ความปลอดภัยและทักษะในปฏิบัติการเคมี

ความปลอดภยั
และทกั ษะในปฏบิ ตั กิ ารเคมี

คำถำมสำคญั

การทาปฏบิ ตั ิการเคมีใหเ้ กิดความปลอดภยั ตอ้ งคานงึ ถึงเรื่อง
ใดบา้ ง

อุปกรณ์ในหอ้ งปฏิบัตกิ ารมีอะไรบา้ ง เพราะเหตใุ ดจึงต้อง
เลือกและใชใ้ หเ้ หมาะสม

เพราะเหตใุ ดการรายงานการวัดปรมิ าณจงึ ตอ้ งมหี นว่ ยกากับ
และคานึงถึงเลขนยั สาคญั

ผงั มโนทศั น์ บทท่ี 1 ควำมปลอดภัยและทกั ษะในปฏิบตั กิ ำรเคมี

จดุ ประสงคก์ ำรเรยี นรู้

 ระบคุ วามเปน็ อนั ตรายของสารเคมจี ากสญั ลกั ษณ์และขอ้ มูลบนฉลากสารเคมี
 อธบิ ายขอ้ ปฏบิ ตั เิ บื้องต้นและการปฏิบตั ติ นที่แสดงถึงความตระหนักในการทาปฏบิ ตั ิการเคมี

เพ่อื ใหม้ คี วามปลอดภยั ทั้งตอ่ ตนเอง ผู้อืน่ และสง่ิ แวดลอ้ ม และเสนอแนวทางแกไ้ ขเม่ือเกดิ
อบุ ตั เิ หตุ
 เลือกและใชอ้ ปุ กรณห์ รือเครอ่ื งมือในการทาปฏบิ ตั กิ าร และวัดปรมิ าณต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม
 อ่านคา่ ปริมาณจากการวดั โดยแสดงเลขนัยสาคญั ทีถ่ ูกตอ้ ง
 ระบหุ นว่ ยวดั ปรมิ าณต่าง ๆ ของสาร
 เปล่ยี นหนว่ ยวดั ใหเ้ ป็นหนว่ ยในระบบเอสไอด้วยการใช้แฟกเตอร์เปลี่ยนหนว่ ย
 นาเสนอแผนการทดลอง ทดลอง และเขยี นรายงานการทดลอง

ตรวจสอบควำมร้กู อ่ นเรยี น

คำถำมสำคัญ

การทาปฏิบัตกิ ารเคมีให้เกดิ ความปลอดภยั ต้อง
คานงึ ถึงเร่ืองใดบา้ ง

1. ควำมปลอดภยั ในกำรทำงำนกับสำรเคมี

 ประเภทของสารเคมี
 ขอ้ ควรปฏิบตั ใิ นการทาปฏบิ ตั ิการเคมี
 การกาจัดสารเคมี

คาเตอื นควำมปลอดภยั ในกำรทำงำนกับสำรเคมี

 ประเภทของสำรเคมี
- ฉลากของสารเคมี

ชื่อผลิตภณั ฑ์

รูปสัญลักษณ์

ขอ้ มูลบริษทั

สญั ลกั ษณแ์ สดงควำมเปน็ อนั ตรำย

GHS (Globally Harmonised System for Classification and

labeling of Chemicals)

NEPA (National Fire Protection Association Hazard

Identification)

สญั ลกั ษณแ์ สดงควำมเปน็ อันตรำย

GHS (Globally Harmonised System for Classification and

labeling of Chemicals)

สญั ลกั ษณแ์ สดงควำมเปน็ อันตรำย

GHS (Globally Harmonised System for Classification and

labeling of Chemicals)

GHS (Globally Harmonised System for Classification and

labeling of Chemicals)
ช่อื ผลิตภณั ฑ์

ชอ่ื ผลติ ภณั ฑ์ รปู สญั ลกั ษณ์
รปู สัญลักษณ์



สญั ลกั ษณ์แสดงควำมเป็นอันตรำย

NEPA (National Fire Protection Association Hazard

Identification)











เอกสำรควำมปลอดภยั

 (safety data sheet, SDS)
- ข้อมูลเก่ยี วกบั ความปลอดภยั ในการใช้สารเคมีอยา่ งละเอียด

เชน่ สมบัตแิ ละองคป์ ระกอบทางเคมี ความเปน็ อนั ตราย การปฐม
พยาบาลเบอ้ื งต้น



ควำมปลอดภยั ในกำรทำงำนกับสำรเคมี

ข้อควรปฏิบตั ิในการทาปฏบิ ตั กิ ารเคมี

ขอ้ ควรปฏบิ ตั ใิ นการทาปฏบิ ตั กิ ารเคมี

ควำมปลอดภัยในกำรทำงำนกบั สำรเคมี

การกาจัดสารเคมี

ทำแบบฝึกหดั ที่ 1.1

➢ในหนงั สือเรียน หน้ำ 11

ขอนักเรียนมคี วำมซ่อื สตั ย์ ทำดว้ ยตนเอง ไมส่ ืบค้นเฉลยจำกแหลง่ ใดๆ นะคะ

2. อุบตั ิเหตุจำกสำรเคมี

 การปฐมพยาบาลเม่ือร่างกายสมั ผสั สารเคมี
 การปฐมพยาบาลเมอ่ื สารเคมเี ข้าตา
 การปฐมพยาบาลเม่ือสูดดมแก๊สพิษ
 การปฐมพยาบาลเมื่อโดนความร้อน

2. อบุ ตั ิเหตุจำกสำรเคมี

❖ กจิ กรรม

1) แบง่ นักเรียนเปน็ 4 กลมุ่ ศึกษาข้อมูลเก่ยี วกับการปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้ ในกรณที ่เี กดิ
อุบัตเิ หตุจากสารเคมใี นแต่ละหัวข้อ ไดแ้ ก่

 การปฐมพยาบาลเมื่อรา่ งกายสัมผัสสารเคมี
 การปฐมพยาบาลเมอ่ื สารเคมีเข้าตา
 การปฐมพยาบาลเมอ่ื สูดดมแก๊สพิษ
 การปฐมพยาบาลเมื่อโดนความรอ้ น

2) แสดงบทบาทสมมติ โดยนาเสนอแนวทางในการแกไ้ ขอุบตั เิ หตใุ นรปู แบบที่สามารถสร้าง
ความเข้าใจใหก้ ับผอู้ ืน่ ได้ดี

ทำแบบฝกึ หัดที่ 1.2

➢ทาข้อ 1 ในหนงั สอื เรยี น หนา้ 15

3. กำรวดั ปรมิ ำณสำร





3. กำรวัดปรมิ ำณสำร ควำมเที่ยง (precision)
ควำมแม่น (accuracy)
 ควำมนำ่ เชอื่ ถือของข้อมลู
อุปกรณท์ ่ีใช้
ควำมเที่ยงและควำมแม่น ผทู้ ำปฏบิ ัติกำร

1. ควำมเทย่ี งตำ่ และควำมแม่นต่ำ 2. ควำมเที่ยงตำ่ และควำมแม่นสงู

3. ควำมเที่ยงสูงและควำมแม่นตำ่ 4. ควำมเท่ยี งสูงและควำมแมน่ สงู

3. กำรวดั ปริมำณสำร

อุปกรณก์ ำรวัด อปุ กรณก์ ำรวดั ปริมำตร

อุปกรณก์ ำรวดั มวล

อุปกรณ์กำรวัดปรมิ ำตร

beaker

erlenmeyer flask

measuring cylinder

burette pipette volumetric flask

จาแนกอปุ กรณ์วดั ปรมิ าตรไดก้ ก่ี ลมุ่ ถา้ ใชค้ วามแม่น
เป็ นเกณฑ ์

อปุ กรณก์ ำรวดั ปริมำตร

อุปกรณ์วัดปรมิ ำตรทม่ี คี วำมแมน่ นอ้ ย

บกี เกอร์ ขวดรูปกรวย กระบอกตวง

(beaker) (erlenmeyer flask) (measuring cylinder)

บกี เกอร์

(beaker)



ขวดรปู กรวย

(erlenmeyer flask)

กระบอกตวง

(measuring cylinder)

อปุ กรณว์ ดั ปรมิ ำตรทีม่ ีควำมแม่นมำก

บิวเรตต์ ปิ เปตต์ ขวดวดั ปรมิ าตร

(burette) (pipette) (volumetric flask)

บวิ เรตต์
(burette)

ในห้องปฏิบตั ิการมี ขนำด 5 mL และ 10 mL
➢ ปเิ ปตต์แบบใช้ตวง ขนำด 5 mL และ 25 mL

➢ ปิเปตต์แบบปริมำตร

ต้องกำรของเหลวปริมำตรตอ่ ไปนี้ ตอ้ งเลอื กปิเปตต์แบบใดและขนำดปริมำตรใด ?

➢ 1) 2.50 mL ปเิ ปตตแ์ บบใชต้ วงขนำด 5 mL
หรอื ปิเปตต์แบบใช้ตวงขนำด 10 mL

ในหอ้ งปฏบิ ตั ิการมี ขนำด 5 mL และ 10 mL
➢ ปิเปตต์แบบใช้ตวง ขนำด 5 mL และ 25 mL

➢ ปิเปตต์แบบปรมิ ำตร

ตอ้ งกำรของเหลวปริมำตรตอ่ ไปน้ี ต้องเลอื กปเิ ปตต์แบบใดและขนำดปริมำตรใด ?

➢ 2) 5.00 mL ปเิ ปตตแ์ บบใชต้ วงขนำด 5 mL
หรอื ปเิ ปตต์แบบใชต้ วงขนำด 10 mL
หรือ ปิเปตต์แบบปรมิ ำตรขนำด 5 mL

ในห้องปฏิบัตกิ ารมี ขนำด 5 mL และ 10 mL
➢ ปิเปตต์แบบใช้ตวง ขนำด 5 mL และ 25 mL

➢ ปิเปตต์แบบปริมำตร

ต้องกำรของเหลวปรมิ ำตรต่อไปน้ี ต้องเลือกปิเปตต์แบบใดและขนำดปริมำตรใด ?

➢ 3) 25.00 mL ปเิ ปตต์แบบปริมำตรขนำด 25 mL



ขวดกำหนดปริมำตร

volumetric flask

กำรอำ่ นค่ำและกำรรำยงำนผลกำรวดั

ตามขดี คา่ ประมาณ
บอกปรมิ าตร ทศนิยม

ตาแหนง่ สุดทา้ ย

ตรวจสอบควำมเขำ้ ใจ

1. จำกรปู ปรมิ ำตรของเหลวในกระบอกตวงมคี ำ่ เทำ่ ใด

6.80 mL