ภาคที่ 2 แปลโดยพยัญชนะ ฉบับสองภาษา ไทย-บาลี

จริงอยู่ อ.อนั ตรวจดซู งึ่ โลก สนิ ้ วาระ ท. สอง เป็นกิจช่ือ กจอปกวตฏชิฺกฺฺว€หาวาพาิตยทุ ฬํ ฺธมโาอพขุโนโหาวลหตฏเฺิกรฺจ:ิฏานิโภตปฺติมจ,ิ นขฺุจาปํ สู มฏสกฺา€าายเเลยาทํ ณฺวโอํคโลนโกลวเฺธกตากกนฺวเํฏุราฺติอาภโโโลิวมคอกโขุนโลโลํ ฺธวเเกกโกลนฏุนากฺติโณฺตนตา.ิ ํํ
อนั พระพทุ ธเจ้า ท. ไมท่ รงละแล้ว ยอ่ มเป็น อ.พระพทุ ธเจ้า ท.
เม่ือทรงตรวจดซู ง่ึ โลก ในกาลเป็นที่ก�ำจดั เฉพาะซง่ึ มืด ยอ่ มทรง
ตรวจดู กระท�ำซ่ึงพระญาณ ให้มีหน้าเฉพาะต่อพระคันธกุฎี
จ�ำเดมิ แตข่ อบแหง่ ปากแหง่ จกั รวาฬ, เมื่อทรงตรวจดใู นเวลาเยน็
ยอ่ มทรงตรวจดู กระท�ำซงึ่ พระญาณ ให้มีหน้าเฉพาะตอ่ ที่อนั มี
ในภายนอก จ�ำเดมิ แตพ่ ระคนั ธกฎุ ี ฯ

ก็ ในสมยั นนั้ อ.พระเถระชื่อว่าปตู ิคตั ตติสส ปรากฏแล้ว ปตู คิ ตตสฺตมฺตึสิ ปฺสนตฺเถสโมรเยปภฺคาวยโติ. าณชาลสสฺ อนฺโต
ในภายในแหง่ ขา่ ยคือพระญาณ ของพระผ้มู ีพระภาคเจ้า ฯ

อ.พระศาสดา ทรงเห็นแล้ว ซ่ึงอุปนิสัยแห่งพระอรหัตต์ อคนท€อคเาคนนิิสกปโฺคฺขวฺฺฺตตตรามสิสฺฺววเฺวปาาาิตต“าตลอฺวฺถฺวยาาาายอตํ อเกุสสิ ตมวฺขทสฺ สิวิหฺลภฺธอสฺ าึิวิกทุํสริหฺขกสฺจโอาโุสปาธนรฏรฺสวฏิกภฺิก€ิติาสิกาํ ฺวทรสฺขนาณีหโุ;ิติปจนิตํรนฉมฺตอฺนอฑตานภทุมรโตฺฑตากนหฺตวฺถํิโตํตจฺภีตฺตก,าทิวสโวิยตออกสฺํ ฺวิทาฏาคคาิยออนมนชํปุคาฺธยิสนคอฺคนกมฺสณทิสุสิิตฏุาสฺฺธาฺวโิโฺหมนนตลยาิ.ํํํํ
ของภิกษุช่ือวา่ ตสิ สะ (ทรงด�ำริแล้ว) วา่ อ. ภิกษุช่ือวา่ ติสสะนี ้
อันบรรพชิต ท. มีสัทธิวิหาริกเป็ นต้น ทิง้ แล้ว, อ.ที่พึ่ง อ่ืน
ของภิกษุช่ือวา่ ตสิ สะนนั้ เว้น ซง่ึ เรา ยอ่ มไมม่ ีในกาลนี ้ ดงั นี ้
เสดจ็ ออกแล้ว จากพระคนั ธกฎุ ี ราวกะวา่ เสดจ็ เที่ยวไปสทู่ ี่จาริก
ในวหิ าร เสดจ็ ไปแล้วสโู่ รงแหง่ ไฟ ทรงล้างแล้ว ซง่ึ หม้อ ทรงให้แล้ว
ซึ่งน�ำ้ ทรงยกขึน้ แล้วสู่เตาไฟ เมื่อทรงยังความท่ีแห่งน�ำ้
เป็นธรรมชาตริ ้อนแล้วให้มาถงึ ได้ประทบั ยืนอยแู่ ล้ว ท่ีโรงแหง่ ไฟ
นน่ั เทียว ทรงทราบแล้ว ซงึ่ ความที่แหง่ น�ำ้ เป็นธรรมชาตริ ้อนแล้ว
เสดจ็ ไปแล้ว ทรงจบั แล้วท่ีปลายแหง่ เตียงแหง่ ภิกษุช่ือวา่ ตสิ สะ
นอนแล้ว ฯ

ในกาลนนั้ อ. ภกิ ษุ ท. (กราบทลู แล้ว) วา่ ข้าแตพ่ ระองคผ์ ้เู จริญ มฺจตกทํ าคเภหิกตฺขฺวู า“ออเปคถฺคสิ ภาลนํฺเตอ,านมยยสึ ํ.ุ คณฺหิสสฺ ามาติ
อ. พระองค์ ท. ขอจงเสดจ็ หลกี ไปเถดิ , อ. ข้าพระองค์ ท. จกั จบั ดงั นี ้
จบั แล้ว ซง่ึ เตยี งน้อย นำ� มาแล้ว สโู่ รงแหง่ ไฟ ฯ

อ.พระศาสดา ทรงยงั ภกิ ษุ ท. ให้นำ� มาแล้ว ซง่ึ ราง ทรงราดแล้ว ออณาุ สฺโิสหตทฺจฺถเิตกาฺวนา เตมอหทมิ ฺทพฺ ภาณิกเปฺขกตหูํ ฺวิ ตาสอฺสาอหาปรตาาเเรปปุปตนฺวํ าวคิสาสฺ หอชณาุ ฺชเาปฺโหเตปทฺวสกา.ิ ํ
ซงึ่ น�ำ้ อนั ร้อน ทรงยงั ภิกษุ ท. เหลา่ นนั้ ให้ถือเอาแล้ว ซงึ่ ผ้าเป็น
เครื่องหม่ ของภิกษุช่ือวา่ ตสิ สะนนั้ ทรงยงั ภิกษุ ท. ให้ขย�ำแล้ว
ด้วยน�ำ้ อนั ร้อน (ทรงยงั ภิกษุ ท.) ให้คล่ไี ว้แล้ว ที่แดด ฯ

ครัง้ นนั้ อ.พระศาสดา ประทบั ยืนอยแู่ ล้ว ในท่ีใกล้แหง่ ภิกษุ เตเมอตถฺวาสฺสตสสสฺ นฺสตรเิ กีรํ ฆ€ตํสฺวติ าฺวา ตนํ หาสเรปีรสํ .ิ อณุ ฺโหทเกน
ชื่อวา่ ตสิ สะนนั้ ทรงยงั สรีระนนั้ ให้เปี ยกแล้ว ด้วยน�ำ้ อนั เจือ
ด้วยน�ำ้ ร้ อน ทรงขัดสีแล้ว ซึ่งสรีระ ของภิกษุช่ือว่าติสสะนัน้
(ทรงยงั ภิกษุช่ือวา่ ตสิ สะนนั้ ) ให้อาบแล้ว ฯ

ในกาลเป็นที่สดุ รงรอบแหง่ การอาบ แหง่ ภิกษุชื่อวา่ ตสิ สะนนั้ ตสสฺ นหานปริโยสาเน ปารุปนํ สกุ ฺขิ.
อ.ผ้าเป็นเคร่ืองหม่ แห้งแล้ว ฯ

ครงั้ นนั้ อ. พระศาสดา ทรงยงั ภกิ ษชุ อื่ วา่ ตสิ สะนนั้ ให้นงุ่ แล้ว มทฺทอาถเปตนฺวํ าตอํ านติวเปาสาวเิสปสฺ ตชฺวฺชาาเปนิวสต.ิ ฺถกาสาวํ อทุ เกน
ซงึ่ ผ้าเป็นเครื่องหม่ นนั้ ทรงยงั ภกิ ษุ ท. ให้ขยำ� แล้ว ซงึ่ ผ้ากาสาวะ
อนั ๆ ภกิ ษชุ อื่ วา่ ตสิ สะนนั้ นงุ่ แล้ว ด้วยนำ� ้ (ทรงยงั ภกิ ษุ ท.) ให้คลไ่ี ว้แล้ว
ทแี่ ดด ฯ

ครัง้ นนั้ ครัน้ เมื่อน�ำ้ ท่ีตวั ของภิกษุช่ือติสสะนนั้ เป็นธรรมชาต อถสฺส คตฺเต อทุ เก ฉินฺนมตฺเต, ตํ สกุ ฺขิ.
สกั วา่ ขาดแล้ว (มีอย)ู่ อ. ผ้ากาสาวะนนั้ แห้งแล้ว ฯ

146 ธรรมบทภาคที่ ๒ สองภาษา แปลโดยพยัญชนะ และ บาลี

บมชเหปื่อวี่นม็นญิตแแผสิออผญล้มู ส..น่้วภาีจพะดณิกิตนรนิ ษมะนไัซ้ ปศรุชีอ่ึงตาปาื่อาผวรสรรว้าักสามาด่ กศะแตณาาแลสิอปส์ลเ้วสด.้วารทวะียะวา่นอ่วทะเปเนนัดบั้ป็นไกู็ยนมสผ่อืนเ้ภืลนนดแนาศิภหงลังุ่พน้แิกวนมเีลษ้่ึงใปตอี ้วน็ุรปนุอเัสกบ.เแานปกือ้ลซร็อานงะ้วงึ่ยบนอผผซแนอู้้ขมางึ่ลกแอกีสพ้แวหงารรลเงส่ีรธะ้บวศาะอคนีรวอาษเนะเปันถตีะ็้นเเาียปบขนง็นาอผีนจ้วพสงืนก้ัอา่ภภนรหย้ิกอาอนษพมนฯง่ึ ุ โส เอกํ กาสาวํ นิวาเสตฺวา เอกํ ปารุปิ ตฺวา
สลลฺ หกุ สรีโร เอกคฺคจิตฺโต หตุ ฺวา มฺจเก นิปชฺชิ.

สตฺถา ตสฺส อสุ ฺสีสเก €ตฺวา “ภิกฺขุ อยํ ตว
กาโย อเปตวิฺาโณ นิรุปกาโร หตุ ฺวา กลงิ ฺครํ วิย
ป€วิยํ สยิสสฺ ตีติ วตฺวา อิมํ คาถมาห

อ. กายนี้ มีวิญญาณไปปราศแลว้ อนั ๆ บคุ คลท้ิงแลว้ “อจิรํ วตยํ กาโย ป€วึ อธิเสสสฺ ติ
จกั นอนทบั ซ่ึงแผ่นดิน ส้ินกาลไม่นานหนอ, เพียงดงั ฉฑุ ฺโฑ อเปตวิฺาโณ, นิรตฺถํว กลิงฺครนตฺ ิ.
อ. ท่อนไม้ อนั มีประโยชน์ออกแลว้ ดงั นี้ ฯ

อ(ซยเทยอยกมตตดออจชอดซตแ้่ืงงอกา่่ึึ.นนนนอออรั่่่ััััาวงพีวัั ไหียแไะมนมยวิญนมมมๆผมมมพมงง่ดผปา่ีทสอ้ถไทดแ(((อ(ุีีปอน้ห้บฯสญอออออบเนา่มกพ้ณนัตืัอ.วปิงุปนรัมร้ทนั..ั้ไน..ดคตมุ่พอไยาะ็เืวอ่พอมกนใภฐ)เอวนิรคิเณี,โา่รปธดอ้นานส้ปสารยวานาหะล)็ิบ้ในรวันถ(็เ(มอนัภไา่รนชศีรบนออะซอท้ยปา)ถะอตกืภแอนาาไอ.อ.ปงืึ่อนัิิยงอป้ามมปุ้มสอนพหว่รวา์อท่แองจาไ)บุม้าาก่ดรนา่กนรีง่เอมบพล้เักนอริปาวา)ะาใหไาาษุษุก้ม่วดเแนํนพัมหนศกัยล)วล้รปลวแยยวลกีแู้้ใะแไเะนอนาส่็า่ยแจาต่นปลม์า่้ค์อวก่ลนัมนนท่ัััอหอเก่ัแ็้้ทไวนนน่รข่น้อวดตมมภเ่ื.นนง่กๆ(้จ.าเๆภเทาเดด.เอแ้งรทพหัคไา่ตชออนรหไเกียิ้งังปวนแผ.พปรริปลรื่งอระนนนกลนษวยงมมะ่ืี็เแนอ่อางไนึาว้่ซแทนนาป่ัแา;่ีุ,้ระลอา้เงย:ดนา่งล่ึย็สเบนปนอั่ัน(เค้แ(ทาวอไ่จูนิ้นอัวชน็ดอ.้นเัน?อมตลจกบ้วยีนกััท.็ด)งี.อ้)้นอม้;ั้นาอเาววอนนมียพตซอ(ยนมั.มนนวัธดแแอมีปวงฯซึ่สดัื่นอ(ันา่อทิบีปคษุดผลง;เนันง่ึชรปู่แอๆทีนั่ีนดา้งมน่ดแัะยอ่่ือษจุลนาั้านสยี)ดโผ.์เแดูก้้วัว(กบยกกตย)ทีต)ัแงหน่ล้ัา่นินา์(ริดชคาุซว.นวห้(ผอวรดยอน)ะใมตนา่แงค์่ึนือี้ง่ห.ูนนทนิ้ทนั่ผไอดลส์ัอ(ลกนอซรวบวมทด.)�ำ้เมู้นัวาณแอัา่ทางนึ่ีทงั้้บ้ทัวอเดวีคไแลใกยอใถิงแีพย้ยฐมหผกนห้้ักวววแแนนัือลทซวาียบ้้้น้มะู้เยอาเ)ลล้นเัเวงปึ่.ปน้งปทอมน)นัีคั้้แววอ้็)็ดนแวดน็ยา)บนตผวเ.ซา่ง้หัหทตวอเอ่อ้ยาคนอโจุ่งึ่วชเยพลง่ยงอ(่ม่ัมนอ่ัไคปกดงอัา่ิงด(ไแกมา่ซ่นูรกเ็ตมอลเน.นริมนงปันหทหง้าง่ึอฉอแา้ท.อถ้อนอส็ดกนรไนง่อลั่รนัหงคุ้งงฑืิอนมนี)นภั้้แวาดห้นแ,อืแกอตืง่เ้ทนยคผยอโฺานวหอลัลไไวารฑพบมมนนนนั่ดัักย้ฯวาาา่้งงง่ร้้ี็ ้ ตตฺถ อจริ ํ วตาต:ิ ภิกฺขุ น จิรสเฺ สวายํ กาโย
ป€วึ อธิเสสสฺ ติ อิมิสฺสา ปกตสิ ยเนน สยิตาย ป€วิยา
อปุ ริ สยิสฺสติ.

ฉุฑโฺ ฑต:ิ อปวทิ ฺโธ อปคตวิ ฺ าณตาย ตจุ ฺโฉ
หตุ ฺวา เสสสฺ ตีติ ทสฺเสต.ิ

ยถาก?ึ นริ ตถฺ วํ กลงิ คฺ รนตฺ :ิ นริ ุปการํ นริ ตถฺ กํ
กฏฺ€ขณฺฑํ วิย.

ทพฺพสมภฺ ารตฺถิกา หิ มนสุ ฺสา อรฺ ํ ปวสิ ติ ฺวา
อชุ กุ ํ อชุ กุ สณฺ€าเนน วงฺกํ วงฺกสณฺ€าเนน ฉินฺทิตฺวา
ทพฺพสมภฺ ารํ คณฺหนฺต,ิ

อวเสสํ ปน สสุ ริ ฺจ ปตู กิ จฺ อสารกจฺ
คณฺ€ิกชาตจฺ ฉินฺทิตฺวา ตตฺเถว ฉฑฺเฑนฺต;ิ
อฺเ ทพฺพสมภฺ ารตฺถิกา อาคนฺตฺวา ตํ คเหตฺวา
อากงฺขนฺตา นาม นตฺถิ, ตํ โอโลเกตฺวา อตฺตโน
อปุ การกเมว คณฺหนฺต;ิ

อิตรํ ป€วีคตเมว โหติ, ตํ ปน เตน เตน
อุปาเยน มฺจปฏิปาทกํ วา ปาทก€ลิกํ วา
ผลกปี €กํ วา กาตํุ สกฺกาปิ ภเวยฺย;

บอชอแหื่อนยันงว่า่มแวา่งผสีปตัออน่ว่ ถรื่นนั นดะมุ เวนิโขเียชยา่้าอ่ตงิชถรมใอ่ นงึอนไวซ์งอมสนัแง่ึ อวม่่เคหลนกี,วง่ ก็แเาอตทนลม.ยี้อ.ก้วเงปยา๓เ็ปนยน๒็นนนั่สดตีเว่้ใังทอ้นนนนยีนัหออีว้มรนตัั ือีวบภอ(ญิ คอาุยพหัคนา่ญงรนลบืาอเีพหดัณ้ณวนยีงึา่ ฑไถวโาปดือิตยปแเเพอมมรายีาขุ้ พศอองดน.แัึงสงัเลทโปว่ ่้ดวร็นนอายอ.จบทอๆปุกั �ำอ่)กนหนนาอนาไรมนจฯะง่ึ ้ เวอากโอกอปิมฏุ ฺส€กามฺาโรึสมปเุปิขนนมอคฺจตยปฺตฺหฏภปุ ิปาโเาควทกทานฺวทตาิวมฺตเสสึ นายนตวาโฺถกิ,อฏฺ€าเฺเกเสวนสลํุ
นิรตฺถํว กลงิ ฺครํ อยํ กาโย อปคตวิฺ าโณ
กตปิ าหสเฺ สว ป€วิยํ เสสสฺ ตีต.ิ

ผลติ สอ่ื การเรียนรู้ โดยโรงเรยี นพระปริยตั ธิ รรม วดั พระธรรมกาย 147

ในกาลเป็นทส่ี ดุ ลงแหง่ เทศนาอ.พระเถระชอ่ื วา่ ตสิ สะผ้มู ตี วั อนั เนา่ ออรรหหตตอเทฺฺตตสํํ นเฺปปาตาวปปฺวสิ าณุาเพนิ.ปหปรู ินตู โิพคิ สฺพตตตฺาาตยปสิิ.นสฺ ฺนตาเฺ ถทโโรย สห ปฏสิ มภฺ ทิ าหิ
บรรลแุ ล้ว ซง่ึ พระอรหตั กบั ด้วยปฏสิ มั ภทิ า ท. ฯ อเหส.ํุ เถโรปิ

(อ. ชน ท.) มาก แม้เหลา่ อน่ื เป็นพระอริยบคุ คลมพี ระโสดาบนั
เป็นต้นได้เป็นแล้วฯแม้ อ.พระเถระบรรลแุ ล้วซงึ่ พระอรหตั ปรินพิ พาน
แล้ว ฯ
อ. พระศาสดา ทรงยงั บคุ คลให้กระทำ� แล้ว ซงึ่ กจิ ด้วยสรีระ คเหตสฺวตาฺถาเจตยิตํสสฺ การสารเีรปกสิจ.ิ ฺจํ ภกิกฺาขรู าเสปตตฺถฺวาารํ ธปาจุ ตฺฉโุ ึสยุ
ของพระเถระนนั้ ทรงถอื เอาแล้ว ซง่ึ ธาตุ ท. (ทรงยงั บคุ คล) ให้กระทำ� แล้ว
ซงึ่ เจดยี ์ ฯ
อ. ภกิ ษุ ท. ทลู ถามแล้ว ซง่ึ พระศาสดา วา่ ข้าแตพ่ ระองคผ์ ้เู จริญ “ภนฺเต ปตู คิ ตฺตตสิ ฺสตฺเถโร กหุ ึ นิพฺพตฺโตต.ิ
อ. พระเถระชอื่ วา่ ตสิ สะผ้มู ตี วั อนั เนา่ บงั เกดิ แล้ว ณ ทไี่ หน ดงั นี ้ฯ
(อ.พระศาสดาตรสั แล้ว)วา่ ดกู อ่ นภกิ ษุ ท.(อ.ตสิ สะ)ปรนิ พิ พานแล้ว “ปรินิพฺพโุ ต ภิกฺขเวต.ิ
ดงั นี ้ฯ
(อ. ภกิ ษุ ท. ทลู ถามแล้ว) วา่ ข้าแตพ่ ระองคผ์ ้เู จริญ อ. ตวั ของภกิ ษุ อภอปฏุิกฺฺ€ขนนีโุ“ิสนภิสฺ นยฺเภตกภากึ ินวาํฺนเรอปาณวตนราฺติ,ูปนสฺตฺสค.ิ กติมฺตอสํ รสฺ หปตตู ฺตกกิ ปุ าํ นรชณิสาฺสํตยํ,สอมกรปฺหกึ นตารฺนฺตณสสสฺสฺา
ผ้ถู อื พร้อมแล้วด้วยอปุ นสิ ยั แหง่ พระอรหตั ผ้มู อี ยา่ งนเี ้ป็นรูป เป็นตวั เนา่
เกดิ แล้ว เพราะเหตอุ ะไร ?,อ. กระดกู ท. แตกแล้ว เพราะเหตอุ ะไร ?,
อ. เหตุ ถงึ แล้ว ซง่ึ ความเป็นแหง่ อปุ นสิ ยั แหง่ พระอรหตั ของพระเถระ
ชอื่ วา่ ตสิ สะนนั้ อยา่ งไร ? ดงั นี ้ฯ
(อ. พระศาสดา ตรสั แล้ว) วา่ ดกู อ่ นภกิ ษุ ท. อ. ผลนนั่ ทงั้ ปวง นิพฺพ““ตภกฺตึิกนปฺขฺตนเว.ิ สพฺพเมตํ เอตสฺส อตฺตนา กตกมเฺ มน
บงั เกดิ แล้ว แกต่ สิ สะนนั่ เพราะกรรมอนั ๆ ตนกระทำ� แล้ว ดงั นี ้ฯ เตน ภนฺเต กตนฺต.ิ

(อ. ภกิ ษุ ท. ทลู ถามแล้ว) วา่ ข้าแตพ่ ระองคผ์ ้เู จริญ ก็ อ. กรรมอะไร
อนั พระเถระชอ่ื วา่ ตสิ สะนนั้ กระทำ� แล้ว ดงั นี ้ฯ
(อ. พระศาสดา ตรสั แล้ว) วา่ ดกู อ่ นภกิ ษุ ท. ถ้าอยา่ งนนั้ อ. เธอ ท. กวเสฃ€ตเกิภสกปสฺกเสฺุวสณํ ีณิสป“.ิชเสฺสตางนวมตฺฆนธฺตมฺ,ิหฏิตีตาฺิ€“ฺว,ิสนีวภามกิิ ิกจยพฺฺกอฺขถีณปทุเิสาวฺธกสฺากฺขรวสาฏชอเสเฺณุน€ปุลสนีํปฺาาิอถตจปุาติสมตฏํุาาภฺิ€กเินนหรอณุ ตฺทิ,ติโฺวิตเีตกสตาฺวํกสาฺโอํ€กทปาหรนินิหาตตุ ฺตฺนสราฺวิ;ิ:าึาปวกเตตูตสพอถกิฺวเหสยาาาํู
จงฟัง ดงั นี ้ ทรงนำ� มาแล้ว ซงึ่ เรื่องอนั ลว่ งไปแล้ว วา่ :ในกาลแหง่ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจ้าพระนามวา่ กสั สปะ อ. ตสิ สะนี ้ เป็นบคุ คลผ้ฆู า่ ซง่ึ นก
เป็นอยู่เป็นฆา่ แล้วซง่ึ นกท.มากบำ� รุงแล้วซง่ึ ชนผ้เู ป็นใหญ,่ ยอ่ มขาย
(ซง่ึ นก ท.) ตวั เหลอื ลงจากนกอนั ๆ ตนให้แล้ว แกช่ นผ้เู ป็นใหญ่ ท.
เหลา่ นนั้ , (คดิ แล้ว วา่ (อ. นก ท.) ตวั เหลอื ลงจากนกอนั เราขายแล้ว
อนั ๆ เราให้ตายแล้วเกบ็ ไว้แล้ว เป็นนกเนา่ จกั เป็น ดงั นี ้ , (อ. นก ท.
เหลา่ นนั้ ) ยอ่ มไมอ่ าจ เพอื่ อนั บนิ ขนึ ้ โดยประการใด; ทำ� ลายแล้ว
ซง่ึ กระดกู แหง่ แข้ง ท. ด้วย ซง่ึ กระดกู แหงปีก ท. ด้วย ของนก ท. เหลา่
นนั้ โดยประการนนั้ เกบ็ ไว้แล้ว กระทำ� ให้เป็นกอง ฯ
(อ. บรุ ุษนนั้ ) ยอ่ มขาย ซง่ึ นก ท. เหลา่ นนั้ ในวนั รุ่งขนึ ้ , (ยงั บคุ คล) อตฺตโเตน อปตนุ ฺถทาิวยเสปจวากิ เฺกปีณส.ิาต,ิ อตพิ หนู ํ ลทฺธกาเล
ให้ปิง้ แล้ว เพอื่ ประโยชน์ แกต่ น ในกาล แหง่ นก ท. ตวั มากเกนิ อนั ๆ ตน
ได้แล้ว ฯ

ในวนั หนงึ่ ครนั้ เมอ่ื โภชนะอนั ประกอบแล้วด้วยรส (อนั บคุ คล) ปิ ณฺฑตาสยฺส จเอรนกฺโทติวสตํ สรสฺสโภเคชหเนทฺวปาเกรฺเกอ,ฏเฺ€อาโสก.ิ ขีณาสโว
หงุ แล้ว เพอ่ื บรุ ุษนนั้ อ. พระขณี าสพ รูปหนง่ึ เทยี่ วไปอยู่ เพอ่ื บณิ ฑะ
ได้ยนื แล้ว ใกล้ประตแู หง่ เรือน ของบรุ ุษนนั้ ฯ

อ. บรุ ุษนนั้ เหน็ แล้วซง่ึ พระเถระ ยงั จติ ให้เลอื่ มใสแล้ว (คดิ แล้ว) วา่ ตจเปถสารรณฺสํ สโาโปสภปมชตานจฺ เรฺตถํปิตํรตาอํส,ฏิาํวทอฺท€ิชิสยเิาฺชตโวฺฺ ยตยนา,ิ ปจจเูวรเิตนปมตฺตฺทิ ณฺวเํ ิตาคฺฑปฺวหาปสทราาสวฺ เตาปทเมิ ณรตสฺว€ฺฑฺสโิาตป,า“อตมทนํยสโฺ าตสฺทเาตคพมฺวเหหีตาิู
อ. สตั วม์ ลี มปราณ ท. มาก อนั เรา ให้ตายแล้ว, อ. พระผ้เู ป็นเจ้า
ยนื แล้ว ใกล้ประตแู หง่ เรือน ของเรา ด้วย, อ. โภชนะ อนั ประกอบแล้ว
ด้วยรส มพี ร้อมอยู่ ในภายในแหง่ เรือนด้วย, อ. เรา จกั ถวาย
ซึ่งบิณฑบาต แก่พระผู้เป็ นเจ้านัน้ ดังนี ้ รับแล้วซึ่งบาตร
ของพระขณี าสพนนั้ ยงั บาตรให้เตม็ แล้ว ถวายแล้ว ซง่ึ บณิ ฑบาต
อันประกอบแล้วด้วยรส ไหว้แล้ว ซ่ึงพระเถระ ด้วยอันตัง้ ไว้
เฉพาะแหง่ องคห์ ้า กลา่ วแล้ว วา่

148 ธรรมบทภาคที่ ๒ สองภาษา แปลโดยพยญั ชนะ และ บาลี

ดแ(ปแทดขอห้อหวงรา่ั .านยงนง่ง่ รตอตกีวอขด ้ถทนสิัสิบิรฯ้า.กนู .รถสสาแ่อามพเวกะะตหแนอรา)เลท่น็ภปะนยัเ้วปา่บแ็เิกนอถ็นลนรซๆษเยรรผ้ควงต่ึ ุะา่ล้บเูรตวังดจแุ่ืทอณินเสิ(รงัลนกง.ิีสญน้จ้ฑไวา่ละหีงอ้บฯา่ มซลเอ.วกากเีง่ึอ.แถติดรพผอลดิขะอแรลก้้วาทนัลดะนแ)พ�ำป้องวั หนั่แเนดวรรจง่ลหะาี่้ว้้ไาอ้กวดตสยั นัออ้กพำ�,ใท.บดรเงึนอระ�ำ้วแถค็จ.กทลยลงึวแาำ�กา้ววาลลแยซริบดม้วลนะซงึ่้วาป้วดทนังึ่ย้กรกตกีู่สซรเาปรนงสสิึ่ดุ รกะ็ทนสนั่ถดาแแ.ะเเนรคทกูกหแอารียพ่ง่นตอด่ืขอธวรโ้กนุัวองระมยแไงร:ขทหมๆลนอณี นอล้ว�ำอกา.ทาอดนนั ส้ฯอทา่ตวาพนกยจๆ.วั ; “ภนฺเต ตุมฺเหหิ ทิฏฺ €ธมฺมสฺส มตฺถกํ
ปาปเุ ณยฺยนฺติ อาห.
เถโร “เอวํ โหตตู ิ อนโุ มทนํ อกาส.ิ

ภิกฺขเว ตทา ตสิ สฺ สสฺ กตกมมฺ วเสเนว เอตํ
ตขตีณสสิิ สสฺฺ าสสสฺสฺสวสสฺ นคิปตผฺฺตรนํสฺนปปิํ:ณตู ฺฑกิ สํปกชาณุาตตทาํ,นานํ อนฏิสอฺ€สฺ ฏีนนฺ€ิ ฺเิเทภจนทนิสภอฺสินรนฺนหฺเาทตนนฺติ;ํ
ปตฺโตต.ิ

อ. เร่ืองแห่งพระเถระช่ือว่าตสิ สะผู้มีตวั อันเน่า ปตู คิ ตตฺ ตสิ สฺ ตเฺ ถรวตถฺ ุ.
(จบแล้ว) ฯ

๘. อ. เร่ืองแห่งบุคคลผู้เลีย้ งซ่งึ โคช่ือว่านันทะ ๘. นนฺทโคปาลกวตถฺ ุ.
(อันข้าพเจ้า จะกล่าว) ฯ
นซงึ่ี ้วบา่ คุ อทค. พโลิ สผระ้เู ทลศยีสิา้ งสํ ดซดงงึ่ั านโคเีเ้มปชื่็อ่ือนปวตา่ร้นะนทฯนั บัทอะยู่ ใตนรชัสนแบลท้วช่ือวซา่ งึ่ โพกรศะลธทรรรมงปเทรศานรภา
“ทโิ ส ทสิ นตฺ ิ อมิ ํ ธมมฺ เทสนํ สตถฺ าโกสลชนปเท
วิหรนฺโต นนฺทโคปาลกํ อารพฺภ กเถส.ิ

ชเปอื่ ็นวผา่ ไ้อมูดน้ีโยภาินถควบะ่ามณิ าฑอก.กิ (บะเปุค็ในคน)ลเมยผอือ่ ู้เงมลสรีย้ าักงวษซตั าึ่งถโซี คเง่ึปฝ็นชงู ่ืผอแ้มูวห่างั่ง่ คนโคงั่ันฯทเปะ็นผข้มู อที งรคัพฤยห์มบาดกี สาวตฺถิยํ กิร อนาถปิ ณฺฑิกสฺส คหปตโิ น นนฺโท
นาม โคปาลโก โคยถู ํ รกฺขติ อฑฺโฒ มหทฺธโน
มหาโภโค.

ฉแยซหง่ึอ่นั คง่มใพวดรไารดักมะ้ยษรบ(ินาาอบีชว.ซาคา่ งึ่)นั้ขอบดแมุ.้วคุหทยชคง่ เรฎพลพัพิลผรศยะ้เูแช์ลรขหาื่อยี ้อง่ชวงบงาา่ซตรเง่ึรกนโพดณคฉช้วชิยตินยั ื่อะคนว(ยวนัา่(้ อาห่นฯมมลนั เรบปทกั ห็ะนษล)แาีกหซอง่นงึ่บยขนั้ ู่คุมุ ซคทง่ึ ลรหคพัผลว้ยเูาบล์มหขยี ้ บองลซงีบกี ตงึ่คอโนนคัย้)ู่ เอวํ โส กิร ยถา เกรณาชิโปยี ฬํ ชฏิโล ปพฺพชิตเวเสน
โคปาลกตฺเตน ปริหรนฺโต อตฺตโน
กฏุ มุ พฺ ํ รกฺขต.ิ

เแเพหตอื่น็ โ่ ปคออรหย.ะู้่าโบซยงค่ึุชทพคน.รลแ์ ะผกมศ้เกู่ าลาาแยีสร้ ลงเดสซ้วาดง่ึ โจ็ ฟคมังชสาออ่ืสู่ สยวำ� ทู่าู่่นซเนี่ ปกัง่ึนั็นธททรขะรอ่ีอนมยงนั้่คูทขฤอถลู งหอืวตเบิงอนวดาอตแีชนลลื่อออ้ววดยา่ ซกู่อซง่ึานรง่ึลสาพตอถรานับะมเศณิกกาดาิ ฑสลแดิกลฯ้ะาว โส กาลานกุ าลํ ปฺจโครเส อาทาย อนาถ-
ปิ ณฺฑิกสสฺ สนฺตกิ ํ อาคนฺตฺวา สตฺถารํ ปสฺสติ
ธมมฺ ํ สณุ าติ อตฺตโน วสนฏฺ €านํ อาคมนตฺถาย
สตฺถารํ ยาจต.ิ

ผซขเเปปส้องึ่เูร็ดลนคะงยีจ็ทธบว้ อเงบราัคุท.ซรมนคี่ยมง่ึ ทง่ัลโวพชแคี่ ผไาลรปช้เูตะ้วลื่ออศ(ทแยีแวย้ากโี่ หงา่คู่ส่รซนง่นอดสง่ึญนัแบาโทู่ หทคาแี่เง่ะชณปลตทน็ื่อ้นว้นขรวนั้ทองไา่ มยี่เใงนท้หบงั นั่ีย้คมแคุผทววหาค้อูไะาอง่ปลนันมใยผดหนัแู่้้ไเูแมกทลมใหแู่่รรยีนเ่้ง่อสงหงวหกบดซง่นัน้าภแงจ็ึ่ หง่ึวโหิกไคนลปษง่ อชงง่ึแญุในแื่อั ลฯหลใาว้วญก้ณวา่ ลทน่แ้ตรนัวจงอ่ ดขทาททอลกะรเ่ี ้งป)อหาบ็นบมนคุทแแทนคอลลี่านัลย้้วว้งู่ สตฺถา ตสฺส าณปริปากํ อาคมยมาโน
อาคนฺตฺวา ตสฺส ปริปกฺกภาวํ ตฺวา เอกทิวสํ
มหาภิกฺขสุ งฺฆปริวโุ ต จาริกํ จ มคฺคา โอกฺกมมฺ
ตสฺส วสนฏฺ€านาสนฺเน อฺตรสฺมึ รุกฺขมเู ล นิสที ิ.

ผลติ สอ่ื การเรียนรู้ โดยโรงเรยี นพระปริยัติธรรม วัดพระธรรมกาย 149

อ. บคุ คลผ้ลู ยี ้ งซง่ึ โคชอื่ วา่ นนั ทะ ไปแล้ว สสู่ ำ� นกั ของพระศาสดา ภกติกฺวฺขาสุนงนสฺฆโฺตทสฺถฺสาสรตํ ปถฺ นุณิมสีตนนํ ฺเตฺ ปตกิ ตํ ฺวคจฺ านโคตฺ สรวฺ สตาทฺตวาานนหทฺ ํํ ติ อพวฺททาุ าฺธสปป.ิฏปฺ สิ มนขุ ถฺ สาฺสรํ
ถวายบงั คมแล้วกระทำ� แล้วซง่ึ การต้อนรบั ทลู นมิ นตแ์ ล้วซง่ึ พระศาสดา
ได้ถวายแล้ว ซง่ึ ทานคอื รสอนั เกดิ แล้วแตโ่ คห้า อนั ประณตี แกห่ มแู่ หง่ ภกิ ษุ
มพี ระพทุ ธเจ้าเป็นประมขุ ตลอดวนั เจด็ ฯ

ในวนั ทเี่ จด็ อ. พระศาสดา ทรงกระทำ� แล้วซงึ่ การอนโุ มทนา ทานกสถตาฺตทเมิเภทํ ทอิวเนสปุ พุ ฺพีกสถตํ ฺถกาเถส.ิ อนโุ มทนํ กตฺวา
ตรสั แล้ว ซงึ่ วาจาเป็นเคร่ืองกลา่ วตามลำ� ดบั อนั ตา่ งด้วยวาจาเป็น
เครื่องกลา่ วมที านกถาเป็นต้น ฯ

ในกาลเป็นทสี่ ดุ ลงรอบแหง่ วาจาเป็นเครื่องกลา่ ว อ. บคุ คลผ้เู ลยี ้ ง ปทวนรูตํฺทฏิ ิตฺก€ฺควาถายนาปฺตนสรฺวิิวโตายตฺถสฺตุ า.ิป“เตนตฏิฺตฺ€ํ นคนเหฺทอตโปุ คฺวาปาสากลสาโตตกฺถิ ารโํนสอติวนตาคปฺุตจยิตฺฉมฺตนาผิ โฺโเนตล
ซงึ่ โคชอื่ วา่ นนั ทะ ตงั้ อยเู่ ฉพาะแล้ว ในโสดาปัตตผิ ล รบั แล้ว ซงึ่ บาตร
ของพระศาสดา ไปตามอยู่ ซง่ึ พระศาสดา ไปแล้ว สทู่ ่ีไกล ผู้
(อนั พระศาสดา) ทรงให้กลบั อยู่ (ด้วยพระด�ำรัส) วา่ ดกู ่อนอบุ าสก
อ. เธอ จงหยดุ ดงั นี ้ถวายบงั คมแล้ว กลบั แล้ว ฯ

ครัง้ นนั้ อ. นายพราน คนหนงึ่ ยิงแล้ว ยงั บคุ คลผ้เู ลยี ้ งซง่ึ โค มส“อนาเหจนคาฺโจทอทตฺฉถาุมนนฺภเฺตํนหนาํ ทฺเนเตอตภาโฺวิกคกโาฺขคจูปฺฉลอาิททสุ ลนฺิสฺธสโคุโฺวถกกาน, ฺตนวฺวคชิาตานฺฌสมฺุตฺสิตหฺฺวนฺวาาิวมากตรํ มสฺตณตานํเฺถอฺโรอตาิธสภรา.ิ ํวคมปิสตอาจสฺ าตรฺฉาิโหฺตโตตตํสา;.ิ ุ
ให้ตายแล้ว อ. ภกิ ษุ ท. ผ้มู าอยู่ ข้างหลงั เหน็ แล้ว ไปแล้ว กราบทลู แล้ว
กะพระศาสดา วา่ ข้าแตพ่ ระองคเ์ จรญิ อ. บคุ คลผ้เู ลยี ้ งซง่ึ โค ชอ่ื วา่ นนั ทะ
ถวายแล้ว ซงึ่ ทานอนั ใหญ่ ไปตามแล้ว กลบั อยู่ (อนั นายพราน)
ให้ตายแล้ว เพราะความท่ีแห่งพระองค์ ท. เป็ นผ้เู สด็จมาแล้ว
ในทนี่ ;ี ้ ถ้าวา่ อ. พระองค์ ท. จกั ไมเ่ สดจ็ มาแล้วไซร้, อ. ความตาย
จกั ไมไ่ ด้มีแล้ว แก่บคุ คลผ้เู ลยี ้ งซง่ึ โคช่ือวา่ นนั ทะนนั้ ดงั นี ้ฯ

อ. พระศาสดา ตรสั แล้ว วา่ ดกู อ่ นภกิ ษุ ท. ครนั้ เมอ่ื เรา มาแล้วกด็ ี เสตออนินมาสวปฺฺสโํ คติ ,สาโตจถจปมฺถรมตวาาราสตณหฺโฺตสนโํ ต“มภทิจเิกวฺฉมิสฺขราาจเิุโวนปฺจจณนตปุกิหมสาโิตโฺยรโสํนยิ จฺติต,ิอนฺตอาาเนตคมมํทุเวติสอปากิเนิ มโตสรอฺถตํ คนิ;ีตจสาิ คฺฉตยวนเฺตตํตฺตาฺวปนหสาิ ,ํิฺ
ไมม่ าแล้วกด็ ี ชอื่ อ. อบุ ายเป็นเคร่ืองพ้นจากความตาย ของบคุ คล
ผ้เู ลยี ้ งซงึ่ โคชอ่ื วา่ นนั ทะนนั้ แม้ผ้ไู ปอยู่ สทู่ ศิ ท. ส่ี สทู่ ศิ น้อย ท. ส่ี
ยอ่ มไมม่ ;ี เพราะวา่ อ. โจร ท. จะกระทำ� หามไิ ด้นนั่ เทยี ว (อ. ชน ท.
ผ้มู เี วรกนั จะกระทำ� (ซงึ่ ความฉบิ หายมใิ ชค่ วามเจริญ) ใด หามไิ ด้,
อ. จติ อนั ๆ บคุ คลตงั้ ไว้แล้วผดิ อนั เป็นไปทว่ั แล้ว ในภายใน ของสตั ว์ ท.
เหลา่ นนี ้ นั่ เทยี ว ยอ่ มกระทำ� (ซงึ่ ความฉบิ ฉายมใิ ชค่ วามเจริญ) นนั้ ดงั นี ้
ตรสั แล้ว ซง่ึ พระคาถานี ้วา่

อ. โจรผูป้ รากฏ (เห็นแล้ว) ซ่ึงโจรผูป้ รากฏ พึงกระท�ำ “ทิโส ทิสํ ยนตฺ ํ กยิรา เวรี วา ปน เวรินํ,
ซึ่งความฉิบหายมิใช่ความเจริญ นน้ั ใด ก็ หรือว่า มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ ปาปิ โย นํ ตโต กเรติ.
อ. บคุ คลผูม้ ีเวร (เห็นแล้ว) ซึ่งบคุ คลผูม้ ีเวร (พึงกระท�ำ
ซ่ึงความฉิบหายมิใช่ความเจริญนน้ั ใด) , อ. จิต ตตฺถ ทิโส ทิสนฺต:ิ โจโร โจรํ.
อนั ๆ บคุ คลตง้ั ไว้แล้วผิด พึงกระท�ำ ซ่ึงบคุ คลนนั้ ยทนิสฺตวฺ าํ ตกิ ยปิราา€ตเ:ิสโยสน,ฺตํ ตสสฺ อนยพฺยสนํ กเรยฺย.
ใหเ้ ป็นผลู้ ามกกวา่ กวา่ ความฉิบหายมิใชค่ วามเจริญนนั้ ดงั นี้ ฯ ทตุ ยิ ปเทปิ เอเสว นโย.

(อ.อรรถ) วา่ อ. โจร (เหน็ แลว้ ) ซงึ่ โจร (ดงั น)ี ้ (ในบท ท.) เหลา่ นนั้ หนา
(แหง่ หมวดสองแหง่ บท) วา่ ทโิ ส ทสิ ํ ดงั นี ้ฯ
อ. บาลอี นั เหลอื วา่ ทสิ วฺ า ดงั นี ้(อนั บณั ฑติ พงึ นำ� มาเชอื่ มเข้า) ฯ
(อ.อรรถ) วา่ พงึ กระทำ� ซงึ่ ความฉบิ หายมใิ ชค่ วามเจริญนนั้ ใด
แกโ่ จรนนั้ (ดงั น)ี ้ (แหง่ หมวดสองแหง่ บท) วา่ ยนตฺ ํ กยริ า ดงั นี ้ฯ
อ.นยั แม้ในบททสี่ อง นนี ้ น่ั เทยี ว ฯ

150 ธรรมบทภาคที่ ๒ สองภาษา แปลโดยพยญั ชนะ และ บาลี

แ(เปใมน็น้นทตนอัร้้น.ัพคผขย้�ำผู อ์นิดทงีอ้โ.ว)จยา่ รมู่ ใอคีบน.นตโุตจหรนรแนผลอง่ึ้ปู ยะ,ร(ภา่ อะงรท.นรตษุยนัน้ ารน)้าแนย่ั ยลอ่เตะทมนอ่ียผมาวิดแิต, ลตระโอ่ ดสโยจวปนรใกแดลต,ะิ เคหโคนน็ แหแลนละ้งึ่วกซผรง่ึิดะโบอจยือรู่ อิทํ วตุ ฺตํ โหติ “เอโก เอกสสฺ มิตฺตทพุ ฺภิโจโร
ปตุ ฺตทารเขตฺตวตฺถโุ คมหิสาทีสุ อปรชฺฌนฺโต, ยสฺส
อปรชฺฌต,ิ ตํปิ ตเถว อตฺตนิ อปรชฺฌนฺตํ โจรํ
ทิสฺวา,

ซหเพเผอ(ปขพ้ง่ึนมัูรึง็อนืครอผปีเงาวผววกกูลโระ้าา่หูจไ็หนงคมขวยรลรนั้อห้แวฉาืองงลาิบรบวบือ้คมวหชา่ คหุือ้ทาซาครวด,่ียแึ่งือา่้ลวโมอหวจยผ.ิใ่งา่บพร้เชมูตหขหคุค่งึีเนอตวเรควบงรืเอุอาลปบนียะมผ็ นคนุัดไ้้เมูรจคหหผเบีเ้รลูรหวรๆิญียืืออรผยน้วมูาหน่าีเใบรนว่ัซเซดือหครเง่ึึ่งวทนน็าบบแา่ียนัยแ้ตุกุคว)ล(ร่โยค้วแจงัลพชลรทเื่อหผงึพะร้ใวูรมภ(ัพรหซือา่ ีารเ้ยฉงผ่ึวระบ์้ิบมรยูหทคนคุาีเหร.ววื)คอันา้ารวลขมยมา่อ)ีนพทแจงากงึี่กแโาเก็หจปผ่บหกรรร็้มนูคุ่งชะหือตีเตคีวทรวว้ิืนนตลอ�าำ่ร เวรี วา ปน เกนจิเทว การเณน พนฺธเวรํ
เวรึ ทิสฺวา, อตฺตโน กกฺขฬตาย ทารุณตาย, ยํ
ตสฺส อนยพฺยสนํ กเรยฺย ปตุ ฺตทารํ วา ตสสฺ
ปี เฬยฺย เขตฺตาทีนิ วา นาเสยฺย ชีวติ า วา ปน นํ
โวโรเปยฺย,

ผพพกเคแป้กวมวูงงึึ็นา่า่กกบีปธเมรรคุอรหระะเะ.คตรจจททกมลรนุิต��ำำาิญผชนั้ร้ามูซอ,นชตซีเง่ึนันัวืื่อ้งดึ่บอขรคว้วนัคุค้าา่วใยบคือพนอาวคลุวเมนอัา่จา่นคตสับ้าลนัพ้นิภอคุก้ ต.ไางึคลโใปงักพ้จาล่หไแรรวนว้ตเะหผป้แแีนงั้ท้้็ปูง่ลนลไน่ั �ชำว้้รววผเ้ีวแาทผ้ลซู ยติกลิดียง่ึางั้ฏวบมวทผห,รุแกกุิดใุษรกกนขือน่โว์อจพเา่นั้กพหรงึ ผศุกรรใใ้ืหปาูอลหวะ้ว้กเรา่เปกคาา่คร็ินดกรววมาขฏผอาม้บนึเ.มูห้ บลทหทฉรวคุือ่ีแริบทคือหหรทลง่าาหหผ.จมยรร้มิตู ืืมกออนีสเวววิใวบินัชาาา่่่้ร่ ทสสุ อกุสลกมฺมปเถสุ มิจฺฉา€ปิ ตตฺตา
มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ ปาปิ โย นํ ตโต กเร ตํ
ปรุ ิสํ ตโต การณโต ปาปตรํ กเรยฺย; วตุ ฺตปปฺ กาโร
หิ ทิโส วา เวรี วา ทิสสสฺ วา เวริโน วา อิมสฺมเึ ยว
อตฺตภาเว ทกุ ฺขํ วา อปุ ปฺ าเทยฺย ชีวติ กฺขยํ วา กเรยฺย,

(อซ(อย่ึนังนังั ศพบสีรสรตัคุ ษะว่วคผน)์ะล้มเูวห)า่ีพน็ ใรอยแนะล.อ่ พจภ้วมติับานใค้าหแองเ้หถนัจซ้งึ่ๆางดั ตอไบซรัปตคัุสงึ่แภคคแลาลวล้วพา้ตวใมนงัย้ ไฉออ่ทวิบบ้แม.าหบลเยปา้้วา็ยผนทงมดิ.ฯสิใใดช่ี ยนค่ังอ่อวนมกาี ้ไศุมมลเเใ่ปจหก็รน้ริเญรพคมอ่ื�ำบออใทนันธยธิบทกร.าขรมนนยึ ้ ี ้ อิทํ ปน อกสุ ลกมมฺ ปเถสุ มิจฺฉา€ปิ ตํ จิตฺตํ
จทตฏิ ฺสูเ€ุ ปิ อธปมาเฺ มเยสอนุ ยขพิปยฺิ ตสฺวนาํ ปาเปติ อตตฺ ภาวสหสเฺ สสปุ ิ
สสี ํ อกุ ฺขิปิ ตํุ น เทตีติ.

(กซบั งึ่ ดอ้ใวรนิยยกผวาาลลจทาเปม.ม็นีปีโทรส่ีสะดโดุ ายแปชหัตนง่ ต์ เเทผิกลศิดเนแปลา็น้วต(แ้นอก,.่มอห.ชานเทชนศทนฯ.า) เปม็นาเกทศบนรารเปล็นแุ ลไป้ว เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺตผิ ลาทีนิ ปตฺตา,
มหาชนสฺส สาตฺถิกา เทสนา ชาตา.

ไอมนั ต่ภรกิ ัสษกบ็ุ ทออ.ก.ไแมกลท่ร้วรลู มถดางั อมนนัแีแ้ ลล้วๆฯ, เอพบุ ราาะสเกหตกนุ รนั้ะท(อ�ำ.แกลร้วรมนในนั้ ร)ะอหนั วพา่ รงะแศหาง่สภดพา อปุ าสเกน ปน ภวนฺตเร กตํ กมมฺ ํ ภิกฺขหู ิ
น ปจุ ฺฉิตํ, ตสมฺ า สตฺถารา น กถิตนฺต.ิ

อ. เร่ืองแห่งบุคคลผู้เลีย้ งซ่งึ โคช่ือว่านันทะ นนฺทโคปาลกวตถฺ ุ.
(จบแล้ว) ฯ

ผลติ สอื่ การเรยี นรู้ โดยโรงเรียนพระปริยัตธิ รรม วัดพระธรรมกาย 151

๙. อ. เร่ือง แห่งพระเถระช่อื ว่าโสไรยะ ๙. โสเรยยฺ ตเฺ ถรวตถฺ ุ. (๓๒)
(อนั ข้าพเจ้า จะกล่าว) ฯ

อ.พระศาสดาทรงยงั พระธรรมเทศนานีว้ า่ นตํมาตาปิ ตากยริ า “น ตํ มาตา ปิ ตา กยริ าติ อิมํ ธมมฺ เทสนํ
ดงั นเี ้ป็นต้น อนั ตงั้ ขนึ ้ พร้อมแล้ว ในเมอื งชอื่ วา่ โสไรยะ ให้จบแล้ว สตฺถา โสเรยฺยนคเร สมฏุ ฺ€ิตํ สาวตฺถิยํ นิฏฺ€าเปส.ิ
ในเมอื งชอ่ื วา่ สาวตั ถี ฯ

ครงั้ เมอื่ พระสมั มาสมั พทุ ธเจ้า ประทบั อยอู่ ยู่ ในเมอื งสาวตั ถี สมมฺ าสมพฺ ทุ ฺเธ สาวตฺถิยํ วหิ รนฺเต, โสเรยฺยนคเร
อ.บตุ รของเศรษฐีชอื่ วา่ โสไรยะในเมอื งชอ่ื วา่ โสไรยะนงั่ แล้วบนยานน้อย นโสิสเทีรยิตฺยฺวเาสฏฺม€ปิหตนุ ฺโฺเตตนเอเปกรนิวาสเหรนายเกนนหาสนทตฺธฺถึ าสยขุ ยนาคนรเกา
อนั สบาย กบั ด้วยสหาย คนหนง่ึ ออกไปแล้วจากเมอื ง เพอื่ ต้องการ
แกอ่ นั อาบ ด้วยบริวาร หมใู่ หญ่ ฯ นิกฺขมิ.
ในขณะนนั้ อ. พระเถระชอ่ื วา่ มหากจั จายนะ เป็นผ้ใู ครเ่ พอ่ื อนั เข้าไป ตสมฺ ึ ขเณ มหากจฺจายนตฺเถโร โสเรยฺยนครํ
ส่เู มืองช่ือว่าโสไรยะ เพื่อบิณฑะ (เป็ น) ย่อมห่ม ซง่ึ ผ้าสงั ฆาฏิ ปิ ณฺฑาย ปวสิ ติ กุ าโม พหินคเร สงฺฆาฏึ ปารุปติ.
ในภายนอกแหง่ พระนคร ฯ
ก็ อ. สรีระ ของพระเถระ เป็นสรีระมวี รรณะเพยี งดงั วรรณแหง่ ทอง เถรสฺส จ สวุ ณฺณวณฺณํ สรีรํ.
(ยอ่ มเป็น) ฯ
อ.บตุ รของเศรษฐีชอื่ วา่ โสไรยะเหน็ แล้วซงึ่ พระเถระนนั้ คดิ แล้ววา่ โอสยเรํ ยเถฺยโเสรฏมฺ€มิปตุ ภฺโตริยาตํภเวทยิสฺยวฺ ,า จินฺเตสิ “อโห
โอ ! หนอ อ. พระเถระนี ้ เป็นภรรยา ของเรา พงึ เป็นหรือ, หรือวา่ วต มม วา ภริยาย
อ. วรรณะแหง่ สรีระ ของภรรยา ของเรา เป็นราวกะวา่ วรรณแหง่ สรีระ สรีรวณฺโณ เอตสฺส สรีรวณฺโณ วิย ภเวยฺยาติ.
ของพระเถระนนั่ พงึ เป็น ดงั นี ้ฯ
(ครัน้ เมื่อเหต)ุ เป็นเหตสุ กั วา่ อนั บตุ รของเศรษฐีนนั้ คดิ แล้ว ตสสฺ จินฺตติ มตฺเตเยว, ปรุ ิสลงิ ฺคํ อนฺตรธายิ,
นนั่ เทยี ว (มอี ย)ู่ อ. เพศแหง่ บรุ ุษ ของบตุ รของเศรษฐีนนั้ หายไปแล้ว, อิตฺถีลงิ ฺคํ ปาตรุ โหส.ิ
อ. เพศแหง่ หญิง ได้มีปรากฏแล้ว ฯ
อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ ละอายอยู่ ลงแล้ว จากยานน้อย หนไี ปแล้ว ฯ โส ลชฺชมาโน ยานกา โอรุยฺห ปลายิ.

อ. ชนผ้เู ป็นบรวิ าร ไมร่ ้พู ร้อมอยู่ ซง่ึ บตุ รของเศรษฐีนนั้ กลา่ วแล้ว วา่ ปริชโน ตํ อสชฺ านนฺโต “กิเมตํ กิเมตนฺติ อาห.
อ. เหตนุ นั่ อะไร อ, เหตนุ น่ั อะไร ดงั นี ้ฯ
อ. หญงิ แม้นนั้ ดำ� เนนิ ไปแล้ว สหู่ นทางเป็นทไ่ี ปสเู่ มอื งตกั กสลิ า ฯ สาปิ ตกฺกสลิ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ. สหายโกปิ สฺสา
แม้ อ. สหาย ของหญงิ นนั้ แม้เทย่ี วไปแล้ว ข้างนดี ้ ้วย ๆ ไมไ่ ด้เหน็ แล้ว ฯ อิโต จิโต จ วิจริตฺวาปิ นาทฺทส.
อ. ชน ท. ทงั้ ปวง อาบแล้ว ได้ไปแล้ว สเู่ รือน; (ครนั้ เมอื่ คำ� ) วา่ สพฺเพ นหายิตฺวา เคหํ อคมํส;ุ “กหํ เมสฏฺ€ฺ ิปมิ ตุ หฺ ฺโตาตติิ
อ. บตุ รของเศรษฐี (ไปแล้ว) ณ ทไี่ หน ดงั นี ้ (อนั ชน ท.) กลา่ วแล้ว, วตุ ฺเต, “นหาตฺวา อาคโต ภวิสสฺ ตีติ
(อ. ชน ท. เหลา่ นนั้ ) กลา่ วแล้ว วา่ อ. เรา ท. สำ� คญั แล้ว วา่ (อ. บตุ ร วทสึ .ุ
ของเศรษฐี) เป็นผู้ อาบแล้ว มาแล้ว จกั เป็น ดงั นี ้ ดงั นี ้ฯ

ครงั้ นนั้ อ. มารดาและบดิ า ท. ของบตุ รของเศรษฐีนนั้ แสวงหาแล้ว อถสสฺ มาตาปิ ตโร ตตฺถ ตตฺถ ปริเยสติ ฺวา
ในทนี่ นั้ ไมเ่ หน็ อยู่ ร้องไห้แล้ว คร่�ำครวญแล้ว ได้ถวายแล้ว ซง่ึ ภตั ร อปสสฺ นฺตา โรทิตฺวา ปริเทวติ ฺวา “มโต ภวสิ สฺ ตีติ
เพอ่ื บคุ คลผ้ตู ายแล้ว (ด้วยความสำ� คญั ) วา่ (อ. บตุ ร ของเรา ท.) เป็นผู้ มตกภตฺตํ อทํส.ุ
ตายแล้ว จกั เป็น ดงั นี ้ฯ

อ. หญิงนนั้ เหน็ แล้ว ซงึ่ พอ่ ค้าผ้นู ำ� ไปซง่ึ หมเู่ กวยี นผ้ไู ปสเู่ มอื ง สา เอกํ ตกฺกสลิ คามิสตฺถวาหํ ทิสฺวา ยานกํ
ตกั กสลิ าโดยปกติ คนหนงึ่ ตดิ ตามแล้ว ซง่ึ ยานน้อย ข้างหลงั ๆ ฯ ปจฺฉโต ปจฺฉโต อนพุ นฺธิ.

ครงั้ นนั้ อ. มนษุ ย์ ท. เหน็ แล้ว ซงึ่ หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว วา่ อ. ทา่ น อถ นํ มนสุ สฺ า ทิสวฺ า “อมหฺ ากํ ยานกสฺส
ยอ่ มมา ข้างหลงั ๆ แหง่ ยานน้อย ของเรา ท., อ. เรา ท. ยอ่ มไมร่ ู้ ซง่ึ ทา่ น ปจฺฉโต ปจฺฉโต อาคจฺฉส,ิ มยํ `กสเฺ สสา ทาริกาติ
วา่ อ. หญิงนน่ั เป็นเดก็ หญิง ของใคร (ยอ่ มเป็น) ดงั นี ้ดงั นี ้ฯ ตํ น ชานามาติ วทสึ .ุ

(อ. หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ ข้าแตน่ าย อ. ทา่ น ท. จงขบั ไป “สามิ ตมุ เฺ ห อตฺตโน ยานกํ ปาเชถ, อหํ
ซงึ่ ยานน้อย ของตน, อ. ดฉิ นั จกั ไป ด้วยเท้า ดงั นี ้ไปอยู่ ไปอยู่ ให้แล้ว ปทสา คมิสฺสามีติ คจฺฉนฺตี คจฺฉนฺตี องฺคลุ มิ ทุ ฺทิกํ
ซง่ึ แหวนเป็นเคร่ืองประดบั ทนี่ วิ ้ มอื (ยงั บคุ คล) ให้กระทำ� แล้ว ซง่ึ โอกาส ทตฺวา เอกสมฺ ึ ยานเก โอกาสํ กาเรส.ิ
ในยานน้อย คนั หนงึ่ ฯ

152 ธรรมบทภาคท่ี ๒ สองภาษา แปลโดยพยัญชนะ และ บาลี

ไดผขใเอวกซแมดนา้่อกงึ่.รมงูั ้่ืกอหะรนรง่บีรอ้อัตทรเมูญปีตุออเอ .้รฯะยพน�ำจาาอห...ริงทแแรระขนันญาิ�ำงหมลมคอทบงะนอัแส้้ง่วนิงือนงา.วตุยลอู่ชเษมหุาษุ่ทศร้่วูตัใาซญอยขย.นรอเภตง่ึใอ.หผ์ษช์.เินงกิาแม้งทื่สอูนบ็ฐบทาพเหอเือรวมี.แนรุศร.ลุ ืน่ังองุา่ษุษลฯคนัระเ้มชนผเค้หษววร,่ือ้ทนทไูดิารลอฐขไมว.แ.ุษแหีา่.นอทา่เ่ปกชลเนค(มยงนัต.ค้ซ่วร้่ือวตนย้ั์แน้กะัรง่ึยัวนเล่ือพหส�ำปยา่ฟว้ไวงมฤลญิ็ฯผขน่อปา่ังบตาา้ไอูแบมแิงรใแมลิ งลนอลรนรุถลวย่เ่ตุ้ษณว้.นวัคึนงง้้วอ่นแเ)ทยรามภปเล(กเย่ัวพก็กไรปน้ผวงมัารื่อล็้ผแนมูบยรสใม่ทา่้ซลยูหนอีคคุานิวี,า่้้่ึงวงัภนญัวคแแนคคาอรใยแลลสิงวรวหม.ท้อ่หวเนยาาปญร.ม)ง่ามเแมัก็ใรนดบไ่หหเอวาทเจมลงแัตุป้ง่รา่นกั.ันม่ลอ่ื้็รปอนทมขเี้ขวมีี้กงฯขฯอ.แีหอเใแ้ิดาทงรหสงรจกแีบขย.ืเอ่งใกั่เตศนึกรุห้รหุษบมน่รแแหา้เญษกออลลาารทืนิดื่ยกก้้อฐิววง.ี มนสุ ฺสา จินฺตยสึ ุ “ตกฺกสลิ นคเร อมหฺ ากํ
เมสหฏาฺ€ปปิ ณตุ ฺตฺณสาฺสกาภโรริยโาน นตฺถิ, มยํ ตสสฺ อาจิกฺขิสฺสาม,
ภวิสฺสตีต.ิ
เต คนฺตฺวา “สามิ อมเฺ หหิ ตมุ หฺ ากํ อิตฺถีรตนํ
อานีตนฺต.ิ
โส สตุ ฺวา ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา อตฺตโน วยานรุ ูปํ
อภิรูปํ ปาสาทิกํ ทิสวฺ า อปุ ปฺ นฺนสเิ นโห อตฺตโน
เคเห อกาส.ิ

ปรุ ิสา หิ อติ ถฺ โิ ย อติ ถฺ โิ ย วา ปรุ ิสา อภตู ปพุ พฺ า
นาม นตฺถิ.

ปรุ ิสา หิ ปรสฺส ทาเรสุ อตจิ ริตฺวา กาลํ
กตฺวา พหนู ิ วสสฺ สตสหสฺสานิ นิรเย ปจิตฺวา
มนสุ ฺสชาตึ อาคจฺฉนฺตา อตฺตภาวสเต อิตฺถีภาวํ
อาปชฺชนฺต.ิ

เแใซเใพปนนหง่ึ ็นรกตอง่ าหรตกัรแะระญปภัมผมกาป้ลิงคลู์อพอือแ.ผผนัอทห้พรู้เูสนับั.ง่ปรบกุเ็คะในจชแเคุบอ็ดถ้ใลคหรกร้วฯิยละาลอสผชซ้เนัท้า่ืองกึู่ เภ้วาวรหกะา่รลขรทอืออยท�ำาลงาซอ่ นบขงงึ่ง,นรอุทเุษทงทอบ่ีย์งไผถวรุด้มุูษงึไใ้เปแนีบปอลอ็อาน่ืน้วยตรัแมู่ภลใีอ้าวนนัซพไใสหใงึ่ นหงกมหอส้เา้แนตตัารลงึ่ม็รถภ้วแอากบลนพรง้ัวขะเทสนึกท้ใ.นินิดซ้�ำสแงึ่นแแบิพสลลรนสก้้ืชวว่ี อานนฺทตฺเถโรปิ กปปฺ สตสหสสฺ ปรู ิตปารมี
อริยสาวโก สํสาเร สสํ รนฺโต เอกสฺมึ อตฺตภาเว
กมมฺ ารกเุ ล นิพฺพตฺโต ปรทารกมมฺ ํ กตฺวา นิรเย
ปจิตฺวา ปกฺกาวเสเสน จทุ ฺทสสุ อตฺตภาเวสุ
ปรุ ิสสสฺ ปาทปริจาริกา อิตฺถี อโหส,ิ สตฺตสุ
อตฺตภาเวสุ วีชทุ ฺธรณํ ปาปณุ ิ.

ซอด.ง่ึงั คบนญวีุส้กาว่รมขนะอพวทงา่อ�ำเรใอแาจ.ลทห้ว.ญใซนนงิงึ่ีค้จกทวงา.เาปลกม็นระเะไปยปท็นอ่พำ� แแมร้อหลกม้วง่ลหซบัเพญง่ึไบอ่ืดิงอญุ้ ซนั งึ่ไอทดอธ.้เตัิมฉษภพทีฐาาาาะพนนซเแแปง่ึ หลอ็น้ตง่วัตบภ้นราุ ซุษพคงึ่ ลแจฯหาิตยง่ บแรลวุ ษุ้าว่ อติ ถฺ โิ ย ปน ทานาทนี ิ ปุ ฺ านิ กตวฺ า อติ ถฺ ภี าเว
ฉนฺทํ วิราเชตฺวา “อิทํ โน ปุ ฺ ํ ปรุ ิสตฺตภาวํ
ปฏิลาภาย สํวตฺตตตู ิ จิตฺตํ อธิฏฺ €หิตฺวา กาลํ
กตฺวา ปรุ ิสตฺตภาวํ ปฏิลภนฺต.ิ

ซนงึ่น่ั อเทตั (อียภ.วาพฯหแญหิงง่ บรุทุษ.) แเมป้็ดน้วผย้มู อีผ�ำวั นเพาจียแงหดง่งั กเทาวรดปาฏิบเตัปโิ็นดยยชอ่อมบกในลสบั าไมด้ี ปตเิ ทวตา หตุ ฺวา สามิสมมฺ าปฏิปตฺตวิ เสนาปิ
ปรุ ิสตฺตภาวํ ปฏิลภนฺเตว.

ใโดนยออตั สบุภว่ าานยพวไาน่ มีนอ้แ่ น่ั.ยบเบทตุคียราวขยอฯงเศรกษลฐบัี นไีด้ย้แงั ลจ้วิต ให้เกซิดงึ่ ขคนึ ้วแาลม้วเปใ็นนแพหรง่ะหเถญระิง อยฺจ เสอิฏมฺ €สิปฺมุตึเยฺโตว เถเร อโยนิโส จิตฺตํ
อุปฺปาเทตฺวา อตฺตภาเว อิตฺถีภาวํ
ปฏิลภิ.

ใเพนเรมากือะ็ งออต.าสกั ศตสั ัวยลิ ผ์ า้เู กฯซดิ ่ึงแลก้วาใรนอคยรรู่พภร์้ตองัม้ อยเู่ ฉกพับาะแลด้ว้ วใยนบทุต้องรขขอองงหเญศรงิ ษนนัฐ้ ี ตกฺกสลิ ายํ เสคฏพฺ€ฺโิปภตุ ฺเตปนตฏิ ฺ€สาทสฺธ.ิ ึ สํวาสมนฺวาย
ปนสฺสา กจุ ฺฉิยํ

ผลิตส่อื การเรียนรู้ โดยโรงเรยี นพระปรยิ ัติธรรม วัดพระธรรมกาย 153

อ.หญิงนนั้ ได้แล้ว ซงึ่ บตุ ร โดยอนั ลว่ งไปแหง่ เดือนสบิ คมนสกาาเลทสอมปาสรํปจิ ฺจเปยตุนฺตํปตุปฺตฏํ ิลลภภิ ิตเฺวอาวมตสสสฺ ฺสา ปกจทุ ฺฉสิยาํ
ได้เฉพาะแล้วซง่ึ บตุ ร แม้อนื่ อกี ในกาลเป็นทไี่ ป ด้วยเท้า แหง่ บตุ รนนั้ ,
อ.บตุ ร ท. สี่ คอื อ.บตุ ร ท. สอง ผ้อู ยแู่ ล้ว ในท้อง (ของหญงิ ) นนั้ วนตุิพฺถฺพาตฺตเทาฺว เทปฺวตุ ตฺติ าจตอฺตเาหโสรํ,ุ ปโสตุ เฺตรยาฺยอนเหคสเร.ํุ ตํ ปฏิจฺจ
ได้มแี ล้ว , (อ.บตุ ร ท.) สอง ผ้อู าศยั แล้ว (ซง่ึ หญงิ )นนั้ บงั เกดิ แล้ว
(ได้มแี ล้ว) ในเมอื งช่ือวา่ โสไรยะ ได้มแี ล้ว ด้วยประการฉะนี ้ ฯ
ในกาลนนั้ อ. บตุ รของเศรษฐี ผ้เู ป็นสหาย ของหญงิ นนั้ ใด, เสสขุ ฏยฺ€าติปนสตุ เมฺกฺโตึ กนโาิสสเนิลปฺโนโสจฺ นเหรคยิ รฺยสํ นกปคฏารวสโิสเตต.ิ หโิยตตกสฺกสฺ สาลิ ํ สคหนาฺตยฺวโกา
อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ ไปแล้ว สเู่ มอื งตกั สลิ า ด้วยร้อยแหง่ เกวยี น ท. ห้า
จากเมอื งชอ่ื วา่ โสไรยะ นง่ั แล้ว บนยานน้อยอนั สบาย ได้เข้าไปแล้ว
สพู่ ระนคร ฯ
ครงั้ นนั้ อ. หญงิ นนั้ เปิดแล้ว ซง่ึ หน้าตา่ ง ยนื และดอู ยแู่ ล้ว นทอนิสาสฺตที ึรอาวเถปีถเตึปนโฺวอเํสาโสตลาฺวกมายหอมนปุ าฺตรนติํปาํ าสส€กปาิตฺกทกาาฺโตรกเสทลสมิสามฺฺวเวปาาาตนตตฺวํปํ าาอสนกําชฺมสวาหวิ.ิ นราิิตตตฺฺววเลาา
ซงึ่ ระหวา่ งแหง่ ถนน ทพี่ นื ้ ในเบอื ้ งบนแหง่ ปราสาท เหน็ แล้ว ซง่ึ บตุ ร
ของเศรษฐีนนั้ รู้พร้อมแล้ว ซง่ึ บตุ รของเศรษฐีนนั้ สง่ ไปแล้ว ซง่ึ ทาสี
ยงั ทาสใี ห้ร้องเรยี กแล้วซงึ่ บตุ รของเศรษฐีนนั้ ยงั บตุ รของเศรษฐีให้นง่ั แล้ว
บนพนื ้ อนั ใหญ่ ได้กระทำ� แล้ว ซงึ่ สกั การะและสมั มานะ อนั ใหญ่ ฯ
ครัง้ นนั้ อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ กล่าวแล้ว กะหญิงนนั้ ว่า ชนานทาิฏอสฺถ€ิปตนพุ ฺวํฺพํ โาสอ,มออเฺ หถาหตจ.ิ “ภปทนเฺ ทโนตวฺ มํ หอนโิ ตฺตํ ปสพุ กเฺฺกพารอํ กมโเฺ รหสห;ิ ิ
แนะ่ นางผ้เู จริญ อ. ทา่ น เป็นผ้อู นั เรา ท. ไมเ่ คยเหน็ แล้ว ในกาลกอ่ น
แตก่ าลนี ้ (ยอ่ มเป็น), กแ็ ล ครนั้ เมอ่ื ความเป็นอยา่ งนนั้ (มอี ย)ู่ อ. ทา่ น
ยอ่ มกระทำ� ซงึ่ สกั การะ อนั ใหญ่ แกเ่ รา ท.; อ. ทา่ น ยอ่ มรู้ ซงึ่ เรา ท. หรือ
ดงั นี ้ฯ
(อ.หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว)วา่ ข้าแตน่ ายจ้ะอ.ดฉิ นั ยอ่ มรู้,อ.ทา่ นท. ภนคริยราว“ยาอสาโิจมนตป.ิ ตุ สฺตาอามานิมชาจฺ ภนอทาโฺเมรทคิ,ตภ.ินานวสํุ ปาตจุุมฺฉมฺเิ.หาตาโปสิ ตเนูรยฺยจฺ -
เป็นผ้อู ยใู่ นเมอื งชอื่ วา่ โสไรยะโดยปกติ (ยอ่ มเป็น) มใิ ชห่ รือ ? ดงั นี ้ ฯ
(อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ แนะ่ นางผ้เู จริญ เออ (อ. อยา่ งนนั้ )
ดงั นี ้ ฯ อ. หญงิ นนั้ ถามแล้ว ซงึ่ ความทแ่ี หง่ มารดาและบดิ า ท. ด้วย
แหง่ ภรรยาด้วย แหง่ บตุ ร ท. ด้วย เป็นผ้ไู มม่ โี รค ฯ
อ. บตุ รของเศรษฐีนอกนี ้ กลา่ วแล้ว วา่ แนะ่ นางผ้เู จริญ เออ ตฺวํ เออิตเตโรติ“ออาามหภ. ทฺเท อโรคาติ วตฺวา “อมมฺ ชานาสิ
(อ. ชน ท. เหลา่ นนั้ ) เป็นผ้ไู มม่ โี รค (ยอ่ มเป็น) ดงั นี ้กลา่ วแล้ว วา่ แนะ่ แม่
อ. ทา่ น ยอ่ มรู้ ซงึ่ ชน ท. เหลา่ นนั่ หรือ ? ดงั นี ้ฯ
(อ. หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ ข้าแตน่ าย จ้ะ อ. ดฉิ นั ยอ่ มรู้, อ. บตุ ร ก““หอภนาทมฺตฺเท.ิ สามิ ชานามิ, เตสํ เอโก ปตุ ฺโต อตฺถิ,
คนหนง่ึ ของชน ท. เหลา่ นนั้ มอี ย,ู่ อ. บตุ รนนั้ (ไปแล้ว) ณ ทไ่ี หน ดงั นี ้ฯ โส เอตํ มา กเถส;ิ มยํ เตน สทฺธึ เอกทิวสํ

(อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ แนะ่ นางผ้เู จริญ อ. เธอ
อยา่ กลา่ วถงึ แล้ว ซงึ่ บตุ รของเศรษฐีนน่ั อ. เรา ท. นง่ั แล้ว บนยานน้อย สมเคปขตุาตยตึ กาาชิจนปาฺจิเตนกํ นูากมํ รอ,ึสนาตูิสอโ.ิีทริโตจิตยฺวิมาจหฺ ิโาตน, เหตจาปยิ สิตฺสวํุ ิจรโนิรตทิกฺวฺขิตานฺวาฺตตากํ นอเนฺททวิติสสฺวฺวฺสาา
อนั สบาย กบั ด้วยบตุ รของเศรษฐีนนั้ ออกไปแล้ว เพอ่ื อนั อาบ ในวนั หนง่ึ
ยอ่ มรู้ ซงึ่ คติของบตุ รของเศรษฐีนนั้ หามไิ ด้นน่ั เทยี ว,อ.เราท.เทยี่ วไปแล้ว
ข้างนดี ้ ้วย ๆ ไมเ่ หน็ แล้ว ซงึ่ บตุ รของเศรษฐีนนั้ บอกแล้ว แกม่ ารดาและ-
บดิ า ท., อ. มารดาและบดิ า ท. แม้เหลา่ นนั้ ของบตุ รของเศรษฐีนนั้
ร้องไห้แล้ว คร่�ำครวญแล้ว กระทำ� แล้ว ซงึ่ กจิ เพอ่ื บคุ คลผ้ลู ะไปแล้ว
ดงั นี ้ฯ
(อ. หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ ข้าแตน่ าย อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ คอื สสหามายิ,“อโอกหหํ ํเโทโสสวตกส.ิมุ าามโีตร.ิ ว“ยิ อเโปสหภิ ตภ,ิ ทเฺเอทโ,ส กปึ รุกิโเสถตส.ิ,ิ “มโหยฺหตํุ
อ. ดฉิ นั ดงั นี ้ฯ (อ. บตุ รของเศรษฐีนนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ แนะ่ นางผ้เู จริญ
อ. ทา่ น จงหลกี ไป, อ.ทา่ น กลา่ วแล้ว ซงึ่ คำ� อะไร, อ. สหาย ของเรา
ยอ่ มงามราวกะอ.กมุ ารของเทพ,อ.สหายของเรานน่ั เป็นบรุ ุษ(ยอ่ มเป็น)
ดงั นี ้ ฯ (อ. หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ ข้าแตน่ าย (อ. เรื่องนน่ั ) จงมเี ถดิ ,
อ. สหายของทา่ นนนั้ คอื อ. ดฉิ นั ดงั นี ้ฯ
ครงั้ นนั้ (อ. สหาย) (ถามแล้ว) วา่ ซงึ่ หญงิ นนั้ วา่ อ. เรื่องนี ้ ชอ่ื อถ นํ “อิทํ กึ นามาติ. ตํทิวสนฺเต อยฺโย
เป็นอยา่ งไร (ยอ่ มเป็น) ดงั นี ้ ฯ (อ. หญงิ นนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ ในวนั นนั้ มหากจฺจายนตฺเถโร ทิฏฺโ€ต.ิ “อาม ทิฏฺโ€ต.ิ
อ. พระเถระชอื่ วา่ มหากจั จายนะ ผ้เู ป็นเจ้า อนั ทา่ น เหน็ แล้วหรือ ?
ดงั นี ้ฯ (อ. สหาย กลา่ วแล้ว) วา่ เออ (อ. พระเถระชอ่ื วา่ มหากจั จายนะ
ผ้เู ป็นเจ้า อนั เรา) เหน็ แล้ว ดงั นี ้ฯ
154 ธรรมบทภาคท่ี ๒ สองภาษา แปลโดยพยญั ชนะ และ บาลี

ณพขอดแอแอคมรใยยเแขว(ใอเขอใกปพยนนนับ้าอก่กอออมาร...น.ล่่ังหังึ ็ อ่น่ือนัดววขงแพนมม่ใ้พ่งทเท้าใ่ททาซทปภมคนนบเััภณเนตกูวีอรร่ีสาก่ร(อออ(มา่า่้งรึ่็า่้ อรนูหระเอรพแฯณิ่อนรเ่ยะนาภนด.จน.ัุ.ปอื่ะนรรุ่.ผงร.รลเๆนู่ารยสืจ็อแคิดกดถเนขืสอฑทยส้เหู(ุ่้ใงวพยทปบาหาไหดนวองษงหันจัึรกหา.ั้ญะ)มว็(ดนย.านศน้ตะุา.วง่องาก้จาแอา่ (มบฯ่นงยีหัเยพยขกแขีิง;ร.าฯ้วอกหั้(จดบขขนเอนขนอออยฯหคะรนรา่งึป้.าใกง(่ทโออตุ .ะีะองนอกมจนังวััหง่้ท็งึ่เ้ฯ้นลา่งงพอขเรพทหคง.บางแเ้ราออษาอกเ่กนขกปไอนหเัอรมอา�ำตร�ำรลรวุ.ศปดย็ลอระลใแงใะนญา.ุนยษลแ้อุวนะดรโหาแเท่ลงา่า่เซพลถผา่ิะมทเนัษถงผงิเฉลทญิวว้แป.วงึ่้ว้ถรหศอเูนรนพษพนร้มแนฐแว็ัจหก่ีนสะ)นะขาารา่นะนััตีงลึ้รล้า้่เวกีรไัรเสษอยมดใๆด(ย(้อรเะ้ถ้์ืซว)าอาอวย่กนปกทจ่าูงอง(ไัฐั.เ)หวรรนใอมคั่ล็ถซปโนวานวนงเ้ี่ีน?นัะก,หทอวเนมปหาอดดิี่งนรร่ึราั่ีแพีหเอะด้า้น่้ัฯอา่็วฯดัะบคไะ้ีอญยนขข!ฉิแพลวรรป.ฉิแนย้ย้อ)งว(ั่าาูอทล้นัืาาวอ่รงิอดลกแนพันทู่ซ)า.ไแู่.้วุ่วองะ,ี่นอ),เ.้วปฉิลลไมด)ณงก่ึีบตลรปั เ้ย.นสดัอ)ฯด้้ภรนหวัา่อรฉ็ิทนท่ัแนวห่วู้)หไณ.ไรดงคัวขิากตท(นัจม่ีลา่า,ปา่ม่ผพรนาอฉแิเดิอศแตษไไะีุ่า้ืนอวพใ่้ยแจถูีแงห.อึนลรังอหแ้แรยกัฯหโาวผ้ลาถรศลพ้ฯหะ.นวนกหอลัง่้ท?อเา่้มว(้เูววเไดแ)รหญรก้ลจ!งอขว่ตซนา่ีมด่(าา,าะหแสดูนานร่รอ.รงว่ึนอโัย่อิงเเอ้หิละวรญง่ีงยกพัพทยงัอนถ่ัา่ นาสท.ีรแนห.้ผวนพเมกซออ่รษรจเะรปอป่นูัล.)ี้ทมญอะรแอขะงร่ึะ้ซแมก็นแั้นวว)รดะะอ้ลี.ยเยานลง่ึ็ไเทิงะ)ลถรขเทผผ(งแท้ปัาวแพวหง้ัวถอครกต้าวอน่วร้ มู.ล็มหพ;ตมา่นณรวร.นราะ่ลง,แูีเเะา้นะาเเ้แท่ฯรีปพพพอา่ถปหถกะแกพเมรกะลเขา่นรอรถวื่็(.อท่ื้ิดทาง่คแนลรลผ้พ็้อิใรวะนาาแีนพระออเ.ย้้ห่ีชวือ้ผะา่อเเูรแก.ระผทลนนยถดนปร่ััขวื้ห่วเอง่ภ.จูะตสชฏใ้ะ้ำเถูว�็ารไก่งอง่ัเัสนแจนนรรเิกอื่แปเนหท่ะทแง)แรนถลถงืลอมรเรนทลษนนวะอลาีาายลจ่จีวาีรริ่ร้ญว้า้วา่่ีนนนนนนั้ยยย้ั้่ัะฯะะาววาาวว่?้ง้ ),,ีีู่ ้ อหํ อยฺยํ มหากจฺจายนตฺเถรํ โอโลเกตฺวา
้ `อโห วต อยํ วาเถโร มม ภริยา ภเวยฺย,
เอตสฺส วา สรีรวณฺโณ วิย มม ภริยาย สรีรวณฺโณ
ภเวยฺยาติ จินฺเตส;ึ

จินฺตติ กฺขเณเยว ปรุ ิสลงิ ฺคํ อนฺตรธายิ, อิตฺถีลงิ ฺคํ
ปาตภุ ว;ิ อถาหํ ลชฺชาย กสฺสจิ วตฺตํุ อสกฺกณุ ิตฺวา
ตโต ปลายิตฺวา อิธาคตา สามีต.ิ

“อโห เต ภาริยํ กมมฺ ํ กตํ, กสมฺ า มยฺหํ
นาจิกฺขิ, อปิ จ ปน เต เถโร ขมาปิ โตติ. “น ขมาปิ โต
สามิ, ชานาสิ ปน ตฺวํ `กหํ เถโรต.ิ “อิมเมว นครํ
อปุ นิสฺสาย วหิ รตีต.ิ “สเจ ปิ ณฺฑาย จรนฺโต
อิธาคจฺเฉยฺย, อหํ มม อยฺยสสฺ ภิกฺขาหารํ
ทเทยฺยามีต.ิ “เตนหิ สีฆํ สกฺการํ กโรหิ, อมหฺ ากํ
อยฺยํ ขมาเปสสฺ ามาติ.

โส เถรสฺส “ภนวสฺเตนฏเฺส€าวฺ นํมยคฺหนํฺตภฺวิกาฺขํ วนฺทิตฺวา
เอกมนฺตํ นิสนิ ฺโน คณฺหถาติ
อาห. “นนุ ตฺวอํ าคเสนฏฺตฺ€กุ ิปภตุ าฺตวํ อาคนฺตโุ กสตี .ิ “ภนฺเต
มา อมหฺ ากํ ปจุ ฺฉถ, เสวฺ เม ภิกฺขํ
คณฺหถาต.ิ เถโร อธิวาเสส.ิ

เคเหปิ เถรสสฺ มหาสกฺกาโร ปฏิยตฺโต. เถโร
ปนุ ทิวเส ตํ เคหทฺวารํ อคมาส.ิ

ยคกขด((อขใขเปอมห้้้าอด.อรา่วิ ็.นีอ้ะหแยงแแมเสยผสรตลมอตบอค(หา)่อูมห้วท่าอ่ทตดุรอา.เหาาั่งบซรโ้่ยาถย.พยนทนขาเงล่ึนอ่ดผิพอนอรรนษัผ้ง้มเผูดะศยปง้นัเแูอ้้อูเจเเ็งาแั่นลถจ.ศดอดนรงบห้ทวรรริญงนันัโีตฯงุิ่้ะษรญ่ีนทหีปหกั้;ร(ณฐีษากอ้ขครญอียอขเละ.อร.ปอกไพ.ติงาณน่ัง็้ทปนงลทหวทอร่เเกี่ใมีตศแคะแา่า่าท่ากรอลเื่รแ�ำลนยนะา่ถลษ้คลวส้วไผน้รแพ้,วปวฐก)ัททะมหา)ีาวยแวท..ถมง่เเา่า่ลงัปข.าอเวอเขพ้ทปว็มา่ถอาน.ดออ้็ารฯน้แแาจจงัะนัใเออขลลองนพงนเพข้ย.้า้ถววยออีกศเ้อแา่)รพรา่ฯดดาแงวะตงะงศลโโนหาพ่เซนนท่ท(ทถกแนคัง่อง่ึร้นานั่ัษ้อ้ษร่หหหระ.น(ะในันง่เมเอเญ้ญหผรถถตบเ.อี่ือแ้้เนูมกริิงิดงอ่รจุทยงละงนล่ัุ่ือษหรน)ู่า่ดแดิญา่คนัญอ้นมน่ัแูลกวังม�ำ.ลีป้วอนแลิงท)ีปเ้วอพรสอะลาี่ย.้รวาฯ.ไ้หงศวัวซงัาจา่รกคแนงแหาึ่กงบ?ฏทาลหยนลั่ญฏอคุดแสา้่วง่กเุ.แคนิงทบงลัแขขลนนเล้ลวรียุอวรนึท้วุ้ษีนนั้ฯฯววาา่้้ง,;.ี ้ อถ นํ นิสที าเปตฺวา ปณีเตน อาหาเรน
ปริวสิ ติ ฺวา นิปเสชฏฺชฺ€าิปเปตุ ตฺโตฺวา ตํ อิตฺถึ คเหตฺวา เถรสสฺ
ปาทมเู ล “ภนฺเต มยฺหํ สหายิกาย
ขมถาติ อาห. “กิเมตนฺติ “อยํ ภนฺเต ปพุ ฺเพ มยฺหํ
ปิ ยสหายโก หตุ ฺวา ตมุ เฺ ห โอโลเกตฺวา เอวํ นาม
จินฺเตส;ิ อถสสฺ ปรุ ิสลงิ ฺคํ อนฺตรธายิ, อิตฺถีลงิ ฺคํ
ปาตภุ วิ; ขมถ ภนฺเตต.ิ

“เตนหิ วอตุ ฏฺุตฺ€มหตถฺเต, เยขวม, ามอิ ิตฺถโวีลงิ ฺคอํ หนอฺตน.ิฺตรเถธเารยนิ.
“ขมามีติ
ปรุ ิสลงิ ฺคํ ปาตภุ วิ.

ผลติ สอ่ื การเรยี นรู้ โดยโรงเรยี นพระปรยิ ตั ิธรรม วัดพระธรรมกาย 155

ครนั้ เมอ่ื เพศแหง่ บรุ ุษ เป็นเพศสกั วา่ มปี รากฏแล้วนนั่ เทยี ว (มอี ย)ู่ , เออตสภกุุวฏฺกินฺ€ณปฺนปิกํรปฺุ€ตุจุิสิตีฺฉฺโลติ.ิยงิ ํโฺเคนอวาตุหฺถปปตา“ตุสตฺตฺตมภาุ ามฺตู เอมมวสตํ,หฺเตาปเอยยฏิเกวธิจ,วฺจอิเตมวสํ นสิ ทิพตฺสฺวฺพากมตฺกทฺต,สาตลิ รมฺตกายาาา
อ. บตุ รของเศรษฐี ในเมอื งตกั สลิ า กลา่ วแล้ว กะบตุ รของเศรษฐีชอ่ื วา่
โสไรยะนนั้ วา่ แนะ่ สหาย ผ้มู ธี รุ ะ อนั เสมอ อ. ทารก ท. สอง เหลา่ นี ้
เป็นบตุ ร ของเรา ท. แม้ทงั้สองนน่ั เทยี ว (ยอ่ มเป็น) เพราะความที่
(แหง่ ทารก ท. สองเหลา่ น)ี ้ อยแู่ ล้ว ในท้อง ของทา่ น เพราะความท่ี
(แหง่ ทารก ท. สองเหลา่ น)ี ้ อาศยั แล้วซงึ่ เรา บงั เกดิ แล้ว, อ. เรา ท. จกั อยู่
ในทน่ี นี ้ นั่ เทยี ว, อ. ทา่ น อยา่ กระสนั ขนึ ้ แล้ว ดงั นี ้ฯ

(อ. บตุ รของเศรษฐีชอื่ วา่ โสไรยะนนั้ กลา่ วแล้ว) วา่ แนะ่ สหาย นนวภปวสเหอปิสนิิพตกาุรเิจสิรปกฺฺขฺตฺวฺพามุสฺานมก“เิ ตกสาพฺติตาฺตมมโริตฺตฺวปาหปมฺีตาฺวปภ,นุนปฺิาาพฺตอตเสเฺพอวถ,ุิทฺโอหนชตราิตสํิส;ฺปนฺอถฺสฺสริเีิเํภเาิอมมปวมามเชปิสส€กมว;กฺชมปฺุนนําจิตุํฺตกมอฺฉฺวปาเิ าิเกาิโมอตรมกตํตํฺวรปฺาติเ;ปทปมภปพเปฺวฏชทาตฺพปิอตฺชเิจนฺวฺววหนชุุีตฺจิกานิ.ํ ิฺขนปทวมเนปฺตตทราุปมิยิโ€าฺวรฺวนุสฺยมก;าาําอช`เปยทสปาปเฺยตุวฺตโคตุรุตสาฺตตฺวิโเฺเหหตตฺสสวาาํิ
อ. เรา เป็นผ้ถู งึ แล้วซง่ึ ประการอนั แปลก คอื อ. เรา เป็นบรุ ุษ เป็น กอ่ น
ถงึ แล้ว ซงึ่ ความเป็นแหง่ หญงิ อกี เป็นบรุ ษุ เป็นผ้เู กดิ แล้ว อกี (ยอ่ มเป็น)
โดยอตั ภาพ หนง่ึ (ยอ่ มเป็น); อ. บตุ ร ท. สอง อาศยั แล้ว ซง่ึ เรา บงั เกดิ แล้ว
กอ่ น, ในกาลนี ้ อ. บตุ ร ท. สอง ออกแล้ว จากท้อง ของเรา; อ. ทา่ น
อยา่ กระทำ� แล้ว ซง่ึ ความสำ� คญั วา่ อ. เรานนั้ ถงึ แล้ว ซงึ่ ประการอนั แปลก
โดยอตั ภาพ หนง่ึ จกั อยู่ ในเรือน อกี ดงั นี ้ ; อ. เรา จกั บวช ในสำ� นกั
ของพระผ้เู ป็นเจ้า ของเรา; อ. ทารก ท. สอง เหลา่ นี ้เป็นภาระ ของทา่ น
จงเป็น, อ. ทา่ น อยา่ ประมาทแล้ว ในทารก ท. สองเหลา่ นี ้ดงั นี ้จบู แล้ว
ซงึ่ บตุ ร ท. ลบู คลำ� แล้ว มอบให้แล้ว แกบ่ ดิ า ออกแล้ว บวชแล้ว ในสำ� นกั
ของพระเถระ ฯ

แม้ อ. พระเถระ ยงั บตุ รของเศรษฐีชอ่ื วา่ โสไรยะนนั้ ให้บวชแล้ว คอคณมฺหเาถิตสโฺว.ิราปวติ สสฺ จตาํ รโิกสเปรยจฺพฺยรฺพมตาาฺเเถโชนโตรฺวตาิ อนนากุ มอฺกํปุเอมสโนมหปฺสา.ิ สเทาวตตฺวฺถาึ
ให้อปุ สมบทแล้ว พาเทยี วไปอยู่ สทู่ จี่ าริกเทยี ว ได้ไปแล้ว สเู่ มอื งสาวตั ถี
โดยลำ� ดบั ฯ(อ.คำ� )วา่ อ.พระเถระชอ่ื วา่ โสไรยะดงั นีเ้ ป็นชอ่ื ของภกิ ษนุ นั้
ได้เป็นแล้ว ฯ

(อ. ชน ท.) ผ้อู ยใู่ นชนบทโดยปกติ ร้แู ล้ว ซงึ่ ความเป็นไปทว่ั นนั้ โภกนตฺเตุหช“ตอลนา.ิ ชปมาทาตววาโุาสสตอิโ.ินุปสงตฺกํ มปิตวฺวตาฺตึ ปุจตฺฉฺวึสาุ ส“งเอฺขวุภํ ิตฺกวาิร
ร�่ำลอื แล้ว เป็นผ้มู คี วามแตกตนื่ เกดิ แล้ว เข้าไปหาแล้ว ถามแล้ว วา่
ข้าแตท่ า่ นผ้เู จริญ ได้ยนิ วา่ อ. อยา่ งนนั้ หรือ ? ดงั นี ้ฯ

(อ.พระเถระกลา่ วแล้ว)วา่ ดกู อ่ นทา่ นผ้มู อี ายุท.เออ(อ.อยา่ งนนั้ )
ดงั นี ้ฯ

(อ. ชน ท. เหลา่ นนั้ ถามแล้ว) วา่ ข้าแตท่ า่ นผ้เู จริญ ชอ่ื อ. เหตุ เกทิรฺว ก“ภชจุ นาฺฉตฺิเยตาํ ;เทเเอตฺววสรํปูปํตุโปวิฺตากกาตนรเิพณรสฺพํ ุตนฺตพาาลม,วสตโเิ มหุนเฺตโหห;ิ ตโปมุ หฏหฺ ติจาีตกฺจิ.ํ
แม้มอี ยา่ งนเี ้ป็นรูป ยอ่ มมไี ด้; ได้ยนิ วา่ อ. บตุ ร ท. สอง บงั เกดิ แล้ว
ในท้อง ของทา่ น ท., (อ. บตุ ร ท.) สอง อาศยั แล้ว ซง่ึ ทา่ น ท. เกดิ แล้ว,
อ. ความรกั อนั มกี ำ� ลงั แหง่ บตุ ร ท. สองเหลา่ นนั้ หนา ในบตุ ร ท.
เหลา่ ไหน ยอ่ มมี แกท่ า่ น ท. ดงั นี ้ฯ
(อ. พระเถระ กลา่ วแล้ว) วา่ ดกู อ่ นทา่ นผ้มู อี ายุ ท. (อ. ความรกั “กจุ ฺฉิยํ วตุ ฺถเกสุ อาวโุ สต.ิ
อนั มกี ำ� ลงั ในบตุ ร ท.) ผ้อู ยแู่ ล้ว ในท้อง (ยอ่ มม)ี ดงั นี ้ฯ
(อ. ชน ท.) ผ้มู าแล้ว ๆ ยอ่ มถาม อยา่ งนนั้ นนั่ เทยี ว เนอื งนติ ย์ ฯ อาคตาคตา นิพทฺธํ ตเถว ปจุ ฺฉนฺต.ิ

อ พระเถระ กลา่ วอยู่ บอ่ ย ๆ วา่ อ. ความรกั (ในบตุ ร ท.) ผ้อู ยแู่ ล้ว ตปฏินุ ฺ€ปตเปฺ ถ.ิ นุโรํ กเถ“นกโจุ ตฺฉิยหํ ราวยตุมฺถาเโกนสเุเยอวโกวสเิ นนิสโหีทติพเลอวโากตวิ
ในท้องนน่ั เทยี วเป็นสภาพมกี ำ� ลงั (ยอ่ มเป็น)ดงั นีเ้บอื่ หนา่ ยอยู่ผ้เูดยี วเทยี ว
นงั่ อยู่ ผ้เู ดยี วเทยี ว ยนื อยู่ ฯ

156 ธรรมบทภาคที่ ๒ สองภาษา แปลโดยพยัญชนะ และ บาลี

ดอชไอขดดยเอบ(หอห้..อาื่องย่งงัััรล.นนแนนมรา่คภาพอ่ลตีงีีกวไ้คอกฯิ้้ฯ.รหใแนทุ่ๆาอล.ษระคน(ลนมาี่าภ.่ัง้เอ้ชุววถ้นววรแนกเิเพ.อ่ืานัปกรัรผหนษัซชว่ิ้(มะมร็อน้เซูง่างะจ่่ึุนใรตทสนังเ(ก่ึนโพเรักรอคสภง.ถัมลิญท้บารแก.ไำ�ารใาี่ใะ.ตรุ)ลรพะนชนวยอไถยรา้นวแมดนอบกะผรบาอ่ ล้นนกยัีัห้่อตุอ้มูทม้วทำยซน�ไิยนตรัแลไูม)ลผอ.งึ่่วแู่ม)ลแคงม้วค่กัเามู่ทล้ขลม่วานผ่(แีวบัพ้ว.้ย(้า)วี้ลมูาไอยอถ่ยหวดด้ดกทมว.าามงึา่้อ่,นวะงกเั.แูสกเแหนพมยป(อ่ลอนิใรลอๆ้ต็นปีณนนรก้ว.้ไ้.ว)ะุทใแ)ปทลฏคซ์ภศชนๆด้หอาา่่แิสวซงึ่อาก่ืิกงนงัวง่ลางคมึ่ัยสนอษาเผพมะวภรเดอ่ยีวลชุ้ปฯ้มูรคราาามาิทา่่อื่น็ะักนอี(มวงอยถาววอี,าสนาอ้เ.าแา่่อ่ราปยภมที.พโหขห้มม็ไอุสนาเ.้ดราทตคัง่ส.ไไพะแฯแ้มซทผม.ภรวื่อเหมยตถงึ่แลาีเา่กม่ิมอกง่พรีะลพม่อนษีอไบ)ำ�ด้ะวนรรัรปชุลทคหุะักงกะับ(กอ่ื องนัเ.รคอลลควุถื.ใอใใีางล่าา(่้่คนฯรนนอยคววโค?ะลอสยบอแแ่บ์ผนนพตดลไัลาม่ตุ้ตุเูรนัเงง้จ้วึ้งวภัเดรยรปรนน)รคา้ะูทีย็วววินนทญัี้พ้นนฯาาาวว่่่่ั)).ี ้ สห โส เอวํ เอกตตฺ ปุ คโต อตตฺ ภาเว ขยวยํ ปฏฺ€เปตวฺ า
ปฏิสมภฺ ิทาหิ อรหตฺตํ ปาปณุ ิ.

อถ นํ อาคตาคตา ปจุ ฺฉนฺติ “ภนฺเต เอวํ กิร
นามาโหสีต.ิ “อาม อาวโุ สต.ิ “กตเรสุ โว สเิ นโห
พลวาติ. “มยฺหํ กตฺถจิ สเิ นโห นาม นตฺถีต.ิ

ภิกฺขู “อยํ อภตู ํ กเถต,ิ ปรุ ิมทิวเสสุ `กจุ ฺฉิยํ
วตุ ฺถปตุ ฺเตสุ สเิ นโห พลวาติ วตฺวา อิทานิ `มยฺหํ
กตฺถจิ สเิ นโห นตฺถีติ วทต,ิ อฺ ํ พฺยากโรติ
ภนฺเตติ สตฺถารํ อาหํส.ุ สตฺถา

อตอใเยใพนน.อน่ัรื่ภบัอสมมบแอาพตุาอตุ ยลรันรย.รด้คใวากพนากนขรซรรอไะยงึ่ขะณหงพทอ่ศอนเม์�รำรงาซะาไสสๆมง่ึคตัดพอเ่าซไวหาารมถ่ึ์งะน็จทเ่าสตอกแน.รมนริดลัสีหเน้่ับว้แวหแตัเา่ลัตทลลผด้วิยา่ี้วล้วนวอจยใวีนน้ั�ำ(จดา่เนั่บเพิตดเคุดอ่ื,ทมิ คอกอู ียลน่อนััแวอพกนต.ยงรึๆกภ่ ะรอ่าจ้ิกูททตมลิตษวั่ำ� นใ)ุ แหตหทอห้ งาัอ.้.ซง่ไมันง่ึวบอกไิ้สแเ.ดาดิ ปมลร้,าบ็ นเ้วบหอตุยโไตั.น็ดรอป่ นิ ซยมคทขนัง่ึช้วไอั่วมมาอแงดมอ่รบเลงัรารรน้คกัจาว;ี ้ “น ภิกฺขเว มยฺหํ ปตุ ฺโต อฺ ํ พฺยากโรต,ิ มม
ปตุ ฺตสฺส สมมฺ าปณิหิเตน จิตฺเตน มคฺคทสสฺ นํ
ทสมิฏฺปฺ€กตาฺตลึ โตเนวปมฏาฺ€ตาาย น กตฺถจิ สเิ นโห ชาโต; ยํ
น ปิ ตา กาตํุ สกฺโกต,ิ ตํ
อิเมสํ สตฺตานํ อพฺภนฺตเร ปวตฺตํ จิตฺตเมว เทตีติ
วตฺวา อิมํ คาถมาห

อ. มารดา ไม่พึงกระท�ำ อ. บิดา ไม่พึงกระท�ำ เออก็ หรือว่า “น ตํ มาตา ปิ ตา กยิรา อเฺ  วาปิ จ าตกา,
อ. ญาติ ท. เหล่าอืน่ ไม่พึงกระท�ำ ซ่ึงเหตนุ น้ั , อ. จิต สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ เสยฺยโส นํ ตโต กเรติ.
อนั ๆ บคุ คลตงั้ ไวแ้ ลว้ โดยชอบ พึงกระท�ำ ซ่ึงบคุ คลนนั้
ใหเ้ ป็นผูป้ ระเสริฐกว่า กว่าเหตนุ น้ั ดงั นี้ ฯ
ชเ(ค(ไเยปใดสมอื่ออ่ืน็งนัยพ่มววบนธา่ยาฺ่กงึ( ทีร้อกอแรโรใะสร.หทนัมหอะทง.่บช้เ)รทนปำบ�ารคุเำ็�นหทํตถซคตผล)ง)่ึ ลโ(้บยอาู่วอตตนง.า่ิคุ่นญักงันว้ัคก้บสไวา่าหลวเคมาุ่ต้นนรแคมฺิกาลนั้ดลาอ้ววท()งัปใาแ.่โ.หนมเดเหตณหห้เีาย้งปง่ัฯล้ตหริไบ็ชนาวดุ่ ตทิอ้นผอแา)บํ้ลนปนืู่ั้ดว้วรงา่ัโดะนดไไเงนัมมสยีเน้พฯรพพ่่ชตีิฐ้รอง(อึงึ กแํากกบ.ดอหวะรรงัา่รคะง่ะนใรบทนวคทถเี ้ปาำ�ากอื�ำท็มวนศุวนาแ่ทาต่ลซนั่ั ห้นก่ีงพึ่ใเง่เทหรหงึพฯร้เีกยตม(ปร(แรวะอน็ุบนะหค.นัถทผอ้ ง่า้เำร�ูจถลอทริ(ตาศคถิ.ด.บ)นก)อื งัสดิววววนัน้บิาาาาา่่่่))ี ้
ตตฺถ น ตนฺต:ิ ตํ การณํ เนว มาตา กเรยฺย
น ปิ ตา น อเฺ  าตกา. สมมฺ าปณิหติ นฺต:ิ
ทสสุ กสุ ลกมมฺ ปเถสุ สมมฺ า€ปิ ตตฺตา สมมฺ าปณิหิตํ.
เสยยฺ โส นํ ตโต กเรต.ิ ตโต การณโต เสยฺยโส
นํ วรตรํ อตุ ฺตริตรํ กเรยฺย กโรตีติ อตฺโถ.

ยผยแต้อมง่มาูั ชม้มีโอภีวอสจ.ติมาคบรจาิงะารออยเดยพในั าหใู่อื่มนแ้เออาปลอน.ัก็มนะตั ใบาไหภปไร้ดิาดดซทพา้ใงา่ึวั่หททแห้แ.รลนขพัละอตงึ่้วยบนงา์ ดินนอั่มซาานเัสง่ึทงเทบปวียทรา็ิสนว.ัพยาเคแยเขมรก์า่ืือื่อ่นอใงในาผนั หงไ้อมูเ้มวปตัีทกิส่ซ็นภรราง่ึ ัเพาะทขคทพยารรำ�์อัพ่ืนอแนังนัย้ลสมห์,้ว�ำานแเซกกงึ่รง่ึ็นเจ่บพกซน่ัตุาียงึ่เรรทงชงนีวีายทนนิตัว้ . มาตาปิ ตโร หิ ปุตฺตานํ ธนํ ททมานา
เอกสมฺ เึ ยว อตฺตภาเว กมมฺ ํ อกตฺวา สเุ ขน
ชีวิตปวตฺตนกํ ธนํ ทาตํุ สกฺโกนฺต,ิ วิสาขาย
มาตาปิ ตโรปิ ตาวมหทฺธนา มหาโภคา ตสฺสา
เอกสฺมเึ ยว อตฺตภาเว สเุ ขน ชีวิตกปปฺ นํ ธนํ อทํส,ุ

ผลติ สอ่ื การเรียนรู้ โดยโรงเรยี นพระปรยิ ตั ิธรรม วัดพระธรรมกาย 157

ก็ ช่ือ อ.มารดาและบดิ า ท. ผ้สู ามารถ เพ่ืออนั ให้ ซง่ึ สริ ิคือ วกมาถาตาปวาจป€ตนมิ ตสู ตชโุ รฌฺฺถปิ.นานานมาททปสิ ีเตุปมฺตสปฺ าุตนตฺจํ ึกนวฺกตาวฺถ,ติ,โฺตลปสิกเริตุคึ ตฺ วทรทสามิพตปฺฺพํุ ตสสตฺมมทิปฺ ตาตฺถเนฺตาึ
ความเป็นราชาผ้จู กั รพรรดิ ในทวีป ท. ส่ี ยอ่ มไมม่ ี แก่บตุ ร ท.,
(ชอื่ อ.มารดาและบดิ าท.ผ้สู ามารถเพอ่ื อนั ให้)ซง่ึ สมบตั อิ นั เป็นทพิ ยห์ รือ
หรอื วา่ ซง่ึ สมบตั มิ ปี ฐมฌานเป็นต้น (ยอ่ มไมม่ ี แกบ่ ตุ ร ท.) กอ่ นนน่ั เทยี ว,
อ.วาจาเป็ นเคร่ืองกล่าว ในการให้ซงึ่ สมบตั ิอนั เป็ นโลกตุ ระเทียว
ยอ่ มไมม่ ี ฯ

สว่ นวา่ อ.จติ อนั ๆ บคุ คลตงั้ ไว้แล้วโดยชอบ ยอ่ มอาจ เพอื่ อนั ให้ ทาตํุสมสกมฺ ฺโากปตณ,ิ ิหเิตตํนปนวตุ ฺตจํิต“ฺตเสํ ยฺยสโพสฺพมนเฺ ํปตตโํ ตสมกปฺ เรตตฺต.ิ ึ
ซง่ึ สมบตั นิ นั่ แม้ทงั้ ปวง, เพราะเหตนุ นั้ (อ.คำ� ) วา่ เสยยฺ โส นํ ตโต กเร
ดงั นี ้(อนั พระผ้มู พี ระภาคเจ้า) ตรสั แล้ว ฯ

ในกาลเป็นทสี่ ดุ แหง่ เทศนา (อ. ชน ท.) มาก บรรลแุ ล้ว (ซงึ่ อรยิ ผล ท.) เทสนเทาสมนหาาวชสนาเสนสฺ สพาหตฺูถิกโสาตชาาปตตาฺตตผิ.ิ ลาทีนิ ปตฺตา,
มโี สดาปัตตผิ ลเป็นต้น, อ. เทศนา เป็นเทศนาเป็นไปกบั ด้วยวาจา-
มปี ระโยชน์ เกดิ แล้ว แกม่ หาชน ดงั นแี ้ ล ฯ

อ. เร่ืองแห่งพระเถระช่อื ว่าโสไรยะ (จบแล้ว) ฯ โสเรยยฺ ตเฺ ถรวตถฺ ุ.
อ. กถาเป็ นเคร่ืองพรรณาซ่งึ เนอื้ ความแห่งวรรค จติ ตฺ วคคฺ วณฺณนา นิฏฺ ฐิตา.

อนั บณั ฑติ กำ� หนดแล้วด้วยจติ (จบแล้ว) ฯ ตตโิ ย วคโฺ ค.
อ. วรรค ท่สี าม (จบแล้ว) ฯ



158 ธรรมบทภาคท่ี ๒ สองภาษา แปลโดยพยัญชนะ และ บาลี

บรรณานุกรม

พระพทุ ธโฆษาจารย ์ ธมฺมปทฏฺ ฐกถา ทุตโิ ย ภาโค . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พม์ หามกฏุ ราชวทิ ยาลยั .๒๕๒๘
พระอมรมุนี คณั ฐีพระธัมมปทฏั ฐกถา ยกศัพท์แปล ภาค ๒ . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พม์ หามกฏุ ราชวทิ ยาลยั .๒๕๒๘.
คณะกรรมการแผนกตำ� รามหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั พระธัมมปทฏั ฐกถาแปล ภาค ๒ .
กรุงเทพฯ : โรงพิมพม์ หามกฏุ ราชวทิ ยาลยั ๒๕๒๘ .
คณาจารยโ์ รงเรียนพระปริยตั ิธรรม วดั พระธรรมกาย สูตรส�ำเร็จ บาลไี วยากรณ์ .
กรุงเทพฯ : โรงพมิ พส์ ุขขมุ วทิ การพมิ พ์ จำ� กดั . ๒๕๕๔ .
พระวสิ ุทธิสมโพธิ ปทานุกรมกริ ิยาอาขยาต . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พธ์ รรมบรรณาคาร . ๒๕๒๐.
พระมหาสำ� ลี วสิ ุทฺโธ อกั ขรานุกรมกริ ิยาอาขยาต . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พเ์ ล่ียงเชียงจงเจริญ . ๒๕๒๘.

ป.หลงสมบุญ พจนานุกรม มคธ -ไทย . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พบ์ ริษทั ธรรมสาร จำ� กดั . ๒๕๔๖

สนามหลวงแผนกบาลี ปัญหาและเฉลยประโยคบาลสี นามหลวง . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พก์ ารศาสนา .
ดร.อุทิส สิริวรรณ ธรรมบท ภาคที่ ๒ แปลโดยพยญั ชนะ . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พเ์ ล่ียงเชียง . ๒๕๕๐.
บุญสืบ อินสาร ธรรมบท ภาคที่ ๒ แปลโดยพยญั ชนะ . กรุงเทพฯ : โรงพิมพร์ ุ่งนครการพมิ พ์ . ๒๕๔๖.
กองพทุ ธศาสนศึกษา สำ� นกั งานพระพทุ ธศาสนาแห่งชาติ ธรรมปทฏั ฐกถา ภาค ๒ แปลโดยพยญั ชนะ .
กรุงเทพฯ : โรงพมิ พก์ ารศาสนา . ๒๕๕๖.

ผลิตสอ่ื การเรียนรู้ โดยโรงเรยี นพระปรยิ ัตธิ รรม วัดพระธรรมกาย 159