Sejarah Tingkatan 1

atan
n Yunani
m

angkan kemunculan dan
gkatan pesat telah berlaku
nani dan Tamadun Rom.
an yang sangat baik dan
aspek pemerintahan dan
ingkatan bidang seni bina

ajari?

an Tamadun Rom yang
am pelbagai bidang.
dalam aspek pemerintahan

am aspek seni bina.

Colosseum, Rom, Itali.

araan dan nilai

s-asas amalan demokrasi.
gai simbol kemajuan.
syarakat dalam pembinaan

Kemahiran Pemikiran Seja

1. Memahami kronologi tentang kewuju
2. Meneroka bukti kecemerlangan Tama
3. Membuat imaginasi tentang kreativiti
4. Membuat tafsiran tentang sumbang

terhadap tamadun sejagat.
5. Membuat rasionalisasi terhadap penin

berasaskan bukti sejarah.

arah yang anda dapati:

udan Tamadun Yunani dan Tamadun Rom.
adun Yunani dan Tamadun Rom.
i dalam masyarakat Yunani dan Rom.
gan Tamadun Yunani dan Tamadun Rom
ngkatan Tamadun Yunani dan Tamadun Rom

117

6.1 Tamadun Yuna

Pengenalan

Tamadun Yunani yang berkembang antara ta
pencetus kepada perkembangan tamadun Eropa
moden sebagai zaman yang memberikan inspi
yang lebih baik menerusi pelbagai pencapaian
melalui pengenalan sistem demokrasi, ekonom
falsafah dan pendidikan.

Lokasi dan Perkembanganny

Tamadun Yunani berkembang di Semenanjun

di Laut Aegean serta Laut Mediterranean. C

kegiatan di luar rumah seperti perdebatan dan

kedudukannya yang berhampiran dengan laut m

pelayar yang handal.

Tamadun Yunani terkenal

dengan negara-kota atau polis

yang merupakan gabungan tiga

komponen, iaitu bandar utama,

bandar kecil dan kawasan

kampung. Polis bukan sahaja

menjadi ibu kota tetapi menjadi

pusat tumpuan masyarakat.

Di tengah-tengah polis,

terdapat acropolis, iaitu pusat

komuniti yang dilindungi oleh

kubu. Acropolis merupakan

lokasi yang paling strategik dari

segi keselamatan, pentadbiran

dan komunikasi yang dilengkapi

dengan rumah ibadat, bangunan

kerajaan, istana dan rumah

golongan bangsawan. Terdapat

juga kawasan lapang yang

dikenali sebagai agora yang

digunakan sebagai tempat Peta keduduk

pertemuan dan pasar awam. (Sumber: Farah
Glenceo, 1999, h

118

ani

ahun 1,000 SM hingga 800 SM merupakan
ah. Zaman ini dilihat oleh masyarakat Eropah
irasi dan panduan kepada kehidupan manusia
dalam pemerintahan dan bidang pentadbiran
mi, sains dan teknologi, kesusasteraan serta

ya

ng Greece dan pulau-pulau yang bertaburan
Cuaca yang sederhana telah membolehkan
n sukan giat dijalankan di Yunani. Selain itu,
menyebabkan orang Yunani dikenali sebagai

THRACE LAUT HITAM

MACEDONIA U

LAUT
AEGEAN

Corinth
Athens

Olympia

GREECE
Sparta

CRETE

LAUT MEDITERRANEAN

kan negara-kota dalam Tamadun Yunani.

dan Karls, World History Human Experience, New York:
hlm. 151)

Acropolis di Athens.

(Sumber: Farah dan Karls, World History Human Experience, New

Keadaan ini menyebabkan penduduk
lebih aktif terlibat dalam urusan negara jika
jauh dari acropolis. Di luar kawasan acropo
yang menjalankan aktiviti pertanian dan pen
Terdapat tiga polis yang terkenal dalam
Corinth. Athens merupakan negara-kota ya
merupakan negara-kota yang paling luas.
Dua ciri utama polis ialah jumlah pendudu
Athens dianggarkan seramai 40,000 orang, S
Selain itu, terdapat perbezaan keluasan pol
8,400 kilometer persegi, Athens seluas 2,65
kilometer persegi.
Bagi penduduk Yunani, setiap polis
merupakan tanah suci kurniaan Dewa.
Oleh itu, setiap warganegara mempunyai
hak dan tanggungjawab untuk menjaga
kepentingannya. Sikap ini mendorong
jalinan hubungan yang sangat rapat
dalam kalangan setiap warganegara
dan membangkitkan rasa kekitaan untuk
mempertahankan negara-kota ini.

Ag

Cerna Minda Apak
keraja
Nyatakan kepentingan polis Tama
kepada Tamadun Yunani.

w York: Glenceo, 1999, hlm. 116)

yang tinggal berhampiran dengan acropolis
dibandingkan dengan penduduk yang tinggal
olis, terdapat penduduk di kawasan kampung
nternakan.
m Tamadun Yunani, iaitu Athens, Sparta dan
ang paling ramai penduduk, manakala Sparta
uk yang ramai dan keluasan wilayah. Penduduk
Sparta 16,000 orang dan Corinth, 10,000 orang.
lis, seperti Sparta yang mempunyai keluasan
50 kilometer persegi, dan Corinth seluas 880

gora di Corinth.

kah perbezaan pembinaan pusat pentadbiran
aan pada masa kini dengan polis dalam
adun Yunani?

119

6.2 Peningkatan P
Pentadbiran Ta

Demokrasi

Demokrasi ialah
pemerintahan yang
dipilih oleh rakyat
melalui pengundian.

Tirani

Tirani ialah
pemerintahan yang
dikuasai oleh golongan
yang zalim dan
menindas rakyat.

Aristokrasi

Aristokrasi ialah
pemerintahan yang
dikuasai oleh golongan
bangsawan.

Oligarki

Oligarki ialah
pemerintahan yang
dikuasai oleh sebahagian
kecil golongan yang
berkuasa.

Monarki

Monarki ialah sistem

beraja yang berasaskan
keturunan.

Raja pula dibantu oleh

Konsul yang terdiri
daripada golongan bijak
pandai.

120

Pemerintahan dan

amadun Yunani

Dalam TamadunYunani, aspek pemerintahan
dan pentadbiran merupakan sumbangan
terpenting dalam perkembangan sejarah
dan tamadun manusia. Hal ini demikian
kerana aspek ini diwarisi oleh generasi
selepas Tamadun Yunani dan kekal sehingga
kini. Terdapat lima sistem pemerintahan
yang diamalkan di kebanyakan polis, iaitu
monarki, oligarki, aristokrasi, tirani dan
demokrasi. Setiap sistem mempunyai ciri
tertentu dan berbeza antara satu sama lain.

Perkembangan Sistem

Demokrasi di Athens

Bagi masyarakat di Athens, perkembangan
sistem pemerintahan dan pentadbiran
berlaku melalui perubahan yang
dilaksanakan bagi memantapkan aspek
tersebut. Tindakan ini telah memperlihatkan
kematangan politik penduduk Athens
yang kemudiannya memilih sistem
demokrasi sebagai sistem pemerintahan
dan pentadbirannya. Amalan demokrasi
di Athens menjadi ikutan dan diamalkan
oleh kebanyakan negara moden hingga kini.

Sistem demokrasi di Athens melalui
beberapa tahap perkembangan. Sebelum
sistem ini diasaskan oleh Solon pada
tahun 594 SM, Athens telah melalui
sistem pemerintahan bercorak monarki,
oligarki, aristokrasi dan tirani.

Sistem demokrasi yang diamalkan
di Athens merupakan demokrasi langsung.
Demokrasi langsung bermaksud setiap
warganegara Athens terlibat secara langsung
dalam perbincangan dan perdebatan
bagi menentukan sesuatu dasar dan
peraturan yang berkaitan dengan Athens,

termasuklah hal ehwal Solon
ekonomi, sosial dan politik.
(Sumber: Sivachand
Pada zaman pemerintahan Raja dan Ayadurai L
Pericles (495-429 SM), Tamadun Greek, Sh
penekanan diberikan Pub., 2008, hlm. 14
kepada kuasa rakyat
bagi memantapkan
sistem demokrasi. Walau
bagaimanapun, demokrasi
menjadi lemah dan terhapus
pada zaman Raja Philip
yang menguasai Yunani
pada tahun 338 SM.

Di Malaysia, sistem
demokrasi dilaksanakan
melalui pilihan raya yang
memilih wakil-wakil
rakyat. Sistem pilihan raya
di Malaysia bermula pada
tahun 1951 dan diamalkan
sehingga kini.

Amalan demok

(Sumber: Gloria K
2006, hlm. 80)

Ciri-ciri Demokrasi di Athens

Dalam sistem pemerintahan dan pentadbir
Perhimpunan. Di bawahnya pula terdapat M

Dew
Perhim

Majlis Maji

dralingam Sundara Pericles
Letchumanan, (Sumber: Sivachandralingam
hah Alam: Karisma
4) Sundara Raja dan Ayadurai
Letchumanan, Tamadun Greek, Shah
Alam: Karisma Pub., 2008, hlm. 12)

krasi di Athens.

K.Fiero, Landmark in Humanities, New York: McGrawHill,

ran di Athens, badan tertinggi ialah Dewan
Majlis, Majistret dan Juri.

wan
mpunan

istret Juri

121

Keanggotaan dan fungsi bad
pentadbiran di Athens

Dewan Perhimpunan yang diwujudkan di Athe
tinggi. Di dalam dewan ini, setiap warganeg
pandangan mereka berkaitan dasar-dasar pen
Hal ini menimbulkan perasaan kebersamaan da
mereka sanggup mengorbankan diri demi Ath
Dewan Perhimpunan mempunyai kuasa ka
dasar-dasar yang akan dilaksanakan. Dewan
memutus dan mengeluarkan deklarasi peperan
terlibat dalam mana-mana peperangan.
Selain itu, Dewan Perhimpunan berfungs
ini menyebabkan setiap warganegara yang m
kepada Dewan Perhimpunan terutamanya kes-
badan pentadbiran yang lain.

1

Berperanan melantik
Ahli Majlis sebagai
sebahagian sistem
pentadbiran yang wujud.

2

Menggubal undang-
undang bagi memastikan

keadilan dapat
dilaksanakan dengan
seadil-adilnya di Athens.

3

Membuat deklarasi
peperangan bagi
mempertahankan

kedaulatan Athens.

122

dan pemerintahan dan

ens merupakan badan pentadbiran yang paling
gara Athens boleh mengemukakan sebarang
ntadbiran yang dijalankan oleh pemerintah.
alam kalangan warganegara Athens sehingga
hens.
awalan terhadap pentadbiran dan menetapkan
Perhimpunan juga mempunyai kuasa untuk
ngan. Tanpa deklarasi ini, Athens tidak akan

si sebagai mahkamah orang awam. Keadaan
mempunyai masalah boleh membuat aduan
-kes besar yang tidak dapat diselesaikan oleh

Fungsi Dewan
Perhimpunan

Dewan Perhimpunan

Keanggotaan Dewan Perhimpunan:
1. Anggotanya terdiri daripada

semua warganegara lelaki
Athens.
2. Setiap warganegara berpeluang
memegang jawatan selama
enam bulan hingga setahun.
3. Bersidang sekurang-kurangnya
tiga kali sebulan.
4. Semua warganegara dibenarkan
menghadiri perhimpunan.

Aktiviti: Simulasi
1. Pilih seorang murid untuk menjadi

pengerusi bagi Dewan Perhimpunan.
2. Lakonkan situasi seperti perbahasan

di dalam Dewan Perhimpunan.
3. Bahaskan tajuk, “Berperang dengan

Sparta dapat mempertahankan
kebebasan dan kedaulatan Athens”.

4

Perjanjian dengan
negara lain bagi
melicinkan hubungan
antarabangsa kedua-
dua belah pihak.

5

Membincangkan
hal kewangan dan
percukaian bagi
mengukuhkan ekonomi

Athens.

6

Menerima duta dari negara
asing bagi mengukuhkan
hubungan antara kedua-

dua pihak.

123

Majlis

Majlis merupakan jawatankuasa yang menge
penting yang berkaitan pemerintahan dan p
sebagai Majlis 500.

Keanggotaan:
1. Ahli dilantik oleh Dewan Perhimpunan.
2. Ahli terdiri daripada 500 orang dengan keah
3. Ahli sebanyak 500 orang ini kemudiannya

(Prytany) yang setiap satu dianggotai oleh 5
4. Pemilihan pengerusi dilakukan pada setiap

Fungsi M

Melaksanakan Ahli-ahli Majlis bert
keputusan Dewan mengendalikan jab

Perhimpunan. kerajaa

Majistret

Majistret merupakan badan yang melaksan
Majistret sama dengan perkhidmatan awam da

Keanggotaan:
1. Warganegara Athens.
2. Dianggotai 6,000 orang ahli.
3. Sebanyak 200 hingga 500 orang merup
4. Sebanyak 10 orang jeneral tentera men

badan ini.

Fungsi Maji

Merupakan Melaksanakan d
kakitangan yang telah dip
kerajaan. oleh Maj

124

endalikan urusan dan perbincangan hal-hal
pentadbiran. Badan ini kadangkala dikenali

hlian selama dua tahun.
akan dipecahkan kepada 10 jawatankuasa
50 orang.
kali persidangan diadakan.

Majlis

tanggungjawab Kuasa Majlis tidak
batan-jabatan mengatasi kuasa Dewan

an. Perhimpunan.

nakan segala dasar yang telah ditetapkan.
alam sistem pentadbiran hari ini.

pakan hakim.
nganggotai

istret Mengurus hal-ehwal
pendidikan, percukaian,
dasar-dasar
putuskan dan sebagainya.
jlis.

Juri

Juri merupakan badan yang bertanggungjaw

Keanggotaan:
1. Dianggotai oleh 101 hingg

keseriusan kes yang sedan
2. Perbicaraan diketuai oleh

Fungsi

Juri menjadi Pesalah
pemutus kepada merayu teru

sesuatu kes. wargane

Tahukah Anda?

Pada zaman Athens, pengadilan terletak di tanga
warganegara. Pesalah akan merayu secara ter
kepada warganegara dan kes-kes kecil aka
diselesaikan di mahkamah tempatan. Kes yang leb
besar akan diselesaikan di Mahkamah Athens.

Pemerintahan dan Pentadbiran

Di Sparta, sistem pemerintahan dan pentadbir
bersifat monarki terhad. Terdapat dua orang r
yang memerintah Sparta bersama-sama b
mengelakkan seorang daripada raja bertind
kejam. Kedua-dua raja datang daripada keluar
Eurypontids dan Agiads.
Urusan pentadbiran raja dibantu o
sebuah Dewan Perhimpunan dan Maj
Dewan Perhimpunan mempunyai 10,0
orang ahli dan lima orang pegawai dilan
sebagai ephors yang berfungsi memastik
raja tidak memerintah secara mutlak. Ma
pula mempunyai 28 orang dewasa dan beru
melebihi 60 tahun. Keahlian Majlis seum
hidup.

wab dalam hal yang berkaitan dengan keadilan.

ga 1001 orang berdasarkan
ng dibicarakan.
pengerusi.

Juri

akan Kuasa pengadilan
us kepada terletak dalam tangan
egara.
warganegara.

an Bandingkan sistem demokrasi
rus di Athens dengan sistem
an
bih demokrasi di Malaysia.

LAUT HITAM

n Sparta THRACE

MACEDONIA

ran U
raja
bagi LAUT
dak AEGEAN
rga

oleh Athens
jlis.
000 Olympia
ntik
kan Sparta
ajlis
usia CRETE
mur
Peta kedudukan SparLtaA. UT MEDITERRANEAN

(Sumber: Farah dan Karls, World History Human
Experience, New York: Glenceo, 1999, hlm. 151)

125

Sebagaimana di Athens, kaum wanita
di Sparta juga tidak terlibat dalam urusan
pentadbiran dan pemerintahan. Kehidupan
masyarakat di Sparta berbeza daripada
kebanyakan polis di Yunani. Di Sparta,
penekanan diberikan kepada disiplin
ketenteraan. Kanak-kanak seawal usia tujuh
tahun dan kaum wanita akan dilatih menjadi
anggota tentera. Kaum wanita turut menjalani
latihan fizikal dan diajar berlari, bertinju,
menari dan menyanyi di hadapan khalayak
ramai. Malahan kaum wanita di Sparta tidak
terkecuali daripada tugas mempertahankan
negara. Dalam hal ini, Sparta boleh
dikategorikan sebagai kerajaan ketenteraan.
Penekanan terhadap aspek disiplin
dan taat setia kepada negara-kota menjadi
asas perkembangan Sparta, malahan
aspek ini tertanam kukuh dalam kalangan
warganegara Sparta. Mereka sanggup
berkorban demi mempertahankan
kedaulatannya. Hal ini dibuktikan melalui
siri peperangan antara Sparta dengan
Persia antara tahun 490 SM hingga
449 SM. Pada tahun 480 SM, Sparta berjaya
mengalahkan Persia dalam pertempuran di
Salamis.
Penekanan kepada disiplin dan taat setia
seperti ini boleh menjadi contoh kepada
pembinaan negara Malaysia yang lebih
cemerlang.

Sumbangan tamadun Yunani terutamanya d
dalam sejarah dan tamadun manusia. S
di Athens menekankan aspek kebebasan,
Selain itu, negara-kota Sparta turut m
ketenteraan dan semangat patriotik setiap w
dalam mempertahankan kedaulatan negara.

Cerna Minda

Apakah bukti masyarakat Sparta mementing

126

Tentera Sparta sedang berperang.

Disiplin ketenteraan amat penting di Sparta.

dalam sistem demokrasi akan terus kekal
Sebagai pengasas demokrasi, kehidupan

hak warganegara dan pemikiran terbuka.
memberikan penekanan kepada disiplin
warganegara, sama ada lelaki atau wanita
.

gkan disiplin ketenteraan kepada rakyatnya?

6.3 Tamadun Rom

Pengenalan

Tamadun Rom merupakan kesinambungan
zaman ini sering kali dirujuk sebagai zaman
Tamadun Yunani seperti kebebasan pemiki
penting dalam pembinaan Tamadun Rom d
sebagai sebuah kuasa paling kuat di Mediter
pesaing yang wujud, termasuklah Etruscan,
menyebabkan Rom berjaya membentuk sebu

Lokasi dan Perkembangann

Tamadun Rom terletak di Lembah Latium,

Latium merupakan kawasan subur yang me

Sungai Tiber pula menjadi sumber air utama

untuk berlayar ke laut. Tamadun Rom boleh

Beraja (753 – 509 SM), Zaman Republik (50

476 M). Tamadun Rom mencapai tahap keg

– 180 M). Pax Romana begitu penting keran

Tamadun Rom yang berkembang meliputi tig

Masyarakat dalam

Tamadun Rom terbahagi

kepada tiga kelompok,

iaitu kalangan Patrician

atau atasan, Plebian BRITAIN

yang terdiri daripada

petani, artisan, peniaga

dan golongan hamba.

Tamadun ini mencapai

kemajuan dalam pelbagai SEPANYOL
bidang, seperti politik,

ekonomi, sains dan

teknologi, falsafah, dan

pendidikan.

Petunjuk

Empayar

Peta Empayar Ro

(Sumber: Farah dan K
New York: Glenceo, 1

m

daripada Tamadun Yunani kerana kedua-dua
n klasik dalam sejarah Eropah. Beberapa ciri
iran dan sikap ingin tahu menjadi asas yang
dan Tamadun Eropah. Tamadun Rom muncul
rranean apabila berjaya mengalahkan pesaing-
Macedonia, Seleucid dan Mesir. Keadaan ini
uah empayar yang luas berpusat di Rom, Itali.

nya

, berhampiran dengan Sungai Tiber. Lembah
embolehkan aktiviti pertanian giat dijalankan.
a kepada penduduk dan menjadi laluan utama
h dibahagikan kepada tiga zaman, iaitu Zaman
09 – 27 SM), dan Zaman Empayar (27 SM –
gemilangannya pada era Pax Romana (27 SM
na selama 200 tahun keamanan wujud dalam
ga buah benua, iaitu Asia, Afrika, dan Eropah.

U

L AUT KAS PI A
iber

ETRURIA
Corsica S.T LAUT HITAM
Sardina Byzantium
Latium

Rom Latini

Pompei

Sicily Athens

Babylon

L A U Syracuse Cyprus
T ME
D I TE Crete N E A N

RRA

MESIR ARAB

r Rom LAUT MERAH

om.

Karls, World History Human Experience,
1999, hlm. 165)

127

6.4 Peningkatan Sen
Tamadun Rom

Pepatah ada

“Rom tidak dibina

Rom mengalami perkembangan yang panj
dalam berbagai-bagai bidang. Tamadun ini tel
melahirkan ciptaan yang mengagumkan. Sum
bukan sahaja diwarisi oleh Tamadun Eropah te

Jika Tamadun Yunani terkenal dengan sistem

demokrasi, Tamadun Rom pula terkenal de

Orang Rom bukan sahaja membina bangu

estetika, tetapi setiap binaan mempunyai keg

seni bina melibatkan bangunan, jalan raya, sal

Binaan-binaan ini juga mempunyai ketaha

menjadi warisan sejarah yang tidak ternilai ha

oleh pelbagai faktor seperti kepakaran, pen

teknologi, sumber alam dan buruh. Kemunc

mengarang buku terkenal tentang seni bina,

membolehkan bidang seni bina Rom berkemb

dalam tamadun Rom turut memainkan peran

mahir dalam pelbagai bidang termasuklah sen

V isaPneiurkseAmgbraipnpgaan(6p3es-1at2seSnMi b).inKaeKdruialiRtjaoamn tur
 ut
juga

agar projek yang dirancang dapat berjalan den

teknologi zaman Yunani dengan teknologi

simen dan penekanan kepa

nilai estetika, mempenga
Gdoalornipgaadnavbiiiukraulhanygaann
g  
s
h

sumbangan dalam p

bina di Rom.


 
13

Marco Vitruvius Buku seni bina
 
On Architecture.
128
13 IPIM

ni Bina dalam

menyebut:

a dalam sehari”.

jang sebelum mencapai kegemilangannya
lah membuktikan keupayaan manusia untuk
mbangan yang ditinggalkan oleh tamadun ini
etapi oleh tamadun dunia yang lain.

m pemerintahan dan pentadbiran bercorak

engan kepakaran dalam bidang seni bina.

unan bersaiz besar dan mempunyai nilai

gunaan yang khusus. Perkembangan bidang

liran air dan tempat mandi awam.

anan tinggi yang masih kekal hingga kini dan

arganya. Kemajuan seni bina Rom didorong

ndidikan, dasar pemerintahan, kewangan,

culan arkitek, seperti Marco Vitruvius yang

, iaitu On Architecture pada tahun 46 SM

bang pesat. Sistem pendidikan yang praktikal

nan melahirkan golongan warganegara yang

ni bina.

disok4o6 ng oleh p
 ihak pe1n00tadbir, se
 pert1i4M5 arcus
  168
 
memberikan bantuan kewangan 180
 

ngan lancar. Gabungan antara

Rom, seperti penggunaan

ada aspek ketahanan dan

aruhi bidang seni bina Rom.
  146
 
sebah4a8gian besa
 rnya te1r0d2iri
hamba juga memberikan

perkembangan bidang seni

65
  108
  147
 

Marcus Visanius
Agrippa

Tamadun

77
  128 R
  om 161
 

Ciri-ciri Pembinaan Bangunan d

Seni bina Rom merupakan gabungan antara
Yunani dengan inovasi yang dilakukan oleh o
baharu serta reka bentuk yang kreatif. Gabu
dalam tamadun Rom mempunyai ciri-ciri yang
Rom yang terkenal dan masih kekal hingga h
akueduk, jalan raya, tembok pertahanan dan

Saiz yang Kubah
besar. berbentuk bula

Penggunaan
siling.

Tiang gaya Batu d
Yunani. dengan

Keratan rentas Pantheon.

dalam Tamadun Rom

a teknik seni bina yang diwarisi sejak zaman
orang Rom dengan menggunakan bahan binaan
ungan ini membolehkan bangunan dan binaan
g tersendiri yang kekal sehingga kini. Seni bina
hari ini ialah Colosseum, Pantheon, amfiteater,

tempat mandi awam.

Bumbung dengan
mempunyai struktur
at. melengkung.

dilepa Hiasan Penggunaan
n simen. dalaman. marmar.

129

Colosseum

Colosseum merupakan binaan yang

melambangkan keagungan Tamadun

Rom yang dijadikan tempat mengadakan

persembahan dan pertandingan bersaiz

besar seperti acara gladiator. Struktur

binaan Colosseum mempunyai ketinggian

mencapai 50 meter panjang, lebar 156

meter dan luas keseluruhan bangunan

kira-kira 2.5 hektar dengan kawasan arena

seluas 85 meter x 54 meter yang mampu

memuatkan 50,000 orang pada satu-satu

masa. Colosseum mempunyai sistem

pengurusan penonton yang setanding

dengan stadium pada zaman moden.

Terdapat 80 pintu masuk serta tempat duduk

penonton yang dibina bertingkat-tingkat.

Binaan ini dimulakan oleh Raja Vespian

pada tahun 72 M dan diselesaikan oleh

anaknya, Titus pada t
  ahun 80 M.
 

Kulit 46 10

Pantheon

Binaan berkubah yang terbesar di dunia yang di

dewi masyarakat Rom. Pada awalnya, Pantheo

tahun 27 SM, namun musnah dalam kebakara

semula oleh Maharaja
  Hadrian pada ta h
  un 125
Pantheon dviiibi ina dengan me4n8gambil gaya bi1n0
zaman Yunani terutama di bahagian hadapan y

mempunyai tiang yang kukuh. Atap Pantheon p

merupakan kubah bersaiz besar dengan diame

43 meter. Dinding Pantheon pula dibina darip

Pbaantuth-beoantam1y3eamnpgundyilae i
 prauadnegn6t5gerabnuksaimyae
 nng. dPiukne10n

sebagai Oculus berukuran 13 meter lebar ya

membolehkan cahaya masuk menyinari ruan

dalam binaan ini.

Tahu13kIPaIMh And
  a? 77
  12

Simen merupakan bahan asas binaan G13

dalam seni bina Rom yang diperbuat

daripada campuran air, kapur dan abu

gunung berapi yang dikenali sebagai

pozzolana.
  95
 

30

130

Aktiviti

Colosseum

Layari laman web www.history.com/
topics/ancienthistory/colosseum, jawab
soalan yang berikut secara berkumpulan:
1. Jelaskan latar belakang pembinaan

Colosseum.
2. Pada pendapat anda, mengapakah

Colosseum mampu kekal hingga kini?

00
  145
  168
 

igunakan sebagai tempat penyembahan dewa-

on dibina oleh Marcus Visanius Agrippa pada

an pada tahun 80 M. Pantheon dibangunkan

5 M.
  146
  180
 
n0a2an

yang

pula

eter

pada

0nc8aalki
  147
 

ang

ngan Pantheon

(Sumber: Gloria K.Fiero, Landmark in Humanities,
New York: McGrawHill, 2006, hlm. 76)

28
  161
 

Cerna Minda

Nyatakan kemahiran yang

diperlukan untuk menghasilkan

G3l0adiator
  seni bina ya
 ng mengagumkan.

165

Amfiteater

Binaan ini merupakan Colosseum mini at
sebuah gelanggang terbuka yang digunak
untuk membuat persembahan seni, pertunjuk
dan gladiator. Amfiteater ini berbentuk lingkara
Terdapat kira-kira 230 amfiteater yang dibi
di seluruh empayar Rom dengan mempuny
pelbagai saiz dan kapasiti penonton ya
berbeza. Amfiteater yang terkenal termasukl
amfiteater di El Djem, Tunisia yang bol
memuatkan 16,000 orang dan di Arle
Perancis yang boleh memuatkan 20,000 oran
Kewujudan binaan amfiteater di seluruh wilay
Rom menjadi bukti nyata tentang pengar
dan cara hidup masyarakat zaman ini ya
menggemari aktiviti di luar rumah.

Akueduk

Sistem perancangan dan pengawalan air ya
dan kejuruteraan Rom. Akueduk berfung
di sekitar bandar dalam empayar Rom. A
mandi awam dan binaan-binaan utama di
acara gladiator diadakan. Akueduk pertama
dengan panjangnya 16 kilometer. Marcus
yang bertanggungjawab membina akueduk,
19 SM. Akueduk dibina berdasarkan kajia
air yang ada, aliran air dan lokasinya. Aku
di Perancis yang mempunyai tiga tingkat.

Akueduk

(Sumber: Gloria K.Fiero, Landmark in Humanities,
New York: McGrawHill, 2006, hlm. 74)

tau
kan
kan
ran.
ina
yai
ang
lah
leh
es,
ng.
yah
ruh
ang Amfiteater

(Sumber: Gloria K.Fiero, Landmark in Humanities,
New York: McGrawHill, 2006, hlm. 73)

ang sistematik yang melambangkan teknologi
gsi membekalkan air ke rumah kediaman
Air dari akueduk juga disalurkan ke tempat
i Rom termasuklah ke Colosseum sewaktu
a dibina di Aqua Appia pada tahun 312 SM
s Agrippa merupakan antara jurutera Rom
, seperti Aqua Virgo yang dibina pada tahun
an mendalam terhadap aspek mutu sumber
ueduk yang termasyhur ialah Pont du Gard

Lubang periksa Saluran
tertutup
Lubang masuk Bak
pengendapan Bak
penampungan

Sumber Kota
air

Sistem penapisan air

Lakaran fungsi akueduk.

(Sumber: Sivachandralingam Sundara Raja dan Ayadurai
Letchumanan, Tamadun Rom, Shah Alam: Karisma Pub.,
2008, hlm. 57)

131

Jalan raya Rom. Jalan Raya

(Sumber: Gloria K.Fiero, Landmark in Jalan raya m
Humanities, New York: McGrawHill, 2006, tujuan untuk
hlm. 78) memudahkan
pengangkuta
Cuba Buat kegunaan te
berlapis-lapis
dan batu ker
serta pergera
biasanya em
meter) lebar
jarak satu kaw
dibina longka
di atas jalan r

Membina model jalan raya
Jalan raya di Rom dibina berlapis-lapis dan da
projek ini adalah untuk membina model jalan r
lapisan tersebut.

Keperluan R
1. Penutup atas kotak kasut k
2. Gam B
3. Pasir
4. Batu akuarium
5. Tanah liat
6. Batu licin

23

Letakkan gam pada ¾ pasir dan Gunakan tanah li
letakkan batu akuarium (kelikir mewakili konkrit
yang boleh dibeli di kedai supaya sebati dan
akuarium). Kemudian, letakkan tuangkan di atas
gam di atas batu akuarium akuarium tersebu
tersebut, dan tinggalkan dalam
tempoh beberapa ketika supaya
batu akuarium betul-betul kering.

132

a Rom

mula dibina pada tahun 500 SM dengan
menghubungkan bandar-bandar utama bagi
n pergerakan tentera serta sebagai sistem
an. Oleh sebab matlamat asas adalah untuk
entera, jalan raya tersebut dibina secara
s dengan menggunakan batu besar, batu kecil
rikil supaya tahan dan kuat menahan beban
akan pasukan tentera. Luas jalan raya ini
mpat kaki (1.3 meter) tebal dan 20 kaki (6.7
r. Terdapat batu tanda bagi menunjukkan
wasan dengan kawasan lain. Di tepi jalan raya
ang bagi mengalirkan air agar tidak bertakung
raya.

apat bertahan selama ratusan tahun. Matlamat
raya di Rom dan menunjukkan kepada murid

1

Ratakan gam pada seluruh penutup kotak
kasut dan letakkan pasir di atasnya.
Biarkan selama kira-kira 30 minit.

4

iat bagi Ketika masih lembut,
t. Gaul letakkan batu licin dan susun
n kemudian batu tersebut rapat-rapat.
batu
ut.

Tembok Pertahanan

Pembinaan tembok pertahanan bertujuan
untuk melindungi Tamadun Rom daripada
serangan musuh. Tembok ini juga menjadi
pemisah antara kawasan yang terletak
di bawah kekuasaan Rom dengan kawasan
yang bukan wilayah Rom. Seni membina
tembok pertahanan telah bermula pada
tahun 100 M dengan menggunakan batu
yang disusun memanjang serta mencapai
ketinggian sehingga lima meter. Selain itu,
terdapat beberapa kubu kecil yang dikenali
sebagai milecastel dalam jarak sebatu
(1.6 kilometer) setiap satu. Kubu kecil
ini menempatkan tentera yang mengawal
tembok tersebut. Tembok yang terkenal
ialah tembok Hadrian di Britain yang
dibina pada tahun 122 M oleh Maharaja
Hadrian. Panjang tembok ini ialah 117
kilometer dan setinggi lima meter.

Tembok Hadrian.

(Sumber: Gloria K.Fiero, Landmark in Humanities,
New York: McGrawHill, 2006, hlm. 78)

Peningkatan d
kemampuan dan kebol
yang menonjolkan kebija
menunjukkan kebesaran dan
Tamadun Rom bukan sahaja di
bidang lain, seperti pentadbiran da
perundangan, pendidikan, sain
daripada kecemerlangan Tam
menjadi warisan dunia. Mem
boleh menjadi inspira

kem

Tempat Mandi Awam

Orang Rom percaya mandi penting untuk
kebersihan dan kesihatan serta melambangkan
kehidupan bertamadun. Bagi memenuhi
tuntutan tersebut, orang Rom membina
tempat mandi awam yang boleh digunakan
oleh setiap orang. Mereka yang hendak
menggunakannya akan dikenakan bayaran
tertentu. Tempat mandi awam ini dilengkapi
dengan pelbagai kemudahan termasuk
tandas, ruang mandi, ruang untuk mengurut,
perpustakaan, bilik berehat dan bersenam.
Ruang mandi pula mempunyai bahagian
yang berasingan, iaitu mandi air panas, sejuk,
suam serta berwap. Antara tempat mandi
awam yang terkenal termasuklah Caracalla
di Rom yang didirikan pada abad ketiga
Masihi oleh Maharaja Caracalla. Tempat
mandi ini boleh memuatkan sehingga 1500
orang pada satu-satu masa.

Tempat mandi awam.

(Sumber: Gloria K.Fiero, Landmark in Humanities,
New York: McGrawHill, 2006, hlm. 78)

dalam seni bina menunjukkan

lehan orang Rom menghasilkan binaan

aksanaan mereka. Binaan-binaan ini juga

n keagungan Tamadun Rom. Kecemerlangan

itunjukkan dalam bidang seni bina tetapi dalam

an pemerintahan, ekonomi, ketenteraan, pertahanan,

ns dan teknologi. Sehingga hari ini, sebahagian

madun Rom boleh terus dinikmati dan kekal

mahami dan mengetahui ketinggian tamadun

asi kepada peningkatan penciptaan dan

majuan di negara kita. 133

Kesimpulan

Dewan Perhimpunan di Athens.

Tamadun Rom Akueduk di Pont
• Perkembangan seni bina

yang hebat berlaku dalam
tamadun ini.
• Faktor keunggulan seni
bina yang kekal lama,
tahan dan kuat.
• Binaan seni bina yang
mengagumkan, antaranya
termasuklah Colosseum,
Pantheon, amfiteater,
akueduk, jalan raya,
tembok pertahanan dan
tempat mandi awam.

Bab ini telah menjelaskan tentang penin
Rom. Kedua-dua tamadun ini telah menu
tinggi mutunya sama ada dari sudut gaga
sebahagiannya bukan sahaja dapat diliha
perkembangan seni bina hari ini. Bab seter
Tamadun India dan Tamadun China.

134

Tamadun Yunani
• Pembentukan polis atau negara-kota

merupakan ciri utama tamadun ini.
• Tamadun ini mempunyai lima corak

pemerintahan, iaitu monarki, oligarki,
aristokrasi, tirani dan demokrasi.
• Sistem pemerintahan di Athens
berdasarkan demokrasi melalui
penubuhan Dewan Perhimpunan yang
meliputi Majlis, Majistret dan Juri.
• Sparta pula menekankan disiplin
ketenteraan dan taat setia warganegara.

Du Gard, Perancis.

ngkatan Tamadun Yunani dan Tamadun
unjukkan tahap peningkatan yang begitu
asan mahupun binaan fizikal. Ciptaan ini
at tetapi juga menjadi inspirasi kepada
rusnya akan mengkaji tentang peningkatan

Pemahaman d

1. Monarki Oligarki Aristokra



Mengapakah dalam Tamadun Yunani berl

rajah di atas?

A. Memenuhi tuntutan rakyat.

B. Memansuhkan sistem tradisional.

C. Mengukuhkan sistem pemerintahan.

D. Memperkenalkan kepelbagaian bentu

2. Antara berikut yang manakah merupakan
I. Dianggotai oleh kaum lelaki.
II. Terdiri daripada 10 orang jeneral tent
III. Terdapat juri sebagai pemutus sesuatu
IV. Bersidang sekurang-kurangnya tiga k

A. I dan II
B. II dan III
C. III dan IV
D. I dan IV

3. Apakah bukti masyarakat Sparta mement
A. Semua rakyat mesti berjiwa patriotik
B. Pemerintahannya diketuai dua orang
C. Kaum wanita tidak terlibat dalam ket
D. Anak lelaki dilatih dari awal untuk m

4. Masyarakat Rom berjaya mengem
rupa disebabkan oleh pelbagai fak

Berdasarkan pernyataan di atas, apakah i
masyarakat Rom?

I. Kebolehan membina bangunan yang
II. Kepakaran membangunkan seni bina
III. Kekuatan pasukan tentera.
IV. Kemajuan dalam kesusasteraan.

A. I dan II
B. II dan III
C. III dan IV
D. I dan IV

dan Pemikiran Kritis

asi Tirani Demokrasi

laku perubahan pentadbiran seperti dalam

uk pentadbiran.

n ciri-ciri Dewan Perhimpunan di Athens?

tera.
u kes.
kali sebulan.

tingkan latihan ketenteraan?
k.

raja.
tenteraan.
menjadi tentera yang baik.

mbangkan seni bina dalam pelbagai
ktor.

iktibar yang diperoleh daripada kejayaan

tahan dan kuat.
a.





135

Pemahaman da

5. Dalam Tamadun Rom, akueduk berperan
A. pertandingan pahlawan
B. persembahan
C. pertahanan
D. pengairan
6. Berdasarkan pengetahuan anda, gambar

Yunani.
7. (a) Terangkan lima tahap perubahan s

sehingga munculnya sistem demokr
(b) Berdasarkan pengetahuan sejarah an

untuk melaksanakan sistem demokr
8. Jika anda diberikan pilihan untuk tingga

pilihan anda? Berikan alasan anda.
9. “Rom tidak dibina dalam sehari”. Hubun

dicapai oleh sekolah anda.


Pantheon, Rom, Itali.

10. (a) Merujuk kepada kedua-dua gambar
pada binaan tersebut.

(b) Pada pendapat anda, mengapakah ci

136

an Pemikiran Kritis

nan untuk ...

rkan keadaan sebuah polis dalam Tamadun
sistem pemerintahan yang wujud di Athens
rasi.
nda, mengapakah masyarakat Athens memilih
rasi berbanding dengan sistem lain?
al di Athens atau Sparta, yang mana satukah
ng kaitkan pepatah ini dengan kejayaan yang

Bangunan Sultan Abdul Samad, Kuala Lumpur.

bangunan di atas, jelaskan ciri yang terdapat
iri kedua-dua bangunan tersebut berbeza?

Arif dan Peka

Nilai, Patriotisme dan Iktibar

Mempelajari kejayaan dan kemajua
mendorong kita supaya berusaha den
kemajuan dalam pelbagai bidang dem
Nilai-nilai demokrasi yang diasaskan
kita agar menjunjung tinggi dan sa
yang menjadi asas penting dalam pe
Mempelajari Tamadun Yunani dan Ta
patriotisme untuk membangunkan n

Diri dan Keluarga

Kita perlu memahami bahawa
kejayaan diri dan keluarga hanya
akan dapat dicapai dengan usaha dan
kerajinan yang bersungguh-sungguh.

Parlimen merupakan tempat Hidup harm
persidangan ahli Dewan Rakyat dan sejahtera da
ahli Dewan Negara bagi menyusun
atur strategi membangunkan negara. (Sumber: Jabat

(Sumber: Jabatan Penerangan Malaysia)

a Sejarah

an Tamadun Yunani dan Tamadun Rom
ngan bersungguh-sungguh bagi mencapai
mi kesejahteraan masyarakat dan negara.
n sejak zaman Tamadun Yunani mendidik
anggup mempertahankan nilai tersebut
embentukan negara kita.
amadun Rom boleh melahirkan semangat
negara Malaysia.

Negara
Kemajuan dan kesejahteraan negara
hanya akan dapat dicapai sekiranya
setiap warganegara menjunjung
tinggi adat resam, demokrasi dan
menghormati undang-undang negara.

moni pelbagai kaum dalam suasana yang aman dan
apat dinikmati dalam sebuah negara demokrasi.

tan Penerangan Malaysia)

137

7BAB Peningka
India dan

Sinopsis

Selain Tamadun Yunani dan Tamadun Rom,
ialah Tamadun India dan Tamadun China. Ke
telah mencapai tahap kegemilangan yang ting
Dalam Tamadun India, peningkatan tamadun
penyebaran kuasa dan agama. Kemunculan Di
Gupta dalam Tamadun India membuktikan ba
yang baik bukan sahaja akan membentuk ker
menjadi asas kepada keagungan sesebuah ta
China, peningkatan dalam bidang pendidika
kekal tamadun tersebut. Dinasti Qin dan Dinas
utama kegemilangan Tamadun China yang
pentadbiran yang berkesan. Pencapaian tinggi
ini terus menjadi warisan sehingga kini.

Apakah yang akan anda pela

1. Mengenal lokasi peningkatan Tamadun Ind
2. Memahami peningkatan Tamadun India da
3. Memahami peningkatan Tamadun China da

Apakah elemen kewarganega
sivik yang anda dapati?

1. Merumuskan kepentingan pendidikan sebag
kemajuan negara.

2. Menghuraikan kepentingan kerjasama d
tamadun.

3. Menjelaskan kepentingan pemerintah ya
peningkatan tamadun.

138

atan Tamadun
n China

dua lagi tamadun utama
edua-dua tamadun ini juga
ggi dalam pelbagai bidang.
nnya ketara dalam aspek
inasti Nanda, Maurya dan
ahawa dasar pemerintahan
rajaan yang luas, malahan
amadun. Dalam Tamadun
an telah menjadi warisan
sti Han menjadi penggerak
g dipengaruhi oleh dasar
i oleh kedua-dua tamadun

ajari?

dia dan Tamadun China.
alam aspek perluasan kuasa.
alam aspek pendidikan.

araan dan nilai

gai agen perubahan kepada Tiang Asoka dalam
dalam pembinaan sesuatu Tamadun India.
ang baik sebagai satu cara

Sistem peperiksaan awam dalam Tamadun China.

(Sumber: Farah dan Karls, World History Human Experience, New

Kemahiran Pemikiran Se

1. Memahami kronologi dan peristiw
dan Tamadun China.

2. Meneroka bukti tentang keungg
berdasarkan peningkatan tamadun

3. Membuat interpretasi tentang aspe
aspek pendidikan dalam Tamadun C

4. Membuat imaginasi tentang kehid
Tamadun China.

5. Membuat rasionalisasi terhadap tin
dalam usaha meningkatkan kemaju

w York: Glenceo, 1999, hlm. 230)

ejarah yang anda dapati:

wa sejarah yang berlaku dalam Tamadun India

gulan Tamadun India dan Tamadun China
mereka.
ek perluasan kuasa dalam Tamadun India dan
China.
dupan masyarakat dalam Tamadun India dan

ndakan pemerintah India dan pemerintah China
uan tamadun mereka.

139

7.1 Tamadun India

Pengenalan

Tamadun India merupakan tamadun yang s
Tamadun Mesir dan Tamadun China. Tamadu
sangat mengagumkan dalam pelbagai bidan
ekonomi, kebudayaan, teknologi dan keagam
Tamadun India antara tamadun terunggul di du

Lokasi dan Perkembanganny

Selepas Tamadun Indus berakhir, berlaku
dalam perkembangan Tamadun India. Perk
ini berlaku apabila pusat tamadun beralih k
Ganges. Peralihan ini menandakan bermula
baharu dalam Tamadun India yang sebelumny
di Lembah Indus. Perubahan ini merupakan ta
dalam Tamadun India dan menjadi asas penti
perkembangan dalam tamadun tersebut.
Perkembangan yang berlaku di sekita
Ganges membawa kepada kemunculan kerajaa
kecil yang dikenali sebagai janapada. Kerajaa
ini kemudian membentuk kewujudan kerajaan
besar yang dikenali sebagai mahajanapada.
Magadha yang terletak di timur laut Ind
sebagai kuasa penting yang berjaya menguasa
lain di India, antara tahun 540 – 490 SM. Ke
dikaitkan dengan kedudukan Magadha yang
di Lembah Ganges yang membolehkannya
laluan perdagangan utama di Sungai Ganges.
Kemunculan Magadha memainkan peran
dalam tahap perubahan sistem politik di Ind
perluasan kuasa dan menjadi asas kepada k
kerajaan-kerajaan lain, seperti Dinasti Nand
dan Gupta.
Ketiga-tiga dinasti ini berjaya menonjolkan
memperluas kuasa sehingga membentuk ke
empayar yang luas.

Pada pandangan anda, mengapakah Lembah
perkembangan Tamadun India?

140

a

setanding dengan Tamadun Mesopotamia,
un India telah mengalami peningkatan yang
ng seperti pemerintahan, perluasan kuasa,
maan. Pencapaian inilah yang meletakkan
unia.

Kamboj U

ya Gandhar

perubahan S. I S. I Kuru Banjaran Himalaya
kembangan ndus Panchal
ke Lembah Kosal Vrijji
anya tahap Sursena S. Ganges Malla
ya berpusat
ahap kedua Matsya Kashi
ing kepada Vatsa Anga

Avanti Chedi

Magadha

TELUK TELUK
CAMBAY BENGGALA

Asmak

ar Lembah
an-kerajaan
an-kerajaan
n yang lebih

dia muncul Peta menunjukkan kerajaan-kerajaan
ai kerajaan Mahajanapada.
ejayaan ini
g strategik ndus U
mengawal
S. Ganges
nan penting
dia melalui Magadha
kewujudan
da, Maurya TELUK TELUK
CAMBAY BENGGALA

n kehebatan
erajaan dan

Peta Magadha.

(Sumber: Farah dan Karls, World History Human

Experience, New York: Glenceo, 1999, hlm. 212)

Ganges memainkan peranan penting dalam

Perluasan Kuasa dalam T

Kemunculan pelbagai kerajaan dalam Tamad
antara kerajaan untuk memperluas kuasa mas
yang dilakukan oleh sesebuah kerajaan atau r
di sesebuah kawasan atau usaha untuk menga
kuasa dilakukan secara fizikal. Namun begitu
perluasan secara keagamaan demi memastika
Tamadun India.

Faktor Perluasan Kuasa

Terdapat pelbagai faktor perluasan kuasa yan
kekuatan ketenteraan, dasar pemerintahan,
kewangan.

Kekuatan ketenteraa
Sesebuah kerajaan
perlu mempunyai
pasukan tentera yang
kuat. Pasukan tentera
juga digunakan untuk
mempertahankan
negara daripada
serangan musuh.

Kewangan Fak
Setiap perluasan Perlu
kuasa perlu mendapat
pembiayaan secukupnya Kua
daripada perbendaharaan
kerajaan. Tanpa kewangan
yang kukuh, usaha ini
menghadapi kesukaran.

Diplomasi k
Pemerintah y
hanya bergan
ketenteraan
Aspek keaga
kemanusiaan
dalam memp
pengaruh ke