17061 e-book

100

กระดกู คอเสือ่ ม (Cervical Spondylosis)

กลุ่มอาการกระดูกคอเสื่อม เป็นกลุ่มอาการโรคที่เกิดบริเวณไขสัน
หลัง รากประสาท และระบบไหลเวียนเลือดระดับคอ เนื่องจากได้รับ
ภยันตรายของเนื้อเยื่อ จากการงอกของกระดูกคอ หมอนรองกระดูกกดทับ
หรือการหนาตัวของแผ่นเส้นเอ็น ทำให้เกิดอาการปวดบริเวณศีรษะ คอ
หวั ไหล่ แขนหรือหน้าอก

สาเหตุและกลไกการเกดิ โรค

เกิดจากการรุกรานของลม ความเย็น และความชื้นก่อโรค ทำให้

เกิดอาการ อุดตันในเส้นลมปราณทั้งชี่และเลือด หรือเกิดจากความเสื่อม

ของตับและไต ร่วมกับ การขาดชี่และเลือดจากอายุที่มากขึ้น ส่งผลให้

เส้นเอ็นขาดสารอาหารหรอื เกิด จากภยันตรายของเส้นเอ็น และ

เส้นเลือด

101

การวินจิ ฉยั แยกกลมุ่ โรค

กลไกการเกดิ โรค อาการ อาการแสดง

การกระทบจากลม ทำใหเ้ กดิ อาการขอ้ ฝดื หรือปวดของ ลิ้น: ฝา้ บาง สขี าว

ความเย็นภายนอก คอ ไหลห่ รอื แขนแขนและมืออาจ ชพี จร: ชีพจรลอย-ตึงแนน่ (Fu-

รสู้ ึกเย็น ชา หรือหนัก โดยเฉพาะ JinMai)

เม่อื อากาศเย็นหรือลมพดั จะทำให้

อาการปวดรุนแรงย่งิ ขนึ้

การอดุ ตันของช่ี ปวดตงึ หรือแปล๊บ ๆ บริเวณคอ ลิ้น: ลน้ิ หนา ฝ้าบาง

และเลอื ด ไหล่หรือแขน รวมทงั้ อาจมีปวด สขี าว

บวมรา้ วไปแขนร่วมกับมึนงง ปวด ชพี จร: ชพี จรจม-ชา้ สลบั หยุด

ศีรษะ จิตใจหดหู่ และอาจมีอาการ สมำ่ เสมอหรือไมแ่ นน่ อน

ปวดหนา้ อก (Chen-Jie-DaiMai)

ความเสื่อมของตบั ชาและปวดบรเิ วณคอ ไหลแ่ ละ ลน้ิ : ฝ้าบาง ปวดบริเวณลิน้

และไต แผน่ หลังอย่างชา้ ๆ ร่วมกับอาการ ชพี จร: ชีพจรจมออ่ น (RuoMai)

มึนงง ตาพร่า เสียงดังในหู หูออื้

ปวดหรอื ออ่ นแรงของเข่า ขา

อาการมากขนึ้ เมอ่ื ทำงานตรากตรำ

102

การรกั ษา
หลักการ: ทำใหเ้ ส้นลมปราณโลง่ บำรุงตบั ไต หมุนเวียนเลอื ด ลด

ปวด

การฝงั เข็มระบบเสน้ ลมปราณ

จุด จดุ หลัก กระต้นุ การไหลเวียน
เฉพาะท่ี TianZhu เหนอื ไรผมหลงั 0.5 ชุน่ หา่ งจาก ของเลือด ควบคุมเส้น
(BL10) กง่ึ กลาง 1.3 ชนุ่ เอ็น
จุดไกล JianJing กึ่งกลางระหว่าง DaZhui กับ
(GB21) Acromion process ทำใหเ้ สน้ ลมปราณโล่ง
DaZhui ใต้ต่อ C7 ลดปวด
(BL11)
FengChi เหนอื ไรผมหลงั 1 ชุ่น ปรบั สมดุลเส้น
(GB20 ระหวา่ ง SCM กบั Trap ลมปราณ
Cervical ห่างจากป่มุ กระดูกสนั หลงั 0.5 ชุ่น
JiaJi (EX-B2)
Ashi
HouXi (SI3) แอ่งหน้าต่อสนั หมดั ที่ 5 ดา้ น ulnar

ตรงรอยต่อ
สีผิว
ShenMai ร่องชิดขอบล่างตาตมุ่ นอก
(BL62)

103

KunLun ระหวา่ งเอน็ ร้อยหวาย กับด้านหลงั บำรงุ ชี่ ลดปวด
(BL60) ตาตมุ่ นอก
YangLao ร่องฝัง่ radial ต่อ ulnar styloid
(SI6) process ให้งอศอกหันกวา่ มอื เขา้
ดา้ นใน

การกระทบจากลม จุดเสรมิ ตามเปย้ี นเจง้ิ
ความเยน็ ภายนอก ใชเ้ ขม็ อนุ่ หรอื ลมยาโดยใช้ขิงรอง บรเิ วณจุดหลกั จุดใดจดุ หน่งึ
การอดุ ตันของชแ่ี ละ
เลือด ปลอ่ ยเลอื ด รว่ มกบั ครอบแกว้
ความเสื่อมของตับ
และไต TaiXi (KI3) ระหวา่ งเอ็นร้อย บำรงุ อินไต
หวาย กับด้านหลงั
ตาตมุ่ ใน

TaiChong (LR3) หลงั เท้ารอยบมุ๋ ดา้ น ดึงหยางตบั
ในสุด ระหวา่ ง 1st ลดความดนั
and 2nd MTP

YangLinQuan รอยหน้าและใตต้ ่อ ศนู ยร์ วมเอ็น
(GB34) Head of Fibular
XuanZhong เหนอื ตาตมุ่ ด้าน กระดูกเสอื่ มระยะ
(GB39) นอก 3 ชุน่ หนา้ ต่อ ทา้ ย

Fibular

104

ภาพแสดงตำแหน่งจดุ ฝงั เขม็ ท่ีใชร้ ักษากลมุ่ อาการกระดกู คอเสื่อม

ระยะเวลาในการรกั ษา
ฝงั เข็มวนั ละคร้งั จนครบ 10 วนั โดยในไทยอาจปรบั เป็น 2 ครงั้ ตอ่

สปั ดาห์ และประเมนิ ผลการรักษาท่ี 1 เดอื น
คำแนะนำ

1. การฝั่งเข็มสามารถรักษาอาการปวดคอไดด้ ี
2. การป้องกนั การปวดคอจากกระดกู คอเสอ่ื ม

- จัดท่านอนใหเ้ หมาะสม ไมน่ อนหมอนสงู เกนิ ไป
- อบอุ่นคออย่เู สมอ
- ทำงานและพักผอ่ นอย่างเหมาะสม
- ออกกำลังการกลา้ มเนื้อคอใหเ้ ขง็ แรง

105

ปวดหลังส่วนล่าง (Lumbago)

1. เสียชีภ่ ายนอก: acute, severe มอี าการภาวะภายนอกร่วม
a. เย็นช้ืน: ปวดตงึ เยน็ ๆ เมอื่ ย หนัก ปวดมากขึ้นเมอื่ อากาศ
เยน็ /ชืน้ ลน้ิ ซดี ฝา้ หนา ชีพจรลอยออ่ น
b. ร้อนช้ืน: ปวดรอ้ น หนักตัว ปวดมากข้ึนเมือ่ อาการรอ้ น/
ช้นื หิวนำ้ แต่กนิ น้ำนอ้ ย ปัสสาวะสีน้อยเขม้ ลิ้นแดงฝ้า
เหลอื งเหนียว ชพี จรลอยออ่ น/เร็ว

2. การบาดเจ็บ/เลอื ดคั่ง: ปวดอยกู่ บั ที่ ปวดเหมือนเขม็ แทง กดเจบ็
ปวดกลางคนื มากกวา่ กลางวนั มีประวัติ trauma ลิ้นมว่ งคลำ้ /มจี ำ้
เลือด ชพี จรตงึ เล็ก-ฝดื

3. ภาวะพรอ่ งภายใน: chronic, mild มีออ่ นเพลียไมม่ แี รงร่วม
a. หยางไตพรอ่ ง: ปวดเยน็ ชอบให้กด ทำงานจะเปน็ มาก
ข้นึ เปน็ ๆหายๆ หน้าซดี มือเท้าเยน็ ลิ้นซีด ชีพจรจมเลก็
เบา
b. ยนิ ไตพร่อง: นอนไม่หลับ หงดุ หงดิ งา่ ย ปากแหง้ หน้า
แดง 5 ใจร้อนผา่ ว ลน้ิ แดงฝ้านอ้ ย ชีพจรเล็กเรว็ เบา

106

การรักษาโดยการฝังเข็ม

107

จดุ เสริม

เย็นชืน้ ตา้ จุย ฝังเฉียงขึน้ 0.5-1 ช่นุ หรือเจาะปลอ่ ย

เลอื ด

ยินหลงิ เฉวียน ฝงั ตรง 1-2 ชุ่น

เยาหยางกวน ฝังเฉียงข้นึ 0.5-1ช่นุ

มง่ิ เหมนิ ฝงั เฉียงขึ้น 0.5-1ชุ่น

108

109

110

111

112

113

ข้อเข่าเสอ่ื ม (Knee pain)

สาเหตภุ ายนอก
ความเย็นชน้ื

เปน็ เสยี ชท่ี ไี่ ด้รับจากภายนอก เชน่ ได้รับอากาศเย็น อากาศ
เปลยี่ นเปน็ อากาศหนาวมากข้นึ เมื่อไดร้ บั เสยี ชีช่ นดิ น้อี าการจะกำเรบิ มากขน้ึ
ถ้าไดร้ ับความร้อนอาการจะดขี นึ้ กรณไี ด้รับความชนื้ มากขึน้ จะมีอาการปวด
เข่าแบบหนักๆ

เม่ือตรวจลิ้น พบว่าลนิ้ จะซีด ฝ้าทลี่ ิน้ ขาวลื่น
ชีพจรชา้ และชพี จรจม
สาเหตุภายใน
1.เลือดคงั่
มกั เกดิ จากสาเหตทุ ่แี นน่ อน เชน่ เกิดอบุ ตั เิ หตทุ เ่ี ขา่ ลกั ษณะอาการ
ปวดแบบเลอื ดคั่งจะมตี ำแหน่งชดั เจน ปวดเหมือนเขม็ แทง ปวดมากตอน
กลางคนื รบกวนการนอนจนทำใหน้ อนไมห่ ลับ ชว่ งกลางวันอาการจะทเุ ลาลง
เมอื่ ตรวจล้นิ พบวา่ ลน้ิ มสี มี ว่ งคลำ้ ถ้าเลอื ดคัง่ มาก ลิ้นจะคล้ำทงั้
ลิ้น ถา้ เลือดคั่งนอ้ ย อาจมีแคจ่ ุดหรือปานเลือดคงั่ ส่วนใดสว่ นหนึง่ ของลนิ้
ชีพจรเปน็ แบบชพี จรฝดื
2.ตบั ไตพรอ่ ง
มกั ไม่มสี าเหตชุ ัดเจน พบได้ในผ้สู ูงอายุ อาการจะค่อยๆ ปวด ปวด
ไมร่ นุ แรง ถ้าเดินมากหรือใช้งานหนักอาการจะปวดรุนแรงมากข้ึน การ
นวดคลงึ จะทำใหด้ ีข้นึ
เมื่อตรวจลนิ้ พบวา่ โดยทัว่ ไปจะมลี ้นิ ซดี ชพี จรเลก็ จม
จุดฝังเข็ม
จุดหลกั

114

จดุ ฝงั เข็ม ตำแหน่ง คำอธบิ าย หมายเหตุ
ST34 เหลยี งชิว
เหนือฐานกระดูก แทงตรง 1- เปน็ จุดชว่ ยตู๋
(Liangqiu)
สะบา้ 2 ชุ่น บน 1.2 ชุ่น ปอ๋ี นุ่ พลังห

แนวเส้นเชื่อม ยาง

ระหว่างขอบนอก

ของกระดกู สะบา้

กบั ASIS

SP10 เซวฺ ่ยี หา่ ย ปลายนวิ้ หัวแมม่ อื แทงตรง 1- เปน็ จุด
(Xuehai)
ของผรู้ กั ษา เมือ่ 1.5 ชุน่ หมนุ เวียน

วางมอื บนกระดกู เลือด, สลาย

สะบ้าตา้ นตรงขา้ ม เลอื ดคง่ั

จดุ หลัก ของผ้ปู ่วยและกาง
ทั้ง 6 จุด
นิว้ หัวแมม่ อื 45 ํ
ST35
ตู๋ป๋ี รอยบมุ๋ ขอบลา่ ง แทงเฉยี ง เป็นเสน้
(Dubi)
และด้านนอกตอ่ 0.5-1 ชุน่ กระเพาะฯ ท่ี

เอ็นสะบา้ ใหป้ ลาย มชี เี่ ลือดมาก

เข็มช้ีเข้า ทส่ี ดุ

ดา้ นใน

EX- เน่ยซีเหยยี่ น รอยบุ๋มดา้ นในตอ่ แทงตรง เปน็ จดุ ตรง
LE4 (Neixiyan)
เอ็นสะบา้ หรือเฉียง ข้ามกบั ตู๋ป๋ี

ปลายเขม็ ช้ี เปน็ ยนิ สรา้ ง

ไปกลาง สมดลุ

เขา่ 0.5-1

ชุน่

115

GB34 หยางหลิงเฉวยี น ปลายขาดา้ นนอก แทงตรง 1- เป็นจุดเหอ
(Yanglingquan) ตรงแอง่ ขา้ งหน้า 1.5 ชนุ่ จดุ อิทธพิ ล
และใต้ head of
SP9 ยินหลิงเฉวยี น fibula ของเสน้ เอน็
(Yinlingquan) รอ่ งใต้เนนิ กระดกู
tibia ดา้ นบน แทงตรง 1- เป็นจุดเหอขบั
ดา้ นใน 2 ช่นุ ไล่ความช้ืน

รปู จุดฝงั เขม็ หลัก

116

จดุ เสรมิ จุดฝังเข็ม ตำแหน่ง คำอธิบาย หมายเหตุ
กลไกการเกดิ
โรคตามแนวคดิ ยาวหยางกวน ใตป้ มุ่ กระดกู สนั แทงเฉียงขึน้ เปน็ จดุ
แพทย์แผนจนี (YaoYangGuan หลังเอวท่ี 4 0.5-1 ชุน่ เสรมิ เพอ่ื
ความเยน็ ช้ืน GV3 )
เป็นจดุ อิทธิพล กระตุ้นห
เลือดค่ัง BL17 เกอ๋ ซู ของเลือดอยู่ใต้ ยาง ขับไล่
(GeShu) ป่มุ กระดกู สนั ความเย็น
หลงั อกที่ 7 ห่าง ชน้ื
GV14 ต้าจยุ ออกไปตามแนว แทงเฉียง เป็นจุด
(DaZhui) ระนาบ 1.5 ชุ่น เขา้ หาแนว เสรมิ ช่วย
ใต้ปุ่มกระดกู ต้น กึ่งกลาง สลายเลือด
คอท่ี 7 0.5-0.8 ชนุ่ คั่ง

แทงเฉยี งขึ้น เปน็ จดุ
0.5-1 ชุ่น เสรมิ ใช้
หรือเจาะ กรณีมี
ปล่อยเลือด อาการเขา่

บวมแดง
รอ้ น โดย
ฝงั เขม็ แบบ
ระบาย

117

LI11 ชวีฉอื เปน็ จดุ เหอ อยู่ แทงตรง 1- เป็นจดุ
(QuChi) บริเวณศอก ตรง 1.5 ชนุ่ เสรมิ ใช้
จุดกึ่งกลาง กรณีมี
ระหวา่ งจดุ ฉือ่ เจ๋อ อาการเขา่
(ChiZe ; LU5) บวมแดง
กับ lateral รอ้ น โดย
epicondyle ฝังเข็มแบบ
ของกระดกู ตน้ ระบาย
แขน

ตับไตพร่อง LI4 เหอกู่ (HeGu) เปน็ จดุ หยวน อยู่ แทงตรง เป็นจดุ
ก่ึงกลางกระดูก 0.5-1 ชุน่ เสรมิ ทีเ่ ป็น
BL18 กานซู ฝา่ มอื ท่ี 2 ดา้ น จดุ ไกล ใช้
(GanShu) radial ตรงเนิน แทงเฉยี ง กรณีมเี ข่า
กลา้ มเนอ้ื เข้าหาแนว อกั เสบรว่ ม
กงึ่ กลาง ดว้ ย
เป็นจดุ เปย้ ซูของ 0.5-0.8 ช่นุ เปน็ จดุ
ตบั อยใู่ ตป้ มุ่ เสรมิ ช่วย
กระดกู สันหลังอก บำรงุ ตับใน
ท่ี 9 หา่ งออกไป ภาวะตบั
ตามแนวระนาบ พร่อง เชน่
1.5 ชุน่ ในผสู้ งู อายุ
โดยฝงั เข็ม
แบบบำรงุ

118

BL23 เซ่ินซู เปน็ จุดเปย้ ซูของ แทงตรง เปน็ จุด
(ShenShu ) ไต อยใู่ ต้ปมุ่ 0.5-1 ชนุ่ เสรมิ ช่วย
กระดกู สันหลงั บำรงุ ไตใน
CV6 ชหี่ า่ ย เอวที่ 2 ห่าง แทงตรง ภาวะไต
(QiHai) ออกไปตามแนว 0.5-1.2 ชุ่น พรอ่ ง เช่น
ระนาบ 1.5 ชนุ่ ในผูส้ งู อายุ
โดยฝังเข็ม
ฉายา “ทะเลแหง่ แบบบำรุ ง
หยวนช”่ี อยแู่ นว เป็นจุด
กึง่ กลางท้องน้อย เสรมิ ช่วย
ใต้สะดอื 1.5 ชุ่น บำรงุ หยาง
ชีใ่ น
ผูส้ งู อายุ
โดยใช้
วธิ กี ารจวิ ท่ี
จดุ ช่หี า่ ย
หรือใช้
กรณีตรวจ
พบว่ามเี ขา่
เย็น

119

KI3 ทา่ ยซี เป็นจดุ ซูและจดุ แทงตรง เป็นจุด
(TaiXi) หยวน อยู่จดุ 0.5-1 ชุ่น เสรมิ ชว่ ย
กึง่ กลางระหว่าง บำรุงยนิ ไต
ยอดตาตมุ่ ในกบั ในภาวะยนิ
ขอบในของเอน็ ไตพร่องใน
รอ้ ยหวาย ผ้สู ูงอายุ
โดยฝงั เขม
GB39 เสวยี นจง เปน็ จดุ อิทธพิ ล แทงตรง 1- แบบบำรุ ง
เป็นจุด
(XuanZhong) ของไขกระดูก อยู่ 1.5 ชุน่ เสรมิ ชว่ ย
บำรุงไข
หรือจดุ เจว๋ยี กู่ เหนือยอดตาตุม่ กระดกู ใน
ผสู้ งู อายุ
(JueGu) นอก 3 ชุ่น อยู่

ขอบหนา้ ของ

กระดกู น่อง

หมายเหตุ จุดเสรมิ อืน่ ๆ ได้แก่ จดุ กดเจบ็ (A-Shi) ท่ีอยู่บรเิ วณรอบๆเข่า

120
การฝังเข็มรอบกระดูกสะบา้ (Patella) 4 เลม่ แบบกงั หันลม

อาจารยเ์ ฌอเจียน (Che Jian) จากมหาวทิ ยาลยั การแพทย์จีน
เหลียวหนงิ ไดแ้ นะนำใหร้ กั ษาผปู้ ว่ ยโรคขอ้ เขา่ เสอื่ มด้วยวิธกี ารฝังเขม็ รอบ
กระดกู สะบ้า 4 เลม่ โดยเข็มแตล่ ะเลม่ จะฝงั เรียงลำดับตามขอบบน ขอบดา้ น
ใน ขอบลา่ ง และขอบดา้ นนอก ลอ้ มรอบกระดูกสะบ้าแบบกังหันลม

การฝังเข็มรกั ษาโรคเข่าเส่ือมดว้ ยการฝังเข็มแบบกงั หันลม

121

คำแนะนำเพ่ิมเติม
ทา่ บริหารเข่าเสื่อมด้วยตนเองดว้ ยวธิ ีแพทยแ์ ผนจีน

กดนวดทจ่ี ุดเนย่ ซีเหยี่ยน จดุ ว่ายซเี หย่ยี น (หรือจดุ ตปู๋ ี๋ Du bi ;
ST35) จดุ เหลยี งชวิ และจดุ เซวยี่ ห่าย โดยเอาฝา่ มือขา้ งเดยี วกันกบั เข่าขา้ งที
เสือม กุมครอบทีเ่ ขา่ ใหน้ ้ิวชี้กดทีจ่ ดุ เน่ยซเี หย่ยี น นวิ้ กลางวางตรงกลาง
ลกู สะบา้ นิว้ นางกดทีจ่ ุดวา่ ยซเี หยย่ี น ฝ่ามอื บรเิ วณโคนน้ิวหัวแม่มือจะตรงกบั
จุดเซวีย่ หา่ ย และโคนฝา่ มอื ด้านนว้ิ ก้อยจะตรงกับจดุ เหลียงชวิ (Liang qiu ;
ST34) ใหบ้ รหิ ารโดยการนวดกดจดุ ที่เขา่ ครง้ั ละ 3-5 นาที 2 ครั้งต่อวัน

122

โรคไหล่ตดิ (Frozen shoulder)

เกดิ การอักเสบของกล้ามเนอื้ รอบๆไหล่ พบในชว่ งวัยกลางคน 40-
50 ปี เน่ืองจากหยางชี่นอ้ ยทำให้เกิดภาวะไหลต่ ดิ ได้ง่าย ถา้ ไหลต่ ดิ ระยะ
เวลานานกลา้ มเน้ือจะฝอ่ ลง โอกาสฟนื้ ฟกู ลบั มาจะนอ้ ย
ลักษณะ:1. เจบ็ ปวดทีไ่ หล่ นอนทบั แล้วเจ็บ

2. Range of motion ลดลง
สาเหตุและกลไกการเกิดโรค

1. ลมเยน็ จากภายนอก เส้นลมปราณติดขัด อาการ
(<1wk.) การทางานเส้นเอน็ ผดิ ปกติ ปวด
ช่ีและเลือดติดขดั
2. ใช้งานหนกั (>3 mo.)
3. เคลด็ (twist) ผดิ ท่า
4. ขาดการหล่อเลยี้ งบารุง

→ ช่ีและเลือดพร่อง

Clinical manifestation ปวดไหล่ อาการปวดคอ่ ยๆเปน็ ปวดเรมิ่
ระยะแรก (<1 mo.) รุนแรง การเคล่ือนไหวติดขัด
อาการปวดเทา่ ๆเดมิ ไมห่ ายไป
ระยะกลาง (>1 mo.) กลา้ มเนอ้ื deltoid atrophy ปวดลดลง
ระยะทา้ ย (> 6 mo.) การเคลอื่ นไหวตดิ ขัดรุนแรง

123

การวินจิ ฉยั แยกโรค/เป้ียนเจิ้ง

สาเหตุ อาการแสดง ลน้ิ ชีพจร
Wind cold ตงึ ล่ืน (ช้นื ) / ตงึ
เร่มิ ปวด ค่อยๆปวดมากขน้ึ ล้ินซีด ฝา้ ขาว แนน่ (เยน็ )
damp
ลม เยน็ ชื้น ประคบรอ้ นแล้วดขี ึ้น บาง/ปกติ ตงึ ฝืด
เลอื ดคง่ั ติดขดั
+ เหนียว (ช้ืน) จม เลก็ ออ่ นแรง
ชีแ่ ละเลือดพรอ่ ง
ปวดรนุ แรง ระยะเวลาทเี่ ป็น ลนิ้ คลำ้

นานขนึ้ ไม่ชอบใหก้ ด ปวดมาก

ตอนกลางคืน สะดงุ้ ต่นื กลางดึก

เจอในระยะท้าย ลน้ิ ซดี ฝา้ ขาว

กล้ามเนือ้ ฝอ่ ปวดไมร่ นุ แรง กด/ บาง

คลึงร้สู กึ ดีขึน้ + อาการเวียนหวั

ตาลาย เหนื่อยง่าย นอนไมห่ ลับ

หลกั การรักษา
ไลล่ ม, กระจายความเย็น, ขับความช้ืน, ทะลวงเส้นลมปราณ,

กระตนุ้ การไหลเวียนเลอื ด, แกป้ วด

124

การรกั ษาดว้ ยจุดฝงั เขม็

จดุ หลัก สำหรับการรักษา

แบ่งตามลกั ษณะของการดำเนินโรค 3 กล่มุ ดงั นี้

ระยะแรก

GB34 Yanglingquan รอ่ งด้าน Anterior -ใช้เปน็ จดุ แรก

(จดุ D ในภาพ) และ Inferior ของ -กระตุ้นให้เตอ๋ ช่ี จากน้นั ใหผ้ ู้ปว่ ยยก

Head of the fibula แขนข้นึ แลว้ ใหท้ ำการกระตุน้ อีก เมื่อ

ยกแขนถึงตำแหนง่ ท่ีปวดไหล่มากที่สดุ

Ex LE Linghou Poterior head of -ใช้แทน GB34 ในกรณีท่ี GB34ถูก

(จดุ E ในภาพ) the fibula ระดับ ฝังเขม็ จนชำ้

เดียวกบั GB34 -ฝงั เขม็ โดยใหท้ ิศทางของปลายเขม็ ชี้

ไปที่จดุ GB34

ST38 Tiaokou ใต้ Popliteal crease -ใชเ้ มื่อ GB34 และ Linghou ไมไ่ ด้ผล

(จุด F ในภาพ) 8 ชนุ่ (Midpoint of - ใช้เข็มยาว 3 ชุ่น ฝงั จากจดุ Tiaokou

Leg) และ 1 FB ทะลุไปถงึ จุด Chengshan

Lateral ต่อจาก - กระตุ้นรว่ มกบั ใหผ้ ปู้ ่วยยกแขนไป

Crease of the tibia ด้วย

BL57 Chengshan ใต้ Popliteal crease

(จุด G ในภาพ) ประมาณ 8 ชนุ่ จุด

ก่ึงกลางระหวา่ ง 2

heads of

gastrocnemius

125

ระยะกลาง

Li15 Jianyu รอ่ งบริเวณ Distal, STEP 1

(จดุ A ในภาพ) Anterior ของปลาย -ฝังเข็ม 3 จดุ น้ีก่อน ทงิ้ ไว้ 10-15 นาที

Acromian แลว้ ถอนเข็มออก

Ex UE Jianqian จดุ กึ่งกลางของเส้น

(จุด B ในภาพ) เชอื่ ม Li15 และ End

of Anterior Axillary

fold

Si9 Jianzhen เหนือ Posterior

(จุด C ในภาพ) axillary fold

ประมาณ 1 ชุ่น ท่ขี อบ

ลา่ งของ Deltoid

GB34 Yanglingquan STEP 2

ExLe Linghou - ตามด้วยการฝงั เขม็ โดยการใช้ 4 จุดนี้ วธิ ใี ช้จุดฝงั เข็มเหมือน

ST38 TiaoKou การรกั ษาระยะแรก

BL57 Chengshan

ระยะท้าย

การรักษาเหมอื นระยะกลาง และเพิม่ การครอบแก้ว สปั ดาหล์ ะ 1-2 คร้งั ตามขัน้ ตอนดังน้ี

1 Jianyu + ปลอ่ ยเลอื ดทจ่ี ดุ ดงั กลา่ ว แลว้ ตามดว้ ยครอบแก้ว

Jianqian + *ปล่อยเลอื ดเล็กนอ้ ยหรือไม่ปล่อยเลอื ดเลยในกรณที ่มี ภี าวะ

Jianzhen พรอ่ งรนุ แรง

2 ตามดว้ ยการฝงั เขม็ ตามวิธีการรักษาของระยะแรก

126

รูปภาพแสดงตำแหนง่ จดุ หลกั
จดุ เสรมิ ลดอาการปวด เลอื กจดุ ตามเส้นลมปราณทผ่ี ่านบรเิ วณทมี่ อี าการ

127

คำแนะนำ
1.หากมารกั ษาระยะแรกจะตอบสนองเร็วกวา่ มาในระยะเรือ้ รัง
2.ห้ามโดนความเย็น หา้ มนอนทับแขน
3.ทา่ บริหาร ไต่กำแพง ชกั ผ้าขาวมา้ ใหฝ้ ึกทกุ วนั วนั ละ 2-3 ครง้ั

https://orthop.washington.edu/patient-
care/articles/shoulder/home-exercises-for-the-stiff-or-frozen-
shoulder.html
Sun K, Chan KC, Lo S, Fong D. Acupuncture for frozen shoulder.
Hong Kong medical journal = Xianggang yi xue za zhi. 2001;

128

การฝังเข็มแบบ Tong’s Acupuncture : Tong’s point ท่สี ามารถ
ใชไ้ ด้

1. ShenGuan(77.18) - 1.5 inch below the medial condyle of tibia
bone. **on the opposite side has special effect

2. SiHuaShang(77.08) - Longitudinally distal, 3 inches below, to
the edge of outer patella. ** either of the two sides is effective

3. SiHuaZhong(77.09) - 4.5 inches distal to point 77.08 **diseased
side is very effective

4. ZuQianJin(77.24) - Longitudinally 2 inch to the lateral side ,
and 4 inches horizontally below the 77.08 **special effect

5. ZuWuJin(77.25) - Longitudinally 1.5 inch to the lateral side ,
and 2 inches horizontally below the 77.08 **special effect

6. HuaGuEr(55.03) - Longitudinally from the joint between the
2nd and 3rd metatarsal bone 1 inch to locate the 1st point, and
1.5 inch for another one. **effective

7. QuLing(33.16) - On the radial side of biceps tendon **with
elimination technique is very effective.

8. JianZhong(44.06) - At the center of deltoid muscle. **effective

129

งานวิจัย
1. Sun KO, Chan KC, Lo SL, Fong DY. Acupuncture for
frozen shoulder. Hong Kong Med J. 2001
(RCT เปรยี บเทียบ exercise group เทียบกับ Exercise plus
acupuncture group )

จุดพเิ ศษ Zhongping ปกั ฝั่งตรงขา้ มกบั แขนท่ปี วด ปกั ลกึ 2.5 นว้ิ
กระต้นุ แบบแรงให้เกดิ เตอ๋ ช่ี
วัด CSA scores (Constant Shoulder Assessment scale) ที่
20 สปั ดาห์ พบวา่ ในกลุ่มที่ฝังเขม็ + exercise ไดผ้ ลดีกว่า กล่มุ ท่ี
exercise อยา่ งเดยี วอยา่ งมนี ยั สำคัญทางสถติ ิ(P=0.048).

130

2. Ben-Arie E, Kao PY, Lee YC, Ho WC, Chou LW, Liu HP.
The Effectiveness of Acupuncture in the Treatment of
Frozen Shoulder: A Systematic Review and Meta-
Analysis. Silberstein M, editor. Evidence-Based
Complementary and Alternative Medicine. 2020 Sep;
2020:9790470.
การฝงั เขม็ ไดผ้ ลดีในเร่ืองอาการปวด(VAS pain score) การใช้
ฟังก์ชันของแขน (The Constant-Murley score) และพิสยั ของ
ขอ้ (Shoulder ROM ; Flexion)
จดุ ทใ่ี ช้มากทส่ี ดุ คือ Jianyu-LI15 และ Jianliao-TB14
จดุ อนื่ ๆทม่ี ใี ช้: Jugu-LI16, Binao-LI14, Quchi-LI11, Hegu-LI4,
Sanjian-LI3, Waiguan-TB5, Jianwaishu-SI14, Bingfeng-SI12,
Tianzong-SI11, Naoshu-SI10, Jianzhen-SI9, Fengchi-GB20,
Jianjing-GB21, Yanglingquan-GB34, Tiaokou-ST38,
Chengshan-BL57, Shenting-GV24, Jingming-BL1, Yuji
(LU10), Zhongzhu (TB3), Houxi (SI3), Yingxiang (LI20),
Sizhukong (TH23), Tinggong (SI19).

131

ปวดประจำเดือน (Dysmenorrhea)

อาการ
ปวดท้องกอ่ น ระหวา่ ง หลงั มีประจำเดอื น อาจร้าวไปเอว ตน้ ขา

ก้นกบ ร่วมกบั คล่นื ไส้ อาเจียน ปวดหัว ถา่ ยท้อง หากกระทบต่อการใช้
ชีวิตประจำวันตอ้ งทำการรักษา หากไม่มโี รคแทรกซอ้ นการฝังเข็มจะให้
ผลการรกั ษาดี แต่หากมโี รคแทรกซอ้ นตอ้ งรักษาโรคแทรกซ้อนก่อน
สาเหตุ กลไกการเกดิ โรค และการเปย้ี นเจิ้ง

>>>อาการแกร่ง<<<
- ปวดกอ่ น หรือระหวา่ งมปี ระจำเดือน จนถึง 2-3 วนั หลงั ประจำเดอื น
- ปวดรุนแรงไมใ่ หก้ ดนวด
- เลือดสีแดงเข้ม แดงคลำ้ หรือมลี มิ่ เลือด ล่มิ เลือดหลุดออกจะปวดลดลง
สาเหตุ
1.ช่ีตบั ติดขัด เลือดค่ัง
อาการ
- ตึงเจบ็ เตา้ นมก่อนมปี ระจำเดือน
อาการแสดง
- ล้ินมจี ำ้ เลือด หรือสีม่วง ชีพจร ตึง ฝืด

132

2.เสย่ี ช่คี วามเย็นกระทบ
อาการ
- ปวดแบบเยน็ ๆ ประคบร้อนทุเลา
- ประจำเดอื นมาน้อย เลือดสีคล้ำ มีล่ิมเลือด
อาการแสดง
- ลิ้นมฝี ้าขาวเหนียว ชพี จร จม แนน่

>>>อาการพรอ่ ง<<<
- ปวดระหว่าง หรอื หลงั ประจำเดอื น เพราะหลงั ประจำเดอื นช่แี ละเลอื ดจะ
ย่งิ พร่องลง
- ปวดเบาๆ ชอบกดนวด
- ปวดมากขน้ึ เมอ่ื ออกแรง
- ประจำเดอื นสีซีด ปริมาณน้อย
สาเหตุ
1.ชี่และเลอื ดพร่อง
อาการ
- หน้าซีดขาว เหลือง ออ่ นเพลยี ไมม่ ีแรง เวยี นหวั ใจส่ัน

133

อาการแสดง
- ลนิ้ ซดี ลนิ้ อว้ นมรี อยฟนั ชพี จร เล็ก ไมม่ ีแรง
2. ตบั ไตพรอ่ ง
อาการ
- เม่ือยเอว เขา่ อ่อน เวียนหวั หูออ้ื
อาการแสดง
- ลน้ิ แดง ฝ้านอ้ ย ชีพจรเล็ก
การรักษาดว้ ยวิธีฝังเข็ม

>>>อาการแกรง่ <<<
หลกั การ : กระตนุ้ การไหลเวียนช่ี สลายความเย็น ทะลวงเสน้ ลมปราณ
คำแนะนำ : ฝังกอ่ นระดมู า 1 สปั ดาห์ วันละ 1 คร้งั จนถึงวนั ที่ 2 ของ
ประจำเดือน
จุดหลกั
- จงจี๋ (CV3) —> จุดเฉพาะที่ ปรบั สมดลุ สลายความเย็น : แทงตรง 1-1.5
ชนุ่ ( ควรใหป้ สั สาวะกอ่ นทกุ ครง้ั )
- ซานอนิ เจยี ว (SP6) —> ทะลวงเส้นลมปราณ ลดปวด ใชใ้ นโรคสตรี : แทง
ตรง 1-1.5 ช่นุ

134

- ซ่อื เหลียว (BL32) --> จดุ ประสบการณ์ สลายเลอื ดคั่ง ลดเสยี่ ช่ีเยน็ : แทง
ตรง 1-1.5 ชนุ่

จุดเสรมิ ตามอาการ

- กุยหลาย (ST29) --> ลดเสีย่ ชเ่ี ยน็ : แทงตรง 1-1.5 ชนุ่

- ไท่ชง (LR3) --> ระบายช่ตี ับ : แทงตรง 0.5-1 ชุน่

- ปวดทอ้ งน้อย ตึงในทอ้ ง --> เทียนซู (ST25) : แทงตรง 1-1.5 ชนุ่ , จู๋ซานห
ล่ี (ST36) : แทงตรง 1-2 ชุ่น

, กวานหยวน (CV4) : แทงตรง 1-1.5 ชุน่ , ชีห่ ่าย (CV6) --> แทงตรง 0.5-
1.2 ชุ่น (ลดอาการดสี ุด)

- เจ็บชายโครง (เฉพาะชต่ี บั ตดิ ขดั ) --> จือโกว (TE6) : แทงตรง 0.5-1.2 ชุ่น
, หยางหลงิ เฉวียน (GB34) : แทงตรง 1-1.5 ชุน่ , กวงหมิง (GB37) : แทงตรง
1-1.5 ช่นุ

135

ภาพแสดงจุดฝังเข็มของอาการแกร่ง
จุดหลัก

136

จุดเสริมตามอาการ

137

138

>>>อาการพร่อง<<<
หลกั การ: ปรบั สมดุลชี่ บำรงุ ชแี่ ละเลือด บำรงุ เสน้ ชง-เร่นิ
คำแนะนำ : ฝังวันละคร้ังตั้งแตป่ ระจำเดอื นมา จนหลังประจำเดอื นหมด 1
สัปดาห์
จุดหลัก
- ซานอินเจยี ว (SP6) —>ทะลวงเส้นลมปราณ ลดปวด ใชใ้ นโรคสตรี : แทง
ตรง 1-1.5 ชนุ่
- จซู๋ านหลี่ (ST36) —> จดุ บำรุงช่ี เลอื ด : แทงตรง 1-2 ชนุ่
-ชี่หา่ ย (CV6) —>บำรุงเส้นชง-เรนิ่ : แทงตรง 0.5-1.2 ชนุ่

139

จดุ เสริมอาการ
- เสรมิ บำรุงชเี่ ลอื ด —> ผซี ู (BL20) : แทงเฉียงเขา้ หาแนวก่ึงกลาง 0.5-0.8
ชนุ่ , เว่ยซู (BL21) ; แทงเฉียง 0.5-0.8 ช่นุ
- บำรุงตบั ไต —>กานซู (BL18) : แทงเฉยี งเข้าหาแนวกึ่งกลาง 0.5-0.8 ชนุ่
, เซนิ่ ซู (BL23) : แทงตรง 0.5-1 ชุ่น , ไทซ่ ี (KI3) : แทงตรง 0.5-1 ช่นุ
- เวยี นหัว เสียงในหู —> เสวยี นจง (GB39) : แทงตรง 1-1.5 ชนุ่ , ป่ายฮ่ยุ
(GV20) : แทรงราบ 0.5-0.8 ชนุ่

ภาพแสดงจดุ ฝงั เข็มของอาการพร่อง (ท่ไี มซ่ ำ้ กับจุดฝังเขม็ ของอาการ
แกร่ง)

140

141

142

โรคปวดประสาทไซแอติกา ( Sciatica Pain )

จดั อยูใ่ นกลมุ่ Bi syndrome ซ่ึงเกิดจากชีป่ อดและเลอื ดตดิ ขัด
เพราะมเี สยี ชี่ มากระทบ ถ้าเป็นในกล่มุ ผสู้ ุงอายมุ ักเกดิ จากภาวะตบั ไต
พรอ่ งร่วมดว้ ย ทำใหร้ บั เสียชภี่ ายนอกได้ง่าย มอี าการปวดเอว ก้น สะโพก
รุนแรง ร้าวเหมอื นไฟช๊อตตามแนวเสน้ ประสาท

ตำแหน่งโรค ตำแหน่งปวด ลกั ษณะปวด

เส้นเทา้ ไทห่ ยางกระเพาะปสั สาวะ ปวดรา้ วลง ปวดแผ่เป็นรัศมี
ด้านหลังขา

เส้นเท้าเซ่าหยางถงุ น้ำดี ปวดรา้ วลงดา้ น ปวดแบบไฟช๊อต
lateralของขา

หมอนรองกระดกู เคล่อื น ปวดเอวร้าวไป ปวดแสบรอ้ นตึงๆ
Piriformis Syndrome สะโพก หนักๆ

143

การแบง่ กลมุ่ อาการ/เป้ยี นเจิง้

กลุ่มอาการแกรง่ Acute / Severe ปวด ไมช่ อบให้กด
เสียชเี่ ย็น-ชน้ื อย่กู ับที่ นวด

เลอื ดคั่ง(หมอนรองเคลือ่ น) เสยี ชเี่ ยน็ : ปวดแบบเยน็ ลน้ิ ซดี ฝ้าขาว
กลมุ่ อาการพรอ่ ง ทเี่ อวขวาถูกความร้อน ชพี จรจมลกึ
ฝา้ ล้ินขาวเหนียว
ช่ีเลือดพร่อง แลว้ ทุเลา ชพี จรจมลื่น
ความชื้น: รสู้ ึกปวด
หนักๆขาขา้ งทถี่ ูก ลนิ้ ม่วงคล้ำ
ชีพจรฝืด
ความชน้ื
ปวดแบบเข็มแทงรุนแรง ชอบใหก้ ดนวด
กำเรบิ กลางคืน อาจมี
ลิ้นซดี ชพี จรเลก็
ประวตั ิ trauma จม
คอ่ ยๆปวด ไม่รนุ แรง

พอรำคาญ
อาจเกดิ จากตบั ไตพรอ่ ง

รุนแรงกลางคืน

144

จดุ ฝังเขม็ รกั ษา

จดุ หลกั HuaTou JiaJi (Ex B2 ) 3 ตำแหนง่ คือ ตำแหนง่ พยาธิสภาพ ( L4 – L5 , L5 – S1 )
เหนือตำแหน่งพยาธสิ ภาพ ใตต้ ำแหนง่ พยาธิสภาพ ปักปลายเขม็ เฉยี งเขา้ หาแนวกลางกระดูกสนั หลงั หา่ ง 0.5
ชุ่น

145

คาแนะนา
o ถา้ มีเสียชคี่ วามเย็นมากระทบ อาจรมยาที่ จุด MingMen จุด YaoYangGuan ได้
o ถ้าอาการเฉียบพลนั ควรฝังเขม็ อยา่ งน้อยสัปดาหล์ ะ 1 – 2 ครงั้
o ถ้าอาการเรื้อรงั ควรฝงั เข็มอยา่ งนอ้ ยเดือนละ 1 – 2 ครัง้

146

ใบหน้าอมั พาต (Facial Palsy)

แพทยแ์ ผนปจั จุบัน : Bell’s palsy (LMN facial palsy) , Stroke (UMN
facial palsy)

แพทยแ์ ผนจีน : เกดิ จากเส้นลมปราณพร่อม แลว้ มลั มเย็นหรือลมรอ้ นพัดเขา้
สู่เส้นหยางหมงิ หรอื เซ่าหยาง ทำใหล้ มปราณอดุ ติดคง่ั ไมไ่ ปหลอ่ เลีย้ งเสน้ เอน็
และกลา้ มเนอื้

อาการ

- มักเกิดข้ึนเฉยี บพลนั หลังตน่ื นอน ใบหน้าดา้ นใดด้านหนึง่ หนาชา ขยบั ไมไ่ ด้
ปากเบี้ยว ตาหลบั ไมล่ ง ผู้ป่วยบางรายปวดหลังหู/ใตห้ ูกอ่ น 2-3วนั

147

สาเหตุกลไกการเกิดโรค

กลมุ่ ลักษณะ อาการ อาการแสดง
อาการ
เสียชีล่ ม มักโจมตีคนหยางพรอ่ ง กลัวลม, กลวั ความเยน็ ลิ้นซดี ฝา้ ขาวบาง
เย็น ช่วงอากาศเยน็ ชพี จรลอย
Ex. นอนเปิดแอร์ เป่าหน้า
เสียชลี่ ม ดา้ นเดียว ไขส้ งู เจบ็ คอ ปากแห้ง ลน้ิ แดง ฝ้าขาวเหลือง
รอ้ น มกั โจมตีคนยินพรอ่ ง
อาจมาจากโรคอักเสบ Tonsillitis, บาง
เช่น ฟนั -เหงือกอักเสบ
Gingivitis, ชีพจรลอยเร็ว

ขา้ งหูบวมอักเสบ

เลือดและ คนระบบ GI ไมค่ อ่ ยดี เจบ็ กระดกู โหนกควิ้ ลน้ิ ซดี ฝา้ หลดุ ลอก
ชพ่ี รอ่ ง
จมกู (คล้ายแผนที)่

(โซนหยางหมิง) ชีพจรเลก็ ไม่มแี รง

การรกั ษา
หลักการ : ขบั ไลเ่ สยี ช่ี ทะลวงเอ็นและเส้นลมปราณ ปรบั สมดุลเสน้ จงิ จิน

148

1. การฝังเขม็

จดุ ฝังเขม็ ตำแหนง่ การรกั ษา

จุดเฉพาะ Cuanzhu (BL 2) รอ่ งบุม๋ ของขอบกระดกู เบา้ ตาดา้ น

หวั คิว้ (supraorbital notch)

Yuyao (EX-HN 4) กึ่งกลางคว้ิ ตรงกับรมู า่ นตาใน

แนวด่ิง

Sìbaí (ST 2) ตรงกบั infraorbital foramen

Yángbái (GB 14) เหนือค้ิว 1 ช่นุ ตรงกับรมู า่ นตาใน จุดน้อี ยบู่ ริเวณ

แนวดิง่ หนา้ ผากถอื เปน็ ห

ยาง มสี รรพคณุ

ช่วยให้ตาสว่าง

จุด local Dìcang (ST 4) Dìcāng : ตรงจดุ ตัดของเส้นทล่ี าก จดุ local ใน

Jiáche (ST 6) จากมมุ ปากตามแนวระนาบกับเสน้ ท่ี ทศิ ทางดึง

ลากจากรมู า่ นตา ในแนวดิง่ หา่ งจาก กลา้ มเนอื้ กลบั

มมุ ปากเท่ากับ 0.4 ชนุ่

Jiáchē : จดุ นนู ทส่ี ุดของกล้ามเนอื้

masseter เวลาขบกราม

Rénzhong(GV 26) ตรงจุดแบง่ ระหว่าง 1/3 บนกบั 2/3

ล่างของร่องใตจ้ มูก

Yíngxiang (LI 20) ตรงร่องแกม้ ระดบั เดียวกับกงึ่ กลาง

ปกี จมกู

149

จุดไกล Yìfeng (TE 17) ตรงรอ่ งระหวา่ งมมุ ขากรรไกรล่างกบั ขับไลล่ ม ความ
จดุ เสริม
กกหู อยรู่ ะดับเดียวกับติ่งหู เยน็

Hégǔ (LI 4) บรเิ วณหลงั มอื อยูก่ ง่ึ กลางกระดูกฝ่า ขบั เสยี ช่ีออกจาก

มือท่ี 2 ดา้ น radial ตรงเนิน ร่างกาย

กล้ามเนอื้

Kun̄ lún (BL 60) ตรงจุดกงึ่ กลางระหว่างยอดตาต่มุ

นอกกับขอบในของเอ็นร้อยหวาย

Fēngchí (GB 20) ตรงแอ่งระหว่างมุมบนของกลา้ มเน้ือ ขบั ไลล่ ม ความ

sternocleidomastoid กบั เย็น

trapeziusระดบั เดยี วกับ เฟงิ ฝู่ (GV

16)

Quc̄ hí (LI 11) บริเวณศอก อย่ตู รงจดุ กึง่ กลาง ระบายความร้อน

ระหวา่ งฉ่ือเจอ๋ (LU 5) กับ lateral

epicondyle ของกระดูก ตน้ แขน

Zúsānlǐ (ST 36) + Zúsan̄ lǐ: ใต้ตปู๋ ๋ี (ST 35) 3 ชนุ่ อยู่ บำรุงชเี่ ลือด

Sānyin̄ jiāo (SP 6) ดา้ นนอกตอ่ สันกระดกู แขง้ เทา่ กับ

ความกวา้ งน้ิวกลางทาบ

San̄ yin̄ jiāo : เหนือยอดตาตมุ่ ใน 3

ชุ่น ชดิ ขอบหลังของกระดูกแข้ง

Dàzhuī (GV 14) Dàzhui:̄ ใตป้ ุ่มกระดกู ต้นคอที่ 7 บำรงุ หลังการ

Zúsan̄ lǐ (ST 36) Píshu:̄ ใต้ปุม่ กระดกู สันหลังอกที่ 11 รกั ษา

Píshū (BL 20) ห่างออกไปตามแนวระนาบ 1.5 ชุ่น บำรุงชี่
Bǎihuì (GV 20) บำรงุ หยาง