การจัดการเรียนรู้เชิงรุก Active Learning โดย ดร.สุทัด จันทะสิน

การเรียนรู้เชิงรกุ

Active Learning

โรงเรยี นบา้ นห้วยไคร้
สานกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งราย เขต 2

โดย ดร.สทุ ัด จนั ทะสินธุ์

ผูอ้ านวยการโรงเรียนบา้ นหว้ ยไคร้

จากภาพต่อไปนี้
ทา่ นเหน็ ประเดน็ ใดทเ่ี ก่ยี วข้องกับการจดั การเรียนร้บู า้ ง

ภาพตอ่ ไปน้ี เกี่ยวขอ้ งกบั การเรยี นรู้ของผู้เรยี นอย่างไร

ภาพตอ่ ไปน้ี เกี่ยวขอ้ งกบั การเรยี นรู้ของผู้เรยี นอย่างไร

ภาพตอ่ ไปน้ี เกี่ยวขอ้ งกบั การเรยี นรู้ของผู้เรยี นอย่างไร

ภาพตอ่ ไปน้ี เกี่ยวขอ้ งกบั การเรยี นรู้ของผู้เรยี นอย่างไร

ภาพตอ่ ไปน้ี เกี่ยวขอ้ งกบั การเรยี นรู้ของผู้เรยี นอย่างไร

จากภาพ 1 – 10
ภาพใดเปน็ การจดั การเรียนรู้เชงิ รกุ

(ACTIVE LEARNING)
เพราะเหตใุ ด

(เลือก 1 ภาพ และให้เหตุผล)

การเรียนรู้เชงิ รกุ (Active Learning)

กระบวนการเรียนรู้ทผี่ เู้ รียน
มีบทบาทในกจิ กรรมการเรยี นรู้
อย่างมชี วี ิตชวี าและตื่นตวั
(ราชบัณฑติ ยสถาน. 2555: 10)

ความมีชวี ติ ชวี าและต่นื ตัวดา้ นร่างกาย (Active Body)

ความมีชวี ติ ชีวาและตื่นตวั ด้านสตปิ ัญญา (Active Intellect)

ความมชี ีวติ ชวี าและตื่นตวั ดา้ นจติ ใจ สังคม อารมณ์ (Active Mind)

การเรียนรู้ท่ีมชี วี ิต ชีวา ตนื่ ตัว (Active Learning)

“การจดั การเรียนรตู้ อ้ งเป็นไปเพอื่ พฒั นาผ้เู รียน ท้งั ด้านรา่ งกาย อารมณ์ จติ ใจ สังคม และสติปญั ญา”

ร่างกาย Active
อารมณ์ จิตใจ สังคม

สติปญั ญา

การเรยี นรูท้ ม่ี ชี วี ติ ชวี า ตื่นตัว (Active Learning)

รา่ งกาย Hand
อารมณ์ จิตใจ สงั คม
Heart 3 H
สติปญั ญา
Head

การเรียนร้ทู ม่ี ชี ีวติ ชีวา ตืน่ ตัว (Active Learning)

ความตืน่ ตัวนา่ จะเกดิ ที่ H ใดก่อน
3 H และสง่ ผลต่อการเรยี นร้มู ากทีส่ ดุ

Heart
Head
Hand

ความตืน่ ตัวจะเกิดที่ Heart กอ่ นและสง่ ผลตอ่ การเรยี นรู้มากทสี่ ดุ

อยากรู้ อยากเรยี น Heart อยากนาไปใช้ประโยชน์
อยากลอง อยากทา อยากประสบความสาเร็จ

อยากนาเสนอ อยากสนกุ

3 H กบั การเรยี นรู้เชงิ รกุ

H-Heart H-Head H-Hand H-Head H-Hand H-Heart

ใจพร้อม แสวงหาความรู้ ปฏิบัติ ฝึกฝน นาความรู้และทกั ษะมาลงมอื Action
อยากรู้ อยากเรียน จนเพียงพอ จนชานาญ ปฏบิ ัตติ ามภาระงานดว้ ย
ความสนุก/มุง่ มน่ั
อยากลงมือทา

H-Head H-Hand H-Heart H-Head H-Hand H-Heart

ปรับประยกุ ต์ นาเสนอ/แลกเปลี่ยนเรยี นรู้
เผยแพรผ่ ลงาน ผลงาน/ผลการปฏบิ ัติ

ข้นั ตอนการจดั การเรยี นร้เู ชิงรุก (Active Learning)

แสวงหาความรูแ้ ละ
ฝกึ ปฏิบตั ิ

กระตุน้ คดิ ใหอ้ ยากเรียนรู้ ลงมอื ปฏิบตั ิจรงิ และ
สะทอ้ นคิด

ปรบั ประยกุ ต์ใช้ความรู้ สอ่ื สารผลการปฏบิ ตั ิ
และเผยแพร่

องคป์ ระกอบสาคัญของการเรยี นรู้

Heart อยากรู้ อยากเรยี น อยากทา Attitudes A
รู้ เขา้ ใจ นาไปใช้ วเิ คราะห์ Knowledge K

Head ประเมินค่า สรา้ งสรรค์

ฝกึ ทกั ษะ ลงมือปฏิบตั ิ Skills S
Hand ทางาน

ขน้ั ตอนการจัดการเรียนรู้เชงิ รุก (Active Learning)

กระตุน้ คิดให้ แสวงหาความรู้ ลงมอื ปฏบิ ตั ิจริงและ
อยากเรยี นรู้ และฝกึ ปฏิบตั ิ สะทอ้ นคดิ

A KSA SKA

ปรับ ประยกุ ต์ใชค้ วามรู้ สอ่ื สารผลการปฏบิ ตั ิ
และเผยแพร่
ASK
KSA

ทาอยา่ งไรจึงจะกระตนุ้ คิดนักเรียนให้อยากเรยี นรูไ้ ด้...

กระตุน้ คิดใหอ้ ยาก วิธกี าร/เทคนิค
เรยี นรู้
• ใชค้ าถาม
• ใช้ภาพ
• ....

วิธีการที่นกั เรยี นใช้ในการแสวงหาความรู้ และฝึกฝนทักษะ

วิธีการ/เทคนคิ แสวงหาความรู้
และฝกึ ปฏบิ ัติ
ใช้กระบวนการกลุ่มในการ
• ฟงั เรอ่ื งราว
• ดู Youtube
• อ่านใบความรู้
• สบื คน้ จาก google
•…

กาหนดภาระงานเพือ่ ให้นักเรยี นลงมือปฏบิ ัตจิ รงิ และสะทอ้ นคดิ

ลงมือปฏบิ ตั จิ ริงและ วิธีการ/เทคนคิ
สะทอ้ นคดิ
• กาหนดช้นิ งานให้ลงมือปฏบิ ัติ
• สถานการณ์จาลอง
• บทบาทสมมติ
• ใบงาน
• โจทย์ปญั หา
• ...

วิธีการท่นี ักเรียนใช้ในการส่อื สารผลการปฏิบัติ

วิธกี าร

• นาเสนอผลงานในกลมุ่ / หน้าช้ัน
• อภิปรายแลกเปลยี่ นเรยี นรู้
• ...

สื่อสารผล
การปฏิบัติ

วธิ กี ารท่นี กั เรยี นใช้ในการประยกุ ต์ใชค้ วามรู้และเผยแพร่

วธิ ีการ/เทคนิค

• นาไปปฏิบตั ิในชวี ิตประจาวนั
• สรา้ งสรรคง์ านชน้ิ ใหมจ่ ากความรู้ที่มี
• ...

ประยุกต์ใช้ความรู้
และเผยแพร่

แนวดาเนนิ การจดั กิจกรรม

กิจกรรม บทบาทนกั เรียน บทบาทครู
1. กระตุ้นคดิ สร้างความกระตอื รือร้นใน •
กระตือรือร้นในการเรียน เชอื่ มโยง • ออกแบบหรอื รว่ มออกแบบสถานการณ์
การเรียนรใู้ นสถานการณก์ ารเรยี นรู้ใหม่ ความรูแ้ ละประสบการณ์เดิมกับ การเรียนรู้
สถานการณก์ ารเรยี นรใู้ หม่
2. แสวงหาความรู้ ฝึกฝนทกั ษะทีต่ ้องใช้ • ค้นหาความรู้ และฝึกฝนทกั ษะดว้ ย • สรา้ งแรงจูงในในการเรียนรู้
ปฏิบตั ิในสถานการณ์ท่ีกาหนด กระบวนการกลมุ่ และรูปแบบวิธีการ • ช้แี นะ คอยแนะนาและอานวยความ
ต่างๆ ทเ่ี หมาะสม
3. ลงมอื ปฏบิ ัตจิ รงิ และรว่ มปฏิสัมพนั ธ์ • นาความรแู้ ละทักษะท่ีฝกึ ฝนมาลงมอื สะดวกในการค้นหาความรู้ การฝกึ ฝน
สะทอ้ นคดิ ในสถานการณท์ ่ีกาหนด คิด ลงมือปฏบิ ตั ิจริงดว้ ยตนเองและ ทกั ษะของผเู้ รยี น
ร่วมอภปิ ราย สะทอ้ นคิดกับเพือ่ นและ • สนับสนุนส่ือหรือทรัพยากรการเรียนรู้
4. ส่อื สารผลการปฏบิ ัติ ครูเพอื่ สร้างองคค์ วามรใู้ หม่ สาหรบั ผเู้ รียนได้ลงมอื ปฏิบัตติ าม
• นาเสนอผลงานดว้ ยวิธีการทีเ่ หมาะสม สถานการณท์ ่กี าหนด
ปรับปรงุ ผลงานและนาความรไู้ ป • สร้างบรรยากาศในการมสี ่วนร่วมและการ
5. ปรับ ประยุกต์ใช้ความรแู้ ละเผยแพร่ • สรา้ งสรรคพ์ ฒั นางานและเผยแพร่ ปฏสิ มั พันธท์ ี่ดีในชนั้ เรียน
• ส่งเสริมสนับสนนุ ให้ผู้เรยี นกล้าคดิ
8/30/2022 วฒั นาพร กระตุ้นใหค้ ้นคว้าหาคาตอบด้วยตนเอง
• สะท้อนกลบั ผลการเรยี นรูแ้ กผ่ เู้ รียน

26

บทบาทผเู้ รียนในการเรยี นรู้เชงิ รุก เกิดประสบการณต์ รง
จากการปฏบิ ัติ
(Active Learning)

ได้ลงมือปฏบิ ตั ิดว้ ย ได้สร้างความรจู้ าก
ตนเอง การปฏิบตั ิ

ได้สร้างความเข้าใจ สง่ิ Active Learning
ที่เรียนรู้โดยเชอื่ มโยง
ได้มีปฏสิ มั พันธก์ บั
กับความรูเ้ ดมิ ครแู ละเพอ่ื น

ไดพ้ ดู ฟัง อา่ น คดิ ได้คดิ เกี่ยวกับ
และสะท้อนความคิด สิ่งที่ทา

เกี่ยวกบั สิ่งทที่ า

Discussion กิจกรรมทใ่ี ช้ในการ
จดั การเรียนรเู้ ชงิ รกุ
Games Role Playing

Small group Activities for Drama
work Active
Learning

Active writing Simulation
Active Case study
reading

คุณครูจดั การเรียนรู้เชิงรกุ หรือยัง ?

ใหช้ ว่ ยวเิ คราะห์การออกแบบการจัดการเรยี นรขู้ องครู 4 ทา่ นในประเด็นตอ่ ไปน้ี
1. เปน็ การจดั การเรียนรเู้ ชงิ รุก ทีผ่ ู้เรียนมีบทบาทในการเรียนรู้ (พัฒนา AKS และผสานใน

การปฏบิ ตั )ิ ครบถ้วนหรอื ไม่
2. ในฐานะวิทยากรแกนนา ท่านจะชื่นชมคณุ ครทู ่ีออกแบบการจดั การเรยี นรู้ในประเดน็ ใดบา้ ง
3. หากคณุ ครูขอคาแนะนาเพ่ือพัฒนาการออกแบบการจดั การเรียนรใู้ หด้ ยี งิ่ ข้ึน ทา่ นจะมี

คาแนะนาแกค่ รอู ย่างไรบ้าง

ตวั อย่างการออกแบบการจัดการเรยี นรู้

จดุ ประสงค์ กิจกรรม

1. มคี วามรู้ความเข้าใจเก่ียวกบั ขั้นตอน กระตนุ้ คดิ ใหน้ กั เรียนดคู ลิปการผลิตไฟฟา้ ด้วย Solar Cell

การออกแบบพลังงานทดแทน
2. มที กั ษะการสืบค้น การสือ่ สารและ แสวงหาความรู้ ครูชวนพูดคยุ เก่ยี วกับกระบวนการผลิตไฟฟา้ จากพลังงานทดแทน
และฝกึ ปฏิบตั ิ และร่วมกันสรุปกระบวนการ
การทางานเป็นทีม

3. กระตือรือรน้ มุง่ มั่น ตง้ั ใจ

ลงมอื ปฏบิ ตั แิ ละ นกั เรียนแบ่งกล่มุ ตามความสนใจเลือกศกึ ษารปู แบบพลงั งานทดแทน

สะทอ้ นคิด จัดทา

นักเรียนรว่ มกันโหวตเลอื กงานทีน่ ่าสนใจ

นาเสนอผลการ โดยใช้ Story Board ในการนาเสนอ นักเรยี นร่วมกนั โหวตเลอื กงาน
ปฏบิ ัติ ทีน่ า่ สนใจ

ครูทบทวนการออกแบบ นกั เรยี นทาแบบประเมิน

ประยุกต์ใช้ นกั เรยี นนาไปบูรณาการกบั วิชาอ่ืน

จุดประสงค์ ตวั อยา่ งการออกแบบการจัดการเรียนรู้

1. มีความรู้เกี่ยวกับคาศพั ทแ์ ละ กจิ กรรม
โครงสรา้ งไวยากรณ์
ภาษาอังกฤษเกยี่ วกบั การพดู กระตนุ้ คดิ นักเรยี นดูคลปิ การพูดแนะนาตนเองเป็นภาษาองั กฤษ
แนะนาตนเอง
แสวงหาความรู้ ครูแสดงการพดู แนะนาตนเองเป็นภาษาอังกฤษ
2. พูดแนะนาตนเองเปน็ และฝึกปฏิบัติ ครอู ธิบายโครงสรา้ งประโยคพดู แนะนาตนเอง
ภาษาองั กฤษได้
ลงมือปฏบิ ตั ิ นักเรียนฝึกพูดแนะนาตนเอง
3. กลา้ พูดดว้ ยความม่นั ใจ จริง นักเรียนจบั คูก่ นั สลับพูดแนะนาตนเอง

นาเสนอผลการ นกั เรียนออกมาพูดแนะนาตนเองหนา้ ชัน้ เรียน
ปฏบิ ัติ นักเรียนเข้ากลมุ่ 3-4 คน บนั ทึกการพูดแนะนาตนเอง และ

บันทกึ ลง You Tube

ประยกุ ตใ์ ช้ จดั ทาคลิปลง You Tube พูดนาเสนอตนเองในเรอ่ื งอื่นๆ

ตวั อยา่ งการออกแบบการจดั การเรียนรู้

จุดประสงค์ กิจกรรม

1. มคี วามรู้เกี่ยวกับกระบวนการ กระต้นุ คดิ นักเรียนดูคลปิ การถนอมอาหาร พูดคุยเก่ยี วกบั อาหารทน่ี ักเรียนชอบ

2. ถนอมอาหาร แสวงหา นกั เรียนรว่ มกันอภปิ รายเกยี่ วกับลักษณะ และความแปลกใหมข่ อง
3. มีทกั ษะในการถนอมอาหารใน ความรู้และฝึก อาหารท่ีผา่ นการถนอมอาหาร
ทอ้ งถน่ิ ด้วยวิธีการทีต่ นเอง ปฏิบัติ นกั เรยี นศึกษาการถนอมอาหารดว้ ยวิธกี ารอ่นื เช่น การฉาบ การดอง
สนใจ การทาเคม็ การตากแหง้ ฯลฯ
มเี จตคติทดี่ ีตอ่ อาชพี สจุ รติ ลงมือปฏิบัติ
นักเรยี นเลอื กถนอมอาหารในท้องถิ่นดว้ ยวัตถุดบิ และวธิ กี ารทีต่ น

จริง สนใจ

นาเสนอผล นกั เรียนนาเสนอคลปิ การถนอมอาหารของตนใน Line
การปฏบิ ตั ิ นักเรยี นรว่ มกันอภปิ รายสรปุ ประโยชน์ของการถนอมอาหาร

ประยกุ ตใ์ ช้ นกั เรยี นจดั ทาคลปิ นาเสนอการถนอมอาหารในรูปแบบตา่ งๆลงใน
You Tube

การจดั การเรยี นร้เู พ่อื พัฒนา
สมรรถนะผ้เู รียน

โรงเรียนบ้านหว้ ยไคร้
สานักงานเขตพ้นื ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งราย เขต 2

โดย ดร.สุทดั จนั ทะสินธุ์

ผูอ้ านวยการโรงเรยี นบ้านหว้ ยไคร้



จาก คลิปวดิ โี อที่ชมไปแล้ว
ท่านเหน็ ว่า ...

1. น้องเทนนสิ มีสมรรถนะหรือไม่
2. นอ้ งเทนนิสมสี มรรถนะด้านใด
3. เหตใุ ดจงึ เช่ือวา่ น้องเทนนิสมีสมรรถนะ

ขอให้ทา่ นยกตัวอย่างคนทท่ี า่ น
คิดวา่ มีสมรรถนะสงู

ด้านการเล่น ด้านการเขียน
ฟตุ บอล นวนยิ าย

ด้านการสอน

ดา้ นการวาดภาพ

ผ้ทู ่มี ีสมรรถนะ
ต้องมลี กั ษณะอยา่ งไร?

คนทมี่ ีสมรรถนะ ตอ้ ง

➢ มีความรู้ในเรือ่ งนัน้ Knowledge
➢ มที กั ษะในเรือ่ งนั้น Skills

➢ มคี ณุ ลกั ษณะ/เจตคติ/ คา่ นิยมที่สาคญั จาเปน็ ในเรือ่ งนนั้

Attitude/Attributes/Values

การพัฒนาผูเ้ รยี นให้มสี มรรถนะ จึงเป็นการดาเนนิ การเพื่อให้ผู้เรยี น

➢ มีความรูใ้ นเรอ่ื งนั้น Knowledge
➢ มที ักษะในเรอื่ งนัน้ Skills

➢ มีคณุ ลักษณะ/เจตคติ/ ค่านยิ มทสี่ าคัญจาเป็นในเร่อื งนั้น

Attitude/Attributes/Values

แลว้ ต้อง นาความรู้ ทกั ษะ พรอ้ มทั้งคุณลักษณะสาคัญ K+S+A ไปลงมือปฏบิ ตั ิ ทางาน

หรือแก้ปัญหาเกี่ยวกบั เร่อื งนนั้ จนสาเรจ็ ลลุ ว่ ง

องคป์ ระกอบของสมรรถนะและการเกดิ สมรรถนะ

Kความรู้ ทักษะ A

S เจตคติ/ค่านยิ ม

คนที่มีสมรรถนะไมว่ า่ จะเป็นด้านใด เรื่องใด ตอ้ ง....

➢ มีความรใู้ นเรือ่ งนัน้ Knowledge
➢ มีทักษะในเร่ืองนน้ั Skills

➢ มีคณุ ลกั ษณะ/เจตคติ/ ค่านิยมท่สี าคัญจาเป็นในเรื่องนัน้

Attitude/Attributes/Values

แลว้ ตอ้ ง นาความรู้ ทกั ษะ พรอ้ มท้งั คณุ ลกั ษณะสาคัญ K+S+A ไปลงมอื ปฏบิ ตั ิ ทางาน

หรือแกป้ ญั หาเก่ียวกับเรอ่ื งนน้ั จนสาเร็จลลุ ่วง

องค์กรเพอื่ ความรว่ มมอื ทางเศรษฐกจิ และการพัฒนา (Organization for Economic Co-operation and
Development หรือ OECD) ได้อธบิ ายการเกดิ สมรรถนะ ด้วยภาพนี้

สมรรถนะ จงึ เป็นการนาความรู้ ทักษะ และทัศนคติ/ค่านิยมหลายดา้ นท่เี กย่ี วข้อง มาผสมผสานเพ่อื ใช้ปฏิบัติ
ในการทางานหรอื แกป้ ัญหาให้ลลุ ่วงไป

สมรรถนะ (Competency) กบั ทกั ษะ (Skill)

สมรรถนะ ทักษะยอ่ ย
ทักษะยอ่ ย
ความรู้ + ทักษะยอ่ ยหลายๆ ทักษะยอ่ ย
ทักษะ + เจตคติ
ทกั ษะย่อย

สมรรถนะ (Competency) กบั ทกั ษะ (Skill)

ทักษะ เปน็ ความสามารถในการทาสง่ิ ในสง่ิ หนึง่ สมรรถนะ เป็นความสามารถในการปฏิบตั งิ านใดๆ ได้
ไดด้ ใี นระดับใดระดบั หน่งึ เปน็ กจิ กรรมทฝ่ี กึ ฝน สาเร็จ เป็นการผสมผสานของทกั ษะหลายๆ ทักษะกบั
เฉพาะด้าน ความร้แู ละพฤตกิ รรม

ทง้ั 2 คา แสดงถงึ พฤตกิ รรมการกระทาหรอื การปฏบิ ัตเิ หมอื นกนั จึงมกั มกี ารใชค้ าว่าทักษะ
(skills) และสมรรถนะ (competency) ควบค่กู นั หรอื สลบั กนั อยู่บอ่ ยๆ

ทาอย่างใดถอื วา่ เปน็ “สมรรถนะ”

➢ ความรู้ ทกั ษะ และคณุ ลักษณะแตล่ ะอย่าง หากยงั ไมไ่ ด้นาไป
ประยกุ ต์ใชใ้ นงานและสถานการณต์ า่ ง ๆ ยงั ไมใ่ ช่สมรรถนะ

➢ ความรู้ ทกั ษะ และคณุ ลกั ษณะแต่ละอยา่ ง หากไดน้ าไป
ประยกุ ตใ์ ชใ้ นงานและสถานการณ์ต่าง ๆ จนเกดิ ผลลัพธ์หรอื
ความสาเร็จตามตอ้ งการ ถอื เปน็ สว่ นหนึ่งของสมรรถนะ

➢ ความรู้ ทักษะ และคุณลกั ษณะที่บุคคลไดเ้ รยี นรูแ้ ลว้ หรอื มีอยู่
หาก ได้นาไปประยุกต์ใชร้ ว่ มกันจนเกิดความสาเรจ็ ตาม
ต้องการ นับเป็นสมรรถนะ

บคุ คลตอ่ ไปน้ี อาจกลา่ วไดว้ า่ มสี มรรถนะด้านใด ?

สมรรถนะทป่ี รากฎพฤตกิ รรมชดั เจน

การรอ้ งเพลง สมรรถนะเฉพาะด้าน ?
การเล่นกีฬา
การชณั สูตรศพ S
KA
การพูด

สมรรถนะทเ่ี กดิ ผ่านสมรรถนะเฉพาะ

การชัณสูตรศพ ความรู้ ทักษะ การคดิ
การเลน่ กีฬา
S การส่อื สาร
การพดู KA
การจดั การ
เจตคติ/คา่ นิยม ตัวเอง

การทางานเปน็
ทมี

ประเภทของสมรรถนะ