รูปเล่มคัดเลือก กอ.ดีเด่น (สิงห์บุรี)

๒๖

๒

๗

๒

๘

๒

๙

๓

๐

๓

๑

๓

๒

เกณฑ์มาตรฐานที่ ๑ การบริหารจัดการกลุ่มอำนวยการพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน และการบริหารจัดการอาคารสถานที่ ------------------------------------------ กิจกรรมที่ 2 1. ชื่อโครงการ/กิจกรรม : โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพผู้แทนเครือข่ายการให้บริการ ประชุมชี้แจง แนวทางการประชาสัมพันธ์เครือข่ายผู้แทนสมาชิก สำนักงาน สกสค. จังหวัดสิงห์บุรี และสำนักงาน สกสค.จังหวัดลพบุรีประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 256๖ 2. วัตถุประสงค์ 2.1 เพื่อให้ผู้แทนเครือข่ายสมาชิก สกสค.มีความเข้าใจในแนวทางการปฏิบัติงานพิธีการศพที่ได้รับ พระราชทาน และสามารถถ่ายทอดข้อมูลให้แก่ผู้ที่มาติดต่อการให้บริการของสำนักงาน สกสค ได้อย่างถูกต้อง 2.2 เพื่อเสริมสร้างความจงรักภักดีต่อสถาบัน ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ และเป็นการเสริมสร้างขวัญ กำลังใจต่อพสกนิกรผู้ทำคุณประโยชน์ต่อประเทศชาติ ปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างเต็มความภาคภูมิ 2.3 ข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาในเขตจังหวัดสิงห์บุรีและเขตจังหวัดลพบุรีมีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถถ่ายทอดประชาสัมพันธ์ภารกิจพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน ได้แก่ ความรู้ ในพิธีการศพที่ได้รับพระราชทานและหลักเกณฑ์ของสำนักพระราชวังเกี่ยวกับการขอพระราชทานน้ำ หลวงอาบศพ เครื่องเกียรติยศประกอบศพ เพลิงพระราชทาน ดินพระราชทาน ได้อย่างถูกต้องและ ทั่วถึง สร้างภาพลักษณ์ที่ดีระหว่างหน่วยงาน สร้างการรับรู้สิทธิ์ต่อข้าราชการครูและบุคลกรทาง การศึกษา เข้าถึงข้อมูลได้มากยิ่งขึ้น และเพิ่มความสามารถตัดสินใจในการติดต่อขอรับพระราชทานใน พิธีการศพให้แก่ทายาทผู้วายชนม์/เจ้าภาพ ที่เป็นสมาชิกของสำนักงาน สกสค 3. เป้าหมาย (เชิงปริมาณ/เชิงคุณภาพ) 3.1 เชิงปริมาณ - ข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา และตัวแทนเครือข่าย สำนักงาน สกสค จังหวัดสิงห์บุรี และ สกสค จังหวัดลพบุรีจำนวน 75 คน 3.2 เชิงคุณภาพ - เพื่อให้ผู้แทนเครือข่ายสมาชิก สกสค. มีความเข้าใจในแนวทางการปฏิบัติงานพิธีการศพที่ได้รับ พระราชทาน และสามารถถ่ายทอดข้อมูลให้แก่ผู้ที่มาติดต่อการให้บริการของสำนักงาน สกสค ได้ อย่างถูกต้อง - ข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาในเขตจังหวัดสิงห์บุรีและเขตจังหวัดลพบุรีมีความรู้ความ เข้าใจ และสามารถถ่ายทอดประชาสัมพันธ์ภารกิจพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน ได้แก่ ความรู้ในพิธี การศพที่ได้รับพระราชทานและหลักเกณฑ์ของสำนักพระราชวังเกี่ยวกับการขอพระราชทานน้ำหลวง อาบศพ เครื่องเกียรติยศประกอบศพ เพลิงพระราชทาน ดินพระราชทาน ได้อย่างถูกต้องและทั่วถึง สร้างภาพลักษณ์ที่ดีระหว่างหน่วยงาน สร้างการรับรู้สิทธิ์ต่อข้าราชการครูและบุคลกรทางการศึกษา เข้าถึงข้อมูลได้มากยิ่งขึ้น และเพิ่มความสามารถในการตัดสินใจติดต่อขอรับพระราชทานในพิธีการศพ ให้แก่ทายาทผู้วายชนม์/เจ้าภาพ ที่เป็นสมาชิกของ สำนักงาน สกสค ได้ /4.งบประมาณ...

4. งบประมาณและแหล่งงบประมาณ - ไม่มีงบประมาณ - 5. ระยะเวลาดำเนินการ วันที่ ๒๐ มิถุนายน พ.ศ.256๖ (ระยะเวลาดำเนินการจริง จำนวน 1 วัน) 6. หน่วยงานบูรณาการ สำนักงานสกสค.จังหวัดสิงห์บุรี , สำนักงาน สกสค จังหวัดลพบุรี, กลุ่มอำนวยการพิธีการศพที่ได้รับพระราชทานที่ ๒ สิงห์บุรี 7. กิจกรรมที่ดำเนินการ ๗.๑ กรณีโครงการทั่วไป/งบเทิดทูนฯสามารถกรอกกิจกรรมได้ตามความเป็นจริงที่สวจ.ดำเนินการ ๗.๒ กรณีงบฟื้นฟู (✓โครงการ/กิจกรรม สอดคล้องกับแนวทางการจัดกิจกรรมข้อใด) กิจกรรมที่ ๑ ส่งเสริม สนับสนุน สืบสาน ขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมที่ดีงาม (งานเทศกาล/ประเพณี/วัฒนธรรม) กิจกรรมที่ ๒ ส่งเสริม และสนับสนุนความรู้รักสามัคคี ปลูกจิตสำนึกและค่านิยมอันดีงาม กิจกรรมที่ ๓ ตลาดน้ำ/ตลาดบก กิจกรรมที่ ๔ ส่งเสริม การเรียนรู้และพัฒนาแหล่งเรียนรู้ และแหล่งท่องเที่ยวทาง วัฒนธรรม กิจกรรมที่ ๕ การจัดทำแผนชุมชนด้านวัฒนธรรมร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ชุมชนและเครือข่ายทางวัฒนธรรม 8. ผลการดำเนินงาน ๘.๑ ผลผลิต - ข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาจังหวัดสิงห์บุรีและจังหวัดลพบุรี จำนวน 50 คน - ตัวแทนเครือข่ายสมาชิก สกสค.จังหวัด สิงห์บุรี และจังหวัดลพบุรี จำนวน 25 คน ๘.๒ ผลลัพธ์ - ผู้แทนเครือข่ายสมาชิก สกสค. มีความเข้าใจในแนวทางการปฏิบัติงานพิธีการศพที่ได้รับ พระราชทาน และสามารถถ่ายทอดข้อมูลให้แก่ผู้ที่มาติดต่อการให้บริการของสำนักงาน สกสค ได้ อย่างถูกต้อง -ข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาในเขตจังหวัดสิงห์บุรีและเขตจังหวัดลพบุรีมีความรู้ความ เข้าใจ และสามารถถ่ายทอดประชาสัมพันธ์ภารกิจพิธีการศพที่ได้รับพระราชทานได้อย่างถูกต้องและ ทั่วถึง สร้างภาพลักษณ์ที่ดีระหว่างหน่วยงาน สร้างการรับรู้สิทธิ์ต่อข้าราชการครูและบุคลกรทาง การศึกษา เข้าถึงข้อมูลได้มากยิ่งขึ้น และเพิ่มความสามารถในการตัดสินใจติดต่อขอรับพระราชทานใน พิธีการศพให้แก่ทายาทผู้วายชนม์/เจ้าภาพ ที่เป็นสมาชิกของ สำนักงาน สกสค ได้ ๙. การประเมินและติดตามประเมินผล โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพผู้แทนเครือข่ายการให้บริการ ประชุมชี้แจงแนวทางการประชาสัมพันธ์เครือข่ายผู้แทนสมาชิก สำนักงาน สกสค. จังหวัดสิงห์บุรี และสำนักงาน สกสค.จังหวัดลพบุรีประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 256๖ และสังเกตุจากพฤติกรรม การรับฟังคำบรรยายและการถามตอบข้อซักถาม ๑๐. ประโยชน์ที่ได้รับ 10.1 ผู้แทนเครือข่ายสมาชิก สกสค. มีความเข้าใจในแนวทางการปฏิบัติงานพิธีการศพที่ได้รับ พระราชทาน และสามารถถ่ายทอดข้อมูลให้แก่ผู้ที่มาติดต่อการให้บริการของสำนักงาน สกสค ได้อย่างถูกต้อง /10.2 ข้าราชการ...

10.2 ข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาในเขตจังหวัดสิงห์บุรีและเขตจังหวัดลพบุรีมีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถถ่ายทอดประชาสัมพันธ์ภารกิจพิธีการศพที่ได้รับพระราชทานได้อย่างถูกต้องและ ทั่วถึง สร้างภาพลักษณ์ที่ดีระหว่างหน่วยงาน สร้างการรับรู้สิทธิ์ต่อข้าราชการครูและบุคลกรทางการศึกษา เข้าถึงข้อมูลได้มากยิ่งขึ้น และเพิ่มความสามารถในการตัดสินใจติดต่อขอรับพระราชทานในพิธีการศพให้แก่ ทายาทผู้วายชนม์/เจ้าภาพ ที่เป็นสมาชิกของ สำนักงาน สกสค ได้ ๑๑. รูปแบบการประชาสัมพันธ์โครงการ/กิจกรรม ทำหนังสือเชิญเข้าร่วมโครงการฯ ๑๒. ปัญหา/อุปสรรค/ข้อเสนอแนะ เห็นควรให้มีการจัดอบรมอย่างต่อเนื่อง ๑๓. ภาพกิจกรรม 5 - 10 ภาพ และคำอธิบายภาพ

mn,truaxr "/l fit.i r.-lc>r;iby''J c) drth-.rrunratinn'; *'1? od l.|ni1f1:J'i.ud'-o!r riat "uoifrqlttr:rt.t1*.;:'lnr:H*il"6qi'islrdlnr;{jr;'o':r'r,rr:ii6imnrir'jijeit-r;-ucrfi.:n,.lnn";adl,,iurii{ ui n u rj :y.rJ "iqlli t; :y tlriJ I t, rl : g].i.r NJ 1 r. fl. iq..t.;r,;; ufofi u lru<\f,ri !5 UL'l Fll Lr-i: 5ll8 {1riflttdyl,' : pi":udrrin'nu*tn,ilnn:0.:at.l::n:l=i;jdtaun'fnin:*n'I:M5trliiir{x#nil{jilfr:.r*nr:iifierr"r riiiijtdrto+nrfiilnr"i,'al*#r,rir{rrr,rlri4ts+*'+lmri,t#t'lyL 'rj:yrlfl r",,,.;:ij}r{:j 11-n. iErf:ri;: nf.tfi u t}-:*ia "au2v1nfi'tfiirtti8*snnfiiltiazniv#ryrytitnrh*rw" tuirans$ oa llumr bdbb r?81 oe{.oo - eb.oo xr airu:ruuoaukri lri:un:u vrmorlnalirlurirldEi.t lnu'u,rionr*+*ur, ;;;;rul*"r,*-,ur,ru,r*o 1l]rr,1,oi jtYl";",:r.:],ry n':iir:'rcg ridtrtLnr:r*'".+i:u:rinr;nfilnnrc,r n4un-l.*u.u, ti:ynouri.;r, ilr,ire.r: i"frrnr{mJ'n4fr't,frr-?nr,h;rrrnr:ei:unijnrnua-r.:"in:llnrt:or,n:ufrl:liru yior-'t,,i3r..,it,ltr11n1,nF-.}:fl{ an::a;q"d naos:ru#aut'*#:ki :"ilasldrnorru eff Code ei i{r*il,xruftrnilnn:o+alr::*;q*tir-:;l:iir:rt"iilyvi.tuuBafrlrrn:..i;,,i: *aicr{tu#.:"flu#*ih :uatir.rrlas u eu ldr:rulnr{r}-'r:*r *r:.:iu l"tn^, '.*rgrlrilr,.iir.rd'u lqu"iieffirtr::l1n:*nr:r n:ar:r?aln ri'ru G*":gtc ylc"fru i,Y:r;n1r"{iu,l1.t eR C* u yi,:v,iltifr $ ntg?utu;uw?g *mfiutau**o uo* if ;nitt'i:rut'[rhrir:iirLinilfiunL QR Code m riil;, ,r:pra.itial,la,rlrr,rr:In:qn.:- t iri*x,rtri,r4nr:.:r,iri:uln;iL airlt*,U.lolv,t'lrt-t:l,lf iot,:uri'ur:vt-t;aou'tarj' i, tointri Wrbcx'[.litp'ruir*u eR Code o otoii fiii1r*.1]J .. .-. I r._.j- .i w u i 5lLau[[]ii9il1'tilrtrilLr:Yiu'l{'6{'l'l*u'in:ri ual{tqri,(rurirfrq:n:.;ilnio{ (6'r:*i',:g+irlr^iir;:y5r-ir:#ujJ u$ourtcrrqfrtl: tir,rol ld'rnriri;inrfiilflrr:t,.:.r1,rrynt:iiin."; Ivi:#,*dijrflo ob de*oq{ o:d<;ri Y$A .rri'::nrsl*" raiddd ti+iT*utrliiCITrj:.",rtie'i::u1r::,ir-1r$nurrxrLrr,rli*iu yrierri';*.:;i.r,*r]rfil:r;!.*,ipr ,/'t*1,. t-rJ't:';lJLrr5.:r:t:'a-:':r:; trav"tsrl?1uo1t*i:r;vtl:*,,.:elrLyiiiiln:cnr:* dot-j#iu turol;riruil.iit 'irOtle$,+f . i;- ;i.riri .h?,t r'-* '; r.t fi 't']Lrit$itr'Ji t: iinii to yo r+ dr u-l t . ^rt ;i't:: r : l't u e t n ! n r] : e n q lt r : ru li tq iqzurgrura'ran{ QR Csde e eR Code i tir;4i1p*,"f i:ri,:rdt;fi:n1.:ri.r: rrnri$nrsr{rau:u *:on{ata$r,ri-i,_:u QR fode m la{aerrnr::;: is il.r:. r,+ rd: QR Code c 'run$a u?gu u,ri{:ar,r tu EIF:fiEI $*ffi H#,?E ..,t i.xi i. l, ,.i .,:r |i'4 . ' ... r';1t,ii ,{,r .::Y': !!, ,i1tj. O .xd t:,: :lairr'il .r!. ..-.. ':r lr..r$riil,5"r' ;l;fl ..;,i .r*;: r,.: ,,,, i.p11. ;.,.) ./.ili;1f :y1.,1 ; .1 1i]1.s-f;,r--i,li.lt;,rr:.,dii.. ',,an,,*.!-,r.,i..1,.,1:dr,,,.,...tiu,,i..{i:r..,1.ri.)..ti1.,*ilivr,i,:,rr!.i,i

- 1 - ก ล ุม อ ำ น ว ย ก ํา ร พ ิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี กลุมอำนวยกํารพิธกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่2 สิงหบุรี

- 2 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี ศิลปะกํารแทงหยวก ศ ิลปะกำรแทงหยวก เป ็นหนึ งในงำนช ำงส ิบหมู ประเภทงำนสล ักของอ อน เปนงํานฝมือที่สร้ํางสรรคโดยช่ํางผ ูช ำนําญ ใชวัสดุธรรมชําติที่หําง่ําย ผลงํานม ีระยะเวลำ ในกํารคงอยูในระยะสั้นๆ ไมคงทนถําวร ตํามลักษณะของวัสดุ โดยเปนกํารน ำหยวก กล วยมําฉล ุลวดลํายประด ับตกแต งในงำนต ำงๆ ทั งงำนมงคลและงำนอวมงคล ได แก งำนบวช งำนโกนจ ุ ก งำนกฐ ิน ท ำบ ุญขึ นบ ำนใหม งำนพ ิธ ีทํางศำสนำ ท ำบ ุษบกแห พระวันออกพรรษํา และงํานศพ เปนตน ๑.กํารแทงหยวกประดับจิตกําธําน จิตกําธําน หรือ เชิงตะกอน แรกเริ่มคงจะมีที่มําจํากธรรมเนียมกํารปลงศพของ อินเดีย โดยใชกองฟนวํางซอนกันใหสูงใหญ จ ำนวนฟนจะมํากหรือนอยขึ้นอยูกับ ชั้นยศ ของผูวํายชนมตอมําจึงคิดสร้ํางพื้นยกขึ้น เรียกว่ํา “ร้ํานม้ํา” ส ำหรับตั้งศพครอม เหนือ กองฟน ซึ่งร้ํานม้ําที่ยกขึ้นนั้น ท ำหน้ําที่เปนฐํานส ำหรับเผําศพ โดยใชไมไผหรือตน หมํากมําปกเรียงกัน ประมําณสํามคู น ำฟนเรียงใสใหเต็มในชองว่ําง น ำหีบศพวํางบน ร้ํานม้ําแลวจุดไฟเผํา ลักษณะเชนนี้จะพบกํารปลงศพตํามหมูบ้ํานชนบท ที่นิยมปลงศพ ใน ปาช้ํา เพรําะใชวัสดุที่หําไดง่ําย ในทองถิ่นนั้นๆ

- 3 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี เมื่อคนหําควํามเปนมําของงํานแทงหยวกในพงศําวดําร พบว่ํา สยํามประเทศ หร ือประเทศไทยในป ัจจ ุบ ัน เป ็นชำต ิแรกและชำต ิเด ียวในโลก ที ม ีงำนช ำงแทงหยวก ถือเปนงํานช งของคนไทยโดยแทจริง ซึ่งป ัจจ ุบันนี้มีไมกี่ประเทศที่มีกำรใช งํานแทงหยวก มําประกอบพิธีกรรม ควํามส ำค ัญของกำรแกะสล ักหยวกกล วยที ปรำกฏในวรรณคดีข ุนช ำงข ุนแผน เมื อพระไวย กล วถ ึง กำรท ำพี้ว ำให ข ุดศพนำงว ันทองขึ นมำ แล วกล วถ ึงกำรท ำพ ิธี ว่ํา สถํานที่วํางหีบศพนั้นตกแตงอย่ํางสวยงํามและวิจิตรพิสดํารเปนรูปภูเขํา มีน ำตกมีสัตว ต ำงๆ ม ีก ุฏ ิพระฤษีม ีเทวดำ เช น รํามส ูร เมขลำ ที ตั งศพที เป ็น ภ ูเขำนี เห ็นจะเป ็น ประเพณ ีไทยที เก ำแก ที ท ำเช นนั นก ็คงหมำยถ ึงว ำ เขำพระส ุเมร ุ คงเป ็นที เทวดำอยู ตรง กับสวรรคผูตํายนั้น ถือว่ําจะตองไปสวรรคเชน พระเจ้ําแผนดินตําย เรียกว่ํา “สวรรคต” จ ึงน ิยมท ำศพให เป ็น ภ ูเขำ พระส ุเมร ุ หร ือเมรุค ือ ท ำที ตั งเป ็นภ ูเขำทั งสิ น ต อมําคงจะ เปลี ยนแปลงไป เชน งำนหลวงเล ็กท ำเปนภ ูเขํา เปลี ยนท ำเปนเครื องไม เพรําะอำจท ำให  สวยงํามให เป ็นชั นลดหลั นลงมำเป ็นเหลี ยมจะห ักม ุมย อให ว ิจ ิตรพ ิสดำรอย งใดก ็ได แต แม จะเอำภ ูเขำพระส ุเมรุ จร ิงๆออกไปก ็ย ังคงเร ียกเมรุ ตำมที เคยเร ียกมำ เมรุ จ ึง กลํายเปนที่ตั้งศพไป บ้ํางก็ว่ําศิลปะกํารแทงหยวกเกิดขึ้นจํากสมัยพระนเรศวรมหํารําชล่ําแผนดิน ใน สมัยกอนช่ํางอันดับหนึ่ง คือ ช่ํางเหล็ก อันดับสอง คือช่ํางแทงหยวก ไปรบที่ไหนก็ตําย ที่ นั่น เผําที่นั่น ใชไมไผเปนเชิงตะกอน แลวน ำหยวก (ตนกลวย) มําคุมเชิงตะกอนกอน จะเผํา แลวพัฒนําหยวกใหเกิดลวดลํายที่สวยงําม จนเกิด คุณค่ําแหงควํามงํามตอ สังคม ไทยเรํา ในกํารแทงหยวกจะชวยพัฒนําสังคมในด้ํานจิตใจ ใหคนเห็นคุณค่ํา “ปรัชญํา” ควํามสดสวย ไมช้ําก็เหี่ยวแหงเปนธรรมดําตํามหลักศําสนํา

- 4 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี ๒.กํารเลือกตนกลวยในกํารแทงหยวก พันธุกลวยที่ดีที่สุดในกํารใชแทงหยวก คือ กลวยตํานี ที่ยังไมออกเครือ หรือกลวย สําว เท่ํานั้น ดวยคุณสมบัติของ กลวยตํานี คือล ำตนตรง กําบกลวยมีมําก ไมหนํา หรือบํางจนเกินไป ภํายในมีกําบมีรังผึ้งมํากกว่ําตนกลวยชนิดอื่น ท ำใหสํามํารถ กักเก็บ ควํามชุมชื้นไวไดนํานกว่ํา เมื่อน ำไปใชจึงไมเหี่ยวเฉํา แตจะเหี่ยวแหงไป ตําม กําลเวลํา ลักษณะพิเศษของกลวยตํานีอีกประกํารหนึ่งคือ เนื้อผิวหยวกมีสีขําวนวลสวย และมีเสน ใย ที่สํามํารถมองเห็นเปนแนวไดตนกลวยที่จะน ำมําใชในกํารแทงหยวก ควร เลี้ยงใหล ำตนมีควํามสูงตั้งแต 3 เมตรขึ้นไป และมีเสนผ่ํานศูนยกลํางของโคนตน ประมําณ ๒๐ เซนติเมตร จึงจะเหมําะกับกํารฉลุลํายไดดี ในกํารด ำเนินกํารตัดตนกลวยนั้นจะตองมีกํารท ำพิธีขอขมําตนกลวยเสียกอน ซึ่ง ช่ํางแทงหยวกจะท ำพิธีขอขมําโดยใชใบตองหอเศษเงินที่มีอยูในกระเปา จํากนั้นจึง กล่ําว บทสวดขอขมํา แลวซุกเงินไวบริเวณโคนตนกลวย กํารตัดตนกลวยจะตัดในทิศทํางที่ใหตนเอนลมใสคนตัด เพื่อมิใหตนกลวยนั้นหลน ลงพื้น จํากนั้นจึงตัด ปลํายตนกลวยออก เพื่อไมใหตนกลวยช  ำ โดยจะตัดตนกลวยใน แนวทแยงเพื่อใหตนกลวยนั้นไดแทงหนอตอไป และเวนระยะกํารตัดจํากโคนตน ประมําณหนึ่งคืบ เมื่อไดตนกลวยตํามที่ตองกํารแลวจึงน ำมําตัดหัวตัดท้ํายออก

- 5 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี 3.กํารลอกกําบกลวยในกํารแทงหยวก ท ำกํารลอกกําบออกทีละชั้นดวยควํามระมัดระวัง โดยใชนิ้วมือสอดเข้ําไปในกําบ กลวย แลวคอยๆ ดันมือไปพรอมๆ กันทั้งสองข้ําง ลอกไปจนเกือบถึงชั้นในสุด แลวท ำ กํารคัดแยกขนําดของกําบไวเปนกลุมๆ เพื่อเตรียมใชในกํารแทงหยวก กําบกลวยที่จะน ำไปแทงหยวกนั้น ประกอบดวย กําบเปลือก กําบเขียว กําบ เขียวที่คอนข้ํางไปทํางขําว กําบขําว และแกนหยวก ซึ่งสวนที่ใชในกํารแทงหยวก จริงๆ นั้นควรเปนกําบเขียวที่คอนข้ํางไปทํางขําว เนื่องจํากเปนกําบที่มีควํามสมบูรณ ม ีน  ำ ห ล อ เลี้ยงภํายในรวงผึ้ง ท ำ ให ช ุม ฉ  ำอยูตลอดเวลํา กําบเขียว กําบเขียวที่คอนข้ํางไปทํางขําว และกําบขําว

- 6 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี 4.วัสดุและอุปกรณที่ใชในกํารแทงหยวก กํารสร้ํางสรรคศิลปะกำรแทงหยวกโดยมำกจะใชวัสดุและอุปกรณที่หําไดง่ําย มีใช  ตํามพื้นบ้ํานทั่วไป ไดแก ๓.๑ หยวกกลวย ที่ไดท ำกํารลอกกําบ คัดแยกขนําดของกําบกลวย และเช็ดผิว ท ำควํามสะอําดเรียบรอยแลว ๓.๒ กระดําษสีต่ํางๆ หรือใบตอง ใชส ำหรับประกอบงํานแทงหยวก เพื่อเนน ลวดลํายที่ไดฉลุลงบนหยวกใหมีสีสันสวยสดงดงําม ซึ่งนิยมใชกระดําษอังกฤษสีมันวําว คล้ํายกระดําษตะกั่ว ที่มีคุณสมบัต ิส ำคัญคือ เมื่อถูกน  ำแลวไม ยับยน สีไมลอก เนื่องจําก แทงหยวกเสร็จแลวตองมีกํารฉีดน  ำใหหยวกชุมฉ  ำอยูเสมอ สวนใบตองจะไดสีเปน ธรรม ชําติ

- 7 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี ๓.๓ มีดแทงหยวก เปนมีดปลํายแหลมที่มีคมทั้งสองด้ําน เพื่อใหสํามํารถแทง ลวดลํายใน ลักษณะเดินหน้ําถอยหลังไดอย่ํางสะดวก ท ำมําจํากเหล็กลํานนําฬิกํา หรือ ใบเลื่อยโลหะ น ำมําเจียรและลับใหคม ใบมีดมีขนําดควํามกว้ํางประมําณ ๕ มิลลิเมตร มีควํามยําวประมําณ ๓-๓ นิ้วครึ่ง หรือแตกต่ําง กันไปตํามควํามตองกํารและควํามถนัด ของช่ํางแตละคน ๓.๔ หินลับมีด ใชส ำหรับลับมีดแทงหยวก เนื่องจํากเมื่อมีกํารใชงํานนํานๆ จะท ำ ใหมีดแทงหยวกนั้นหมดคม ระหว่ํางใชงํานจึงตองหมั่นลับมีดใหคมอยูเสมอ เมื่อมีดมี ควํามคมก็จะท ำใหลวดลํายบนหยวกกลวยมีควํามคมชัดสวยงําม ๓.๕ ตอก หรือก้ํานลําน ใชส ำหรับประกอบหยวกเข้ําเปนลํายชุด โดยใชตอกรัดตรึง หยวกที่แทงแลวแตละชิ้น ใหเปนสวนเดียวกัน ตอกที่ใชส ำหรับงํานศิลปะกํารแทงหยวก นิยมท ำจํากไมไผ โดยมีควํามกว้ํางประมําณ ๑-๑.๕ เซนติเมตร และยําวประมําณ ๖๐ เซนติเมตร ซึ่งปลํายตอกทั้งสองข้ํางจะมีควํามเรียวแหลมและคม

- 8 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี ๓.๖ ไม เส ียบ ใช ส ำหร ับป ักย ึด หร ือช วยเสร ิมควํามแข ็งแรงจำกกำรประกอบ หยวกด วยตอกอีกครั้ง ๓.๗ ม ีดบําง ม ีดท ำคร ัว หร ือเลื อย ใช ส ำหร ับตกแต งกำบกล วย หร ือต ัดหยวก กลวยใหไดขนําดตำมที่ตองกําร โดยเฉพําะเม ื่อ น ำลำยมำประกอบเป ็นลํายชุด และในชวง ที่ตองตัดต อเพ ื่อ น ำลํายชุดไปประดับ ตกแตงสถํานที่ต่ํางๆ 3.8 ตลับเมตร หรือไมบรรทัด ใชส ำหรับวัดควํามยําวของหยวกกลวยใหไดควําม ยําวตํามที่ตองกําร

- 9 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี 3.9 คีมตัดลวด ใชส ำหรับตัดปลํายไมเสียบที่แหลม หรือก้ํานลํานให สั้นลง 3.10 คอนหัวยำง ใชส ำหรับตอกไมเสียบ ในช วงประกอบให เปนลํายชุด 3.11 แบบพิมพ ใชส ำหรับกดแบบพิมพเครื่องสดในรูปแบบต่ํางๆ เพื่อตกแตง หยวกให สวยงํามขึ้น

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 10 - 5.พิธีไหวครูกอนกํารแทงหยวก กอนจะเริ่มท ำกํารแทงหยวก ช่ํางแทงหยวกจะตองไหวครูเพื่อระลึกถึงพระคุณ ของครูบําอําจํารยที่ใหวิชําควํามรูเหมือนกับช่ํางศิลปะแขนงอื่น ๆ ซึ่งเครื่องไหวที่ใชใน พิธีไหวครูกอนกํารแทงหยวกจะประกอบดวย ดอกไมธูป เทียน น  ำ เหล้ํา บุหรี่ อุปกรณ เครื่องมือต่ํางๆ ที่ใชและแผนหยวกที่แทงเปนลํายแลวส ำหรับไหวครู เครื่องไหวทั้งหมด จะน ำมําใสในถําด หรือพํานรวมกันแลวตั้งไวบนโตะใกลๆ บริเวณที่ท ำกํารแทงหยวก ซึ่ง ช่ํางทุกคนตองไหวครู และเครื่องมือกอนแทงหยวก โดยว่ําตํามบทสวด ดังนี้ (ตั้งนะโม 3 จบ) “ลูกขอไหวคุณครูผูประสําทวิชําใหแกตัวลูก ลูกของไหวพระอินทร พระพรหม พระยม พระกําฬ พระจต ุโลกบําลทั้งสี่ พระภ ูม ิเจ้ําที่ พระธรณีพระแม คงคํา แม พระ พําย สิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลํายใน สํากลโลก พระวิษณุกรรม ท้ําวเวสสุวรรณ ครูพักลักจ ำ ครูแนะครูน ำ ครูสั่งครูสอน ที่ไดประสําทพรใหแกลูก มํา พุทธังประสิทธิเม ธรรมังประ สิทธิเม สังฆังประสิทธิเม” (กรําบ 3 ครั้ง)

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 11 - 6.ลํายพื้นฐํานกํารแทงหยวก 6.๑ ลํายฟนหนึ่ง(ลํายฟนปลํา) แทงหยวกดวยมีดฉลุที่คมทั้งสองด้ํานและปลําย แหลมคมในลักษณะ ขึ้นลงๆ ในลักษณะซิกแซก แทงหยวกเดินหน้ําและถอยหลัง แนว ตรงในระยะห่ํางที่เท่ําๆ กัน โดยใชแนวเสนหยวกกลวยเปนแนวหลัก ใชเปนลํายประกอบ ไดเยอะมําก 6.๒ ลํายฟนสําม มีรูปแบบมําจํากลํายตําออยใชประกอบลํายในพิธีของสํามัญชน จนถึงขุนนํางชั้น ผูใหญ รวมไปถึงพระบรมวงศํานุวงศดวย

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 12 - 6.๓ ลํายกลีบบัว ลํายแทงหยวกดวยมีดฉลุที่คมทั้งสองด้ํานและปลํายแหลมคม ในลักษณะขึ้นลงๆ ในลักษณะซิกแซกแตมีลักษณะลํายที่ใหญโคง แทงหยวกเดินหน้ําและ ถอยหลัง แนวตรงในระยะห่ํางที่เท่ําๆ กัน โดยใชแนวเสนหยวกกลวยเปนแนวหลัก 6.๔ ลํายนองสิงห เปนลํายที่ลอกเลียนแบบจํากนองสิงหในงํานปูนปนต่ํางๆ ที่ พบเห็นไดทั่วไป ซึ่งสิงหเปนสัตวปาหิมพํานต

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 13 - 6.๕ ลํายหน้ํากระดํานแนวนอน ใชประกอบสวนคําน ฐํานชั้นล่ําง และชั้นประกอบฉัตร ลวดลําย พัฒนําจํากลําย เครือเถําที่น ำมําผูกกันและเลื้อยออกไปทั้งสองด้ําน ช่ํางแทงหยวกจะตองแทงใหเท่ํากัน ทั้งด้ํานซ้ํายและขวํา 7.ขั้นตอนกระบวนกํารแทงหยวก กระบวนกํารขั้นตอนในกํารแทงหยวก โดยทั่วไปจะแบงออกเปน ๕ ขั้นตอน ดังนี้ 7.๑ กํารเตรียมหยวกกลวย หลังจํากท ำพิธีไหวครูเรียบรอยแลว ท ำกํารตัดทอน ตน กลวยตํามควํามยําวที่ตองกําร ลอกกําบออกเปนชั้นๆ โดยระวังมิใหกําบกลวยแตก หรือช ำ จํากนั้นท ำกํารคัดแยกกําบที่มีควํามยําวและสีใกลเคียงกันไวเปนกลุมๆ

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 14 - 7.๒ กํารแทงหยวก น ำกําบกลวยที่ไดคัดแยกไวมําท ำกํารแทงฉลุเปนลวดลําย ต่ํา งๆ โดยใชปลํายคมมีดแทงเข้ําไปในเนื้อหยวกกลวย ซึ่งสวนมํากช่ํางจะน ำกําบมําซอน กัน ๒-๓ ชั้น แลวแทงเปนลํายพื้นฐํานอย่ํางลํายฟนหนึ่ง(ฟนปลํา)ลํายฟนสําม ลํายฟนห้ํา เพื่อควํามรวดเร็ว แตจะไมนิยมใชวิธีนี้ในกํารแทง ลํายหน้ํากระดําน ลํายเสํา หรือลําย ประยุกตอื่นๆ 7.๓ กํารประกอบเปนลํายชุด เมื่อไดหยวกที่มีกํารแทงฉลุลวดลํายต่ํางๆ แลว ช่ํางจะน ำกระดําษอังกฤษสีแวววําวไปชุบน  ำแลวน ำมําติดกับหยวกอีกชั้น ใชมือลูบให กระดําษแนบติดสนิทกับควําม โคงของหยวก จํากนั้นน ำหยวกอีกชั้นที่แทงลวดลํายเวน พื้นหลังเรียบรอยแลวมําวํางประกอบ โดยกดใหหยวกทั้ง ๒ ชิ้นเข้ํากันไดสนิท เมื่อได ก ำหนดลวดลํายที่จะน ำมําเข้ําชุดกันแลว จึงเลือกลํายมําจัดวํางใหเหลื่อมกัน หํากวํางได รูปแบบแลวจึงจะใชตอกแทงเข้ําไปในเนื้อหยวก จํากด้ํานหนึ่งทะลุออกไปอีกด้ํานหนึ่ ง ซึ่งขณะแทงตอกตองใชมือจับหยวกกลวยทั้งหมดใหแนน ไมใหขยับเขยื้อน

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 15 - จํากนั้นยกชุดลํายคว  ำเพื่อใชปลํายตอกสอดรัดกลับมําด้ํานหลัง มัดชิ้นลํายใหครบ ทุกสวนตํามควํามยําวของชุดลําย เมื่อครบทุกสวนเรียบรอยแลวใหมัดเสนตอกโดยกําร หมุนบิดเสนตอกใหแนนทั้งสองด้ําน จํากนั้นจึงตัดสวนเกินของปลํายหยวกที่วํางซอนกัน ออก เพื่อใหเรียบรอยและสะดวกตอกํารน ำไปติดตั้ง แลวท ำกํารแกะพื้นหลังของลวดลํายออก จะปรํากฏสีสันของกระดําษอังกฤษที่ ชัดเจนและสวยงํามพรอมที่จะน ำไป ประดับตํามสวนประกอบต่ํางๆ 7.๔ กํารประดับ เมื่อมีกํารประกอบหยวกเปนลํายชุดต่ํางๆ แลวจึงน ำมําติดตั้ง เข้ํากับโครง หรือฐํานที่ใชในงํานพิธีโดยใชไมแหลม ตะปูหรือลวดเปนวัสดุในกํารตอกยึด ชุดหยวกกลวยใหติดอยูกับฐําน

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 16 - 7.๕ กํารตกแตงดวยเครื่องสด เชน พุมดอกไม หรือดอกไมที่รอยเปนม่ํานรัก และกํารแกะสลักผักผลไม ซึ่งผักผลไมที่นิยมน ำมําใชเปนเครื่องสด ไดแก ฟกทอง มะละกอ เปนตน ที่เรียกว่ํา “กํารแทงหยวกประกอบเครื่องสด” 8.หยวกท ี่เป ็นองคประกอบของจิตกําธําน 8.๑ รัดเกล้ํา คือสวนที่อยูด้ํานบนสุดของจ ิตกำธำน มีสวนประกอบของลํายตำงๆ ประกอบเขำดวยกัน ไดแกลํายหน้ํากระดําน ลํายฟนปลํา ลํายฟนสําม ประกอบเข้ํากัน ลํายฟนสําม ลํายหน้ํากระดําน ลํายฟนหนึ่ง

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 17 - 8.๒ ดอกไมไหว คือสวนที่อยูด้ํานบนป ักบนรัดเกล้ําทิศละ ๕ ดอก 8.๓ กระจังทิศ คือสวนที่ประกอบด นบนรัดเกล้ําอยูที่มุมทั้ง ๔ ทิศ

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 18 - 8.๔ ฐํานรองโกศ ค ือส วนที ประด ับด ำนล งบร ิเวณของฐำนรองโกศม ีลำย ที่ประกอบเข้ํา ดวยกันไดแกลํายกลีบบ ัว และลํายฟนปลํา ประกอบเข้ํากัน 8.๕ เสํา คือสวนที่ประดับเสําของจิตกําธําน มีลํายที่ประกอบเข้ําดวยกันไดแก ลํายนอง สิงห และลํายฟนปลํา ประกอบเข้ําดวยกัน ลํายฟนหนึ่ง ลํายกลีบบัว ลํายฟนหนึ่ง ลํายนองสิงห

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 19 - 9.องคประกอบของจิตกําธําน ม่ํานดอก กระจังทิศ ดอกไมไหว ดอกไมแผง พูกลิ่น พวงกลําง ม ํา ล ัย ร ัด ข อ ฐํานรองโกศ เสํา ทอนฟน ฐํานธรณี รัดเกล้ํา

กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี - 20 - 10.วิธีกํารท ี่ส ำ คัญในกำรแทงหยวก กํารแทงหยวก เปนงํานช่ํางสิบหมู ประเภทงํานสลักของออน ที่ตองอําศัยควําม ช ำนําญและสมําธิอย่ํางสูง ช่ํางแทงหยวกตองเปนช่ํางที่มีฝมือ เพรําะจะไมมีกํารวําด ลวด ลํายหรือร่ํางภําพลงบนหยวกกอนใชมีดฉลุจริง ช่ํางแทงหยวกจึงจ ำเปนตองจดจ ำ แบบ แผนของลํายที่จะฉลุลงไปบนหยวกไดอย่ํางแมนย ำ สิ่งที่ควรค ำนึงถึงอีกอย่ํางหนึ่ง คือ วิธี กํารจับมีด กํารลงมีด นั้นจะตองใหมีดตั้งฉํากกับหน้ําตัด ของหยวก วิธีกํารจับมีด และลงมีด ตองตั้งฉํากกับหน้ําตัดของหยวกกลวย

- 21 - กลุมอำนวยกํารพิธีกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่2 สิงหบุรี กลุมอ ำนวยกํารพิธกํารศพที่ไดรับพระรําชทํานที่ 2 สิงหบุรี ส ำ น ก ง ํา น ว ัฒ น ธ ร ร ม จ ัง ห ว ด ส ง ห บ ุร ี โทร. 036 573 486

ภูมิปญญาการทํากําพวดปไฉน กลุมพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน สํานักงานวัฒนธรรมจังหวัดอางทอง และกลุมอํานวยการพิธีการศพที่ไดรับพระราชทานที่๒ สิงหบุรี คํานํา

ปไฉนมีความสําคัญตอกองพิธีการศพ เนื่องดวยเปนเครื่องประกอบเกียรติยศ ที่พระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวทรงพระราชทานใหกับผูทําคุณประโยชนตอประเทศชาติ ที่ไดรับพระราชทานในชั้นโกศ โดยปไฉน จะทําหนาที่ประโคมรับน้ําหลวงพระราชทาน และเวลาพระราชทานเพลิง โดยตอเนื่อง จนกวาจะ ไดรับสัญญาณหรือ เสร็จสิ้นพิธี ปไฉน และอุปกรณตาง ๆ อาทิ กําพวด ลิ้นป เชือกผูกลิ้นป จึงเปนรายละเอียดที่ สําคัญยิ่ง ในการทําหนาที่เปาปไฉนของจาป และการเรียนรูและฝกทักษะดานการซอมสรางอุปกรณปไฉน ใหกับ จาป เปนสวนหนึ่งที่จะทําใหจาปมีความรูและทักษะในเชิงชาง สามารถผลิตอุปกรณปไฉนที่ไดสัดสวน มีคุณภาพ คงไวซึ่งสําเนียงทํานองที่เปนอัตลักษณของปไฉน ทําใหการปฏิบัติงานเปนไปดวยความราบรื่นตลอดการประโคม ทั้งนี้ ผูเขียนไดใชภูมิปญญาการทํากําพวดปไฉน ที่ไดรับการถายทอดตามแนวทางของ คุณครูจาเอกสุวรรณ ศาสนนันทน ( ปราชญชุมชนนครปากเกร็ด ) และตนแบบกําพวดปไฉนจาก คุณครูอนันตศรีระอุดม ( ขาราชบริพารในพระองค ระดับ๔ ) ผูเขียนจึงมีแนวคิดที่จะนําความรูที่ไดรับ จากคุณครูทั้ง ๒ ทาน ไปถายทอดตอใหกับ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี (จาป) และเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ที่มีความสนใจ โดยไดดําเนินการจาก ถายทอดในการอบรมเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี(จาป) ณ วัดศรีสุดาราม ในระยะแรก และไดถายทอดใหกับเจาหนาที่กลุมพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน สํานักงานวัฒนธรรมจังหวัด อางทอง และเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีกลุมอํานวยการพิธีการศพที่ไดรับพระราชทานที่๒ สิงหบุรีในระยะตอมา ภูมิปญญาอันเปนทรัพยสมบัติของชาติ แมจะเปนประโยชนมาก นอยแกผูอาน และผูไดรับการ ถายทอดจากผูเขียนก็ดี ผูเขียนขอยกคุณความดีอันจะเกิดขึ้นจากการศึกษานั้น ใหแกครูอาจารยปไฉนที่ลวงลับ และคุณครูผูถายทอดภูมิปญญาทั้ง ๒ ทานดังกลาวขางตน ขอใหทานมีความสุขกาย สบายใจ ดวยเถิด เอกลักษณ หอมชะเอม ขั้นตอนการทํา กําพวดปไฉน โดยใชแนวทางของคุณครู จาเอกสุวรรณ ศาสนนันทน 1 การเตรียมอุปกรณ การเลือกแผนโลหะ ชนิดของโลหะ 2 การวาดแบบ 3 การเชื่อมกําพวด 4 การขัดกําพวด

กําพวดตนแบบของ อาจารยอนันต ศรีระอุดม การทํากําพวดปไฉน ตามแนวทางของ อาจารยสุวรรณ ศาสนนันทน 1 การเตรียมอุปกรณไดแก แผนทองเหลือง กรรไกรตัดเหล็ก คอน ตะไบ เครื่องเปาไฟ ไม บรรทัด และน้ํายาประสานทอง 2. การวาดแบบ วาดแบบลงบนแผ่นทองเหลือง และใช้ตะไบแต่งให้เข้ารูป และพับม้วนเป็นวงกลม

3 การเชื่อมกําพวด ดวยการทําน้ํายาประสานทอง และเปาไฟจนแดง หลังจากนั้นขัดดวยกระดาษทราย การทํากําพวดปี่ไฉน โดยเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี