การจัดการเรียนรู้เชิงรุก Active Learning โดย ดร.สุทัด จันทะสิน

สรปุ แนวทางการพฒั นาสมรรถนะของผเู้ รียน

ปรับจุดประสงค์การเรียนรู้ให้ครอบคลมุ สมรรถนะ
เพม่ิ เติมสมรรถนะในสถานการณก์ ารเรียนรู้
ใช้รปู แบบการเรยี นรนู้ าสู่การพฒั นาสมรรถนะ
ปรับตัวช้วี ัด เนือ้ หา จุดประสงคก์ ารเรียนร้แู ละกจิ กรรมให้เปน็ เชงิ สมรรถนะ
จัดการเรยี นรู้แบบบูรณาการเพอื่ พัฒนาสมรรถนะ

ทกุ แนวทางการพัฒนาสมรรถนะ

ลว้ นต้องปรับตัวช้ีวดั / จุดประสงค์การเรยี นรู้/ กจิ กรรม และการวัดผลประเมินผล ใหค้ รอบคลมุ
สมรรถนะท่ตี ้องการพฒั นา

กระบวนการจัด จุดประสงค์
การเรยี นรเู้ พอ่ื พฒั นา (Objective)

สมรรถนะ สอดคล้อง สอดคล้อง

OLE การประเมินผล สอดคลอ้ ง การเรยี นรู้
(Evaluation) (Learning)

กระบวนการจัดการเรยี นร้ใู หผ้ ูเ้ รยี นเกิดสมรรถนะ

O กาหนด ออกแบบกระบวนการ/ L
จุดประสงค์การเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรูท้ ่จี ะ
เพือ่ ระบสุ มรรถนะท่ี พฒั นาผูเ้ รียนให้เกิด
ต้องการใหเ้ กิดกับผ้เู รยี น สมรรถนะทต่ี ้องการ

กาหนดวิธวี ัด/ประเมนิ
เพื่อใชต้ รวจสอบว่าผูเ้ รยี นเกดิ
สมรรถนะตามทกี่ าหนดในจดุ ประสงค์

หรอื ไม่

E

O การกาหนดจุดประสงค์การเรยี นรู้เชงิ สมรรถนะ

➢ นาจดุ ประสงค์การเรียนรเู้ ดมิ ท่รี ะบุ K S A มาพิจารณาวา่ ตอ้ งการใหผ้ เู้ รียนเกิดอะไร ด้วยวิธีการใด

➢ กาหนดสถานการณ์ทผ่ี ู้เรยี นจะเกดิ K S A และนา K S A มาใชร้ ว่ มกนั ในการลงมอื ปฏิบัตงิ าน หรอื
แกป้ ัญหาทก่ี าหนดไว้ให้บรรลผุ ล

➢ เขยี นเป็นจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

➢ เพิ่มเตมิ พฤติกรรมในสมรรถนะหลกั ที่ต้องการพัฒนาผู้เรยี นลงในจุดประสงค์

O ตัวอยา่ งการกาหนดจดุ ประสงค์การเรียนรเู้ ชงิ สมรรถนะ

กล่มุ สาระการเรยี นรู้ ศิลปะ ระดับชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 3
หนว่ ยการเรยี นรู้ เทคนิคการสร้างสรรคง์ านศิลปะ : ประตมิ ากรรมนูนต่า
สาระการเรียนรู้ (ตามหลักสตู รแกนกลางฯ 51)
1. ความรู้ (K) - ลักษณะ วสั ดุ อุปกรณ์ และวธิ กี ารสร้างประตมิ ากรรมนูนตา่ - การละเลน่ ไทย
2. ทักษะ / กระบวนการ (S/P)

- ทักษะการอภปิ รายเกีย่ วกับลักษณะ วสั ดุ อุปกรณ์ และวธิ กี ารสรา้ ง ประตมิ ากรรมนนู ตา่
- ทักษะในการคดิ และบอกเหตุผลในการเลือก สร้างประตมิ ากรรม นนู ตา่ เกีย่ วกบั การละเล่นของไทย
- ทักษะจากการปนั้ ดินนา้ มันในการสร้างสรรคป์ ระติมากรรมนูนต่า
- ทกั ษะพืน้ ฐานในการใช้วสั ดุ อปุ กรณส์ รา้ งงานทัศนศลิ ป์
- ทักษะการเลือกและออกแบบผลงานเพอ่ื สื่อสารความคิดและจนิ ตนาการ
3. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) - มีความสขุ และสนุกสนานเพลดิ เพลนิ ในการสร้างสรรคผ์ ลงาน

ตัวอย่างการกาหนดจุดประสงค์การเรยี นรเู้ ชงิ สมรรถนะ (ต่อ)

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ (เดมิ )
(1) นักเรยี นมีความรู้ความเขา้ ใจเกีย่ วกบั ลักษณะ วสั ดุ อปุ กรณ์ และวธิ ีการ สรา้ งประตมิ ากรรมนูนต่าและการละเล่น (K)
(2) นักเรียนนาทกั ษะพน้ื ฐานในการใช้วัสดุ อุปกรณม์ าใช้สรา้ งงาน ประตมิ ากรรมนนู ต่าเกีย่ วกบั การละเล่นไทยได้ (S)
(3) นักเรียนมคี วามสขุ และสนกุ ในการสรา้ งผลงาน (A)

สมรรถนะหลกั ท่พี ิจารณาว่าสอดคล้องกบั KSA
1. สมรรถนะการสอ่ื สาร
พฤตกิ รรมบ่งชี้ ดา้ นการเลือกใชก้ ลวิธกี ารสือ่ สารอย่างเหมาะสม ระดบั 3 “ส่อื สารเรือ่ งราวใกลต้ วั ผ่านการแสดงออกทางศลิ ปะอย่างง่าย ๆ โดย

เลือกและผลติ สอ่ื ใหเ้ หมาะกบั บคุ คล และกาลเทศะ”
2. สมรรถนะการคิดขั้นสูง
พฤตกิ รรมบง่ ช้ี ด้านการคิดสรา้ งสรรค์ ระดบั 4 “สรา้ งชิ้นงานหรอื คดิ หาวิธีการเพ่ือแก้ปัญหาด้วยการผสมผสานและดดั แปลงจากความคิดเดิม”
สมรรถนะหลักจึงแสดงออกด้วย พฤตกิ รรมการสร้างงานศลิ ปะด้วยความคดิ สรา้ งสรรค์ หรือใชจ้ ินตนาการ

ตวั อยา่ งการเขยี นจุดประสงค์การเรยี นร้เู ชงิ สมรรถนะ (ตอ่ )

สถานการณ์/ภาระงานทีผ่ สาน K S A
การใชค้ วามรู้ (K) และทกั ษะ (S) เกีย่ วกับการปนั้ ดินนา้ มนั และประติมากรรมนูนต่าเกี่ยวกบั การละเล่นไทยในการสร้าง

ผลงานการป้ันดินนา้ มันตามจินตนาการ อยา่ งมคี วามสขุ (A)

จุดประสงคก์ ารเรียนรูเ้ ชิงสมรรถนะ
นกั เรยี นสามารถใชจ้ นิ ตนาการและทักษะการปน้ั ดินน้ามนั ในการสร้างประตมิ ากรรมนูนตา่ เกี่ยวกบั การละเลน่ ไทยด้วยดนิ นา้ มัน อย่างมี
ความสุข (C: Competency)
1. นักเรยี นมคี วามรูค้ วามเข้าใจเกยี่ วกบั ลกั ษณะ วัสดุ อปุ กรณ์ และ วิธีการสรา้ งประติมากรรมนูนต่า และการละเล่นไทย (Knowledge:
K)
2. นักเรียนมที กั ษะพื้นฐานในการใชว้ สั ดุ อุปกรณส์ ร้างงาน ทศั นศิลป์ (Skill: S)
3. นกั เรียนมีทกั ษะการปัน้ ดนิ น้ามันในการสร้างผลงานประตมิ ากรรมนูนต่าเกี่ยวกบั การละเลน่ ไทย (Skill: S)
4. นักเรยี นมจี ินตนาการในการสรา้ งผลงานประติมากรรมนนู ตา่ เกี่ยวกับการละเล่นไทย (Skill: S)
5. นกั เรยี นมีความสุขในการสรา้ งผลงานประติมากรรมนูนต่า เกยี่ วกับการละเลน่ ไทย (Attitude: A)

L การออกแบบการจดั การเรียนรู้เพือ่ ใหผ้ เู้ รียนเกดิ สมรรถนะ

1. วเิ คราะห์จดุ ประสงค์เพอ่ื กาหนดกจิ กรรมการเรียนรู้ท่ี

• สามารถพฒั นาใหผ้ ูเ้ รียนเกดิ สมรรถนะ ( K S A ) ทเ่ี พียงพอที่จะนาไปใชใ้ น การลงมอื

ปฏิบัตใิ นสถานการณ์การเรยี นรูท้ กี่ าหนด

• ผู้เรยี นไดค้ ิด ได้ลงมือปฏิบตั จิ ริง ได้ปฏิสัมพนั ธ์กบั เพื่อน และสะทอ้ นคิดในการปฏบิ ตั เิ พือ่ สร้างผลงาน

องค์ความรู้ ทแี่ สดงพฤติกรรมบ่งชต้ี ามสมรรถนะหลกั

• ผเู้ รียนได้แสดงพฤตกิ รรมตามทกี่ าหนดไวใ้ นจดุ ประสงค์การเรยี นรอู้ ย่างครบถ้วน

2. วเิ คราะห์สถานการณก์ ารเรียนร้เู พอื่ กาหนดสือ่ การเรียนรทู้ ี่เหมาะสม ที่จะชว่ ยให้ผเู้ รยี นได้เกิด K S A
และผูเ้ รยี นได้นา KSA ไปใชใ้ นการปฏิบัติงานจนบรรลุจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้

ขัน้ ตอนการจัดการเรียนรเู้ ชิงรุก (Active Learning)

กระตนุ้ คิดให้ แสวงหาความรู้ ลงมือปฏบิ ัติจริงและ
อยากเรยี นรู้ และฝึกปฏิบัติ สะทอ้ นคิด

A K SA SKA

ปรับ ประยกุ ตใ์ ช้ความรู้ สื่อสารผลการปฏบิ ัติ
และเผยแพร่
ASK
KSA

การจัดการเรยี นรเู้ ชิงรุก (Active Learning) คอื การสรา้ งสมรรถนะ

กระต้นุ คิดให้ แสวงหาความรู้ ลงมือปฏบิ ัตจิ ริงและ
อยากเรียนรู้ และฝึกปฏิบัติ สะทอ้ นคิด

A K SA สมรรถนะเฉพาะ/หลกั

ปรับ ประยุกตใ์ ชค้ วามรู้ สือ่ สารผลการปฏบิ ัติ
และเผยแพร่ สมรรถนะหลกั /เฉพาะ

สมรรถนะเฉพาะ/หลัก

E การออกแบบวธิ กี าร/เครื่องมือการวดั และประเมนิ สมรรถนะ

1. วิเคราะหจ์ ดุ ประสงค์เพอ่ื กาหนดร่องรอยหลักฐานท่ีแสดงวา่
• ผ้เู รียนเกดิ สมรรถนะเฉพาะ ( K S A ) ที่เพยี งพอทจี่ ะนาไปใชใ้ นการคดิ การลงมอื ปฏบิ ตั ิในสถานการณ์

การเรยี นรู้ที่กาหนด
• ผูเ้ รยี นได้คิด ได้ลงมือปฏิบัติจรงิ ไดป้ ฏสิ ัมพันธ์กบั เพอื่ น และได้สะท้อนคิดเกยี่ วกับการปฏบิ ัติเพ่ือสรา้ ง

ผลงาน หรือองคค์ วามรู้ท่ีแสดงพฤติกรรมบ่งชีต้ ามสมรรถนะหลัก
• ผู้เรียนได้แสดงพฤติกรรมตามทีก่ าหนดไวใ้ นจดุ ประสงคก์ ารเรียนร้อู ย่างครบถว้ น

2. กาหนดเคร่อื งมือ วธิ ีการและเกณฑก์ ารวัดและประเมิน รอ่ งรอยหลักฐานดา้ นตา่ งๆ

สรปุ แนวการออกแบบการจดั การเรยี นรเู้ พอื่
สรา้ งสมรรถนะผู้เรยี น

กานดจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ ออกแบบการจดั การเรยี นรู้เชงิ รกุ ออกแบบการวดั และ
เชิงสมรรถนะ เพอื่ สร้างสมรรถนะ ประเมนิ ผลสมรรถนะ

กาหนดสถานการณเ์ พื่อ • กาหนดกจิ กรรมการเรยี นรู้ • กาหนดร่องรอยหลกั ฐาน

▪ พัฒนาสมรรถนะเฉพาะ (ผสาน เชิงรุก • กาหนดเครื่องมอื วธิ กี าร
และเกณฑก์ ารวดั และ
KSA) • กาหนดส่อื การเรียนรู้ท่ชี ว่ ยพัฒนา ประเมิน
▪ พัฒนาสมรรถนะหลัก สมรรถนะ

จากแผนการจดั การเรียนรตู้ อ่ ไปน้ี...

ขอให้ช่วยวเิ คราะห์การจดั การเรียนรเู้ พ่ือพฒั นาสมรรถนะผูเ้ รยี น ในประเด็น
1. การจัดการเรียนรเู้ ชงิ รกุ ทผ่ี เู้ รยี นมีบทบาทในการเรยี นรู้
2. การพฒั นาสมรรถนะผู้เรียน
3. ในฐานะวทิ ยากรแกนนา ท่านจะช่นื ชมคุณครูทอ่ี อกแบบแผนในประเด็นใดบ้าง
4. หากคุณครขู อคาแนะนาเพอื่ พฒั นาแผนใหด้ ยี งิ่ ขึน้ ทา่ นจะมคี าแนะนาแก่ครูอย่างไรบา้ ง

ตัวอยา่ งการออกแบบการจัดการเรียนรเู้ พ่อื
พฒั นาสมรรถนะผูเ้ รยี น

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ สมรรถนะสาคัญ กระตนุ้ คดิ กิจกรรม

1. มคี วามรู้เกีย่ วกับความสมั พันธ์ 1. การสื่อสาร กิจกรรม Brain Gym บัตรภาพสงิ่ มชี ีวิต
ของสิง่ มีชีวติ กบั ส่งิ มีชีวติ 2. การคิด ครูใช้คาถามกระต้นุ ความคดิ เกีย่ วกับการกินอาหารของสัตว์
2. มที กั ษะการคดิ การส่อื สาร และ
การปฏบิ ตั ิ แสวงหา ให้นกั เรยี นดู VDO หว่ งโซอ่ าหาร แลว้ ให้ยกตัวอยา่ งหว่ งโซอ่ าหารมา 1 ตวั อย่าง
3. มคี วามสนใจและความ ความรู้และฝกึ
กระตอื รือรน้ ในการสบื คน้ ข้อมูล ปฏิบัติ

ลงมอื ปฏิบตั ิ นกั เรยี นแบง่ กล่มุ สารวจสิ่งมชี ีวติ รอบตัว
จรงิ รว่ มกนั เขยี นหว่ งโซ่อาหารในรปู แบบแผนภาพ

นาเสนอผล นกั เรยี นนาเสนอผลการทากจิ กรรม
การปฏิบัติ ครูและนักเรียนอภิปรายและสรุปผลการทากจิ กรรมร่วมกัน

ประยกุ ตใ์ ช้ นักเรยี นเข้าใจบทบาทหนา้ ทขี่ องส่ิงมีชีวติ ท่เี ป็นผู้ผลิตและผู้บรโิ ภคในชวี ิตประจาวัน

ตวั อยา่ งการออกแบบการจดั การเรียนรูเ้ พ่ือ
พฒั นาสมรรถนะผเู้ รียน

จุดประสงค์ สมรรถนะสาคัญ กิจกรรม

1. มคี วามร้เู กยี่ วกับการวดั 1. การคิดวิเคราะห์ กระตนุ้ คดิ ต้งั คาถามนักเรยี นเกี่ยวกับ
-ระยะทางจากบา้ นมาโรงเรียน
ความยาว 2. ทกั ษะชวี ติ -วิธวี ัดความยาวสิ่งของและหนังสอื

2. มีทกั ษะการคดิ และการวัด

ระยะทาง แสวงหาความรแู้ ละ ใหน้ กั เรียนลองวดั ระยะจากหน้าห้องไปหลงั ห้อง โดยการกา้ วเท้า
ฝึกปฏบิ ตั ิ
3. มีความม่งุ ม่นั ใน

4. การทางาน ลงมือปฏบิ ัติจริง ครแู นะนาอุปกรณท์ ่ใี ชว้ ดั ระยะ นกั เรียนวดั ระยะของโตะ๊
ครูใหน้ กั เรียนคดิ วิธีอ่ืนในการวดั สิ่งอื่นๆ

นาเสนอผลการ นักเรยี นระบอุ ปุ กรณท์ ี่เหมาะสมในการวดั ส่ิงต่างๆ
ปฏิบตั ิ

ประยุกตใ์ ช้ เล่นทายปญั หาเกีย่ วกบั ระยะ

- สวสั ดี -