รัตนะแห่งปัญญา2

รตั นะแห่งปั ญญา

นักประพันธไ์ ทย

อันความม่ังมเี งนิ ทองนั้น
ย่อมจะเกดิ คุณประโยชนแ์ ก่มนุษยไ์ ด้
เป็ นอเนกประการถ้ารู้จกั ใช้
แต่ถา้ คนไม่รู้จกั ใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์
กเ็ ป็ นโทษแก่ผู้ใช้อย่างอนันต์
นับแต่ไม่ได้ใช้ความสามารถ
อันมปี ระจาตวั มนุษยอ์ ยทู่ กุ คน
จนกระท่งั ถงึ ทาลายชวี ติ มนุษย์
ผู้นั้นในทส่ี ุด

น.ประภาสถติ

จะไว้ใจอะไรตามใจเถดิ
แต่อย่าเกดิ ไว้ใจในส่ิงหา้
หน่ึงอย่าไว้ใจทะเลทกุ เวลา
สองสัตวเ์ ขยี้ วเลบ็ งาอย่าวางใจ
สามผู้ถอื อาวุธสุดจกั ร้าย
สผ่ี ู้หญิงทงั้ หลายอย่ากรายใกล้
หา้ มหากษัตริยท์ รงฉัตรชัย
ถา้ แม้ใครประมาทอาจตายเอย

น.ม.ส.

ชีวติ ของคนเราสั้น และมเี ขตจากัด
เราไมค่ วรจะปล่อยใหเ้ วลาของเรา
ล่วงไปโดยเปล่าประโยชนเ์ ลย
คนเกยี จคร้านไม่ผิดอะไรกับคนตายทย่ี งั ลืมตาอยู่
หรือคนทน่ี อนอยใู่ นหลุมฝังศพเทา่ ใดนัก
การดารงชวี ิตของคนเรา
มไิ ด้มคี วามหมายแต่เพยี งการมลี มหายใจ
การกนิ และนอนเทา่ นั้น จาเป็ นเช่นทไี่ ดก้ ล่าวว่า
คนเราตอ้ งทางานดว้ ย เพอื่ ตนเพอื่ ครอบครัว
เพอื่ ประชาชาตแิ ละประเทศชาติ

พ.เนตรรังสี

การสร้างอนาคต
กเ็ หมอื นการปี นขนึ้ ภเู ขาสูง
ถ้าเรารีบร้อนมากเกินไป
กจ็ ะเหนื่อยเร็วและอาจจะพลัดตกลงมา
การสร้างอนาคตอย่างโลดโผน
อยา่ งเสย่ี งโชค อย่างใจเร็วด่วนได้
อาจจะประสบโชคดใี หส้ ร้างขนึ้ ได้
โดยรวดเร็วแต่ก็จะเป็ นอนาคต
ทไ่ี ม่เทยี่ งแทแ้ น่นอน
คนทก่ี ระโดดขนึ้ สู่ทสี่ ูงรวดเร็ว
ก็อาจจะตกลงมารวดเร็วได้เหมือนกัน

หลวงวิจติ รวาทการ

มนุษยเ์ ราเมอ่ื มช่ี วี ติ อยู่
มคี ่าสูงกว่าสง่ิ ใดๆ ในโลก
มนุษยเ์ ป็ นสัตวโ์ ลกทป่ี ระเสริฐ
แตเ่ มอ่ื ตายไปแล้วซากของมนุษย์
กม็ คี ่าเทา่ กับซากสัตวห์ รือกง่ิ ไม้แหง้

หญ้าแหง้ ไม่ต่างกนั เลย

เตมิ รัตนางกูร

ร่างกายของคนเรา
เป็ นเสมือนเพยี งกระดาษซบั
ทซ่ี มึ ซับรับคาส่ังจากดวงจติ
ถ้าความคดิ บอกวา่ ทกุ ข์
สังขารภายนอกกร็ ่วงโรยไป
นัยนต์ าทแ่ี จม่ ใสจะหม่นหมอง
ผิวพรรณทผี่ ่องใสจะซูบซดี
ผมทด่ี าสนิทจะเริ่มหงอก
กริ ิยาอาการทเี่ คยกระปรีก้ ระเปร่า
จะเงอ่ื งหงอย ถ้าความคดิ บอกว่าสุข
สรรพส่งิ ต่าง ๆ เหล่านีก้ จ็ ะเปลีย่ นไป
ในลักษณะตรงกันขา้ ม

ม.ชูพนิ ิจ

เงนิ ซอื้ อาหารได้ ซอื้ เคร่ืองนุ่งหม่ ได้
ซอื้ เครื่องใช้สอยตา่ ง ๆ ได้
ซอื้ ชอื่ เสยี งกไ็ ด้ ซอื้ อานาจกไ็ ด้
ซอื้ ความนิยมนับถอื ของคนอน่ื กไ็ ด้
ซอื้ ความงามกไ็ ด้ ซอื้ ความฉลาดกไ็ ด.้ ......
คนทไี่ ม่มคี วามดอี ะไรเลย ถ้ามเี งนิ กม็ คี นนับถอื .....
ตราบใดทม่ี นุษยย์ ังเป็ นนายของเงนิ อยู่
ตราบนั้น มนุษยก์ เ็ ป็ นสุขอยู่ได้
แตข่ ณะใดทเ่ี งนิ กลับเป็ นนายมนุษย์
ตราบนั้นมนุษยจ์ ะตอ้ งเส่ือมโทรมทงั้ กาลังกาย

กาลังใจ และศลี ธรรม

หลวงวจิ ติ รวาทการ

ถา้ โลกไม่มคี นเลย
โลกนีก้ ไ็ ม่มอี ะไรทนี่ ่าทง่ึ
แต่เมอ่ื โลกเป็ นทอ่ี าศัยของคน
คนจงึ บนั ดาลโลก
โลกของเราทุกวันนี้
จงึ เตม็ ไปด้วยความมหศั จรรย์
พร่ังพร้อมไปด้วยสวรรคแ์ ละนรก
ดาดาษไปดว้ ยธรรมดา
และธรรมชาตอิ ันตระกาน
จนสุดพรรณนาใหถ้ กู ถ้วนจบสิน้ ได้

เวทางค์

ฉันพงึ่ ทราบว่ารักทแี่ ทน้ ั้น
คอื การเสียสละไม่เหน็ แก่ตัว
ไม่ตน่ื เตน้ ขาดสติ ไม่ตามใจตวั เอง
รักทแี่ ทอ้ ยใู่ นหวั ใจ
ไม่ใช่อยทู่ กี่ ารจบั ต้อง
เราอาจจะอยู่หา่ งกันคนละมุมโลก
แต่เราอาจรักกนั ได้
และมีความสุขเพราะความรักของเรา

สด กูรมะโรหติ

ขอจงหม่ัน หม่ัน หม่ันท่วั กันเถดิ
คงจกั เกิด เศรษฐี ทวหี ลาม
อุปถมั ภ์ บ้านเมือง ใหเ้ รืองนาม
ประสบความ ไพบลู ย์ พนู สราญ
คนมีทรัพย์ แกเ่ ฒา่ กเ็ บาจติ
ทรัพยเ์ ปลอื้ งปลิด ทกุ ขค์ ลาย หลายสถาน
เช่นฟันหกั ใส่ใหม่ พอใช้การ
เมอื่ อยากอ่าน หนังสอื ซอื้ แว่นตา
เดนิ ไปไหน ใช้รถ หมดลาบาก
ถงึ โรคมาก หาหมอ พอรักษา
ทงั้ หลานลูก ผูกใจ เวยี นไปมา
คงหลับตา นอนตาย สบายเอย

พระยาอุปกติ ศลิ ปะสาร

อันปวงกรรมทาไว้แต่ปางหลัง
เป็ นพชื ยงั ปางนีใ้ หม้ ผี ล

หว่านพชื ดผี ลดมี ีแก่ตน
หว่านพชื ช่ัวกลั้วผลทข่ี ้นแค้น
ความจริงข้อนีม้ มี าแล้ว
ไม่คลาดแคล้วเป็ นอน่ื ทุกหมน่ื แสน
จะเปลย่ี นช่ัวใหด้ มี มี าแทน
ถงึ แม้นแมนแม่นไม่เปลี่ยนไดเ้ อย

น.ม.ส.

นิยายภารตะ

“วกิ รมจริต”
ตุก๊ ตา 32 ตวั

มหาพฤกษาใหร้ ่มเงาแก่ผู้อน่ื
แต่ตวั ของมันเอง
ต้องทนตอ่ แสงแดดอนั แผดกล้า
แลตน้ ไม้นั้น ย่อมผลติ ผลเป็ นปกติ
แตห่ าใช่เพอื่ ประโยชนข์ องตนเองไม่
แทจ้ ริงกเ็ พอ่ื ผู้อนื่ ทงั้ นั้น

สังสาระนีค้ อื ความเส่ือมโดยแท้
ไม่มใี ครรู้หรอกว่าอะไรจะเกดิ ขนึ้
แก่ใครและเมอ่ื ใด
ดว้ ยเหตุนี้ ทรัพยส์ นิ ความม่ังค่ัง
จะมปี ระโยชนอ์ ะไร
เว้นเสยี แต่ว่าเขาจะใช้มันใหส้ มค่า
หรือบริจาคใหแ้ ก่ผู้อน่ื
ทต่ี ้องการความช่วยเหลอื เทา่ นั้น
ผู้มที รัพยแ์ ตม่ ไิ ดบ้ ริจาคใหแ้ ก่ผู้อนื่
ยอ่ มไดช้ อ่ื ว่ามที รัพยแ์ ตไ่ ร้ประโยชนโ์ ดยแท้

ผู้ใดมที รัพย์ เขากค็ วรมใี จยนิ ดี
และใช้จ่ายมันไป
อย่าใหท้ รัพยน์ ั้นต้องไร้ค่าเปล่าเลย
จงดเู ยย่ี งฝูงผึง้ เถดิ
มันตงั้ หน้าตงั้ ตาสะสมนา้ หวานไว้ในรัง
แทบล้มประดาตาย
แตค่ นอน่ื แท้ ๆ
กลับเอานา้ ผึง้ ไปกนิ สบายใจ

เมอ่ื สละทรัพยใ์ หก้ ับผู้สมควรจะไดร้ ับ
ยอ่ มไดช้ อ่ื ว่าใหผ้ ลคุ้มค่า
เหมอื นหยาดฝนทต่ี กตอ้ งเปลือกหอยทะเล
ย่อมก่อกาเนิดมุกเมด็ งามขนึ้ ฉันนั้น

เหมือนผลไทรอนั กะจ้อยร่อยนิดเดยี ว
เมอ่ื ตกลงสู่ผนื ดนิ อันมีโอชะ
ย่อมก่อกาเนิดตน้ ไทร อันแผ่กง่ิ ก้าน สาขา

กวา้ งใหญ่ไดฉ้ ันใด
การใหท้ รัพยแ์ ก่ผู้ทสี่ มควร
ย่อมมผี ลยงิ่ ใหญ่ฉันนั้น

หมู่สัตวท์ งั้ หลาย
ทด่ี ารงชวี ติ อยู่

กล็ ้วนเหน็ แก่ปากทอ้ ง
ของตวั เองเทา่ นั้น
แตช่ วี ิตของคน
จะมคี ่าแทจ้ ริงกเ็ มอ่ื
เขามชี ีวติ อยูเ่ พอื่ ผู้อน่ื

เมอื่ ไรกต็ ามทคี่ นเรานั้นสิน้ สูญทรัพย์
ญาตพิ นี่ ้อง กต็ ตี นออกหา่ ง
คนเหล่านั้น จะนับญาติ
เมอ่ื เรามฐี านะเทา่ นั้น
พอสนิ้ ทรัพย์
พวกกาฝากทงั้ หลาย กห็ ลบลหี้ ายไป
เพอ่ื น ๆ กเ็ มนิ หมาง ป่ วยการจะกล่าวไปใย
แม้แตภ่ รรยาของตนเอง
กพ็ ลอยกระดา้ งกระเดอ่ื งไปดว้ ย
เมอ่ื เราไม่มที รัพย์

สังขาร ร่างกายนี้
ดารงอยูเ่ พยี งช่ัวกาลอันสั้น
ทรัพยส์ มบตั เิ ล่า กห็ าความย่งั ยนื ไม่ได้
และมฤตยูกย็ ่างกรายเข้ามาทกุ ที
เมอื่ พจิ ารณาดงั นีแ้ ล้ว
จงเร่งส่ังสมความดเี ถดิ

บุคคลเป็ นทุกข์
เพราะเหน็ ผู้อน่ื ตกทุกข์
และบุคคลผู้เป็ นสุข
เพราะเหน็ ผู้อน่ื มคี วามสุข
เขาคอื ผู้ทเ่ี ข้าถงึ แก่นแท้

ของพระศาสนา

ใครกต็ ามทมี่ ไิ ดแ้ สวงหาสัจธรรม
อันหาความเสื่อมมไิ ด้
มาเป็ นเคร่ืองดารงร่างกาย
อันเส่ือมสลายของตนนี้
มิไดม้ ีสตพิ จิ ารณาวา่ ร่างกายนี้
หาความย่ังยนื มไิ ด้
ยอ่ มเสื่อมสลายไป
ไม่โอกาสใดกโ็ อกาสหน่ึง
บุคคลดังกล่าว
ยอ่ มเป็ นคนโงท่ นี่ ่าสงสาร

ถ้าหากร่างกายของคนเรา
มไิ ดด้ ารงอยู่
เพอ่ื การรับใช้สัตวโ์ ลกทงั้ หลาย
ไดโ้ ปรดพจิ ารณาดเู ถดิ
จะมีประโยชนอ์ ะไร
ทเี่ ราจะมาอาทรตอ่ มันทกุ วันคนื

บุคคล
ผู้มคี วามปรารถนาอันสูงสุด
ทจี่ ะช่วยคนทกุ คนในโลก
ย่อมไดร้ ับผลบุญอันสูงสุด
และสถานภาพอนั สูงสุด
ยง่ิ กว่าผู้บาเพญ็ บุญ
อยา่ งอน่ื ๆ ทงั้ หมด

ร่างกายนี้
จะดารงอยกู่ ไ็ ม่นาน
ทรัพยศ์ ฤงคาร
กไ็ มจ่ รี ังตลอดไป
ความตายกย็ อ่ มเกดิ ขนึ้ ได้
โดยไมค่ าดฝัน
ฉะนั้น

ขอใหเ้ ร่งสะสมบุญกุศลไว้เถดิ

ความม่ังค่ัง เหมอื นฝ่ ุนละอองทเ่ี ทา้
วัยเยาวเ์ หมอื นกระแสธารทไ่ี หลเชย่ี ว
ผ่านไปไม่มวี ันทจ่ี ะไหลกลับคนื มา
กจิ กรรมของมนุษยก์ ไ็ ม่มีอะไรแน่นอน
ยอ่ มคล้อยเคล่อื นผ่านไปดุจดงั หยดนา้
ชวี ติ กเ็ หมอื นฟองนา้ ในทะเล
ถา้ บุคคลไม่สร้างบุญกุศล

ดว้ ยจติ อันเปี่ ยมไปดว้ ยศรัทธา
ไฉนจะไขประตูสวรรคไ์ ดเ้ ล่า
เมอื่ ร่างกายนีค้ ดค้อมลงดว้ ยชราภาพ
กจ็ ะมีแตค่ วามโศกเศร้า ระทดใจ

เกาะกนิ อยู่ร่าไป และจะตอ้ งถกู เผาไหม้

ดว้ ยไฟแหง่ ความทกุ ขท์ รมานไม่มวี ันทส่ี ิน้ สุด

ภควทั คีตา
บทเพลงแหง่ ชวี ิต

ชวี ติ คนเรานั้น
ก่อนก่อเกดิ เรากไ็ มท่ ราบ
ว่ามนั มาอยา่ งไร
ครั้นหลังจากตายไปแล้ว
เรากไ็ ม่อาจคาดรู้ว่ามันจะไปอย่างไร
มเี พยี งปัจจุบนั ของชวี ติ เทา่ นั้น
ทเี่ ราพอจะรู้และเหน็ ตามมันได้

ไม่เสยี ใจกับสง่ิ ทสี่ ูญเสยี ไป
กบั ไม่ดใี จในสงิ่ ทไี่ ดม้ า
หลักปฏบิ ตั เิ พยี งเลก็ น้อยนี้
หากใครสามารถกระทาตามได้
เขายอ่ มสามารถพาตนเอง
ข้ามมหนั ตภยั แหง่ ชวี ิต
อนั ใหญ่หลวงได้

จงรีบขวนขวาย
ทาความดเี ถดิ
การทาความดี
ย่อมประเสรฐิ
กว่าการหายใจทงิ้ เปล่าๆ
โดยไม่ไดท้ าส่ิง
อนั เป็ นคุณประโยชน์
แก่ตนและคนอน่ื

ร่างกายของคนเราเมอ่ื วันเวลาล่วงผ่าน
ยอ่ มทรุดโทรมชารุด
ถงึ เวลานั้นแล้ว
แม้อยากจะกระทาความดี
กย็ ากทจี่ ะทาได้ดังใจนึก
ทกุ ชวี ติ ในโลกถกู ลิขติ
ใหเ้ ดนิ ไปตามแรงบนั ดาลของกรรม
แต่การกระทา
ทม่ี ุ่งความหลุดพน้ จากหว้ งกรรม
ไม่จัดเป็ นกรรม
เพราะฉะนั้นเมอ่ื จะกระทากรรม
ขอจงอุทศิ การกระทานั้น
เพอื่ ความหลุดพน้ เถดิ

โลกเรานีน้ ับวัน
กม็ ีแตจ่ ะหมุนไปข้างหน้า
ผู้ใดจมชวี ติ ตนเอง
ไว้กับกระแสโลกยี สุข
ไมก่ ้าวไปขา้ งหน้า
พร้อมกบั การเปลย่ี นแปรของวันคนื
ชีวติ ของคนผู้นั้น
นับว่าสูญเปล่าปราศจากแกน่ สารแท้

คนโงเ่ มอ่ื กระทากรรม
ยอ่ มยดึ ม่ันในการกระทานั้น

ส่วนผู้รู้กระทากรรมแล้ว
หาไดย้ ดึ ตดิ ในการกระทานั้นไม่

ปราชญท์ ากรรม
เพอื่ ช่วยเหลอื เพอ่ื นมนุษย์
ไม่ไดก้ ระทาเพอื่ ตนเอง

สิ่งทกี่ ระตุ้นใหค้ นกระทาความช่ัว
คือความกระหายอยาก
อันจะแปรเป็ นความเคยี ดแค้น
เมอื่ ไม่ได้สมอยากในทนั ที
สิ่งนีน้ ่ีเองทเี่ ป็ นศัตรูของความดี
ควนั บดบังความโชตชิ ่วงของเปลวไฟ
ฝ่ ุนธุลีบดบงั ความสดใจของกระจก
รกหมุ้ หอ่ ทารกเอาไว้ดว้ ยอาการฉันใด
ความกระหายอยาก
ยอ่ มหมุ้ หอ่ จติ ใจใหเ้ ศร้าหมองมดื มัว
ด้วยอาการดงั ของสามอย่าง
ทก่ี ล่าวมาฉันนั้น

ผู้ใดมองเหน็ สุขทกุ ข์
ของเพอื่ นร่วมแผ่นดนิ

เสมอด้วยสุขทกุ ขข์ องตน
ผู้นั้นนับว่าเป็ นคนประเสรฐิ
หาไดย้ ากยง่ิ !

มพี ลังลกึ ลับชนิดหน่ึง
เป็ นตวั ผลกั ดนั ใหเ้ กดิ ชวี ิตใหม่
สง่ิ มชี วี ติ ทกุ อย่างในจกั รวาล
ตา่ งเวยี นวา่ ยตายแล้วเกดิ
ตามแรงผลักดนั ของพลังอันนี้
พลังทว่ี ่านีเ้ รียกว่ากรรม

เมอื่ จติ ใจถกู บว่ ง
คอื ความกระหายอยาก
รัดรึงเช่นนั้น
เขาย่อมพยายามทกุ วถิ ที าง
ทจ่ี ะสะสมทรัพย์
สาหรับเอาไว้ซอื้ กามสุข
โดยไมก่ ระดากอาย
ว่าการกอบโกยนั้น
จะเป็ นความยุตธิ รรมอย่างไร

หลักชัยแหง่ ชวี ิต

ราชนีติ ธรรมนีติ

ไม่พงึ ดหู มนิ่ วชิ าความรู้
หรือศิลปวทิ ยาวา่ น้อย
วชิ าความรู้หรือศลิ ปะวทิ ยา
แมอ้ ยา่ งเดยี ว
หากแตกฉาน
กส็ ามารถใช้เลยี้ งชีวติ ได้

ในวัยเดก็ ไม่แสวงหาวชิ า
ในวยั หนุ่มสาวไมแ่ สวงหาทรัพย์
ในวัยผู้ใหญ่ ไม่แสวงหาธรรม
ในวยั แก่เฒา่ จักทาอะไรได้

เพราะตงั้ ใจฟังจงึ มคี วามรู้
ความรู้ ก่อใหเ้ กดิ ปัญญา
เพราะมปี ัญญาจงึ รู้เหตุผล
การรู้เหตุผลทาใหค้ นมคี วามสุข

โคกบั คนตา่ งกม็ ีการกิน
การเสพเมถนุ
และการนอน เช่นเดยี วกัน
แตว่ ชิ าความรู้เทา่ นั้น
ทที่ าใหค้ นตา่ งจากสัตว์
คนทไี่ ม่มวี ชิ าความรู้
กไ็ มต่ า่ งอะไรกับโค

บุตรคนต่าศักดิ์
กอ็ าจเป็ นอามาตย์
ของพระราชาได้
บุตรคนโง่ กอ็ าจเป็ นบณั ฑติ ได้
บุตรคนจน กอ็ าจเป็ นเศรษฐีได้
ฉะนั้น จงอยา่ ดหู มนิ่ คน

ช่องหม้อตหี ม้อ
มใิ ช่มุ่งใหห้ มอ้ แตก
แตม่ ุง่ ใหส้ วยงาม
ครูตศี ษิ ย์ มใิ ช่มุ่งผลักไส
ใหศ้ ษิ ยต์ กทกุ ขไ์ ดย้ าก
แต่มุ่งสร้างสรรค์
ใหม้ คี วามเจริญก้าวหน้า

ในโลกนีผ้ งไม้จนั ทนน์ ั้นว่าเยน็
แตย่ งั เยน็ สู้แสงจนั ทรไ์ ม่ได้
ทงั้ ผงไม้จนั ทน์ และแสงจนั ทร์
นั้นว่าเยน็ แล้ว
แต่ยงั เยน็
สู้คาสุภาษติ ของคนดไี ม่ได้

ร่มเงาของตน้ ไมย้ ่อมอานวยความสุขใหไ้ ด้
ร่มเงาของญาตยิ ่อมอานวยความสุขใหไ้ ด้
ยงิ่ กว่าร่มเงาของต้นไม้
ร่มเงาของบดิ ามารดา
ยอ่ มอานวยความสุข
ใหไ้ ด้ยง่ิ กว่าร่มเงาของญาติ
ร่มเงาของอาจารยแ์ ละพระราชา
ย่อมอานวยความสุขใหไ้ ดย้ งิ่ กว่า
ร่มเงาของบดิ ามารดา
ร่มเงาของพระพุทธเจ้า
ยอ่ มอานวยความสุขใหไ้ ด้ยงิ่ กว่า
ร่มเงาทงั้ มวล

โทษของคนอนื่
แมเ้ พยี งเล็กน้อยเทา่ เมลด็ งา
คนช่ัวกม็ องเหน็ ได้
แตโ่ ทษของตน

แมใ้ หญ่โตเทา่ ผลมะพร้าว
กลับมองไมเ่ หน็

ควรหลกี สัตวม์ ีเขา
ใหห้ า่ ง 50 ศอก
หลกี มา้ 100 ศอก
หลีก ช้างงา 1000 ศอก
แตท่ รชนคนช่ัวนั้นควรหลกี หนี
โดยยอมทงิ้ ถน่ิ ทอ่ี ยู่

นักดนตรี
เวน้ ดดี ซ้อม 5 วนั กล็ ืมเลอื น
นักแม่นธนู
เว้นฝึ กซ้อม 7 วัน กไ็ ม่แม่นยา
ภรรยาทดี่ จี ากไปเดอื นเดยี ว
กเ็ ป็ นอน่ื
นักเรียนเว้นการเรียนกง่ึ เดอื น
กล็ มื วชิ า