คำ�ำ นำ�ำ
ในปััจจุุบัันการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนมีีความหลากหลายมากกว่่าอดีีต ทั้้�งรููปแบบการให้้บริิการ กิิจกรรม
และเส้้นทางการท่่องเที่่�ยว หรืือแม้้แต่่พฤติิกรรมของนัักท่่องเที่่�ยวเฉพาะกลุ่�ม ที่่�เปลี่่�ยนแปลงไปอย่่างชััดเจน
จนเป็็นเหตุุให้้ชุุมชนต้้องปรัับตััวในการดำำ�เนิินการการท่่องเที่่�ยวเพื่่�อให้้สอดคล้้องกัับกระแสปััจจุุบััน แต่่ยัังคงอยู่�
บนพื้้�นฐานของการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน คืือ ชุุมชนเป็็นผู้้�ริเริ่�ม เป็็นการท่่องเที่�่ยวที่่�มุ่�งเสริิมรายได้้ให้้กัับชุุมชน
ชุุมชนใช้้การท่่องเที่่�ยวเป็็นเครื่�องมืือในการอนุุรัักษณ์์ทรััพยากร และวััฒนธรรมในพื้้�นถิ่่�น นอกจากนั้้�นยัังเป็็น
เครื่�องมือื ที่ท�่ ำ�ำ ให้้ชุุมชนได้ส้ ร้้างความร่่วมมืือ และการมีีส่ว่ นร่ว่ มในกลุ่�มชุมุ ชน
นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นอีีกกลไกของการขัับเคลื่�อนการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนในมุุมมอง
ที่่�ทัันกัับสถานการณ์์ปััจจุุบััน มีีบทบาทสำ�ำ คััญในการเพิ่่�มความสามารถในการแข่่งขัันสร้้างผลิิตภััณฑ์์และบริิการ
ทางการท่่องเที่่�ยวรููปแบบใหม่่ที่�่น่่าสนใจและดึึงดููดกัับการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน และช่่วยเพิ่่�มประสิิทธิิภาพ
การให้้บริิการและลดต้้นทุุนการให้้บริิการ ตลอดจนยกระดัับการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนให้้มีีมาตรฐานในสายตา
นัักท่อ่ งเที่ย่� วชาวไทยและชาวต่่างชาติิ
ผศ.ดร.รุ่งรวี จิตภกั ดี
กิติ ติกิ รรมประกาศ
หนัังสืือ นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน ได้้รัับทุุนอุุดหนุุนและรางวััล การจััดทำ�ำ ตำ�ำ ราและหนัังสืือ
ปีีงบประมาณ 2562 มหาวิิทยาลััยวลััยลัักษณ์์ โดยมีีจุุดมุ่�งหมายเพื่่�อเป็็นประโยชน์์แก่่ผู้�้เรีียนและผู้้�อ่่าน
ในการพััฒนาความรู้� ความเข้้าใจเกี่�่ยวกัับการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนให้้ดีียิ่่�งขึ้�น ตลอดจนสามารถนำำ�เอาความรู้�
ที่่ไ� ด้จ้ ากหนังั สือื เล่่มนี้้�ประยุุกต์์ใช้ใ้ นชีีวิติ ประจำำ�วััน
ขอขอบพระคุุณ รองอธิิการบดีีฝ่่ายวิิจััยและบริิการสัังคม สถาบัันวิิจััยวิิทยาการสุุขภาพ ที่�่ได้้สนัับสนุุน
งบประมาณในการจััดทำำ� และสำ�ำ นัักวิิชาการ มหาวิิทยาลััยวลััยลัักษณ์์ สำ�ำ หรัับการชี้�แนะแนวทางและคำ�ำ แนะนำ�ำ
ในการดำ�ำ เนิินงาน ขอขอบคุุณเจ้้าของงานประพัันธ์์ทุุกท่่าน ทั้้�งจากหนัังสืือ เอกสารวิิชาการ และตำำ�ราทุุกเล่่ม
สำ�ำ หรัับการค้้นคว้้าและอ้้างอิิง อัันเป็็นประโยชน์์ทางวิิชาการและการเขีียนหนัังสืือ “นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยว
โดยชุุมชน” เล่่มนี้้� ขอขอบคุุณอาจารย์์บุุศริินทร์์ นัันทะเขต อาจารย์์ประจำำ�สำำ�นัักวิิชาสารสนเทศศาสตร์์
มหาวิิทยาลััยวลััยลัักษณ์์ เจ้้าของภาพถ่่าย และภาพถ่่ายจากงานวิิจััยของผู้้�เขีียนที่่�ใช้้ประกอบเนื้้�อหาในเล่่ม
และยิ่�งไปกว่่านั้้�น ขอขอบคุุณแกนนำ�ำ และสมาชิิกท่่องเที่�่ยวชุุมชน ทุุกชุุมชน ทั้้�งในจัังหวััดนครศรีีธรรมราช
พััทลุุง กระบี่่� ยะลา ประจวบคีีรีีขัันธ์์ น่่าน และตราด ที่่�มีีส่่วนร่่วมในการพััฒนางานวิิจััยและให้้ข้้อมููลภาคสนาม
ที่�่นำำ�มาใช้้ประกอบการเขีียน เป็็นอย่่างดีีตลอดระยะเวลาที่�่ผ่่านมา รวมทั้้�งผู้้�มีีส่่วนเกี่�่ยวข้้องทุุกท่่านที่่�ยัังไม่่ได้้เอ่่ยนาม
จนทำำ�ให้้หนัังสือื เล่ม่ นี้้ส� ำ�ำ เร็็จลุลุ ่่วงได้ด้ ้ว้ ยดีี
ผศ.ดร.รุ่�งรวีี จิิตภัักดีี
สารบััญ
บทที่�่ 1 บริบิ ทการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุุมชน............................................................................................10
1. ความหมายของการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน............................................................................................. 12
2. ประวััติิและพััฒนาการของการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน............................................................................ 13
3. หลักั การของการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุุมชน................................................................................................. 16
4. องค์ป์ ระกอบของการจัดั การท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน............................................................................... 17
5. รูปู แบบและกิิจกรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน..................................................................................... 18
6. ผลกระทบของการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุุมชน.............................................................................................. 24
สรุุปท้้ายบท............................................................................................................................................. 26
เอกสารอ้้างอิิง......................................................................................................................................... 27
บทที่่� 2 รููปแบบการสร้้างนวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน............................................................30
1. ความหมายของนวััตกรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน............................................................................. 32
2. ความสำ�ำ คัญั ของนวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน............................................................................ 34
3. ประเภทของนวััตกรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน.................................................................................. 35
4. ปัจั จัยั ที่�ม่ ีีอิิทธิิพลต่่อนวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน...................................................................... 49
สรุุปท้า้ ยบท............................................................................................................................................. 52
เอกสารอ้้างอิงิ ......................................................................................................................................... 53
บทที่�่ 3 การมีีส่่วนร่ว่ มของชุมุ ชนและการเตรีียมความพร้อ้ มในการสร้้างนวััตกรรม.........................54
การท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชน
1. นิิยามความหมายของการมีีส่่วนร่ว่ มของชุุมชนต่่อการจััดการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุุมชน............................. 56
2. องค์ป์ ระกอบของการมีีส่ว่ นร่ว่ มของชุุมชนต่อ่ การจััดการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน.................................... 58
3. ศัักยภาพชุมุ ชนในการพัฒั นาการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน........................................................................ 60
4. การเตรีียมความพร้อ้ มในการพัฒั นาการท่่องเที่่�ยว............................................................................. 62
5. การสร้้างนวััตกรรมการจััดการการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชนอย่่างมีีส่่วนร่ว่ ม.............................................. 65
สรุุปท้า้ ยบท............................................................................................................................................. 74
เอกสารอ้้างอิงิ ......................................................................................................................................... 75
สารบััญ
บทที่�่ 4 กลยุุทธ์แ์ ละการวางแผนการพััฒนา....................................................................................78
นวััตกรรมท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน
1. ความหมายของกลยุุทธ์์และการวางแผนพัฒั นาการท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชน............................................ 80
2. วงจรชีีวิิตของแหล่่งท่่องเที่ย่� ว (Tourism Life Cycle)....................................................................... 81
3. เครื่�องมือื ในการช่ว่ ยกำ�ำ หนดการพัฒั นาการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน......................................................... 85
4. กลยุทุ ธ์ก์ ารพััฒนานวััตกรรมทางการตลาดของการท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชน............................................. 89
5. การวางกลยุทุ ธ์ใ์ นการพััฒนานวัตั กรรมการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน......................................................... 91
6. การวางแผนการพัฒั นานวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน................................................................. 93
สรุุปท้า้ ยบท............................................................................................................................................. 95
เอกสารอ้้างอิงิ ......................................................................................................................................... 97
บทที่่� 5 การพััฒนานวััตกรรมผู้�ประกอบการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน.................................................. 100
1. ความหมายของนวัตั กรรมผู้้�ประกอบการท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน..........................................................102
2. รููปแบบของนวัตั กรรมผู้้�ประกอบการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน................................................................103
3. กระบวนการ ขั้�นตอนการพััฒนานวัตั กรรมผู้้�ประกอบการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน................................105
4. ประโยชน์ท์ ี่ช่� ุุมชนได้ร้ ับั จากการพััฒนานวััตกรรมผู้้�ประกอบการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน.......................106
5. เครือื ข่า่ ยและบทบาทของรััฐในการสนัับสนุนุ การเป็็นผู้้�ประกอบการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน................107
สรุุปท้า้ ยบท...........................................................................................................................................112
เอกสารอ้้างอิงิ .......................................................................................................................................113
บทที่่� 6 การสร้า้ งมาตรฐานนวัตั กรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน..................................................... 116
1. ความสำ�ำ คัญั ของการสร้้างมาตรฐานนวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน............................................118
2. ประเภทของเกณฑ์ม์ าตรฐานและรางวััลนวััตกรรมการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน......................................119
1) เกณฑ์์มาตรฐานท่อ่ งเที่่ย� วอาเซียี น (ASEAN Tourism Standard) โดยสํํานัักงาน .....................119
เลขาธิิการอาเซีียน (ASEAN Secretariat)
2) เกณฑ์์มาตรฐานการบริิหารจััดการแหล่ง่ ท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน .....................................................123
โดยสถาบัันการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน (The Thailand Community Based
Tourism Institute: CBT-I)
3) เกณฑ์ม์ าตรฐานการท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชน โดยกรมการท่่องเที่่ย� ว กระทรวงการท่อ่ งเที่�่ยวและกีีฬา...124
4) เกณฑ์์มาตรฐานด้้านที่พ�่ ักั โดยกรมการท่่องเที่่�ยว กระทรวงการท่่องเที่ย�่ วและกีีฬา.....................126
สรุุปท้้ายบท...........................................................................................................................................135
เอกสารอ้้างอิิง.......................................................................................................................................136
ประวัตั ิิผู้เ�้ ขีียน........................................................................................................................................138
สารบััญภาพ
รููปภาพที่่� 1 พัฒั นาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน........................................................................................... 14
รูปู ภาพที่�่ 2 กิิจกรรมดึึงตัังเมกรอบ........................................................................................................ 19
รููปภาพที่่� 3 กิจิ กรรม เย็บ็ “งอบบ้้านน้ำ�ำ� เชี่ย�่ ว”..................................................................................... 19
รููปภาพที่่� 4 นัักท่อ่ งเที่�่ยวล่อ่ งเรือื โบราณ............................................................................................... 20
รููปภาพที่่� 5 วิถิ ีีชีีวิิตชาวมุุสลิมิ บ้า้ นทุ่�งหยีีเพ็็ง......................................................................................... 20
รูปู ภาพที่่� 6 วิถิ ีีชีีวิติ ของชุมุ ชนบ้า้ นรวมไทย........................................................................................... 21
รููปภาพที่�่ 7 ช้า้ งป่่ากุยุ บุุรีี....................................................................................................................... 21
รูปู ภาพที่่� 8 กิจิ กรรมลองทำ�ำ ตุงุ ค่า่ คิงิ ..................................................................................................... 22
รูปู ภาพที่�่ 9 กิจิ กรรมการเขีียนตั๋�วเมือื ง.................................................................................................. 22
รูปู ภาพที่�่ 10 กระบวนการเกิดิ ผลกระทบของท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน........................................................ 24
รููปภาพที่่� 11 กระบวนการของนวัตั กรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน........................................................ 32
รููปภาพที่�่ 12 นักั ท่อ่ งเที่่�ยวทดลองทำ�ำ ไซ................................................................................................ 36
รููปภาพที่�่ 13 นัักท่่องเที่่�ยวทำ�ำ ไซมงคล.................................................................................................. 36
รูปู ภาพที่่� 14 ชาวประมงในพื้้น� ที่�่ ต.เกาะหมาก.................................................................................... 37
รููปภาพที่�่ 15 จุุดเพาะเลี้�ยงกุ้�งสำำ�หรับั กิจิ กรรมการท่่องเที่่�ยว ในต.เกาะหมาก....................................... 37
รููปภาพที่่� 16 วิถิ ีีประมงใน ต.เกาะหมาก.............................................................................................. 37
รูปู ภาพที่�่ 17 นักั ท่อ่ งเที่่ย� วร่ว่ มกิิจกรรมท่่องเที่�่ยว “ไข่ใ่ นหิิน”.............................................................. 37
รูปู ภาพที่่� 18 ฟังั ตำ�ำ นานการเดิินทางของพระพุุทธเจ้้าหลวง.................................................................. 38
รููปภาพที่�่ 19 แหล่ง่ เรีียนรู้�รูปแบบใหม่่.................................................................................................. 38
รููปภาพที่่� 20 รูปู แบบกิจิ กรรมทางการท่อ่ งเที่่ย� วที่่�ถููกพัฒั นาจากการระดมความคิิดเห็็น...................... 42
รููปภาพที่�่ 21 ปฏิทิ ินิ กิจิ กรรมการท่อ่ งเที่�่ยว.......................................................................................... 43
รููปภาพที่่� 22 ชุดุ น้ำ�ำ� ชามัังคุุด................................................................................................................. 47
รููปภาพที่�่ 23 หมวกหมอนมัังคุุด........................................................................................................... 47
รููปภาพที่�่ 24 ม้า้ นั่่�งมังั คุดุ ...................................................................................................................... 47
รููปภาพที่่� 25 ราวตากผ้า้ มัังคุุด.............................................................................................................. 47
รูปู ภาพที่�่ 26 ป้้ายสื่อ� ความหมายในแหล่ง่ ท่่องเที่ย�่ วอำำ�เภอลานสกา...................................................... 47
สารบัญั ภาพ
รููปภาพที่่� 27 เส้น้ ทางการท่่องเที่�ย่ วภายในอำำ�เภอและประชาสัมั พัันธ์.์ ................................................. 48
โดยใช้ส้ื่�อรููปแบบโบรชัวั ร์์คิวิ อาร์์โค้้ด
รูปู ภาพที่�่ 28 ตััวอย่่างสถานที่�ท่ ่อ่ งเที่ย�่ วในโบรชััวร์์เส้้นทางสวนมัังคุุดโบราณ....................................... 48
รููปภาพที่่� 29 ตัวั อย่า่ งหนังั สั้�นพบหัวั ใจ @ลานสกา............................................................................... 49
รููปภาพที่�่ 30 แผนภาพปััจจัยั ที่่�มีีอิทิ ธิพิ ลต่่อนวััตกรรมการท่่องเที่ย่� วโดยชุมุ ชน.................................... 50
รููปภาพที่�่ 31 การมีีส่่วนร่ว่ มของชาวบ้า้ นในตำำ�บลขนาบนากในการออกแบบการท่่องเที่่ย� ว................. 56
ระบบนิิเวศป่า่ จากครบวงจร ตำ�ำ บลขนาบนาก
รูปู ภาพที่�่ 32 องค์ป์ ระกอบของการมีีส่่วนร่่วมของชุุมชนทั้้ง� 5 องค์์ประกอบ....................................... 58
รููปภาพที่�่ 33 การมีีส่่วนร่ว่ มในการจััดทำ�ำ ปฏิทิ ิินชาวนาในตำ�ำ บลขนาบนาก........................................... 59
รูปู ภาพที่�่ 34 กระบวนการเตรีียมความพร้อ้ มในการพััฒนาการท่่องเที่ย�่ วทั้้�ง 4 ระยะ.......................... 62
รููปภาพที่่� 35 กระบวนการมีีส่่วนร่่วมของประชาชนใน ตำ�ำ บลขนาบนากในการระดม ......................... 66
ความคิิดเห็น็ พััฒนาผลิติ ภัณั ฑ์์จาก
รูปู ภาพที่�่ 36 กระบวนการมีีส่ว่ นร่่วมของประชาชนในชุุมชนร่่วมกับั ทีีมมหาวิทิ ยาลัยั วลััยลัักษณ์.์ ........ 66
เพื่่อ� จััดตั้�งกลุ่�มวิิสาหกิิจในชุมุ ชน
รูปู ภาพที่่� 37 วงจรการบริิหารงานวิสิ าหกิจิ แปรรูปู ผลิิตภัณั ฑ์์จากและการท่อ่ งเที่ย่� ว............................ 67
ระบบนิิเวศป่่าจากครบวงจร แบบ PDCA (Plan Do Act and Check )
รูปู ภาพที่�่ 38 การระดมความคิิดเห็็นของประชาชนในตำ�ำ บลขนาบนาก................................................ 68
นำำ�โดยนาง อมรทิิพย์์ เพชรเกตุุ ประธานกลุ่�มวิสิ าหกิิจ
รููปภาพที่�่ 39 ภาพถ่่ายรวมหลัังเสร็จ็ จากการระดมความคิิดเห็็นระหว่่างประชาชน.............................. 68
และคณะทำ�ำ งานจากมหาวิิทยาลััยวลััยลัักษณ์์
รูปู ภาพที่�่ 40 โครงสร้า้ งสมาชิกิ วิิสาหกิิจแปรรูปู ผลิติ ภััณฑ์์จากและการท่อ่ งเที่่ย� ว................................. 69
ระบบนิิเวศป่า่ จากครบวงจร ที่่เ� กิิดจากการมีีส่่วนร่ว่ มของกลุ่�ม
รููปภาพที่�่ 41 กิิจกรรมการเรีียนรู้�องค์์ประกอบต้น้ จาก.......................................................................... 70
รูปู ภาพที่่� 42 กิจิ กรรมทำ�ำ น้ำ��ำ ตาลจาก.................................................................................................... 70
รูปู ภาพที่่� 43 กิิจกรรมสานหมาจาก..................................................................................................... 70
รููปภาพที่่� 44 กิิจกรรมเย็็บตับั จาก......................................................................................................... 70
รููปภาพที่่� 45 กิจิ กรรมการทำ�ำ ขนมจาก................................................................................................. 71
รูปู ภาพที่่� 46 กิิจกรรมการแปรรูปู น้ำ��ำ ตาลจาก....................................................................................... 72
สารบัญั ภาพ
รูปู ภาพที่�่ 47 เส้น้ ทางการท่อ่ งเที่่�ยววิิสาหกิิจแปรรูปู ผลิิตภััณฑ์จ์ ากและการท่อ่ งเที่�่ยว.......................... 73
ระบบนิิเวศป่่าจากครบวงจร
รูปู ภาพที่�่ 48 ภาพแสดงวงจรชีีวิิตของแหล่่งท่่องเที่�ย่ ว.......................................................................... 81
รููปภาพที่่� 49 ลำ�ำ ดับั วงจรชีีวิติ ของแหล่่งท่่องเที่ย่� ว ในพื้้�นที่่อ� ่า่ วบ้า้ นดอน.............................................. 84
รูปู ภาพที่�่ 50 โมเดล 4D เครื่อ� งมือื ในการช่่วยกำำ�หนดการพััฒนาการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน.................... 85
รููปภาพที่�่ 51 พีีระมิดิ การวางกลยุุทธ์ใ์ นการพัฒั นาการท่อ่ งเที่่ย� วชุมุ ชน................................................ 92
รูปู ภาพที่่� 52 เป็น็ ภาพแสดงโมเดลของการวางแผนการพััฒนานวััตกรรม............................................. 93
การท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน
รููปภาพที่่� 53 รูปู แบบของนวััตกรรมผู้้�ประกอบการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุุมชน.............................................103
รููปภาพที่�่ 54 กระบวนการและขั้�นตอนการพััฒนานวััตกรรมผู้้�ประกอบการท่่องเที่�ย่ ว โดยชุมุ ชน.......106
รููปภาพที่�่ 55 เครือื ข่่ายผู้้�ประกอบการท่่องเที่่�ยวชุุมชนและบทบาทของรัฐั บาล...................................107
รููปภาพที่่� 56 ประกาศนีียบััตร ASEAN Homestay Award..............................................................122
รูปู ภาพที่่� 57 โล่ป่ ระกาศเกีียรติคิ ุุณ ASEAN Homestay Award......................................................122
รููปภาพที่�่ 58 โล่ป่ ระกาศเกีียรติคิ ุุณรางวััล DASTA Award โดยองค์ก์ ารบริหิ าร.................................124
การพััฒนาพื้้�นที่พ่� ิเิ ศษเพื่่�อการท่่องเที่่ย� วอย่่างยั่ง� ยืนื
รููปภาพที่่� 59 บรรยากาศภาพมุมุ สูงู ชุุมชนบ้้านจุุฬาภรณ์พ์ ัฒั นา 9.....................................................124
รูปู ภาพที่�่ 60 โล่ม่ าตรฐานการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน.............................................................................126
รููปภาพที่�่ 61 เกีียรติิบััตรแสดงมาตรฐานการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน.......................................................126
รููปภาพที่่� 62 ป้้ายเครื่�องหมายรัับรองมาตรฐานโฮมสเตย์์ไทย............................................................128
รูปู ภาพที่่� 63 บรรยากาศภายในโฮมสเตย์เ์ พ็ช็ รคีีรีี..............................................................................128
รููปภาพที่่� 64 กิิจกรรมการสร้า้ งศิลิ ปะกรวดล้า้ ง.................................................................................132
รูปู ภาพที่่� 65 ประกาศนีียบััตรที่�่ชุมุ ชนได้ร้ ัับ.......................................................................................132
รููปภาพที่�่ 66 การสาธิติ ทำ�ำ ไซมงคลจิ๋�ว.................................................................................................132
รูปู ภาพที่่� 67 กิิจกรรมทำ�ำ ไซมงคลจิ๋ว� ...................................................................................................132
รูปู ภาพที่่� 68 ใบรับั รองมาตรฐานผลิิตภััณฑ์์ชุมุ ชน..............................................................................132
สาบััญตาราง
ตาราง 1 รูปู แบบประสาทสััมผัสั ของนักั ท่่องเที่่�ยวต่่อกิิจกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน........................... 23
ตาราง 2 ความรู้�ความเข้า้ ใจในการคำำ�นวณต้น้ ทุนุ ค่่าบริิการของวิสิ าหกิจิ ชุุมชน...................................... 40
กลุ่�มท่่องเที่่�ยวเชิงิ อนุุรัักษ์์บ้้านแหลมโฮมสเตย์์
ตาราง 3 ต้น้ ทุนุ ค่่าอาหารเช้้า.................................................................................................................. 44
ตาราง 4 ต้้นทุุนค่่าอาหารเที่�่ยงและอาหารเย็็น ...................................................................................... 44
ตาราง 5 ต้น้ ทุุนค่่าอาหารสำ�ำ หรัับบุคุ คลทั่่�วไป......................................................................................... 45
ตาราง 6 การจับั คู่่�เพื่่�อหาโอกาสและช่อ่ งว่่างในการพััฒนา..................................................................... 94
นวััตกรรมการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุุมชน บทที่่� 1 บริบิ ทการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
บทที่่� 1
บริิบทการท่อ่ งเที่ย�่ ว
โดยชุมุ ชน
การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นรููปแบบการท่่องเที่�่ยวอีีกหนึ่่�งรููปแบบ
ของการท่่องเที่�่ยวในประเทศไทย ซึ่�งการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนเป็็นการเปิิดโอกาส
ให้้ชุุมชนมีีเข้้ามามีีส่่วนร่่วมในการดำ�ำ เนิินกิิจกรรม ตั้�งแต่่เริ่�มต้้น ทั้้�งการบริิหาร
จััดการด้้านต่่างๆ ภายในชุุมชน สามารถสร้้างผลกระทบในเชิิงบวกให้้แก่่ชุุมชน
ผ่่านหลัักการและองค์์ประกอบต่่างๆเสมืือนเครื่ �องจัักรที่�่จำำ�เป็็นจะต้้องขัับเคลื่ �อน
ไปด้้วยกััน ในบทนี้้ผ� ู้เ�้ ขีียนมีีวัตั ถุปุ ระสงค์์ ดัังต่่อไปนี้้�
1. เพื่่อ� ให้้เข้า้ ใจความหมายของการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
2. เพื่่�อให้ท้ ราบความเป็็นมาและพัฒั นาการของการท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชน
3. เพื่่อ� ให้้เข้า้ ใจหลัักการและองค์ป์ ระกอบการท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชน
4. เพื่่�อให้้เข้า้ ใจรููปแบบและกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุมุ ชน
5. เพื่่อ� ให้ท้ ราบผลกระทบที่เ�่ กิิดขึ้น� จากการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน
10
บทที่่� 1 บริิบทการท่่องเที่�่ยวโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน
11
นวััตกรรมการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 1 บริบิ ทการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน
1. ความหมายของการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
Community Based Tourism
หรือื CBT คือื อะไร?
ในปััจจุุบัันการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเกิิดการขยายตััวอย่่างรวดเร็็วในวงการอุุตสาหกรรมการท่่องเที่�่ยว
เป็็นรููปแบบที่�่ถููกคาดหวัังว่่าเป็็นการท่่องเที่่�ยวที่่�ช่่วยเพิ่่�มศัักยภาพด้้านการท่่องเที่่�ยวให้้กัับประเทศ ซึ่�งเป็็นการมุ่�งเน้้น
กระบวนการมีีส่่วนร่่วมของผู้้�ที่�เกี่�่ยวข้้อง ทั้้�งภาครััฐ ภาคเอกชน สถาบัันการศึึกษา และภาคประชาชน ในการบริิหาร
จััดการและสนัับสนุุนหรืือการอำ�ำ นวยความสะดวกในการดำำ�เนิินการทุุกขั้�นตอน สำ�ำ หรัับการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
ผู้�้เขีียนหลายคนให้้คำำ�นิิยามเกี่�่ยวกัับความหมายของการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชนแตกต่า่ งกััน ดัังต่อ่ ไปนี้้�
(ณััฏฐพััชร มณีีโรจน์์, 2560) การท่่องเที่�่ยวที่่�คำ�ำ นึึงถึึงความยั่�งยืืนของสิ่�งแวดล้้อม สัังคม และวััฒนธรรม
ซึ่�งมีีการกำำ�หนดทิิศทางโดยสมาชิิกในชุุมชน จััดการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนเพื่่�อชุุมชน และชุุมชนเจ้้าของแหล่่ง
มีีบทบาทและเป็็นเจ้า้ ของสิิทธิ์์�ในการจััดการดูแู ล
(สุุดถนอม ตัันเจริิญ, 2560) การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นการท่่องเที่�่ยวที่่�ใช้้ทรััพยากรทางด้้านธรรมชาติิ
วััฒนธรรม ประเพณีีท้้องถิ่่�น เป็็นกิิจกรรมการท่่องเที่่�ยว ซึ่�งประชาชนในชุุมชนคืือ ผู้้�ดูแลหรืือเปรีียบเสมืือนเจ้้าของ
ของทรััพยากรนั้้�น มีีการใช้้อย่่างยั่�งยืืนตามแนวเศรษฐกิิจพอเพีียง ซึ่�งการท่่องเที่่�ยวรููปแบบนี้้�เป็็นการท่่องเที่�่ยว
ที่�่สร้้างความตระหนัักถึงึ ขีีดจำำ�กััดด้า้ นทรัพั ยากรที่�่มีีอยู่�ในชุมุ ชน
(นราวดีี บััวขวััญ, 2559) การจััดการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน หมายถึึง การดำ�ำ เนิินงานด้้านท่่องเที่่�ยว
ที่�่คำำ�นึึงถึึง ความยั่�งยืืนของสิ่�งแวดล้้อม สัังคม และวััฒนธรรม โดยชุุมชนเป็็นผู้้�กำ�ำ หนดทิิศทางในการพััฒนา
เพื่่�อชุุมชนและชุุมชนมีีบทบาทเป็็นเจ้้าของมีีสิิทธิิในการจััดการดููแลเพื่่�อให้้เกิิดการเรีียนรู้�แก่่ผู้้�มาเยืือน
(Oka, Darmayanti, & Sonder, 2021) การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน คืือ รููปแบบของการท่่องเที่่�ยวที่�่มีี
ความสััมพัันธ์์กัับการพััฒนาการพื้้�นที่�่อย่่างยั่�งยืืน เนื่่�องจากการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเกิิดจากการมีีส่่วนร่่วมของ
ชุุมชนในการวางแผนและกำำ�หนดทิิศทางทางการท่่องเที่่�ยว อัันเป็็นเป็็นศููนย์์กลางองค์์ประกอบของการพััฒนา
ที่่�ยั่ง� ยืืนทั้้�งทางด้า้ นเศรษฐกิจิ สัังคมและสิ่ง� แวดล้้อม ให้้ประชาชนในชุุมชนได้ร้ ัับประโยชน์อ์ ย่่างสููงสุุด
(Dangi & Petrick, 2021) การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน คืือ กระบวนการทำ�ำ งานเพิ่่�มเติิมของ “ชุุมชน”
โดยมีีองค์์ประกอบ 3 ประการ ได้้แก่่ 1. ชุุมชนหรืือพื้้�นที่่�ทางภููมิิศาสตร์์ 2. ความสััมพัันธ์์ร่่วมกัันระหว่่างผู้�้คน
3. การปฏิิสััมพัันธ์์ทางสัังคมโดยมีีวััตถุุประสงค์์ของการดํําเนิินงาน คืือ พััฒนาระบบเศรษฐกิิจท้้องถิ่�่น เกิิดการแบ่่ง
ปัันผลประโยชน์์ทางสัังคมอย่่างเท่่าเทีียมกััน เกิิดการอนุุรัักษ์์สิ่�งแวดล้้อมการอนุุรัักษ์์วััฒนธรรมและมรดกในท้้องถิ่�่น
12
บทที่่� 1 บริิบทการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน นวััตกรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน
ดัังนั้�น การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน (Community Based Tourism หรืือ CBT) เป็็นการนำ�ำ ทรััพยากร
ในชุุมชนมาสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มจากการท่่องเที่่�ยว ซึ่�งการท่่องเที่�่ยวรููปแบบนี้้�เป็็นการจััดการ การท่่องเที่�่ยว
บนพื้้�นฐานด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม วััฒนธรรม และสิ่�งแวดล้้อมของชุุมชนนั้้�น โดยกระบวนการมีีส่่วนร่่วม
ของคนในชุุมชน ใช้้การสื่�อสารผ่่านกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวที่่�สร้้างประสบการณ์์ผ่่านประสาทสััมผััสต่่าง ๆ
ให้้กัับนักั ท่่องเที่�ย่ ว และได้้รัับผลประโยชน์์จากการท่อ่ งเที่ย่� วร่่วมกันั อย่่างเป็น็ ธรรม
2. ประวััติิและพัฒั นาการของการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนในระดัับโลก เริ่�มต้้น“ ในช่่วงต้้นทศวรรษที่่� 1980 (พ.ศ. 2523 – 2533)
ซึ่�งในช่่วงนั้้�นไม่่มีีการท่่องเที่่�ยวทางเลืือก ที่่�จะเป็็นอีีกทางเลืือกหนึ่่�งของการท่่องเที่�่ยวจำำ�นวนมาก การท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชนเกิิดขึ้ �นในบริิบทของการช่่วยเหลืือชุุมชนชนบทในประเทศกำำ�ลัังพััฒนาผ่่านการพััฒนาระดัับรากหญ้้า
การเพิ่่�มขีีดความสามารถ การมีีส่่วนร่่วมของชุุมชนและการเพิ่่�มขีีดความสามารถของคนในท้้องถิ่�่น อย่่างไรก็็ตาม
หลัักฐานบ่่งชี้�ว่่าการเกิิดขึ้�นของการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนนั้้�น สามารถพบได้้ในประเทศที่่�พััฒนาแล้้ว เช่่น
ในภาคเหนืือของประเทศแคนาดาในช่่วงทศวรรษที่่� 1980 กล่่าวว่่า“ รััฐบาลดิินแดนทางตะวัันตกเฉีียงเหนืือ
ของแคนาดาอาจเป็็นรััฐบาลชุุดแรกที่่�พััฒนากลยุุทธ์์การพััฒนาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน ในดิินแดนของตน
การท่่องเที่่�ยวชุุมชนเป็็นวิิธีีการของการพััฒนาการท่่องเที่่�ยวอย่่างยั่ �งยืืนมีีการใช้้กัันอย่่างแพร่่หลายทั่่�วโลก
นัักวิิชาการระดัับโลกได้้ทบทวนวรรณกรรมที่่�ครอบคลุุมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน พบว่่า คํําศััพท์์บางอย่่างเช่่น
“การท่่องเที่่�ยวในชนบท” มัักใช้้ควบคู่่�ไปกัับการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนในละติินอเมริิกาและประเทศที่�่พััฒนาแล้้วอื่�น ๆ
“การท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศ” ในเอเชีีย นอกจากนี้้�ยัังมีีการเสนอแนะเพิ่่�มเติิมว่่า การท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืืนการท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชน การท่่องเที่�่ยวในชนบทและการท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศมีีวััตถุุประสงค์์เหมืือนกััน (Dangi & Petrick, 2021)
สำ�ำ หรัับประเทศไทย ในช่่วงที่่�โลกตื่�นตััวเรื่�องการท่่องเที่่�ยวที่�่ยั่�งยืืนและหาทางเลืือกใหม่่ของการท่่องเที่่�ยว
ช่่วงปีี 2535 หลัังจากนั้้�น การท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศ (Ecotourism) เข้้ามาเป็็นกระแสใหม่่และกระแสใหญ่่ใน
อุุตสาหกรรมท่่องเที่่�ยวไทย โดยการผลัักดัันของการท่่องเที่่�ยวแห่่งประเทศไทย (ททท.) ในขณะที่�่การท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชน (Community Based Tourism - CBT) เริ่�มก่่อตััวขึ้�นเติิบโตคู่�ขนานไปกัับการท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศ
โดยการทำ�ำ งานในระดัับพื้้�นที่่�ของโครงการท่่องเที่�่ยวเพื่่�อชีีวิิตและธรรมชาติิ (REST) ต่่อมา REST ได้้ร่่วมมืือ
กัับสำ�ำ นัักงานกองทุุนสนัับสนุุนการวิิจััย จััดตั้�ง สถาบัันการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน ซึ่�งในช่่วงดัังกล่่าว ชื่�อที่�่เรีียกขาน
การท่่องเที่�่ยวรููปแบบใหม่่ มีีหลากหลายชื่�อ อาทิิ การท่่องเที่่�ยวเชิิงอนุุรัักษ์์ การท่่องเที่่�ยวเชิิงเกษตร การท่่องเที่�่ยว
เชิงิ วััฒนธรรม การท่อ่ งเที่่ย� วสีีเขีียว (พจนา สวนศรีี, 2560) ดัังรูปู ภาพที่่� 1
13
นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน บทที่่� 1 บริบิ ทการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
รููปภาพที่่� 1 การท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชนเชิิงสร้้างสรรค์์
14
บทที่่� 1 บริิบทการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุุมชน นวัตั กรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
หลัังวิิกฤตเศรษฐกิิจปีี 2540 รััฐบาลไทยใช้้การท่่องเที่�่ยวเป็็นตััวกระตุ้�นเศรษฐกิิจ ส่่งเสริิมการท่่องเที่่�ยวไทย
(Amazing Thailand) ในปีี 2544 มีีโครงการหนึ่่�งตำ�ำ บลหนึ่่�งผลิิตภััณฑ์์ (One Tambon One Product -OTOP)
หลัังปีี 2545 การท่อ่ งเที่่ย� วลงไปในชนบทหลากหลายรููปแบบ
ในปีี 2547 มีีการให้้มาตรฐานโฮมสเตย์เ์ กิดิ ขึ้�น จนกระทั่่�งในปีี 2549 เกิดิ สถาบัันการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน
(CBT-I) จากความร่่วมมืือของสำ�ำ นัักงานกองทุุนสนัับสนุุนการวิิจััย (สกว.)และโครงการท่่องเที่�่ยวเพื่่�อชีีวิิตและ
ธรรมชาติิ (REST) เพื่่�อขัับเคลื่�อนและพััฒนาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน จากนั้้�นเมื่ �อการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนมีีการ
ขัับเคลื่�อนเริ่�มมีีการนำ�ำ ชุุมชนต่่างๆเข้้าร่่วมการประกวดรางวััลอุุตสาหกรรมไทย (Thailand Tourism Awards)
ในประเภทชุุมชนดีีเด่่นด้้านการท่่องเที่�่ยวเพื่่�อเฉลิิมพระเกีียรติิ 80 พรรษาในหลวงรััชกาลที่�่ 9 มีีชุุมชนจำ�ำ นวน
62 แห่่งทั่่�วประเทศได้้รัับรางวััลนี้้� นัับว่่าเป็็นการพััฒนาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนที่่�เห็็นผลลััพธ์์การพััฒนาอย่่างชััดเจน
ในปีี 2552 - 2553 สถาบันั การท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน (CBT-I) ได้้นำ�ำ เกณฑ์ก์ ารท่่องเที่�ย่ วที่ย�่ั่�งยืนื ของโลก
มาเป็็นแนวทางในการพััฒนาคุุณภาพการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเพื่่�อให้้การดำำ�เนิินงานการท่่องเที่่�ยวเป็็นไปในรููปแบบ
และมาตรฐานเดีียวกัันและมีีคุุณภาพอย่่างสููงสุุด อีีกทั้้�งยัังได้้จััดตั้�งหน่่วยงานองค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่�่
พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืืน(อพท.) ขึ้�น เพื่่�อเป็็นหน่่วยงานในการรัับรองแหล่่งท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน
มีีเป้้าหมายเพื่่�อพััฒนา ส่่งเสริิมการท่่องเที่่�ยวอย่่างยั่�งยืืนเพื่่�อสร้้างชุุมชนแห่่งความสุุข โดยมีีชุุมชนจำำ�นวน 13 แห่่ง
เป็น็ ชุุมชนต้น้ แบบของ อพท. จากนั้้น�
ในปีี 2555 การท่อ่ งเที่ย่� วในชุุมชนเริ่�มเข้้มข้น้ ขึ้�นเรื่อ� ย ๆ เกิดิ เครืือข่า่ ยกัันระหว่่างภาค และมีีการจดทะเบีียน
เป็็นสมาคมการท่่องเที่่�ยว ขึ้�น และพััฒนาต่่อมาเรื่�อย ๆ จนกระทั่่�งรััฐบาลประกาศให้้เป็็นปีีแห่่งการท่่องเที่่�ยววิิถีีไทย
เริ่�มมีีการร่ว่ มมืือกัับภาคเอกชนร่่วมมืืออย่า่ ง Local A Like
ในปีี 2558 จนทำำ�ให้้การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนรู้้�จัักกัันในวงกว้้างมากยิ่�งขึ้�น และได้้รัับความสนจาก
นัักท่่องเที่�่ยวชาวไทยและชาวต่่างชาติิ เกิิดการพััฒนาองค์์ความรู้�ที่�หลากหลาย ถืือว่่าในปีี 2558 นี้้� เป็็นปีีทอง
ของการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนในประเทศไทยเลยก็็ว่่าได้้ จวบจนถึึงปััจจุุบััน ผู้้�ประกอบการ หน่่วยงานที่�่เกี่่�ยวข้้อง
และชุุมชนท่่องเที่่�ยว เริ่�มมีีทิิศทางในการขัับเคลื่�อนและพััฒนาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนที่่�ชััดเจนและเป็็นรููปแบบ
เดีียวกัันภายใต้้แนวคิิด มั่�นคง มั่�งคง และยั่�งยืืน จนสามารถทำำ�ให้้การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเริ่�มเป็็นที่่�ยอมรัับว่่าเป็็น
การท่่องเที่่�ยวรููปแบบหนึ่่�ง และยัังคงเป็็นการท่่องเที่่�ยวที่่�ยั่�งยืืนแม่่สถานการณ์์โลกจะเปลี่�่ยนแปลงไป
(กระทรวงการท่่องเที่ย�่ วและกีีฬา, 2550)
การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนในประเทศไทย ถืือเป็็นวาระแห่่งชาติิ เนื่่�องจากการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
เป็็นเครื่�องมืือในการพััฒนาคนและพััฒนาชุุมชน ในมิิติิต่่างๆ ทั้้�งทางด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม วััฒนธรรม และสิ่�งแวดล้้อม
ซึ่�งรััฐบาลมองเห็็นว่่าการท่่องเที่�่ยวในรููปแบบนี้้�สามารถสร้้างเสริิมเศรษฐกิิจฐานรากได้้ ภายใต้้การบริิหารและ
การจััดการอย่่างยั่ง� ยืนื ได้้
15
นวัตั กรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน บทที่่� 1 บริิบทการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน
3. หลักั การของการท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชน
การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเป็็นเครื่�องมืือสำำ�คััญของการพััฒนาชุุมชน ซึ่�งสามารถมองได้้ว่่าการพััฒนา
กัับการท่่องเที่่�ยวต้้องเป็็นไปในทิิศทางเดีียวกััน ดัังนั้้�นในแต่่ละมิิติิของการท่่องเที่�่ยวควรจะเข้้าไปส่่งเสริิมและ
สร้้างความเข้้มแข็็งให้้กัับการพััฒนาชุุมชน ผ่่านหลัักการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนที่�่สำ�ำ คััญ (กระทรวงการท่่องเที่่�ยว
และกีีฬา, 2550) ดังั ต่อ่ ไปนี้้�
1. คนในชุุมชนจะต้้องเป็็นเจ้้าของแหล่่งท่่องเที่่�ยวและการบริิการเป็็นหลัักที่�่เกิิดขึ้�นในชุุมชนเป็็นหลััก
2. คนในชุุมชนจะต้้องเข้้ามามีีส่่วนร่่วมในการกำ�ำ หนดทิิศทาง รููปแบบของการท่่องเที่่�ยวและมีีส่่วนร่่วม
ในการตััดสินิ ใจทุกุ กระบวนการที่�่เกี่่�ยวข้้องกับั การท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน
3. การท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชนจะต้อ้ งเป็น็ สิ่ง� ที่�ส่ ่ง่ เสริิมความภาคภููมิิใจให้้กัับคนในชุุมชน
4. การท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุุมชนจะต้อ้ งยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตของคนในชุมุ ชนให้ด้ ีียิ่่�งขึ้�น
5. การท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชนจะต้้องดำำ�เนิินการบนฐานความรับั ผิิดชอบของคนในชุมุ ชนและนัักท่อ่ งเที่�่ยว
เพื่่อ� ให้เ้ กิิดความยั่ง� ยืนื ทางด้า้ นสิ่ง� แวดล้้อม
6. การท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชนจะต้อ้ งคงเอกลักั ษณ์์และวััฒนธรรมท้้องถิ่�น่ ของชุุมชนไว้้
7. ก่อ่ ให้เ้ กิิดการเรีียนรู้�ระหว่่างคนต่า่ งวัฒั นธรรม
8. เคารพในวััฒนธรรมที่�แ่ ตกต่า่ งและศักั ดิ์ศ� รีีความเป็น็ มนุุษย์์
9. การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนสร้้างผลตอบแทนที่�่เป็็นธรรมแก่่คนท้้องถิ่�่น โดยการจััดตั้�งกลุ่�มองค์์กร
วิิสาหกิิจ เพื่่อ� จััดสรรผลประโยชน์ใ์ ห้้กับั ชุมุ ชนอย่่างทั่่ว� ถึึง
10. มีีการกระจายรายได้้สู่่�สาธารณประโยชน์ข์ องชุุมชน
การที่�่จะให้้ชุุมชนดำำ�เนิินการท่่องเที่�่ยวตามหลัักการดัังกล่่าวข้้างต้้นได้้นั้้�น มีีความจำ�ำ เป็็นที่�่จะต้้องเตรีียม
ความพร้้อมและสร้้างความเข้้มแข็็งให้้กัับชุุมชนในการจััดการการท่่องเที่�่ยวในขณะเดีียวกัันก็็ต้้องรณรงค์์กัับคน
ในสัังคมให้้เห็็นความแตกต่่างของการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนกัับการท่่องเที่่�ยวทั่่�วไป (Mass Tourism) เพื่่�อเป็็นการ
กระตุ้�นให้้คนในสัังคมเห็็นถึึงความสำ�ำ คััญและเป็็นนัักท่่องเที่่�ยวเฉพาะที่่�มีีสนใจการแลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้�ระหว่่าง
เจ้้าของบ้้านกัับผู้�้มาเยืือน นอกจากนี้้�ยัังเป็็นการเพิ่่�มการรัับรู้้�และความเข้้าใจในบทบาทของชุุมชนท้้องถิ่่�นต่่อ
การอนุุรัักษ์์ทรััพยากรธรรมชาติิและเป็็นกำำ�ลัังใจหรืือสนัับสนุุนให้้เกิิดความต่่อเนื่่�องในการทำ�ำ งานอนุุรัักษ์์ทั้้�ง
ด้้านธรรมชาติแิ ละวััฒนธรรม
16
บทที่�่ 1 บริิบทการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน
4. องค์ป์ ระกอบของการจัดั การท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน
การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน เป็็นเครื่�องมืือของการพััฒนาชุุมชน พััฒนาคุุณภาพชีีวิิตของคนในชุุมชน
ตลอดจนพััฒนาเศรษฐกิิจของชุุมชน ซึ่�งนัักท่่องเที่่�ยวสามารถเรีียนรู้�ร่วมกัับชุุมชนได้้ ผ่่านองค์์ประกอบทั้้�ง 4 คืือ
(พจนา สวนศรีี และสมภพ ยี่่�จอหอ, 2556) (กระทรวงการท่อ่ งเที่่�ยวและกีีฬา, 2550) ได้แ้ ก่่
1) ด้้านทรััพยากรธรรมชาติิและวััฒนธรรม เป็็นเอกลัักษณ์์เฉพาะท้้องถิ่�่นนั้�นๆ ทั้้�งฐานทรััพยากรธรรมชาติิ
ที่่�อุุดมสมบููรณ์์ ในชุุมชน วิิถีีชีีวิิตความเป็็นอยู่่�ที่�่เป็็นอััตลัักษณ์์ประจำ�ำ ท้้องถิ่่�น วััฒนธรรมที่่�สืืบทอดมาช้้านาน
ทุุนทางสัังคม เป็็นต้้น สิ่�งทั้้�งหลายเหล่่านี้้�ที่�่กล่่าวมาข้้างต้้น ล้้วนแต่่จะสามารถพััฒนาเป็็นกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยว
ในชุมุ ชนที่ม�ุ่่�งเน้้นการมอบประสบการณ์์ให้้แก่น่ ักั ท่อ่ งเที่ย�่ ว
2) ด้้านองค์์กรชุุมชน องค์์กรของชุุมชน ในที่�่นี้้�อาจรวมไปถึึงการจััดตั้�งกลุ่�มการทำำ�งานขึ้�นภายในชุุมชน
มีีระบบสัังคมที่�่เข้้าใจกัันง่่าย มีีการจััดการ มีีโครงสร้้างที่�่ชััดเจน มีีปราชญ์์หรืือผู้้�มีความรู้� ที่่� สามารถถ่่ายทอด
เรื่�องราวและมีีทัักษะในเรื่�องต่่าง ๆ ทำำ�ให้้คนในชุุมชนรู้้�สึึกเป็็นเจ้้าของ หวงแหนถึึงรากเหง้้าของตนเอง และ
อยากเข้้ามามีีส่่วนร่่วมในกระบวนการพััฒนา ทั้้�งการร่่วมวางแผนการจััดการชุุมชน การร่่วมรัับผิิดชอบในการ
ดำ�ำ เนิินการกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยว ร่่วมกัันประเมิินผลการดำำ�เนิินการท่่องเที่่�ยว ตลอดจนการร่่วมกัันได้้
รับั ผลประโยชน์์จากการท่อ่ งเที่�ย่ วร่่วมกันั
3) ด้้านการจััดการ หากในชุุมชนมีีองค์์กรหรืือกลไกในการทำำ�งานเพื่่�อการจััดการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน
มีีโครงสร้้างที่�่ระบุุถึึงหน้้าที่่�ของสมาชิิกในองค์์กรไว้้อย่่างชััดเจน มีีแผนการดำ�ำ เนิินงานที่่�มีีเป้้าหมายในอนาคต
มีีโครงสร้้างการทำำ�งาน กฎ และกติิการที่�่ชััดเจนในการจััดการด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม วััฒนธรรม และสิ่�งแวดล้้อม
อัันจะเป็็นกลไกสำ�ำ คััญในการเชื่�องโยงการท่่องเที่่�ยวกัับการพััฒนาชุุมชนโดยรอบ ส่่งผลให้้เกิิดการกระจาย
ผลประโยชน์์ของชุุมชนอย่่างเป็็นธรรม ตลอดจนผลกระทบเชิิงบวก ภายใต้้ฐานการจััดการอย่่างยั่�งยืืนของ
การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
17
นวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 1 บริิบทการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
4) ด้้านการเรีียนรู้� ฐานทรััพยากรธรรมชาติิที่�่อุุดมสมบููรณ์์ในชุุมชน วิิถีีชีีวิิตความเป็็นอยู่�ที่�เป็็นอััตลัักษณ์์
ประจำ�ำ ท้้องถิ่�่น วััฒนธรรมที่�่สืืบทอดมาช้้านาน ทุุนทางสัังคม ล้้วนเป็็นฐานของกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยว ซึ่�งฐาน
ทรััพยากรดัังกล่่าวสามารถสร้้างการรัับรู้้� และความเข้้าใจให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยวหรืือผู้�้มาเยืือนได้้ ตลอดจนเกิิด
การแลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้�ระหว่่างนัักท่่องเที่�่ยวและชาวบ้้านในชุุมชน เกิิดการปฏิิสััมพัันธ์์ซึ่�งกัันและกััน ก่่อให้้เกิิด
เป็น็ การตระหนัักรู้�ฐานทรััพยากรดัังกล่่าวในอนาคต
ดัังนั้้�น องค์์ประกอบของการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนทั้้�ง 4 องค์์ประกอบ ล้้วนเป็็นองค์์ประกอบที่�่สำำ�คััญ
ในการดำ�ำ เนิินการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน ให้้บรรลุุผลสำำ�เร็็จตามรููปแบบของการจััดการการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
หากขาดองค์์ประกอบใด เพีียงหนึ่่�งองค์์ประกอบ การดำำ�เนิินการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนก็็ยากที่่�จะขัับเคลื่�อน
และไม่ไ่ ด้เ้ รีียกว่่าเป็็นการดำ�ำ เนิินการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุุมชนอย่่างแท้จ้ ริิง
5. รูปู แบบและกิจิ กรรมการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุมุ ชน
รููปแบบและกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นการนำำ�เอาฐานทรััพยากรในชุุมชนพััฒนาเป็็น
การท่อ่ งเที่่ย� วที่เ�่ กิิดขึ้น� ภายใต้้ศัักยภาพและอัตั ลัักษณ์์ของชุมุ ชน ซึ่�งรูปู แบบการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน มีีดังั ต่อ่ ไปนี้้�
1) การท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชนเชิงิ สร้้างสรรค์์ (Creative Community Based Tourism : C - CBT)
เป็็นการท่่องเที่�่ยวอย่่างเหมาะสมและเอื้�อประโยชน์์ให้้เกิิดการอนุุรัักษ์์อย่่างชััดเจน และเป็็นกระบวนการสำ�ำ คััญ
ในการสร้้างจิิตสำ�ำ นึึกให้้กัับคนในชุุมชน นัักท่่องเที่่�ยว และผู้้�ประกอบการ ร่่วมกัันรัักษาสมดุุลของระบบนิิเวศ
ของชุุมชน ผ่่านกระบวนการร่่วมกัันคิิด ร่่วมลงมืือทำ�ำ ผ่่านกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยว แหล่่งท่่องเที่่�ยวในชุุมชน
ก็็จะกลายเป็็นแห่่งเรีียนรู้�ของสัังคม และเกิิดการแลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้�ระหว่่างเครืือข่่ายในที่่�สุุด (วิิสาหกิิจชุุมชน
ท่่องเที่่�ยว บ้้านน้ำ��ำ เชี่�่ยว จ.ตราด, 2562) (ลััดดาวรรณ ทองใบ, 2561) (องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษ
เพื่่อ� การท่่องเที่่�ยวอย่า่ งยั่�งยืนื , 2558)
18
บทที่่� 1 บริิบทการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุุมชน นวัตั กรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
วิสิ าหกิิจชุมุ ชนท่่องเที่่ย� วบ้า้ นน้ำ�ำ� เชี่�่ยว จัังหวัดั ตราด
ข้้อมูลู ทั่่�วไปของชุมุ ชน ก ิิจกรรมการท ่่องเที �่่ยว นัักท่่องเที่�่ยวจะได้้พบกัับผู้้�รู้�และผู้�้เชี่�่ยวชาญ
ชุุมชนบ้้านน้ำ��ำ เชี่่�ยว เป็็นชุุมชนที่�่ตั้�งอยู่� ของชุุมชน เพื่่�อร่่วมเรีียนรู้�และทำำ�ความเข้้าใจ
ในจัังหวััดตราด ซึ่�งมีีบรรพบุุรุุษอยู่่�ที่่�อาณาจัักร มรดกวััฒนธรรม และวิิถีีชีีวิิตของมุุสลิิมจาม
จามปา ประเทศเวีียดนาม ก่่อนที่�่จะอพยพ บ้้านน้ำำ��เชี่�่ยว ชนมุุสลิิมตะวัันออกของประเทศ
โยกย้้ายมาที่่�กััมพููชาและประเทศไทยในช่่วงสมััย แ ล ะ เ ปิิ ด ป ร ะ สบ ก า ร ณ์์ ก า ร ท่่ อ ง เ ที่่� ย ว ชุุ ม ช น
อยุุธยาและต้้นรััตนโกสิินทร์์เป็็นชุุมชนที่่�ได้้รัับ รููปแบบใหม่่ ผ่่านกิิจกรรมการท่่องเที่่�ยว อาทิิ
การขนานนามส่่าเป็็น “ชุุมชนสองศาสนา กิิจกรรม งมหอยปากเป็็ด เย็็บ “งอบบ้้านน้ำ��ำ เชี่่ย� ว”
สามวััฒนธรรม” ได้้แก่่กลุ่�มชุุมชนมุุสลิิมไทยพุุทธ กิิจกรรม ดึึง ตัังเมกรอบ และกิิจกรรม “ขนมยาหน้้า”
และไทยเชื้�อสายจีีน ในขณะที่่�ยัังคงธำ�ำ รงรัักษา ซึ่ �งถืือเป็็นขนมที่�่มีีเอกลัักษณ์์เฉพาะในวััฒนธรรม
ศาสนาและวััฒนธรรมของตนได้้อย่่างแน่่นแฟ้้น มุุสลิิมจามบ้้านน้ำ��ำ เชี่่�ยวเท่่านั้้�น โดยอาศััยวััตถุุดิิบ
(องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษเพื่่�อ ที่่�มีีในพื้้�นที่�่ซึ่ �งเป็็นวิิถีีวััฒนธรรมแท้้จริิงและดั้ �งเดิิม
การท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืนื , 2558) ของชุุมชน (องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษ
เพื่่�อการท่อ่ งเที่่ย� วอย่่างยั่ง� ยืนื , 2558)
รปู ภาพท่ี 2 กิจกรรมดึงตงั เมกรอบ รููปภาพที่่� 3 กิิจกรรม เย็็บ “งอบบ้้านน้ำ��ำ เชี่ย�่ ว”
19
นวััตกรรมการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน บทที่�่ 1 บริิบทการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุุมชน
2) การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนวิิถีีชนบท Community Based Rural Tourism (CBRT) เป็็นรููปแบบ
ของการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนที่่�แสดงออกถึึงลัักษณะความเป็็นอยู่�ของคนในชุุมชนนั้้�นๆ ที่่�มีีเอกลัักษณ์์ที่่�โดดเด่่น
ที่่�สั่�งสมกัันมานาน โดยกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวจะต้้องมีีจุุดประสงค์์หลัักเพื่่�อให้้นัักท่่องเที่่�ยวสััมผััสกัับวิิถีีชีีวิิต
ของชุุมชน และเรีียนรู้�เกี่�่ยวกัับวััฒนธรรมดั้�งเดิิมของชุุมชน ผ่่านกระบวนการมีีส่่วนร่่วม ซึ่�งจะสามารถพััฒนา
เป็็นจุุดขายอีีกหนึ่่�งอย่่างของการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน อีีกทั้้�งเป็็นการรัักษาสิ่�งแวดล้้อมและยกระดัับศัักยภาพ
ของชุมุ ชนนได้้ (การท่อ่ งเที่�ย่ วแห่ง่ ประเทศไทย, 2563) (Kayat, 2014) (Leonandri & Rosmadi, 2018)
วิิสาหกิจิ ชุมุ ชนท่่องเที่่ย� วเชิงิ อนุรุ ัักษ์์บ้้านทุ่�งหยีีเพ็ง็ จังั หวัดั กระบี่่�
ข้อมลู ท่วั ไปของชมุ ชน ก ิิจกรรมการท ่่องเที �่่ยว นัักท่่องเที่่�ยวเปิิดประสบการณ์์ล่่องเรืือ
“ชุุมชนสีีเขีียว” บนความหลากหลาย แจวโบราณพื้้�นเมืือง อาบอรุุณ บนเกาะลัันตา
ของวิิถีีชีีวิิตเกาะลัันตา เสน่่ห์์แห่่งผู้�้คนและ วิิถีีชุุมชนดั่�งเดิิม ชมป่่าโกงกางผืืนป่่าชุุมชน
วััฒนธรรมชุุมชนที่�่อยู่ �อาศััยหลากหลายเชื้ �อชาติิ พายเรืือคายััก ปลููกหญ้้าทะเล ปลููกป่่า ชมวิิถีีชีีวิิต
ยัังคงดำำ�เนิินชีีวิิตภายใต้้แนวคิิดอนุุรัักษ์์ทรััพยากร ชุุมชน ชมตลาดเที่�่ยงวัันบ้้านบวก ชิิมชาพื้้�นเมืือง
ที่่�มีีค่่าในการหาเลี้�ยงชีีพ พร้้อมขัับเคลื่�อนชุุมชน และทำ�ำ อาหารพื้้�นเมืือง อาทิิ ข้้าวน้ำำ��พริิกปลา
ชาวบ้้านสร้้างความเข้้มแข็็งด้้านการอนุุรัักษ์์ แดดเดีียว แกงเลีียงยอดลำ�ำ เพ็็ง ของหวาน
พื้้�นที่�่สีีเขีียว รัักษาทรััพยากรธรรมชาติิความยั่�งยืืน ข้้าวเหนีียวสองดััง (การท่่องเที่่�ยวแห่่งประเทศไทย,
จนนำ�ำ ไปสู่่�การต่่อยอดการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน 2563)
และเพื่่�อชุุมชน สร้้างรููปแบบกิิจกรรมให้้
นัักท่่องเที่่�ยวได้้มีีส่่วนสร้้างสิ่�งดีี ๆ คืืนสู่�ธรรมชาติิ
(การท่อ่ งเที่ย�่ วแห่่งประเทศไทย, 2563)
รูปภาพท่ี 4 นกั ท่องเที่ยวล่องเรือโบราณ รปู ภาพที่ 5 วิถีชีวติ ชาวมุสลมิ บา้ นทุ่งหยีเพง็
20
บทที่่� 1 บริบิ ทการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน
3) การท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศโดยชุุมชน (Community Based Ecotourism - CBET ) เป็็นการท่่องเที่�่ยว
ในพื้้�นที่่�ธรรมชาติิของชุุมชนนั้้�นๆ โดยไม่่ก่่อให้้เกิิดความเสีียหาย มีีจุุดประสงค์์หลัักให้้นัักท่่องเที่�่ยวเรีียนรู้�และ
เพลิิดเพลิินกัับธรรมชาติิ พืืชพรรณ และสััตว์์ป่่าในชุุมชน ผ่่านกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวในรููปแบบของการอนุุรัักษ์์
ความหลากหลายทางชีีวภาพ และการมีีส่่วนร่่วมของชุุมชนอย่่างเท่่าเทีียมกัันการใช้้ทรััพยากรธรรมชาติิอย่่างยั่�งยืืน
(กาญจน์์ อายุุ, 2561) (ธเนศ ทวีีบุรุ ุษุ , 2557) (Stone, 2015)
หมู่่�บ้า้ นรวมไทย กุยุ บุรุ ีี จัังหวัดั ประจวบคีีรีีขัันธ์์
ขอ้ มูลทวั่ ไปของชมุ ชน ก ิิจกรรมการท ่่องเที �่่ยว 1. ชมบ้านทำ�กระดาษจากใบสบั ปะรด เปน็ ภมู ปิ ญั ญา
หมู่่�บ้้านรวมไทย เป็็นชุมุ ชนที่อ่� ยู่�กลางทุ่�งหญ้า้ คนรุ่นใหม่ที่นำ�ใบสับปะรดเหลือท้ิงมาแปรรูปและ
เข้ากระบวนการท�ำ กระดาษ และใชส้ ีจากธรรมชาติ
และโขลงช้า้ งป่่า เขตอุทุ ยานแห่ง่ ชาติิ กุุยบุรุ ีี ซึ่ง� เพิม่ สีสันให้กบั กระดาษ
เป็็นชุุมชนที่เ�่ ริ่ม� ทำำ�การท่่องเที่�ย่ วตั้ง� แต่่ปีี 2549 2. การชมชา้ ปา่ ในอทุ ยานแหง่ ชาตกิ ยุ บรุ ี
จากนั้้น� ได้้ต่่อยอดมาเป็น็ การท่่องเที่่ย� วชุมุ ชนใน 3. ชมอโุ มงคจ์ ามจุรีและทุง่ หญา้ สัมผสั ธรรมชาติในชมุ ชน
ช่ว่ ง 2 ปีหี ลัังที่�่ผ่า่ นมา ซึ่�งหมู่่�บ้้านรวมไทยมีีโฮม 4. ชมการแปรรูปของกล่มุ แมบ่ ้านต่างๆในชุมชน อาทิ
สเตย์จ์ ำำ�นวน 7 หลังั สามารถรัับนักั ท่่องเที่่�ยวได้้ กลมุ่ แปรรปู ขนุน กลุ่มแปรรูปต้นหม่อน เล้ียงไหม
80 คน มีีโปรแกรม 2 วััน 1 คืืน สำำ�หรัับเปิดิ เปน็ ตน้ (กาญจน์ อายุ, 2561)
ประสบการณ์ใ์ ห้้นักั ท่อ่ งเที่ย�่ วสััมผัสั ธรรมชาติิ
และชุมุ ชน
(กาญจน์์ อายุุ, 2561)
รปู ภาพที่ 6 วิถีชีวิตของชมุ ชนบ้านรวมไทย รปู ภาพที่ 7 ช้างป่ากุยบรุ ี
21
นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน บทที่่� 1 บริิบทการท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชน
4) การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนเชิิงประวััติิศาสตร์์และวััฒนธรรม (Community Based Historical
and Cultural Tourism ) เป็็นรููปแบบของการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนที่�่ใช้้ทรััพยากรการท่่องเที่�่ยวที่่�มีีคุุณค่่า
ทางจิิตใจจากอดีีตจนถึึงปััจจุุบััน อาทิิ วิิถีีชีีวิิต ตำำ�นาน เรื่�องเล่่า ประวััติิศาสตร์์ความเป็็นมา วััฒนธรรมประเพณีี
และมรดกของชุุมชนที่�่แสดงให้้เห็็นถึึงรากเหง้้า ผ่่านถ่่ายทอดเรื่�องราวโดยคนในชุุมชนหรืือปราชญ์์ของชุุมชน
มีีจุุดประสงค์์เพื่่�อให้้นัักท่่องเที่�่ยวได้้รัับความรู้�และความเข้้าใจเกี่�่ยวกัับประวััติิศาสตร์์และวััฒนธรรมของชุุมชนนั้้�นๆ
(ณรงค์์ พลีีรัักษ์,์ 2557) (องค์์การบริหิ ารการพััฒนาพื้้น� ที่่�พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่ย่� วอย่่างยั่ง� ยืนื , 2558) (องค์์การ
บริิหารการพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืืน, ม.ป.ป.) (Mgonja, Sirima, Backman, & Backman,
2015)
การท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชนในเวีียง จังั หวััดน่่าน
ข้อ้ มููลทั่่�วไปของชุมุ ชน ก ิิจกรรมการท ่่องเที �่่ยว 1. กิิจกรรมลองทำ�ำ ตุุงค่่าคิิง นัักท่่องเที่่�ยวลงมืือทำ�ำ
นอกเหนืือจากโบราณสถานที่�่เป็็น ตุุงค่่าคิิง ที่่�มีีขนาดสููงเท่่าตััว ใช้้สำำ�หรัับประกอบ
พิิธีีกรรมสืืบชะตา ซึ่�งเป็็นภููมิิปััญญาของชุุมชน
สิ่�งปลููกสร้้าง มรดกของเมืืองน่่านก็็ยัังมีีมรดก 2. กิิจกรรมเรีียนรู้�มรดกของเมืืองน่่าน ฟัังเรื่�องราว
ทางภููมิิปััญญาทางวิิถีีชีีวิิต และมรดกแห่่งศรััทธา ประวัตั ิศิ าสตร์ข์ องเมืืองน่า่ น
ที่่�ร้้อยรััดวิิถีีชุมุ ชนเข้า้ ด้ว้ ยกันั 3. เรีียนรู้�การสานไม้้ไผ่่ เพื่่�อทำำ�เป็็นกระบอก
ข้้าวหลามให้้เป็็นกุ้�ง กบ ปิ่่�นปัักผม ดอกพิิกุุล
ชุุมชนในเวีียงมีีเรื่ �องราวที่่�จะถ่่ายทอด อัันจะสะท้้อนถึึงมรดกแห่่งวิิถีีชีีวิิตบ้้านในเวีียง
มากกว่่าบ้้านเรืือน โบราณสถาน ที่่�คนส่่วนใหญ่่ (องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่�่พิิเศษ
เข้้าใจว่่านี่�่คืือมรดกของเมืืองน่่าน ผ่่านการถ่่ายทอด เพื่่อ� การท่่องเที่ย่� วอย่่างยั่�งยืนื , ม.ป.ป.)
เรื่ �องราวมรดกชุุมชนจากคนเฒ่่าคนแก่่คืือเสน่่ห์์
ของการท่่องเที่�่ยวชุุมชนแห่่งนี้้� (องค์์การบริิหาร
การพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่ �งยืืน,
ม.ป.ป.)
รูปภาพที่ 8 กจิ กรรมลองทำ�ตงุ คา่ คิง รปู ภาพท่ี 9 กิจกรรมการเขยี นตวั๋ เมือง
22
บทที่�่ 1 บริบิ ทการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน
ทั้้�งหมดที่�่กล่่าวในข้้างต้้นล้้วนเป็็นรููปแบบของการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนทั้้�งสิ้�น จะสัังเกตได้้ว่่าการท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชน เป็็นการท่่องเที่�่ยวที่�่ใช้้ทรััพยากรต่่างๆในชุุมชนเป็็นฐานการท่่องเที่�่ยวและสอดคล้้องกัับศัักยภาพ
และเอกลัักษณ์์ของชุุมชนนั้้�นๆ โดยการจััดการของคนในชุุมชน หรืือ ทำำ�ความเข้้าใจง่่ายๆ คืือ “ชุุมชนมีีอะไร
ก็็เอาสิ่�งนั้�นนำ�ำ เสนอ ขายให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยว” ผ่่านรููปแบบกิิจกรรมต่่างๆ ที่�่สร้้างสรรค์์ขึ้�น เพื่่�อสร้้างประสบการณ์์ใหม่่ๆ
ให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยว เช่่น การชิิมอาหารท้้องถิ่่�นในชุุมชน การฟัังเรื่�องเล่่าประวััติิศาสตร์์และวััฒนธรรมในชุุมชน
การเดิินป่่าชุุมชนเพื่่�อชมความอุุดมสมบููรณ์์ของทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อมของชุุมชน เป็็นต้้น
ซึ่ �งกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนสามารถถ่่ายทอดให้้กัับนัักท่่องเที่่�ยวร่่วมมีีประสบการณ์์ได้้ด้้วยหลัักการ
สื่�อสารประสาทสัมั ผัสั ทั้้�ง 5 ดัังนี้้�
ปราสาทสมั ผสั ประสบการณท์ ่ไี ด้รบั + กจิ กรรมการทอ่ งเท่ียวโดยชุมชน
หู ใช้ฟัง เรอื่ งราวประวตั ศิ าสตร์ ที่มาของวัฒนธรรม เร่อื งเล่าต่างๆภายในชุมชน ถ่ายทอด
จมกู โดยมคั คุเทศก์ทอ้ งถิ่น ปราชญช์ มุ ชน หรอื คนเฒา่ คนแกภ่ ายในชุมชน
ตา ใช้ดมกลน่ิ ตา่ งๆ ที่เกิดจากกจิ กรรมการท่องเที่ยวในชุมชน เชน่ ดมกลิ่นอาหารท้องถน่ิ
มอื ดมกล่นิ บรรยากาศสงิ่ แวดล้อมในชมุ ชน
ใชม้ อง นกั ทอ่ งเที่ยวได้เหน็ วิถีชีวติ เห็นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม
ปาก/ลนิ้ ที่สมบรู ณใ์ นชุมชน เหน็ การละเล่น ประเพณี และวัฒนธรรมของชมุ ชน
ใช้สัมผสั และลงมอื ทำ� ในกิจกรรมตา่ งๆ ที่สร้างประสบการณท์ างการทอ่ งเที่ยว
ผา่ นการถ่ายทอดโดยคนในชมุ ชน
นกั ทอ่ งเที่ยวใช้ชมิ ล้ิมรสอาหารท้องถนิ่ ของชุมชน พูดคุยแลกเปลยี่ นทัศนคติและความ
คิดเห็นระหว่างคนในชมุ ชนกบั นักท่องเที่ยว
ตาราง 1 รููปแบบประสาทสัมั ผัสั ของนัักท่่องเที่�ย่ วต่่อกิิจกรรมการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุุมชน
ดังั นั้้�น รููปแบบของการท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน เป็น็ รูปู แบบการท่อ่ งเที่�่ยวที่�่มุ่�งเน้น้ “การพัฒั นาอย่่างยั่ง� ยืืน”
ให้้กัับชุุมชนและสร้้างประสบการณ์์ (Local Experience) ให้้กัับนัักท่่องเที่่�ยวผ่่านกิิจกรรมการท่่องเที่่�ยวโดย
ชุุมชนในรููปแบบต่่างๆ ซึ่�งนัักท่่องเที่�่ยวจะได้้รัับทั้้�งความรู้� ประสบการณ์์ และความสนุุกสนานบนพื้้�นฐาน
ทรััพยากรการท่่องเที่่ย� วที่ช่� ุมุ ชนมีี
23
นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน บทที่่� 1 บริบิ ทการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน
6. ผลกระทบของการท่่องเที่�่ยวโดยชุมุ ชน
การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเกิิดจากการนำำ�ฐานทรััพยากรในชุุมชนมาพััฒนาเป็็นกิิจกรรมทางการท่่องเที่่�ยว
ซึ่�งกิิจกรรมดัังกล่่าวจะช่่วยหนุุนเสริิมด้้านเศรษฐกิิจ เกิิดการจ้้างงาน มีีรายได้้เสริิมด้้านสัังคม วััฒนธรรม
เกิิดการรื้�อฟื้�้นวััฒนธรรมและประเพณีี คนในชุุมชนมีีความปรองดองสามััคคีี และด้้านสิ่�งแวดล้้อม เกิิดการอนุุรัักษ์์
ทรััพยากรธรรมชาติิในชุุมชนมากขึ้�นจากเดิิม เป็็นต้้น| เมื่�อการท่่องเที่�่ยวเกิิดขึ้�นในชุุมชนนั้้�นส่่งผลกระทบ
ทั้้�งในบวกแล้้ว การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนยัังส่่งผลแง่่ลบหรืือปััญหาให้้เกิิดขึ้�น อย่่างไรก็็ตามชุุมชนจำ�ำ เป็็นจะต้้องทราบ
และตระหนัักถึึงปัญั หาและผลกระทบที่่�ตามมาเมื่�อเกิดิ การท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน
รููปภาพที่่� 10 กระบวนการเกิดิ ผลกระทบของท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน
จากรููปภาพที่�่ 10 แสดงให้้เห็็นถึึงความสััมพัันธ์์ของการเกิิดผลกระทบจากการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน
แสดงให้้เห็็นว่่า ผลกระทบจากการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนไม่่ได้้เกิิดจากผู้�้ใช้้ (นัักท่่องเที่่�ยว) เพีียงฝ่่ายเดีียว แต่่อาจ
จะเกิิดขึ้�นจากเจ้้าของหรืือผู้้�ดููแล (ชุุมชน) หากไม่่มีีการดำ�ำ เนิินการตามกฎ กติิกา และระเบีียบของชุุมชน
ตลอดจนไม่่คำ�ำ นึึงถึึงความยั่�งยืืนด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม วััฒนธรรม และสิ่�งแวดล้้อมในชุุมชน ซึ่�งอาจจะก่่อให้้เกิิด
ผลกระทบด้้านลบและด้้านบวก ดัังต่อ่ ไปนี้้�ได้้
24
บทที่่� 1 บริิบทการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุุมชน นวััตกรรมการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุุมชน
ผลกระทบเชงิ บวก ผลกระทบเชิงลบ
ดา้ นเศรษฐกจิ
• การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน เป็็นเพีียงรายได้้ • เมื่�อการท่่องเที่�่ยวในชุุมชนเริ่�มขยายตััว
เสริิมของคนในชุุมชน เนื่่�องจากคนในชุุมชน ปััญหาการแก่่งแย่่งผลประโยชน์์กัันของคนในชุุมชน
จำ�ำ เป็็นจะต้้องมีีอาชีีพหลัักในการดำำ�รงชีีวิิต มัักจะเกิิดขึ้�น เนื่�องจากการท่่องเที่�่ยวเป็็นอุุตสาหกรรม
ประจำำ�วััน ซึ่�งการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนมีีส่่วน ที่่�สร้้างรายได้้ให้้กัับชุุมชนอย่่างชััดเจนและ
สนัับสนุุนเศรษฐกิิจของชุุมชนในทุุกกิิจกรรมที่�่ เห็็นตััวเงิินมากกว่่าอุุตสาหกรรมอื่�นๆ ซึ่�งมัักจะเกิิด
เกิิดขึ้�น ล้้วนแต่่สร้้างรายได้้ สร้้างอาชีีพให้้แก่่ ปััญหาในรููปแบบต่่างๆ อาทิิ การแย่่งลููกค้้า
คนในชุุมชน ตลอดจนส่่งเสริิมให้้คุุณภาพชีีวิิต การตััดราคากิิจกรรมการท่่องเที่่�ยว การตััดราคที่่�พััก
คนชุุมชนดีีขึ้้�นจากการท่่องเที่่�ยว
ด้านสังคมและวฒั นธรรม
• การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน มีีส่่วนสนัับสนุุน • เมื่�อมีีนัักท่่องเที่�่ยวที่�่เดิินทางมาจากต่่าง
การฟื้้�นฟููวััฒนธรรมท้้องถิ่่�นเคารพในวััฒนธรรม ที่�่ต่่างถิ่�่นเข้้ามาใช้้ทรััพยากรในชุุมชน ทำำ�ให้้เกิิด
ที่�่แตกต่่าง แลกเปลี่�่ยนเรีียนรู้�ระหว่่างกััน เติิบโต การเปลี่่�ยนแปลงวิิถีีชีีวิิต วััฒนธรรม ประเพณีี
จากรากฐานทางวัฒั นธรรมของตนเอง และค่่านิิยมของคนในชุุมชน เกิิดพฤติิกรรมก
• การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน มีีส่่วนทำำ�ให้้เกิิด ารเลีียนแบบเอาอย่่างนัักท่่องเที่่�ยว จนทำำ�ให้้
การแบ่่งบทบาทการทำ�ำ งานภายในชุุมชน ค่่านิิยมของคนในชุุมชนเปลี่่�ยนแปลงไป ขาด
มีีการแบ่่งงาน แบ่่งหน้า้ ที่�่ ภายในชุมุ ชน อัั ต ลัั ก ษ ณ์์ ที่่� โ ด ด เ ด่่ น เช่่ น ก า ร แ ต่่ ง ก า ย
• การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนก่่อให้้เกิิดองค์์กร การบริิโภคอาหาร วิิถีีชีีวิิตความเป็็นอยู่� ตลอดจน
ชุุมชนสำ�ำ หรัับการจััดการ อีีกทั้้�งสนัับสนุุนให้้เกิิด วััฒนธรรม ประเพณีี ถููกลดคุุณค่่าลง เพราะ
ความภาคภููมิิใจในตนเองและพััฒนาคุุณภาพชีีวิิต ถููกปรัับและดััดแปลงเพื่่�อเพิ่่�มความน่่าสนใจ
ของคนในชุุมชน เกิิดความการมีีส่่วนร่่วม มีีสิิทธิิ ให้้กับั นักั ท่่องเที่่ย� ว
ในการจััดการทรัพั ยากรชุุมชน
ดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม
• การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน มีีส่่วนสนัับสนุุน • เกิิดการทำ�ำ ลายทรััพยากรทางธรรมชาติอิ ััน
การจััดการทรััพยากรธรรมชาติิโดยชุุมชน มีีค่่าของชุุมชน เช่น่ ป่า่ ชุมุ ชน พื้้�นที่่�ทำำ�การเกษตร
พิิจารณาความสามารถในการรองรัับ มีีการ ของชุุมชน
จััดการของเสีีย สร้้างการอนุุรัักษ์์ธรรมชาติิและ • เกิิดมลพิษิ มลภาวะ เมื่�อมีีการท่่องเที่ย่� ว
สิ่ง� แวดล้อ้ ม เช่น่ ขยะมูลู ฝอย มลพิิษทางอากาศ
25
นวัตั กรรมการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุมุ ชน บทที่�่ 1 บริบิ ทการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
สรุุปท้า้ ยบท
1. ความหมายของการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นการท่่องเที่�่ยวที่�่มีีการจััดการ
การท่่องเที่�่ยวบนพื้้�นฐานด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม วััฒนธรรม และสิ่�งแวดล้้อมของชุุมชนนั้้�นโดยกระบวนการมีีส่่วนร่่วม
ของคนในชุุมชน ใช้้การสื่�อสารผ่่านกิิจกรรมการท่่องเที่่�ยวที่�่สร้้างประสบการณ์์ผ่่านประสาทสััมผััสต่่างๆ ให้้กัับ
นัักท่่องเที่�ย่ ว
2. ความเป็็นมาของการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนเริ่�มมีีการตื่�นตััวตั้�งแต่่ปีี
พุุทธศัักราช 2535 ซึ่ �งในช่่วงนั้้�นยัังไม่่มีีการใช้้คำ�ำ ว่่าการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน แต่่จะใช้้หารท่่องเที่�่ยวเชิิงนิิเวศ
เป็็นหลัักก่่อน จากนั้้�นการท่่องเที่�่ยวก็็เริ่�มมีีหน่่วยงานต่่างๆให้้ความสนใจและพััฒนาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
ในประเทศไทยในเวลาต่อ่ มา
3. หลัักการและองค์์ประกอบการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนมีีหลัักกการทั้้�งหมด
10 หลัักการ คืือ คนในชุุมชนเป็็นเจ้้าของ คนในชุุมชนต้้องมีีส่่วนร่่วม เกิิดความภาคภููมิิใจ เกิิดการยกระดัับชีีวิิต
อยู่่�บนฐานความยั่�งยืืน คงเอกลัักษณ์์ของชุุมชนไว้้ มีีการแลกเปลี่�่ยนวััฒนธรรม เคารพในวััฒนธรรมที่�่แตกต่่าง
เกิิดผลตอบแทนอย่่างเป็็นธรรม และมีีการกระจายรายได้้สู่�ฐานรากชุุมชน ซึ่�งมีีองค์์ประกอบ 4 ด้้าน คืือ
ด้า้ นทรััพยากรธรรมชาติิ ด้า้ นองค์์กรชุุมชน ด้้านการจััดการ และด้้านการเรีียนรู้�
4. เพื่่�อให้้เข้้าใจรููปแบบและกิิจกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน รููปแบบและกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชน เป็็นการนำำ�เอาฐานทรััพยากรในชุุมชนพััฒนาเป็็นการท่่องเที่่�ยวที่่�เกิิดขึ้�นภายใต้้ศัักยภาพและอััตลัักษณ์์
ของชุมุ ชน สื่อ� สารกับั นักั ท่่องเที่ย�่ วผ่า่ นประสาทสััมผัสั ทั้้�ง 5 ได้้แก่่ หูู จมูกู ตา มืือ และปาก/ลิ้น�
5. ผลกระทบจากการท่่องเที่่�ยวทำำ�ให้้ตระหนัักว่่าการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนเป็็นการท่่องเที่่�ยวที่�่ใช้้ชุุมชน
เป็็นฐาน โดยเน้้นกระบวนการมีีส่่วนร่่วมจากคนในชุุมชน ซึ่�งส่่งผลกระทบทั้้�งด้้านบวกและด้้านลบ ใน 3 มิิติิ
ได้้แก่่ ด้้านเศษฐกิิจ สัังคม วััฒนธรรม และสิ่�งแวดล้้อม ทั้้�งยัังแสดงให้้เห็็นว่่าผลกระทบจากการท่่องเที่�่ยว
โดยชุุมชนไม่่ได้้เกิิดจากผู้�้ใช้้ (นัักท่่องเที่�่ยว) เพีียงฝ่่ายเดีียว แต่่อาจจะเกิิดขึ้�นจากเจ้้าของหรืือผู้้�ดููแล (ชุุมชน)
หากไม่่มีีการดำำ�เนิินการตามกฎ กติิกา และระเบีียบของชุุมชน ตลอดจนไม่่คำ�ำ นึึงถึึงความยั่�งยืืนของฐาน
ทรัพั ยากรในชุมุ ชน
26
บทที่�่ 1 บริบิ ทการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุุมชน นวัตั กรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุมุ ชน
เอกสารอ้้างอิงิ
Dangi, T. B., & Petrick, J. F. (2021). Augmenting the Role of Tourism Governance in Addressing
Destination Justice, Ethics, and Equity for Sustainable Community-Based Tourism. Tourism
and Hospitality, 2(1), 15-42.
Kayat, K. (2014). Community-based rural tourism: A proposed sustainability framework. Paper
presented at the SHS Web of Conferences.
Leonandri, D., & Rosmadi, M. L. N. (2018). The role of tourism village to increase local community
income. Budapest International Research and Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities
and Social Sciences, 1(4), 188-193.
Mgonja, J. T., Sirima, A., Backman, K. F., & Backman, S. J. (2015). Cultural community-based
tourism in Tanzania: Lessons learned and way forward. Development Southern Africa,
32(3), 377-391.
Oka, I. M. D., Darmayanti, P. W., & Sonder, I. W. (2021). TURTLE CONSERVATION IN SERANGAN
ISLAND: THE IMPLEMENTATION OF COMMUNITY-BASED TOURISM CONCEPTS IN TOURISM
DEVELOPMENT. PalArch’s Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 18(2), 172-182.
Stone, M. T. (2015). Community-based ecotourism: A collaborative partnerships perspective.
Journal of Ecotourism, 14(2-3), 166-184.
กระทรวงการท่่องเที่�่ยวและกีีฬา. (2550). คู่�่มืือเครืือข่่ายการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน. กรุุงเทพมหานคร:
บริษิ ััท ศรีีเมืืองการพิิมพ์์ จำำ�กััด.
กาญจน์์ อายุุ. (11 สิิงหาคม 2561). จากพื้�้นที่�่สีีแดงกลายเป็็นดิินแดนสีีเขีียว กรีีนบุุรีี กุุยบุุรีี. เข้้าถึึงได้้จาก
โพสต์์ ทููเดย์:์ https://www.posttoday.com/life/travel/560472
27
นวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 1 บริบิ ทการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุุมชน
การท่่องเที่ย่� วแห่่งประเทศไทย. (2563). Thailand Rural Tourism Awards 2020 สุุดยอดหมู่่�บ้้านท่่องเที่ย�่ วชนบท .
ณรงค์์ พลีีรัักษ์์. (2557). การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนเชิิงประวััติิศาสตร์์และวััฒนธรรมในพื้้�นที่�่ชายฝั่�งทะเล
ภาคตะวันั ออก. วารสารการบริกิ ารและการท่อ่ งเที่�ย่ ว, 9(2), 3-15.
ณััฏฐพััชร มณีีโรจน์.์ (2560). การจัดั การการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน. วารสารท่่องเที่่ย� วไทยนานาชาติ,ิ 13(2), 25-46.
ธเนศ ทวีีบุุรุุษ. (2557). แนวทางการจััดการการท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศชุุมชนชะแล้้ ตำ�ำ บลชะแล้้ อำ�ำ เภอสิิงหนคร
จัังหวััดสงขลา. ศิิลปศาสตรมหาบััณฑิิต สาขาวิิชามนุุษย์์และสัังคม มหาวิิทยาลััยสงขลานคริินทร์์.
นราวดีี บััวขวััญ. (2559). การจััดการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนในพื้้�นที่่� 5 จัังหวััดชายแดนใต้้ และ 4 รััฐ
ประเทศมาเลเชีีย ภายใต้้ฐานการท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุมุ ชนสู่�อาเซียี น.
พจนา สวนศรีี. (2546). คู่�่มือื การจัดั การท่่องเที่�่ยวโดยชุมุ ชนเพื่่�อชีีวิติ และธรรมชาติิ. กรุุงเทพมหานคร.
พจนา สวนศรีี. (2560). รายงานภาวะเศรษฐกิิจท่่องเที่�่ยว ฉบับั ที่่� 7. กรุุงเทพมหานคร: กองเศรษฐกิจิ
การท่่องเที่่ย� วและกีีฬา.
พจนา สวนศรีี และสมภพ ยี่�่จอหอ. (2556). คู่่�มืือมาตรฐานการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุมุ ชน. เชีียงใหม่่ .
ลัดั ดาวรรณ ทองใบ. (2561). การท่อ่ งเที่�่ยวเชิิงสร้้างสรรค์์กับั กิจิ กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน. วารสารวิชิ าการ
มหาวิทิ ยาลัยั อััสเทิริ ์์นเอเชีีย, 8(2), 103 - 112.
วิสิ าหกิิจชุุมชนท่อ่ งเที่�่ยว บ้า้ นน้ำ��ำ เชี่ย่� ว จ.ตราด. (10 มีีนาคม 2562). ททท.สำำ�นัักงานตราด นำ�ำ คณะผู้้�ประกอบการ
โรงแรมและร้้านอาหาร ในจัังหวััดตราด ลงพื้้�นที่�่ทดลองกิิจกรรมทำำ�ตัังเมกรอบ กิิจกรรมทำ�ำ ขนม
ข้้าวเกรีียบยาหน้้าและดื่�มชานมจาก ของวิิสาหกิิจชุุมชนท่่องเที่�่ยวบ้้านน้ำ��ำ เชี่�่ยว เพื่่�อนำำ�เสนอขายให้้กลุ่�มลููกค้้า
ที่่�สนใจทำ�ำ กิิจกรรมกัับชุุมชนฯ. เข้้าถึึงได้้จาก https://www.facebook.com/NamchieoCommunity/
วีีระพล ทองมา. (2552). การจััดการศููนย์์วััฒนธรรมชุุมชนแบบมีีส่่วนร่่วมบ้้านแม่่สา ตำ�ำ บลโป่่งแยง อำำ�เภอแม่่ริิม
จัังหวัดั เชีียงใหม่่. มหาวิิทยาลััยแม่โ่ จ้:้ รายงานผลการวิจิ ัยั .
สถาบัันการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน. (ม.ป.ป.). ศููนย์์ประสานงานเครืือข่่ายการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน. เข้้าถึึงได้้จาก
การท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน.
28
บทที่่� 1 บริิบทการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุุมชน นวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน
สุุดถนอม ตัันเจริิญ. (2560). การจััดการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชนกัับการพััฒนาการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืืนของ
ชุุมชนบางขัันแตก จัังหวััดสมุุทรสงคราม. วารสารวิิชาการการท่่องเที่่�ยวไทยนานาชาติิ, 13(2), 1-24.
องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืืน. (2558). การท่่องเที่�่ยวเชิิงสร้้างสรรค์์.
กรุุงเทพมหานคร: บริิษััทโคคูนู แอนด์์ โค จำำ�กัดั .
องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่�่พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�งยืืน. (ม.ป.ป.). รีีวิิวท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน.
เข้้าถึึงได้้จาก CBT Thailand: https://cbtthailand.dasta.or.th/webapp/
29
นวัตั กรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน บทที่�่ 2 รูปู แบบการสร้า้ งนวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุุมชน
บทที่�่ 2
รููปแบบการสร้า้ ง
นวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� ว
โดยชุมุ ชน
ผลิิตภััณฑ์์ของอุุตสาหกรรมการท่่องเที่่�ยวเป็็นอุุตสาหกรรมไร้้ตััวตน
และไม่่สามารถจัับต้้องได้้เหมืือนกัับอุุตสาหกรรมอื่�นๆ ที่�่เกิิดขึ้�นในปััจจุุบััน
แต่่การท่่องเที่�่ยวเป็็นอุุตสาหกรรมที่�่เกิิดจากการรวมตััวหรืือการปฏิิสััมพัันธ์์
ระหว่่างหน่่วยงานอุุตสาหกรรมต่่างๆ เพื่่�อตอบสนองความต้้องการและ
ความพึึงพอใจของนัักท่่องเที่�่ยวนวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวจึึงต้้องอาศััยประโยชน์์
จากวิิวััฒนาการจากธุุรกิิจอื่�นๆ เช่่นนวััตกรรมทางการคมนาคมการบิิน
ต้้นทุุนต่ำ��ำ ที่่�ทำำ�ให้้เกิิดการท่่องเที่่�ยวเพิ่่�มมากขึ้�นหรืือนวััตกรรมการพััฒนา
ระบบสารสนเทศทำ�ำ ให้้เราสามารถค้้นหาข้้อมููลอย่่างง่่ายขึ้�นในปััจจุุบััน
(Application) ซึ่�งเป็็นปััจจััยในการท่่องเที่่�ยวเข้้ามาในพื้้�นที่่�แหล่่งท่่องเที่่�ยว
โดยนวััตกรรมดัังกล่่าวจะต้้องมีีการศึึกษาปััญหาหลัักของพื้้�นที่่�ที่่�พบเจอ
จากนั้้�นนำ�ำ นวััตกรรมมาเชื่�อมโยงกัับการสร้้างเรื่�องราวเพื่่�อเป็็นจุุดขาย
ด้้านการท่่องเที่่�ยวของชุุมชน ซึ่�งในบทนี้้�ผู้�้เขีียนมีีวััตถุุประสงค์์ ดัังต่่อไปนี้้�
1. เพื่่�อให้้เข้้าใจความหมายและความสำำ�คััญของนวััตกรรม
การท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน
2. เพื่่อ� ให้้เข้า้ ใจประเภทของนวัตั กรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
3. เพื่่�อให้้ทราบปััจจััยที่�่มีีอิิทธิิพลต่่อนวััตกรรมเชิิงสร้้างสรรค์์
การท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุมุ ชน
30
บทที่่� 2 รููปแบบการสร้า้ งนวัตั กรรมการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน
31
นวัตั กรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 2 รููปแบบการสร้า้ งนวััตกรรมการท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน
1. ความหมายของนวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน
นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นเครื่�องมืือในการพััฒนาการบริิหารจััดการชุุมชน ที่�่จะนำ�ำ
ไปสู่่�การสร้้างสิินค้้าทางการท่่องเที่�่ยวรููปแบบใหม่่ การบริิการใหม่่ ตลอดจนเป็็นการพััฒนาผลสััมฤทธิ์์�ผลของบริิการ
กระบวนการ กิิจกรรมใหม่่ ที่�่จะต้้องอยู่่�ภายใต้้การแก้้ไขและการพััฒนาชุุมชนอย่่างมีีประสิิทธิิภาพในการบริิหาร
จััดการชุุมชนอย่่างสููงสุุด ซึ่�งความหมายของนวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน มีีสามารถสรุุปได้้ดัังต่่อไปนี้้�
(สมพงษ์์ หลีีเคราะห์์ และคณะ, 2561) กล่่าวว่่า นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน เป็็นแนวคิิด
การจััดการการท่่องเที่�่ยวที่่�คำำ�นึึงถึึงความยั่�งยืืนของสิ่�งแวดล้้อม สัังคม วััฒนธรรม และภููมิิปััญญา กำำ�หนดทิิศทาง
โดยชุุมชน จััดการโดยชุุมชนเพื่่�อชุุมชน และชุุมชนมีีบทบาทเป็็นเจ้้าของมีีสิิทธิิในการจััดการดููแลเพื่่�อให้้เกิิด
การเรีียนรู้�แก่ผ่ ู้้�มาเยือื น
รปู ภาพที่ 11 กระบวนการของนวตั กรรมการทอ่ งเที่ยวโดยชุมชน
(Cheuy, 2017) กล่่าวว่่า นวััตกรรมชุุมชน เป็็นนวััตกรรมทางสัังคมรููปแบบหนึ่่�งที่�่ถููกพััฒนามาจาก
พื้้�นฐานของชุุมชน ซึ่�งนวััตกรรมชุุมชนเป็็นความท้้าทายอย่่างหนึ่่�งในการแก้้ไขปััญหาต่่างๆ ตลอดจนยกระดัับ
ศัักยภาพของชุุมชน ให้้มีีศัักยภาพด้้านต่่างๆที่่�ดีียิ่่�งขึ้�นกว่่าเดิิม โดยใช้้หลัักการการมีีส่่วนร่่วม ความสามารถ
ของชุุมชนและความคิิดสร้้างสรรค์์ จากผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียในชุุมชน ซึ่�งนวััตกรรมทางสัังคมถููกพิิสููจน์์มาแล้้วว่่า
สามารถสร้า้ งแรงบรรดาลใจให้ก้ ับั คนในชุุมชนได้เ้ ป็น็ อย่่างดีีและสามารถยกระดับั ชุุมชนได้้
32
บทที่�่ 2 รูปู แบบการสร้้างนวััตกรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน
(นาวา มาสวนจิิก และคณะ, 2562) นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยว คืือ การแสวงหารููปแบบบริิหาร การบริิการ
และแหล่่งท่่องเที่่�ยวที่�่มีีบริิบททางวััฒนธรรมใหม่่ให้้แก่่นัักท่่องเที่�่ยว เพื่่�อสร้้างความแปลกใหม่่ ความสนุุก
ความเพลิิดเพลิินให้้กัับ นัักท่่องเที่�่ยว โดยการท่่องเที่�่ยวจะเป็็นประสบการณ์์ที่่�ได้้ทั้้�งความรู้� ความสนุุกและ
เพลิดิ เพลินิ
(หทััยภััทร ก้้งเส้้งและคณะ, 2563) นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน เป็็นการนำำ�ทุุนชุุมชนที่่�มีีอยู่�เดิิม
มาปรัับประยุุกต์์ใช้้ให้้เกิิดประโยชน์์ต่่อชุุมชนโดยอาศััยการบริิหารจััดการและการมีีส่่วนร่่วมของชาวบ้้านในชุุมชน
ทำ�ำ ให้เ้ กิิดการกระจายในชุมุ ชนที่�่มากกว่่าเดิิม และก่อ่ ให้เ้ กิิดความเข้ม้ แข็็งและพึ่่ง� ตนเองได้้อีีกด้ว้ ย
(ชููศัักดิ์� อิินทมนต์์ และศรััณยา เลิิศพุุทธรัักษ์์, 2562) นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยว เป็็นการนำ�ำ แนวคิิดใหม่่
มาใช้้ในการพััฒนาการท่่องเที่่�ยว อัันเกิิดมาจากความคิิดสร้้างสรรค์์ ในการคิิดค้้นและปรัับปรุุงผลิิตภััณฑ์์หรืือ
บริิการแบบใหม่่จากที่่�มีีอยู่�เดิิม เพิ่่�มความหลากหลายตลอดจนสร้้างคุุณค่่าให้้กัับผลิิตภััณฑ์์หรืือบริิการจากการ
ท่่องเที่�่ยว
(พรพิิมล ขำำ�เพชร และรุ่�งรวีี จิิตภัักดีี , 2562) นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยว เป็็นการสั่�งสมความคิิดและ
ความรู้�ในการปรัับเปลี่�่ยนให้้เป็็นสิ่�งใหม่่ๆ เชื่�อมโยงในระบบอุุตสาหกรรมบริิหารและผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีีย เช่่น
ผู้�้ใช้้บริิการและผู้้�รับบริิการ หรืืออาจจะเป็็นการนำ�ำ เสนอสิินค้้ากระบวนการและบริิการรููปแบบใหม่่ๆ ที่่�เป็็น
ประโยชน์์ทั้้ง� เศรษฐกิจิ สังั คมและสิ่ง� แวดล้อ้ ม เพื่่อ� เป็น็ การเพิ่่ม� ขีีดความสามารถในการท่่องเที่่�ยว
ดัังนั้้�น นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน คืือ การพััฒนาและยกระดัับทรััพยากรการท่่องเที่�่ยว
ของชุุมชน ผ่่านกระบวนการทางความคิิดเชิิงสร้้างสรรค์์และเพิ่่�มมููลค่่าให้้กัับทรััพยากร ในรููปแบบ
ของการมีีส่่วนร่่วมอัันจะก่่อให้้เกิิดสิ่�งใหม่่ๆ ในการบริิหารจััดการการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน ตลอดจน
รองรัับกัับการเปลี่่�ยนแปลงของพฤติิกรรมนัักท่่องเที่่�ยวเฉพาะกลุ่ �มบรรลุุเป้้าประสงค์์ของชุุมชนที่�่วางไว้้
และสร้า้ งประโยชน์์ให้ก้ ับั ชุมุ ชนอย่่างสููงสุดุ
33
นวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน บทที่่� 2 รูปู แบบการสร้้างนวััตกรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน
2. ความสำำ�คััญของนวััตกรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน
นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน เป็็นการพััฒนาและยกระดัับการท่่องเที่�่ยวของชุุมชนผ่่านกระบวนการ
ทางความคิิดเชิิงสร้้างสรรค์์และเพิ่่�มมููลค่่าให้้กัับทรััพยากรการท่่องเที่�่ยวในรููปแบบของการมีีส่่วนร่่วมของ
ผู้้�ที่�เกี่่�ยวข้้องในการบริิหารจััดการการท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน อัันจะก่่อให้้เกิิดประโยชน์์และมีีความสำ�ำ คััญอย่่างยิ่�ง
ซึ่ง� สามารถสรุุปความสำ�ำ คัญั ได้ด้ ังั ต่่อไปนี้้� (ประยูรู อิิมอวัตั ร์์ และคณะ, 2562)
1) ส่่งเสริิมให้้เกิิดความคิิดสร้้างสรรค์์ นวััตกรรมการท่่องเที่�่ยวเป็็นการเสริิมสร้้างความคิิดสร้้างสรรค์์
ให้้แก่่ชุุมชน โดยคนในชุุมชนเป็็นผู้้�ริเริ่�มกระบวนการทางความคิิดร่่วมกััน ซึ่�งเป็็นทัักษะที่�่ในแต่่ละบุุคคลมีีไม่่เท่่ากััน
และไม่่เหมืือนกัันเมื่ �อเกิิดกระบวนการคิิดร่่วมกัันจะก่่อให้้เกิิดเป็็นความคิิดสร้้างสรรค์์ที่�่แปลกและแตกต่่าง
ไปจากเดิิม ซึ่�งทัักษะดัังกล่่าวจะสามารถทำ�ำ ให้้ชุุมชนปรัับแก้้ไขปััญหาและสถานการณ์์ต่่างๆที่่�ตนเองเผชิิญ
ได้้อย่่างรวดเร็ว็
2) เสริิมสร้้างขีีดความสามารถในการแข่่งขัันทางการตลาดการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน นวััตกรรม
การท่่องเที่่�ยวสามารถเป็็นแนวทางในการช่่วงชิิงส่่วนแบ่่งทางการตลาดการท่่องเที่�่ยว อีีกทั้้�งเพิ่่�มอำ�ำ นาจการชื้�
อขายรายการท่่องเที่ย่� วและบริิการที่�่เกี่่ย� วข้อ้ งให้ก้ ับั นักั ท่อ่ งเที่่�ยวมากยิ่ง� ขึ้น�
3) นวััตกรรมได้้สร้้างสิินค้้าใหม่่ให้้กัับการท่่องเที่่�ยว เช่่น ชุุมชนท่่องเที่่�ยวเชิิงเกษตร ท่่องเที่�่ยวโดย
ชุุมชนเชิิงนิิเวศ นวััตกรรมเป็็นการเพิ่่�มประสิิทธิิภาพในการให้้บริิการและลดต้้นทุุนในการให้้บริิการ เช่่น
การขายบััตรของขวััญรายการนำำ�เที่�ย่ ว การจัดั ทำำ�แคมเปญท่อ่ งเที่�ย่ วชุุมชน เป็็นต้น้
4) สร้้างความแปลกใหม่่ ความสนุุก ความเพลิิดเพลิินให้้กัับนัักท่่องเที่่�ยว ในรููปแบบต่่างๆ ที่่�จะสร้้าง
ความประทัับใจให้้กัับนัักท่่องเที่่�ยว จนเกิิดการบอกต่่อปากต่่อปาก อาทิิ นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวที่�่มอบ
ประสบการณ์์ นัักท่่องเที่่ย� วได้ร้ ัับความสะดวกสบายต่อ่ การท่่องเที่ย�่ วมากยิ่ง� ขึ้�น
5) ช่่วยให้้กลุ่�มหรืือองค์์กรในชุุมชนมีีการบริิหารจััดการเพื่่�อนำ�ำ พาไปสู่่�ความสำำ�เร็็จ ซึ่�งเป็็นอีีก
ศัักยภาพหนึ่่�งที่่�จะสามารถนำำ�กลุ่�มหรืือองค์์กรไปสู่่�องค์์กรแนวใหม่่ เพื่่�อตอบสนองสิ่�งแวดล้้อมในบริิบท
ของโลกาภิิวััตน์์ที่่�มีีความรู้�และนวััตกรรมเป็็นปััจจััยหลัักในการเพิ่่�มคุุณค่่า พััฒนา ผลิิตสิินค้้า และบริิการที่่�ดีี
และมีีคุณุ ภาพ เพื่่�อตอบสนองความต้้องการของนัักท่อ่ งเที่�่ยว
6) พััฒนาการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน นวััตกรรมเป็็นเครื่�องมืือในการเก็็บรวบรวมข้้อมููลในด้้านการบริิหาร
จััดการชุุมชนท่่องเที่่�ยว ได้้แก่่ การเก็็บข้้อมููลกลุ่�มชุุมชน สมาชิิก บทบาท ระเบีียบข้้อบัังคัับ/ข้้อตกลง บััญชีี
การเงิิน รายรัับรายจ่่าย กองทุุน การกระจายรายได้้และประโยชน์์จากการท่่องเที่�่ยว จำำ�นวนนัักท่่องเที่�่ยว
ประเภทนัักท่่องเที่่ย� ว เป็น็ ต้น้
7) ก่่อให้้เกิิดความร่่วมมืือกัับภาคส่่วนต่่างๆ โดยเฉพาะภาคประชาชนที่่�ต้้องร่่วมคิิด ร่่วมวางแผน
ร่่วมปฏิิบััติิ ร่่วมรัับผิิดชอบ และร่่วมรัับผลประโยชน์์ จนทำำ�ให้้เกิิดทิิศทางในการพััฒนาการท่่องเที่่�ยวในรููปแบบ
ที่่�แปลกใหม่่และสร้้างความน่่าสนใจมากขึ้�นกว่่าเดิิม ผ่่านนวััตกรรมทางการท่่องเที่�่ยวโดยการสร้้างสรรค์์ขึ้�น
ภายใต้้กรอบความร่่วมมืือของภาคีีเครืือข่่ายภาครััฐ ที่�่มุ่�งหวัังสร้้างความสามารถแข่่งจัันเชิิงธุุรกิิจการท่่องเที่่�ยว
ในระดัับชุมุ ชนและเกิิดความสำำ�เร็็จในชุุมชนท้อ้ งถิ่่น� ของตนเอง
34
บทที่�่ 2 รูปู แบบการสร้้างนวัตั กรรมการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน นวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน
นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน ถืือว่่าเป็็นเครื่�องมืือสำ�ำ คััญในการขัับเคลื่�อนเศรษฐกิิจของชุุมชน
อย่่างสร้้างสรรค์์ในหลากหลายมิิติิไม่่ว่่าจะเป็็นด้้านการตลาด ด้้านเครืือข่่ายความร่่วมมืือ ด้้านการบริิหารจััดการ
ตลอดจนด้้านขีีดความสามารถในการรองรัับการท่่องเที่่�ยวของชุุมชน ซึ่�งสามารถช่่วยกลุ่�มการท่่องเที่่�ยวได้้
ในการเริ่�มต้้นดำ�ำ เนินิ การช่ว่ งของการพััฒนาและยกระดับั ทรััพยากรด้้านการท่่องเที่่ย� วในส่่วนต่่างๆ
3. ประเภทของนวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน
ทั้้�งนี้้�การพััฒนานวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวชุุมชนจึึงเป็็นประโยชน์์แก่่นัักท่่องเที่่�ยวและชุุมชนเจ้้าของแหล่่งที่�่
สามารถติิดต่่อสื่ �อสารทางตรงได้้โดยที่่�ไม่่สามารถลดบทบาทหรืือไม่่ผ่่านผู้้�ที่�เป็็นพ่่อค้้าคนกลางอย่่างบริิษััท
นำ�ำ เที่่�ยวหน้้าร้้านที่่�รัับการจอง (Booking) กัับธุุรกิิจต่่างๆที่�่เกี่�่ยวข้้องกัับการท่่องเที่่�ยวอีีกทั้้�งภาครััฐและภาคเอกชน
จะเป็็นตััวสำำ�คััญในการผลัักดัันให้้เกิิดนวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวและจะสามารถเชื่ �อมโยงคุุณค่่าและความเปลี่่�ยนแปลง
ไว้้ด้ว้ ยกันั (ภััทรบดิินทร์์ สุทุ ธภักั ดีี, 2559) (Cheuy, 2017) ซึ่ง� สามารถสรุปุ แนวคิดิ เกี่ย�่ วกับั รููปแบบนวััตกรรม
3 ด้้าน ดังั นี้้�
1) นวััตกรรมด้้านผลิิตภััณฑ์์หรืือบริิการ เป็็นกระบวนการสร้้างสรรค์์สิ่�งใหม่่เพื่่�อการพััฒนาผลิิตภััณฑ์์
และบริิการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน ซึ่�งอาจจะออกมาในรููปแบบตััวผลิิตภััณฑ์์ของสิินค้้า ที่�่ออกมาในรููปแบบ
บรรจุุภััณฑ์์ใหม่่ ฉลากใหม่่ ที่�่แปลกไปจากเดิิม หรืือรููปแบบของการให้้บริิการแก่่นัักท่่องเที่�่ยวที่�่เป็็นการเพิ่่�ม
ประสบการณ์์การท่่องเที่�่ยวแก่น่ ักั ท่อ่ งเที่่�ยว มีีความสร้้างสรรค์์ และเกิิดกระบวนการลงมือื ทำ�ำ
ผู้้�เขีียนขอหยิิบยกเอากรณีีศึึกษาชุุมชนเกาะหมาก อำ�ำ เภอปากพะยููน จัังหวััดพััทลุุง มาให้้ผู้้�อ่่าน
ได้้เห็็นภาพของนวััตกรรมด้้านผลิิตภััณฑ์์และการบริิการของชุุมชนท่่องเที่�่ยวแห่่งนี้้� ที่่�กำำ�ลัังได้้รัับกระแสความ
นิิยมจากนัักท่่องเที่่�ยวและเป็็นชุุมชนท่่องเที่�่ยวน้้องใหม่่ ด้้วยความโดดเด่่นอัันเป็็นอััตลัักษณ์์ของชุุมชนที่�่อยู่�ใจกลาง
ทะเลสาบสงขลา ทะเลสาบที่�่ใหญ่่ที่�่สุุดในประเทศไทย บวกกัับการพััฒนาชุุมชนของคนรุ่�นใหม่่ จึึงทำำ�ให้้ชุุมชน
แห่ง่ นี้้�ประสบความสำำ�เร็จ็ และเป็น็ ที่่ร�ู้�จักในปัจั จุุบันั
เกาะหมาก เป็็นเกาะที่่�อยู่�ใจกลางทะเลสาบสงขลา ซึ่�งอยู่�ในพื้้�นที่่�อำ�ำ เภอปากพะยููน จัังหวััดพััทลุุง
พื้้�นที่�่แห่่งนี้้�เคยเป็็นถิ่่�นที่่�มนุุษย์์หิินอาศััยอยู่�มาก่่อน จากหลัักฐานทางโบราณคดีีพบว่่า เคยมีีการขุุดค้้นพบ
ขวานหิินโบราณกว่่าร้้อยชิ้�น (ปััจจุุบััน คืือบ้้านแหลมกรวด) ซึ่�งเป็็นเครื่�องมืือเครื่�องใช้้มนุุษย์์ยุุคหิินด้้วย
ความเหมาะสมทางด้้านภูมู ิศิ าสตร์์ พื้้�นที่่แ� ห่่งนี้้�ก็็ได้้มีีการพััฒนาเป็็นชุมุ ชนเมืือง
ชุุมชนเกาะหมากเป็็นชุุมชนที่�่คงความเป็็นอััตลัักษณ์์ ที่่�มีีการรัักษาวิิถีีชีีวิิต ภููมิิปััญญา ตำำ�นานเล่่าขาน
ต่่างๆ รวมไปถึึงร่่องรอยการเสด็็จประพาสของพระพุุทธเจ้้าหลวง (รััชกาลที่่� ๕) ซึ่�งอััตลัักษณ์์เหล่่านี้้�เป็็นสิ่�งที่่�ควร
ค่่าแก่่การฟื้้�นฟููและอนุุรัักษ์์ และเพื่่�อเป็็นการฟื้�้นฟููอนุุรัักษ์์วิิถีีชีีวิิตภููมิิปััญญาดัังกล่่าว เสริิมสร้้างความความ
สััมพัันธ์์และสามััคคีีของคนในชุุมชน สร้้างมููลค่่าเพิ่่�มให้้กัับวิิถีีชีีวิิตในชุุมชนแห่่งนี้้� โดยสื่�อความเป็็น อััตลัักษณ์์
ผ่่านวิิถีีชีีวิิตชุุมชนที่่�มีีความน่่าสนใจ ในรููปแบบการท่่องเที่�่ยวที่�่สร้้างประสบการณ์์ เพื่่�อเป็็นการประชาสััมพัันธ์์ให้้
นัักท่่องเที่่�ยวได้้รัับรู้้�ถึึงความมหััศจรรย์์ของเกาะเล็็กๆที่่�ซ่่อนตััวอยู่�กลางทะเลสาบสงขลา คาบเกี่�่ยวกัับจัังหวััด
พััทลุุง รวมทั้้�งเสน่่ห์์น่่าดึึงดููดใจ ความมีีอััธยาศััยของคนในพื้้�นที่�่ ชวนให้้นัักท่่องเที่�่ยวมาเยืือนและจดจำำ�วิิถีีชีีวิิต
ที่�จ่ ะไม่่ลืมื กลับั มาเยี่�ย่ มเยืือนอีีกครั้�งในโอกาสหน้้า
35
นวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน บทที่่� 2 รููปแบบการสร้า้ งนวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน
กิิจกรรมการท่่องเที่�่ยว ด้้วยทรััพยากรทางธรรมชาติิ วััฒนธรรม ประเพณีี ของเกาะหมาก ที่�่ยัังความเป็็น
อััตลัักษณ์์ มาตั้�งแต่่อดีีต รวมทั้้�งยัังสะท้้อนภาพวิิถีีชีีวิิตแบบภาคใต้้ไทยๆ ไว้้ได้้อย่่างครบถ้้วน ด้้วยความเป็็นกัันเอง
และให้้การต้อ้ นรัับที่่�เป็น็ มิติ รส่ง่ ผลให้้ชุุมชนเกาะหมาก
เมื่�อนำ�ำ นวััตกรรมด้้านผลิิตภััณฑ์์และบริิการมาปรัับใช้้ในชุุมชนท่่องเที่�่ยวแล้้วนั้้�น ทำำ�ให้้รููปแบบของสิินค้้า
และรููปแบบของการให้้บริิการเกิิดการส่่งต่่อคุุณค่่าต่่อนัักท่่องเที่่�ยวและคนในชุุมชน ตลอดจนเป็็นการเพิ่่�มมููลค่่า
กัับสิินค้้า เพิ่่�มประสบการณ์์ให้้กัับนัักท่่องเที่่�ยวทำำ�ให้้นัักท่่องเที่�่ยวเกิิดความพึึงพอใจสููงสุุดในรููปแบบใหม่่ๆ
ที่่แ� ตกต่่าง ได้แ้ ก่่
กิจกรรมการท่องเทีย่ วรปู แบบเดมิ เมื่อนำ�นวัตกรรมมาปรบั ใช้
กิจกรรมอยากรู้วถิ ีประมง ตอ้ งลงมือทำ� เป็นการ กิจกรรมถูกเปลีย่ นใหเ้ ปน็ การเรยี นรู้ และทดลอง
ศึกษาและเรียนรูภ้ ูมิปัญญาชาวบา้ นที่ถา่ ยทอดกนั ท�ำ เคร่อื งมือประมง (ไซ) ที่มีขนาดเล็กจากของจรงิ
มาจากรนุ่ สรู่ ุน่ ทำ�ไซ หนึง่ ในเคร่ืองมอื ท�ำ มาหากนิ เพอื่ ใหน้ ักทอ่ งเที่ยวลองท�ำ และน�ำ กลบั บ้าน อีกทงั้
ของชาวประมงในทะเลสาบสงขลา ใส่เรอ่ื งราวความเชอื่ เกีย่ วกับไซ ว่าสามารถดกั เงนิ
ดกั ทองได้
รูปภาพที่ 12 นักท่องเท่ียวทดลองท�ำ ไซ รปู ภาพท่ี 13
นักท่องเที่ยวท�ำ ไซมงคล
36
บทที่่� 2 รูปู แบบการสร้า้ งนวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน นวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุุมชน
กิจกรรมการท่องเทีย่ วรูปแบบเดิม เมื่อนำ�นวตั กรรมมาปรบั ใช้
ทำำ�เครื่อ� งมืือเสร็จ็ หยิิบไซ ถืือเบ็ด็ แล้้วลงเรือื เปลี่�่ยนจากการลงเรืือเพื่่�อไปจัับสััตว์์น้ำ��ำ มาบริิโภค
สััมผัสั ชีีวิติ จริงิ ประมง 3 น้ำ�ำ� เป็็นรููปแบบของการอนุุรัักษ์์สััตว์์น้ำ�ำ� (กุ้�ง) สร้้างกิิจกรรม
รููปแบบใหม่่ที่่�เป็็นการท่่องเที่่�ยวอย่่างรัับผิิดชอบต่่อ
ทรััพยากรของชุุมชน ไม่่ทำำ�ลายต่่อระบบนิิเวศของ
ชุมุ ชนเมื่อ� มีีนัักท่อ่ งเที่่ย� วมาเยี่�่ยมเยือื น
รปู ภาพที่ 14 ชาวประมงในพ้ืนที่ ต.เกาะหมาก รูปภาพท่ี 15 จุดเพาะเล้ียงกุ้งสำ�หรับกจิ กรรมการทอ่ งเที่ยว
ใน ต.เกาะหมาก
เรยี นรู้ ดู ทำ� ทดลองท�ำ ผลิตภณั ฑ์แปรรูปและ ปรัับเปลี่�่ยน เป็็นการนำำ�เอาอััตลัักษณ์์ของชุุมชน
ของจากทะเลสาบ มาใส่่ไว้้ในสิินค้้าของฝากของที่่�ระลึึก คืือ ไข่่ในหิิน
การถนอมอาหารเฉพาะถิ่�่นของชาวชุุมชนเกาะหมาก
ที่่�มีีการนำ�ำ เอากรวดที่�่มีีอยู่่�ภายในชุุมชนมาสร้้าง
มููลค่่าเพิ่่�มและสร้้างการจดจำำ�ให้้แก่่นัักท่่องเที่�่ยว
ซึ่ �งนัักท่่องเที่่�ยวจะได้้ทดลองทำำ�และนำำ�กลัับบ้้าน
รูปภาพที่ 16 วถิ ีประมงใน ต.เกาะหมาก รปู ภาพท่ี 17 นักท่องเที่ยวรว่ มกิจกรรมท่องเที่ยว “ไขใ่ นหนิ ”
37
นวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 2 รูปู แบบการสร้้างนวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน
กจิ กรรมการทอ่ งเท่ยี วรปู แบบเดมิ เมอ่ื นำ�นวัตกรรมมาปรบั ใช้
ปลีกแสงนอี อน นอนดดู าว เฝ้าร้านยอ ฟงั เรือ่ งเลา่ ปรัับเปลี่�่ยนเป็็นแหล่่งเรีียนรู้ �อุปกรณ์์การจัับสััตว์์น้ำำ��
ต�ำ นานการเดนิ ทางของพระพทุ ธเจ้าหลวง การทำำ�อาหารท้้องถิ่�่นยกระดัับจากอาหารท้้องถิ่�่น
แบบเดิิมๆ เป็็นอาหารท้้องถิ่่�นที่�่มีีระดัับ สร้้างมููลค่่า
ให้้กับั วัตั ถุุดิบิ ท้อ้ งถิ่่น�
รปู ภาพท่ี 18 ฟังต�ำ นานการเดนิ ทางของ รปู ภาพที่ 19 แหลง่ เรียนรรู้ ูปแบบใหม่
พระพทุ ธเจา้ หลวง
2) นวััตกรรมด้้านกระบวนการและบริิหารองค์์กร นวััตกรรมที่�่นำ�ำ มาใช้้เพื่่�อสร้้างสรรค์์ปรัับปรุุงพััฒนา
ให้้กระบวนการรวมถึึงการบริิการจััดการในองค์์กรของผู้้�ให้้บริิการหรืือผู้้�ผลิิตสิินค้้านั้้�นๆมีีประสิิทธิิภาพ เช่่น
การลดต้้นทุุนการเพิ่่�มผลผลิิต การจััดการขยะ การลดมลพิิษ มลภาวะที่�่เกิิดจากการท่่องเที่�่ยว การเพิ่่�มผลผลิิต
ทางการท่่องเที่่�ยว การรัับผิิดชอบต่่อทรััพยากรการท่่องเที่�่ยวที่่�ใช้้ในชุุมชน การฟื้้�นฟููศิิลปวััฒนธรรมของชุุมชน
เป็็นต้้น เกิิดเป็็นสิินค้้าหรืือบริิการที่่�มีีคุุณภาพและสามารถลดผลกระทบที่่�เกิิดขึ้�นต่่อชุุมชน ตลอดจนเกิิด
ประสิิทธิภิ าพและประสิิทธิผิ ลอย่า่ งสูงู สุุดในการดำ�ำ เนิินการการท่อ่ งเที่�่ยว
ซึ่่�งตััวอย่่างที่่�ทำำ�ให้้เห็็นภาพชััดที่่�สุุดของการพััฒนานวััตกรรมด้้านกระบวนการและบริิหารองค์์กร ได้้แก่่
ชุุมชนท่่องเที่�่ยวบ้้านแหลมหรืือวิิสาหกิิจชุุมชนกลุ่�มอนุุรัักษ์์ป่่าชายเลนบ้้านแหลมโฮม สเตย์์ อำ�ำ เภอท่่าศาลา
จัังหวััดนครศรีีธรรมราช ชุุมชนที่�่วิิถีีชีีวิิตชาวเลแบบดั้้�งเดิิมที่�่เชื่�อมโยงความเรีียบง่่ายของผู้�้คนในชุุมชนสู่�การ
ท่่องเที่่�ยวชุุมชน จนทำำ�ให้้ชุุมชนได้้รัับรางวััลการัันตีีความสำ�ำ เร็็จจากการการบริิหารจััดการการท่่องเที่่�ยวของชุุมชน
มากมาย ไม่่ว่่าจะเป็็นรางวััลกิินรีี รางวััลหมู่่�บ้้านท่่องเที่�่ยวเชิิงสร้้างสรรค์์ รางวััลนัักการตลาดเพื่่�อชุุมชน และรางวััล
Best Inspiring Video เป็็นต้้น
38
บทที่่� 2 รููปแบบการสร้้างนวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชน นวัตั กรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุุมชน
บ้้านแหลมโฮมสเตย์์ ณ อ่่าวทองคำำ� ตั้�งอยู่่�ที่่�บ้้านหน้้าทัับ หมู่� 7 ตำ�ำ บลท่่าศาลา อำำ�เภอท่่าศาลา จัังหวััด
นครศรีีธรรมราช เป็็นธุุรกิิจท่่องเที่่�ยวเชิิงนิิเวศ เกิิดขึ้�นเมื่�อประมาณ 6 ปีีที่�่แล้้ว (พ.ศ.2554) ริิเริ่�มการทำำ�การ
ท่่องเที่�่ยวโดยชาวบ้้านในชุุมชน ที่่�มีีความต้้องการใช้้การท่่องเที่่�ยวเพื่่�อหารายได้้เสริิมให้้กัับตนเองและคนในชุุมชน
โดยตั้�งวััตถุุประสงค์์ไว้้ในครั้�งนั้้�น คืือ จะทำ�ำ อย่่างไรให้้ผู้�้คนสนใจ มีีนัักท่่องเที่�่ยว เข้้ามาเที่่�ยวในชุุมชน มาทานอาหาร
มาพัักผ่่อน ค้้างแรม มานั่่�งเรืือชาวประมง โดยมีีกลุ่�มเป้้าหมายหลััก คืือ กลุ่�มคนที่่�อยู่�ในเมืือง หรืือต่่างจัังหวััด
ที่�่ไม่่ค่่อยได้้สััมผััสจากธรรมชาติิและวิิถีีชีีวิิตดั่�งเดิิม ซึ่�งในช่่วง 3 ปีีแรกของการทำำ�การท่่องเที่่�ยวมา ชุุมชนไม่่มีีแม้้
แต่่นัักท่่องเที่่�ยว คนในชุุมชนยัังไม่่เข้้าใจถึึงวััตถุุประสงค์์และความสำำ�คััญที่�่ได้้จากการท่่องเที่�่ยว ส่่งผลให้้เกิิดการ
ต่่อต้้านขึ้ น�
จากความพยายามของบัังทัักษิิณ หมิินหมััน (ผู้้�ก่อตั้�ง) ในปีีพ.ศ. 2555 ชุุมชนได้้จดทะเบีียนเป็็นวิิสาหกิิจ
ชุุมชนกลุ่�มอนุุรัักษ์์ป่่าชายเลนบ้้านแหลมโฮมสเตย์์ และเริ่�มมีีนัักท่่องเที่�่ยว กลุ่�มนัักเรีียน นัักศึึกษาเข้้ามาทำำ�กิิจกรรม
เชิิงอนุุรัักษ์์ธรรมชาติิปลููกป่่าชายเลน ทำ�ำ วิิจััย โครงงานต่่างๆ ได้้มีีการโพสต์์การแชร์์เกี่�่ยวกัับบ้้านแหลมโฮมสเตย์์
ลงในสื่อ� สังั คมออนไลน์์ และเกิิดการบอกต่อ่ ปากต่่อปาก ทำ�ำ ให้ม้ ีีนักั ท่่องเที่�่ยวเข้้ามาเพิ่่�มมากขึ้�น
วิสิ าหกิิจชุุมชนกลุ่�มอนุุรัักษ์์ป่่าชายเลนบ้้านแหลมโฮมสเตย์์ ได้้ขยายสมาชิิกในปีี พ.ศ. 2562 เป็็น 80 คน
มีีกิิจกรรมท่่องเที่�่ยวเพิ่่�มขึ้�นมา คืือ ล่่องเรืือชมป่่าชายเลนและสปาโคลนผลิิตภััณฑ์์จากใบโกงกาง รัับประทาน
อาหารทะเลสดผ่่านแหล่่งขายของชุุมชน และชมการทำำ�ประมงอย่่างใกล้้ชิิด การวางอวนจัับปูู ปลาผ่่านบริิการ
ของบ้้านแหลมโฮมสเตย์์จนบััดนี้้�การท่่องเที่�่ยวของชุุมชน และได้้จััดรููปแบบการดำำ�เนิินการในกลุ่�ม มีีการแบ่่งกลุ่�ม
ในการดำำ�เนินิ งานได้แ้ ก่่
1) กลุ่�มงานจััดนำำ�เที่่ย� ว 2) กลุ่�มออมทรัพั ย์์
3) กลุ่�มเรืือนำำ�เที่�ย่ ว 4) กลุ่�มโฮมสเตย์ท์ ี่พ�่ ักั
5) กลุ่�มอาหาร 6) กลุ่�มผลิิตภััณฑ์์
ในขณะนี้้�มีีนัักท่่องเที่�่ยวหลั่�งไหลเข้้ามามาก จนการจััดระบบการเงิินของชุุมชนตั้�งรัับไม่่ทัันไม่่สามารถ
คำำ�นวณต้้นทุุน กำ�ำ ไร ที่�่แท้้จริิงได้้ จึึงตั้�งการขายที่่�ยัังขาดการคำ�ำ นวณในทุุกรายละเอีียด ทางทีีมวิิจััยเมื่�อได้้ลงประชุุม
พููดคุุยกัับกลุ่ �มทางกลุ่ �มจึึงมีีความต้้องการให้้นัักวิิจััยช่่วยเป็็นพี่่�เลี้ �ยงในการจััดระบบการจััดการต้้นทุุนของ
กิิจกรรมท่อ่ งเที่ย่� ว
39
นวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 2 รููปแบบการสร้า้ งนวััตกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน
ในตารางที่�่ 2 เป็็นข้้อมููลที่�่ได้้การจััดเวทีีประชาคมเพื่่�อชี้�แจงโจทย์์ในการวิิจััยและร่่วมกัันระดมปััญหา
ที่่�เกิิดขึ้�น พร้้อมกัับการประเมิินผลความรู้�ความเข้้าใจในการคำ�ำ นวณต้้นทุุนค่่าบริิการเบื้้�องต้้นจากสมาชิิก
วิิสาหกิิจชุุมชนกลุ่�มท่่องเที่�่ยวเชิิงอนุุรัักษ์์บ้้านแหลมโฮมสเตย์์ เพื่่�อนำำ�ผลประเมิินความรู้�มาใช้้ในการจััดอบรม
ถ่่ายทอดองค์์ความรู้�ในการคำำ�นวณต้้นทุุนค่่าบริิการที่่�ถููกต้้องสำ�ำ หรัับการลงพื้้�นที่่�ในดัังรายละเอีียดต่่อไปนี้้�
ตาราง 2 ความรู้�ความเข้้าใจในการคำำ�นวณต้้นทุุนค่่าบริิการของวิิสาหกิิจชุุมชนกลุ่�มท่่องเที่�่ยวเชิิงอนุุรัักษ์์
บ้้านแหลมโฮมสเตย์์
ความรู้ความเขา้ ใจ กลุ่มงานยอ่ ยในการจดั โปรแกรมการท่องเทยี่ วเชงิ อนรุ ักษ์บ้านแหลมโฮมสเตย์
ในการคำ�นวณตน้ ทุน
กลุ่มงานจัดนำ� กลุม่ งานเรอื กลมุ่ งานรถ กลมุ่ งานทพ่ี กั กลุม่ งาน กลุม่ งาน
1. ส่วนประกอบ เทยี่ ว น�ำ เที่ยว รบั -ส่ง อาหาร ผลติ ภณั ฑ์
ของตน้ ทนุ ค่าบรกิ าร
ระบตุ น้ ทุนได้ ทราบต้นทุน ทราบตน้ ทุน ทราบต้นทุน ทราบตน้ ทุน ทราบตน้ ทนุ ใน
2. ค่าใชจ้ ่ายผนั แปร อย่างละเอียด ในสว่ นงาน ในสว่ นงาน ในส่วนงาน ในสว่ นงาน ส่วนงานของ
และถูกตอ้ ง ของกล่มุ ของกลุ่ม ของกลุ่ม ของกลมุ่ กลุ่มตนเอง
ตนเอง ตนเอง ตนเอง ตนเอง
ระบุไดอ้ ยา่ ง ระบุไดอ้ ยา่ ง ระบุไดอ้ ยา่ ง ระบไุ ด้อยา่ ง ระบไุ ด้อย่าง ระบไุ ด้อยา่ งถกู
ถกู ตอ้ ง ถกู ตอ้ ง ถกู ต้อง ถูกต้อง ถูกตอ้ ง ต้อง
3. คา่ ใชจ้ า่ ยทีม่ ี ระบุไดอ้ ย่าง ระบุได้อย่าง ระบุได้อย่าง ระบุได้อยา่ ง ระบไุ ดอ้ ย่าง ระบุได้อย่างถกู
ไม่สามารถควบคุมได้ ถูกตอ้ ง ถูกต้อง ถกู ตอ้ ง ถกู ตอ้ ง ถกู ต้อง ต้อง
4. กตา้นรทแุนกป้สงูัญหา แจ้งลกู คา้ และ ยอมขาดทนุ ไมท่ ราบ แจ้งลกู คา้ ลดต้นทุน ลดตน้ ทนุ
ขอเครดติ จาก เพือ่ รกั ษา กอ่ นเขา้ พัก วัตถุดิบ วตั ถดุ ิบ
ผซู้ ้อื ลูกค้า
5. ผูร้ บั และ ประธานและ ประธานและ ประธานและ ประธานและ ประธานและ ประธานและ
ผู้จา่ ยเงนิ เหรญั ญกิ ของ เหรญั ญกิ ของ เหรัญญกิ เหรญั ญิกของ เหรญั ญกิ ของ เหรัญญิกของ
6. การจดั ทำ�บญั ชี
และผลก�ำ ไร/ขาดทุน วสิ าหกิจ วิสาหกิจ ของวิสาหกิจ วิสาหกิจ วิสาหกจิ วิสาหกิจ
ไมท่ ราบ ไม่ทราบ ไมท่ ราบ ไม่ทราบ มีการจด ไม่ทราบ
บันทึกราย
เดอื นแตไ่ ม่
ทราบผลกำ�ไร
ข้อมูลจากการระดมความคดิ เห็นวนั ที่ 12 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2562 ตงั้ แตเ่ วลา 08.30 น.-15.30 น.
ณ บา้ นแหลมโฮมสเตย์ จังหวดั นครศรธี รรมราช
40
หนังสอื เรอื่ ง นวัตกรรมการท่องเที่ยวโดยชมุ ชน บทท่ี 2 รูปแบบการสรา้ งนวัตกรรม
บทที่่� 2 รููปแบบการสร้า้ งนวัตั กรรมการท่่องเที่�่ยวโดยชุมุ ชน นวัตั กรรมกกาารรทท่่ออ่ งงเเทที่ย�่ี่ยววโโดดยยชชุุมุมชชนน
ขอ้ มูลปฏิทินชีวิตของวสิ าหกิจชุมชนกลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บา้ นแหลมโฮมสเตย์
รายการ
มกราคม
ุกมภา ัพนธ์
ีมนาคม
เมษายน
พฤษภาคม
ิม ุถนายน
กรกฎาคม
สิงหาคม
กันยายน
ุตลาคม
พฤศจิกายน
ัธนวาคม
กลุ่ม หน้ามรสมุ ไม่
ผปู้ ระกอบการ ทาการประมงได้ในชว่ ง เดอื นมกราคม-เดือนตุลาคม สามารถ
เรอื ประมง ออกเรอื ได้
กลมุ่
ผปู้ ระกอบการ ทอ่ งเทย่ี วใน
เรือนาเทย่ี ว เขตป่าชายเลน
กลุ่ม ยงุ เยอ่ ะ
ผปู้ ระกอบการ พายุ นา้ ไม่
บา้ นพัก และ เขา้ เพยี งพอ นกั ท่องเทย่ี ว เข้าฤดูฝน/หนา้
Homestay จานวนมาก มรสมุ
มะพรา้ วมีผลผลติ ท้ังปี
นักท่องเท่ียวเข้ามาทอ่ งเท่ียวจานวนมาก
อาหารทะเลมีมาก อาหารทะเลสดๆ
แมค่ รวั นอ้ ยไมเ่ พยี งพอตอ่ ความตอ้ งการบรโิ ภค
เปด็ ไม่ออก
กลมุ่ ไข่เปด็ ไข่
ผปู้ ระกอบการ
ขา้ ว ข้าวมนั แกงกงั้
อาหาร มนั
แกงกัง้
ขา้ ว
มนั ข้าวมนั อบไอน้า
แกง (ข้าวมนั แกง)
นอก โกงกาง โกงกาง
ต้นโกงกาง ฤดูไม่มี ออกฝกั ออก
ฝกั น้อย ฝักมาก
อาหาร อาหาร
อาหารทะเล ทะเล กุง้ /ปลา/ปลาดกุ ทะเล/ กุ้ง/ปลา/ปลาดกุ ทะเล/กง้ั ทะเล
นอ้ ย แมงดาทะเล น้อย
มะม่วง มะมว่ งหิมพานต์ บฟุ เฟต์ก้งั
หิม มลั เบอร์รอี่ อกผลตามปกติ (มอี ยู่ 600 ต้น,เสยี ประมาณ 50 ต้น)
พานต์
ออก กล้วยน้าหวา้ หา ปญั หาการแปรรปู มลั เบอรร์ ่ี
ดอก ยาก
ของวา่ ง
มะพร้าวแพง
วันพุธไม่มีปาทอ่ งโก๋
ขนมจาก/ข้าวเหนียวสงั ขยา/ทองมว้ นสด/ขนมปาดา/ชาใบโกงกาง/ชาเย็น/กาแฟเยน็
หนา้ สปาโคลน หนา้
ผลติ ภณั ฑ์ มรสมุ ไข่เคม็ โคลน มรสมุ
ปญั หาเรอ่ื งของการนาเสนอและโปรโมทสนิ คา้ /ผลิตภัณฑ์
ณ บา้ น นแ. ขหณ้อลมขบมลู้อโ้าฮจมนมาูลแกสจหกเาลตากมยรกโ์ราฮจะรมงั ดรหสมะวเดคตัดมวยนาค์ คมจวรงัคาศหมิดรวคเธีหัดิดรน็นเรหวคมัน็นรรศทวาี่ันรช1ีธทร2่ี ร1มก2รุมกาภชุมาภพาันพธัน์ พธ์.พศ..ศ2.5265622ตต้ังง้ัแแตตเ่ วเ่ วลลาา0088..3300นน..--1155.3.300 น.
หนา้ ที่ 29
41
นวัตั กรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน บทที่่� 2 รููปแบบการสร้า้ งนวัตั กรรมการท่อ่ งเที่่�ยวโดยชุมุ ชน
จากการระดมความคิดเหน็ วันที่ 12 กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. 2562 เก่ียวกบั ข้อมูลปฏิทินชีวิตของวิสาหกิจชมุ ชน
กลุ่มทอ่ งเที่ยวเชิงอนุรักษบ์ า้ นแหลมโฮมสเตย์ สามารถพฒั นาเป็นโปรแกรมการท่องเที่ยวเพอ่ื ให้สอดคลอ้ งกบั บริบท
ของวสิ าหกจิ ชมุ ชนกลมุ่ ท่องเที่ยวเชิงอนรุ ักษ์บา้ นแหลมโฮมสเตย์ ดังนี้
รปู ภาพท่ี 20 รูปแบบกิจกรรมทางการทอ่ งเที่ยวที่ถกู พัฒนาจากการระดมความคดิ เห็น
42
บทที่่� 2 รููปแบบการสร้้างนวัตั กรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน นวัตั กรรมการท่่องเที่ย่� วโดยชุุมชน
รปู ภาพท่ี 21 ปฏิทนิ กจิ กรรมการท่องเที่ยววิสาหกจิ ชุมชนกลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรกั ษ์บ้านแหลมโฮมสเตย์
43
หหนนังังสสือือเเรรอื่อ่ื งง นนววัตัตกกรรรรมมกกาารรทท่อ่องงเเทท่ีย่ยี ววโโดดยยชชุมุมชชนน รููปแบบการสร้า้ งบบนวททัททัตี่ี่ก22รรรรปููปมแแกกกบบาาารบรบรททกกท่อ่อ่าา่องรงรงเสเสททเรรทีย่ีีย่้า่า้ ย�่ ววงงวโนโนดดโววดยยัตัตยชชกกุมชุมรรุมุชชรรนมนมชน
นวััตกรรมการท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน บทที่�่ 2
อ บรนนมผำำถ่มมา่ าายสสทล่กูู่กจอาาาดผผรรกอจลจลกงดััดจจาค์ออารา์คปกบกบวกรกราระมามาเรรรถถูม้�ิปปใา่า่ินนรยรยคกะะททวาเเออามรมมดคดินินำรอูำ�อ้คค�นงงววคควาาณ์คค์ มมตววร้เราขา้นู้คู้ค้ มม้าทววใรุรจาาุนใูู้ใ้ มแมนนค่ลเเก่ากขขะบาา้า้ารปรรัิใใัญคิกคจจาำำแแหรนนลลาววใะดะันณณปังปกตัญตัญ่ตาอ่ น้้นรหหไคทปทาำานำ�ีุนใุนใ้น้นน�คควกก่า่าณาาบบตรร้รรคค้นกิกิ ำำทาาุนนรุรนววคดด่ณณ่างังั บตตตตร้นิ้น่ออ่ ิกททไไาปปุนุนรนนเคคบื้ี้ี้่า่า้�อบบงรรต้กิกิ้นาานรรำเเ�ำ บบมื้อือ้างสงู่ต�ตกน้น้ารจััด
ตตตาขขราาออรรมมารรงงาาอง้ือาอ้อืาคคยยงาองาอาาก3กหหวาวาา3า3/ห/าหารรตขขรราาอตอตอ้นอเเรราชา้นช้นงงแทแหหห้าหา้ททลลนุา:า:ววะนุะุนรคราาคนคนา่ อา่่าอาอหาาโถนขปขเกกโขเปนขถคหอคหาอ้่้าาาา้าาา่้ำ้าาำ้ารรวรววนวแานววมแทามทอ่ืลัอื่เัลเมรเมฟรฟะชอ่ะ่อหหงตงตนัเันเพพงา้ดงดนชนชนิ(นิ(โแโแรรรรืม่มื่ยีกา้ยีกา้กา้ากาา้(ร(รว๋ว๋รควรคงวง(้อ(อ้ xาxาาาน(น(คครรคคx/x/าาาาเู่xเู่xคยคxยxxxรรบา็นบาน็xxวรบวรบาาาxมาxมบาบาททยxยxทคทคาาลลทา่บชทา่บชชะชะววงงาาเุดชเุดชไัตไตัททออดดลงลงถถียยีไ้ไ้ะตะตุดxุดดxดดด่อ่อxxิบ้ิบx้xxคxคxxปแปแxxนนกรบกรบ)แ)แะว้ะ้วาากกก)ก)ททว้ว้ออ))))บบออาาหหาารรเเชช้า้าววัตัตตตถถ้น้นุดุดxxxxxxxxxxxxxxทบิทิบxxxxxxxxxxxxxxนุนุxxxxxxxxxxxxxx((ตตบบอ่อ่าาทท))
ตตน้น้ ทท((บบุนุนาาตตทท่ออ่ ))เเมมนนูู
xxxxxx
xxxxxxxxxxxx
บณตณ้าตตานนนแแราบาบผผแำ้ำ้กการรรรมดัมัด้าเา้ขเหองาองงาาปาปอื้ผน้ือขผนขก้อกยายลงางลลอักอกั4้อแะ้หอแกะมหกมา่่าาราร4ท4ทขมหาาขมหาาูลแแหโวหวตรรริไ้ารไิา้ฮูลลจลูลมลลมตาตกาอกเวอน้เวมะทาะรมทจมรมจมห่้นา่หน้าทนกแนแสย่ีติ่ียาตหิาโหโนนททลุนำ้ลกฮ้ำงเฮรกงรกาา่อ่อตแ:นุะแ:ุนกะกามครมรกกไไขยขุ้งรุ้งคมค่ามสสาา็ง็ง์กอ้่า้า่รเจรเาตตอาอกกงั รหยยาหาาาจไนนนซกเนเหกนขนไกกนเซนเนนหขห์าห์รวรคคคคกกดัจจ้าอุ้งะา้้้ำำำ้ำ้้ำอุะง้นร้้ำ้้ำำ้ำำนจัดาจารร่รร่วอวแมกเหังสมกเแหเังสxอ่xอ่xรออ่ืื่xปรัดอือ่ื่นปัดทสสหขหะันบปขะีลนัปลไไเงงเ่งงลกลาอกกคาอกยมทง็ทมทง็่ำทวร่ำปแรวรแปร่าโิรกา่โิิโกโิรบป้งบุงิปุ้งิดัมกดัลี่ยกรลลย่ีรลxxxรxรรศแรxxลxxลุงรงกงุรถนงกกนงกะงสะสลกรรคกกีรคกีมมรแกา่รแรแกเแรคเxคxสีธสโิะโิทริโิโทรมันมัมัยนมัโิกถลิโกถลลลลลรร่ึง่ึงลกอลกยีๆียๆ้ำทำ้ลล่กะากก่กะาศกรกศกโิมกาติโมตลรลยรรออลิโรยรมอลิโรลรลรรหราาลวลมัอวมัมัอมักรทดกระทารีธมัะาธีัมลลากมกมนคานคคาคราหรอหรครอคอรรxยรxคยรัมคเรรัมชเรรรรงารกเมัาxดกัมxดึ่งลึ่งง่ึลา่งึ่่ายึ่งมคงึ่มรณรลๆลๆะวอะวอบบน็ค์เรเรือือเตัเตัยงยางาxอxอาวาถคทถค(ทx็นx็นียชียชาแดุุด์ค์คดมดบบยิบ(บิ(ววรแาแากปปาู้ทาทยยตใรมรมนกากะะรรรวตกตกูู้้าันออาาใใงบรทนบรนใี่าานออวว2งงาาแันันใให5หตนนททาา่ลแแี่ีม่รระ22ตเตเนี ททม55ล่ล่าี่ย่ียือ้ ตะตคะมมงง)น้ม้นมมีนีนททื้อ้ือาาพุนุน))((คคบบ.ตxxxxxxxxxxxxxตxxxxxxxxxxxxxศมมxxxxxxxxxxxxxา่อxxxxxxxxxxxxxาอ่ .xxxxxxxxxxxxxทxxxxxxxxxxxxxทววพ2พ)ัต)ตั .5ถ.ถศศดุุด6..บิบิ 22255ต66้งั ตต22แ้น้นตตทตท((เ่บบนุวัxxxxx้งุนัxxxxx้งxxxxxาแxxxxxาลแตตxxxxxทxxxxxทาตอ่ต่อ))เเ่เ่เมมววนนลลููาา
ณ
44 หหนน้า้าทท่ีี่ 3311
บททีห่�่ 2นังรสููปือแเบรอ่ื บงกนาวรัตสกร้รา้ รงมนกวาัตัรทก่อรงรเทมยี่กวาโรดทย่่อชุมงเชทีน่�่ยวโดยชุมุ ชน บนวทัทัตี่ก2รรรูปมแกกบาารรบททก่อ่อ่างรงเสเททีร่ี่ยย่�้าวงวโนโดดวยยัตชชกุุมมุรชรชนมน
ตารางตา5ราตง้น5ทุนตค้นา่ทอุนาคห่าาอราสหำ�าหรรสบั ำบหคุรคับลบทคุ ่วัคไลปทวั่ ไป
VIP Trip-2 Days
1 ทรปิ 2 วัน 1 คนื นักทอ่ งเทีย่ ว x คน
1 สัปดาห์ นักท่องเที่ยว xx คน
1 เดือน นกั ท่องเที่ยว xx คน
No Detail Total cost Cost per person
กลุ่มอาหาร
1 ค่าอาหาร VIP trip (2 วนั 1 คนื ) xxx xxx
นักท่องเท่ียว x คน เยน็ -เช้า-เที่ยง
2 คา่ แรงงานแม่บ้าน x คนๆละ xx บ. ต่อทรปิ xxx xxx
นกั ท่องเทยี่ ว x คน
3 ทชิ ชูบนโต๊ะอาหาร xx บาท x แพ็ค xx xx
4 คา่ แก๊ส xxx บาทต่อสัปดาห์ xx xx
หนึง่ สัปดาหม์ นี ักท่องเท่ยี ว xx คน
รวม xxx
กลุ่มอนื่ ๆ
1 ค่ามัคคเุ ทศกต์ ่อทรปิ xxx xxx
2 คา่ เรือต่อทริป xxx xxx
3 ค่าทพี่ ักตอ่ คน xxx xxx
4 คา่ นำ้ มนั รถพว่ งข้างต่อทรปิ xxx xxx
รวม xxx
คา่ ใชจ้ า่ ยส่วนกลาง
1 คา่ นำ้ ตอ่ เดือน xxx xxx
2 ค่าไฟฟา้ ต่อเดอื น xxx xxx
3 ค่าเกบ็ ขยะสัปดาหล์ ะ xx บาท xxx xxx
4 ค่าทชิ ชูในห้องน้ำ x มว้ น * x หอ้ ง * x บาท ตอ่ ทรปิ xxx xxx
รวม xxx
รวมทั้งสนิ้ xxx
รายได้จากนักท่องเที่ยว xxx
กำไรส่วนเกนิ xxx
ข้อมูลจากการการจัดอบรมถ่ายทอดองค์ความรู้ ในวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2562 ตั้งแต่เวลา
ณ บข้้อานมูแูลหจลามกโกฮามรสกเตายร์จจััดงั อหบวดั รนมคถ่ร่าศยรทธี อรรดมอรงาคช์์ความรู้� ในวัันที่�่ 25 มีีนาคม พ.ศ. 2562 ตั้�งแต่่เวลา
ณ บ้้านแหลบมทโฮสมรสุปเขตอย์ง์ จกังัาหรวพััดัฒนนคารใศนรีคีธรั้งรนมีร้ พาชบว่าสมาชิกวิสาหกิจชุมชนกลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บ้าน
มกีัีับคนวัาักตแอมท่หยั้งรูอ่้ร�่าบลคงาทงมวเคทสทาโีร่าว่ัฮ�ย่มุขถมวุปเางึขสข้ยต้าเอทตลใงจยอี่เกปใ์ดานม็นจรีคกธนพัวารเัฒากรริมคนมิดำร�ำากกูค้ในับานวรวนคาจณัักมรัดัต้�งทเ้สขนี้น่อ้ร้า� งรทพใุเรจุนบทาใวคี่ยนย่่่า่วไากสดบ้ามรตใ้ ริหาลค้ิกชก้อิำัาิกบัดนรวสจิวิสกมนณำา�ำาเหตไกชิรก้นิดกิิิจทขกทีชุ่นอาุ่�แุมรงคทชจว้่าิ้จนสิัดบรกาสิริงหลุริก่ไ�มกรดาิ้รทจิร้่าอแ่อยกยลง่ไำเา่ะดทไีง่สร้ใ่�ยทัห่า่วท�วม้กเถช่แี ึาัิบึงิงทรสอ้จถตมนัรุ้าุร้งิั�งชักไรดิกษา์้ข์บคแ้อ้าลานงขะวแาสิสหยาาลมทีห่มา่�เกปรโ็ฮิจถ็นมธสรเรตมย์์
หนา้ ท่ี 32 45
นวััตกรรมการท่่องเที่�ย่ วโดยชุมุ ชน บทที่�่ 2 รูปู แบบการสร้า้ งนวััตกรรมการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุมุ ชน
3) นวััตกรรมด้้านการสื่�อสารและการตลาด นวััตกรรมที่่�นำ�ำ มาใช้้เพื่่�อการสื่�อสารและการทำำ�การตลาด
ระหว่่างเจ้้าของแหล่่งท่่องเที่�่ยวไปยัังนัักท่่องเที่่�ยวหรืือจากนัักท่่องเที่่�ยวไปยัังนัักท่่องเที่�่ยวด้้วยกัันอาทิิ เช่่น
การใช้้ Social Media ในการเข้้าถึึงและการบอกต่่อการพััฒนา Digital Marketing การอำ�ำ นวยความสะดวกด้้านการ
สื่อ� สารและการแปลภาษาเป็็นต้น้ (Zaidi, 2018)
ในหััวข้้อนี้้�ผู้�้เขีียนต้้องการนำำ�งานวิิจััยที่่�ตอบสนองนโยบายประเทศของ” (รุ่�งรวีี จิิตภัักดีี และคณะ, 2561)
ที่�่ศึึกษาและพััฒนาร่่วมกัับผู้้�ประกอบการในพื้้�นที่�่ เพื่่�อส่่งเสริิมการท่่องเที่่�ยวในอำ�ำ เภอลานสกา โดยการสร้้างองค์์ความรู้�
ด้้านการตลาดและการขัับเคลื่�อนการทำ�ำ งานการท่่องเที่่�ยว ซึ่�งผลจากงานวิิจััยในครั้�งนั้้�นส่่งผลทำ�ำ ให้้มีีบุุคคลภายนอก
รู้�จักแหล่ง่ ท่อ่ งเที่�ย่ วในอำำ�เภอลานสกาอีีกมุุมหนึ่ง�
อำ�ำ เภอลานสกา เป็็นแหล่่งท่่องเที่่�ยวยอดนิิยมของจัังหวััดนครศรีีธรรมราช มีีจุุดเด่่นคืืออากาศที่�่บริิสุุทธิ์์�
และกิิจกรรมทางการท่่องเที่่�ยวที่�่หลากหลาย ส่่งผลให้้ได้้รัับความสนใจจากนัักท่่องเที่่�ยวและเดิินทางเข้้ามาในพื้้�นที่�่
เพิ่่�มขึ้�น จนเกิิดปััญหาความแออััดในพื้้�นที่�่ชุุมชน ซึ่�งจากปััญหาดัังกล่่าวทำำ�ให้้ผู้้�ประกอบด้้านการท่่องเที่่�ยวรวมตััว
จััดตั้�งวิิสาหกิิจชุุมชนด้้านการท่่องเที่�่ยว เพื่่�อขัับเคลื่�อนการท่่องเที่�่ยวในอำ�ำ เภอลานสกาให้้เป็็นการท่่องเที่�่ยว
เชิิงคุุณภาพที่�่มุ่�งเน้้นวิิถีีชุุมชนดั่�งเดิิมแหล่่งท่่องเที่�่ยวที่�่พัักและร้้านอาหารที่่�ได้้มาตรฐาน ภายใต้้ชื่�อ “เครืือข่่าย
การท่่องเที่�่ยวชุุมชนอำำ�เภอลานสกา หลัังจากที่�่มีีการจััดตั้�งเครืือข่่ายการท่่องเที่�่ยวชุุมชนอำ�ำ เภอลานสกาแล้้วนั้้�น
สมาชิิกได้้ระดมความคิิดเห็็นกำำ�หนดเป้้าหมายในการดำำ�เนิินงานของเครืือข่่ายที่่�ต้้องมุ่�งพััฒนาจำ�ำ นวน 7 ประเด็็น
ซึ่�ง 1 ใน 7 ประเด็็นนั้้�นมีีเป้้าหมายที่�่จะนำำ�เอานวััตกรรมทางการตลาดยกระดัับอััตลัักษณ์์และสร้้างแบรนด์์
(Branding) การท่่องเที่่�ยวอำ�ำ เภอลานสกาเชื่อ� มโยงถึึงการศึกึ ษาประวัตั ิศิ าสตร์ข์ องอำำ�เภอลานสกา
ซึ่�งสิ่�งที่่�สามารถสื่่�อถึึงอััตลัักษณ์์ของการท่่องเที่่�ยวอำำ�เภอลานสกาได้้อย่่างชััดเจนที่�่สุุด คืือ “มัังคุุด”
ผลไม้้ที่�่มีีอายุุต้้นยืืนยาวเกิินร้้อยปีี ในหลายพื้้�นที่�่ และมีีประวััติิศาสตร์์เชื่�อมโยงกัับหลวงพ่่อ ดัังนั้้�นผลงานทุุกชิ้�น
ที่่�สื่�อออกมาเพื่่�อประชาสััมพัันธ์์การท่่องเที่�่ยวอำำ�เภอลานสกา จึึงใช้้มัังคุุด และรููปลัักษณ์์ของลููกมัังคุุดมาออกแบบ
ผลงานเพื่่�อส่่งเสริมิ การท่่องเที่่�ยวอำ�ำ เภอลานสกา
โดยนวััตกรรมทางการตลาดยกระดัับอััตลัักษณ์์และสร้้างแบรนด์์ (Branding) การท่่องเที่�่ยวอำำ�เภอ
ลานสกาเชื่�อมโยงถึึงการศึึกษาประวััติิศาสตร์์ของอำ�ำ เภอลานสกา มีีแนวทางการพััฒนาดัังต่่อไปนี้้� 1) การใช้้มัังคุุด
เป็็นแบรนด์์ (Branding) ของลานสกา 2) เส้้นทางการท่่องเที่่�ยวน้้องมัังคุุด พร้้อมคิิวอาร์์โค้้ด (QR Code)
โดยในแต่่ละเส้้นทางจะมีีเรื่�องราว (Story)เชื่�อมโยงกัับมัังคุุดในอำำ�เภอลานสกา 3) หนัังสั้�นเรื่�อง
“พบหััวใจ@ลานสกา”
46
บทที่่� 2 รูปู แบบการสร้า้ งนวัตั กรรมการท่่องเที่่ย� วโดยชุมุ ชน นวััตกรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุมุ ชน
1. การใช้ “มงั คุด” เปน็ แบรนดด์ ง้ิ (Branding) ของอ�ำ เภอลานสกา
รูปู ภาพที่่� 22 ชุุดน้ำ��ำ ชามัังคุุด รูปู ภาพที่่� 23 หมวกหมอนมัังคุดุ
รูปภาพที่ 24 ม้าน่งั มงั คดุ รูปภาพที่ 25 ราวตากผ้ามงั คดุ
รปู ภาพท่ี 26 ปา้ ยสอื่ ความหมายในแหลง่ ท่องเที่ยว เครืือข่่ายการท่่องเที่่�ยวชุุมชนอำ�ำ เภอลานสกา
อ�ำ เภอลานสกา
สร้้างแบรนด์์ดิ้�ง (Branding) เพื่่�อสร้้างภาพลัักษณ์์
ทางการตลาด โดยใช้้ชื่�อ สััญลัักษณ์์เป็็น “มัังคุุด”
เพื่่�อให้้นัักท่่องเที่�่ยว (ลููกค้้า) จดจำำ�อำำ�เภอลานสกา
ตลอดจนสร้้างความแตกต่่างจากชุุมชนท่่องเที่่�ยวอื่ �นๆ
ที่�่มีีมากยิ่�งขึ้�นในปััจจุุบััน ได้้แก่่ ของฝากของที่�่ระลึึก
มัังคุุด(หมวกหมอนมัังคุุด ชุุดน้ำำ�� ชามัังคุุด ราวตากผ้้า
มัังคุุด) สิ่�งอำ�ำ นวยความสะดวกพื้้�นฐานในแหล่่งท่่องเที่�่ยว
(เก้้าอี้�นั่่�งพัักผ่่อนในแหล่่งท่่องเที่่�ยว) “เก้้าอี้�แอบกอด”
และป้า้ ยสื่อ� ความหมาย
47
นวัตั กรรมการท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชน บทที่่� 2 รูปู แบบการสร้้างนวััตกรรมการท่อ่ งเที่�่ยวโดยชุุมชน
2. เส้นทางการทอ่ งเท่ียวนอ้ งมังคดุ
รูปู ภาพที่่� 27 เส้น้ ทางการท่่องเที่่�ยวภายในอำ�ำ เภอและประชาสััมพันั ธ์์ โดยใช้้สื่�อรูปู แบบโบรชััวร์ค์ ิิวอาร์โ์ ค้้ด
รููปภาพที่่� 28 ตััวอย่า่ งสถานที่�ท่ ่่องเที่ย่� วในโบรชััวร์เ์ ส้น้ ทางสวนมัังคุุดโบราณ
เดมิ ทีประวตั ขิ องตน้ มงั คดุ โบราณนั้นคือ ตน้ มงั คดุ มอี ายุประมาณ 600-800 ปี สบื ทอดมาจากบรรพบุรษุ
ได้ทำ�การปลูกต้นมังคุดไว้ 3 ต้น ซึ่งหลังจากน้ันได้เกิดวาตภัยเม่ือปี พ.ศ. 2505 หลังจากน้ันก็เหลือต้นมังคุด
เพียงต้นเดียวที่ไม่ถูกวาตภัยไปด้วย ซ่ึงหลังจากผ่านพ้นช่วงที่ได้ปัญหาจากวาตภัยน้ัน ต้นมังคุดโบราณต้นนี้
ยังให้ผลผลิตได้เป็นอย่างดี ซึ่งทางเจ้าของสวนมังคุดโบราณได้ทำ�การวัดรอบต้นมังคุด ได้ 1 เมตร 94 ซม.
ซ่ึงทางหลักธรรมชาติแล้วนัน้ มังคดุ จะมกี ารโตเตม็ วยั ได้ประมาณ 1 ม. 50 ซม.หรือ 1 ม. 60 ซม. และในตอนน้ี
ทางสวนมังคุดโบราณมีแผนที่จะปรับปรุงพื้นที่เพ่ือที่จะทำ�เป็นจุดเช็คอินและรองรับนักท่องเที่ยวที่สนใจ
จะเดนิ ทางเข้ามาชมสวนมังคดุ ในอนาคต
เส้นทางการทอ่ งเที่ยวน้องมงั คดุ พรอ้ มควิ อารโ์ คด้ (QR Code) โดยในแตล่ ะเสน้ ทางจะมีเร่ืองราว
(Story) เชอ่ื มโยงกบั มงั คุดในอ�ำ เภอลานสกา อาทิ สวนกอบกานต์ กลมุ่ ลูกไม้ จุดชมวิวอากาศที่ดีที่สดุ ในประเทศไทย
สวนมงั คุดโบราณ วัดเจดยี ์มีพระพทุ ธรปู องค์ส�ำ คญั และศักดิ์สิทธม์ิ ากองคห์ น่งึ ชื่อวา่ “ พระมงั คุด’’ เปน็ ต้น
48
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
นวัตกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชน
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search