setelah 8. Diagram 2 shows the A
menderma elektron electron arrangement
manakala atom bukan between oxygen atoms N N
logam akan membentuk and atom of X.
anion setelah menerima B
elektron. Rajah 2 menunjukkan N N
susunan elektron antara atom
IV The intermolecular oksigen dengan atom X.

force attracting the OXO C 3+
N
cation and anion Diagram 2 / Rajah 2 3–
N
forming the ionic Where is the location of
atom X in the Periodic D
bond. Table of Elements?
Given that proton 3–
Daya tarikan antara number of oxygen atom
molekul yang menarik is 8.
kation dan anion
membentuk ikatan ion. Di manakah lokasi atom X di
dalam Jadual Berkala Unsur?
A I and II / I dan II Diberi nombor proton atom
B II and IV / II dan IV oksigen ialah 8.
C I and III / I dan III
D III and IV / III dan IV A Group 2, Period 2

5.3 Covalent Bond Kumpulan 2, Kala 2 3+

Ikatan Kovalen B Group 4, Period 2

7. Proton number for Kumpulan 4, Kala 2 NN
atom P is 6 and nucleon
number is 12 while C Group 14, Period 2 5.4 Hydrogen Bond
proton number for atom
Q is 17 and nucleon Kumpulan 14, Kala 2 Ikatan Hidrogen
number is 35. What is the
type of bonding, chemical D Group 16, Period 2 10. Which of the following
formula and molar mass compounds is not
of the compound formed? Kumpulan 16,Z Kala 2
affected by a hydrogen
Nombor proton untuk atom P 9. Which of the following
ialah 6 dan nombor nukleon is the correct electron bond?
ialah 12 manakala nombor arrangement for nitrogen
proton untuk atom Q ialah 17 gas? Antara sebatian berikut, yang
dan nombor nucleon ialah 35. manakah tidak dipengaruhi
Apakah jenis ikatan, formula Antara berikut, yang manakah oleh ikatan hidrogen?
kimia dan jisim molar untuk merupakan susunan elektron
sebatian yang terbentuk? yang betul untuk gas A H2O
nitrogen? B NH3
C HCl
D HF

53 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

11. Which of the following 5.5 Dative Bond Dative bond was formed
statement is true about
hydrogen bonding? Ikatan Datif by the contribution of

Antara pernyataan yang 12. Which of the following Ikatan datif terbentuk melalui
berikut, yang manakah benar sumbangan
tentang ikatan hidrogen? compounds has a dative
A one electron each
A Any compounds with bond?
hydrogen atom can from hydrogen atom.
form hydrogen bond. Sebatian yang manakah
mengandungi ikatan datif? satu elektron dari setiap
Sebarang sebatian satu atom hidrogen.
yang ada atom hidrogen A Ammonia
boleh membentuk ikatan B overlapping of
hidrogen. Ammonia
electron between
B Compound like B Ammonium ion
ammonia cannot hydrogen atom and
form intermolecular Ion ammonium
hydrogen bonds with oxygen atom.
their own molecules. C Urea
pertindihan di antara
Sebatian seperti ammonia Urea elektron di antara atom
tidak boleh membentuk hidrogen dan atom
ikatan hidrogen di antara D Nitrogen oksigen.
molekul-molekulnya
sendiri. Nitrogen C the +1 charge from

C Water has a higher 13. A single atom shares a hydrogen ion.
boiling point than
ammonia because pair of electrons, which is cas +1 dari ion hidrogen.
water can form four
hydrogen bonds also known as a lone pair, D lone pair from the
per molecule while
ammonia can only to another atom or ion to oxygen atom.
form two hydrogen
bonds per molecule. form a type of covalent pasangan elektron bebas
dari atom oksigen.
Air mempunyai takat didih bond. This will lead to the
yang lebih tinggi daripada 5.6 Metallic Bond
ammonia kerana air boleh formation of
membentuk empat ikatan Ikatan Logam
hidrogen per molekul Suatu atom tunggal berkongsi
manakala ammonia sepasang elektron, yang 15. Diagram 4 shows an
hanya boleh membentuk juga dikenali sebagai arrangement of atoms in
dua ikatan hidrogen per pasangan elektron bebas, solid sodium.
molekul. untuk membentuk sejenis
ikatan kovalen. Ini akan Rajah 4 menunjukkan suatu
D Hydrogen bonding menyebabkan pembentukan susunan atom-atom dalam
is the strongest bond pepejal natrium.
than covalent bond A Ionic bond
and van der Waals Sodium X
attraction force. Ikatan ion
atoms
Ikatan hidrogen adalah B Dative bond Atom
ikatan yang paling kuat natrium
berbanding ikatan kovalen Ikatan datif
dan daya tarikan Van der
Waals. C Metallic bond

Ikatan logam

1 4. Diagram 3 shows the Diagram 4 / Rajah 4
formation of hydronium
Rioanja,hH33Om+e.nunjukkan What is X?

pembentukan ion hidronium, Apakah X?
H3O+.
A Ion C Electron
H O + H+ H O H+
HH Ion Elektron

Diagram 3 / Rajah 3 B Proton D Atom

Proton Atom

16. Which of the following
statement is true about
metallic bond?

Antara pernyataan berikut,
yang manakah benar tentang
ikatan logam?

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 54

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

A A force that hold ions 1 8. Which of the following is B Conduct electricity in
together in a solid the physical property of
lattice. lead(II) bromide? all state

Suatu daya yang Antara yang berikut, yang Mengkonduksikan elektrik
memegang ion-ion manakah merupakan sifat pada semua keadaan
bersama dalam kekisi fizik plumbum(II) bromida?
pepejal. C Soluble in organic
HOTS Analysing
B A force that hold solvent
metal atoms together A Soluble in water
in a solid lattice. Terlarut dalam pelarut
Terlarut dalam air organik
Suatu daya yang
memegang atom-atom D Insoluble in water
logam bersama dalam
kekisi pepejal. Tidak terlarut dalam air

C A force that hold 1 9. Table 1 shows the information of elements W, X and Y.
molecules together in SPM Jadual 1 menunjukkan maklumat bagi unsur W, X dan Y.
a solid lattice.
2016
Suatu daya yang
memegang molekul - Element W X Y
molekul bersama dalam
kekisi pepejal. Unsur

D A force that attract Proton number Less than 12 12 More than
any atoms together in Kurang
a solid lattice. Nombor proton daripada 12 12

Suatu daya yang Lebih daripada
memegang sebarang 12
atom bersama dalam
kekisi pepejal. Melting point (°C) 1290 630 805

5.7 CCPoorommpppeoortuuinnesddssofaInodnCicovalent Takat lebur (°C)

Sifat Sebatian Ion dan Sebatian Formula of chloride WCl2 XCl2 YCl2
Kovalen
Formula klorida
17. Substance P has a melting
point of –114°C and a Formula of oxide WO XO YO
boiling point of 78°C.
This substance has a Formula oksida
very widely usage in our
daily application. What is Table 1 / Jadual 1
substance P?
Which statement is incorrect?
Bahan P mempunyai takat
lebur –114°C dan takat didih Antara pernyataan berikut, yang manakah tidak benar?
78°C. Bahan ini mempunyai
pelbagai penggunaan dalam A The relative atomic mass increases from element W, X
kehidupan harian kita. Apakah
bahan P? and Y.

A Sodium chloride Jisim atom relatif bertambah dari unsur W, X dan Y.

Natrium klorida B Elements W, X and Y show similar chemical properties.

B Ethanol Unsur W, X dan Y menunjukkan sifat kimia yang serupa.

Etanol C Oxide of elements W, X and Y reacts with nitric acid.

C Ammonia Oksida unsur W, X dan Y bertindak balas dengan asid nitrik.

Ammonia D Black solid is formed when elements W, X and Y react

with oxygen.

Pepejal hitam terbentuk apabila unsur W, X dan Y bertindak balas
dengan oksigen.

2 0. Which of the following A Carbon and oxygen
pair of elements will react
and form a compound Karbon dan oksigen
that has the highest
melting point? B Nitrogen and

Antara pasangan unsur hydrogen
berikut, yang manakah
bertindak balas membentuk Nitrogen dan hidrogen
sebatian yang mempunyai
takat lebur yang paling tinggi? C Silver and chlorine

HOTS Analysing Argentum dan klorin

D Magnesium and

oxygen

Magnesium dan oksigen

55 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

Paper 2

Subjective Questions / Soalan Subjektif
Section A / Bahagian A

1. Table 1 shows the proton numbers of atom of elements X, Y and Z.

Jadual 1 menunjukkan nombor proton untuk atom bagi unsur-unsur X, Y dan Z.

Element X Y Z
12 17 18
Unsur

Proton number

Nombor proton

Table 1 / Jadual 1

(a) Write the electron arrangement for ion X and ion Y.

Tuliskan susunan elektron bagi ion X dan ion Y.

[2 marks / 2 markah]

(b) (i) Identify elements that can react to form a compound.

Kenal pasti unsur-unsur yang boleh bertindak balas membentuk suatu sebatian.


[1 mark / 1 markah]

(ii) State the type of compound formed between elements in 1(b)(i).

Nyatakan jenis sebatian yang terbentuk di antara unsur-unsur di 1(b)(i).


[1 mark / 1 markah]

(iii) Name the force of attraction formed in the compound in 1(b)(ii).

Namakan daya tarikan yang terbentuk dalam sebatian di 1(b)(ii).

[1 mark / 1 markah]

(iv) State the formula for the compound formed in 1(b)(ii).

Nyatakan formula untuk sebatian yang terbentuk di 1(b)(ii).

[1 mark / 1 markah]

(v) State a physical property of this compound.

Nyatakan satu sifat fizik untuk sebatian ini.

[1 mark / 1 markah]

(c) (i) Identify element that is chemically inert.

Kenal pasti unsur yang lengai secara kimia.

[1 mark / 1 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 56

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

(ii) State a reason for selection in 1(c)(i).

Nyatakan satu sebab untuk pilihan di 1(c)(i).

[2 marks / 2 markah]

2. Diagram 2 shows a dialogue between Fella and her teacher, Madam Tan.

Rajah 2 menunjukkan dialog di antara Fella dan gurunya, Puan Tan.

Fella : Teacher, why is the light bulb not lighted? The circuit is connected completely.
Cikgu, kenapakah mentol itu tidak menyala? Litaran itu disambungkan dengan lengkapnya.

Madam Tan : What electrolyte did you pour in just now?
Puan Tan Apakah elektrolit yang anda tuangkan tadi?

Fella : Glucose solution.
Larutan glukosa.

Madam Tan : You can try replacing the glucose solution with salt solution.
Puan Tan Cuba anda gantikan larutan glukosa dengan larutan garam.

Fella : Ok. Thank you, teacher.
Baiklah.Terima kasih, cikgu.

Diagram 2 / Rajah 2

Based on the dialogue above,

Berdasarkan kepada dialog di atas,

(a) Why is Fella’s light bulb not lighted up?

Kenapakah mentol Fella tidak menyala?

[3 marks / 3 markah]

(b) (i) Predict what will happen after Fella replacing sucrose solution with salt solution?

Ramalkan apakah yang akan berlaku setelah Fella menggantikan larutan sukrosa dengan larutan
garam?


[1 mark / 1 markah]

(ii) Explain your prediction.

Terangkan ramalan anda.

[3 marks / 3 markah]
(c) (i) Predict the melting point between sucrose powder and salt powder.

Ramalkan takat lebur antara serbuk sukrosa dan serbuk garam.

[1 mark / 1 markah]

57 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

(ii) Explain your prediction.

Terangkan ramalan anda.

[2 marks / 2 markah]

3. (a) Magnesium rod and aluminium rod of the same size, length and dimension are used as sample
to test the strength of their metallic bond.

Rod magnesium dan rod aluminium yang sama saiz, panjang dan dimensi telah digunakan sebagai sampel
untuk menguji kekuatan ikatan logam mereka.

(i) Given that proton number of magnesium is 12 and proton number of aluminium is 13.
Write the electron arrangement for both magnesium and aluminium.

Diberi nombor proton untuk magnesium ialah 12 dan nombor proton untuk aluminium ialah 13. Tuliskan
susunan elektron untuk kedua-dua magnesium dan aluminium.

[2 marks / 2 markah]
(ii) Compare the strength of metallic bond between magnesium rod and aluminium rod.

Bandingkan kekuatan ikatan logam antara rod magnesium dengan rod aluminium.

[1 mark / 1 markah]

(iii) Explain your comparison.

Terangkan perbandingan anda.

[1 mark / 1 markah]
(iv) Both magnesium rod and aluminium rod can be used as conductor of electricity. Why?

Kedua-dua rod magnesium dan rod aluminium boleh digunakan sebagai konduktor elektrik. Mengapa?


[2 marks / 2 markah]

(b) Table 3 shows melting points and boiling points for elements sodium, magnesium and
aluminium.

Jadual 3 menunjukkan takat lebur dan takat didih bagi unsur natrium, magnesium dan aluminium.

Elements Na Mg Al
1 2 3
Unsur 98 650
883 1090 2579
Number of valence electrons

Bilangan elektron valens

Melting point (°C)

Takat lebur (°C)

Boiling point (°C)

Takat didih (°C)

Table 3 / Rajah 3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 58

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

(i) Predict the melting point for aluminium.

Ramalkan takat lebur bagi aluminium.

[1 mark / 1 markah]

(ii) Explain the changes of melting point and boiling point between the three elements in
Table 3.

Terangkan perubahan takat lebur dan takat didih di antara ketiga-tiga unsur dalam Jadual 3.

[3 marks / 3 markah]
4. (a) Diagram 4.1 shows Madam Jennifer is applying nail varnish on her fingernails.

Rajah 4.1 menunjukkan Puan Jennifer menggunakan pewarna kuku pada kuku-kukunya.

Diagram 4.1 / Rajah 4.1

After bathing her 2-year-old daughter, she found out that the red varnish remained on her
fingernails.

Semasa memandikan, anak perempuannya yang berusia 2 tahun, dia mendapati pewarna merah tersebut
masih berada pada kuku-kukunya.

(i) State the type of compound found in the nail vanish.

Nyatakan jenis sebatian yang terdapat dalam pewarna kuku.

[1 mark / 1 markah]

(ii) Name the attraction force formed in the nail varnish.

Namakan daya tarikan yang terbentuk dalam pewarna kuku.

[1 mark / 1 markah]

(iii) State a physical property that relates to the situation.

Nyatakan sifat fizik yang berkaitan dengan situasi itu.

[1 mark / 1 markah]

(iv) Explain why the nail varnish is not removed during bath time.

Terangkan mengapa pewarna varnis kuku tidak tertanggal semasa mandi.

[2 marks / 2 markah]

59 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

(b) Diagram 4.2 shows the label of a bottle of nail varnish remover.

Rajah 4.2 menunjukkan label pada sebotol penanggal pewarna kuku.

Solvent X
Pelarut X

Diagram 4.2 / Rajah 4.2

(i) State the type of solvent X.

Nyatakan jenis pelarut X.

[1 mark / 1 markah]

(ii) Explain why solvent X is suitable to remove nail varnish.

Terangkan mengapa pelarut X sesuai untuk menanggalkan pewarna kuku.

[3 marks / 3 markah]
(iii) Suggest another organic solvent that can replace solvent X to remove nail varnish.

Cadangkan satu lagi pelarut organik yang boleh menggantikan pelarut X untuk menanggalkan pewarna
kuku.

[1 mark / 1 markah]

Section B / Bahagian B

5. (a) Using hydrogen fluoride, HF as an example. Explain and draw the hydrogen bond in hydrogen

fluoride.

Dengan menggunakan hidrogen fluorida, HF sebagai contoh. Terangkan dan lukiskan ikatan hidrogen dalam
hidrogen fluorida.

[5 marks / 5 markah]

(b) The chemical formula for glucose is C6H12O6. With a drawing, predict and explain the solubility
of glucose in water.
Formula kimia glukosa ialah C6H12O6. Dengan bantuan lukisan, ramalkan dan terangkan keterlarutan glukosa
di dalam air.

[4 marks / 4 markah]

(c) AIonmammomnoinuiumm,ioNnH,4+NdHa4n+ iaonn dhyhdyrodxroonxiuomn,iuHm3O+iomne,ruHp3aOka+nardeuatwioon ions that form a dative bond.

yang membentuk ikatan datif.

(i) Define a dative bond.

Berikan definisi ikatan datif.

[1 mark / 1 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 60

Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond 

(ii) Based on the drawing of Lewis structure, explain the formation of NH4+ and H3O+. In your
explanation, include chemical equations.
Berdasarkan lukisan struktur Lewis, terangkan pembentukan ion-ion NH4+ dan H3O+. Dalam penerangan
anda, sertakan persamaan kimia.

[10 marks / 10 markah]

6. There are four elements, P, Q, R and S with their proton numbers 6, 12, 17 and 18 respectively.

Terdapat empat unsur P, Q, R dan S dengan nombor proton masing-masing 6, 12, 17 dan 18.

(a) Write the electron arrangement for all the elements.

Tuliskan susunan elektron bagi semua unsur tersebut.

[4 marks / 4 markah]

(b) (i) State the location of element S. Explain how you determine the location of element S.

Nyatakan kedudukan unsur S. Terangkan cara anda menentukan kedudukan unsur S.

[3 marks / 3 markah]

(ii) What is the type of compound that can be formed by atom S? Explain.

Apakah jenis sebatian yang boleh dibentuk oleh atom S? Terangkan.

[3 marks / 3 markah]

(c) State the type of chemical compound and explain how the compound is formed between
Nyatakan jenis sebatian kimia dan terangkan pembentukan sebatian antara

(i) Atom P and atom R [5 marks / 5 markah]
Atom P dan R

(ii) Atom Q and atom R [5 marks / 5 markah]

Atom Q dan R

Section C / Bahagian C

7. (a) Amy finds out that wetting her finger while counting papers is always easier and faster.

Explain this statement.

Amy mendapati jarinya yang dibasahkan semasa mengira bilangan kertas adalah lebih mudah dan cepat.
Terangkan pernyataan ini.

[4 marks / 4 markah]

(b) Mother used her wet hand to take out a container from the freezer. She found out that the

container stuck to her hand. Explain this situation.

Ibu menggunakan tangannya yang basah untuk mengambil bekas dari peti sejuk beku. Dia mendapati bekas
itu melekat pada tangannya. Jelaskan situasi ini.

[5 marks / 5 markah]

(c) Lead(II) iodide can conduct electricity in molten state but not in solid state.

Plumbum(II) iodida boleh mengkonduksikan elektrik dalam keadaan leburan tetapi tidak mengkonduksikan
elektrik pada keadaan pepejal.

Based on a labeled diagram, describe an experiment to prove the statement. In your description,

include all the apparatus, procedure, observations and inference involved.

Berdasarkan kepada rajah berlabel, huraikan satu eksperimen untuk membuktikan pernyataan tersebut.
Dalam huraian anda, sertakan semua alat radas, prosedur, pemerhatian dan inferens yang terlibat.

[11 marks / 11 markah]

61 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 5 Chemical Bond

HOTS Challenge

Diagram shows a little boy is playing with water in a seaside.

Rajah menunjukkan seorang budak lelaki sedang bermain air di pantai.

It is found that the wet hair of the little boy keeps sticking to his head and
forehead. Explain why.

Didapati bahawa rambut basah budak lelaki ini asyik melekat pada kepala dan dahinya.
Jelaskan mengapa.

Quiz 5

21PAK- 62

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

CHA PTER Acid, Base and Salt

61 Asid, Bes dan Garam

SMART Notes

pH value: 1 – 2 Acids and bases pH value: 13 – 14
Asid dan bes
Nilai pH: 1 – 2 Nilai pH: 13 – 14
VIDEO
• Strong acid / asid • Strong alkali /
pH value: 3 – 6 pH value: 8 – 12
kuat alkali kuat
Nilai pH: 3 – 6 Nilai pH: 8 – 12
• Complete • Complete
ionisation / • Weak acid / asid • Weak alkali / alkali ionisation /

pengionan lengkap lemah lemah pengionan lengkap

• High • Partial ionisation / • Partial ionisation / • High
concentration of concentration of
H+ / kepekatan H+ pengionan separa pengionan separa OH– / kepekatan

tinggi • Low • Low OH– tinggi

pH value < 7 concentration of concentration of pH value > 7

Nilai pH < 7 H+ / kepekatan H+ OH– / kepekatan Nilai pH > 7

rendah OH– rendah

Produce H+ ions Acidic Role of Alkaline Produce OH–
properties Water properties ions
Menghasilkan ion H+
Sifat keasidan Peranan Air Sifat Menghasilkan ion
kealkalian OH–

Measurement of H+ concentration Measurement of OH- concentration
pH = – log [H+] pOH = – log [OH–]

Ukuran kepekatan ion H+ Ukuran kepekatan ion OH–
pH = – log [H+] pOH = – log [OH–]

Acids Chemical Alkalis
properties
Asid Alkali
Sifat-sifat kimia

(a) 2HCl + Zn → ZnCl2 + H2 (a) NaOH + HCl → NaCl + H2O
(b) 2HCl + CaCO3 → CaCl2 + H2O + CO2 (b) 2NaOH + Fe2+ → Fe(OH)2 + 2Na+
(c) HCl + NaOH → NaCl + H2O (c) NaOH + NH4Cl → NH3 + NaCl + H2O

Preparation of salts Effect of heat on Qualitative
Penyediaan gram salts analysis
Tindakan haba ke Analisis kualitatif
NOTES NOTES atas garam NOTES

63 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

Mass of solute Molar mass Number of moles of

dissolved (g) ÷ Jisim molar solute dissolved (mol)
Concentration Jisim zat terlarut (g)
Kepekatan = Molarity Bilangan mol zat terlarut (mol)

(g dm–3) Volume of solution Kemolaran =
(mol dm–3) Volume of solution (dm3)
(dm3) × Molar mass Isi padu larutan (dm3)
Isi padu larutan (dm3)
Jisim molar

Standard solution / Larutan piawai
• A solution with a known concentration.

Suatu larutan dengan kepekatan yang diketahui.

• Prepared by dissolving an accurate mass of solute in an exact volume of solvent in a volumetric

flask.

Disediakan dengan melarutkan jisim zat terlarut yang tepat ke dalam isi padu pelarut yang tetap di dalam

kelalang isipadu.

• Can also be prepared through dilution : M1V1 = M2V2

Boleh juga disediakan melalui pencairan : M1V1 = M2V2

M1 = initial molarity of concentrated solution / kemolaran asal larutan pekat
V1 = volume of concentrated solution needed / isi padu larutan pekat yang diperlukan

M2 = final molarity of the diluted solution / kemolaran akhir larutan yang dicairkan
V2 = final volume of the diluted solution / isi padu akhir larutan yang dicairkan
[V1 + volume of distilled water added / V1 + isi padu air suling yang ditambahkan]

Neutralisation / Peneutralan

• Reaction between acids and alkali / base solution to form salt and water.
Tindak balas di antara asid dan larutan alkali / bes untuk menghasilkan garam dan air.

(a) HCl + NaOH → NaCl + H2O
(b) H2SO4 + CuO → CuSO4 + H2O
• Titration is a method to determine the concentration of an acid or an alkali.
Pentitratan ialah satu kaedah yang digunakan untuk menentukan kepekatan suatu asid atau alkali.

Ma = concentration of acid / kepekatan asid MaVa = na
Va = volume of acid / isi padu asid
Mb = concentration of alkali / kepekatan alkali
Vb = volume of alkali / isi padu alkali MbVb nb

na = ratio of mole of acid from balanced chemical equation / Nisbah mol asid daripada persamaan kimia
yang seimbang

nb = ratio of mole of alkali from balanced chemical equation / Nisbah mol alkali daripada persamaan

kimia yang seimbang

• pH indicator Colour in acid Colour in Colour in alkali
Penunjuk pH distilled water
Warna di dalam asid Warna di dalam alkali
Indicator Warna di dalam air suling
Red Blue
Penunjuk Purple
Merah Biru
Litmus Ungu
Red Purple
Litmus Light green
Merah Ungu
Universal Hijau muda
Red Yellow
Universal Orange
Merah Kuning
Methyl orange Jingga
Colourless Pink
Metil jingga Colourless
Tak berwarna Merah jambu
Phenolphthalein Tak berwarna

Fenolftalein

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 64

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

The Role of Water in Showing Acidic and Alkaline Properties

6.1 Peranan Air dalam Menunjukkan Keasidan dan Kealkalian

Underline the correct answers.

Gariskan jawapan yang betul. TP 2

1. Hydrogen chloride ionises (partially / completely) in (water / tetrachloromethane) to form
(hydrogen / hydroxide) ions.

Hidrogen klorida mengion (separa / sepenuhnya) dalam (air / tetraklorometana) untuk membentuk ion (hidrogen /
hidroksida).

2. Ammonia ionises (partially / completely) in (propanone / water) to form (hydrogen / hydroxide)
ions.

Ammonia mengion (separa / sepenuhnya) dalam (propanone / air) untuk membentuk ion (hidrogen / hidroksida).

3. Dry red litmus paper will (remain red / turns blue) when it is placed on a moist soap bar. This is
because hydroxide ions are (present / absent).

Kertas litmus merah kering akan (kekal merah / bertukar biru) apabila diletakkan di atas ketulan sabun yang
basah. Ini adalah kerana ion hidroksida (hadir / tidak hadir).

pH Value

6.2 Nilai pH

1. Complete Table 1 with the correct colour when pH indicator is used to test different conditions of
solutions. TP 1

Lengkapkan Jadual 1 dengan warna yang betul apabila penunjuk pH digunakan untuk menguji keadaan larutan
yang berbeza.

Indicator Colour in acid Colour in distilled water Colour in alkali

Penunjuk Warna di dalam Warna di dalam air suling Warna di dalam alkali
asid
Litmus Purple Purple
Red
Litmus Ungu Ungu
Merah
Yellow
Universal Light green
Kuning
Universal Hijau muda

Methyl orange Red

Metil jingga Merah

Phenolphthalein Colourless Colourless

Fenolftalein Tak berwarna Tak berwarna

Table 1 / Jadual 1

2. Given that sulphuric acid has a concentration of 0.60 mol dm–3. TP 4

Diberi asid sulfurik mempunyai kepekatan 0.60 mol dm–3.

(a) Write an equation to show the dissociation of sulphuric acid.

Tuliskan satu persamaan untuk menunjukkan penguraian asid sulfurik.

(b) What is the concentration of H+ ion in the solution?

Apakah kepekatan ion H+ dalam larutan?

(c) Calculate the pH value of the solution.

Hitungkan nilai pH larutan itu.

65 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

3. Potassium hydroxide solution, KOH is an alkaline solution used in a saponification process.
Knowing that the molarity of the given potassium hydroxide solution is 3.0 mol dm–3. TP 4

Larutan kalium hidroksida, KOH adalah suatu larutan alkali yang digunakan dalam proses saponifikasi. Diberi
kemolaran kalium hidroksida ialah 3.0 mol dm–3.

(a) What is the concentration of OH– ions in the potassium hydroxide solution?

Berapakah kepekatan ion OH– di dalam larutan kalium hidroksida?

(b) Calculate the pOH value of the solution.

Hitung nilai pOH larutan itu.

(c) Then, calculate the pH value of the potassium hydroxide solution.

Kemudian, hitung nilai pH larutan kalium hidroksida.

Strength of Acids and Alkalis

6.3 Kekuatan Asid dan Alkali

Complete Table 2 that shows the differences between a strong acid and a weak acid.

Lengkapkan Jadual 2 yang menunjukkan perbezaan antara asid kuat dengan asid lemah. TP 3

Name of acid Degree of Concentration pH value Strength of acid
ionisation of hydrogen
Nama asid ions Nilai pH Kekuatan asid
Darjah pengionan
Ethanoic acid Kepekatan ion 5
hidrogen
Asid etanoik

Complete High

Lengkap Tinggi

Sulphuric acid Strong

Asid sulfurik Kuat

Table 2 / Jadual 2

Chemical Properties of Acids and Alkalis

6.4 Sifat -sifat Kimia Asid dan Alkali

Fill in the blanks with the correct answers. and gas.

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 3 dan gas .

1. Zinc powder reacts with sulphuric acid to form

Serbuk zink bertindak balas dengan asid sulfurik untuk membentuk

2. Hydrochloric acid reacts with calcium carbonate to form , gas and

water. , gas

Asid hidroklorik bertindak balas dengan kalsium karbonat untuk membentuk

dan air.

3. Nitric acid reacts with solution to form sodium nitrate and .

Asid nitrik bertindak balas dengan larutan untuk membentuk natrium nitrat dan
.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 66

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

4. reacts with copper(II) oxide to form copper(II) ethanoate and .

bertindak balas dengan kuprum(II) oksida untuk membentuk kuprum(II) etanoat dan

.

5. Potassium hydroxide solution reacts with ammonium chloride to form , water and
gas.
, air dan
Larutan kalium hidroksida bertindak balas dengan ammonium klorida untuk membentuk
gas .

6. solution is added to green iron(II) sulphate solution to form colourless sodium

sulphate solution and green iron(II) hydroxide.

Larutan ditambah kepada larutan ferum(II) sulfat hijau untuk membentuk larutan natrium sulfat

tanpa warna dan hijau ferum(II) hidroksida.

Concentration of Aqueous Solution

6.5 Kepekatan Larutan Akueus

1. Convert the following concentration from g dm–3 to mol dm–3 or vice versa.

Tukarkan kepekatan berikut dari g dm–3 kepada mol dm–3 atau sebaliknya. TP 3

(a) 40 g dm–3 CuSO4 (b) 0.2 mol dm–3 K2SO4

(c) 50 g dm–3 NaOH (d) 0.01 mol dm–3 KMnO4

(e) 83.6 g dm–3 FeSO4 (f) 0.15 mol dm–3 K2Cr2O7

67 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

Standard Solution

6.6 Larutan Piawai

1. What is the mass of iron(II) nitrate needed to be dissolved in 500 cm3 of distilled water to prepare
1.0 mol dm–3 iron(II) nitrate solution? [Relative atomic mass: N, 14; O, 16; Fe, 56]

Berapakah jisim ferum(II) nitrat yang diperlukan untuk dilarutkan dalam 500 cm3 air suling untuk menyediakan
larutan nitrat 1.0 mol dm–3? [Jisim atom relatif: N, 14; O, 16; Fe, 56] TP 4

2. Calculate the concentration of ammonia solution when 50 cm3 of distilled water is added to
150 cm3 of 2.0 mol dm–3 ammonia solution.

Hitung kepekatan larutan ammonia apabila 50 cm3 air suling ditambahkan ke dalam 150 cm3 larutan ammonia 2.0
mol dm–3.

3. Beaker A contains 200 cm3 of 1.5 mol dm–3 sulphuric acid while beaker B contains 100 cm3 of
2.0 mol dm–3 sulphuric acid. Calculate the new concentration of sulphuric acid when the sulphuric
acid in both beaker A and beaker B are mixed together.

Bikar A mengandungi 200 cm3 asid sulfurik 1.5 mol dm–3 manakala bikar B mengandungi 100 cm3 asid sulfurik 2.0
mol dm–3. Hitung kepekatan asid sulfurik yang baru apabila asid sulfurik dari kedua-dua bikar A dan B dicampurkan
bersama.

Neutralisation

6.7 Peneutralan

1. 125 cm3 of an unknown concentration of nitric acid is added to 50 cm3 of 0.4 mol dm–3 sodium
hydroxide solution.

125 cm3 asid nitrik yang tidak diketahui kepekatannya ditambahkan kepada 50 cm3 larutan natrium hidroksida 0.4
mol dm–3. TP 4

(a) Write a balanced chemical equation for the above reaction.

Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas di atas.

(b) Write an ionic equation for the above reaction.

Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas di atas.

(c) Calculate an unknown concentration of nitric acid.

Hitung kepekatan asid nitrik yang tidak diketahui.

Salts, Crystals and Their Uses in Daily Life Correct / Wrong

6.8 Garam, Hablur dan Kegunaan dalam Kehidupan Harian Betul / Salah

1. Justify the following characteristics of salts and crystals.

Justifikasikan ciri-ciri garam dan kristal yang berikut. TP 3

Characteristics

Ciri-ciri

(a) Have regular geometrical shape

Mempunyai bentuk geometri biasa

(b) Have flat faces, straight edges and sharp corners

Mempunyai muka rata, tepi lurus dan sudut tajam

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 68

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

(c) Angles between adjacent faces are same

Sudut di antara muka bersebelahan adalah sama

(d) Hard and strong

Keras dan kuat

(e) Low melting point

Takat lebur yang rendah


2. Match the fields and examples of salts with their correct usages.

Padankan bidang dan contoh garam dengan kegunaan yang betul. TP 3

Field Usage

Bidang Kegunaan

Agriculture – ammonium nitrate As food additives in the preparation
of food
Pertanian – ammonium nitrat
Sebagai tambahan makanan dalam
penyediaan makanan

Medical – hydrated calcium sulphate Added in toothpastes and water to
prevent tooth decay
Perubatan – kalsium sulfat terhidrat
Ditambahkan ke dalam ubat gigi dan air
untuk mengelakkan kerosakan gigi

Food industry – sodium chloride To make plaster casts for supporting
broken bone
Industri makanan – natrium klorida
Membuat plaster untuk menyokong tulang
patah

Industry – tin(II) fluoride Chemical fertilisers

Industri – stanum(II) flurida Baja kimia

Preparation of Salts

6.9 Penyediaan Garam

Complete the following chemical equations for the formation of soluble salt and insoluble salt.

Lengkapkan persamaan kimia berikut untuk pembentukan garam terlarut air dan garam tak terlarut air. TP 3

Soluble salt / Garam larut air

1. HCl + NaOH → +

2. 2HNO3 + CuO → +
3. H2SO4 + Zn → +
4. 2CH3COOH + CaCO3 →
+ +

Insoluble salt / Garam tak larut air +
+
5. AgNO3 + NaCl →
6. Pb(NO3)2 + 2KI → +
7. Ba(NO3)2 + H2SO4 →

69 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

Effect of Heat on Salts

6.10 Tindakan Haba ke atas Garam

Complete the following table.

Lengkapkan jadual berikut. TP 3

Initial colour of salt Colour of residue Metal oxide Cation in the salt
produced
Warna asal garam Warna sisa Kation dalam garam
Logam oksida yang
terhasil

White Yellow when hot, white
when cold
Putih
Kuning apabila panas, putih
Yellow apabila sejuk

Kuning Brown when hot,
yellow when cold
Green
Perang apabila panas,
Hijau kuning apabila sejuk

Brown

Perang

Brown

Perang

Black

Hitam

Qualitative Analysis

6.11 Analisis Kualitatif

Complete the following table.

Lengkapkan jadual berikut. TP 4

NaOH(aq) is added drop by drop until NH3(aq) is added drop by drop until excess
excess
NH3(ak) ditambahkan titis demi titis sehingga
NaOH(ak) ditambahkan titis demi titis sehingga berlebihan

berlebihan

Observation Ions present Observation Ions present

Pemerhatian Ion yang hadir Pemerhatian Ion yang hadir

White precipitate that White precipitate that
is insoluble in excess
is insoluble in excess solution

solution Mendakan putih yang
tidak larut dalam larutan
Mendakan putih yang berlebihan
tidak larut dalam larutan
berlebihan White precipitate that
is soluble in excess
White precipitate that solution

soluble in excess Mendakan putih yang larut
solution dalam larutan berlebihan

Mendakan putih yang larut Blue precipitate
dalam larutan berlebihan
Mendakan biru
Blue precipitate
Brown precipitate
Mendakan biru
Mendakan perang
Brown precipitate

Mendakan perang

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 70

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

Name the anion that presents.

Namakan anion yang hadir. TP 4

Steps Anion

Langkah-langkah Anion

• Add 1 cm3 of dilute HNO3 solution into a test tube containing 1 cm3 of X
ion solution.
Tambahkan 1 cm3 larutan HNO3 cair ke dalam tabung uji yang mengandungi 1 cm3
larutan berisi ion X.

• Followed by 11ccmm3 3laoruftaBna(BNa(ON3O)23)2s.olution.

Diikuti dengan

• White precipitate is formed.
Mendakan putih terbentuk.

• Add 1 cm3 of dilute H2SO4 solution into a test tube containing 1 cm3 of Y
ion solution.
Tambahkan 1 cm3 larutan H2SO4 cair ke dalam tabung uji yang mengandungi 1 cm3
larutan berisi ion Y.

• Followed by 1 cm3 of FeSO4 solution.
Diikuti dengan 1 cm3 larutan FeSO4.
• Tilt the test tube slightly. Add few drops of concentrated H2SO4 slowly on

the side wall of the test tube.
Condongkan sedikit tabung uji. Tambahkan beberapa titis H2SO4 pekat secara perlahan
melalui permukaan dinding tabung uji tersebut.

• Brown ring is formed.
Cincin perang terbentuk.

• Add 1 cm3 of Pb(NO3)2 solution into a test tube with 1 cm3 of Z ion
solution.
Tambahkan 1 cm3 larutan Pb(NO3)2 ke dalam tabung uji yang mengandungi 1 cm3
larutan berisi ion Z.

• Yellow precipitate is formed.
Mendakan kuning terbentuk.

71 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 6

SPM Practice

Paper 1

Objective Questions / Soalan Objektif

6.1 STAhhlkoeawRliionnlegePoArfcoiWpdeaicrtteairneidsn Sebatian P larut dalam air A Aluminium oxide
menghasilkan larutan tak
Peranan Air dalam Menunjukkan berwarna. Apabila kertas Aluminium oksida
Keasidan dan Kealkalian litmus merah dicelup ke
dalam larutan tak berwarna, B Magnesium oxide
1. Which of the following is kertas litmus merah bersebut
best to describe an acid? bertukar menjadi biru. Apakah Magnesium oksida
sebatian P?
Antara berikut, yang manakah C Potassium oxide
menerangkan asid dengan
paling tepat? Kalium oksida

A Acid reacts with all D Copper(II) oxide
kind of metals.
Kuprum(II) oksida
Asid bertindak balas
dengan semua jenis 4. Which of the following is classified correctly?
logam.
Antara berikut, yang manakah dikelaskan dengan betul?
B All acids are corrosive.
Monoprotic acid Diprotic acid
Semua asid mengakis.
Asid monobes Asid dwibes
C All acids contain
hydrogen ions. A Nitric acid Hydrochloric acid

Semua asid mengandungi Asid nitrik Asid hidroklorik
ion hidrogen.
B Sulphuric acid Nitric acid
D Strong acid has higher
pH value. Asid sulfurik Asid nitrik

Asid kuat memiliki nilai pH C Ethanoic acid Sulphuric acid
yang lebih tinggi.
Asid etanoik Asid sulfurik
2. Which substance is
alkali? D Ethanoic acid Hydrochloric acid

Antara berikut, yang manakah Asid etanoik Asid hidroklorik
alkali?
6.2 pH Value C 0.6 0.3
A Copper(II) hydroxide D 6.0 3.0
Nilai pH
Kuprum(II) hidroksida
5. Given that the 6.3 SAtlkreanligsth of Acids and
B Sodium hydroxide concentration of both
ammonia solution and Kekuatan Asid dan Alkali
Natrium hidroksida sulphuric acid solution
are 0.25 mol dm–3. What 6. Which of the following
C Magnesium hydroxide is the pOH value and pH has the highest
value for both alkali and concentration of
Magnesium hidroksida acid solution? hydrogen ions?

3. Compound P dissolves Diberi kepekatan kedua-dua Antara berikut, yang manakah
in water producing a larutan ammonia dan asid mempunyai kepekatan ion
colourless solution. When sulfurik ialah 0.25 mol dm–3. hidrogen tertinggi?
a red litmus paper is Berapakah nilai pOH dan nilai
dipped into the colourless pH bagi kedua-dua larutan A 100 cm3 of 1.0 mol
solution, the red litmus asid dan alkali? dm–3 hydrochloric
paper turns blue. What is acid
compound P? pOH pH
value value 100 cm3 asid hidroklorik
1.0 mol dm–3
Nilai pOH Nilai pH
B 100 cm3 of 0.5 mol
A 0.006 0.003 dm–3 nitric acid

B 0.06 0.03 100 cm3 asid nitrik 0.5 mol
dm–3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 72

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

C 100 cm3 of 0.5 mol III The volume of stock A 0.6 dm3
dm–3 sulphuric acid B 6.0 dm3
solution is transferred C 1.2 dm3
100 cm3 asid sulfurik 0.5 D 12 dm3
mol dm–3 into a volumetric flask.
10. Diagram 1 shows a part
D 100 cm3 of 2.0 mol Isi padu larutan stok of heater found in an
dm–3 ethanoic acid dipindahkan ke dalam electric kettle which is
kelalang isi padu. regularly used by a few
100 cm3 asid etanoik 2.0 pupils in the hostel.
mol dm–3 IV A pipette is used to
Rajah 1 menunjukkan
7. Calculate the number of obtain the volume of bahagian pemanas yang
moles for hydrogen ion in terdapat di dalam sebuah
125 cm3 of 0.5 mol dm–3 stock solution needed. cerek elektrik yang sering
sulphuric acid. digunakan oleh beberapa
Pipet digunakan untuk orang murid yang tinggal di
Hitung bilangan mol ion mendapatkan isi padu asrama.
hidrogen dalam 125 cm3 asid larutan stok yang
sulfurik 0.5 mol dm–3. diperlukan.

A 0.0625 mol A I, II, III, IV
B 0.03125 mol B II, IV, III, I
C 0.125 mol C III, II, IV, I
D 0.625 mol D II, III, IV, I

6.4 ACchiedms iacnadl PArlokapleisrties of 6.6 Standard Solutions

Sifat -sifat Kimia Asid dan Alkali Larutan Piawai

6.5 CAqonuceeonutsraStoilountioofn 6.7 Neutralisation

Kepekatan Larutan Akueus Peneutralan

8. Which of the following 9. Nitric acid reacts with White layer of calcium carbonate
is the correct sequence calcium carbonate in Lapisan putih mengandungi kalsium
for the preparation of a a chemical reaction as karbonat
diluted solution from a shown in the following
stock solution? chemical equation. Diagram 1 / Rajah 1

Antara berikut, yang manakah Asid nitrik bertindak balas In order to remove the
urutan yang betul dalam dengan kalsium karbonat white layer on the coiler,
penyediaan larutan cair dalam tindak balas kimia pupil A puts substance
daripada larutan stok? seperti yang ditunjukkan dalam X into the kettle and
persamaan kimia berikut. leave it overnight before
I The calculated washing it with soap.
volume of distilled 2HNO3 + CaCO3 → What is substance X?
water is added to the Ca(NO3)2 + H2O + CO2
volumetric flask and Untuk menanggalkan lapisan
the mixture solution What is the volume putih pada gegelung pemanas,
is swirled. of carbon dioxide gas murid A memasukkan bahan
produced at room X ke dalam cerek tersebut
Isi padu air suling yang condition if 0.5 mol dan dibiarkan semalaman
telah dikira ditambahkan of nitric acid reacts sebelum mencucinya dengan
ke dalam kelalang isi padu completely with excess sabun. Apakah bahan X?
dan larutan campuran calcium carbonate?
dipusarkan. [Molar volume of gas = A
24 dm3 mol–1 at room
II The volume of stock condition] SALT
solution needed is
calculated. Berapakah isi padu gas B
karbon dioksida yang
Isi padu larutan stok yang dihasilkan pada keadaan OIL
diperlukan dihitung. bilik jika 0.5 mol asid nitrik Minyak
bertindak balas lengkap sawit
dengan kalsium karbonat
berlebihan? C
[Isi padu molar gas = 24 dm3
mol-1 pada keadaan bilik]

73 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acids, Bases and Salts

6.8 USasletss,inCrDyasitlaylLsiafend Their 6.10 Effect of Heat on Salts 6.11 Qualitative Analysis

Garam, Hablur dan Kegunaan Tindakan Haba ke atas Garam Analisis Kualitatif
dalam Kehidupan Harian
13. Which of the following 1 4. Haziq is required to
6.9 Preparation of Salts confirm the presence of
carbonate salts does not sulphate ion in solution
Penyediaan Garam P. What is the suitable
release carbon dioxide gas reagents and the expected
1 1. Which chemical will form observation from the
upon heating? test?
a yellow precipitate when
Antara berikut, garam Haziq diminta untuk
reacted with sodium karbonat yang manakah tidak mengesahkan kehadiran
membebaskan gas karbon ion sulfat dalam larutan P.
iodide solution? dioksida semasa pemanasan? Apakah reagen yang sesuai
dan pemerhatian yang
Bahan kimia yang manakah A Calcium carbonate dijangkakan daripada ujian
membentuk mendakan itu?
kuning apabila bertindak Kalsium karbonat
balas dengan larutan natrium
iodida? B Ammonium

A Copper(II) nitrate carbonate

solution Ammonium karbonat

Larutan kuprum(II) nitrat C Copper(II) carbonate

B Iron(II) nitrate Kuprum(II) karbonat

solution D Sodium carbonate

Larutan ferum(II) nitrat Natrium karbonat

C Silver nitrate solution Reagent Observation

Larutan argentum nitrat Reagen Pemerhatian

D Lead(II) nitrate A Dilute hydrochloric acid Colourless bubbles that
turn limewater chalky
solution Asid hidroklorik cair
Gelembung tak berwarna
Larutan plumbum(II) nitrat mengeruhkan air kapur

12. Which of the following B Dilute nitric acid and silver White precipitate is formed
Mendakan putih terbentuk
chemicals produce a nitrate solution
Asid nitrik cair dan larutan
soluble salt? argentum nitrat

Antara bahan kimia berikut, C Dilute hydrochloric acid White precipitate is formed
yang manakah menghasilkan and barium chloride Mendakan putih terbentuk
garam terlarut? solution

A Copper and Asid hidroklorik cair dan larutan
barium klorida
hydrochloric acid
D Dilute sulphuric acid, A brown ring is formed
Kuprum dan asid iron(II) sulphate solution Cincin perang terbentuk
hidroklorik and concentrated sulphuric
acid
B Calcium carbonate
Asid sulfurik cair, ferum(II) sulfat
and nitric acid dan asid sulfurik pekat

Kalsium karbonat dan
asid nitrik

C Silver nitrate solution

and sodium chloride

solution

Larutan argentum nitrat
dan larutan natrium
klorida

D Magnesium carbonate

solution and

potassium sulphate

solution

Larutan magnesium
karbonat dan larutan
kalium sulfat

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 74

1 5. The statement below shows the steps in the Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 
identification of ion P.
1 6. Amir adds a few drops of Nessler’s reagent
Pernyataan di bawah menunjukkan langkah- into a test tube containing 1 cm3 of
langkah untuk pengesahan ion P. colourless solution. Brown precipitate
is formed immediately. What is the ion
• 1 cm3 of dilute HNO3 is added into a test presents?
tube containing 1 cm3 of ion P solution.
t1abcmun3glaruujitaynaHngNOm3ecnagiradnidtaumngbiah1kacnmk3eladraultaamn Amir menambahkan beberapa titis reagen Nessler
berisi ion P. ke dalam tabung uji yang berisi 1 cm3 larutan tak
berwarna. Mendakan perang terbentuk dengan
• Followed by lAarguNtaOn A3 gsoNlOu3tion cepat. Apakah ion yang hadir?

Diikuti dengan A Ca2+
B NH4+
• White precipitate is formed C Zn2+
Mendakan putih terbentuk D Mg2+

What is P ion?

Apakah ion P?

A NO3–
B SO42–
C Cl–

D CO32–

Paper 2

Subjective Questions / Soalan Subjektif
Section A / Bahagian A

1. Table 1 shows information about alkali P and alkali Q.

Jadual 1 menunjukkan maklumat tentang alkali P dan alkali Q.

Alkali P Alkali Q

Alkali P Alkali Q

• Used as ingredients to make fertilisers • Used as ingredients to make soap

Digunakan sebagai bahan untuk Digunakan sebagai bahan untuk menghasilkan
menghasilkan baja sabun

• Monoprotic alkali • Monoprotic alkali

Alkali monoprotik Alkali monoprotik

• Dissociate partially in water • Dissociate completely in water

Terurai separa dalam air Terurai lengkap dalam air

• pH = 11.6 • pH = 12.7

pH = 11.6 pH = 12.7

Table 1 / Rajah 1

(a) State the definition of alkali.

Nyatakan definisi alkali.

(b) Name alkali P and alkali Q. [1 mark / 1 markah]

Namakan alkali P dan alkali Q. [2 marks / 2 markah]

P – © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
Q –

75

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

(c) Both alkali P and Q are having the same concentrations. However, pH value of alkali P is lower
than alkali Q. Explain.

Kedua-dua alkali P dan alkali Q mempunyai kepekatan yang sama. Tetapi, nilai pH alkali P lebih rendah
daripada alkali Q. Terangkan.

[2 marks / 2 markah]

(d) A spatula of ammonium chloride powder is added into a conical flask containing 100 cm3
of 1.0 mol dm–3 alkali Q.

Satu spatula serbuk ammonium klorida ditambah ke dalam kelalang kon yang mengandungi 100 cm3 alkali
Q 1.0 mol dm–3.

(i) Write a balanced chemical equation for the reaction between ammonium chloride and
alkali Q.

Tuliskan persamaan kimia yang seimbang begi tindak balas antara ammonium klorida dengan alkali Q.

[1 mark / 1 markah]

(ii) State an observation.

Nyatakan satu pemerhatian.

[1 mark / 1 markah]
(iii) Briefly describe a verification test for the observation in 1(d)(ii).

Terangkan secara ringkas ujian pengesahan untuk pemerhatian dalam 1(d)(ii).

[2 marks / 2 markah]

(iv) Name the white fume.

Namakan wasap putih tersebut.

[1 mark / 1 markah]

2. Diagram 2 shows the apparatus set-up to investigate the reaction between a strong acid, nitric acid
and a strong alkali, potassium hydroxide solution.

Rajah 2 menunjukkan susunan alat radas untuk mengkaji tindak balas antara asid kuat, asid nitrik dengan alkali
kuat, larutan kalium hidroksida.

Burette
Buret

Retort stand 0.2 mol dm–3 nitric acid
Kaki retort Asid nitrik 0.2 mol dm–3

25.0 cm3 potassium hydroxide solution
25.0 cm3 larutan kalium hidroksida
+
Methyl orange
Metil jingga

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. Diagram 2 / Rajah 2

76

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

(a) Name the reaction occurs in the conical flask.

Namakan tindak balas yang berlaku dalam kelalang kon.

[1 mark / 1 markah]

(b) Name the method used in Diagram 2.

Namakan kaedah yang digunakan dalam Rajah 2.

[1 mark / 1 markah]

(c) Write an ionic equation for the above reaction.

Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas di atas.

[1 mark / 1 markah]

(d) State the colour change of the mixture solution at the end point.

Nyatakan perubahan warna larutan campuran pada takat akhir.

[1 mark / 1 markah]

(e) Thus, define operationally the end point.

Maka, berikan definisi secara operasi takat akhir.

[1 mark / 1 markah]
(f) In this experiment, 30 cm3 of nitric acid is used to neutralise the potassium hydroxide solution

completely. Calculate the molarity of potassium hydroxide solution.

Dalam eksperimen ini, asid nitrik 30 cm3 digunakan untuk meneutralkan larutan kalium hidroksida dengan
lengkap. Hitung kemolaran larutan kalium hidroksida.





(g) The experiment is repeated with sulphuric acid of the same concentration replacing nitric
acid.

Eksperimen ini diulang menggunakan asid sulfurik dengan kepekatan yang sama untuk menggantikan asid
nitrik.

(i) Predict the volume of the sulphuric acid needed to neutralise the potassium hydroxide
solution completely.

Ramalkan isi padu asid sulfurik yang diperlukan untuk meneutralkan larutan kalium hidroksida dengan
lengkap.

[1 mark / 1 markah]
77 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

(ii) Explain your prediction in 2(g)(i).

Terangkan ramalan anda di (2)(g)(i).

[2 marks / 2 markah]
3. Diagram 3.1 shows wastewater from a factory which contains pollutants and heavy metal cations
SPM disposed into river. A sample of the wastewater is taken back to the laboratory for heavy metal
2017 cations detection tests.

Rajah 3.1 menunjukkan air sisa dari sebuah kilang yang mengandungi bahan pencemar dan kation logam berat
yang dibuang ke dalam sungai. Sampel air sisa diambil dan dibawa ke makmal untuk ujian pengesanan kation
logam berat.



Diagram 3.1 / Rajah 3.1

Diagram 3.2 shows the flow chart of the chemical tests for two ions that are identified from the
wastewater.

Rajah 3.2 menunjukkan carta alir ujian kimia untuk dua ion yang dikenal pasti daripada air sisa.

Test A Industrial wastewater Test B

Ujian A Air sisa industri Ujian B

+ NaOH(aq) ++NNHH33((aakq))

+ NaOH(ak)

Brown precipitate P White precipitate

Mendakan perang P Mendakan putih

Fe3+ ion presents + excess bNeHrle3b(aihqa)n

Ion Fe3+ hadir + NH3(ak)

White precipitate dissolves in ebxercleebssihaNnH3

Mendakan putih larut dalam NH3

(a) (i) What is heavy metal? Ion Q presents

Apakah logam berat? Ion Q hadir
Diagram 3.2 / Rajah 3.2

[1 mark / 1 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 78

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

(ii) Name two examples of heavy metal cations from a polluted water source.

Namakan dua contoh kation logam berat daripada sumber air tercemar.

[2 marks / 2 markah]

(b) Based on Test A,

Berdasarkan Ujian A,

(i) Name the brown precipitate P formed.

Namakan mendakan perang P yang terbentuk.

[1 mark / 1 markah]

(ii) State an observation when the same ion from the brown precipitate is added with
potassium thiocyanate solution, KSCN.

Nyatakan satu pemerhatian apabila ion yang sama daripada mendakan perang ditambah dengan
larutan kalium tiosianat, KSCN.

[1 mark / 1 markah]

(iii) Write an ionic equation for the formation of brown precipitate.

Tuliskan persamaan ion bagi pembentukan mendakan perang.

[1 mark / 1 markah]

(c) (i) Based on Test B, identify ion Q.

Berdasarkan Ujian B, kenal pasti ion Q.

[1 mark / 1 markah]

(ii) What will happen when a few drops of sodium hydroxide solution is added into ion Q
followed by excess sodium hydroxide solution?

Apakah yang akan berlaku jika beberapa titik larutan natrium hidroksida ditambahkan ke dalam ion Q
diikuti dengan larutan natrium hidroksida berlebihan?

[2 marks / 2 markah]

Section B / Bahagian B
4. (a) Table 4.1 shows the pH values of hydrochloric acid and sulphuric acid of the same concentration.

Jadual 4.1 menunjukkan nilai pH bagi asid hidroklorik dan asid sulfurik dengan kepekatan yang sama.

Acid pH value

Asid Nilai pH

Hydrochloric acid 3

Asid hidroklorik 1

Sulphuric acid

Asid sulfurik

Table 4.1 / Rajah 4.1

79 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

(i) Identify the trength of both acids.

Kenal pasti kekuatan kedua-dua asid.

[2 marks / 2 markah]
(ii) Explain why the pH values of the two acids of the same concentration are different.

Terangkan mengapa nilai pH kedua-dua asid dengan kepekatan yang sama adalah berbeza.

[4 marks / 4 markah]

(b) Table 4.2 shows the results of titration between 0.5 mol dm–3 sulphuric acid and 25 cm3 of
potassium hydroxide solution.

Jadual 4.2 menunjukkan keputusan pentitratan antara 0.5 mol dm–3 asid sulfurik dengan 50 cm3 larutan
kalium hidroksida.

Titration / Titratan I II III
Final burette reading, cm3 27.90 28.65 40.65

Bacaan akhir buret, cm3 0.10 0.80 12.60

Initial burette reading, cm3

Bacaan awal buret, cm3

Volume of sulphuric acid needed, cm3

Isi padu asid sulfurik yang diperlukan, cm3
Table 4.2 / Jadual 4.2

(i) Complete Table 4.2 by calculating the volume of suphuric acid needed.

Lengkapkan Jadual 4.2 dengan menghitung isi padu asid sulfurik yang diperlukan.

[1 marks / 1 markah]

(ii) Write a balanced chemical equation for the neutralisation between sulphuric acid solution
and potassium hydroxide solution.

Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi peneutralan antara larutan asid sulfurik dengan larutan
kalium hidroksida.

[2 mark / 2 markah]
(iii) Calculate the average volume of sulphuric acid needed for the neutralisation.

Hitung isi padu purata asid sulfurik yang diperlukan untuk peneutralan.




[2 marks / 2 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 80

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

(iv) Calculate the molarity of the potassium hydroxide solution.

Hitung kemolaran larutan kalium hidroksida.



[2 marks / 2 markah]

(v) 10 cm3 of the potassium hydroxide solution in 4(b)(iv) is added with 90 cm3 of distilled
water. Calculate the new molarity of the potassium hydroxide solution.

10 cm3 larutan kalium hidroksida dalam 4(b)(iv) ditambahkan dengan 90 cm3 air suling. Hitung kemolaran
baru larutan kalium hidroksida.

[3 marks / 3 markah]

(c) In another investigation, magnesium powder is added into 10 cm3 of sulphuric acid taken
from 4(b) until excess.

Dalam penyiasatan lain, serbuk magnesium ditambahkan ke dalam 10 cm3 asid sulfurik yang diambil dari
4(b) sehingga berlebihan.

(i) Calculate the maximum volume of gas produced at room condition, in cm3.
[1 mole gas occupies 24 dm3 at room condition]

Hitung isi padu maksimum gas yang dihasilkan pada keadaan bilik, dalam cm3.
[1 mol gas menempati 24 dm3 pada keadaan bilik]

[2 marks / 2 markah]

(ii) Briefly describe a test to verify the gas produced.

Terangkan secara ringkas ujian pengesahan untuk gas yang terhasil.

[2 marks / 2 markah]

81 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt

Section C / Bahagian C
5. (a) Diagram 5 shows unhealthy crops due to the soil problem.

Rajah 5 menunjukkan tanaman yang tidak sihat kerana masalah tanah.

Diagram 5 / Rajah 5

By using your chemistry knowledge, suggest two chemicals to overcome the possible cause for
the problem.

Dengan menggunakan pengetahuan kimia anda, cadangkan dua bahan kimia untuk mengatasi kemungkinan
penyebab masalah tersebut.

[4 marks / 4 markah]

(b) In an investigation, a pupil adds 100 cm3 of a solution P with 0.25 mol dm–3 into a conical
flask. Knowing that this solution P has a pH value lower than 7 and it has an ability to bleach
a blue litmus paper. Then, this pupil adds a spatulaful of copper(II) oxide into the same conical
flask until a coloured solution Q is formed.

Dalam satu penylasatan, seorang murid menambah 100 cm3 larutan P dengan 0.25 mol dm–3 ke dalam
kelalang kon. Diketahui bahawa larutan P ini mempunyai nilai pH kurang daripada 7 dan mempunyai
keupayaan untuk melunturkan warna kertas litmus biru. Kemudian, murid ini menambah satu spatula
kuprum(II) oksida ke dalam kelalang kon yang sama sehingga larutan Q yang berwarna terbentuk.

(i) Name solution P. Write a balanced chemical equation for the reaction between solution
P and copper(II) oxide. State the name and the colour of the salt formed. Then, calculate
the maximum mass of salt formed at the end of the reaction.

[Relative atomic mass: H = 1, O = 16, Cl = 35.5, Cu = 64]

Namakan larutan P. Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas antara larutan P
dengan kuprum(II) oksida. Nyatakan nama dan warna garam yang terbentuk. Kemudian, hitung jisim
maksimum garam yang terbentuk pada akhir tindak balas.
[Jisim atom relatif: H = 1, O = 16, Cl = 35.5, Cu = 64]

[7 marks / 7 markah]

(ii) Briefly describe how do you obtain the coloured salt formed in (5)(b)(i).

Terangkan secara ringkas bagaimana anda memperoleh garam berwarna yang terbentuk dalam (5)(b)
(i).

[4 marks / 4 markah]

(c) Darren wishes to prepare a yellow precipitate that will dissolve when hot and reappear when
cold. He is given sodium iodide solution, solution R, a measuring cylinder, test tubes, and a
stopper.

Darren ingin menyediakan mendakan kuning yang akan larut apabila panas dan muncul semula apabila
sejuk. Dia diberikan larutan natrium iodida, larutan R, silinder penyukat, tabung uji, dan penutup.

Name the solution R. Then, briefly describe the preparation steps to obtain the yellow

precipitate. Name the yellow precipitate.

Namakan larutan R. Kemudian, terangkan secara ringkas langkah-langkah penyediaan untuk mendapatkan
mendakan kuning. Namakan mendakan kuning itu.

[5 marks / 5 markah]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 82

Chemistry  Form 4  Chapter 6 Acid, Base and Salt 

HOTS Challenge

A pupil splashed some hydrochloric acid into his left eye and causes him in pain. Madam Mariam
brought him to the treatment room, then, washed his eye with a lot of distilled water but not
neutralising it with ammonia solution.

Seorang murid terkena percikan asid hidroklorik pada mata kirinya dan menyebabnya kesakitan. Puan Mariam
membawa murid tersebut ke bilik rawatan lalu mencuci matanya dengan air suling yang banyak tetapi tidak
meneutralkannya dengan larutan ammonia.

Explain Madam Mariam’s action.

Terangkan tindakan Puan Mariam.

21PAK- Quiz 6
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
83

CHA PTER  Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction

71 Rate of Reaction
Kadar Tindak Balas

SMART Notes

VIDEO Endothermic and
exothermic
Endotermik dan
eksotermik

Fast Rate of Slow
Reaction
Cepat Perlahan
Kadar tindak
balas

Changes of quantity of reactants or products
Perubahan kuantiti bahan tindak balas atau hasil tindak balas
Rate of reaction =
Times needed for the change to occur
Kadar tindak balas

Masa yang diambil untuk perubahan berlaku

Graph mass of reactants (g) against time (s) Graph volume of product (cm3) against time (s)

Graf jisim bahan tindak balas (g) melawan masa (s) Graf isi padu hasil tindak balas (cm3) melawan masa (s)
Mass of reactants (g)
Volume of product (cm3)
Jisim bahan tindak balas(g) Isi padu hasil tindak balas (cm3)

Excessive Time (s) Time (s)
Berlebihan Masa (s) Masa (s)
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
84

Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction 

Size of reactants Factors affecting Catalyst
rate of reaction
Saiz bahan tindak balas (Collision Theory) Mangkin

• Smaller reactant size, Faktor mempengaruhi • Presence of catalyst
bigger total surface area, kadar tindak balas provides an alternative
higher rate of reaction. pathway with lower
(Teori Perlanggaran) activation energy, higher
Semakin kecil saiz bahan tindak rate of reaction.
balas semakin besar jumlah
luas permukaan, semakin tinggi Kehadiran mangkin,
kadar tindak balas. menyediakan lintasan alternatif
dengan tenaga pengaktifan
• Frequency of collision and yang lebih rendah, semakin
effective collision between tinggi kadar tindak balas.
reacting particles are
higher. • Frequency of collision and
effective collision between
Frekuensi perlanggaran dan reacting particles are
perlanggaran berkesan antara higher.
zarah-zarah yang bertindak
balas adalah lebih tinggi. Frekuensi perlanggaran dan
perlanggaran berkesan antara
Temperature of solution zarah-zarah yang bertindak
balas adalah lebih tinggi.
Suhu larutan
Concentration of solution
• Higher temperature,
Kepekatan larutan
higher kinetic, higher rate
• Higher concentration,
of reaction. greater number of reacting
particles per unit volume,
Semakin tinggi suhu, semakin higher rate of reaction.
tinggi tenaga kinetik, semakin
tinggi kadar tindak balas. Semakin tinggi kepekatan,
semakin banyak zarah yang
• Frequency of collision and bertindak balas per unit isi
padu, semakin tinggi kadar
effective collision between tindak balas.

reacting particles are • Frequency of collision
and frequency of effective
higher. collision between reacting
particles are higher.
Frekuensi perlanggaran dan
perlanggaran berkesan antara Frekuensi perlanggaran
zarah-zarah yang bertindak dan frekuensi perlanggaran
balas adalah lebih tinggi. berkesan antara zarah-zarah
yang bertindak balas adalah
• Energy profile diagram / Gambar rajah profil tenaga lebih tinggi.

Energy Energy
Tenaga
Tenaga

Reactants Reactants Products
Bahan Hasil
tindak Ea Bahan tindak
balas tindak balas
Products balas Ea

Hasil
tindak
balas

Reaction path Reaction path
Lintasan tindak balas
Lintasan tindak balas
Endothermic reaction
Exothermic reaction
Tindak balas endotermik
Tindak balas eksotermik

85 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction per unit time. TP 1

Determining Rate of Reaction per unit masa.

7.1 Penentuan Kadar Tindak Balas

Fill in the blanks with the correct answer.

Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

1. Rate of reaction is the

Kadar tindak balas ialah

2. Changes that can be observed on either the reactants or products that determines the rate of

reaction are:
Perubahan yang dapat diperhatikan sama ada pada bahan tindak balas atau hasil tindak balas yang menentukan
kadar tindak balas ialah:
TP 2

True / False

Betul / Salah

(a) Volume of hydrogen gas liberated

Isi padu gas hidrogen yang dibebaskan

(b) Concentration of hydrogen ion

Kepekatan ion hidrogen

(c) Mass of yellow precipitate formed

Jisim mendakan kuning yang terbentuk

(d) Mass of calcium carbonate

Jisim kalsium karbonat

(e) Colourless oxygen gas produced

Gas oksigen tak berwarna yang terhasil


3. Rate of reaction can be measured based on the physical change through observation:

Kadar tindak balas boleh diukur berdasarkan perubahan fizikal melalui pemerhatian: TP 2

True / False

Betul / Salah

(a) Change of colour intensity

Perubahan keamatan warna

(b) Change of acidity

Perubahan keasidan

(c) Change of electrical conductivity of a solution

Perubahan kekonduksian elektrik suatu larutan

(d) Change of temperature of a product

Perubahan dalam suhu hasil tindak balas

4. Table 1 shows the results obtained from an experiment to determine the rate of reaction between
marble chips and hydrochloric acid.

Jadual 1 menunjukkan keputusan yang diperoleh daripada satu eksperimen untuk menentukan kadar tindak balas
antara ketulan marmar dengan asid hidroklorik.

Time taken (s) 0 30 60 90 120 150 180 210 240
0 8 16 24 31 37 40 40 40
Masa diambil (s)
Table 1 / Jadual 1
Volume of carbon dioxide (cm3)

Isi padu karbon dioksida (cm3)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 86

Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction 

In this experiment, excess marble chips, CaCO3 were reacted with 50 cm3 of 1.0 mol dm–3
hydrochloric acid. The released carbon dioxide gas was measured using the water displacement

method. [Relative atomic mass: C = 12, O = 16, Ca = 40, 1 mole of gas occupies 24 dm3 at room

condition]
Dalam eksperimen dimni–,3.kGetauslankarmbaornmdairo,ksCidaaCOya3 nygantegrbbeebralesbdihiuaknurtedlaehngbaenrtminednagkgubnaalaksandeknageadnah5s0escamra3naasiird.
hidroklorik 1.0 mol

[Jisim atom relatif: C = 12, O = 16, Ca = 40, 1 mol gas menepati 24 dm3 pada keadaan bilik] TP 3

(a) Write a balanced chemical equation for the reaction between marble chips, CaCO3 and
hydrochloric acid, HCl.
Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas antara ketulan marmar, CaCO3 dengan asid
hidroklorik, HCl.

(b) Based on the results given in Table 1, plot a graph of total volume of carbon dioxide gas against
time taken.

Berdasarkan keputusan yang terdapat dalam Jadual 1, plotkan graf jumlah isi padu gas karbon dioksida
melawan masa yang diambil.

Volume of CO2 gas (cm3) / Isi padu gas CO2 (cm3)

40

30

20

10

0
30 60 90 120 150 180 210 240
Time taken (s) / Masa yang diambil (s)

(c) (i) Then, calculate the overall rate of reaction.

Kemudian, hitung kadar tindak balas keseluruhan.

87 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction

(ii) Rate of reaction in second minute.

Kadar tindak balas pada minit kedua.

(iii) Rate of reaction at 150 s.

Kadar tindak balas pada 150 s.

Factors Affecting Rate of Reactions

7.2 Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas

4. Complete the table below to show the factors that affect the rate of reaction.

Lengkapkan jadual di bawah untuk menunjukkan faktor-faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas. TP 1 TP 2

Factor How the factor affect the rate of reaction?

Faktor Bagaimanakah faktor ini mempengaruhi kadar tindak balas?

(a) The the size of the reactant, the larger will be the total

(b) exposed surface area, thus the the rate of reaction.

(c) Semakin saiz bahan tindak balas, semakin besar jumlah luas
permukaan yang terdedah, maka semakin kadar tindak balas.
(d)
When the concentration of a reactant , the rate of reaction

increases. , kadar tindak balas

Apabila kepekatan suatu bahan tindak balas
meningkat.

When the temperature of the reactant , the rate of reaction

increases. , kadar tindak balas meningkat.

Apabila suhu suatu bahan tindak balas

The presence of a catalyst the rate of a chemical reaction.

Kehadiran mangkin akan kadar suatu tindak balas kimia.

(e) When the pressure of the gas reactant , the rate of reaction

increases.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. Apabila tekanan suatu bahan tindak balas dalam keadaan gas , kadar
tindak balas meningkat.

88

7.3 Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction 

Application of Factors that the Affect Rate of Reaction in Daily Life
Aplikasi Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas dalam Kehidupan Harian

Fill in the correct factor affecting the rate of reaction for the following situation.

Isikan faktor yang betul mempengaruhi kadar tindak balas bagi situasi berikut. TP 4

Size of reactants Pressure Temperature Presence of catalyst Concentration

Saiz bahan tindak balas Tekanan Suhu Kehadiran mangkin Kepekatan

Situation Factor

Situasi Faktor

1. Madam Kamariah cuts beef into small pieces before she cooks the beef rendang.

Puan Kamariah memotong daging kepada ketulan kecil sebelum dia memasak rendang daging.

2. A spatula of copper(II) sulphate powder is added into a conical flask containing
hydrochloric acid and magnesium tape.

Satu spatula serbuk kuprum(II) sulfat ditambahkan ke dalam kelalang kon yang berisi asid
hidroklorik dan pita magnesium.

3. Ahmad adds 50 cm3 of distilled water into 100 cm3 of 2.0 mol dm–3 sulphuric acid
before it is mixed with sodium thiosulphate solution.

Ahmad menambahkan 50 cm3 air suling ke dalam 100 cm3 asid sulfurik 2.0 mol dm–3 sebelum
dicampurkan dengan larutan natrium tiosulfat.

4. Mr Kumar cooks red bean soup using a pressure cooker.

Encik Kumar memasak bubur kacang merah dengan menggunakan periuk tekanan.

5. Mr Lim stores all the fresh fishes with ice cubes, then he sprinkles a pack of salt
onto the ice cubes.

Encik Lim menyimpan ikan-ikan segar dengan ketulan ais, kemudian dia menaburkan sepeket
garam pada ketulan-ketulan air tersebut.


Collision Theory

7.4 Teori Perlanggaran

Underline the correct answer.

Gariskan jawapan yang betul. TP 3

1. Kinetic theory of matter states that matter is made of large number of (tiny and discrete, big and
loose) particles.

Teori kinetik jirim menyatakan jirim diperbuat daripada sejumlah besar zarah-zarah yang (kecil dan diskrit, besar
dan longgar).

2. Kinetic theory of matter states that those tiny and discrete particles are in (continuous, static)
motion and always (bounce, collide) with one another from time to time.

Teori kinetik jirim menyatakan bahawa zarah-zarah kecil dan diskrit bergerak secara (berterusan, statik) dan
sentiasa (melantun, berlanggar) antara satu sama lain dari semasa ke semasa.

3. Particles must collide to (maintain, form and break) the chemical bonds between them in order for
a chemical reaction to occur.

Zarah-zarah mesti berlanggar untuk (mengekalkan, membentuk dan memutuskan) ikatan kimia antara zarah-zarah
supaya tindak balas kimia berlaku.

4. Particles must react in (proper, random) orientations.

Zarah-zarah mesti bertindak balas dalam orientasi yang (betul, rawak).

5. The collision between particles must achieve a minimum energy called (activation energy, collision
energy) in order for an effective reaction to take place.

Perlanggaran antara zarah-zarah mesti mencapai tenaga minimum yang dikenali sebagai (tenaga pengaktifan,
tenaga perlanggaran) bagi membolehkan tindak balas berkesan berlaku.

6. Effective collision is a collision that (may, must) result in a chemical reaction.

Perlanggaran berkesan ialah perlanggaran yang (mungkin, pasti) menghasilkan suatu tindak balas kimia.

89 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Chemistry  Form 4  Chapter 7 Rate of Reaction 7

SPM Practice

Paper 1

Objective Questions / Soalan Objektif

7.1 DReeatecrtmioinning Rate of 3. Which of the following Menentukan isi padu gas
rate of reaction can be karbon dioksida yang
Penentuan Kadar Tindak Balas determined by measuring terhasil.
the time taken for the
1. Which of the following is formation of yellow B Determine the change
a fast reaction? precipitate?
of mass of eggshells.
Antara berikut, yang manakah Antara kadar tindak balas
ialah tindak balas cepat? berikut, yang manakah Menentukan perubahan
boleh ditentukan dengan dalam jisim kulit telur.
A Photosynthesis mengukur masa yang diambil
untuk mendakan kuning C Determine the change
Fotosintesis terbentuk?
of concentration
B Rusting of iron A CaCO3 + 2HCl →
CaCl2 + CO2 + H2O of hydrogen ion in
Pengaratan besi
B H2SO4 + Na2S2O3 → S vinegar.
C Precipitation of + SO2 +H2O + Na2SO4
sulphur Menentukan perubahan
C Mg + 2HNO3 → kepekatan ion hidrogen
Pemendakan sulfur Mg(NO3)2 + H2 dalam cuka.

D Burning of D AgNO3 + NaCl → D Determine the change
magnesium tape AgCl + NaNO3
of pH of the solution.
Pembakaran pita 4. The chemical reaction
magnesium between eggshells and Menentukan perubahan
vinegar is represented by pH larutan.
2. Decomposition of the following equation:
hydrogen peroxide 5. Diagram 1 shows the
solution produces Tindak balas kimia antara kulit apparatus set-up in an
200 cm3 of oxygen gas telur dan cuka diwakili oleh experiment to determine
and water as shown by persamaan berikut: the rate of reaction.
the following equation:
CaCO3 + 2CH3COOH ➝ Rajah 1 menunjukkan
Penguraian hidrogen Ca(CH3COO)2 + CO2 + susunan radas bagi
peroksida menghasilkan H2O satu eksperimen untuk
200 cm3 gas oksigen dan menentukan kadar tindak
air seperti yang ditunjukkan Which of the following balas.
dalam persamaan berikut: methods is the most
suitable for determining Oxygen gas Burette
2H2O2 → 2H2O + O2 the rate of reaction for the Gas oksigen Buret
above reaction?
The decomposition Hydrogen Water
reaction is completed in Antara berikut, yang manakah peroxide Air
2 minutes. Calculate the kaedah yang paling sesuai
rate of reaction in cm3 s–1. untuk menentukan kadar solution Basin
tindak balas bagi tindak balas Larutan Besen
Tindak balas penguraian di atas? hidrogen Manganese(IV) oxide powder
selesai dalam 2 minit. Hitung peroksida Serbuk mangan(IV) oksida
kadar tindak balas dalam A Determine the
cm3 s–1. volume of carbon Diagram 1 / Rajah 1
dioxide gas produced.
A 100 cm3 s–1 Which of the following
B 50 cm3 s–1 is the accurate technique
C 1.67 cm3 s–1 to determine the rate of
D 16.7 cm3 s–1 reaction by using this
apparatus set-up?

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 90