Sejarah T1

81 Praktis Objektif 6.1 Tamadun Yunani 1 Maklumat berikut berkaitan dengan Tamadun Yunani. Agora Apakah fungsi tempat tersebut? A Negara-kota C Rumah ibadat B Pasar awam D Sistem saliran 2 Apakah kegiatan ekonomi penduduk kampung yang tinggal di luar kawasan acropolis? I Pertanian II Penternakan III Perdagangan IV Memungut hasil hutan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 3 Mengapakah penduduk Yunani bertanggungjawab menjaga hak dan kepentingan setiap polis? A Merupakan pusat pentadbiran B Menjaga keselamatan negara kota C Merupakan tanah suci kurniaan Dewa D Menjadi kawasan perlindungan daripada musuh Peningkatan Pemerintahan dan 6.2 Pentadbiran Tamadun Yunani 4 Sistem aristokrasi ialah salah satu sistem yang diamalkan dalam Tamadun Yunani. Golongan manakah yang menguasai pemerintahan dalam sistem tersebut? A Raja C Pendeta B Konsul D Bangsawan 5 Maklumat berikut menerangkan sistem pemerintahan di Athens. Sistem pemerintahan yang dikuasai oleh sebahagian kecil golongan yang berkuasa. Apakah sistem pemerintahan tersebut? A Tirani C Monarki B Oligarki D Aristokrasi m/s 118 Buku Teks m/s 119 Buku Teks m/s 119 Buku Teks m/s 120 Buku Teks m/s 120 Buku Teks 6 Antara berikut, manakah kuasa Dewan Perhimpunan dalam Tamadun Yunani? I Mahkamah orang awam II Mengendalikan jabatan kerajaan III Menguruskan hal ehwal keagamaan IV Mengeluarkan deklarasi peperangan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 7 Maklumat berikut berkaitan dengan Dewan Perhimpunan di Athens. • Anggotanya terdiri daripada semua warganegara lelaki Athens • Setiap warganegara berpeluang memegang jawatan selama enam bulan hingga setahun Antara berikut, yang manakah merupakan fungsi Dewan Perhimpunan? I Mengendalikan jabatan kerajaan II Mengadakan perjanjian dengan negara lain III Membincangkan hal kewangan dan percukaian IV Menguruskan hal ehwal pendidikan dan keagamaan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 8 Rajah berikut menunjukkan ciri-ciri demokrasi di Athens. Dewan Perhimpunan Majlis X Juri Apakah fungsi X? A Melantik ahli Majlis B Bertanggungjawab dalam hal berkaitan keadilan C Melaksanakan dasar-dasar yang telah diputuskan oleh Majlis D Membuat deklarasi peperangan bagi mempertahankan kedaulatan Athens m/s 122 Buku Teks m/s 123 Buku Teks m/s 124 Buku Teks Praktis Kendiri Kuiz Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 CONTOH

82 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 9 Maklumat berikut berkaitan dengan badan pemerintahan dalam Tamadun Yunani. • Terdiri daripada 500 orang • Dipecahkan kepada 10 jawatankuasa Maklumat tersebut berkaitan dengan A Dewan Perhimpunan B Majistret C Majlis D Juri 10 Mengapakah terdapat dua orang raja yang bersama-sama terlibat dalam pemerintahan di Sparta? A Mengelakkan berlaku kekejaman B Mengembangkan perluasan kuasa C Memastikan tiada perebutan kuasa D Mengukuhkan waris keturunan raja 11 Maklumat berikut berkaitan dengan situasi yang terdapat di Sparta. Kaum wanita menjalani latihan fizikal dan diajar berlari, bertinju, menyanyi dan menari di hadapan khalayak ramai. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat daripada maklumat tersebut? A Kebebasan bersuara dan hak asasi B Kesungguhan dalam aktiviti kesenian C Kepentingan mempertahankan negara D Keterbukaan menyuarakan pandangan 6.3 Tamadun Rom 12 Siapakah yang tergolong dalam kelompok Plebian? A Raja B Hamba C Peniaga D Bangsawan Peningkatan Seni Bina dalam 6.4 Tamadun Rom 13 Rom sangat terkenal dalam bidang seni bina. Apakah peranan kerajaan dalam memastikan bidang tersebut berkembang? A Mewujudkan keamanan B Memberi bantuan kewangan C Mengimport bahan binaan bermutu D Membawa masuk golongan pengukir m/s 124 Buku Teks m/s 125 Buku Teks m/s 126 Buku Teks m/s 127 Buku Teks m/s 128 Buku Teks 14 Antara berikut, yang manakah merupakan ciri binaan Pantheon dalam Tamadun Rom? I Penggunaan siling II Penggunaan marmar III Tiang hadapan gaya Rom IV Kubah bentuk melengkung A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 15 Gambar berikut menunjukkan seni bina Pantheon yang terkenal dalam Tamadun Rom dan masih kekal hingga kini. Apakah fungsi seni bina tersebut? A Membuat persembahan seni B Tempat menyembah dewa-dewi C Kubu pertahanan Tamadun Rom D Tempat menyimpan air untuk disalurkan ke rumah kediaman 16 Jalan raya di Rom dibina secara berlapis-lapis dengan menggunakan batu besar supaya tahan dan kuat untuk menahan beban. Mengapakah jalan raya itu dibina sedemikian? A Pengawalan air apabila banjir B Penggunaan buruh yang ramai C Pembinaan melibatkan kos tinggi D Pergerakan tentera menjadi mudah 17 Gambar berikut merupakan tempat mandi awam dalam Tamadun Rom. Apakah kepercayaan yang dikaitkan dengan pembinaan tersebut? A Kemahiran teknologi B Kepentingan kebersihan C Kepercayaan keagamaan D Pemeliharaan alam sekitar m/s 129 Buku Teks m/s 130 Buku Teks m/s 132 Buku Teks m/s 133 Buku Teks CONTOH

83 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 Praktis Struktur 1 Tamadun Yunani berkembang di Semenanjung Greece dan pulau-pulau yang bertaburan di Laut Aegean serta Laut Mediterranean. (a) Nyatakan dua buah negara-kota yang terdapat dalam Tamadun Yunani. (i) (ii) [2 markah] (b) Huraikan tempat berikut: (i) Acropolis [2 markah] (ii) Agora [2 markah] (c) Apakah ciri-ciri bandar lestari dalam konteks perkembangan masyarakat pada masa kini? KBAT [4 markah] F1 Mempunyai jaringan pengangkutan yang meluas H1 Darjah ketersampaian yang tinggi F2 Dilengkapi dengan prasarana H2 Hospital 24 jam/ pusat pendidikan/ pusat masyarakat F3 Bandar dalam taman H3 Terdapat pokok-pokok hijau F4 Jaringan komunikasi yang pantas dan luas H4 Wi-fi percuma/ rangkaian 4G/ 5G F1 Corinth F3 Sparta F2 Olympia F4 Athens F1 Pusat komuniti yang dilindungi kubu F2 Lokasi strategik F3 Dilengkapi dengan rumah ibadat/ bangunan kerajaan/ istana/ rumah bangsawan F1 Tempat pertemuan F2 Pasar awam (a) Buku Teks m/s 118 (b) Buku Teks m/s 118 (i) – komuniti – lokasi – rumah ibadat (ii) – pertemuan – awam (c) – pengangkutan – darjah ketersampaian – prasarana – hospital 24 jam – bandar – pokok hijau – komunikasi – wi-fi [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan CONTOH

84 Sejarah Tingkatan 1 Bab 6 Praktis Esei 1 Tamadun Rom terkenal dengan kepakaran dalam bidang seni bina. (a) Jelaskan faktor-faktor yang mendorong kemajuan seni bina dalam Tamadun Rom. [6 markah] (b) Terangkan seni bina Colosseum dalam Tamadun Rom. [6 markah] (c) Cadangkan langkah-langkah yang perlu diambil oleh kerajaan untuk meningkatkan kemajuan seni bina di negara kita. KBAT [8 markah] F1 Melakukan pertukaran teknologi/ kepakaran dengan negara lain H1 Yang telah mencapai kegemilangan dalam bidang seni bina C1 Contohnya Dubai yang mempunyai Burj Khalifa F2 Menawarkan lebih banyak kursus seni bina/arkitek di kolej/ universiti H2 Dalam bidang perancangan/ perumahan/ susun atur F3 Menarik minat generasi muda untuk terlibat dalam bidang seni bina H3 Memberikan biasiswa pelajaran/ subsidi kos pendidikan/ pinjaman F4 Mengadakan program pertukaran pelajar ke negara maju yang lain H4 Bagi mempelajari kepakaran di negara tersebut F5 Menarik pelabur-pelabur asing melabur dalam sektor pembinaan H5 Dengan memberikan potongan cukai yang istimewa (a) Buku Teks m/s 128 – kepakaran – arkitek – On Architecture – pendidikan – praktikal – mahir – dasar – Marcus Visanius Agrippa – kewangan – kerajaan – teknologi – gabungan teknologi – penggunaan simen – sumber alam – buruh – hamba (b) Buku Teks m/s 130 – persembahan – pertandingan – ketinggian – luas – arena – 50 000 orang – pintu masuk – tempat duduk – Raja Vespian – Titus (c) – teknologi – kegemilangan – kursus – pelbagai bidang – generasi muda – biasiswa – pertukaran pelajar – pelajari kepakaran – pelaburan asing – potongan cukai [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan F1 Kepakaran H1a Kemunculan arkitek/ Marco Vitruvius H1b Mengarang buku On Architecture F2 Pendidikan H2a Sistem pendidikan yang praktikal H2b Melahirkan warganegara yang mahir F3 Dasar pemerintahan C3 Seperti Marcus Visanius Agrippa F4 Kewangan H4 Bantuan kewangan diberikan oleh kerajaan agar projek berjalan lancar F5 Teknologi H5 Gabungan teknologi Zaman Yunani dengan Rom C5 Seperti penggunaan simen/ penekanan aspek ketahanan/ estetika F6 Sumber alam F7 Buruh H7 Sebahagian besar terdiri daripada hamba F1 Tempat mengadakan persembahan F2 Pertandingan bersaiz besar C2 Seperti gladiator F3 Ketinggian mencapai 50 meter panjang, lebar 156 meter H3a Luas seluruh kawasan 2.5 hektar H3b Kawasan arena seluas 85 meter × 54 meter H3c Mampu memuatkan 50 000 orang F4 Terdapat 80 pintu masuk H4 Serta tempat duduk yang bertingkat-tingkat F5 Binaan dimulakan oleh Raja Vespian dan diselesaikan oleh anaknya, Titus CONTOH

85 7.1 Tamadun India Lokasi dan Perkembangannya • Berlaku perubahan dalam perkembangan Tamadun India selepas Tamadun Indus berakhir • Pusat tamadun beralih ke Lembah Ganges • Perkembangan di sekitar Lembah Ganges membawa kepada kemunculan kerajaan-kerajaan kecil (janapada) • Kemudiannya membentuk kerajaan yang lebih besar (mahajanapada) • Magadha muncul sebagai kuasa penting yang berjaya menguasai kerajaan lain di India • Kedudukan Magadha yang strategik membolehkannya mengawal laluan perdagangan utama di Sungai Ganges • Magadha berperanan penting dalam sistem politik di India melalui perluasan kuasa • Menjadi asas kepada kewujudan Dinasti Nanda, Maurya dan Gupta Magadha Magadha S. S. Ganges Indus TELUK CAMBAY TELUK BENGGALA U Kerajaan-kerajaan Mahajanapada TELUK CAMBAY TELUK BENGGALA U Asmak Anga Kuru Kosal Gandhar Kamboj Kashi Magadha Malla Vrijji Vatsa Matsya Sursena Panchal Chedi Avanti S. S. Ganges Indus Banjaran Himalaya Perluasan Kuasa dalam Tamadun India Faktor Perluasan Kuasa Kekuatan ketenteraan Mempunyai pasukan tentera yang kuat untuk mempertahankan negara daripada serangan musuh. Dasar pemerintahan Pemerintahan yang diketuai oleh raja menentukan dasar perluasan kuasa sesuatu kerajaan. Sumber manusia Sumber manusia yang cukup menjamin sesebuah kerajaan ditadbir dengan baik dan berkesan. Diplomasi keagamaan Aspek keagamaan dan kemanusiaan berperanan dalam memperluas kuasa dan pengaruh kerajaan. Kewangan Mendapat pembiayaan secukupnya daripada perbendaharaan kerajaan. 7 Bab Peningkatan Tamadun India dan China CONTOH

86 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 Bentuk Perluasan Kuasa dalam Tamadun India 1 Fizikal • Perluasan kuasa dilakukan dengan kekuatan ketenteraan – 20 000 kavalri – 200 000 infantri – 3 000 tentera bergajah • Empayar Nanda menganjur dari wilayah Bengal (timur) hingga ke Punjab (barat) serta wilayah Deccan • Pusat pemerintahan: Pataliputra TELUK CAMBAY TELUK BENGGALA Vidisha Mathura Pataliputra Pundravardhana U Dinasti Nanda • Perluasan kuasa dilakukan dengan kekuatan ketenteraan (Chandragupta Maurya dan Asoka) – 30 000 kavalri – 600 000 infantri – 9 000 tentera bergajah • Empayar Maurya meliputi wilayah Bengal (timur) hingga Hindu Kush (barat) • Pusat pemerintahan: Pataliputra TELUK CAMBAY TELUK BENGGALA U Nellore ANDHRA Tamralipti Champa Harappa PAROPANISADAI ARACHO SIA Mohenjo-Daro Pataliputra SURASHTRA PULINDAS PITINIKAS S. Godaveri S. Ganges S. Narbada S. Indus Banjaran Himalaya S. Mahanadi KALINGA RASHTRIKAS Dinasti Maurya • Perluasan kuasa dilakukan dengan kekuatan ketenteraan (Chandragupta I) • Empayar Gupta menganjur dari Punjab hingga ke Bengal • Pusat pemerintahan: Pataliputra TELUK CAMBAY TELUK BENGGALA U Banjaran Himalaya Pataliputra Vaisali S. Indus Dinasti Gupta Kavalri: tentera berkuda Infantri: tentera berjalan kaki • Kalvari • Infantri • Tentera bergajah 2 Keagamaan • Tidak bergantung pada sempadan wilayah yang tetap, sebaliknya merentas sempadan • Selepas Perang Kalinga, Asoka (Dinasti Maurya) menghentikan usaha perluasan kuasa secara fizikal • Lebih menumpukan kepada pengembangan agama Buddha • Peraturan dan undang-undang yang telah ditetapkan diukir pada tiang batu (Tiang Asoka) yang diletakkan di kawasan strategik bagi mengukuhkan pembinaan negara • Ketika zaman Gupta, penekanan diberikan kepada agama Hindu sehingga mengalami perkembangan yang sangat pesat • Raja Samudragupta meminati puisi-puisi berbentuk keagamaan sehingga dikenali sebagai Kaviraja (raja penyair) • Penekanan kepada agama Hindu membolehkan zaman Gupta dikenalisebagai zaman keemasan dalam agama Hindu CONTOH

87 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 7.2 Tamadun China Lokasi dan Perkembangannya • Muncul di sekitar Lembah Sungai Huang He • Kawasan yang subur dan strategik sesuai dijadikan pusat kerajaan • Dinasti Qin menjadi kerajaan paling utama di China semasa pemerintahan Raja Zheng (Maharaja Shi Huangdi – bertanggungjawab menyatukan China) • Dinasti Qin berpusat di Xianyang • Mempunyai wilayah yang luas meliputi bahagian utara hingga ke Gurun Gobi dan selatan China bersempadan dengan Vietnam • Dinasti Han diasaskan oleh Liu Bang (Maharaja Gaozu) yang membentuk wilayah yang luas meliputi utara China, sempadan Vietnam (selatan) dan bahagian utara Korea (timur) serta Turkestan (barat) • Terbahagi kepada dua tahap, iaitu – Han Awal (pusat pemerintahan di Chang’an) – Han Akhir (pusat pemerintahan di Loyang) • Dinasti Han semasa pemerintahan Maharaja HanWu Dimenunjukkan peningkatan dalambidang perdagangan melalui pembukaan Laluan Sutera (laluan perdagangan daratan yang terpanjang di dunia), bidang pentadbiran dan bidang sosial Empayar Dinasti Qin Petunjuk CHINA Dinasti Qin Xianyang (Chang’an-Xi’an) Tembok Besar U Empayar Dinasti Han Petunjuk CHINA Dinasti Han Loyang Chang’an Tembok Besar U Maharaja Shi Huangdi Maharaja Han Wu Di Laluan Sutera U Petunjuk Laluan Sutera CHINA ARAB INDIA AFRIKA PARSI Chang’an Damsyik Konstantinople EMPAYAR ROM Kashgar Dunhuang CONTOH Merv

88 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 Perkembangan Pendidikan dalam Tamadun China Konfusius • Karya terkenal – Lun Yu – Analects • Ajaran Konfusianisme kekal hingga kini • Menekankan aspek pemahaman perundangan • Mengutamakan ketegasan undang-undang bagi mengawal tingkah laku manusia Han Fei Zi (Dinasti Qin) Cai Lun (Dinasti Han) • Teknologi pembuatan kertas daripada campuran kulit pokok, serpihan rami kain dan jaring • Penubuhan sekolah tinggi di Chang’an • Penekanan kepada pembelajaran ajaran Konfusianisme • Penubuhan sekolah yang sama pada peringkat daerah dan wilayah • Lulus peperiksaan perkhidmatan awam • Mengekalkan ajaran Konfusianisme • Membezakan golongan elit dengan golongan rakyat • Memilih pegawai kerajaan • Memupuk nilai moral dan etika Matlamat Sistem Pendidikan Tahap Sistem Pendidikan Pendidikan rendah Menghafal tulisan serta buku suci tanpa perlu memahami maknanya. Pendidikan menengah Tumpuan kepada aspek menulis karangan dan sajak. Pendidikan tinggi Menterjemah/ menginterpretasikan buku suci serta pelajaran berkaitan etika upacara, adat istiadat dan tanggungjawab rakyat kepada raja dan negara. Peperiksaan • Peperiksaan membolehkan seseorang menerima penghormatan dan meningkatkan taraf sosial ke arah kehidupan yang lebih baik • Sistem peperiksaan yang awal mula diperkenalkan ketika pemerintahan Maharaja Wu dalam Dinasti Han pada tahun 29 SM • Dimansuhkan oleh Maharani Dowager Cixi pada tahun 1905 Ciri-ciri Sistem Peperiksaan Perkhidmatan Awam • Peperiksaan yang sangat kompetitif • Hanya lelaki dibenarkan menduduki peperiksaan tanpa mengira latar belakang dan status sosial • Mengekalkan tradisi dan budaya China terutamanya ajaran Konfusianisme • Larangan terhadap sebarang bentuk perubahan bagi mengekalkan keaslian tradisi China • Calon yang berpotensi akan menerima tajaan daripada penduduk kampung • Berjaya dalam peperiksaan dan menaikkan nama, keluarga, kaum dan kampung • Sistem peperiksaan dikawal dengan ketat • Calon yang meniru akan dikenakan hukuman • Calon akan dikurung sebelum peperiksaan berlangsung bagi mengelakkan penipuan • Calon yang lulus dengan cemerlang akan diserapkan dalam sistem perkhidmatan kerajaan • Peperiksaan berkisar pada kandungan buku: (a) Empat Buku (The Four Books) (b) Lima Kitab (The Five Classics) yang dikenali sebagai Sembilan Buku Suci CONTOH

89 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 Tiga Tahap Peperiksaan Perkhidmatan Awam Tahap pertama (Xiucai) Tahap kedua (Juren) Tahap ketiga (Jinshi) • Dijalankan pada peringkat daerah • Terbuka kepada semua orang • Diadakan dua kali setiap tiga tahun • Tempoh peperiksaan ialah sehari • Bilangan calon antara 500 – 2 000 orang • Kadar kelulusan 1 : 35 • Dijalankan di ibu kota daerah • Hanya terbuka kepada calon yang telah lulus tahap pertama • Diadakan tiga tahun sekali • Tempoh peperiksaan ialah tiga hari • Bilangan calon antara 4 800 – 10 000 orang • Kadar kelulusan 1 : 120 • Dijalankan di ibu kota kerajaan • Diadakan tiga tahun sekali • Tempoh peperiksaan selama 13 hari LULUS LULUS LULUS • Memperoleh butang keemasan yang akan dilekatkan pada topi • Diterima sebagai kakitangan kerajaan peringkat rendah • Menyertai Majlis Santapan Diraja • Memperoleh butang keemasan • Mendapat jawatan dalam kerajaan • Rumah mereka mempunyai tanda nama pada pintu masuk • Mempunyai kakitangan pengiring • Mendapat kedudukan dan pangkat tinggi dalam kerajaan • Memperoleh keistimewaan lain untuk diri, keluarga dan kampung • Sistem peperiksaan untuk memilih kakitangan kerajaan telah menjadi contoh kepada negara di dunia dan diamalkan hingga kini • Telah melahirkan ramaisarjana seperti Dong Zhongshu (179 – 104 SM) yang merupakan sarjana Konfusius terkemuka dan sejarawan China pertama Sima Qian (145 – 86 SM) yang menulis karya bertajuk Shiji • Perkembangan dalam bidang sosial terutama pendidikan pada zaman Chin dan zaman Han sangat bergantung pada keamanan dalam kerajaan Shiji mengisahkan tentang sejarah China hingga tahun 90 SM. CONTOH

90 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 MODUL PBD Praktis Intensif 7.1 Tamadun India 1 Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP1 SP: 4.2.4 Buku Teks m/s 140 Magadha Lembah Ganges Dinasti Gupta mahajanapada Dinasti Maurya janapada (a) Selepas Tamadun Indus berakhir, pusat tamadun beralih ke Lembah Ganges . (b) Perkembangan di sekitar Lembah Ganges membawa kepada kemunculan kerajaan-kerajaan kecil yang dikenali sebagai janapada . (c) Kerajaan-kerajaan kecil ini kemudian membentuk kerajaan yang lebih besar yang dikenali sebagai mahajanapada . (d) Kemunculan Magadha sebagai kuasa penting menjadi asas kepada kewujudan kerajaan-kerajaan lain seperti Dinasti Maurya , Dinasti Gupta dan Dinasti Nanda. 2 Lorekkan wilayah Dinasti Nanda, Dinasti Maurya dan Dinasti Gupta pada peta berikut. TP1 SP: 4.2.4 Buku Teks m/s 142 - 144 (a) Dinasti Nanda (b) Dinasti Maurya (c) Dinasti Gupta Info Digital 7.1 Uji Diri 10 Tarsia 7 CONTOH

91 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 3 Terangkan faktor-faktor perluasan kuasa dalam Tamadun India dengan memilih jawapan yang betul. TP2 TP3 SP: 4.2.4 Buku Teks m/s 141 Peta Dakap perbendaharaan kerajaan dasar pemerintahan sumber manusia keagamaan raja berkesan kemanusiaan pasukan tentera kewangan baik diplomasi keagamaan mempertahankan kekuatan ketenteraan Pilihan Jawapan: Faktor-faktor perluasan kuasa dalam Tamadun India (a) Sesebuah kerajaan perlu mempunyai yang kuat untuk negara daripada serangan musuh. Kekuatan ketenteraan pasukan tentera mempertahankan (b) Pemerintahan yang diketuai oleh menentukan dasar perluasan kuasa sesuatu kerajaan. Dasar pemerintahan raja (c) Sumber manusia yang cukup, menjamin sesebuah kerajaan ditadbir dengan dan . Sumber manusia baik berkesan (d) Aspek dan turut berperanan dalam memperluas kuasa dan pengaruh kerajaan. Diplomasi keagamaan keagamaan kemanusiaan (e) Mendapat pembiayaan yang secukupnya daripada . Kewangan perbendaharaan kerajaan CONTOH

92 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 7.2 Tamadun China 4 Lorekkan empayar Dinasti Qin dan Dinasti Han pada peta berikut. TP1 SP: 4.2.5 Buku Teks m/s 146 - 147 5 Jelaskan perkembangan Tamadun China dengan mengisi tempat kosong dengan jawapan yang tepat. TP3 SP: 4.2.5 Buku Teks m/s 146 - 147 Liu Bang Maharaja Gaozu bidang sosial Raja Zheng Laluan Sutera Maharaja Shi Huangdi Han Akhir menyatukan China Han Awal pegawai perkhidmatan awam ekonomi dan sosial Maharaja Han Wu Di (a) Dinasti Qin muncul sebagai kerajaan paling utama di China semasa pemerintahan yang kemudiannya memakai gelaran . (b) Maharaja Shi Huangdi merupakan pemimpin Dinasti Qin yang bertanggungjawab . (c) Kestabilan politik membolehkan peningkatan berlaku dalam bidang . (d) Dinasti Han diasaskan oleh dengan gelaran . (e) Dinasti Han terbahagi kepada dua tahap, iaitu dan . (f) Dinasti Han menunjukkan peningkatan dalam bidang perdagangan melalui pembukaan , dan bidang pentadbiran ketika zaman pemerintahan . (g) Dinasti Han terkenal kerana melaksanakan sistem pemilihan sebagai sebahagian daripada perkembangan dalam sistem pendidikan. Raja Zheng Maharaja Shi Huangdi menyatukan China ekonomi dan sosial Liu Bang Maharaja Gaozu Han Awal Han Akhir Laluan Sutera bidang sosial Maharaja Han Wu Di pegawai perkhidmatan awam Info Digital 7.2 Uji Diri 11 CONTOH

93 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 6 Jelaskan tentang perkembangan pendidikan dalam Tamadun China. TP3 SP: 4.2.5 Buku Teks m/s 148 (a) Dinasti Shang hingga Dinasti Zhou (i) Muncul ahli falsafah seperti yang terkenal dengan karya atau . (b) Dinasti Qin (i) Pendidikan menekankan aspek yang diasaskan oleh . (ii) Falsafah Han Fei Zi mengutamakan . (iii) Maharaja Shi Huangdi . (c) Dinasti Han (i) Diperkukuh melalui penubuhan di . (ii) Penekanan diberikan kepada pembelajaran . (iii) Teknologi pembuatan kertas oleh memantapkan sistem pendidikan. Pilihan jawapan: Cai Lun Konfusius ketegasan undang-undang Chang’an Analects Lun Yu Han Fei Zi sekolah tinggi pemahaman perundangan menyeragamkan sistem tulisan ajaran Konfusianisme 7 Terangkan tiga tahap sistem pendidikan dalam Tamadun China. TP4 SP: 4.2.5 Buku Teks m/s 149 (a) Tumpuan kepada tulisan dan buku suci tanpa perlu memahami maknanya. (b) Tumpuan kepada aspek karangan dan sajak. (c) Menterjemahkan dan buku suci serta pelajaran berkaitan etika upacara, kepada raja dan negara serta adat istiadat. Pendidikan rendah menghafal Pendidikan menengah Pendidikan tinggi menulis menginterpretasikan tanggungjawab rakyat Konfusius Lun Yu Analects pemahaman perundangan Han Fei Zi ketegasan undang-undang menyeragamkan sistem tulisan sekolah tinggi Chang’an ajaran Konfusianisme Cai Lun CONTOH

94 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 8 Berdasarkan pengetahuan anda, apakah usaha yang dilaksanakan oleh kerajaan untuk merealisasikan pendidikan Malaysia bertaraf dunia? TP6 SP: K4.2.6 KBAT Menjana Idea Peta Buih Usaha yang dilaksanakan oleh kerajaan untuk merealisasikan pendidikan Malaysia bertaraf dunia (a) Mengemas kini sukatan pelajaran dan buku teks mulai dari sekolah rendah hingga sekolah menengah (b) Menaik taraf kemudahan ICT untuk meningkatkan pengajaran dan pembelajaran dalam kelas (f) Mengadakan program kerjasama dengan universiti luar negara yang bertaraf antarabangsa (c) Menggalakkan penggunaan peta pemikiran, iaitu Peta i-THINK dalam pengajaran dan pembelajaran (e) Menaik taraf universiti tempatan dari segi kemudahan, tenaga pengajar dan kursus-kursus yang ditawarkan (d) Menjalankan aktiviti PAK-21 dan mengubah cara penyoalan dengan menerapkan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) CONTOH (Mana-mana jawapan yang munasabah)

95 Praktis Objektif 7.1 Tamadun India 1 Mengapakah dasar pemerintahan Asoka menjadi lebih toleran dan bertanggungjawab selepas beliau berjaya menguasai Kalinga? A Kekuatan pegangan agama B Kehilangan nyawa yang besar C Pengaruh masyarakat sekeliling D Desakan daripada golongan pembesar 2 Apakah faktor kejayaan Chandragupta Maurya meluaskan kuasa pemerintahannya? A Memperoleh sokongan pembesar B Kekukuhan hubungan perdagangan C Memiliki angkatan tentera yang besar D Melaksanakan undang-undang yang tegas 3 Peraturan dan undang-undang semasa pemerintahan Asoka diukir pada Tiang Asoka. Mengapakah Tiang Asoka diletakkan di kawasan yang strategik? A Sebagai tanda sempadan wilayah B Supaya dibaca dan dipatuhi rakyat C Sebagai amaran kepada pembesar D Supaya pendatang luar mematuhinya 4 Apakah bukti yang menunjukkan bahawa wujud kemewahan pada zaman pemerintahan kerajaan Gupta dalam Tamadun India? A Kepesatan perdagangan B Penggunaan syiling emas C Kewujudan pintu gerbang D Pembinaan bangunan tinggi 5 Maklumat berikut berkaitan dengan seorang pemerintah Gupta. Raja Samudragupta dikenali sebagai Kaviraja. Mengapakah beliau diberikan gelaran tersebut? A Menggubal undang-undang dan peraturan B Meminati puisi-puisi berbentuk keagamaan C Meluaskan empayar meliputi seluruh India D Mengembangkan sektor perdagangan antarabangsa m/s 143 Buku Teks m/s 143 Buku Teks Buku Teks m/s 144 m/s 145 Buku Teks m/s 145 Buku Teks 7.2 Tamadun China 6 Ilustrasi berikut ialah gambaran Maharaja Shi Huangdi dalam Tamadun China. Apakah sumbangan besar beliau? A Menyatukan China B Membina monumen C Mengembangkan agama D Meluaskan hubungan luar 7 Apakah sumbangan Dinasti Han dalam Tamadun China pada tahun 140 SM – 87 SM? A Perluasan empayar ke Gurun Gobi B Penghapusan sistem perhambaan C Pembinaan angkatan tentera D Pembukaan Laluan Sutera 8 Apakah keutamaan undang-undang yang diasaskan oleh Han Fei Zi pada zaman Dinasti Qin? A Kuasa mutlak raja B Perasaan belas kasihan C Diplomasi dan tolak ansur D Undang-undang yang tegas 9 Sistem pendidikan dalam Tamadun China berkembang maju pada zaman Dinasti Qin dan Dinasti Han. Apakah faktor perkembangan tersebut? I Sistem tulisan diseragamkan II Teknologi pembuatan kertas meningkat III Teknik mencetak kitab dan buku falsafah dimajukan IV Pembinaan sekolah dan universiti di setiap wilayah dan ibu kota A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV m/s 146 Buku Teks m/s 147 Buku Teks m/s 148 Buku Teks m/s 148 Buku Teks Praktis Kendiri Kuiz Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 CONTOH

96 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 10 Konfusius merupakan ahli falsafah yang hidup pada zaman Dinasti Zhou dan ajarannya terus kekal hingga kini. Apakah karya beliau yang paling terkenal? A Lun Yu B Chun Glu C Shang Shu D Zhong Yong 11 Maharaja Shi Huangdi merupakan tokoh terkenal dalam Tamadun China. Apakah sumbangan beliau dalam perkembangan pendidikan? A Mencipta kertas B Menyeragamkan sistem tulisan C Menekankan aspek pemahaman perundangan D Melaksanakan sistem pemilihan pegawai perkhidmatan awam 12 Rajah berikut merujuk struktur masyarakat dalam Tamadun China. Sarjana Petani Tukang Pedagang Mengapakah masyarakat dalam Tamadun China meletakkan golongan sarjana pada status yang paling tinggi? A Merupakan arahan maharaja B Membentuk masyarakat berilmu C Merupakan matlamat pendidikan D Meningkatkan tradisi budaya masyarakat 13 Rajah berikut merujuk kepada tahap sistem pendidikan dalam Tamadun China. Pendidikan rendah Pendidikan menengah Pendidikan tinggi Apakah aspek yang ditekankan dalam pendidikan tinggi? A Mengarang sajak B Menghafal tulisan C Menulis karangan D Menterjemah buku m/s 148 Buku Teks m/s 148 Buku Teks m/s 149 Buku Teks KBAT m/s 149 Buku Teks 14 Apakah kepentingan sistem peperiksaan awam dalam Tamadun China? A Mengubah taraf sosial B Mendapat pengampunan C Menjadi pemerintah negara D Menjadi guru di peringkat tinggi 15 Gambar berikut menunjukkan situasi peperiksaan yang dijalankan dalam Tamadun China. Apakah cara yang digunakan untuk mengelakkan penipuan dalam peperiksaan tersebut? A Pengawas peperiksaan ditambah bilangan B Kedudukan meja dan kerusi dijarakkan C Calon dikurung sebelum peperiksaan D Kertas peperiksaan ditulis nama 16 Mengapakah seseorang itu perlu rajin berusaha untuk lulus dalam peperiksaan perkhidmatan awam dalam Tamadun China? I Supaya dilantik menjadi panglima tentera II Supaya berada pada hierarki teratas dalam masyarakat III Supaya mendapat kedudukan dan pangkat tinggi dalam pentadbiran IV Supaya berpeluang menceburi bidang perdagangan antarabangsa A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 17 Antara berikut, manakah bahan yang digunakan untuk menghasilkan kertas dalam Tamadun China? I Jaring ikan II Kulit pokok III Sayur-sayuran IV Kulit binatang A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV m/s 150 Buku Teks m/s 151 Buku Teks m/s 152 Buku Teks m/s 153 CONTOH Buku Teks

97 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 Praktis Struktur 1 Tamadun India menjadi antara tamadun yang terunggul di dunia. (a) Nyatakan dua bentuk kerajaan yang terdapat dalam Tamadun India. (i) (ii) [2 markah] (b) Nyatakan faktor-faktor perluasan kuasa dalam Tamadun India. [4 markah] (c) Apakah kepentingan dasar perluasan kuasa kepada kerajaan pada zaman dahulu? [4 markah] 2 Tamadun China menunjukkan peningkatan yang mengagumkan dalam bidang pendidikan. (a) Apakah matlamat sistem pendidikan dalam Tamadun China? [3 markah] (b) Nyatakan tiga tahap pendidikan dalam Tamadun China. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Berdasarkan pengetahuan anda, terangkan ciri-ciri yang perlu dimiliki oleh seseorang murid yang cemerlang. [4 markah] F1 Janapada/ Kerajaan kecil F2 Mahajanapada/ Kerajaan besar F1 Kekuatan tentera F2 Dasar pemerintahan F3 Sumber manusia F4 Diplomasi keagamaan F5 Kewangan F1 Memperoleh sumber manusia F2 Penguasaan terhadap hasil bumi/ kekayaan bumi negara yang ditakluk F3 Pembentukan empayar F4 Perluasan agama F5 Menunjukkan kekuatan negara/ politik F6 Menunjukkan kekuatan tentera F1 Lulus peperiksaan perkhidmatan awam F2 Mengekalkan ajaran Konfusianisme F3 Membezakan golongan elit dengan golongan rakyat F4 Memilih pegawai kerajaan F5 Memupuk nilai moral dan etika F1 Pendidikan rendah F2 Pendidikan menengah F3 Pendidikan tinggi F1 Berdisiplin tinggi F2 Bertanggungjawab F3 Rajin mengulang kaji pelajaran F4 Tidak berputus asa F5 Menumpukan perhatian dalam kelas F6 Selalu bersifat inkuiri (a) Buku Teks m/s 140 (b) Buku Teks m/s 141 (c) – sumber manusia – hasil bumi – empayar – agama – negara – tentera [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan (a) Buku Teks m/s 149 – lulus – Konfusianisme – elit dengan rakyat – pegawai – nilai moral (b) Buku Teks m/s 149 (c) – disiplin – bertanggungjawab – rajin – putus asa – perhatian – inkuiri [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan CONTOH

98 Sejarah Tingkatan 1 Bab 7 Praktis Esei 1 Maklumat berikut menunjukkan bentuk perluasan kuasa yang dijalankan dalam Tamadun India. • Fizikal • Keagamaan (a) Huraikan perluasan kuasa bentuk fizikal yang dilakukan oleh pemerintah Dinasti Maurya. [6 markah] (b) Bandingkan perluasan kuasa yang dilakukan dari aspek keagamaan oleh Dinasti Maurya dengan Dinasti Gupta. [6 markah] (c) Peperangan sangat dikecam dalam situasi dunia sebenar hari ini. Pada pandangan anda, apakah kesan yang berlaku akibat peperangan? [8 markah] F1 Kekuatan tentera menjadi asas perluasan kuasa F2 Terutama ketika pemerintahan Chandragupta Maurya dan Asoka H2 Memiliki 9 000 tentera bergajah, 30 000 orang kavalri dan 600 000 infantri F3 Berjaya membentuk empayar yang luas H3a Meliputi wilayah Bengal di sebelah timur hingga Hindu Kush di sebelah barat H3b Pusat pemerintahan terletak di Pataliputra F4 Asoka menguasai Kalinga H4 Perang Kalinga mengorbankan banyak nyawa C4a Seramai 150 000 orang telah kehilangan harta benda C4b 100 000 orang telah terbunuh F5 Memberi kesedaran kepada Asoka F1 Asoka melakukan perluasan kuasa melalui pengembangan agama Buddha F2 Peraturan dan undang-undang yang ditetapkan dalam pemerintahannya telah diukir pada tiang batu H2 Diletakkan di tempat yang strategik F3 Tiang ini dikenali sebagai Tiang Asoka F4 Misi pengembangan agama Buddha dihantar ke beberapa buah negara C4 Tibet/ Nepal/ Alexandria/ Antioch/ Bactria/ Burma F5 Misi penyebaran ke Sri Lanka diketuai oleh Mahendra F6 Misi ke Asia Tenggara diketuai oleh Sona dan Uttara F7 Pada zaman Gupta, penekanan diberikan kepada agama Hindu F8 Penekanan diberikan terhadap hal-hal berkaitan dengan agama Hindu C8 Seperti kebudayaan/ seni bina/ kesusasteraan/ perdagangan/ pemerintahan F9 Raja Samudragupta meminati puisi-puisi keagamaan H9 Hingga beliau digelar sebagai Kaviraja (raja penyair) F10 Zaman Gupta dikenali sebagai zaman keemasan dalam agama Hindu F1 Kehilangan nyawa F2 Kehilangan harta benda F3 Kemusnahan alam sekitar F4 Kepupusan flora dan fauna F5 Haiwan kehilangan habitat F6 Menyebabkan kemelesetan ekonomi F7 Kesengsaraan rakyat/ penderitaan F8 Imej negara jatuh/ dipandang rendah F9 Negara tidak aman (a) Buku Teks m/s 142 & 143 – tentera – Chandragupta Maurya – 9 000 tentera – empayar luas – Bengal – Pataliputra – Asoka – Perang Kalinga – hilang harta benda – terbunuh – kesedaran (b) Buku Teks m/s 144 & 145 – pengembangan agama – peraturan dan undang-undang – tempat strategik – Tiang Asoka – misi pengembangan – Mahendra – Sona dan Uttara – agama Hindu – hal agama Hindu – Raja Samudragupta – puisi keagamaan – zaman keemasan (c) – hilang nyawa – hilang harta – alam sekitar musnah – flora dan fauna pupus – hilang habitat – ekonomi meleset – rakyat sengsara – imej jatuh – tidak aman [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan CONTOH

99 8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab Sebelum Kedatangan Islam • Selepas keruntuhan Empangan Maarib (sekitar tahun 300 M) berlaku kemerosotan ekonomi dalam masyarakat Arab • Kehidupan sosial yang lemah menyebabkan masyarakat tidak mewarisi ilmu dari zaman sebelumnya • Masyarakat Arab mengalami zaman kegelapan (Zaman Jahiliah) • Jahiliah berasal daripada perkataan Arab, jahala yang bermaksud jahil • Mereka tidak mempunyai nabi dan kitab suci sebagai petunjuk • Mereka menolak undang-undang Allah SWT dan nilai-nilai Islam sebagai panduan hidup Sistem Masyarakat Jahiliah Politik • Mengamalkan sistem kabilah yang diketuai oleh seorang syeikh Ciri-ciri seorang syeikh Matang Disukai ahli kabilah Berani Pandai berpidato Sanggup mempertahankan puaknya • Penyatuan masyarakat berkabilah berdasarkan keturunan (semangat assabiyah) dan amat bermegah dengan kabilah masing-masing • Sering berperang untuk merebut kuasa, pengaruh dan harta • Pentadbiran di Makkah diuruskan oleh badan/ jabatan yang mentadbir beberapa bidang dengan tugas tertentu seperti Darun-Nadwah Ekonomi Kegiatan utama adalah dalam bidang pertanian dan perdagangan Pertanian • Yaman: gandum dan kopi • Oman: sekoi dan padi • Hadramaut dan Mahra: kemenyan Penternakan • Kaum Badwi menternak unta, kambing dan biri-biri secara nomad • Berpindah-randah untuk mencari rumput dan air bagi binatang ternakan Perdagangan • Kaum Badwi mengamalkan sistem tukar barang dengan menukarkan binatang ternakan dengan barang keperluan seperti pakaian dan kurma • Kaum Hadhari keluar berdagang secara kafilah Kafilah: rombongan pengembara atau pedagang yang membawa barang dagangan merentasi padang pasir • Masyarakat Yaman memasarkan hasil dagangan dari Hadramaut dan India, serta membawanya ke Syam dan Mesir • Masyarakat Hijaz menjadikan Makkah sebagai pusat dagangan yang baharu • Laluan Sutera menghubungkan pedagang Arab dengan China, India dan Asia • Perniagaan hanya mementingkan keuntungan, mengamalkan riba dan menipu timbangan Sosial Agama dan kepercayaan • Wathani – menyembah berhala • Majusi – menyembah api • Yahudi – dianuti Bani Israel • Nasrani – dianuti Bani Israel • Animisme – percaya kepada roh dan kuasa ghaib • Hunafa’– ajaran yang dibawa oleh Nabi Ibrahim AS Adat dan kehidupan seharian • Menilik nasib untuk meramal masa depan • Mempercayai sihir dan kuasa azimat • Memandang rendah kepada kaum wanita • Hidup dalam kemaksiatan • Hamba dipandang hina dan berstatus paling rendah • Sikap yang baik: muliakan tetamu, tepati janji, jaga kehormatan diri, hormati tuan rumah • Sanggup menghadapi kesukaran • Sanggup mengorbankan kepentingan diri untuk tetamu, golongan miskin dan lemah • Tahu bersyair, bersajak dan berpidato 8 Bab Tamadun Islam dan Sumbangannya CONTOH

100 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.2 Kemunculan dan Perkembangan Tamadun Islam Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin Agama Islam Wahyu pertama • Di Gua Hira’ pada hari Isnin, 17 Ramadan bersamaan 6 Ogos 610 M • Surah al-Alaq (ayat 1 hingga 5) • Bermula dengan perkataan Iqra’ (bacalah) Wahyu kedua • Surah al-Mudassir (ayat 1 hingga 7) • Pengisytiharan Nabi Muhammad SAW sebagai pesuruh Allah SWT untuk menyampaikan ajaran Islam kepada seluruh manusia Dakwah Nabi Muhammad SAW Secara rahsia • Selama 3 tahun • Individu awal yang memeluk Islam: – Siti Khadijah – Ali bin Abi Talib – Zaid bin Harithah – Abu Bakar al-Siddiq • Disebarkan melalui sahabat baginda dan melalui dakwah di rumah al-Arqam bin Abi al-Arqam Secara terang-terangan • Memulakan dakwah kepada kaum keluarga • Mengadakan pertemuan di Bukit Safa • Ditentang hebat oleh Abu Lahab (bapa saudara baginda) • Tabah menghadapi tentangan dan cabaran daripada masyarakat Arab Quraisy yang enggan menerima Islam pada awalnya • Nabi Muhammad SAW berhijrah ke Madinah • Merangka Piagam Madinah (perlembagaan untuk membentuk negara Islam yang adil dan maju) Penyebaran Islam pada Zaman Khulafa al-Rasyidin Abu Bakar al-Siddiq • Mengetuai peperangan al-Riddah, iaitu memerangi golongan murtad kerana enggan membayar zakat • Tentera Islam telah menang dan semakin ramai memeluk Islam Umar bin al-Khattab • Golongan peneroka dihantar ke utara Semenanjung Tanah Arab seperti Iraq, Syam dan Mesir untuk membuka wilayah baharu • Wilayah Islam dibahagikan kepada beberapa bahagian bagi memudahkan pentadbiran Uthman bin Affan • Mentadbir wilayah Islam yang luas merangkumi kerajaan Parsi dan beberapa bahagian kerajaan Byzantium di Laut Mediterranean • Melantik gabenor bagi mengetuai pentadbiran di wilayah Islam yang semakin meluas Ali bin Abi Talib • Agama Islam semakin mantap • Wilayah-wilayah Islam semakin bertambah luas dan makmur Penyebaran Islam pada Zaman Kerajaan-kerajaan Islam Kerajaan Bani Umaiyah • Berpusat di Damsyik (661 M – 750 M) • Berpusat di Cordoba (756 M – 1031 M) • Islam bertapak di India dan Asia Tengah seperti Bukhara, Samarqand dan Khawarizimi • Utusan persahabatan ke China • Islam sampai ke Afrika Utara dan Eropah • Andalusia (Sepanyol) menjadi pintu masuk ke benua Eropah Kerajaan Bani Abbasiyah • Berpusat di Baghdad dan memerintah selama lima abad (750 M – 1258 M) • Perkembangan ilmu pengetahuan yang pesat sehingga berkembang ke Eropah • Islamberkembang keSamaniyah diTransoxania hingga ke barat India Kerajaan Turki Uthmaniyah • Berpusat di Anatolia • Perkembangan Islam meluas hingga ke rantau Balkan, Eropah Timur, sempadan Rusia dan sekitar Laut Hitam, di samping mengekalkan kekuasaan di Asia Barat • Pengaruh sampai ke Alam Melayu CONTOH

101 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 Faktor-faktor Penyebaran Islam Pembukaan wilayah baharu Kesyumulan Islam Prinsip keterbukaan Prinsip kesaksamaan Dakwah Perdagangan Hubungan diplomatik 8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin Pemimpin negara Pemimpin masyarakat Tempatan • Nabi Muhammad SAWmerangka Piagam Madinah yang menjadikan Islam sebagai agama rasmi • Orang bukan Islam bebas untuk mengamalkan agama dan adat masing-masing • Mempersaudarakan masyarakat Islam • Menyatukan masyarakat Islam dengan bukan Islam Antarabangsa • Berjaya menghantar perwakilan/ misi dakwah ke luar negara seperti Habsyah, Mesir, Byzantium dan Parsi • Sebelum berhijrah ke Madinah, baginda menekankan aspek akhlak, akidah dan syariah • Selepas berhijrahkeMadinah, bagindamenekankan konsep syura/ perundingan, keadilan, persamaan dan kebebasan melalui Piagam Madinah • Menyatukan kaum Muhajirin dan Ansar • Berusaha menjadikan Islam sebagai satu cara hidup dengan menerapkan nilai toleransi, hormatmenghormati dan mengutamakan keadilan dalam kalangan masyarakat Pembangun ekonomi Pemimpin tentera Perdagangan dan hubungan luar • Menggalakkan hubungan perdagangan antara negara Islam Madinah dengan kawasan lain • Menggalakkan hubungan luar dengan semua negara Pertanian • Menggalakkan masyarakat bekerja keras dan aktif dalam perniagaan dan pertanian berasaskan prinsip ekonomi Islam seperti bekerja bersungguhsungguh, mencari rezeki yang halal, larangan penindasan dan riba Pengurusan tanah • Menggalakkan pembangunan semula tanah terbiar • Menebus semula tanah yang tergadai kepada kaum Yahudi Pembangunan pasar Suq al-Ansar • Mencadangkan Abdul Rahman bin Auf membangunkan sebuah tempat berjual beli • Mendirikan pasar Suq al-Ansar dan berjaya membangunkan ekonomi Islam tanpa menyisihkan pesaing mereka, iaitu orang Yahudi • Menjadi pemimpin tentera yang berjaya berdasarkan konsep jihad • Jihad – perjuangan menegakkan agama Islam yang suci, mempertahankan bangsa dan tanah air • Unsur penting dalam jihad ialah kesungguhan dan berdedikasi melaksanakan sesuatu usaha • Umat Islam diseru berusaha bersungguh-sungguh untuk menuntut ilmu, mempertahankan maruah diri dan kesucian agama Islam • Peperangan tidak diizinkan, melainkan: – Orang Islam diancam – Demi mempertahankan agama, umat dan negara • Mengetuai siri peperangan (Perang Badar, Perang Uhud dan Perang Khandak) – menunjukkan sifat kepimpinan dan akhlak yang mulia • Mengatur strategi berkesan semasa membuka semula kota Makkah – membahagikan pasukan kepada beberapa pemimpin tentera • Larangan semasa peperangan: – Membunuh sesuka hati – Memusnahkan tumbuhan/ tanaman CONTOH

102 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.4 Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia Politik Kehidupan bernegara • Nabi Muhammad, SAW merupakan ketua negara yang bertanggungjawab menjaga Madinah dan menyelesaikan masalah rakyat melalui perlembagaan • Jawatan khalifah berperanan untuk menegakkan agama dan mentadbir mengikut hukum syariah • Kerjasama antarabangsa dijalinkan bagi tujuan dakwah dan silaturahim • Penerokaan wilayah baharu telah menaikkan imej negara Pemerintahan dan cara hidup berteraskan keadilan • Pemerintahan yang adil kepada semua penduduk Konsep ummah • Masyarakat disatukan tanpa mengira agama dan keturunan • Setiap orang mempunyai tanggungjawab yang sama, iaitu bekerjasama memajukan negara Sistem syura • Mesyuarat yang diadakan untuk mencapai keputusan mengikut suara ahli yang terbanyak Ekonomi Sosial Amalan ekonomi Islam • Mengadakan sistem zakat dan sistem wakaf • Mengadakan kutipan sistem cukai – cukai tanah (al-Kharaj), cukai perlindungan (suh al-Jizyah), cukai diri (jizyah al-Ru’us), cukai perdagangan (al-‘Usyr) • Melarang amalan riba • Menegah penindasan dan penipuan – Mengurangkan timbangan – Boros – Kedekut – Membazir – Mengambil keuntungan berlipat kali ganda • Menggalakkan penghasilan produk bermutu dan melakukan penyelidikan • Menghulurkan bantuan, sedekah dan berjimat cermat Institusi baitulmal (institusi kewangan) • Harta melalui zakat masyarakat • Harta hak milik umat Islam yang tidak jelas penggunaannya • Pelaburan dan saham yang dijual kepada umat Islam melalui institusi ditubuhkan Baitulmal • Harta negara • Harta daripada peperangan • Segala harta warisan yang tidak dapat dihabiskan oleh waris atau tidak berwaris Memesatkan gedung-gedung perniagaan • Mengimport barangan dari seluruh pelosok dunia Menyediakan kemudahan asas • Memperluas pembinaan sistem saliran • Memperbaik sistem pengairan • Membina jambatan dan jalan raya Islam mengangkat kedudukan dan maruah wanita • Wanita berpeluang mendapat pendidikan dan menghadiri majlis ilmu • Siti ‘Aisyah binti Abu Bakar as-Siddiq merupakan periwayat hadis serta tempat bertanya wanita dan sahabat • Shafiah binti Abdul Muthalib keluar berperang untuk memberi minuman dan merawat tentera yang cedera ketika Perang Uhud Teknik penyelidikan saintifik • Memperkenalkan industri kertas • Penyelidikan pertanian mengkaji sistem pengairan, pemilihan benih dan baja bermutu Kewujudan pusat kegiatan intelektual • Masjid dijadikan institusi pendidikan semasa kerajaan Bani Umaiyah • Istana khalifah dijadikan tempat belajar dan perpustakaan Kemunculan ilmuan Islam • Jabir bin Hayyan – Ilmu sains dan kimia • Ibn Sina (Avicenna) – Perubatan • Al-Kindi – Falsafah • Al-Battani – Astronomi dan falak • Al-Biruni – Geografi • Al-Khawarizmi – Matematik CONTOH • Ibn-Battuta – Pelayaran

103 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.5 Sumbangan Tamadun Islam dalam Bidang Seni Bina Ciri-ciri seni bina Islam • Mempunyai ruang cahaya • Terdapat ruang yang memisahkan lelaki dan wanita • Reka bentuk ruang sesuai dengan iklim setempat • Binaan yang kukuh, selamat dan tahan lama • Berunsurkan luahan perasaan, hening dan aman Menggalakkan perhiasan yang indah • Bentuk bangunan yang indah, kubah yang menarik, arca yang mempesonakan dan seni khat serta ukiran yang menakjubkan • Perhiasan kaca bertatah batu permata berfungsi mewujudkan rasa tenang, pelengkap binaan dan memperlihatkan keunikan seni bina Islam Hiasan dalaman Masjid Putra, Putrajaya Mempunyai elemen estetika • Binaan bangunan diperindah dengan ukiran arabes, motif kaligrafi, geometri dan cakerawala untuk memberikan keselesaan dan ketenangan Motif geometri di siling Masjid Abu Dhabi Menyesuaikan reka bentuk dengan iklim setempat • Disesuaikan dengan budaya dan aspek geografi seperti bentuk muka bumi, cuaca, keadaan angin dan suhu • Seni bina Nusantara mempunyai tingkap yang tersusun dengan jumlah yang banyak kerana iklim yang panas dan lembap serta hujan yang kerap • Tingkap yang banyak untuk penyejukan dan pengudaraan Pembinaan menara, mihrab dan mimbar • Menara dibina dalam bentuk tirus dan memuncak tinggi untuk memastikan laungan azan didengari dari jarak jauh • Mihrab berfungsi sebagai penanda arah kiblat • Mimbar digunakan oleh imam untuk membaca khutbah atau syarahan Menghasilkan keunikan reka bentuk • Reka bentuk pintu berbentuk melengkung melambangkan perasaan hormat dan tunduk menjemput masuk ke dalam masjid • Identiti unik yang ketara ialah aspek penggunaan air dan cahaya yang berfungsi menimbulkan kesan dari segi penampilan ruang Masjid Cordoba, Sepanyol Menyesuaikan seni bina dengan budaya setempat • Masjid di China mengambil inspirasi rumah tradisional, kuil dan istana • Contoh: Masjid Huang Sheng Si di Guangzhou, Masjid Niu Jie di Beijing, Masjid Zhen-Jiao Si di Hangzhou • Penggunaan kubah sebagai struktur utama bumbung dapat dilihat pada masjid zaman Turki Uthmaniyah • Masjid SultanAhmet (Masjid Biru) mempunyai ruang solat utama yang ditutupi kubah setengah lingkaran dan mempunyai banyak menara di sisi masjid untuk keselamatan • Masjid di India mempunyai pintu gerbang yang besar sebagai pintu masuk utama • Masjid di India juga menggunakan bumbung berbentuk bawang dan lengkung yang menirus Masjid Moti, India CONTOH

104 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 MODUL PBD Praktis Intensif 8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab Sebelum Kedatangan Islam 1 Nyatakan agama dan kepercayaan masyarakat Arab Jahiliah. TP1 SP: 4.3.1 Buku Teks m/s 163 (d) Nasrani (e) Animisme (f) Hunafa’ Agama dan kepercayaan masyarakat Arab Jahiliah (a) Wathani (b) Majusi (c) Yahudi 2 Gariskan jawapan yang betul tentang adat dan kehidupan harian masyarakat Arab Jahiliah. TP1 SP: 4.3.1 Buku Teks m/s 163 (a) Masyarakat [ menilik nasib ; berpendidikan tinggi ] untuk meramal masa depan mereka. (b) Mempercayai [ ahli politik ; ahli sihir ] dan kuasa azimat. (c) Memandang rendah kepada [ kaum wanita ; kaum lelaki ]. (d) Hidup dalam [ keselesaan ; kemaksiatan ]. (e) Memandang hina kepada golongan [ petani ; hamba ] kerana mempunyai status yang paling rendah. 3 Pilih jawapan yang tepat bagi menjelaskan nilai-nilai positif masyarakat Arab Jahiliah. TP1 SP: 4.3.1 Buku Teks m/s 164 golongan miskin bersajak tuan rumah kegigihan lemah menepati janji bersyair kehormatan diri (a) Memuliakan tetamu, menepati janji , menghormati tuan rumah dan menjaga kehormatan diri . (b) Sanggup menghadapi kesukaran dengan kegigihan . (c) Sanggup mengorbankan kepentingan diri untuk tetamu, golongan miskin dan lemah . (d) Tahu bersyair , bersajak dan berpidato. Nilai-nilai positif masyarakat Arab Jahiliah Info Digital 8.1 Tarsia 8 CONTOH

105 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.2 Kemunculan dan Perkembangan Tamadun Islam 4 Lengkapkan Peta Alir berikut bagi menjelaskan tentang Nabi Muhammad SAW sebagai pemimpin agama Islam. TP2 TP3 SP: 4.3.2 Buku Teks m/s 165 - 166 Peta Alir (a) Wahyu pertama: Ayat bermula dengan perkataan yang bermaksud . (b) Wahyu kedua: Ayat merupakan pengisytiharan Nabi Muhammad SAW sebagai untuk menyampaikan ajaran Islam kepada seluruh manusia. (c) Penyebaran Islam secara Berlaku selama tiga tahun. Dakwah Islam disebarkan melalui dan melalui dakwah di rumah . (d) Penyebaran Islam secara Dilakukan kepada dengan mengadakan . Baginda oleh bapa saudara baginda, iaitu Abu Lahab. (e) Hijrah ke Hijrah bertujuan untuk . Sebagai pemimpin, baginda merangka untuk membentuk sebuah yang dan di Madinah. (f) Dakwah Islam ke dan di Utusan dihantar ke , , Mesir dan Habsyah untuk . Baginda mereka untuk memeluk Islam, tetapi menggunakan cara dalam berdakwah. Islam juga disebarkan melalui pendakwah yang . Info Digital 8.2 Uji Diri 12 Surah al-Alaq 1 hingga 5 Iqra’ bacalah Surah al-Mudassir 1 hingga 7 pesuruh Allah SWT rahsia sahabat baginda al-Arqam bin Abi al-Arqam terang-terangan di Bukit Safa kaum keluarganya pertemuan ditentang hebat Madinah penyebaran Islam Piagam Madinah negara Islam adil maju Tanah Arab luar Tanah Arab Rom Parsi menyebarkan Islam tidak memaksa diplomasi berdagang CONTOH

106 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 5 Jelaskan penyebaran Islam pada zaman Khulafa al-Rasyidin. TP4 SP: 4.3.2 Buku Teks m/s 167 (a) Abu Bakar al-Siddiq (b) Umar bin al-Khattab Baginda mengetuai peperangan al-Riddah bagi memerangi golongan murtad kerana enggan membayar zakat . Tentera Islam telah menang dan semakin ramai memeluk Islam . Baginda menghantar golongan peneroka untuk membuka wilayah baharu di utara Semenanjung Tanah Arab. Wilayah Islam dibahagikan akepada beberapa bahagian untuk memudahkan pentadbiran . (c) Uthman bin Affan (d) Ali bin Abi Talib Baginda mentadbir wilayah Islam yang luas merangkumi kerajaan Parsi dan beberapa bahagian kerajaan Byzantium di Laut Mediterranean. Baginda melantik gabenor bagi mengetuai pentadbiran di wilayah Islam. Agama Islam semakin mantap dan wilayah-wilayah Islam bertambah luas dan makmur . 6 Terangkan penyebaran Islam pada zaman kerajaan-kerajaan Islam. TP4 SP: 4.3.2 Buku Teks m/s 168 (a) Kerajaan Bani Umaiyah (i) Berpusat di Damsyik (661 M – 750 M) dan di Cordoba (756 M – 1 031 M). (ii) Islam bertapak di India dan Asia Tengah seperti Bukhara, Samarqand dan Khawarizimi . (iii) Utusan persahabatan telah sampai ke China dan Islam telah sampai ke Afrika Utara dan Eropah . (iv) Andalusia (Sepanyol) menjadi pintu masuk ke benua Eropah. (b) Kerajaan Bani Abbasiyah (i) Berpusat di Baghdad . (ii) Perkembangan ilmu pengetahuan yang pesat sehingga berkembang ke Eropah. (iii) Islam berkembang ke Samaniyah di Transoxania hingga ke barat India . (c) Kerajaan Turki Uthmaniyah (i) Berpusat di Anatolia . (ii) Islam berkembang luas ke rantau Balkan, Eropah Timur , sempadan Rusia dan sekitar Laut Hitam . (iv) Kekal berkuasa di Asia Barat . (v) Pengaruh Turki Uthmaniyah telah sampai ke Alam Melayu . CONTOH

107 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin 7 Jelaskan ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai pemimpin masyarakat dan negara yang unggul. TP5 SP: 4.3.3 Buku Teks m/s 170 - 171 (a) Sebelum berhijrah ke , Nabi Muhammad SAW menekankan aspek , dan . (b) Selepas berhijrah ke Madinah, Nabi Muhammad SAW menekankan konsep atau perundingan, , persamaan dan kebebasan melalui . (d) Baginda berusaha menjadikan Islam sebagai satu dengan menerapkan nilai , dan mengutamakan dalam masyarakat. (c) Baginda menyatukan kaum dan . (e) Baginda merangka dan berjaya menghantar perwakilan atau misi dakwahnya ke luar negara seperti , , dan Parsi. Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai pemimpin masyarakat dan negara yang unggul Pilihan jawapan: syura Ansar akidah hormat-menghormati cara hidup akhlak syariah Madinah Piagam Madinah Mesir keadilan toleransi keadilan Byzantium Muhajirin Habsyah Piagam Madinah Madinah akhlak akidah syariah syura keadilan Piagam Madinah Muhajirin Ansar cara hidup toleransi hormat-menghormati keadilan Piagam Madinah Habsyah Mesir Byzantium Info Digital 8.3 CONTOH

108 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.4 Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia 8 Jelaskan sumbangan Tamadun Islam dalam bidang politik. TP4 SP: 4.3.4 Buku Teks m/s 174 - 175 Sumbangan Tamadun Islam dalam bidang politik (a) Kehidupan bernegara (i) Nabi Muhammad SAW merupakan yang bertanggungjawab menjaga dan melalui perlembagaan. (ii) Selepas kewafatan Nabi Muhammad SAW, jawatan berperanan untuk menegakkan agama dan mentadbir mengikut . (c) Konsep ummah (i) Konsep masyarakat disatukan tanpa mengira . (ii) Setiap anggota masyarakat bertanggungjawab . (d) Sistem syura (i) Syura ialah yang diadakan untuk mengikut suara ahli yang terbanyak. (ii) Syura diamalkan bagi mencapai keputusan secara . (b) Pemerintahan dan cara hidup berteraskan keadilan (i) Cara pemerintahan yang kepada semua penduduk meskipun berbeza dan . ketua negara Madinah khalifah hukum syariah mesyuarat mencapai keputusan muafakat adil agama keturunan agama dan keturunan memajukan negara menyelesaikan masalah rakyat Info Digital 8.4 CONTOH

109 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 9 Jelaskan sistem ekonomi dalam Tamadun Islam. TP4 SP: 4.3.4 Buku Teks m/s 176 - 177 Sistem ekonomi Huraian (a) Amalan ekonomi Islam (i) Mengadakan dan untuk pembangunan Islam. (ii) Mengadakan sistem . (iii) Mengadakan untuk membiayai segala keperluan negara. (iv) Melarang . (v) Menegah dan semasa berniaga. (vi) Menggalakkan penghasilan dan melakukan . (vii) Menggalakkan aktiviti perdagangan mengikut seperti mengeluarkan dan menjaga kebajikan masyarakat. (viii) Menyeru manusia dan bersedekah. (ix) Mengamalkan sikap . (b) Institusi Baitulmal (i) Berfungsi sebagai yang menguruskan kewangan untuk . (ii) Antara sumber Baitulmal ialah harta melalui , harta hak milik umat Islam yang , , , harta daripada peperangan dan . (c) Memesatkan gedung-gedung perniagaan (i) Kedatangan Islam ke telah menyebabkan terbinanya gedung-gedung perniagaan yang beroperasi barang-barang dari seluruh pelosok dunia. (d) Menyediakan kemudahan asas (i) Orang Islam memperluas pembinaan dalam bidang pertanian dan membaiki untuk meningkatkan hasil pertanian serta membina jambatan dan jalan raya. sistem zakat sistem wakaf mata wang dirham dan perak kutipan sistem cukai amalan riba penindasan penipuan produk yang bermutu penyelidikan hukum syarak zakat menghulurkan bantuan berjimat cermat perbendaharaan negara pembangunan negara zakat masyarakat tidak jelas penggunaannya pelaburan dan saham harta negara harta warisan yang tidak berwaris Sepanyol mengimport sistem saliran sistem pengairan CONTOH

110 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 10 Jelaskan sistem sosial dalam Tamadun Islam. TP4 SP: 4.3.4 Buku Teks m/s 178 - 181 (a) Islam mengangkat kedudukan dan maruah wanita (i) Wanita mempunyai peluang untuk mendapatkan dan menghadiri . (ii) Siti ‘Aisyah binti Abu Bakar as-Siddiq menjadi dan tempat bertanya bagi kaum wanita tentang permasalahan . (iii) Shafiah binti Abdul Muthalib menyertai dengan membantu memberikan dan . (b) Teknik penyelidikan saintifik (i) Membantu perkembangan seperti dengan menggunakan campuran kain linen, pisang tali (hem) dan kapas. (ii) Kaedah penyelidikan pertanian seperti , dan baja yang bermutu telah membawa kepada kemajuan dalam Tamadun Islam. (iii) Penyelidikan saintifik dalam bidang , , dan . (c) Kewujudan pusat pendidikan (i) dijadikan institusi pendidikan dan menjadi pusat kegiatan pendidikan. (ii) Pusat intelektual di dan di Sepanyol. (iii) Para pengkaji dari datang belajar di universiti-universiti Islam. (iv) Para sarjana Islam telah melakukan dan meningkatkan ilmu dan dari zaman Yunani. (v) Wujud yang mengeratkan hubungan orang Islam, Yahudi dan Kristian. (d) Kemunculan ilmuan Islam (i) Jabir bin Hayyan: (v) Al-Biruni: (ii) Ibn Sina: (vi) Al-Khawarizmi: (iii) Al-Kindi: (vii) Ibn Battuta: (iv) Al-Battani: pendidikan majlis ilmu periwayat hadis hukum agama perang minuman merawat tentera yang cedera dalam Perang Uhud Bidang sains dan kimia Bidang falsafah Bidang astronomi dan falak Bidang geografi Bidang matematik Bidang pelayaran Bidang perubatan industri pengeluaran barangan sistem pengairan teknik membuat kertas pemilihan benih astronomi fizik perubatan kimia Masjid Cordoba Eropah penterjemahan falsafah sains budaya ilmu Toledo istana khalifah Info 8 CONTOH

111 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 8.5 Sumbangan Tamadun Islam dalam Bidang Seni Bina 11 Lengkapkan ciri-ciri umum seni bina Islam. TP2 Buku Teks m/s 182 Peta Bulatan Ciri-ciri umum seni bina Islam Buku teks Buku rujukan Guru Internet (a) Mempunyai untuk beribadat. (c) ruang sesuai dengan . (b) Terdapat ruang lelaki dan wanita. (d) Binaan yang , selamat dan . (e) Berunsurkan luahan perasaan, . ruang cahaya keselesaan memisahkan Reka bentuk iklim setempat kukuh tahan lama hening dan aman Pilihan jawapan: hening dan aman kukuh ruang cahaya iklim setempat reka bentuk memisahkan tahan lama keselesaan Info Digital 8.5 CONTOH

112 Praktis Kendiri Kuiz Praktis Objektif Latar Belakang Masyarakat Arab 8.1 Sebelum Kedatangan Islam 1 Mengapakah masyarakat Arab Jahiliah gagal membina semula Empangan Maarib yang runtuh sekitar tahun 300 M? A Kekurangan pakar pembinaan B Ketiadaan ilmu pengetahuan C Kelemahan pemerintahan D Kemerosotan ekonomi 2 Jahiliah berasal daripada perkataan Arab, iaitu jahala. Apakah maksud perkataan tersebut? A Jahil B Pokok C Budi bahasa D Permusuhan 3 Ilustrasi berikut ialah gambaran kehidupan berpuak-puak berdasarkan kabilah dalam masyarakat Arab Jahiliah. Apakah kesan amalan kehidupan sedemikian? A Peperangan B Persaudaraan C Pemuafakatan D Persamaan taraf 4 Di Semenanjung Tanah Arab, terdapat masyarakat Arab Jahiliah yang menganut kepercayaan Majusi. Apakah objek yang disembah dalam kepercayaan tersebut? A Berhala B Pokok C Roh D Api m/s 160 Buku Teks m/s 160 Buku Teks m/s 161 Buku Teks m/s 163 Buku Teks 5 Antara berikut, manakah sikap terpuji dalam kalangan masyarakat Arab Jahiliah? I Memuliakan tetamu II Keamanan sejagat III Persamaan taraf IV Menepati janji A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Kemunculan dan Perkembangan 8.2 Tamadun Islam 6 Surah berikut telah diwahyukan kepada Nabi Muhammad SAW. Al-Mudassir Apakah kepentingan wahyu tersebut? A Hak wanita B Penyebaran Islam C Kepentingan membaca D Tanggungjawab pemerintah 7 Apakah sumbangan Khalifah Abu Bakar al-Siddiq kepada Islam? A Memerangi golongan murtad B Membuka wilayah di Iraq C Membahagikan wilayah D Melantik Gabenor 8 Antara berikut, yang manakah menjadi faktor perpecahan masyarakat Islam semasa pemerintahan Khalifah Abu Bakar al-Siddiq? I Kemunculan golongan mawali II Kebangkitan tentera Parsi dan Rom III Kewujudan orang Islam yang murtad IV Kemunculan gerakan golongan al-Riddah A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 9 Di manakah pusat pemerintahan kerajaan Turki Uthmaniyah? A Anatolia B Damsyik C Baghdad D Andalusia m/s 164 Buku Teks m/s 165 Buku Teks m/s 167 Buku Teks m/s 167 Buku Teks m/s 168 Buku Teks Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 CONTOH

113 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 Ketokohan Nabi Muhammad SAW 8.3 sebagai Pemimpin 10 Apakah sumbangan Nabi Muhammad SAW dalam aspek pengurusan tanah? A Mewakafkan semua tanah B Mendaftar hak milik tanah C Membangunkan tanah terbiar D Memperkenalkan tanaman baharu 11 Apakah unsur yang sangat penting dalam jihad? I Bekerjasama melakukan sesuatu II Berdedikasi melaksanakan sesuatu III Kesungguhan melaksanakan sesuatu IV Bertanggungjawab melaksanakan sesuatu A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Sumbangan Tamadun Islam kepada 8.4 Dunia 12 Rajah berikut berkaitan dengan sumbangan Al-Biruni. Apakah bidang sumbangan beliau? A Geografi B Matematik C Astronomi dan falak D Ilmu sains dan kimia 13 Maklumat berikut berkaitan dengan seorang tokoh Tamadun Islam. • Pengasas ilmu algebra • Pengasas kitab Hisab al-Jabr wa al Muqabalah Siapakah tokoh tersebut? A Al-Kindi B Ibn Sina C Al-Khawarizmi D Jabir bin Hayyan m/s 171 Buku Teks m/s 172 Buku Teks m/s 181 Buku Teks m/s 181 Buku Teks 14 Gambar berikut merujuk kepada tokoh Islam yang sangat terkenal. Ibn Battuta Apakah bidang yang berkaitan dengan tokoh tersebut? A Penterjemahan B Pembedahan C Perubatan D Pelayaran Sumbangan Tamadun Islam dalam 8.5 Bidang Seni Bina 15 Maklumat berikut berkaitan dengan ciri-ciri seni bina Islam. Menggalakkan perhiasan yang indah seperti ukiran yang dihiasi kaca bertatahkan batu permata. Apakah fungsi perhiasan tersebut? I Pelengkap binaan II Mewujudkan rasa tenang III Memaparkan kemewahan IV Memperlihatkan kepakaran pengukir A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 16 Apakah identiti unik yang ketara dalam seni bina Islam? I Aspek cahaya II Aspek pengudaraan III Aspek hiasan dalaman IV Aspek penggunaan air A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV m/s 181 Buku Teks m/s 183 Buku Teks m/s 183 Buku Teks CONTOH

114 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 Praktis Struktur 1 Masyarakat Zaman Jahiliah mengamalkan sistem politik tersendiri yang dikenali sebagai sistem kabilah. (a) Namakan dua kelompok kabilah masyarakat Jahiliah. (i) (ii) [2 markah] (b) Sistem kabilah diketuai oleh seorang pemimpin yang digelar syeikh. Apakah ciri-ciri yang perlu dimiliki oleh syeikh? [4 markah] (c) Seorang pemimpin yang baik merupakan nadi utama pembangunan sesebuah negara. Terangkan nilai-nilai murni yang patut dimiliki oleh seorang pemimpin demi kemajuan negara. KBAT [4 markah] 2 Amalan ekonomi Islam meliputi pembayaran zakat, kutipan cukai, sistem wakaf dan beberapa amalan baik yang lain demi pembangunan Tamadun Islam. (a) Nyatakan jenis-jenis cukai dalam ekonomi Islam. [3 markah] Kaum Hadhari Kaum Badwi F1 Mestilah disukai oleh ahli kabilah F2 Matang F3 Berani F4 Sanggup mempertahankan puaknya F5 Pandai berpidato F1 Bijaksana H1Merancang strategi/ pelan/ dasar pembangunan negara F2 Adil dan saksama H2Tidak bersifat pilih kasih F3 Mematuhi peraturan dan undang-undang H3Tidak melakukan penyelewengan/ salah guna kuasa F4 Amanah dan jujur H4Menjauhi amalan rasuah/ menipu F1 Cukai tanah/ al-Kharaj F2 Cukai perlindungan/ suh al-Jizyah F3 Cukai diri/ jizyah al-Ru’us F4 Cukai perdagangan/ al-‘Usyr (a) Buku Teks m/s 161 (b) Buku Teks m/s 161 (c) – bijaksana – strategi – adil – pilih kasih – peraturan – penyelewengan – amanah – rasuah [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan (a) Buku Teks m/s 176 CONTOH Panduan Jawapan

115 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 (b) Apakah amalan yang tidak dibenarkan dalam ekonomi Islam? [3 markah] (c) Nyatakan kepentingan sistem percukaian kepada sesebuah negara. KBAT [4 markah] Praktis Esei 1 Penyebaran Islam semasa pemerintahan Khulafa al-Rasyidin telah berkembang di seluruh Semenanjung Tanah Arab meliputi Iraq, Syam dan Mesir. (a) Terangkan penyebaran Islam yang dilakukan pada zaman pemerintahan Khulafa al-Rasyidin. [6 markah] F1 Amalan riba F2 Penindasan F3 Penipuan semasa berniaga F4 Mengurangkan timbangan F5 Boros/ Kedekut/ Membazir F6 Mengambil keuntungan berlipat kali ganda F7 Tidak amanah F1 Abu Bakar al-Siddiq mengetuai peperangan al-Riddah H1a Memerangi golongan murtad/ keluar dari Islam H1b Kerana enggan membayar zakat H1c Tentera Islam menang H1d Ramai yang memeluk Islam F2 Khalifah Umar bin al-Khattab menghantar golongan peneroka untuk membuka wilayah baharu H2a Di utara Semenanjung Tanah Arab H2b Seperti di Iraq, Syam (Syria) dan Mesir H2c Wilayah Islam telah dibahagikan kepada beberapa bahagian H2d Bagi memudahkan pentadbiran F3 Khalifah Uthman bin Affan mentadbir wilayah Islam yang luas H3a Merangkumi kerajaan Parsi dan beberapa bahagian kerajaan Byzantium di Laut Mediterranean H3b Melantik gabenor bagi mengetuai pentadbiran wilayah Islam F4 Semasa Khalifah Ali bin Abi Talib, agama Islam semakin mantap H4 Wilayah Islam bertambah luas dan makmur F1 Merupakan sumber pendapatan kepada negara F2 Pengagihan pendapatan/ kekayaan yang saksama dalam negara F3 Membolehkan kerajaan membayar gaji kakitangan kerajaan F4 Menyediakan perbelanjaan negara/ infrastruktur F5 Perbelanjaan mengurus/ perbelanjaan pembangunan F6 Membina infrastruktur awam/ hospital/ sekolah/ balai polis F7 Membayar balik hutang kerajaan (b) Buku Teks m/s 176 – riba – penindasan – penipuan – timbangan – boros – keuntungan – amanah (c) – pendapatan – pengagihan – bayar gaji – perbelanjaan – pembangunan – infrastruktur – hutang kerajaan [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan (a) Buku Teks m/s 167 – Abu Bakar al-Siddiq – golongan murtad – bayar zakat – tentera menang – peluk Islam – Khalifah Umar bin al-Khattab – buka wilayah – Semenanjung Tanah Arab – Iraq/ Syam – wilayah Islam – mudahkan pentadbiran – Khalifah Uthman binAffan – tadbir wilayah – merangkumi Parsi – lantik gabenor – Khalifah Ali bin Abi Talib – Islam semakin mantap – bertambah luas Panduan Jawapan CONTOH

116 Sejarah Tingkatan 1 Bab 8 (b) Huraikan faktor-faktor berlakunya penyebaran agama Islam. [6 markah] (c) Apakah nilai-nilai murni Islam yang boleh dipraktikkan untuk kehidupan masyarakat yang sejahtera pada masa ini? [8 markah] (b) Buku Teks m/s 169 – kesyumulan – rohani dan jasmani – tidak tolak kemajuan – didik akhlak – keterbukaan – toleransi – kesaksamaan – keadilan – bentuk ummah – dakwah – pendekatan bijaksana – hubungan diplomatik – kerajaan lain – perdagangan – pedagang negara luar – wilayah baharu – Iraq/ Syam/ Mesir (c) – muafakat – bekerjasama – gotong-royong – toleransi – tolak ansur – terbuka – terima pandangan – amanah – elak penipuan – diplomasi – elak permasalahan – capai keputusan [Mana-mana jawapan yang munasabah] Panduan Jawapan F1 Kesyumulan Islam H1a Keseimbangan rohani dan jasmani berjaya membentuk masyarakat maju H1b Tidak menolak kemajuan di dunia dari segi pembandaran/ pembangunan H1c Mendidik akhlak yang baik F2 Prinsip keterbukaan H2 Dan toleransi membolehkan Tamadun Islam diterima umum F3 Prinsip kesaksamaan H3a Serta keadilan H3b Kewujudan pelbagai bangsa dan bahasa berjaya membentuk ummah yang bersaudara F4 Dakwah H4 Pendekatan secara bijaksana dan berdiplomasi F5 Hubungan diplomatik H5 Antara kerajaan Islam dengan kerajaan lain seperti Eropah F6 Perdagangan H6 Antara pedagang Arab dengan pedagang negara luar di Asia dan Afrika F7 Pembukaan wilayah baharu C7 Iraq/ Syam (Syria)/ Mesir F1 Hidup bermuafakat H1 Bekerjasama tanpa mengira kaum dan bangsa C1 Gotong-royong F2 Bertoleransi H2 Bertolak ansur demi mengelakkan permasalahan F3 Bersifat terbuka H3 Menerima pandangan/ kritikan/ idea orang lain F4 Amanah H4 Mengelakkan penipuan/ penindasan/ rasuah/ penyelewengan F5 Berdiplomasi H5a Mengelakkan permasalahan H5b Mencapai keputusan melalui rundingan CONTOH

117 Ujian Akhir Sesi Akademik 1 Tokoh berikut merupakan sejarawan yang mula menggunakan perkataan sejarah atau historia. Herodotus Apakah elemen utama yang ditekankan oleh beliau dalam pengertian sejarah? I Sifat masyarakat II Tindakan manusia III Sebab berlaku peristiwa IV Catatan atau rekod peristiwa A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 2 Rajah berikut menunjukkan tiga tahap kaedah lisan dalam pengkajian sejarah. Tahap pertama Tahap kedua Tahap ketiga Apakah yang akan anda lakukan pada tahap kedua? A Menilai fakta-fakta B Membuat persediaan C Menyunting rakaman D Menentukan skop temu bual m/s 5 Buku Teks m/s 12 Buku Teks 3 Maklumat berikut berkaitan dengan bentuk fizikal bumi. • Kawasan perairan sempit • Memisahkan dua kawasan daratan Apakah istilah yang merujuk kepada maklumat tersebut? A Selat C Lembah B Teluk D Banjaran 4 Gambar berikut menunjukkan hidupan di bumi pada 25 juta tahun dahulu. Apakah haiwan tersebut? A Trilobite B Dipterus C Eurypterids D Crinoid Stone-lily 5 Rajah berikut berkaitan dengan situasi yang berlaku pada Zaman Air Batu Akhir. X Pengakhiran Zaman Air Batu Akhir Apakah peristiwa X? A Peningkatan suhu B Pencairan air batu C Pembentukan daratan D Pertambahan penduduk 6 Apakah bukti yang menunjukkan wujudnya tapak prasejarah di lokasi berikut? • Altamira, Sepanyol • Gua Chauvet, Perancis A Binaan upacara ritual B Lukisan di dinding gua C Penemuan rangka manusia D Kawasan aktiviti pertanian m/s 29 Buku Teks m/s 32 Buku Teks m/s 34 Buku Teks m/s 48 Buku Teks Bahagian A Masa: 2 jam [20 markah] Jawab semua soalan. CONTOH

118 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik 7 Dialog berikut berkaitan dengan Zaman Logam. Masyarakat Zaman Logam hampir tidak lagi melakukan aktiviti mengumpul makanan. Ya, mereka melakukan aktiviti lain supaya mendapat makanan yang mencukupi. Apakah aktiviti lain tersebut? I Pembuatan III Perdagangan II Penternakan IV Pertukangan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 8 Apakah faktor yang menentukan penghasilan ideofak oleh masyarakat Zaman Prasejarah? A Ketaatan C Kebudayaan B Kekuasaan D Kepercayaan 9 Apakah aspek yang diberikan penekanan dalam konsep tamadun mengikut pandangan tokoh berikut? Arnold J. Toynbee I Ekonomi III Keagamaan II Kehalusan IV Kebudayaan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 10 Maklumat berikut berkaitan dengan sistem tulisan yang wujud pada zaman tamadun awal dunia. Sistem tulisan mula lahir kira-kira 5 000 tahun dahulu. Antara berikut, yang manakah fungsi sistem tulisan manusia tamadun awal? I Menyimpan rekod II Menyebarkan agama III Membantu pelayaran IV Mencatatkan perkara penting A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV m/s 54 Buku Teks m/s 63 Buku Teks m/s 79 Buku Teks m/s 84 Buku Teks 11 Rajah berikut menunjukkan peranan NegaraKota Ur dalam Tamadun Mesopotamia. Negara-Kota Ur Perdagangan X Apakah X? A Pelabuhan C Pertahanan B Pertemuan D Pemerintahan 12 Apakah hasil kesenian masyarakat Tamadun Huang He? A Patung daripada logam B Penciptaan puisi romantik C Tembikar bercorak geometri D Lukisan pada dinding bangunan 13 Apakah bukti yang menunjukkan kerajaan Sparta menekankan disiplin ketenteraan? A Pemerintahan bersifat monarki terhad B Kaum wanita tidak terlibat dalam politik C Hanya kaum lelaki boleh menjadi tentera D Kanak-kanak dan wanita dilatih menjadi tentera 14 Maklumat berikut berkaitan dengan Tamadun Rom. Masyarakat dalam Tamadun Rom terbahagi kepada tiga kelompok, iaitu Patrician, Plebian dan golongan hamba Siapakah golongan Plebian? A Tentera C Bangsawan B Peniaga D Pemerintah 15 Gambar berikut menunjukkan binaan yang terdapat dalam Tamadun Rom. Amfiteater Berapakah bilangan binaan tersebut dibina? A 210 B 220 C 230 D 240 m/s 96 Buku Teks m/s 111 Buku Teks m/s 126 Buku Teks m/s 127 Buku Teks m/s 131 Buku Teks CONTOH

119 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik Arahan: Hitamkan jawapan Bahagian A pada ruangan di bawah. 1 A B C D 2 A B C D 3 A B C D 4 A B C D 5 A B C D 6 A B C D 7 A B C D 8 A B C D 9 A B C D 10 A B C D 11 A B C D 12 A B C D 13 A B C D 14 A B C D 15 A B C D 16 A B C D 17 A B C D 18 A B C D 19 A B C D 20 A B C D 16 Kekuatan ketenteraan merupakan salah satu faktor perluasan kuasa dalam Tamadun India. Mengapakah kekuatan ketenteraan penting dalam dasar perluasan kuasa? A Melicinkan pentadbiran B Mematahkan serangan musuh C Mengukuhkan taat setia rakyat D Meningkatkan kemakmuran ekonomi 17 Peta berikut menunjukkan Laluan Sutera dalam Tamadun China. Pada zaman pemerintahan manakah Laluan Sutera dibuka? A Dinasti Qin C Dinasti Chou B Dinasti Han D Dinasti Shang 18 Antara berikut, yang manakah wilayah baharu yang dibuka semasa pentadbiran kerajaan Khulafa al-Rasyidin? I Iran III Syam II Iraq IV Bukhara A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV m/s 141 Buku Teks m/s 147 Buku Teks m/s 169 Buku Teks 19 Maklumat berikut berkaitan dengan tokoh ilmuan Islam. • Menulis buku astronomi • Mencipta alat ukuran masa Siapakah tokoh ilmuan tersebut? A Al-Kindi B Al-Biruni C Al-Battani D Al-Khawarizmi 20 Motif ukiran berikut telah diperkenalkan dalam seni bina Islam. Cakerawala Apakah fungsi motif ukiran tersebut? A Mengukuhkan binaan B Meningkatkan teknologi C Memberikan ketenangan D Melancarkan pengudaraan m/s 180 Buku Teks m/s 184 Buku Teks CONTOH

120 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik Bahagian B [40 markah] Jawab semua soalan. 1 Sejarah mampu memberikan kefahaman tentang masyarakat, negara dan dunia kepada kita. (a) Bagaimanakah unsur perpaduan dan semangat kebangsaan dapat disemai dalam diri kita? Buku Teks m/s 18 [3 markah] (b) Nyatakan tiga kepentingan mempelajari sejarah. Buku Teks m/s 18 - 19 [3 markah] (c) Sebagai warganegara yang prihatin, bagaimanakah anda menunjukkan semangat cinta akan negara? [4 markah] 2 Gambar berikut berkaitan dengan proses pengglasieran. Unsur perpaduan dan semangat kebangsaan dapat disemai dalam diri kita melalui penyelidikan, penerokaan bukti dan empati pada peristiwa sejarah. Dengan mempelajari sejarah, kita dapat mengenal asal usul keluarga dan negara. Sejarah juga memberi pengajaran dan iktibar daripada peristiwa lalu. Sejarah mengajar kita menghargai warisan negara bagi memupuk patriotisme. Pengetahuan sejarah membolehkan generasi kini mengukuhkan perpaduan kaum. Seterusnya, dengan mempelajari sejarah, kita dapat membangunkan negara dan bangsa. Melalui sejarah juga, Kemahiran Pemikiran Sejarah dapat diaplikasikan. Sebagai warganegara yang prihatin, saya akan mengenang jasa para tokoh dan pejuang kebangsaan dalam mencapai kemerdekaan negara. Saya juga akan menyertai pelbagai aktiviti anjuran pihak-pihak tertentu yang berkaitan sejarah negara. Pada masa terluang, saya akan menonton dokumentari tentang sejarah negara kita. Pada cuti sekolah pula, saya bersama-sama keluarga akan berkunjung ke tempat-tempat bersejarah seperti muzium dan balai seni negara bagi menghayati peristiwa sejarah yang pernah berlaku pada zaman silam. CONTOH

121 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik (a) Terangkan maksud pengglasieran. Buku Teks m/s 34 [2 markah] (b) Bagaimanakah rupa bentuk fizikal bumi apabila berlaku pengglasieran? Buku Teks m/s 34 [4 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah kesan jika suhu dunia semakin meningkat? [4 markah] 3 Aktiviti pertanian adalah antara aktiviti yang telah dilakukan oleh masyarakat sejak Zaman Prasejarah hingga kini. (a) Jelaskan aktiviti pertanian yang dilakukan pada Zaman Neolitik. Buku Teks m/s 60 [3 markah] (b) Terangkan aktiviti pertanian yang dilakukan pada zaman moden. [3 markah] Penggalasieran ialah proses kecairan air batu akibat peningkatan suhu dunia. Apabila berlaku pengglasieran, paras air laut meningkat. Hal ini menyebabkan bukit-bukau dan kawasan tanah tinggi mulai terbentuk seperti tasik dan pulau. Pembentukan tasik dan pulau ini telah memisahkan haiwan dan tumbuhan di kawasan yang berbeza. Pada pendapat saya, jika suhu dunia semakin meningkat, kemarau akan berlaku yang menyumbang kepada masalah kekurangan sumber air. Selain itu, banjir besar akan kerap berlaku akibat pencairan ais di kutub. Seterusnya, hidupan juga akan terdedah kepada gelombang haba yang boleh menjejaskan kesihatan di samping kehilangan habitat haiwan dan tumbuhan. Antara tanaman yang diusahakan pada Zaman Neolitik ialah padi, gandum dan barli. Aktiviti pertanian menjadi sumber makanan penting kepada manusia hingga membolehkan mereka tinggal secara menetap. Aktiviti pertanian ini terus diamalkan oleh manusia dan menjadi pekerjaan yang penting hingga kini. Selain itu, manusia menjalankan aktiviti pertanian sara diri secara kecil-kecilan untuk memenuhi keperluan sendiri. Pada zaman moden, aktiviti pertanian telah menjadi aktiviti komersial apabila hasil pertanian mula dijual. Aktiviti pertanian juga dilakukan secara besar-besaran dalam bentuk ladang dengan menggunakan peralatan moden. CONTOH

122 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik (c) Cadangkan usaha untuk menarik minat generasi muda untuk menceburi bidang pertanian. KBAT [4 markah] 4 Ibn Khaldun ialah tokoh awal yang membicarakan konsep tamadun Islam. Buku Teks m/s 78 (a) Terangkan konsep tamadun mengikut pandangan Islam. [3 markah] (b) Terangkan konsep tamadun berdasarkan sudut pandangan Ibn Khaldun. [3 markah] (c) Pada pendapat anda, mengapakah agama penting dalam membentuk sebuah masyarakat yang bertamadun? KBAT [4 markah] Usaha yang boleh dilakukan ialah ibu bapa memberikan pendedahan awal kepada anak-anak tentang sektor pertanian dengan memulakan aktiviti pertanian di halaman rumah bersama dengan anak-anak. Seterusnya, pihak institusi kewangan perlulah memberikan pinjaman mudah kepada para siswazah yang mempunyai minat dalam bidang pertanian. Langkah yang perlu diambil oleh pihak institusi pendidikan tinggi pula adalah dengan menawarkan pelbagai kursus berkaitan pertanian seperti agropelancongan, teknologi pertanian, akuakultur dan usahawan pertanian. Akhir sekali, kempen kepentingan sektor pertanian oleh pihak kerajaan boleh dilakukan dengan menjadikan media sosial sebagai wahana untuk hebahan dan galakan kepada generasi muda. Konsep tamadun dalam Islam dibina atas kerangka Islam sebagai al-Din (cara hidup). Tamadun mengikut pandangan Islam merangkumi pembangunan lahiriah dan rohaniah yang berasaskan nilai dalam pendidikan seperti yang disarankan oleh al-Quran dan hadis serta ajaran Nabi Muhammad SAW. Ibn Khaldun membicarakan tentang konsep tamadun, iaitu “umran” dan “hadharah” yang digunakan dalam bukunya yang bertajuk Muqqadimah. “Hadharah” mengandungi prinsip-prinsip nilai, iaitu aspek akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban. “Madaniyyah” pula lebih menjurus kepada aspek kebendaan dalam kehidupan dan lebih bersifat umum kepada semua manusia. Kedua-duanya bermaksud perbandaran dan tamadun. Istilah “hadharah” dan “madaniyyah” ini lebih menepati konsep tamadun dalam Islam dan berpusat pada wahyu. Pada pendapat saya, agama penting kerana memimpin manusia ke landasan yang benar. Selain itu, agama mengajar manusia tentang nilai-nilai moral dalam kehidupan. Agama juga menegah manusia daripada melakukan kemungkaran dan kezaliman kepada diri sendiri dan orang lain. Di samping itu, agama penting kerana menyatupadukan masyarakat pelbagai kaum bagi membangunkan diri, masyarakat dan negara demi masa depan. CONTOH

123 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik Bahagian C [20 markah] Jawab satu soalan sahaja. 1 Athens amat terkenal dengan pemerintahan demokrasi yang telah diperkenalkan pada tahun 594 SM. (a) Huraikan ciri-ciri demokrasi di Athens. Buku Teks m/s 120 - 125 [6 markah] (b) Terangkan fungsi Dewan Perhimpunan di Athens. Buku Teks m/s 122 - 123 [6 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah ciri-ciri demokrasi moden yang diamalkan pada masa ini? [8 markah] Sistem demokrasi yang diamalkan di Athens merupakan demokrasi langsung. Dalam sistem pemerintahan dan pentadbiran di Athens, badan tertinggi ialah Dewan Perhimpunan. Di bawahnya terdapat Majlis, Majistret dan Juri. Majlis ialah jawatankuasa yang mengendalikan urusan dan perbincangan hal-hal penting yang berkaitan pemerintahan dan pentadbiran. Majistret pula merupakan badan yang melaksanakan segala dasar yang telah ditetapkan. Juri pula ialah badan yang bertanggungjawab dalam hal yang berkaitan dengan keadilan. Antara fungsi Dewan Perhimpunan ialah melantik Ahli Majlis sebagai sebahagian sistem pentadbiran yang wujud. Selain itu, dewan ini menggubal undang-undang bagi memastikan keadilan dapat dilaksanakan dengan seadil-adilnya di Athens. Dewan Perhimpunan membuat deklarasi peperangan bagi mempertahankan kedaulatan Athens dan mengadakan perjanjian dengan negara lain bagi melicinkan hubungan antarabangsa kedua-dua belah pihak. Dewan Perhimpunan juga membincangkan hal kewangan dan percukaian bagi mengukuhkan ekonomi Athens di samping menerima duta dari negara asing bagi mengukuhkan hubungan antara kedua-dua pihak. Pada pendapat saya, antara ciri demokrasi moden pada masa ini ialah adanya Perlembagaan yang mengehadkan kuasa dan perjalanan rasmi kerajaan, sama ada secara tulisan, secara norma atau gabungan kedua-duanya. Lazimnya, Perlembagaan akan menerapkan pembahagian kuasa untuk memastikan individu tidak diberi kuasa yang lebih. Pilihan raya dijalankan untuk memilih pemimpin kerajaan yang dikendalikan secara bebas dan adil. Rakyat pula diberi hak mengundi. Selain itu, terdapat kebebasan bersuara dalam memberi ucapan, berhimpun dan sebagainya. Kebebasan akhbar dan akses ke media lain turut diberikan. Masyarakat juga bebas untuk berpersatuan. Semua individu menikmati hak yang sama dari segi undang-undang. Ciri lain ialah pembentukan masyarakat yang berpendidikan dan berpengetahuan tentang hak asasi manusia dan tanggungjawab sivik. CONTOH

124 Sejarah Tingkatan 1 Ujian Akhir Sesi Akademik 2 Dalam Tamadun China, aspek pendidikan mengalami peningkatan yang pesat semasa zaman pemerintahan Dinasti Qin dan Dinasti Han. (a) Huraikan sistem pendidikan pada zaman Dinasti Han. Buku Teks m/s 148 [6 markah] (b) Terangkan matlamat sistem pendidikan Tamadun China. Buku Teks m/s 149 [6 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah inisiatif yang dapat dilakukan bagi meningkatkan mutu sistem pendidikan negara kita? KBAT [8 markah] Pada zaman Dinastin Han, sistem pendidikan diperkukuh melalui penubuhan sekolah tinggi di Chang’an. Penekanan diberikan kepada pembelajaran ajaran Konfusianisme yang diikuti dengan penubuhan sekolah yang sama pada peringkat daerah dan wilayah. Sistem pendidikan semakin maju dengan adanya teknologi pembuatan kertas daripada campuran kulit pokok, serpihan rami kain dan jaring oleh Cai Lun. Kejayaan ini telah meningkatkan pendidikan di sekolah apabila kertas tersebut digunakan secara meluas. Antara matlamat sistem pendidikan Tamadun China ialah lulus peperiksaan perkhidmatan awam. Sistem pendidikan juga bermatlamat mengekalkan ajaran Konfusianisme serta memupuk nilai moral dan etika. Selain itu, sistem pendidikan juga bermatlamat untuk memilih pegawai kerajaan yang seterusnya membezakan golongan elit dengan golongan rakyat. Dari sudut sosial, seseorang yang terpelajar akan berada pada hierarki teratas diikuti oleh golongan petani, artisan dan pedagang. Melalui sistem pendidikan juga, negara dapat ditadbir dengan cekap dan berkesan. Pada pendapat saya, antara inisiatif untuk meningkatkan mutu sistem pendidikan negara adalah dengan memantapkan pentadbiran dan pengurusan melalui amalan budaya kerja cemerlang. Menyediakan infrastruktur lengkap juga dapat membantu melancarkan proses pengajaran dan pembelajaran. Inisiatif lain adalah dengan meningkatkan profesionalisme guru melalui kursus pedagogi dan penyampaian yang berkesan. Penambahbaikan kurikulum juga boleh dilakukan bagi memantapkan kurikulum sedia ada dan memperkenalkan mata pelajaran baharu yang progresif seperti Sains Aeroangkasa. Pelaksanaan kegiatan kokurikulum yang berkesan dapat memupuk nilai-nilai murni dan daya kepimpinan. Selain itu, langkah mengurangkan masalah disiplin di sekolah dapat membantu kejayaan murid. Masyarakat juga boleh memainkan peranan melalui penglibatan dalam PIBG secara aktif. Pertubuhan Badan Bukan Kerajaan pula berperanan mendedahkan murid terhadap kurikulum yang dipelajari dan kaunseling kerjaya. CONTOH

Jawapan J1 Bab 1 MODUL PBD Praktis Intensif 1 (a) pokok (b) riwayat (c) tambo (d) history; historia 2 (a) Muhd Yusof Ibrahim (b) Ibn Khaldun (c) Herodotus (d) Khoo Kay Kim (e) E. H. Carr 3 (a) (iii) (b) (v) (c) (ii) (d) (i) (e) (iv) 4 (a) (i) Belum diolah (iv) Fosil (v) Diari (ix) Batu bersurat (x) Manuskrip (b) (i) Telah diolah (iii) Akhbar (iv) Jurnal (vi) Buku (vii) Ensiklopedia 5 (a) Bukan artifak (b) Ensiklopedia (c) Artifak 6 (a) Mendapat dan mengesahkan sumber bertulis tersebut (b) Mengumpul dan menyimpan sumber yang diperoleh (c) Menggunakan peralatan yang sesuai (penggunaan peralatan teknologi maklumat dan komunikasi serta peralatan arkeologi) (d) Menganalisis 7 (a) (i) menerangkan atau mengulas (ii) sumber-sumber (b) (i) pemilihan sumber (ii) pandangan dan ideologi (c) (i) pelbagai sumber (ii) menilai (iii) berfikiran terbuka dan kritis (d) (i) peraturan cukai tanah (ii) hasil hutan (iii) pemberontakan (e) (i) fakta yang salah (ii) keharmonian antara kaum (iii) pembangunan 8 (a) Mengenal asal usul (b) Membangunkan negara dan bangsa (c) Mengukuhkan perpaduan (d) Memupuk patriotisme (e) Mengaplikasikan Kemahiran Pemikiran Sejarah (f) Mengambil iktibar 9 Antara cara untuk memelihara warisan negara adalah dengan menjadikan mata pelajaran Sejarah sebagai mata pelajaran wajib bagi setiap murid. Hal ini dapat membantu murid untuk lebih memahami apa-apa yang telah berlaku pada negara kita. Warisan negara juga dapat dipelihara melalui kaedah pemeliharaan dan pemuliharaan bangunan bersejarah. Hal ini dapat dilaksanakan dengan mengadakan hari pembersihan kawasan terbabit secara berkala. Selain itu, kerajaan boleh menggalakkan penyelidikan tentang cara terbaik untuk menjaga dan memulihara khazanah bersejarah negara dengan memberikan peruntukan khas. Warisan negara juga dapat dipelihara dengan mengadakan Hari Sejarah Sedunia dengan objektif untuk mengingati sejarah dalam kehidupan masyarakat. Praktis Kendiri Praktis Objektif 1 D 2 C 3 A 4 D 5 C 6 C 7 B 8 D 9 A 10 B 11 B 12 D 13 B 14 A 15 B 16 B 17 D 18 D 19 D 20 C Praktis Struktur 1 (a) Sumber primer ialah sumber yang belum diolah atau diterbitkan. Sumber sejarah ini bersifat asli dan belum ditafsir. [Maksimum: 2 markah] (b) Pelbagai sumber sejarah penting bagi sejarawan untuk mencari maklumat dan bukti yang sahih tentang sesuatu peristiwa di samping membantu untuk mencari maklumat dan membuat perbandingan dapatan penyelidikan sejarah yang telah diterbitkan. Pelbagai sumber sejarah juga membolehkan sejarawan membuat tafsiran dan penulisan terhadap sesuatu peristiwa. [Maksimum: 4 markah] (c) Jika kita tiada sumber sejarah, maklumat yang ditafsir menjadi kurang tepat dan menimbulkan pelbagai kekeliruan. Selain itu, peristiwa sejarah tidak dapat dibuktikan kesahihannya dan kaedah penyelidikan sejarah pula tidak dapat dilakukan tanpa sumber sejarah. [Maksimum: 4 markah] 2 (a) Antara bahan tinggalan sejarah yang ditemukan melalui kaedah arkeologi ialah fosil, tembikar, bahan logam dan binaan daripada batu. [Maksimum: 2 markah] CONTOH

J2 Sejarah Tingkatan 1 Jawapan (b) Pada mulanya, perancangan grid dilakukan sebelum kerja ekskavasi dengan setiap petak diberikan nombor rujukan. Seterusnya, kawasan yang terlibat ditanda berdasarkan pelan. Kemudian, kerja ekskavasi pun dilakukan dengan mencatatkan semua penemuan. [Maksimum: 4 markah] (c) Tapak arkeologi boleh dipelihara dan dipulihara dengan mengadakan aktiviti pembersihan kawasan terlibat oleh pihak NGO dan mengenakan kompaun kepada pihak yang mencemarkan dan merosakkan tapak arkeologi tersebut. Selain itu, kerajaan harus memperuntukkan dana khas bagi tujuan pemeliharaan dan pemuliharaan tapak arkeologi di samping mengadakan pelbagai kempen kesedaran kepada masyarakat. [Maksimum: 4 markah] Praktis Esei 1 (a) Kaedah bertulis ialah kajian terhadap sesuatu peristiwa daripada maklumat pada sumber yang dipahat atau ditulis. Di Asia Tenggara, tulisan tertua dikesan di dinding gua, dipahat pada batu, ditulis pada kulit kayu, gading dan daun lontar. Kaedah bertulis juga boleh dilihat pada catatan harian seseorang, fail kerajaan dan catatan pengembaraan. [Maksimum: 6 markah] (b) Langkah pertama dalam proses kaedah bertulis ialah mengenal pasti sumber bagi sesuatu peristiwa, tokoh atau institusi. Contohnya, jika ingin membuat kajian tentang sejarah Malaysia, sumber bertulis boleh diperoleh di negara kita, Portugal dan Belanda. Langkah kedua ialah mendapat dan mengesahkan sumber bertulis tersebut. Dalam hal ini, penyelidik perlu ke tempat simpanan sumber seperti muzium, arkib atau perpustakaan. Sejarawan akan mentafsir maklumat ini dengan bantuan ahli paleografi dan epigrafi. Langkah ketiga ialah mengumpul dan menyimpan sumber yang diperoleh. Hal ini memudahkan penyelidik untuk membuat rujukan semula kelak. Langkah keempat ialah menggunakan peralatan yang sesuai seperti teknologi maklumat dan komunikasi serta peralatan arkeologi. Lazimnya, komputer digunakan bagi menganalisis data dan sumber, menyunting penulisan serta menyusun bibliografi dan statistik. Langkah terakhir ialah menganalisis dengan mengupas dan menjelaskan pertentangan daripada kajian lepas terhadap sesuatu peristiwa. Dapatan ini kemudiannya perlu disebarkan bagi memperkukuh teori, pemahaman dan penghayatan terhadap sesuatu peristiwa. [Maksimum: 8 markah] (c) Pada pendapat saya, dengan menggunakan kaedah bertulis, kita akan mendapat maklumat penting yang menjadi bahan utama sesebuah penulisan sejarah dan membantu kita menyelidik sejarah negara seperti penyelidikan pada prasasti atau batu bersurat. Kaedah bertulis membantu kita mengetahui sejarah masa lalu, misalnya dari aspek perubatan, keagamaan, kesenian dan kebudayaan. Apabila menggunakan kaedah bertulis, kita juga dapat mengetahui tentang penyebaran agama Islam, peraturan istana dan hubungan luar sesebuah kerajaan pada zaman silam di samping memperkukuh bukti yang ada pada sumber sejarah yang lain. [Maksimum: 6 markah] Bab 2 MODUL PBD Praktis Intensif 1 (a) suhu bumi (b) air batu 2 (a) SELAT (b) LAUTAN PASIFIK (c) DINOSAUR (d) LAUTAN (e) DARATAN (f) BISON OCCIDENTALIS (g) WOOLLY MAMMOTH 3 (a) (i) Gunung-ganang (ii) Mamalia; hidupan (iii) Suhu dunia (b) (i) Penyejukan; pengeringan; padang rumput; savana (ii) jambatan darat Panama (iii) dataran tinggi; Grand Canyon (c) (i) Glasier utama (ii) membuat api (iii) binatang (iv) Australia (d) (i) aktiviti pertanian (ii) roda; tulisan kuneiform (iii) keagamaan; pendidikan; pentadbiran; undangundang 4 (a) Zaman Holosen (b) Zaman Pleistosen (c) Zaman Pliosen (d) Zaman Miosen 5 (a) 500 juta tahun (b) 25 juta tahun (c) 5.2 juta tahun (d) 2 juta tahun 6 (a) membeku; rendah; tanah besar (b) tanah pamah; nomad (c) air laut; salji (d) singa; sejuk (e) rumput; renek (f) sejuk; salji 7 (a) Glasier; fizikal bumi (b) Air batu (c) laut; tanah tinggi (d) paras air laut (e) tasik-tasik air tawar; Tasik Dayang Bunting (f) kepupusan binatang (g) benua Eropah; benua Asia; terlalu sejuk (h) radiasi bumi 8 (a) (i) daratan (ii) Burma; Thailand; Laos; Kemboja; Vietnam; Borneo; Singapura (b) (i) tunjang kebenuaan (ii) ciri-ciri fizikal; hidupan (iii) tamadun yang sama CONTOH

J3 Sejarah Tingkatan 1 Jawapan Praktis Kendiri Praktis Objektif 1 C 2 D 3 D 4 C 5 A 6 A 7 B 8 D 9 B 10 B 11 C 12 C 13 A 14 A 15 D 16 C 17 C 18 D 19 A 20 A Praktis Struktur 1 (a) F1 Lautan Pasifik F2 Lautan Atlantik F3 Lautan Hindi F4 Lautan Selatan F5 Lautan Artik [Maksimum: 3 markah] (b) F1 Benua Amerika Utara F2 Benua Amerika Selatan F3 Benua Eropah F4 Benua Asia F5 Benua Oceania F6 Benua Afrika [Maksimum: 3 markah] (c) F1 Paras air laut meningkat F2 Mempengaruhi ekosistem seluruh dunia F3 Kekerapan banjir/ tanah runtuh F4 Mengancam kesihatan manusia/ Meningkatkan risiko penyakit yang berjangkit melalui vektor F5 Peningkatan suhu bumi F6 Kawasan yang rendah akan ditenggelami air [Maksimum: 4 markah] 2 (a) X: Miosen Y: Pleistosen [Maksimum: 2 markah] (b) F1 Zaman yang bermula sejak 10 000 tahun dahulu hingga kini F2 Berlaku kemajuan dalam kehidupan manusia F3 Manusia tahu cara mendapatkan makanan melalui pertanian F4 Roda dan tulisan kuneiform dicipta F5 Tamadun terus berkembang dalam bidang keagamaan, pendidikan, pentadbiran dan undang-undang [Maksimum: 4 markah] (c) F1 Bertanggungjawab dalam menjalankan sesuatu tugas F2 Bertindak waras dengan tidak melibatkan diri dengan gejala negatif F3 Percaya kepada Tuhan F4 Rajin berusaha F5 Mempunyai disiplin diri yang tinggi F6 Mempunyai fikiran kreatif dan kritis [Maksimum: 4 markah] Praktis Esei 1 (a) F1 Aktiviti pertanian mula dijalankan F2 Wujud pembakaran hutan untuk pertanian F3 Aktiviti pengeluaran bahan makanan F4 Wujud aktiviti membersihkan kawasan F5 Perkembangan perindustrian F6 Aktiviti pembakaran terbuka F7 Penebangan pokok F8 Pembakaran minyak daripada enjin kenderaan [Maksimum: 4 markah] (b) F1 Permukaan air laut membeku H1a Paras air laut rendah H1b Pulau bersambung dengan tanah besar H1c Manusia dan binatang bermigrasi F2 Terdapat manusia yang tinggal di kawasan tanah pamah yang sejuk H2a Hidup secara nomad H2b Memburu binatang F3 Permukaan air laut membeku H3 Menyebabkan sebahagian besar bumi dilitupi salji F4 Binatang tinggal di kawasan tanah pamah yang sejuk C4 Mamot berbulu/ badak/ kuda/ singa F5 Tumbuhan utama ialah rumput dan tumbuhan renek yang menjalar F6 Suhu dunia terlalu sejuk H6a Dunia dipenuhi salji H6b Terutamanya di kawasan kutub dan benua Eropah [Maksimum: 8 markah] (c) F1 Mengelakkan pembakaran terbuka F2 Mengenakan hukuman yang berat kepada mereka yang membakar hutan secara sengaja F3 Mewujudkan kempen Cintai Alam Sekitar F4 Mencipta kenderaan yang tidak menggunakan bahan bakar yang membebaskan banyak karbon F5 Menerapkan pendidikan alam sekitar pada peringkat sekolah F6 Mengadakan kempen kitar semula bahan terbuang F7 Menanam semula pokok F8 Melaksanakan undang-undang yang ketat untuk memelihara alam sekitar [Maksimum: 8 markah] Bab 3 MODUL PBD Praktis Intensif 1 Zaman sebelum manusia mengetahui dan mengenal tulisan dan terbahagi kepada Zaman Batu dan Zaman Logam. 2 A Gua Padah-lin, Myanmar B Ban Chiang, Thailand C Sa Hyun, Vietnam D Lenggong, Malaysia E Gua Tabon, Filipina F Gua Liang Bua, Pulau Flores Indonesia 3 (a) Tempat kediaman (b) Peralatan (c) Pengumpulan makanan (d) Kegiatan ekonomi (e) Organisasi sosial (f) Kepercayaan * Kesenian dan kebudayaan 4 (a) Mengumpulkan makanan dan memburu binatang (b) Bergantung sepenuhnya pada alam semula jadi (c) Hidup dalam kelompok kecil (d) Rumah diperbuat daripada kayu (e) Menghasilkan lukisan gua (f) Menggunakan alatan batu (g) Memperoleh makanan daripada aktiviti pertanian dan penternakan CONTOH

J4 Sejarah Tingkatan 1 Jawapan (h) Menghasilkan makanan melalui aktiviti pertanian dan penternakan (i) Wujud pembahagian dalam sosial [Terima jawapan lain yang munasabah] 5 Jawapan murid 6 Jawapan murid Praktis Kendiri Praktis Objektif 1 C 2 A 3 B 4 C 5 A 6 C 7 D 8 C 9 A 10 A 11 D 12 C 13 C 14 B 15 D 16 B 17 A 18 A 19 A 20 B Praktis Struktur 1 (a) F1 Zaman Paleolitik F2 Zaman Mesolitik F3 Zaman Neolitik [Maksimum: 3 markah] (b) F1 Kapak/ Kapak besi bersoket F2 Tulang mawas F3 Beliung F4 Mata lembing F5 Pisau bersoket [Maksimum: 3 markah] (c) F1 Tingkal menetap H1 Membina kediaman sendiri yang lebih baik daripada batu, tanah liat dan kayu serta lebih tersusun F2 Membuat inovasi H2 Mencipta peralatan yang diperbuat daripada logam yang terdiri daripada tembaga, gangsa dan besi [Maksimum: 4 markah] 2 (a) F1 Gua Kecil, Pahang F2 Lubang Angin, Sarawak F3 Sungai Tembeling, Pahang F4 Gua Tapadong, Sabah F5 Jenderam Hilir, Selangor [Maksimum: 3 markah] (b) F1 Menunjukkan bukti kewujudan manusia prasejarah F2 Tafsiran dibuat berkaitan dengan kehidupan manusia prasejarah F3 Dapat memperoleh maklumat yang lebih tepat dan jelas [Maksimum: 2 markah] (c) F1 Berhampiran dengan sungai H1 Mempunyai bekalan air yang bersih F2 Tanah yang subur H2 Sesuai untuk pertanian F3 Selamat daripada ancaman binatang/ cuaca buruk F4 Mempunyai bekalan makanan yang mencukupi H4 Hasil hutan/ binatang buruan [Maksimum: 4 markah] Praktis Esei 1 (a) F1 Dijalankan bermula pada Zaman Neolitik H1 Jenis tanaman termasuklah padi/ gandum/ barli F2 Menjadi sumber makanan penting sehingga manusia tinggal secara menetap F3 Menjadi pekerjaan penting hingga hari ini H3a Dijalankan secara kecil-kecilan/ sara diri H3b Untuk memenuhi keperluan sendiri F4 Pada zaman moden, dilakukan secara komersial H4a Hasil pertanian mula dijual F5 Dilakukan secara besar-besaran dalam bentuk ladang H5 Dengan menggunakan peralatan moden [Maksimum: 6 markah] (b) F1 Dari segi tujuan H1a Manusia Zaman Prasejarah memburu untuk mendapatkan makanan H1b Manusia sekarang memburu untuk komersial C1 Mendapatkan kulit/ gading/ kuku F2 Peralatan H2a Manusia Zaman Prasejarah menggunakan batu/ tulang/ kayu/ gangsa/ besi H2b Manusia zaman sekarang menggunakan senjata F3 Undang-undang/ peraturan H3a Manusia Zaman Prasejarah tidak perlu mendapatkan kebenaran untuk berburu H3b Manusia sekarang perlu mendapatkan lesen berburu binatang daripada Jabatan Perhilitan H3c Tindakan undang-undang akan diambil sekiranya memburu secara haram [Maksimum: 6 markah] (c) F1 Membuka lebih banyak tanah pertanian H1 Di kawasan luar bandar/ desa/ tanah terbiar/ menebus guna tanah F2 Memberikan subsidi kepada petani C2 Pinjaman wang/ baja/ anak benih F3 Memberikan kursus/ latihan kepada petani F4 Meningkatkan penggunaan sains dan teknologi H4 Menggunakan jentera moden dalam pertanian F5 Memperkasakan peranan agensi kerajaan bagi membantu petani C5 BERNAS/ MARDI/ FAMA F6 Melakukan inovasi dalam pertanian H6 Menggunakan teknik baharu/ mesra alam/ bioteknologi F7 Memasarkan hasil pertanian ke luar negara H7 Dibantu oleh agensi kerajaan seperti FAMA F8 Bertukar teknologi dengan negara lain H8 Indonesia/ Jepun/ Korea F9 Menawarkan lebih banyak kursus pertanian di kolej/ universiti H9 Dapat melahirkan lebih banyak petani muda [Maksimum: 8 markah] Bab 4 MODUL PBD Praktis Intensif 1 (a) (i) Civitas; bandar atau kota (ii) sistem kerajaan (b) Civilisation; paling maju (c) madain; madana; pembukaan bandar (d) peradaban; kebendaan; budaya 2 (a) (i) Ibn Khaldun (ii) Syed Muhammad Naquib Al-Attas (iii) Arnold J. Toynbee (b) (i) Hadharah; kebudayaan; peradaban (ii) Madaniyyah; kebendaan (iii) Civilisation; masyarakat; budaya (iv) teknologi; kemasyarakatan CONTOH

J5 Sejarah Tingkatan 1 Jawapan (c) (i) al-Din (ii) lahiriah; rohaniah; nilai dalam pendidikan (iii) kehalusan tatasusila; kebudayaan yang luhur (iv) pembangunan lahiriah; kebudayaan; penulisan (v) sistem masyarakat; kesenian dan kebudayaan 3 (a) Pertanian dan perdagangan (b) Sistem pemerintahan (c) Pembentukan bandar (d) Pengkhususan pekerjaan (e) Teknologi (f) Organisasi sosial (g) Agama dan kepercayaan (h) Tulisan dan penyimpanan rekod (i) Kesenian dan kesusasteraan 4 (a) jumlah penduduk (b) pengkhususan; peluang pekerjaan (c) Kumpulan artisan; menempa besi; tembikar (d) bertukar-tukar barangan 5 Tamadun Mesopotamia – Taman Tergantung Babylon Tamadun Mesir Purba – Piramid dan sfinks Tamadun Indus – Negara-kota Mohenjo-Daro 6 (a) Firaun (b) Wazir, pegawai kanan, golongan agama dan bangsawan (c) Golongan penyalin/ penulis (d) Artisan berkemahiran dan karyawan (e) Petani dan buruh (f) Pembantu rumah dan hamba Praktis Kendiri Praktis Objektif 1 D 2 D 3 D 4 A 5 D 6 B 7 A 8 A 9 B 10 B 11 A 12 B 13 D 14 A 15 C 16 A 17 C 18 B 19 D Praktis Struktur 1 (a) F1 Perkataan tamadun (civilisation) diambil daripada perkataan Yunani F2 “Civitas” yang bermaksud bandar atau kota F3 Tahap kemajuan dalam kehidupan masyarakat dicapai dalam bidang kebudayaan/ sains/ industri dan sistem kerajaan [Maksimum: 3 markah] (b) F1 Pencapaian ilmu dan teknologi F2 Ekonomi F3 Struktur politik F4 Kemasyarakatan F5 Petempatan di kawasan bandar F6 Pembangunan lahiriah F7 Kebudayaan/ penulisan/ undang-undang/ perbandaran/ kesenian [Maksimum: 3 markah] (c) F1 Membina bangunan/ monumen yang canggih F2 Meningkatkan sains dan teknologi F3 Meningkatkan ekonomi negara F4 Menjaga keamanan/ keharmonian negara F5 Mengamalkan amalan bermoral/ tatasusila yang tinggi F6 Hidup di bandar lestari [Maksimum: 4 markah] 2 (a) F1 Perdagangan tempatan F2 Perdagangan jarak jauh [Maksimum: 2 markah] (b) F1 Penciptaan pelbagai peralatan F2 Pembinaan saliran F3 Penciptaan kincir angin F4 Pembinaan teres di tanah tinggi [Maksimum: 4 markah] (c) F1 Menjamin bekalan sumber makanan negara mencukupi F2 Memanfaatkan sumber yang dimiliki oleh negara F3 Meningkatkan pendapatan eksport negara F4 Menyediakan peluang pekerjaan F5 Membangunkan kawasan pedalaman dan luar bandar F6 Memelihara ekologi alam sekitar daripada pembangunan industri [Mana-mana jawapan yang munasabah] [Maksimum: 4 markah] Praktis Esei 1 (a) F1 Memperkenalkan konsep “umran” dan “hadharah” H1 Yang digunakan dalam bukunya yang bertajuk Muqqadimah F2 “Hadharah” mengandungi prinsip-prinsip nilai meliputi pelbagai aspek H2 Akidah/ syarak/ akhlak/ falsafah/ kebudayaan/ peradaban F3 “Madaniyyah” pula lebih menjurus kepada kebendaan dalam kehidupan H3 Lebih bersifat umum kepada semua manusia F4 Kedua-duanya bermaksud perbandaran dan tamadun H4 Berpusat kepada wahyu F5 Membincangkan peraturan pemerintahan yang berkaitan dengan kebangkitan dan kejatuhan sesebuah tamadun [Maksimum: 6 markah] (b) F1 Kerajaan dibentuk untuk menguruskan pemerintahan kota H1 Yang berkembang pesat daripada pembentukan bandar F2 Peringkat awal, pemerintahan negara kota diketuai oleh pendeta H2 Kemudiannya raja mengambil alih peranan sebagai pemerintah F3 Raja dibantu oleh pegawai daripada golongan bangsawan dan pendeta F4 Undang-undang dibentuk H4 Bagi melicinkan pentadbiran negara [Maksimum: 6 markah] (c) F1 Terlibat dengan penyalahgunaan/ penyelewengan kuasa/ politik F2 Pengambilan rasuah F3 Terlibat dalam gejala sosial H3 Menjatuhkan maruah diri/ keluarga C3 Vandalisme/ gangsterisme/ pergaulan bebas/ dadah/ buli F4 Pembuangan bayi F5 Penderaan wanita/ kanak-kanak F6 Isu penyeludupan manusia/ dadah/ wang F7 Sabotaj ekonomi negara C7 Isu penggelapan wang/ tidak membayar cukai/ penyorokan barang F8 Akhlak/ moral yang rendah C8 Berzina/ minum arak/ berjudi [Maksimum: 8 markah] CONTOH

J6 Sejarah Tingkatan 1 Jawapan 2 (a) F1 Istilah civilisation H1 Menggambarkan tahap masyarakat atau budaya yang kompleks F2 Diukur melalui pencapaian ilmu dan teknologi F3 Diukur melalui pencapaian ekonomi F4 Melalui struktur politik F5 Melalui struktur kemasyarakatan dan petempatan di kawasan perbandaran F6 Pembangunan lahiriah H6 Dalam bidang kebudayaan C6 Kesenian/ penulisan/ undang-undang/ perbandaran F7 Arnold J. Toynbee menjelaskan tamadun sebagai sistem masyarakat H7 Yang memperkasakan sistem politik/ ekonomi/ sosial/ kesenian/ kebudayaan [Maksimum: 4 markah] (b) F1 Diketuai oleh Firaun F2 Golongan agama dan bangsawan berada pada kedudukan tertinggi H2 Terdiri daripada wazir, pegawai kanan, golongan agama dan bangsawan F3 Diikuti oleh golongan penyalin/ penulis F4 Kemudiannya diikuti oleh golongan artisan berkemahiran dan karyawan F5 Diikuti oleh golongan petani dan pekerja yang tidak berkemahiran F6 Golongan hamba berada pada kedudukan yang paling rendah F7 Sama taraf dengan golongan hamba ialah pembantu rumah F8 Hamba terdiri daripada dua golongan H8 Iaitu hamba perang dan hamba yang dijual [Maksimum: 8 markah] (c) F1 Hidup bersatu padu F2 Saling bekerjasama F3 Taat kepada pemimpin F4 Bekerjasama memajukan ekonomi F5 Tidak mencetuskan pergaduhan/ huru-hara F6 Memastikan rakyat berpendidikan/ berilmu F7 Memastikan keharmonian dan kemakmuran negara F8 Melahirkan rakyat yang bijak/ kreatif F9 Memantapkan jati diri warganegara [Maksimum: 8 markah] Bab 5 MODUL PBD Praktis Intensif 1 (a) Tamadun Mesopotamia (b) Tamadun Mesir Purba (c) Tamadun Indus (d) Tamadun Huang He 2 (a) Bandar maju (b) Pengkhususan pekerjaan (c) Institusi yang kompleks (d) Pengurusan simpan kira (e) Peningkatan teknologi 3 (a) 2 500 SM (b) nomad (c) petempatan kekal (d) pertanian (e) pokok gandum, barli dan kapas (f) kapas dan besi (g) hubungan perdagangan; selatan Mesopotamia (h) Mohenjo-Daro dan Harappa 4 (a) Sungai Huang He; Sungai Yangtze (b) Huang He; lumpur kekuningan yang subur (c) pertanian; penternakan; mengumpul hasil hutan (d) kedudukan geografi tamadun ini yang terpencil (e) Xia; Shang; Zhou (f) Anyang (g) selatan Sungai Yangtze; Dinasti Zhou (h) kayu; logam; peralatan pertanian 5 (a) (i) raja (ii) empayar yang pertama (iii) Kod Hammurabi (b) (i) Firaun (ii) berkuasa mutlak (iii) kehidupan selepas mati (iv) mayat (c) (i) golongan pendeta (ii) keagamaan dan pentadbiran (d) (i) negara-kota (ii) Masyarakat; keluarga (iii) kelas sosial (iv) syurga (v) ekonomi, politik dan agama 6 (a) (i) berpusat; agama; raja (ii) jumlah tanaman; bilangan petani (b) (i) Pertanian (ii) petani (iii) sewa tanah; raja (iv) perdagangan (c) (i) Sistem ekonomi bersepadu (ii) gandum; barli (iii) lembu; kambing (iv) tenunan kain; kerja logam (v) Kegiatan perdagangan (d) (i) sekoi; tanaman padi (ii) gandum; barli (iii) lembu; kambing; ayam; babi 7 (a) (i) Zigurat (ii) Taman Tergantung Babylon (b) (i) Piramid (ii) Sfinks (c) (i) Kolam mandi (ii) Kota; grid (iii) Jelapang (iv) paip dan pembetungan (v) Dewan perhimpunan (d) (i) seni bina monumen (ii) zaman Dinasti Shang (iii) tempat ibadat; tengah-tengah bandar 8 Sebuah bandar terancang akan membawa keselesaan hidup serta menjamin kesihatan rakyat. Hal ini kerana sebuah bandar terancang mempunyai pelbagai kemudahan asas seperti sistem pengangkutan yang baik dan moden serta banyak pusat kesihatan seperti hospital dan klinik dibina. Selain itu, bandar terancang dapat menjamin keamanan rakyat. Sebagai contoh, adanya pengawal keselamatan yang menjaga keselamatan dan keamanan sesuatu kawasan. Bandar terancang juga membantu meningkatkan pembangunan CONTOH