Sejarah T1

31 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 Ciri-ciri Paleolitik Mesolitik Neolitik Logam Kepercayaan • Mengamalkan animisme • Percaya pada kuasa alam semula jadi • Percaya objek di sekeliling mempunyai kuasa • Mengamalkan animisme • Ritual bagi mewujudkan perdamaian dengan kuasa alam • Amalan penyembahan • Kepercayaan kehidupan selepas mati • Mayat diuruskan dengan teliti dan dikebumikan dengan sempurna • Penyembahan kuasa alam • Binaan khusus untuk upacara ritual dan menyempurnakan kepercayaan mereka Kesenian dan kebudayaan • Menghasilkan lukisan gua yang bersifat realisme • Menghasilkan lukisan gua • Menghasilkan lukisan gua • Corak geometri pada tembikar (simbolisme) • Mementingkan nilai estetika • Pola hiasan yang menarik pada gendang gangsa 3.4 Kesinambungan Sumbangan Zaman Prasejarah kepada Kemajuan Kehidupan Manusia Aktiviti Pertanian • Giat dijalankan bermula Zaman Neolitik • Tanaman padi, gandum dan barli • Sara diri untuk memenuhi keperluan • Pada zaman moden, pertanian menjadi aktiviti komersial yang dijalankan secara ladang dengan menggunakan peralatan moden Memburu Binatang • Menggunakan senjata daripada batu, tulang, kayu, gangsa dan besi • Ada juga menggunakan tombak, panah dan sumpit • Pada zaman moden, memburu binatang dijadikan sebagai hobi dengan menggunakan senjata canggih, berlesen dan berdaftar Menternak Binatang • Memperoleh sumber makanan berterusan • Pada zaman moden, dijalankan secara komersial bagi menampung keperluan daging dan tenusu Peralatan • Diperbuat daripada batu, kayu dan tulang haiwan • Penciptaan peralatan gangsa dan besi • Berubah kepada penggunaan mesin dan jentera untuk aktiviti komersial Tembikar • Peralatan dalam upacara ritual • Komoditi perdagangan yang penting pada abad ke-14 dan abad ke-15 Masihi • Kini dijadikan sebagai industri yang penting Ideofak • Pelbagai kaedah pengkebumian • Mayat dikebumikan dengan pelbagai peralatan Gua Cha, Kelantan • Kepala mayat diletakkan di atas “bantal” batu • Dibekalkan makanan Sabah • Mayat dimasukkan ke dalam keranda kayu dan disimpan di dalam gua batu kapur • Penghormatan terhadap mayat masih diamalkan mengikut agama masing-masing Monumen dan Seni Bina • Manusia mempunyai kebolehan dan kepakaran untuk membina monumen dan binaan • Binaan untuk pelbagai tujuan • Kekal sebagai warisan sejarah CONTOH

32 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 3.5 Zaman Prasejarah di Malaysia Lokasi Zaman Prasejarah Lokasi Zaman Presejarah wujud dalam dua keadaan, iaitu di kawasan gua dan di kawasan terbuka Zaman Paleolitik 40 000 SM Zaman Mesolitik (Hoabinhian) 12 000 SM – 2 800 SM Zaman Neolitik 2 800 SM – 500 SM Zaman Logam 500 SM – 500 M • Tingkayu, Sabah • Gua Niah, Sarawak • Kota Tampan, Perak • Lembah Mansuli, Sabah Beliung yang dijumpai di Klang, Selangor • Gua Madai, Sabah • Gua Cha, Ulu Kelantan • Jenderam Hilir, Selangor • Bukit Tegun Lembu, Perlis Tulang mawas yang dijumpai di Raub, Pahang • Gua Kecil, Pahang • Jenderam Hilir, Selangor • Lubang Angin, Sarawak • Gua Tapadong, Sabah • Sungai Tembeling, Pahang Kapak bersoket yang dijumpai di Sungai Tembeling, Pahang • Sungai Tembeling, Pahang • Lembah Bernam, Selangor Loceng gangsa yang dijumpai di Kampung Percu, Muar, Johor Teknologi • Penemuan pelbagai jenis peralatan menunjukkan manusia prasejarah di negara ini mempunyai kemahiran menghasilkan peralatan batu dan logam • Peralatan ini digunakan untuk memotong, menetak dan memecahkan tulang • Wujud bengkel membuat peralatan batu di Kota Tampan (Perak) dan Tingkayu (Sabah) • Peralatan batu Zaman Neolitik yang ditemukan di Hulu Perak menunjukkan manusia mampu menggilap peralatan itu • Peralatan logam yang dijumpai di Klang (Selangor) membuktikan kewujudan Zaman Logam Tembikar dan manik • Penemuan pelbagai jenis tembikar di Gua Niah, Sarawak • Tembikar ini mempunyai pelbagai bentuk, saiz dan corak hiasan • Pelbagai jenis manik ditemukan di Kuala Selinsing (Perak) dan Lembah Bernam (Selangor) Lukisan gua dan ukiran batu • Merupakan cara komunikasi untuk menyampaikan maklumat tentang kehidupan mereka • Menggambarkan aktiviti memburu dan amalan ritual • Lukisan gua menggunakan arang dan oker merah (bahan pewarna merah yang diperoleh daripada batu kawi atau batu lada) • Ukiran batu berkaitan dengan budaya megalit (budaya berasaskan penggunaan batu-batu bersaiz besar) • Ditemukan di Pengkalan Kempas (Negeri Sembilan), Sabah dan Sarawak Ekonomi Aktiviti memburu dan memungut hasil hutan • Dijalankan oleh masyarakat Zaman Paleolitik hingga Zaman Hoabinhian • Berbentuk sara diri sepenuhnya Aktiviti penanaman padi • Dijalankan oleh masyarakat Zaman Neolitik • Hulu Tembeling (Pahang), Jenderam Hilir (Selangor) dan Lembah Nenggiri (Ulu Kelantan) • “Pisau Tembeling” di Pahang digunakan ketika menuai padi • Lebihan padi menjadi barang pertukaran Aktiviti perdagangan • Melalui sistem pertukaran barang sama ada melalui daratan atau maritim • Contoh barang dagangan: loceng, gendang gangsa Kepercayaan • Dibuktikan melalui penemuan ideofak di tapak perkuburan – Pengebumian Memanjang: Gua Cha, Kelantan – Pengebumian Melentur: Gua Gunung Runtuh, Perak – Pengebumian Keranda Kayu: Pantai Timur, Sabah – Kubur KepinganBatu: LembahBernam, Selangor – Pengebumian Perahu: Kuala Selinsing, Perak – Pengebumian Tempayan: Kampung Limbongan (Terengganu), Sabah, Sarawak • Mengamalkan kepercayaan dan memberikan penghormatan kepada orang mati • Ditunjukkan melalui budaya megalit CONTOH

33 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 MODUL PBD Praktis Intensif 3.1 Maksud Zaman Prasejarah 1 Apakah yang anda faham tentang maksud Zaman Prasejarah? TP1 SP: 3.1.1 Buku Teks m/s 46 3.2 Lokasi Zaman Prasejarah di Dunia 2 Labelkan lokasi Zaman Prasejarah di Asia Tenggara pada peta berikut. TP2 SP: 2.1.1 Buku Teks m/s 50 - 51 U A C E F D B Gua Padah-lin, Myanmar Ban Chiang, Thailand Lenggong, Malaysia Sa Hyun, Vietnam Gua Tabon, Filipina Gua Liang Bua, Pulau Flores Indonesia 3.3 Ciri-ciri Kehidupan Manusia Zaman Prasejarah 3 Nyatakan ciri-ciri kehidupan manusia Zaman Prasejarah. TP3 SP: 3.1.3 Buku Teks m/s 52 - 58 Ciri-ciri Kehidupan Manusia Zaman Prasejarah (a) Tempat kediaman (d) Kegiatan ekonomi (b) Peralatan (e) Organisasi sosial (c) Pengumpulan makanan (f) Kepercayaan * Kesenian dan kebudayaan Zaman sebelum manusia mengetahui dan mengenal tulisan dan terbahagi kepada Zaman Batu dan Zaman Logam. Info Digital 3.1 Uji Diri 4 Info Digital 3.2 Info Digital 3.3 CONTOH Tarsia 3

34 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 4 Banding bezakan ciri-ciri kehidupan antara manusia Zaman Paleolitik dengan manusia Zaman Neolitik. TP4 SP: 3.1.3 Buku Teks m/s 52 - 58 Peta Buih Berganda Zaman Paleolitik (a) (c) (b) (g) (i) (h) (d) (e) (f) Zaman Neolitik Bergantung sepenuhnya pada alam semula jadi Menghasilkan lukisan gua Menghasilkan makanan melalui aktiviti pertanian dan penternakan Mengumpulkan makanan dan memburu binatang Rumah diperbuat daripada kayu Memperoleh makanan daripada aktiviti pertanian dan penternakan Hidup dalam kelompok kecil Menggunakan alatan batu Wujud pembahagian CONTOH dalam sosial

35 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 Kesinambungan Sumbangan Zaman Prasejarah kepada Kemajuan Kehidupan Manusia 3.4 5 Tugasan Individu Hasilkan sebuah buku skrap bertajuk “Zaman Prasejarah” mengikut kreativiti anda sendiri. Buku skrap anda mestilah mengandungi perkara-perkara berikut: TP5 SP: 3.1.4 KBAT Menganalisis, Menjana Idea, Menilai 1 Pengenalan Zaman Prasejarah 2 Lokasi Zaman Prasejarah di dunia dan di Asia Tenggara 3 Ciri-ciri kehidupan manusia Zaman Prasejarah 4 Kesinambungan sumbangan Zaman Prasejarah kepada kemajuan kehidupan manusia yang meliputi aspek aktiviti pertanian, memburu binatang, menternak binatang, peralatan, tembikar, ideofak, monumen dan seni bina 5 Kepentingan sumbangan Zaman Prasejarah kepada kemajuan kehidupan manusia 6 Iktibar daripada cara hidup masyarakat Zaman Prasejarah 7 Penghargaan terhadap kemajuan dalam masyarakat Zaman Prasejarah 8 Kesimpulan 9 Rujukan Jawapan murid 3.5 Zaman Prasejarah di Malaysia 6 Secara berkumpulan, anda dikehendaki mengkaji satu tapak tinggalan Zaman Prasejarah di Malaysia. Tugasan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut: TP6 SP: 3.1.5 KBAT Menganalisis, Menilai (a) Lokasi tapak Zaman Prasejarah di Malaysia (b) Tempoh masa Zaman Prasejarah (c) Ciri-ciri kehidupan manusia Zaman Prasejarah (d) Bukti penemuan di tapak tinggalan Zaman Prasejarah (e) Penilaian tentang tapak tinggalan Zaman Prasejarah berdasarkan hasil kajian Jawapan murid Info Digital 3.4 Info Uji Diri 5 Digital 3.5 CONTOH

36 Praktis Objektif 3.1 Maksud Zaman Prasejarah 1 Peralatan yang manakah digunakan oleh masyarakat Zaman Paleolitik? A Pisau bersoket B Tulang mawas C Peralatan batu D Peralatan besi 2 Rajah berikut merupakan satu tahap dalam Zaman Prasejarah. Zaman X • Teknologi gangsa • Aktiviti pelayaran X merujuk A Zaman Logam C Zaman Mesolitik B Zaman Neolitik D Zaman Paleolitik 3.2 Lokasi Zaman Prasejarah di Dunia 3 Padanan manakah yang betul tentang lokasi Zaman Prasejarah di dunia? Lokasi Negara A Gua Chauvet Sepanyol B Gobekli Tepe Turki C Stonehenge India D Bhimbetka China 4 Pada zaman yang manakah kewujudan manusia dapat dibuktikan melalui lukisan gua di Altamira, Sepanyol? A Zaman Logam B Zaman Neolitik C Zaman Mesolitik D Zaman Paleolitik 5 Lokasi yang manakah merupakan tapak Zaman Besi yang paling menonjol di Asia Tenggara? A Sa Hyun, Vietnam B Gua Tabon, Filipina C Ban Chiang, Thailand D Gua Padah-lin, Myanmar m/s 46 Buku Teks m/s 47 Buku Teks m/s 49 Buku Teks m/s 48 Buku Teks m/s 51 Buku Teks Ciri-ciri Kehidupan Manusia 3.3 Zaman Prasejarah 6 Apakah persamaan tempat kediaman antara Zaman Paleolitik dengan Zaman Mesolitik? A Tinggal menetap B Binaan rumah daripada batu C Mendiami lubang bawah tanah D Pembuatan rumah daripada tanah liat 7 Mengapakah aktiviti mengumpul makanan semakin berkurangan pada Zaman Neolitik? A Berlaku penebangan pokok B Kepupusan bekalan makanan C Berlaku kemarau yang panjang D Pertambahan aktiviti pertanian 8 Apakah faktor perkembangan kegiatan ekonomi berikut? • Mengamalkan tukar barang • Menjalankan kegiatan perdagangan I Memiliki tanah II Bercucuk tanam III Tinggal menetap IV Amalan bergotong-royong A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 9 Mengapakah mayat pada Zaman Neolitik diuruskan dengan teliti dan dikebumikan dengan sempurna? A Percaya kehidupan selepas mati B Amalan tradisi nenek moyang C Peraturan yang ditetapkan D Kepatuhan kepada agama Kesinambungan Sumbangan Zaman Prasejarah kepada Kemajuan Kehidupan Manusia 3.4 10 Apakah faktor peralihan bahan pembuatan peralatan Zaman Prasejarah daripada batu, kayu dan tulang haiwan kepada gangsa dan besi? I Pengetahuan tentang suhu pembakaran II Pengetahuan tentang campuran logam III Pengetahuan tentang seni bina alatan IV Pengetahuan tentang nilai estetika A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV m/s 52 Buku Teks m/s 54 Buku Teks m/s 55 Buku Teks KBAT m/s 57 Buku Teks m/s 62 Buku Teks Praktis Kendiri Kuiz Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 CONTOH

37 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 11 Teknologi membuat tembikar bermula sejak Zaman Prasejarah hingga kini. Apakah kegunaan tembikar semasa Zaman Prasejarah? I Menjadi lambang kekayaan II Sebagai alat menyimpan perhiasan III Dijadikan bekas menyimpan makanan IV Digunakan sebagai peralatan masakan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 12 Pada pendapat anda, mengapakah monumen perlu dipelihara dan dijaga? A Upacara pemujaan B Simbol kerajinan C Warisan sejarah D Permuafakatan 3.5 Zaman Prasejarah di Malaysia 13 Apakah Zaman Prasejarah yang dilalui oleh Malaysia? I Zaman Purba II Zaman Logam III Zaman Neolitik IV Zaman Peralihan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 14 Maklumat berikut berkaitan dengan Zaman Prasejarah di Asia Tenggara. X Sempena nama satu tempat di utara Vietnam, iaitu Hoa-binh. Apakah X? A Zaman Paleolitik B Zaman Mesolitik C Zaman Neolitik D Zaman Logam 15 Antara berikut, yang manakah lokasi tapak Zaman Prasejarah di Selangor? I Tingkayu II Kota Tampan III Jenderam Hilir IV Lembah Bernam A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV m/s 62 Buku Teks m/s 64 Buku Teks m/s 64 Buku Teks m/s 65 Buku Teks 16 Apakah ciri-ciri masyarakat Zaman Prasejarah di lokasi berikut? Negeri Lokasi Sabah Gua Tapadong Pahang Gua Kecil I Mempunyai ketua Zaman Neolitik II Mencipta peralatan logam III Mempunyai pegangan agama IV Membentuk pembahagian sosial A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 17 Ilustrasi berikut menunjukkan artifak tembikar yang ditemukan oleh ahli arkeologi. Di manakah artifak tersebut ditemukan? A Gua Niah C Bukit Bunuh B Bukit Jawa D Gua Harimau 18 Apakah kepentingan lukisan gua dan ukiran batu yang wujud pada Zaman Prasejarah? A Menyampaikan maklumat B Kegiatan masa lapang C Simbol pemujaan D Menilik nasib 19 Ilustrasi berikut menunjukkan alat batu yang digunakan oleh masyarakat Zaman Prasejarah. Pisau Tembeling Apakah kegunaan peralatan tersebut? A Menuai padi B Meraut kayu C Menggali tanah D Mengetam kayu 20 Apakah objek yang dapat dikaitkan dengan budaya megalit dalam Zaman Prasejarah? A Kayu panjang B Batu besar C Perahu D Pokok m/s 65 Buku Teks m/s 66 Buku Teks m/s 67 Buku Teks m/s 68 Buku Teks m/s 69 Buku Teks CONTOH

38 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 Praktis Struktur 1 Zaman Prasejarah terbahagi kepada dua, iaitu Zaman Batu dan Zaman Logam. (a) Nyatakan tiga tahap dalam Zaman Batu. (i) (ii) (iii) [3 markah] (b) Namakan peralatan yang dicipta oleh masyarakat Zaman Logam. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Sekiranya anda hidup pada Zaman Logam (3 500 SM – 500 M), apakah yang mungkin anda lakukan untuk memastikan kelangsungan hidup pada masa tersebut? [4 markah] 2 Perkembangan masyarakat manusia prasejarah turut berlaku di Malaysia. (a) Namakan tiga lokasi petempatan masyarakat Zaman Neolitik di Malaysia. (i) (ii) (iii) [3 markah] F1 Zaman Paleolitik F2 Zaman Mesolitik F1 Kapak/ Kapak besi bersoket F4 Mata lembing F2 Tulang mawas F5 Pisau bersoket F3 Beliung F3 Zaman Neolitik F1 Gua Kecil, Pahang F2 Lubang Angin, Sarawak F3 Sungai Tembeling, Pahang F4 Gua Tapadong, Sabah F5 Jenderam Hilir, Selangor F1 Tinggal menetap H1 Membina kediaman sendiri yang lebih baik daripada batu, tanah liat dan kayu serta lebih tersusun F2 Membuat inovasi H2 Mencipta peralatan yang diperbuat daripada logam yang terdiri daripada tembaga, gangsa dan besi (a) Buku Teks m/s 46 Info Zaman Prasejarah turut dikenali sebagai nirleka dalam bahasa Sanskrit. nir bermaksud tidak ada leka bermaksud tulisan. (b) Buku Teks m/s 47 (c) – menetap – kediaman sendiri – inovasi – peralatan [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan (a) Buku Teks m/s 65 CONTOH Panduan Jawapan

39 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 (b) Jelaskan kepentingan penemuan lukisan gua dan ukiran batu yang ditinggalkan oleh manusia prasejarah kepada ahli arkeologi. [3 markah] (c) Apakah faktor-faktor yang dipertimbangkan oleh manusia prasejarah dalam membuat pemilihan lokasi petempatan mereka? [4 markah] Praktis Esei 1 Kehidupan manusia pada alaf ini mempunyai kesinambungan daripada sumbangan Zaman Prasejarah. Aktiviti pertanian pada Zaman Prasejarah Aktiviti pertanian pada zaman moden (a) Huraikan aspek kesinambungan sumbangan Zaman Prasejarah kepada kemajuan kehidupan manusia dari aspek pertanian. F1 Menunjukkan bukti kewujudan manusia prasejarah F2 Tafsiran dibuat berkaitan dengan kehidupan manusia prasejarah F3 Dapat memperoleh maklumat yang lebih tepat dan jelas (b) Buku Teks m/s 67 – bukti kewujudan – tafsiran – maklumat tepat [Mana-mana jawapan yang munasabah] (c) Buku Teks m/s 67 – sungai – bekalan air – tanah subur – pertanian – selamat – bekalan makanan – hutan/ binatang [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan F1 Berhampiran dengan sungai H1 Mempunyai bekalan air yang bersih F2 Tanah yang subur H2 Sesuai untuk pertanian F3 Selamat daripada ancaman binatang/ cuaca buruk F4 Mempunyai bekalan makanan yang mencukupi H4 Hasil hutan/ binatang buruan F1 Dijalankan bermula pada Zaman Neolitik H1 Jenis tanaman termasuklah padi/ gandum/ barli F2 Menjadi sumber makanan penting hingga manusia tinggal secara menetap F3 Menjadi pekerjaan penting hingga hari ini H3a Dijalankan secara kecil-kecilan/ sara diri H3b Untuk memenuhi keperluan sendiri (a) Buku Teks m/s 60 – Zaman Neolitik – jenis tanaman – sumber makanan – pekerjaan – kecil-kecilan – keperluan sendiri – komersial – dijual – besar-besaran – peralatan moden CONTOH Panduan Jawapan

40 Sejarah Tingkatan 1 Bab 3 [6 markah] (b) Bezakan amalan memburu binatang dalam masyarakat Zaman Prasejarah dengan manusia pada hari ini. [6 markah] (c) Nyatakan cara-cara meningkatkan sektor pertanian di negara kita. [8 markah] (b) Buku Teks m/s 61 – tujuan – makanan – hobi – peralatan – batu/ tulang/ kayu/ gangsa – senjata – undang-undang – tidak perlukan kebenaran – perlu dapatkan lesen [Mana-mana jawapan yang munasabah] (c) – tanah pertanian – kawasan luar bandar – subsidi – pinjaman – kursus – sains dan teknologi – jentera moden – agensi kerajaan – inovasi – teknik baharu – luar negara – dibantu agensi kerajaan – tukar teknologi – kursus di kolej – petani muda [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan F4 Pada zaman moden, dilakukan secara komersial H4a Hasil pertanian mula dijual F5 Dilakukan secara besar-besaran dalam bentuk ladang H5 Dengan menggunakan peralatan moden F1 Dari segi tujuan H1a Manusia Zaman Prasejarah memburu untuk mendapatkan makanan H1b Manusia sekarang memburu untuk komersial C1 Mendapatkan kulit/ gading/ kuku F2 Peralatan H2a Manusia Zaman Prasejarah menggunakan batu/ tulang/ kayu/ gangsa/ besi H2b Manusia sekarang menggunakan senjata F3 Undang-undang/ peraturan H3a Manusia Zaman Prasejarah tidak perlu mendapatkan kebenaran untuk berburu H3b Manusia sekarang perlu mendapatkan lesen berburu binatang daripada Jabatan Perhilitan H3c Tindakan undang-undang akan diambil sekiranya memburu secara haram F1 Membuka lebih banyak tanah pertanian H1 Di kawasan luar bandar/ desa/ tanah terbiar/ menebus guna tanah F2 Memberikan subsidi kepada petani C2 Pinjaman wang/ baja/ anak benih F3 Memberikan kursus/ latihan kepada petani F4 Meningkatkan penggunaan sains dan teknologi H4 Menggunakan jentera moden dalam pertanian F5 Memperkasakan peranan agensi kerajaan bagi membantu petani C5 BERNAS/ MARDI/ FAMA F6 Melakukan inovasi dalam pertanian H6 Menggunakan teknik baharu/ mesra alam/ bioteknologi F7 Memasarkan hasil pertanian ke luar negara H7 Dibantu oleh agensi kerajaan seperti FAMA F8 Bertukar teknologi dengan negara lain H8 Indonesia/ Jepun/ Korea F9 Menawarkan lebih banyak kursus pertanian di kolej/ universiti H9 Dapat melahirkan lebih ban CONTOH yak petani muda

41 4.1 Maksud Tamadun Bahasa Yunani Bahasa Inggeris • “Civitas”: bandar atau kota • Tahap kemajuan dalam kehidupan masyarakat dicapai dalam bidang kebudayaan, sains, industri dan sistem kerajaan • Civilisation: tahap pembangunan manusia dan organisasi yang dianggap paling maju • Merangkumi pengetahuan, kepercayaan, seni, moral, undang-undang, adat dan kebolehan manusia atau organisasi Bahasa Arab Bahasa Melayu • Mudun, madain dan madana: tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar • Hadharah: kawasan, daerah, bandar, kota, kampung dan kawasan yang digunakan untuk bercucuk tanam • Hadari: tanah atau rumah yang didiami oleh masyarakat, tahap kemajuan dan memperoleh kekayaan • Suatu peradaban yang merujuk kepada pencapaian kemajuan masyarakat dari segi kebendaan serta perkembangan pemikiran meliputi bidang sosial, budaya, politik dan lain-lain yang tinggi • Kemajuan kebendaan merujuk kepada pencapaian dalam penciptaan seni bina, sistem ekonomi dan hasil cipta Seni bina piramid dan sfinks di Mesir merupakan tanda kemunculan tamadun awal dunia The Art of the Ancient Near East menunjukkan hasil kesenian masyarakat Babylon 4.2 Konsep Tamadun Sudut Pandangan Islam • Dibina atas kerangka Islam sebagai al-Din (cara hidup) • Merangkumi pembangunan lahiriah dan rohaniah yang berasaskan nilai dalam pendidikan seperti yang disarankan dalam al-Quran dan hadis serta ajaran Nabi Muhammad SAW Ibn Khaldun Syed Muhammad Naquib Al-Attas • Konsep “umran” dan “hadharah” digunakan dalam bukunya Muqqadimah • “Hadharah” mengandungi prinsip-prinsip nilai meliputi aspek akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban • “Madaniyyah” menjurus kepada aspek kebendaan yang bersifat umum • Istilah “hadharah” dan “madaniyyah” lebih menepati konsep tamadun dalam Islam dan berpusat kepada wahyu • Keadaan kehidupan insan bermasyarakat yang telah mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur bagi seluruh masyarakatnya • Menulis pelbagai buku dalam bidang pemikiran dan peradaban – Islam dalam Sejarah dan Kebudayaan Melayu – Historical Fact and Fiction 4 Bab Mengenali Tamadun CONTOH

42 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia 1 Pertanian dan Perdagangan • Penciptaan pelbagai peralatan, pembinaan saliran, penciptaan kincir angin dan pembinaan teres di tanah tinggi telah menggalakkan kegiatan pertanian • Perkembangan kegiatan pertanian telah mewujudkan kegiatan perdagangan Perdagangan tempatan Perdagangan jarak jauh Masyarakat kota mendapatkan makanan dan barangan pertanian dengan menukarkan barangan kraf tangan dan perkhidmatan termasuklah kegiatan keagamaan Masyarakat dari kawasan tamadun yang berbeza bertukar-tukar barangan dengan penduduk yang mempunyai bahan mentah seperti logam, emas dan besi • Perdagangan antara masyarakat Sumer dengan Mesir dan antara masyarakat Sumer dengan Mohenjo-Daro Sistem tukar barang Penciptaan kincir angin 2 Sistem Pemerintahan • Pembentukan kerajaan bagi menguruskan pemerintahan kota • Pada peringkat awal, pemerintahan negara-kota diketuai oleh pendeta • Kemudian, raja mengambil alih pemerintahan dengan dibantu oleh golongan bangsawan dan pendeta • Pembentukan undang-undang bagi melicinkan pentadbiran Raja dibantu oleh golongan bangsawan dan pendeta 3 Pembentukan Bandar • Membina petempatan kekal yang bermula dengan kampung • Kawasan kampung berkembang dan disatukan membentuk bandar • Ciri-ciri bandar: – Pelan susun atur bangunan yang tersusun – Rumah kediaman mempunyai kemudahan perigi, bilik mandi dan tandas – Kemudahan prasarana yang teratur dan sistematik seperti pasar, rumah ibadat dan kawasan kediaman – Pembinaan sistem perparitan dan pembetungan – Pembinaan kota untuk berlindung daripada serangan dan menjadi sempadan • Bandar menjadi pusat kegiatan politik, ekonomi dan kebudayaan • Berkembang menjadi institusi sosial dan ekonomi yang tersusun • Kota-kota utama pada peringkat tamadun awal ialah Ur dan Uruk berhampiran dengan Sungai Tigris dan Euphrates, Memphis di Sungai Nil, Mohenjo-Daro di Sungai Indus dan Anyang di Sungai Huang He Pelan susun atur bandar pada Tamadun Indus yang tersusun Perkembangan kampung yang membentuk bandar Sudut Pandangan Barat • Istilah civilisationmenggambarkan tahap sesuatumasyarakat atau budaya yang kompleks • Masyarakat bertamadun diukur melalui pencapaian ilmu dan teknologi, ekonomi, struktur politik, kemasyarakatan dan petempatan di kawasan perbandaran • Tamadun dikaitkan dengan pembangunan lahiriah dalam bidang kebudayaan seperti kesenian, penulisan, undang-undang dan perbandaran • Tamadun sebagai suatu sistem masyarakat yang memperkasakan sistem politik, ekonomi, sosial serta kesenian dan kebudayaan Arnold J. Toynbee • Menulis buku A Study of History CONTOH

43 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 4 Pengkhususan Pekerjaan • Perkembangan pesat bandar meningkatkan jumlah penduduk • Terdapat lebih banyak peluang pekerjaan baharu: – Pengutip cukai – Jurutera yang mengawal sistem pengairan sungai – Tentera – Petani yang bekerja di sawah – Artisan menumpukan masa dalam kerja mengukir, menempa besi dan tembikar – Saudagar dan pedagang bertukar-tukar barangan yang dihasilkan oleh artisan Peningkatan jumlah penduduk akibat perkembangan pesat bandar 5 Teknologi • Penciptaan barangan dan monumen serta hasil pertukangan yang memberikan keselesaan kepada masyarakat Tamadun Mesopotamia Taman Tergantung Babylon Tamadun Mesir Purba Piramid dan sfinks Tamadun Indus Negara-kota Mohenjo-Daro • Teknologi pembuatan logam tembaga, gangsa dan besi menghasilkan bajak untuk pertanian • Penciptaan roda membantu penggunaan kereta kuda dan kereta lembu untuk mengangkut hasil pertanian dan perhubungan penduduk Penciptaan bajak Penciptaan roda 6 Organisasi Sosial • Kemunculan institusi dan golongan pekerja telah mewujudkan kelas sosial • Berasaskan jenis pekerjaan, kekayaan dan pengaruh • Firaun sebagai pemerintah, golongan agama dan bangsawan berada pada kedudukan yang tinggi dalam susunan masyarakat • Golongan saudagar dan artisan dalam kelas kedua • Golongan petani dan pekerja yang tidak berkemahiran dalam kelas ketiga • Golongan hamba yang terdiri daripada hamba perang dan hamba yang dijual berada pada kedudukan paling rendah Susunan struktur sosial pada zaman Mesir Purba Firaun Wazir, pegawai kanan, agama, bangsawan Penyalin/ Penulis Artisan/ Karyawan Petani dan buruh Pembantu rumah dan hamba 7 Agama dan Kepercayaan • Mempercayai banyak tuhan • Tuhan bulan, tuhan matahari, tuhan ibu dan tuhan sungai • Institusi agama menguruskan upacara keagamaan, seperti korban binatang atau mempersembahkan makanan kepada kuasa roh • Tempat ibadat yang besar dibina sebagai tanda menghormati tuhan • Penduduk di Mesir mempercayai kehidupan selepas kematian Mempercayai banyak tuhan CONTOH

44 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 MODUL PBD Praktis Intensif 4.1 Maksud Tamadun 1 Jelaskan maksud tamadun dalam bahasa Yunani, bahasa Inggeris, bahasa Arab dan bahasa Melayu. TP1 SP: 4.1.1 Buku Teks m/s 76 - 77 Peta Dakap Maksud tamadun Civitas (i) yang bermaksud . (ii) Tahap kemajuan dalam kehidupan masyarakat dicapai dalam bidang kebudayaan, sains, industri dan . (a) Bahasa Yunani sistem kerajaan bandar atau kota , iaitu tahap pembangunan manusia dan organisasi yang dianggap . Civilisation paling maju (b) Bahasa Inggeris madain madana pembukaan bandar Mudun, dan yang bermaksud tinggi budi bahasa dan . (c) Bahasa Arab peradaban Suatu yang merujuk kepada pencapaian kemajuan dari segi serta perkembangan pemikiran meliputi bidang sosial, , politik dan lain-lain yang tinggi. kebendaan budaya (d) Bahasa Melayu madana paling maju bandar atau kota peradaban budaya sistem kerajaan civitas kebendaan civilisation madain pembukaan bandar 8 Tulisan dan Penyimpanan Rekod • Tulisan membezakan kehidupan Zaman Prasejarah dan sejarah • Sistem tulisan lebih baik menggunakan abstrak simbol bagi mewakili pelbagai bentuk idea • Membolehkan manusia menyimpan rekod dan perkara penting tentang masyarakat dan diri mereka • Tulisan pertama menggunakan sistem piktograf atau simbol gambar Bentuk piktograf dalam tulisan kuneiform semasa Tamadun Mesopotamia 9 Kesenian dan Kesusasteraan Ciptaan ukiran pada gelas dengan kehalusan seni • Gaya dan teknik yang digunakan menggambarkan setiap budaya tamadun masing-masing • Menghasilkan ciptaan berupa patung dan lukisan tuhan dan dewa, pahlawan dan pemerintah • Patung-patung dicipta menggunakan tembaga Info Digital 4.1 Tarsia 4 CONTOH

45 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 4.2 Konsep Tamadun 2 Lengkapkan jadual berikut bagi menjelaskan konsep tamadun dari sudut pandangan Islam dan Barat. TP2 SP: 4.1.2 Buku Teks m/s 78 - 79 Perkara Sudut pandangan Islam Sudut pandangan Barat (a) Tokoh (i) (ii) (iii) (b) Istilah dan maksud (i) mengandungi prinsip-prinsip nilai meliputi aspek akidah, syarak, akhlak, falsafah, dan . (ii) lebih menjurus kepada aspek dan lebih bersifat umum kepada semua manusia. (iii) digunakan bagi menggambarkan tahap sesuatu atau yang kompleks. (iv) Diukur melalui pencapaian ilmu dan , ekonomi, struktur politik, dan petempatan di kawasan perbandaran. (c) Konsep tamadun (i) Dibina atas kerangka Islam sebagai . (ii) Merangkumi pembangunan dan yang berasaskan . (iii) Keadaan kehidupan insan bermasyarakat yang telah mencapai taraf dan bagi seluruh masyarakat. (iv) Dikaitkan dengan terutamanya dalam bidang seperti kesenian, , undang-undang dan perbandaran. (v) Tamadun sebagai suatu yang memperkasakan sistem politik, ekonomi, sosial serta . Ibn Khaldun Syed Muhammad Naquib Al-Attas Arnold J. Toynbee Hadharah kebudayaan peradaban Madaniyyah kebendaan Civilisation masyarakat budaya teknologi kemasyarakatan al-Din pembangunan lahiriah kebudayaan penulisan sistem masyarakat kesenian dan kebudayaan lahiriah rohaniah nilai dalam pendidikan kehalusan tatasusila kebudayaan yang luhur Info Digital 4.2 CONTOH

46 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia 3 Senaraikan ciri-ciri tamadun awal dunia. TP4 SP: 4.1.3 Buku Teks m/s 80 Peta Buih Ciri-ciri tamadun awal dunia (b) (i) (a) (d) (g) (e) (f) (c) (h) Pertanian dan perdagangan Sistem pemerintahan Pembentukan bandar Pengkhususan pekerjaan Teknologi Organisasi sosial Kesenian dan kesusasteraan Tulisan dan penyimpanan rekod Agama dan kepercayaan Info Digital 4.3 Uji Diri 6 CONTOH

47 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 4 Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul tentang pengkhususan pekerjaan tamadun awal dunia. TP3 SP: 4.1.3 Buku Teks m/s 82 (a) Perkembangan pesat bandar telah meningkatkan . (b) Hal ini telah mewujudkan dalam bidang pekerjaan dan menawarkan yang lebih banyak. (c) tertumpu dalam kerja-kerja mengukir, dan . (d) Saudagar dan pedagang yang dihasilkan oleh golongan artisan. 5 Nyatakan monumen terkenal dalam tamadun berikut. TP3 SP: 4.1.3 Buku Teks m/s 83 Peta Titi Tamadun Monumen as as Tamadun Mesopotamia Tamadun Mesir Purba Tamadun Indus 6 Lengkapkan susunan struktur sosial pada zaman Mesir Purba. TP3 SP: 4.1.3 Buku Teks m/s 83 (a) (b) (c) (d) (e) (f) Firaun Wazir, pegawai kanan, golongan agama dan bangsawan Golongan penyalin/ penulis Artisan berkemahiran dan karyawan Petani dan buruh Pembantu rumah dan hamba Taman Tergantung Babylon Piramid dan sfinks Negara-kota Mohenjo-Daro jumlah penduduk pengkhususan peluang pekerjaan Kumpulan artisan menempa besi bertukar-tukar barangan tembikar CONTOH

48 Praktis Kendiri Kuiz Praktis Objektif 4.1 Maksud Tamadun 1 Apakah maksud tamadun dalam bahasa Arab? A Pembangunan manusia B Penubuhan kerajaan C Sistem kepercayaan D Tinggi budi bahasa 2 Antara berikut, manakah tahap pembangunan yang dirangkumi dari segi pengertian maksud tamadun dalam bahasa Inggeris? I Sains III Pengetahuan II Industri IV Undang-undang A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 3 Maklumat berikut menunjukkan maksud tamadun dalam bahasa Inggeris yang diambil daripada satu istilah. Tahap pembangunan manusia dan organisasi yang dianggap paling maju. Apakah istilah berikut? A Mudun C Hadharah B Madana D Civilisation 4 Jadual berikut berkaitan dengan maksud tamadun. Bahasa Arab Bahasa Yunani Mudun Civitas Apakah persamaan maksud istilah tersebut? A Pembukaan bandar B Pencapaian kerajaan C Pembangunan lahiriah D Perkembangan sejarah 5 Apakah maksud tamadun dalam bahasa Melayu? A Membina kemajuan dalam bidang pembangunan B Perkembangan sistem pengaliran, pengangkutan dan sistem tulisan C Pencapaian tertinggi oleh sesuatu masyarakat dalam bidang bahasa D Suatu peradaban yang merujuk kepada pencapaian kemajuan masyarakat m/s 76 Buku Teks m/s 76 Buku Teks m/s 76 Buku Teks m/s 76 Buku Teks m/s 77 Buku Teks 6 Binaan berikut menjadi tanda kemunculan tamadun awal dunia. Binaan di atas menunjukkan hasil seni bina masyarakat A India C China B Mesir D Babylon 4.2 Konsep Tamadun 7 Apakah asas pembentukan konsep tamadun dalam Islam? A Al-Din C Hadharah B Umran D Muqqadimah 8 Apakah sumbangan tokoh berikut? Ibn Khaldun I Menulis buku Muqqadimah II Memperkenalkan konsep hadharah III Mementingkan pencapaian lahiriah IV Mengarang buku Islam Dalam Sejarah dan Kebudayaan Melayu A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 9 Apakah pandangan Barat berkaitan konsep tamadun? A Kehalusan tatasusila B Pembangunan lahiriah C Pembangunan rohaniah D Kebudayaan yang luhur m/s 77 Buku Teks m/s 78 Buku Teks m/s 78 Buku Teks m/s 79 Buku Teks Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 CONTOH

49 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 10 Buku A Study of History yang ditulis oleh Arnold J. Toynbee menjelaskan konsep tamadun. Apakah konsep tamadun menurut buku tersebut? A Menjurus kepada aspek kebendaan dalam kehidupan dan lebih bersifat umum kepada semua manusia B Suatu sistem masyarakat yang memperkasakan sistem politik, ekonomi, sosial serta kesenian dan kebudayaan C Keadaan kehidupan insan bermasyarakat yang telah mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur D Masyarakat bertamadun diukur melalui pencapaian ilmu dan teknologi, ekonomi, struktur politik, kemasyarakatan dan petempatan 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia 11 Antara berikut, yang manakah merupakan lembah sungai yang menjadi permulaan tamadun awal dunia? I Sungai Tigris II Sungai Huang He III Sungai Mississippi IV Sungai Kinabatangan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 12 Golongan manakah yang mengetuai pemerintahan negara-kota pada peringkat awal tamadun awal dunia? A Raja B Pendeta C Pegawai D Bangsawan 13 Maklumat berikut merupakan bandar dalam tamadun awal dunia. • Ur • Uruk Sungai yang membantu perkembangan bandar tersebut ialah A Sungai Nil B Sungai Indus C Sungai Huang He D Sungai Tigris dan Euphrates m/s 79 Buku Teks m/s 80 Buku Teks m/s 81 Buku Teks m/s 82 Buku Teks 14 Apakah tugas artisan dalam tamadun awal dunia? A Menempa besi B Mengutip cukai C Menanam tanaman D Mengawal pengairan 15 Golongan manakah yang berada pada lapisan paling bawah dalam susunan struktur sosial pada zaman Mesir Purba? A Wazir C Hamba B Buruh D Penulis 16 Rajah berikut menunjukkan penciptaan baharu dalam tamadun awal dunia. X Taman Tergantung Babylon Apakah X? A Tamadun Mesopotamia B Tamadun Mesir Purba C Tamadun Huang He D Tamadun Indus 17 Gambar berikut menunjukkan lakaran daripada Book of the Dead dalam tamadun Mesir Purba. Apakah kepercayaan yang diamalkan oleh masyarakat tamadun tersebut? A Kepercayaan roh nenek moyang B Ketaatan kepada pemerintah C Kehidupan selepas mati D Konsep menilik nasib 18 Apakah kepentingan tulisan dalam masyarakat tamadun awal dunia? A Penukaran barang B Penyimpanan rekod C Kemahiran kesenian D Kekuatan pemerintahan 19 Apakah yang membezakan kehidupan Zaman Prasejarah dengan sejarah? A Penghasilan karya sastera B Pembinaan monumen C Pembentukan bandar D Penciptaan tulisan Buku Teks m/s 82 m/s 82 Buku Teks m/s 83 Buku Teks m/s 83 Buku Teks m/s 84 Buku Teks m/s 84 Buku Teks m/s 84 Buku Teks CONTOH

50 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 Praktis Struktur 1 Terdapat pelbagai takrifan bagi mendefinisikan tamadun. (a) Berikan maksud tamadun dalam bahasa Yunani. [3 markah] (b) Apakah kayu ukur yang digunakan untuk mengukur kemajuan masyarakat yang bertamadun mengikut pandangan Barat? [3 markah] (c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, bagaimanakah masyarakat Malaysia boleh menunjukkan tahap ketamadunan pada masa kini? [4 markah] 2 Ilustrasi berikut menunjukkan aktiviti pertanian dan perdagangan yang dijalankan dalam tamadun awal manusia. (a) Berikan dua jenis aktiviti perdagangan yang dijalankan oleh masyarakat tamadun awal manusia. [2 markah] F1 Perkataan tamadun (civilisation) diambil daripada perkataan Yunani F2 “Civitas” yang bermaksud bandar atau kota F3 Tahap kemajuan dalam kehidupan masyarakat dicapai dalam bidang kebudayaan/ sains/ industri dan sistem kerajaan F1 Membina bangunan/ monumen yang canggih F2 Meningkatkan sains dan teknologi F3 Meningkatkan ekonomi negara F4 Menjaga keamanan/ keharmonian negara F5 Mengamalkan amalan bermoral/ tatasusila yang tinggi F6 Hidup di bandar lestari (a) Buku Teks m/s 76 – civilisation – civitas – tahap kemajuan (b) Buku Teks m/s 79 (c) – bangunan – sains dan teknologi – ekonomi – keamanan – bermoral – bandar lestari [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan F1 Pencapaian ilmu dan teknologi F4 Kemasyarakatan F2 Ekonomi F5 Petempatan di kawasan bandar F3 Struktur politik F6 Pembangunan lahiriah F7 Kebudayaan/ penulisan/ undang-undang/ perbandaran/ kesenian (a) Buku Teks m/s 81 Panduan Jawapan F1 Perdagangan tempatan F2 Perdagangan jarak jauh CONTOH

51 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 (b) Nyatakan empat faktor perkembangan aktiviti pertanian dalam kalangan masyarakat tamadun awal. [4 markah] (c) Nyatakan kepentingan sektor pertanian terhadap sesebuah negara. [4 markah] Praktis Esei 1 Konsep tamadun merangkumi semua pencapaian kehidupan manusia dalam bidang sosial dan budaya serta pemikiran. (a) Huraikan konsep tamadun mengikut sudut pandangan Ibn Khaldun. [6 markah] (b) Jelaskan ciri-ciri tamadun dari aspek sistem pemerintahan. [6 markah] F1 Menjamin bekalan makanan negara mencukupi F2 Memanfaatkan sumber yang dimiliki oleh negara F3 Meningkatkan pendapatan eksport negara F4 Menyediakan peluang pekerjaan F5 Membangunkan kawasan pedalaman dan luar bandar F6 Memelihara ekologi alam sekitar daripada pembangunan industri F1 Penciptaan pelbagai peralatan F2 Pembinaan saliran F3 Penciptaan kincir angin F4 Pembinaan teres di tanah tinggi (b) Buku Teks m/s 81 – peralatan – saliran – kincir angin – teres (c) – bekalan makanan – manfaat sumber – pendapatan negara – peluang pekerjaan – bangunkan kawasan – pelihara ekologi [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan (a) Buku Teks m/s 78 – “umran” – “hadharah” – Muqqadimah – prinsip-prinsip nilai – “Madaniyyah” – perbandaran – wahyu – peraturan pemerintahan (b) Buku Teks m/s 81 – mengurus pemerintahan – bandar – pendeta – ambil alih – dibantu oleh – undang-undang – licinkan pentadbiran Panduan Jawapan F1 Memperkenalkan konsep “umran” dan “hadharah” H1 Yang digunakan dalam bukunya yang bertajuk Muqqadimah F2 “Hadharah” mengandungi prinsip-prinsip nilai meliputi pelbagai aspek H2 Akidah/ syarak/ akhlak/ falsafah/ kebudayaan/ peradaban F3 “Madaniyyah” pula lebih menjurus kepada kebendaan dalam kehidupan H3 Lebih bersifat umum kepada semua manusia F4 Kedua-duanya bermaksud perbandaran dan tamadun H4 Berpusat kepada wahyu F5 Membincangkan peraturan pemerintahan yang berkaitan dengan kebangkitan dan kejatuhan sesebuah tamadun F1 Kerajaan dibentuk untuk menguruskan pemerintahan kota H1 Yang berkembang pesat daripada pembentukan bandar F2 Peringkat awal, pemerintahan negara kota diketuai oleh pendeta H2 Kemudiannya raja mengambil alih peranan sebagai pemerintah F3 Raja dibantu oleh pegawai daripada golongan bangsawan dan pendeta F4 Undang-undang dibentuk H4 Bagi melicinkan pentadbiran negara CONTOH

52 Sejarah Tingkatan 1 Bab 4 (c) Berdasarkan pengetahuan anda, apakah tindakan manusia abad ke-21 yang tidak menunjukkan ciri-ciri ketamadunan? [8 markah] 2 Tamadun ditakrifkan sebagai pencapaian tertinggi oleh sesuatu masyarakat dalam pelbagai bidang. (a) Apakah konsep tamadun dari sudut pandangan Barat? [4 markah] (b) Organisasi sosial merupakan salah satu ciri tamadun. Jelaskan susun lapis masyarakat dalam Tamadun Mesir Purba. [8 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah usaha yang boleh dilakukan untuk mengekalkan ketamadunan sesebuah negara? [8 markah] F1 Terlibat dengan penyalahgunaan/ penyelewengan kuasa/ politik F2 Pengambilan rasuah F3 Terlibat dalam gejala sosial H3 Menjatuhkan maruah diri/ keluarga C3 Vandalisme/ gangsterisme/ pergaulan bebas/ dadah/ buli F4 Pembuangan bayi F5 Penderaan wanita/ kanak-kanak F6 Isu penyeludupan manusia/ dadah/ wang F7 Sabotaj ekonomi negara C7 Isu penggelapan wang/ tidak membayar cukai/ penyorokan barang F8 Akhlak/ moral yang rendah C8 Berzina/ minum arak/ berjudi F1 Diketuai oleh Firaun F2 Golongan agama dan bangsawan berada pada kedudukan tertinggi H2 Terdiri daripada wazir, pegawai kanan, golongan agama dan bangsawan F3 Diikuti oleh golongan penyalin/ penulis F4 Diikuti oleh golongan artisan berkemahiran dan karyawan F5 Diikuti oleh golongan petani dan pekerja yang tidak berkemahiran F6 Golongan hamba berada pada kedudukan yang paling rendah F7 Sama taraf dengan golongan hamba ialah pembantu rumah F8 Hamba terdiri daripada dua golongan H8 Iaitu hamba perang dan hamba yang dijual F1 Hidup bersatu padu F2 Saling bekerjasama F3 Taat kepada pemimpin F4 Bekerjasama memajukan ekonomi F5 Tidak mencetuskan pergaduhan/ huru-hara F6 Memastikan rakyat berpendidikan/ berilmu F7 Memastikan keharmonian dan kemakmuran negara F8 Melahirkan rakyat yang bijak/ kreatif F9 Memantapkan jati diri warganegara F1 Istilah civilisation H1 Menggambarkan tahap masyarakat atau budaya yang kompleks F2 Diukur melalui pencapaian ilmu dan teknologi F3 Diukur melalui pencapaian ekonomi F4 Melalui struktur politik F5 Melalui struktur kemasyarakatan dan petempatan di kawasan perbandaran F6 Pembangunan lahiriah H6 Dalam bidang kebudayaan C6 Kesenian/ penulisan/ undang-undang/ perbandaran F7 Arnold J. Toynbee menjelaskan tamadun sebagai sistem masyarakat H7 Yang memperkasakan sistem politik/ ekonomi/ sosial/ kesenian/ kebudayaan (c) – penyalahgunaan kuasa – rasuah – gejala sosial – jatuhkan maruah – bayi – penderaan – penyeludupan – sabotaj ekonomi – akhlak rendah [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan (a) Buku Teks m/s 79 – civilisation – tahap masyarakat – ilmu dan teknologi – ekonomi politik – kemasyarakatan – lahiriah – kebudayaan – Arnold J. Toynbee – sistem masyarakat – sistem politik (b) Buku Teks m/s 83 – firaun – golongan agama – penyalin – artisan – petani – hamba – pembantu rumah – dua golongan hamba (c) – bersatu padu – bekerjasama – taat – majukan ekonomi – pergaduhan – berpendidikan – keharmonian – bijak – jati diri [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan CONTOH

53 5.1 Empat Lokasi Tamadun Awal Dunia U Eropah ASIA Afrika Lautan Hindi Lautan Pasifik Tamadun Huang He Tamadun Indus Tamadun Mesopotamia Tamadun Mesir Purba 5 Bab Tamadun Awal Dunia Tamadun Mesopotamia • Tamadun terawal dunia yang terletak di barat daya Asia • Mesopotamia bermaksud tanah di antara dua sungai, iaitu Sungai Tigris dan Sungai Euphrates yang mengalir dari kawasan pergunungan Turki sehingga tanah pamah di Iraq • Berkembang dari petempatan awal Zaman Neolitik (5 000 SM – 700 SM) • Sekitar tahun 3 500 SM, wilayah Mesopotamia menjadi pusat tamadun awal • Kerajaan: Sumeria, Babylon, Akkad, Chaldea, Asyria • Sumeria ialah kerajaan terawal yang bermula pada tahun 3 500 SM • Chaldea ialah kerajaan terakhir yang runtuh pada tahun 539 SM • Tamadun Mesopotamia bermula di wilayah selatan, iaitu Sumer • Orang Sumeria membina petempatan serta menjalankan aktiviti pertanian melalui kerja menebus guna tanah dan membina sistem pengairan • Orang Sumeria membina sistem perbandaran Ciri utama Kerajaan Sumer 4 Bandar maju 4 Pengkhususan pekerjaan 4 Institusi yang kompleks 4 Pengurusan sistem kira 4 Peningkatan teknologi • Kawasan Bulan Sabit Subur – Kawasan subur yang luas dalam oasis di tengahtengah gurun dan gunung – Terletak di antara Laut Mediterranean dan Teluk Parsi – Berkembang menjadi bandar besar – Struktur bandar dibina daripada tanah liat bata – Tempat ibadat (zigurat) dibina di setiap bandar – Dinding besar dibina mengelilingi setiap bandar untuk tujuan pertahanan Ilustrasi perbandaran Tamadun Mesopotamia CONTOH

54 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 • Petempatan awal berbentuk perkampungan berkembang secara evolusi kepada bandar dan seterusnya kepada beberapa buah negara kota Negara kota Ur 4 Pusat perdagangan dan pelabuhan 4 30 000 orang penduduk 4 Kedudukan di Sungai Euphrates berhampiran Teluk Parsi menjadikannya tempat pertemuan pedagang dari jauh seperti India 4 Bandar dipenuhi dengan rumah dan kedai 4 Dinding tinggi untuk melindungi Ur daripada serangan 4 Kuil besar untuk tuhan bulan Nanna dan isterinya Ningal yang menguasai bandar 4 Petani menanam pokok gandum dan barli di luar kota Ur 4 Terusan di luar kota menghubungkan Ur dengan Sungai Euphrates 4 Di dalam bandar, terdapat sebuah lagi terusan dan pelabuhan besar bagi membolehkan orang luar berdagang dengan pedagang Ur Tamadun Mesir Purba Mesir Hadiah Sungai Nil • Herodotus mengatakan bahawa Mesir ialah Hadiah Sungai Nil (The Gift of The Nile) kerana Sungai Nil yang membanjiri kawasan sekitarnya setiap tahun membawa lumpur berwarna hitam yang subur untuk pertanian • Kawasan subur ini terletak di Lembah Nil • Sungai Nil membekalkan sumber makanan terutamanya ikan serta menjadi sumber perhubungan dan pengangkutan Tahap pemerintahan kerajaan Mesir Purba Kerajaan Purba Kerajaan Pertengahan Kerajaan Baru • Bermula dengan perkampungan petani pada tahun 5 000 M lalu membentuk dua buah kerajaan • Kerajaan utara terletak di hilir Sungai Nil melibatkan kawasan Lembah Sungai Nil dan suhunya lebih sejuk • Kerajaan selatan terletak di hulu Sungai Nil yang berhadapan dengan padang pasir • Raja Mennes yang menawan kerajaan utara menyatukan kedua-dua kerajaan pada tahun 3 100 SM • Membuka bandar Memphis yang menjadi ibu kota kerajaan • Perkembangan kerajaan purba mencapai kemuncak pada tahun 2 650 SM • Bermula sekitar tahun 2 100 SM – 1 650 SM • Perkembangan bidang kesusasteraan dan ukiran • Kekuatan raja membawa kestabilan dan kemakmuran ekonomi • Ibu kota kerajaan ialah Thebes • Pemerintah menggalakkan kegiatan perdagangan menggunakan jalan sungai • Mengadakan hubungan perdagangan dengan Nubia yang terletak di bahagian selatan Mesir • Pedagang yang melalui jalan perdagangan Mesir menghadapi ancaman serangan penjahat • Raja Mesir menghantar tentera bagi melindungi pedagang • Penduduk membina kubu sepanjang Sungai Nil • Mengambil alih kuasa kota Nubia • Golongan bangsawan memerintah Mesir • Pemerintah digelar Firaun • Membentuk pasukan tentera yang kuat bagi mematahkan serangan orang luar • Ramses ialah raja yang terkenal • Ramses membina banyak monumen terkenal berupa berhala • Zaman kejatuhan bermula apabila Ramses II memerintah CONTOH dari tahun 1 279 SM – 1 213 SM

55 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 Tamadun Indus • Terletak di Lembah Sungai Indus, iaitu di bahagian barat laut dan utara India • Dikelilingi Banjaran Makran, pergunungan Baluchistan, Punjab dan Rajasthan di timur serta Kathiawar dan Gujerat di tenggara • Bermula pada tahun 2 500 SM • Penduduk di bahagian barat lautIndia mengamalkan kehidupan secara nomad • Membentuk petempatan di sepanjang Sungai Indus • Lembah Sungai Indus mempunyai dua musim yang ekstrem yang memusnahkan tanaman (a) Musim hujan membawa banjir (b) Musim kering membawa kemarau • Penduduk Lembah Sungai Nil menanam pokok gandum, barli dan kapas • Menjalankan aktiviti pembuatan barang daripada kapas dan besi • Hubungan perdagangan berlaku antara penduduk Lembah Sungai Indus dengan penduduk di bahagian selatan Mesopotamia • Bandar terancang terkenal: (a) Mohenjo-Daro (b) Harappa • Mencipta sistem paip dan pembentungan yang canggih Bandar Harappa 4 Kota dikelilingi dinding bata yang tebal sepanjang 4.8 km 4 Dinding dibina bagi mengelakkan banjir 4 Benteng di bina di dalam kota untuk melindungi keluarga diraja 4 Jalan raya selebar 30 kaki 4 Dinding memisahkan daerah perumahan 4 Rumah pelbagai saiz Binaan bangunan Mohenjo-Daro • Faktor kemerosotan menjelang tahun 1 750 SM: (a) Terdapat pergerakan plat bumi yang menyebabkan gempa bumi dan banjir besar (b) Serangan orang Aryan • Banjir menenggelamkan seluruh kampung • Kedudukan yang terpencil menyebabkan penduduk tidak berdagang dengan orang luar dan hanya menghasilkan makanan sendiri Tamadun Huang He • Terbina di kedudukan dua sungai utama yang mengalir dari kawasan pergunungan di sebelah barat ke Lautan Pasifik • Huang He bermaksud Sungai Kuning yang menyimpan banyak lumpur kekuningan yang subur • Masyarakat China membina petempatan serta menjalankan pertanian, penternakan, mengumpul hasil hutan dan berburu di sepanjang Sungai Huang He • Tamadun bermula kira-kira 4 000 SM • Tiga kerajaan awal: (a) Xia (2 205 SM – 1 766 SM) (b) Shang (1 766 SM – 1 050 SM) (c) Zhou (1 050 SM – 256 SM) • Anyang merupakan pusat kerajaan Dinasti Shang • Aktiviti utama penduduk: (a) Membuat tembikar (b) Membina kapal (c) Menghasilkan varnis, sutera, sulaman dan ukiran • Kemajuan aktiviti pertanian membawa kepada penghasilan ciptaan daripada kayu dan logam yang digunakan sebagai alat pertanian Sungai Kuning atau Sungai Huang He memacu CONTOH perkembangan tamadun awal manusia di China

56 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 Perbandingan Sumbangan Tamadun Awal 5.2 Aspek tamadun Tamadun Mesopotamia Tamadun Mesir Purba Tamadun Indus Tamadun Huang He Pemerintahan dan pentadbiran • Raja memerintah negara- kota • Negara-kota bersatu membentuk empayar pertama • Lahir undang-undang yang dikenali sebagai Kod Hammurabi • Firaun memerintah negara seperti kuasa tuhan • Raja berkuasa mutlak • Raja mempunyai pandangan kehidupan selepas mati • Mereka menghormati mayat untuk dikebumikan • Golongan pendeta menerajui pemerintahan • Berpengaruh dalam bidang keagamaan dan pentadbiran • Sistem politik berasaskan negara-kota • Masyarakat dan keluarga adalah unsur penting • Pembahagian kelas sosial • Kuasa raja datang dari syurga • Raja berkuasa dalam bidang ekonomi, politik dan agama Kegiatan ekonomi • Ditadbir secara berpusat oleh golongan agama dan raja • Kerajaan menentukan jumlah tanaman dan bilangan petani • Wujud pekerja seperti pegawai, petani, jurukira dan hamba • Pertanian merupakan kegiatan utama • Petani membayar sewa tanah kepada raja • Terdapat kegiatan perdagangan • Sistem ekonomi bersepadu berasaskan pertanian • Tanaman utama – barli dan gandum • Haiwan ternakan – lembu dan kambing • Kegiatan tenunan kain dan kerja logam • Perdagangan berkembang • Tumpuan utama – tanaman sekoi dan padi • Tanaman utama – gandum dan barli • Haiwan ternakan – lembu, kambing, ayam dan babi Teknologi • Sistem tali air • Reka cipta daripada gangsa • Ciptaan roda, sauh dan bajak • Sistem nombor berasaskan 60 • Kalendar 12 bulan • Mencipta emas • Mencipta kertas daripada papirus • Kemajuan matematik dan geometri • Kemahiran dalam bidang perubatan • Pembinaan terusan dan pengairan • 365 hari dalam kalendar tahunan • Penciptaan kertas • Kota dibina mengikut grid yang tepat • Terdapat sistem perparitan dan pembetungan • 365 hari dalam kalendar tahunan • Penciptaan kertas • Hasil cipta sutera • Penciptaan peralatan daripada besi • Penciptaan wang syiling • Peningkatan pengangkutan jalan dan terusan • Penciptaan kompas magnetik CONTOH

57 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 Aspek tamadun Tamadun Mesopotamia Tamadun Mesir Purba Tamadun Indus Tamadun Huang He Kesenian dan kesusasteraan • Tulisan kuneiform • Penduduk menukilkan puisi • Rekaan patung untuk mengingati pemimpin • Tulisan hieroglif • Lakaran hasil kesenian terdapat di tembok batu (lukisan dinding) dan di kawasan perkuburan • Tulisan piktograf • Penghasilan balang yang mempunyai ukiran geometri dan motif alam • Penulisan berasal daripada piktograf • Hasil cipta puisi romantik • Olahan lirik dalam pelbagai bentuk tradisi masyarakat • Hasil kesenian dilukis pada tembikar Binaan bangunan dan kemudahan • Zigurat sebagai rumah ibadat • Taman Tergantung Babylon • Piramid • Sfinks • Tempat ibadat • Kolam mandi besar • Kota dibina mengikut grid yang tepat • Jelapang • Sistem paip dan pembetungan • Dewan perhimpunan • Kekurangan seni bina monumen • Bandar pertama dibina pada zaman Dinasti Shang • Istana dan tempat ibadat dibina di tengah-tengah bandar Taman Tergantung Babylon yang wujud ketika Tamadun Mesopotamia Sfinks dan piramid yang dibina ketika Tamadun Mesir Purba CONTOH

58 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 MODUL PBD Praktis Intensif 5.1 Empat Lokasi Tamadun Awal Dunia 1 Namakan lokasi tamadun awal dunia dalam peta berikut. TP1 SP: 4.1.4 Buku Teks m/s 92 - 93 Tamadun Huang He Tamadun Mesopotamia Tamadun Indus Tamadun Mesir Purba U (a) Tamadun Mesopotamia (d) Tamadun Huang He (c) Tamadun Indus (b) Tamadun Mesir Purba 2 Nyatakan ciri-ciri utama kerajaan Sumer. TP2 SP: 4.1.4 Buku Teks m/s 94 Peta Buih Ciri-ciri utama kerajaan Sumer (a) (b) (c) (d) (e) Bandar maju Pengkhususan pekerjaan Institusi yang kompleks Pengurusan simpan kira Peningkatan teknologi Info Digital 5.1 Tarsia 5 Uji Diri 7 CONTOH

59 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 3 Jelaskan pembentukan Tamadun Indus dengan mengisi tempat kosong berikut. TP2 Buku Teks m/s 100 (e) Mereka menanam . pokok gandum, barli dan kapas (f) Wujud pembuatan barangan daripada . kapas dan besi (g) Menjalinkan dengan penduduk di bahagian . selatan Mesopotamia hubungan perdagangan (h) merupakan bandar terancang yang dibina dalam Tamadun Indus. Mohenjo-Daro dan Harappa (a) Tamadun ini bermula pada tahun . 2 500 SM (b) Penduduk mengamalkan kehidupan secara nomad . (c) Membentuk di sepanjang Lembah Sungai Indus. petempatan kekal (d) Penduduk bergiat aktif dalam aktiviti . pertanian 4 Jelaskan tentang Tamadun Huang He dengan melengkapkan jadual berikut. TP2 Buku Teks m/s 102 - 103 Tamadun Huang He (4 000 SM) (a) Tamadun Huang He terbina di kedudukan dua sungai, iaitu dan . (b) bermaksud Sungai Kuning yang menyimpan banyak . (c) Masyarakat awal China membina petempatan dan menjalankan aktiviti , , dan berburu. (d) Penduduk awal tamadun ini hanya dapat menghasilkan makanan sendiri dan tidak berdagang dengan orang luar kerana . (e) Terdapat tiga kerajaan awal, iaitu , dan . (f) Bandar merupakan pusat kerajaan Dinasti Shang. (g) Tamadun ini tersebar hingga ke bahagian semasa . (h) Kemajuan aktiviti pertanian telah membawa kepada penghasilan ciptaan daripada dan yang digunakan sebagai . Sungai Huang He Sungai Yangtze Huang He kekuningan yang subur pertanian penternakan mengumpul hasil hutan kedudukan geografi tamadun ini yang terpencil Xia Anyang selatan Sungai Yangtze Dinasti Zhou kayu logam peralatan pertanian Shang Zhou lumpur CONTOH

60 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 5.2 Perbandingan Sumbangan Tamadun Awal 5 Jelaskan sistem pemerintahan dan pentadbiran tamadun awal dunia. TP4 SP: 4.1.5 Buku Teks m/s 104 - 105 Peta Dakap Pemerintahan dan pentadbiran tamadun awal dunia • golongan pendeta • keagamaan dan pentadbiran (c) Tamadun Indus (i) Pemerintahan oleh . (ii) Golongan pendeta berpengaruh dalam bidang . golongan pendeta keagamaan dan pentadbiran (b) Tamadun Mesir Purba (i) memerintah negara seperti kuasa tuhan. (ii) Raja . (iii) Raja mempunyai pandangan . (iv) Menghormati untuk dikebumikan. Firaun berkuasa mutlak kehidupan selepas mati mayat • kehidupan selepas mati • Firaun • mayat • berkuasa mutlak (d) Tamadun Huang He (i) Sistem politik berasaskan . (ii) dan merupakan unsur penting. (iii) Pembahagian . (iv) Kuasa raja datang dari . (v) Raja berkuasa dalam bidang . Masyarakat keluarga negara-kota kelas sosial syurga ekonomi, politik dan agama • masyarakat • keluarga • syurga • negara-kota • kelas sosial • ekonomi, politik dan agama (a) Tamadun Mesopotamia (i) Negara-kota diperintah oleh . (ii) Negara-kota bersatu membentuk . (iii) Undang-undang dikenali sebagai . raja empayar yang pertama Kod Hammurabi • Kod Hammurabi • raja • empayar yang pertama Info Digital 5.2 Uji Diri 8 CONTOH

61 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 6 Jelaskan kegiatan ekonomi masyarakat tamadun awal dunia. TP4 SP: 4.1.5 Buku Teks m/s 104 - 105 Peta Dakap Kegiatan ekonomi masyarakat tamadun awal dunia (a) Tamadun Mesopotamia (i) Ekonomi ditadbir secara oleh golongan dan . (ii) Kerajaan menentukan dan . berpusat agama raja jumlah tanaman bilangan petani (b) Tamadun Mesir Purba (i) merupakan kegiatan utama. (ii) Majoriti penduduk ialah . (iii) Petani membayar kepada . (iv) Terdapat kegiatan . Pertanian petani sewa tanah raja perdagangan (c) Tamadun Indus (i) yang berasaskan pertanian. (ii) Tanaman utama ialah dan . (iii) Haiwan ternakan seperti dan . (iv) Terdapat kegiatan dan . (v) berkembang. Sistem ekonomi bersepadu gandum lembu barli kambing tenunan kain kerja logam Kegiatan perdagangan (d) Tamadun Huang He (i) Tumpuan utama ialah pertanian dan . (ii) Tanaman utama ialah dan . (iii) Haiwan ternakan seperti , , dan . sekoi tanaman padi gandum barli lembu kambing ayam babi CONTOH

62 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 7 Jelaskan binaan bangunan dan kemudahan masyarakat tamadun awal dunia. TP4 SP: 4.1.5 Buku Teks m/s 106 - 107 (a) Tamadun Mesopotamia (b) Tamadun Mesir Purba (i) yang berfungsi sebagai rumah ibadat. (ii) . (i) (ii) (iii) Tempat ibadat (c) Tamadun Indus (d) Tamadun Huang He (i) besar. (ii) dibina mengikut yang tepat. (iii) . (iv) Sistem . (v) . (i) Kekurangan . (ii) Bandar utama dibina pada . (iii) Kajian ahli arkeologi mendapati istana dan dibina di . Zigurat Taman Tergantung Babylon Piramid Kolam mandi Kota grid Jelapang paip dan pembetungan Dewan perhimpunan Sfinks seni bina monumen zaman Dinasti Shang tempat ibadat tengah-tengah bandar 8 Pada pendapat anda, bagaimanakah pembinaan bandar terancang memberikan kesan terhadap kehidupan manusia? TP6 SP: 4.1.9 KBAT Menilai Sebuah bandar terancang akan – keselesaan hidup – kesihatan rakyat – kemudahan asas – sistem pengangkutan – pusat kesihatan – keamanan masyarakat – pembangunan – majukan ekonomi – pusat perkhidmatan – perpaduan – kawasan yang sama [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan membawa keselesaan hidup serta menjamin kesihatan rakyat. Hal ini kerana sebuah bandar terancang mempunyai pelbagai kemudahan asas seperti sistem pengangkutan yang baik dan moden serta banyak pusat kesihatan seperti hospital dan klinik dibina. Selain itu, bandar terancang dapat menjamin keamanan rakyat. Sebagai contoh, adanya pengawal keselamatan yang menjaga keselamatan dan keamanan sesuatu kawasan. Bandar terancang juga membantu meningkatkan pembangunan dan memajukan ekonomi negara. Pelbagai pusat perkhidmatan seperti khidmat perbankan dan gedung beli-belah dibina di kawasan bandar terancang. Perpaduan juga dapat diperkukuh apabila masyarakat pelbagai kaum menetap di suatu kawasan yang sama CONTOH .

63 Praktis Objektif 5.1 Empat Lokasi Tamadun Awal Dunia 1 Mengapakah tamadun awal dunia bermula di lembangan sungai? A Tempat penyembahan B Pusat pelancongan C Bekalan makanan D Pusat rekreasi 2 Maklumat berikut berkaitan dengan tamadun awal manusia. Tanah di antara dua sungai Apakah tamadun tersebut? A Tamadun Indus B Tamadun Huang He C Tamadun Mesir Purba D Tamadun Mesopotamia 3 Apakah kerajaan yang dikaitkan dengan maklumat berikut? • Kerajaan terakhir dalam Tamadun Mesopotamia • Runtuh pada tahun 539 SM A Akkad B Asyria C Chaldea D Babylon 4 Binaan berbentuk piramid dalam Tamadun Mesopotamia dipanggil A zigurat B tembok batu C binaan tanah liat D dinding batu bata 5 Apakah tujuan membina dinding besar mengelilingi setiap bandar dalam Tamadun Mesopotamia? A Perhubungan B Perdagangan C Pertahanan D Persaingan m/s 92 Buku Teks m/s 94 Buku Teks m/s 94 Buku Teks m/s 95 Buku Teks m/s 95 Buku Teks 6 Apakah fungsi pembentukan Negara-Kota Ur? A Sebagai pusat hiburan B Sebagai pusat pendidikan C Sebagai pusat penyelidikan D Sebagai pusat perdagangan dan pelabuhan 7 Apakah tanaman yang diusahakan di luar kota Ur? A Teh C Pokok kelapa B Gandum D Kelapa sawit 8 Mengapakah Mesir dikatakan Hadiah Sungai Nil? A Menjadi benteng pertahanan B Membawa lumpur yang subur C Membina lebih banyak piramid D Menjadi penempatan khas Firaun 9 Siapakah yang membuka bandar Memphis? A Raja Mennes B Ramses II C Ramses D Firaun 10 Kerajaan Pertengahan dalam Tamadun Mesir Purba wujud sekitar tahun 2 100 hingga 1 650 SM. Apakah faktor yang membawa kepada kestabilan dan kemakmuran ekonomi kerajaan tersebut? A Kekuatan raja B Sistem pertahanan C Permuafakatan penduduk D Sokongan masyarakat luar 11 Maklumat berikut berkaitan dengan Tamadun Mesir Purba. Kerajaan utara Di manakah terletaknya kerajaan utara di Mesir Purba? A Hilir Sungai Nil B Hulu Sungai Nil C Kawasan berhampiran Sungai Nil D Kawasan perlindungan Sungai Nil m/s 96 Buku Teks m/s 97 Buku Teks m/s 98 Buku Teks m/s 99 Buku Teks m/s 99 Buku Teks m/s 99 Buku Teks Praktis Kendiri Kuiz Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 CONTOH

64 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 12 Peta berikut menunjukkan kawasan Lembah Sungai Indus. U PETUNJUK Lembah Sungai Indus Apakah kegiatan pertanian yang dijalankan oleh masyarakat Tamadun Indus? A Menanam tebu B Menanam buah-buahan C Menanam pokok gandum D Menanam gambir dan lada hitam 13 Apakah bukti menunjukkan perancangan bandar Harappa telah mencapai tahap tamadun yang tinggi? A Pembinaan dinding, benteng dan rumah B Sistem perhubungan yang strategik C Sistem teknologi yang canggih D Sistem pendidikan yang baik 14 Tamadun Indus mengalami kemerosotan pada tahun 1 750 SM. Apakah faktor kemerosotan tersebut? I Berlaku gempa bumi II Serangan orang Aryan III Kelemahan pemimpin IV Kemarau yang panjang A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 15 Maklumat berikut berkait dengan perancangan bandar dalam Tamadun Indus. Kotanya dikelilingi oleh dinding bata yang tebal sepanjang 4.8 km. Apakah tujuan pembinaan dinding bata tersebut? A Mengelakkan banjir B Menjauhi ancaman musuh C Memastikan sempadan terkawal D Melindungi daripada binatang liar m/s 100 Buku Teks m/s 101 Buku Teks m/s 101 Buku Teks m/s 101 Buku Teks Perbandingan Sumbangan 5.2 Tamadun Awal 16 Gambar berikut ialah binaan zigurat dalam Tamadun Mesopotamia. Apakah fungsi binaan tersebut? A Negara kota C Kubu pertahanan B Rumah ibadat D Pusat pendidikan 17 Maklumat berikut berkaitan dengan sistem perundangan dalam Tamadun Mesopotamia. Kod Undang-undang Hammurabi Apakah kepentingan sistem perundangan tersebut? A Menjamin hak rakyat B Menggalakkan perdagangan C Mengelakkan serangan orang luar D Melicinkan pemerintahan dan pentadbiran 18 Apakah sumbangan Tamadun Huang He dalam bidang pertanian? A Penciptaan cangkul dan sabit B Pengenalan bayaran sewa tanah C Penebusgunaan tanah pertanian D Pembahagian musim kepada empat 19 Apakah bukti yang menunjukkan Tamadun Indus mempunyai kebolehan dalam bidang ukuran dan sukatan? A Penghasilan tembaga dan gangsa B Pengiraan nombor berasaskan 60 C Pembinaan batu bata mengikut saiz D Pembahagian masa kepada 60 minit 20 Gambar berikut menunjukkan tulisan hieroglif oleh masyarakat Mesir Purba. Apakah kegunaan tulisan tersebut dalam masyarakat awal Mesir Purba? A Menyimpan rekod B Menghasilkan puisi C Mewujudkan undang-undang D Merakam salasilah pemerintah m/s 105 Buku Teks m/s 108 Buku Teks m/s 109 Buku Teks m/s 110 Buku Teks m/s 110 CONTOH Buku Teks

65 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 Praktis Struktur 1 Tamadun Mesir Purba terletak di lembah Sungai Nil yang merupakan sungai terpanjang di dunia. (a) Apakah kepentingan Sungai Nil kepada masyarakat Mesir Purba? [2 markah] (b) Nyatakan peranan raja dalam Tamadun Mesir Purba bagi memastikan kegemilangan dan kemajuan tamadun tersebut. [4 markah] (c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, mengapakah sesebuah tamadun runtuh? [4 markah] F1 Membawa lumpur berwarna hitam yang subur untuk pertanian F2 Membekalkan sumber makanan/ perikanan F3 Sumber pengangkutan dan perhubungan yang penting F1 Raja Mennes berjaya menawan kerajaan utara F2 Raja Mennes berjaya membuka bandar Memphis F3 Raja Mennes menjadikan Memphis sebagai ibu kota kerajaan F4 Raja dalam Kerajaan Pertengahan menggalakkan kegiatan perdagangan melalui jalan sungai F5 Raja Kerajaan Pertengahan mengadakan hubungan perdagangan dengan Nubia yang terletak di selatan Mesir F6 Raja Mesir juga telah bertindak menghantar tentera bagi melindungi pedagang F7 Firaun dalam Kerajaan Baru telah membentuk pasukan tentera yang kuat bagi mematahkan serangan luar F8 Ramses membina banyak monumen terkenal F1 Serangan orang luar F2 Bencana alam F3 Banjir/ Gempa bumi F4 Penduduk tidak bersatu padu F5 Kelemahan raja/ pemerintah F6 Perang saudara (a) Buku Teks m/s 98 – pertanian – sumber makanan – pengangkutan – perhubungan (b) Buku Teks m/s 99 – kerajaan utara – bandar Memphis – ibu kota – perdagangan – Nubia – hantar tentera – bentuk pasukan tentera – monumen (c) – orang luar – bencana – banjir – penduduk – raja – perang [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan CONTOH

66 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 2 Tamadun Huang He terbina di kedudukan dua sungai utama yang mengalir dari kawasan pergunungan di sebelah barat ke Lautan Pasifik. (a) Namakan kerajaan awal dalam Tamadun Huang He. (i) (ii) [2 markah] (b) Apakah aktiviti utama masyarakat Tamadun Huang He? [4 markah] (c) Pernyataan berikut berkaitan dengan masalah banjir dalam Tamadun Huang He dan masyarakat masa ini. Pernyataan 1 Penduduk di sepanjang Sungai Huang He menghadapi banjir disebabkan limpahan air yang menenggelamkan keseluruhan kampung. Pernyataan 2 Banjir kilat sering mengancam masyarakat terutamanya di kawasan bandar. Pada pendapat anda, mengapakah berlakunya masalah banjir kilat di negara kita? [4 markah] F1 Kerajaan Xia F2 Kerajaan Shang F3 Kerajaan Zhou F1 Pertanian F2 Perusahaan membuat tembikar F3 Membina kapal F4 Menghasilkan varnis F5 Menghasilkan sutera F6 Menghasilkan sulaman/ ukiran F1 Hujan lebat/ Cuaca buruk/ Musim tengkujuh F2 Sistem perparitan yang tidak sistematik F3 Longkang/ Parit tersumbat F4 Pemaju bandar tidak membina longkang/ saliran untuk pengaliran air hujan F5 Tabiat manusia yang suka membuang sampah di meratarata tempat (a) Buku Teks m/s 103 (b) Buku Teks m/s 103 – pertanian – tembikar – kapal – varnis – sutera – sulaman (c) – hujan – perparitan – tersumbat – pemaju bandar – tabiat manusia [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan CONTOH

67 Sejarah Tingkatan 1 Bab 5 Praktis Esei 1 Setiap tamadun awal dunia mempunyai kelebihan dalam bidang masing-masing. (a) Huraikan sistem pemerintahan Tamadun Mesopotamia. [6 markah] (b) Bandingkan kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat tamadun awal dunia daripada aspek pertanian. [8 markah] (c) Berikut ialah pernyataan berkaitan dengan visi negara. Transformasi Negara 2050 Bagaimanakah masyarakat Malaysia pada masa ini dapat mencapai visi tersebut dengan mencontohi sumbangan pencapaian manusia tamadun awal? [6 markah] (a) Buku Teks m/s 108 – Hammurabi – bangunan – cukai – perdagangan – empayar Babylon – Kod Undang-undang – 282 perkara – hal perdagangan (b) Buku Teks m/s 104 – Mesopotamia – berpusat – golongan agama – jumlah tanaman – Mesir Purba – kegiatan utama – petani – sewa tanah – Indus – ekonomi bersepadu – tanaman utama – ternak haiwan – Huang He – sekoi dan padi – gandum dan barli – ternak haiwan (c) – sistem pemerintahan – pemimpin – jentera pentadbiran – kegiatan ekonomi – pasaran globalisasi – sains dan teknologi – jalur lebar – robotik – kesenian dan kesusasteraan – jati diri – bangunan dan kemudahan – lapisan masyarakat – infrastruktur – sistem pendidikan [Mana-mana jawapan munasabah] Panduan Jawapan F1 Mempunyai kerajaan yang kukuh di bawah pemerintahan Hammurabi F2 Telah membina bangunan F3 Memperbaiki sistem pungutan cukai F4 Meningkatkan kegiatan perdagangan F5 Membawa kepada kemakmuran Empayar Babylon F6 Mewujudkan Kod Undang-undang Hammurabi H6a Yang mengandungi 282 perkara H6b Mengandungi hal perdagangan/ kecurian/ denda/ hukuman F1 Tamadun Mesopotamia menjalankan pentadbiran ekonomi secara berpusat H1a Oleh golongan agama dan raja H1b Kerajaan akan menentukan jumlah tanaman dan bilangan petani F2 Tamadun Mesir Purba menjalankan pertanian sebagai kegiatan utama H2a Majoriti penduduk ialah petani H2b Petani membayar sewa tanah kepada raja F3 Tamadun Indus menjalankan sistem ekonomi bersepadu berasaskan pertanian H3a Tanaman utama ialah gandum dan barli H3b Menternak haiwan seperti lembu dan kambing F4 Tamadun Huang He menumpukan pertanian sekoi dan tanaman padi H4a Tanaman utama ialah gandum dan barli H4b Menternak haiwan seperti lembu/ kambing/ ayam/ babi F1 Menaik taraf sistem pemerintahan negara H1a Pemimpin yang berwibawa/ berkaliber H1b Jentera pentadbiran yang cekap F2 Menjalankan pelbagai kegiatan ekonomi H2 Menjurus kepada kehendak pasaran globalisasi/ IR 4.0 C2 e-ekonomi/e-dagang F3 Meningkatkan pencapaian sains dan teknologi H3a Ketercapaian jalur lebar 4G ke seluruh negara H3b Penekanan terhadap robotik/ STEM/ TVET F4 Memperkasakan bidang kesenian dan kesusasteraan H4 Bagi memupuk jati diri yang kukuh/ identiti negara yang maju F5 Pembinaan bangunan dan kemudahan yang bertaraf dunia H5a Untuk semua lapisan masyarakat H5b Ketersampaian kemudahan/ infrastruktur diperluas F6 Menaik taraf sistem pendidikan negara CONTOH

68 6.1 Tamadun Yunani Lokasi dan perkembangannya • Berkembang pada tahun 1 000 SM – 800 SM • Pencetus kepada perkembangan tamadun Eropah • Berkembang di Semenanjung Greece dan pulau-pulau yang bertaburan di Laut Aegean serta Laut Mediterranean • Terkenal dengan negara-kota atau polis Polis • Gabungan bandar utama, bandar kecil dan kawasan kampung • Menjadi ibu kota dan pusat tumpuan masyarakat • Polis terkenal: (a) Athens (negara-kota paling ramai penduduk, 40 000 orang, 2 650 km2 ) (b) Sparta (negara-kota paling luas, 16 000 orang, 8 400 km2 ) (c) Corinth (10 000 orang, 880 km2 ) • Ciri utama: jumlah penduduk yang ramai dan keluasan wilayah • Tanah suci kurniaan Dewa – warganegara mempunyai hak dan tanggungjawab untuk menjaga kepentingannya Acropolis • Terletak di tengah-tengah polis • Pusat komuniti yang dilindungi oleh kubu • Lokasi paling strategik dari segi keselamatan, pentadbiran dan komunikasi • Dilengkapi dengan rumah ibadat, bangunan kerajaan, istana dan rumah golongan bangsawan Agora • Kawasan lapang yang digunakan sebagai tempat pertemuan dan pasar awam Kedudukan negara-kota Olympia Athens Corinth Sparta Greece Crete Laut Mediterranean U Macedonia Thrace Laut Aegean Laut Hitam Acropolis di Athens 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan Pentadbiran Tamadun Yunani • Sistem beraja berasaskan keturunan • Raja dibantu oleh Konsul (golongan bijak pandai) Monarki • Pemerintahan yang dikuasai sebahagian kecil golongan yang berkuasa Oligarki • Pemerintahan yang dikuasai oleh golongan bangsawan Aristokrasi • Pemerintahan yang dikuasai oleh golongan yang zalim dan menindas rakyat Tirani • Pemerintahan yang dipilih oleh rakyat melalui pengundian Demokrasi 6 Bab Peningkatan Tamadun Yunani dan Rom CONTOH

69 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 Demokrasi di Athens • Demokrasi langsung yang bermaksud setiap warganegara terlibat secara langsung dalam perbincangan dan perdebatan bagi menentukan dasar dan peraturan berkaitan dengan Athens, termasuklah ekonomi, sosial dan politik • Pericles (495 – 429 SM) – kuasa rakyat bagi memantapkan sistem demokrasi • Raja Philip menguasai Yunani pada tahun 338 SM – demokrasi menjadi lemah dan terhapus Ciri-ciri Demokrasi di Athens Majlis Majistret Juri Dewan Perhimpunan Keanggotaan Fungsi Dewan Perhimpunan • Semua warganegara lelaki Athens • Setiap warganegara berpeluang memegang jawatan selama enam bulan hingga setahun • Bersidang sekurang-kurangnya tiga kali sebulan • Semua warganegara dibenarkan menghadiri perhimpunan • Melantik Ahli Majlis • Menggubal undang-undang • Membuat deklarasi peperangan • Mengadakan perjanjian dengan negara lain bagi melicinkan hubungan antarabangsa kedua-dua pihak • Membincangkan hal kewangan dan percukaian • Menerima duta dari negara asing Majlis/ Majlis 500 • Ahli dilantik oleh Dewan Perhimpunan • 500 orang ahli dengan keahlian selama dua tahun • 500 orang ahli ini akan dipecahkan kepada 10 jawatankuasa (Prytany) • Pemilihan pengerusi dilakukan pada setiap kali persidangan • Melaksanakan keputusan Dewan Perhimpunan • Mengendalikan jabatan-jabatan kerajaan • Kuasa tidak mengatasi kuasa Dewan Perhimpunan Majistret • Warganegara Athens • 6 000 orang ahli • 200 hingga 500 orang merupakan hakim • 10 orang jeneral tentera menganggotai badan ini • Merupakan kakitangan kerajaan • Melaksanakan dasar-dasar yang telah diputuskan oleh Majlis • Mengurus hal-ehwal pendidikan, percukaian dan sebagainya Juri • 101 hingga 1 001 orang berdasarkan keseriusan kes yang sedang dibicarakan • Perbicaraan diketuai oleh pengerusi • Menjadi pemutus kepada sesuatu kes • Pesalah akan merayu terus kepada warganegara • Kuasa pengadilan terletak dalam tangan warganegara Pemerintahan dan Pentadbiran di Sparta • Sistem pemerintahan dan pentadbiran bersifat monarki terhad • Dua orang raja memerintah Sparta bersama-sama bagi mengelakkan seorang daripada raja bertindak kejam (keluarga Eurypontids dan Agiads) • Dewan Perhimpunan dan Majlis membantu urusan pentadbiran raja • Dewan Perhimpunan mempunyai 10 000 orang ahli dan lima orang pegawai dilantik sebagai ephors • Ephors memastikan raja tidak memerintah secara mutlak • Majlis mempunyai 28 orang dewasa dan berusia melebihi 60 tahun • Keahlian Majlis seumur hidup CONTOH

70 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 • Penekanan kepada disiplin ketenteraan • Kanak-kanak seawal usia tujuh tahun dan kaum wanita akan dilatih menjadi tentera • Kaum wanita turut menjalani latihan fizikal dan diajar berlari, bertinju, menari dan menyanyi • Penekanan terhadap aspek disiplin dan taat setia kepada negara-kota menjadi asas perkembangan Sparta • Sanggup berkorban demi mempertahankan kedaulatan • Sparta berjaya mengalahkan Persia dalam pertempuran di Salamis pada tahun 480 SM 6.3 Tamadun Rom Lokasi dan Perkembangannya • Terletak di Lembah Latium, berhampiran Sungai Tiber • Lembah Latium yang subur sesuai untuk aktiviti pertanian • Sungai Tiber menjadi sumber air utama penduduk dan laluan utama untuk berlayar ke laut • Tiga zaman dalam Tamadun Rom, iaitu Zaman Beraja, Zaman Republik dan Zaman Empayar • Mencapai tahap kegemilangan pada era Pax Romana • Tiga kelompok masyarakat, iaitu Patrician (atasan), Plebian (petani, artisan, peniaga) dan golongan hamba 6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom Faktor kemajuan seni bina Tamadun Rom • Kepakaran • Pendidikan • Dasar pemerintahan • Kewangan • Teknologi • Sumber alam • Buruh Marco Vitrunius • Arkitek yang mengarang buku tentang seni bina, iaitu On Architecture Marcus Visanius Agrippa • Pentadbir • Kerajaan memberikan bantuan kewangan Gabungan teknologi Yunani dan Rom • Penggunaan simen dan penekanan kepada aspek ketahanan dan nilai estetika Pendidikan • Sistem pendidikan yang praktikal melahirkan golongan warganegara yang mahir dalam pelbagai bidang Ciri-ciri Pembinaan Bangunan dalam Tamadun Rom Colosseum • Binaan ini dimulakan oleh Raja Vespian dan diselesaikan oleh anaknya, Titus • Binaan yang melambangkan keagungan Tamadun Rom • Dijadikan tempat mengadakan persembahan dan pertandingan bersaiz besar (gladiator) • Mampu memuatkan 50 000 orang pada satu-satu masa • Mempunyai sistem pengurusan penonton yang setanding dengan stadium pada zaman moden • Terdapat 80 pintu masuk • Tempat duduk penonton dibina bertingkat-tingkat Ketinggian: 50 m panjang, 156 m lebar Keluasan: 2.5 hektar Tentera Sparta sedang berperang J8-01 U Laut Mediterranean Laut Hitam Laut Kaspia MESIR Merah Laut ARAB SEPANYOL BRITAIN Petunjuk Empayar Rom Empayar Rom CONTOH

71 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 Pantheon • Binaan berkubah terbesar di dunia • Sebagai tempat penyembahan dewa-dewi • Awalnya dibina oleh Marcus Visanius Agrippa namun musnah dalam kebakaran • Dibangunkan semula oleh Maharaja Hadrian • Gaya binaan zaman Yunani (bahagian hadapan yang mempunyai tiang yang kukuh) • Atap merupakan kubah bersaiz besar dengan diameter 43 meter • Dinding dibina daripada batu-bata yang dilepa dengan simen • Puncaknya mempunyai ruang terbuka yang dikenali sebagai Oculus yang membolehkan cahaya masuk Ukuran Oculus: 13 m lebar Keratan rentas Pantheon Bumbung dengan struktur melengkung Kubah berbentuk bulat Penggunaan marmar Batu dilepa dengan simen Penggunaan siling Saiz yang besar Tiang gaya Yunani Hiasan dalaman Akueduk • Sistem perancangan dan pengawalan air yang sistematik • Berfungsi membekalkan air ke rumah kediaman dan disalurkan ke tempat mandi awam serta binaan-binaan utama di Rom termasuklah ke Colosseum semasa acara gladiator diadakan • Marcus Agrippa – jurutera Rom yang membina akueduk • Akueduk dibina berdasarkan kajian mendalam terhadap aspek mutu sumber air yang ada, aliran air dan lokasinya • Akueduk termasyhur ialah Pont du Gard di Perancis yang mempunyai tiga tingkat Akueduk pertama di Aqua CONTOH Appia sepanjang 16 km

72 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 Amfiteater • Merupakan Colosseum mini atau sebuah gelanggang terbuka • Digunakan untuk membuat persembahan seni, pertunjukan dan gladiator • Kira-kira 230 amfiteater dibina di seluruh empayar Rom • Amfiteater yang terkenal: – El Djem, Tunisia (memuatkan 16 000 orang) – Arles, Perancis (memuatkan 20 000 orang) Berbentuk lingkaran dan pelbagai saiz – kapasiti penonton berbeza Jalan raya Rom • Tujuan: – Menghubungkan bandar-bandar utama bagi memudahkan pergerakan tentera – Sebagai sistem pengangkutan • Dibina berlapis-lapis menggunakan batu besar, batu kecil dan batu kerikil supaya tahan dan kuat menahan beban serta pergerakan pasukan tentera • Terdapat batu tanda bagi menunjukkan jarak satu kawasan dengan kawasan yang lain • Longkang dibina di tepi jalan raya bertujuan mengalirkan air bagi mengelakkan air bertakung di atas jalan raya Luas: 4 kaki (1.3 m) tebal dan 20 kaki (6.7 m) lebar Tembok pertahanan • Tujuan: – Melindungi Tamadun Rom daripada serangan musuh – Menjadi tembok pemisah antara kawasan yang terletak di bawah kekuasaan Rom dengan kawasan yang bukan wilayah Rom • Menggunakan batu yang disusun memanjang serta mencapai ketinggian sehingga lima meter • Terdapat kubu kecil (milecastel) yang menempatkan tentera yang mengawal tembok • Tembok terkenal ialah tembok Hadrian di Britain yang dibina oleh Maharaja Hadrian Tembok Hadrian Panjang: 117 km Tinggi : 5 m Tempat mandi awam • Dikenakan bayaran tertentu • Dilengkapi pelbagai kemudahan seperti tandas, ruang mandi, ruang mengurut, perpustakaan, bilik rehat dan bersenam • Ruang mandi yang berasingan, iaitu mandi air panas, sejuk, suam dan berwap • Tempat mandi awam terkenal ialah Caracalla di Rom yang didirikan oleh Maharaja Caracalla (boleh memuatkan 1 500 orang pada satu-satu masa) Boleh digunakan oleh semua orang dan dikenakan bayaran tertentu CONTOH

73 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 MODUL PBD Praktis Intensif 6.1 Tamadun Yunani 1 Namakan negara-kota dalam Tamadun Yunani berdasarkan peta berikut. TP1 SP: 4.2.1 Buku Teks m/s 118 Athens Sparta Olympia Corinth 65-01 A B C D U Laut Hitam Laut Mediterranean CRETE GREECE MACEDONIA THRACE Laut Aegean Label Negara-kota A Olympia B Sparta C Corinth D Athens Info Digital 6.1 CONTOH

74 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 2 Isi tempat kosong berikut yang berkaitan dengan Tamadun Yunani berdasarkan pilihan jawapan yang diberikan. TP1 SP: 4.2.1 Buku Teks m/s 118 - 119 pasar awam golongan bangsawan penternakan rumah ibadat acropolis bangunan kerajaan pertanian pusat komuniti tempat pertemuan istana (a) Acropolis (i) Merupakan yang paling strategik. (ii) Dilengkapi dengan , , dan rumah . pusat komuniti rumah ibadat bangunan kerajaan istana golongan bangsawan (b) Agora (i) Kawasan lapang yang digunakan sebagai dan . tempat pertemuan pasar awam (c) Kawasan kampung (i) Terletak di luar kawasan . (ii) Penduduknya menjalankan aktiviti dan . acropolis pertanian penternakan Info 6 3 Nyatakan ciri-ciri polis dalam Tamadun Yunani. TP2 SP: 4.2.1 Buku Teks m/s 118 - 119 Ciri-ciri polis dalam Tamadun Yunani (a) Merupakan gabungan tiga komponen, iaitu bandar utama , bandar kecil dan kawasan kampung . (b) Menjadi ibu kota dan pusat tumpuan masyarakat . (c) Tiga polis yang terkenal ialah Athens , Sparta dan Corinth . (d) Setiap polis merupakan tanah suci kurniaan Dewa . CONTOH

75 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan Pentadbiran Tamadun Yunani 4 Lengkapkan rajah berikut bagi menerangkan sistem pemerintahan yang diamalkan di negara-kota Tamadun Yunani. TP2 SP: 4.2.2 Buku Teks m/s 120 Sistem pemerintahan di negara-kota Tamadun Yunani (a) Sistem beraja berasaskan . Raja dibantu oleh yang terdiri daripada golongan . Monarki keturunan Konsul bijak pandai (b) Pemerintahan yang dikuasai oleh sebahagian kecil . Oligarki golongan yang berkuasa (c) Pemerintahan yang dikuasai oleh . Aristokrasi golongan bangsawan (d) Pemerintahan yang dikuasai oleh golongan yang dan . Tirani zalim menindas rakyat (e) Pemerintahan yang dipilih oleh melalui . Demokrasi rakyat pengundian bijak pandai Aristokrasi golongan bangsawan Demokrasi Monarki Oligarki zalim pengundian rakyat keturunan golongan yang berkuasa Konsul menindas rakyat Tirani Info Digital 6.2 Tarsia 6 CONTOH

76 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 5 Bulatkan tokoh bagi setiap tahap perkembangan sistem demokrasi di Athens. TP3 SP: 4.2.2 Buku Teks m/s 120 - 121 Peta Titi Tahap Tokoh as as (a) Pengasasan (b) Kemuncak (c) Pengakhiran u Acropolis u Raja Philip u Solon u Solon u Raja Philip u Pericles u Ephors u Raja Philip u Marco Vitruvius 6 Jelaskan keanggotaan dan fungsi Dewan Perhimpunan di Athens. TP4 SP: 4.2.2 Buku Teks m/s 122 - 123 Peta Dakap Dewan Perhimpunan (a) Keanggotaan Dewan Perhimpunan (b) Fungsi Dewan Perhimpunan (i) Berperanan melantik sebagai sebahagian sistem pentadbiran yang wujud. (ii) bagi memastikan keadilan dapat dilaksanakan dengan adil. (iii) Membuat bagi mempertahankan kedaulatan. (iv) Perjanjian dengan negara lain bagi kedua-dua belah pihak. (v) Membincangkan hal dan bagi mengukuhkan ekonomi. (vi) Menerima dari negara asing bagi mengukuhkan antara kedua-dua pihak. Ahli Majlis Menggubal undang-undang deklarasi peperangan melicinkan hubungan antarabangsa kewangan percukaian duta hubungan (i) Terdiri daripada . (ii) Setiap warganegara berpeluang selama hingga . (iii) Bersidang sekurang-kurangnya . (iv) Semua warganegara dibenarkan . semua warganegara lelaki Athens memegang jawatan enam bulan setahun tiga kali menghadiri sebulan perhimpunan Uji Diri 9 CONTOH

77 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 7 Gariskan jawapan yang betul bagi ciri-ciri pemerintahan dan pentadbiran di Sparta. TP4 SP: 4.2.2 Buku Teks m/s 125 Ciri-ciri pemerintahan dan pentadbiran di Sparta (a) Bersifat [ aristokrasi ; monarki terhad ] (c) Kedua-dua pemerintah datang daripada keluarga [ Agiads dan Eurypontids ; Ephors dan Eurypontids ] (b) Terdapat [ dua orang pendeta ; dua orang raja ] yang memerintah bersama-sama bagi mengelakkan salah seorang daripadanya [ bertindak kejam ; bertindak pantas ] 8 Jelaskan dua badan yang membantu urusan pentadbiran raja di Sparta. TP4 SP: 4.2.2 Buku Teks m/s 125 Peta Dakap Majlis Urusan pentadbiran raja di Sparta Dewan Perhimpunan (a) Mempunyai . (b) orang pegawai dilantik sebagai . (c) berfungsi . 10 000 orang ahli Lima ephors Ephors memastikan raja tidak memerintah secara mutlak (d) Mempunyai . (e) Berusia . (f) Keahlian Majlis . 28 orang dewasa melebihi 60 tahun CONTOH seumur hidup

78 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 6.3 Tamadun Rom 9 Lorekkan empayar Rom pada peta berikut. TP1 SP: 4.2.1 Buku Teks m/s 127 10 Nyatakan tiga zaman dalam Tamadun Rom berdasarkan jangka masa yang diberikan. TP1 SP: 4.2.1 Buku Teks m/s 127 Peta Titi Zaman Jangka masa (a) (b) (c) as as 753 – 509 SM 509 – 27 SM 27 SM – 476 M Zaman Beraja Zaman Republik Zaman Empayar 11 Lengkapkan rajah berikut dengan menyatakan kelompok masyarakat dalam Tamadun Rom. SP: 4.2.1 Buku Teks m/s 127 (a) (b) (c) Patrician Plebian Golongan hamba Info Digital 6.3 CONTOH

79 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom 12 Jelaskan faktor-faktor kemajuan seni bina dalam Tamadun Rom. TP3 SP: 4.2.3 Buku Teks m/s 128 Peta Dakap Faktor-faktor kemajuan seni bina dalam Tamadun Rom (a) Kemunculan arkitek seperti yang mengarang buku terkenal tentang seni bina, iaitu . (b) yang praktikal telah melahirkan warganegara yang mahir dalam pelbagai bidang. (c) Perkembangan pesat seni bina disokong oleh pihak pentadbir seperti . (d) Kerajaan memberikan agar projek yang dirancang dapat berjalan lancar. (e) Penggunaan dan penekanan kepada aspek ketahanan dan . (f) Golongan buruh yang sebahagian besarnya terdiri daripada kalangan . Kepakaran Kewangan Pendidikan Teknologi Buruh Dasar pemerintahan Marco Vitruvius On Architecture Sistem pendidikan Marcus Visanius Agrippa bantuan kewangan simen nilai estetika hamba Info Digital 6.4 CONTOH

80 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 13 Buat kajian tentang seni bina berikut. Kemudian, tulis satu laporan dan bentangkan di dalam kelas dengan menggunakan pelbagai bentuk persembahan. TP6 KBAT Menganalisis, Menilai, Menjana Idea Tugasan anda hendaklah mengandungi aspek berikut: (a) Tajuk laporan (b) Nama kumpulan dan senarai ahli kumpulan (c) Isi kandungan: (i) Pengenalan – menjelaskan tujuan pembinaan binaan tersebut (ii) Menyenaraikan ciri-ciri reka bentuk seni bina tersebut (iii) Menyatakan peranan dan fungsi seni bina tersebut kepada negara (iv) Menghuraikan kepentingan seni bina tersebut sebagai lambang intelektual negara (v) Membuat rumusan/ kesimpulan (vi) Menyenaraikan sumber rujukan Jawapan murid CONTOH