ความปลอดภัยและทักษะในปฏิบัติการเคมี

32.0 mL

36.5 mL

21.32 mL

ตรวจสอบควำมเข้ำใจ

2. ปรมิ ำตรเร่มิ ตน้ และปริมำตรสุดทำ้ ยจำกกำรถำ่ ยเทของเหลวด้วยบวิ เรตต์
เป็นดังรูป ของเหลวท่ถี ่ำยเทได้มีปริมำตรเท่ำใด

39.30 mL – 6.25 mL = 33.05 mL

6.25 mL 39.30 mL

เคร่ืองชั่ง อุปกรณก์ ำรวัดมวล

วดั มวลสำรทั้งท่ีเปน็ ของแขง็ และของเหลว

เครอ่ื งชั่งแบบสำมคำน เครื่องชั่งไฟฟ้ำ
(triple beam) (electronic balance)

ทำแบบฝึกหัดท่ี 1.3

➢ในหนงั สือเรยี น หน้า 30
ทาข้อ 1 – 3 ใหน้ กั เรียนทาลงในสมดุ

20.3 mL 41.6 mL 44.68 mL

30.40 mL คำ่ ที่อ่ำนไดถ้ ูกตอ้ ง เพรำะอ่ำนค่ำระดบั สำยตำ
อยู่ระดับส่วนโคง้ ของของเหลว

30.30 mL ค่ำท่อี ่ำนไม่ถูกตอ้ ง เพรำะสำยตำอยรู่ ะดบั สงู กว่ำ
ระดับสว่ นโคง้ ของของเหลว ทำให้อำ่ นคำ่ ได้น้อยกวำ่ ปริมำตรจรงิ

30.50 mL คำ่ ที่อำ่ นไม่ถกู ตอ้ ง เพรำะสำยตำอยู่ระดับตำ่ กว่ำ
ระดับส่วนโคง้ ของของเหลว ทำใหอ้ ำ่ นคำ่ ได้มำกกว่ำปรมิ ำตรจรงิ

ไม่สำมำรถวัดปริมำตรนำ้ ไดแ้ ม่น เน่อื งจำกกระบอกตวงเปน็
อปุ กรณ์วัดปรมิ ำตรของของเหลวที่เตมิ ลงในกระบอกตวง ดังนน้ั
เม่ือถ่ำยเทนำ้ ออกจำกกระบอกตวงจะมีน้ำบำงสว่ นติดค้ำงอยใู่ น
กระบอกตวง ทำให้ปริมำตรนำ้ ที่ถำ่ ยเทออกมำน้อยกว่ำที่วดั ได้

สำมำรถวดั ปรมิ ำตรนำ้ ได้แม่น เนือ่ งจำกบวิ เรตต์เปน็ อปุ กรณ์วัด
ปริมำตรของของเหลวท่ถี ำ่ ยเทออกจำกบิวเรตต์ ดงั นั้นเม่ือถำ่ ยเท
นำ้ ออกจำกบวิ เรตต์ 20.00 mL จะไดน้ ้ำปรมิ ำตร 20.00 mL
พอดี

ไมส่ ำมำรถวดั ปริมำตรน้ำไดแ้ ม่น เนื่องจำกขวดกำหนดปริมำตร
เป็นอปุ กรณ์วัดปริมำตรของของเหลวท่ีบรรจอุ ยู่ในขวดวดั
ปรมิ ำตร ดังนั้นเมื่อถ่ำยเทนำ้ ออกจำกขวดกำหนดปริมำตรจะมนี ้ำ
บำงส่วนติดคำ้ งอยูใ่ นขวดกำหนดปริมำตร ทำให้ปริมำตรน้ำที่
ถำ่ ยเทออกมำนอ้ ยกว่ำที่วัดได้

เปรียบเทยี บกำรวัดปรมิ ำตรน้ำด้วยกระบอกตวงกบั ปิเปตต์

กระบอกตวง ปเิ ปตต์

measuring cylinder (pipette)

กำรวดั ปรมิ ำตรน้ำดว้ ยกระบอกตวง

กำรวดั ปรมิ ำตรนำ้ ดว้ ยปเิ ปตต์

กระบอกตวง ปิเปตต์
measuring cylinder (pipette)

เปน็ อปุ กรณ์วัดปริมำตรท่ีสอบเทียบ เป็นอปุ กรณ์วัดปรมิ ำตรทสี่ อบเทียบ

โดยกำรวัดปรมิ ำตรของของเหลว โดยกำรวัดปรมิ ำตรของของเหลว

ท่เี ตมิ ลงในกระบอกตวง ที่ถำ่ ยเทออกจำกปิเปตต์

อปุ กรณ์แตล่ ะชนิดมีควำมละเอยี ดไมเ่ ทำ่ กัน

ค่ำควำมคลำดเคลื่อนของกระบอกตวง คำ่ ควำมคลำดเคลือ่ นของปิเปตต์

ขนำด 25 mL ขนำด 25 mL

เทำ่ กบั ±0.40 เท่ำกับ ±0.10

กำรบนั ทึกและรำยงำนค่ำกำรอำ่ น

➢ ตอ้ งแสดงจำนวนหลักของตวั เลขทส่ี อดคลอ้ งกับความละเอยี ด
ของอปุ กรณ์

ค่ำที่ไดจ้ ำกกำรวดั ตวั เลข หน่วย

ตามค่าทอี่ า่ นได้ ประมาณค่าทศนิยม
จากอุปกรณ์ ตาแหน่งสุดทา้ ยให้สอดคลอ้ งกบั

ความละเอียดของอปุ กรณ์

อณุ หภูมทิ ่อี ่ำนไดจ้ ำกเทอรม์ อมเิ ตอรท์ ้งั สอง มคี ่ำเทำ่ ใด

อณุ หภูมิทีอ่ ำ่ นได้จำกเทอรม์ อมเิ ตอร์ทั้งสอง มีคำ่ เทำ่ ใด

26.22 0C 26.0 0C

เลขนัยสำคญั

➢ จานวนหลักของตวั เลขทงั้ หมด โดยตวั เลขทกุ ตัวถอื วา่ มี

ความสาคญั เรยี กว่า เลขนยั สำคัญ (significant

figure)

26.22 0C 26.0 0C

มีเลขนัย มีเลขนัย
สำคญั สำคัญ
4 ตัว 3 ตัว

กำรนบั เลขนยั สำคญั

กำรนบั เลขนยั สำคญั

กำรนบั เลขนยั สำคญั

กำรนบั เลขนยั สำคญั

กำรนำคำ่ ตวั เลขทีไ่ ดจ้ ำกกำรวดั มำคำนวณ

➢ การคานวณส่วนใหญเ่ กยี่ วข้องกบั ตัวเลขที่ได้จากอปุ กรณท์ ่ี
แตกต่างกนั ทง้ั หน่วยและความละเอียด

➢ ต้องคานึงถงึ เลขนยั สาคญั ของผลลพั ธ์

ต้องมีกำรตดั ตวั เลขในผลลัพธด์ ้วยกำรปัดเศษ

กำรปัดตวั เลข

➢ พิจารณาจากตวั เลขท่อี ย่ถู ัดจากตาแหนง่ ที่ตอ้ งการ

กำรปัดตัวเลข

➢ พิจารณาจากตวั เลขท่อี ย่ถู ัดจากตาแหนง่ ที่ตอ้ งการ

กำรปัดตัวเลข

➢ พิจารณาจากตวั เลขท่อี ย่ถู ัดจากตาแหนง่ ที่ตอ้ งการ

กำรปดั ตวั เลข

สำหรับกำรคำนวณหลำยขน้ั ตอน กำรได้ตวั เลขของผลลพั ธ์
ให้ทำในขน้ั ตอนสดุ ท้ำยของกำรคำนวณ

กำรบวกและกำรลบ

➢ ผลลัพธ์ที่ได้จะมีจานวนตัวเลขทอี่ ยู่หลังจุดทศนิยมเทา่ กับขอ้ มูลท่มี ี
จำนวนตัวเลขทอ่ี ยู่หลังจดุ ทศนิยมน้อยทีส่ ุด

กำรบวกและกำรลบ

➢ ผลลัพธ์ที่ได้จะมีจานวนตัวเลขทอี่ ยู่หลังจุดทศนิยมเทา่ กับขอ้ มูลท่มี ี
จำนวนตัวเลขทอ่ี ยู่หลังจดุ ทศนิยมน้อยทีส่ ุด

76.98 + 34.9 = 111.88 กรมั

ในกำรบวก ผลลพั ธท์ ไ่ี ด้จะมีจำำนวนตัวเลขหลงั ทศนิยมเทำ่ กบั ข้อมูลที่น้อยที่สุด

111.9 กรมั

กำรคูณและกำรหำร

➢ ผลลพั ธ์ที่ไดจ้ ะมีจานวนเลขนยั สาคญั เทำ่ กับขอ้ มูลท่มี ีเลขนยั สำคญั นอ้ ยที่สดุ

กำรคูณและกำรหำร

➢ ผลลพั ธ์ที่ไดจ้ ะมีจานวนเลขนยั สาคญั เทำ่ กับขอ้ มูลท่มี ีเลขนยั สำคญั นอ้ ยที่สดุ



มวลเฉลี่ยของนำ้ เทำ่ กบั 10.00 กรมั

แบบฝึ กหดั 1. วดั ปรมิ าตรนา้ จานวน 3 ครงั้ ได้
ปรมิ าตร 9.88 mL, 10.01
จงแสดงวธิ กี ารคานวณและตอบ mL และ 9.9 mL ปรมิ าตรเฉลย่ี
ดว้ ยผลลพั ธด์ ว้ ยเลขนยั สาคญั
ของนา้ เป็นเท่าใด

 2. สาร X ปริมาตร 50 mL จะมมี วล
เทา่ ใด ถา้ สาร X มคี วามหนาแน่น 1.25

g/mL

4. หน่วยวัด กโิ ลกรมั
ปอนด์
นำ้ หนกั เซนติเมตร
ส่วนสูง ฟุต

หนว่ ยในระบบเอสไอ (SI units)

➢ ท่ีประชุมนานาชาติวา่ ด้วยการชั่งและการวดั (The General
conference on Weightsand Measures) ไดต้ กลงให้มหี น่วยวัด
สากลขนึ้ เรยี กว่าระบบหน่วยวดั ระหว่างประเทศ หรือเรยี กยอ่ ๆ วา่
หน่วยเอสไอ (SI units) ซ่งึ เป็นหนว่ ยที่ดัดแปลงจากหน่วยในระบบ
เมทรกิ ซ์

➢ หน่วยในระบบเอสไอ แบง่ เป็นหน่วยพื้นฐำน (SI base units)
7 หน่วย



1. ลวดแมกนีเซยี มหนา 0.1 มิลลเิ มตร สามารถเขยี นแสดงความหนาใหอ้ ย่ใู น
รูปสญั กรณ์วิทยาศาสตร์ในหน่วยเอสไอได้เปน็ เทา่ ใด

2. ปรมิ าตรน้าที่ได้จากปเิ ปตต์ 10.00 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร สามารถเขยี นแสดง
ปริมาตรใหอ้ ย่ใู นรปู สญั กรณ์วทิ ยาศาสตรใ์ นหนว่ ยเอสไอได้เปน็ เทา่ ใด

➢ ในกำรคำนวณเพื่อเปล่ียนหนว่ ยสำมำรถใช้วธิ ใี ด

ในกำรคำนวณได้บ้ำง

กำรคำนวณเพือ่ เปล่ยี นหน่วย

แฟกเตอรเ์ ปลี่ยนหน่วยและวิธีกำรเทยี บหน่วย

แฟกเตอร์เปลยี่ นหน่วย

➢ แฟกเตอรเ์ ปล่ียนหนว่ ย (conversion factors) เป็นอตั รำสว่ น

ระหวา่ งหน่วยที่แตกต่ำงกนั 2 หน่วยทม่ี ีปรมิ ำณเท่ำกัน