รัตนะแห่งปัญญา2

ความสามัคคขี องคนทม่ี กี าลังน้อย

แตม่ ีจานวนมาก
กส็ ามารถทจี่ ะเอาชนะผู้อนื่ ได้
ดุจดงั เชอื กทฟ่ี ่ันดว้ ยหญ้า
ยอ่ มสามารถใช้ลา่ มช้างได้ ฉันนั้น

แม้มีคุณสมบตั ิ
เสมอดว้ ยพระสัพพญั ญู
แตไ่ ร้ผู้อุ้มชู ย่อมไม่รุ่งเรือง
ด่งั รัตนมณีทลี่ า้ ค่า
กย็ งั ตอ้ งอาศัย
เรอื นทองรองรับจงึ จะงาม

ดอกและผลของต้นไม้
ย่อมเจรญิ เพราะอาศยั ดนิ ดี
ฉันใด
บุญกุศล คุณงามความดี
ยอ่ มเจรญิ
เพราะการคบหาคนดี ฉันนั้น

นกทงั้ หลายย่อมละทงิ้ ตน้ ไม้
ทผ่ี ลวายแล้ว
นกกนิ ปลาย่อมละทงิ้ สระทแ่ี หง้ แล้ง
หญิงรักสนุกทงั้ หลาย
ยอ่ มละทงิ้ ชายทห่ี มดทรัพย์

อามาตยร์ าชมนตรี
ย่อมละทงิ้ ราชาทสี่ นิ้ อานาจแล้ว
ผึง้ ทงั้ หลายยอ่ มละทงิ้ ดอกไม้ทเี่ หย่ี วเฉา
สัตวท์ งั้ หลายยอ่ มละทงิ้ ป่ าทถี่ ูกไฟไหม้
ชนทงั้ ปวงย่อมรักกัน
เพราะเหน็ แก่ประโยชนท์ งั้ นั้น
ใครเล่าจะเป็ นทร่ี ักของใครจริง ๆ

ผู้เจริญแม้อยู่หา่ งไกล
จากภเู ขาทม่ี รี ัตนชาติ
ก็สามารถเลือกเอารัตนชาตไิ ปได้
ส่วนคนป่ า
แม้อยใู่ กล้ภเู ขาทมี่ รี ัตนชาติ
ก็เอารัตนชาตไิ ปไม่ได้
เหมอื นคนโงอ่ ยู่ใกล้ผู้รู้
กไ็ ม่ไดค้ วามรู้อะไร ฉันนั้น

คนช่ัวช้า
แม้ผู้รู้ทงั้ หลาย
จะพากันส่ังสอนสักเทา่ ใด
กย็ งั เป็ นคนคดโกงอยู่น่ันเอง
เช่นเดยี วกับถ่านไฟ

ถงึ จะขัดสเี ทา่ ไร
กย็ ังคงมสี ดี าอยู่น่ันเอง

ผู้นาย่อมมตี า มหี ู นับร้อย
จงึ ไดท้ ราบเร่ืองราว
อย่ตู ลอดเวลา
แม้กระนั้น
กพ็ งึ ทาเป็ นคนตาบอด

หหู นวก เสยี บา้ ง
นีเ้ ป็ นลักษณะของผู้นา

คนทที่ าบุญ
หรือทาบาปกต็ าม
พงึ ดตู น้ ไม้ใหญ่
เช่นต้นไทรเป็ นตวั อยา่ ง
ซงึ่ เกดิ จากเมลด็ พนั ธุ์
เล็กนิดเดยี ว
กลายเป็ นตน้ ไมใ้ หญ่
มผี ลมากมาย

ตน้ ไม้เมอ่ื มผี ลดก
ยอ่ มมกี งิ่ น้อมลง
ผู้มคี วามรู้
กอ็ อ่ นน้อมถอ่ มตนเช่นกัน
ไมแ้ หง้ ย่อมไม่อ่อน
มแี ตจ่ ะหกั ไป
เช่นเดยี วกบั คนโง่
ทไี่ ม่รู้จกั อ่อนน้อมถอ่ มตน

ความไม่มโี รคเป็ นลาภอยา่ งยงิ่
ความรู้จกั พอ เป็ นทรัพยอ์ ย่างยง่ิ
คนทสี่ นิทสนมไว้วางใจกัน
เป็ นญาตอิ ย่างยง่ิ

นิพพานเป็ นสุขอย่างยง่ิ

หว่านพชื ชนิดใด
ยอ่ มไดผ้ ลชนิดนั้น

ผู้ทาดยี ่อมไร้รับผลดี
และผู้ทาช่ัวยอ่ มไดร้ ับผลช่ัว
ทานเป็ นยาเสน่ห์
ความตระหน่ีเป็ นยาชัง

ทานเป็ นยา
ทาใหค้ นมเี กยี รตยิ ศชอ่ื เสยี ง
ความตระหนี่เป็ นยาทาใหค้ นไร้พวก

พระพุทธเจ้า
ผู้ทรงพระคุณอันยง่ิ ใหญ่
ตรัสไว้ว่า
กระดกู ของคนคนหน่ึง

หากเก็บรวบรวมไว้

เพยี งกัปเดยี วเทา่ นั้น

กจ็ ะกองเทา่ ภเู ขา

ผู้ชักชวนใหค้ นอน่ื ทาบุญได้ ๔ ส่วน
ผู้ทช่ี ่วยทางานได้บุญ ๓ ส่วน
ผู้ทอี่ นุโมทนา
คอื พลอยชนื่ ชมยนิ ดดี ้วยได้บุญ ๑ ส่วน

ส่วนเจา้ ของทานไดบ้ ุญเทา่ กับ
บุญทบ่ี ุคคล ๓ ประเภทได้รับรวมกัน

คนดที มี่ อี ายุยนื
เป็ นเหตุใหส้ รรพสัตว์
ได้ความสุขดว้ ย
แตค่ นช่ัวมอี ายุยนื

กลับเป็ นเหตุ
ใหส้ รรพสัตวเ์ ดอื ดร้อน

โดยไมต่ อ้ งสงสัยเลย

จงเลกิ คลุกคลกี บั คนช่ัว
จงคบหาสมาคมกับคนดี
จงทาความดที งั้ กลางวัน กลางคนื
จงนึกถงึ ความไม่เทย่ี ง
อยู่ตลอดเวลา

วนั คืนล่วงไป ๆ
ชีวติ สัตวท์ งั้ หลายในโลกนี้
กพ็ ลอยล่วงไปดว้ ย
เพราะฉะนั้น

สาธุชนจงอย่าได้ละเลย
คาสอนของพระพทุ ธเจา้

หโิ ตปเทศ

เสฐียรโกเศศ

การทางานทงั้ ปวง
สาเร็จได้ด้วยสามัคคพี ร้อมเพรียงกัน
แม้จะเป็ นเร่ืองเล็กน้อย
เส้นหญ้าคว่ันเข้าเป็ นเชอื กเกลียว
อาจจะผูกช้างสารอันเมามันได้

ทา่ นทช่ี ุ่มชน่ื ด้วยนา้ อมฤต
คือความสันโดษ
มใี จเยน็ ฉ่า กเ็ สพความสาราญได้
ส่วนผู้ละโมบแก่ทรัพย์
เทยี่ ววงิ่ กระเสอื กกระสน
แทบทกุ หวั ระแหง
จะหาความสาราญอย่างทา่ นมาจากไหน

สาหรับมนุษยใ์ นพนื้ ดนิ
อะไรเป็ นธรรม?

ความเอน็ ดตู ่อสัตว์
อะไรเป็ นความสุข?

ความปราศจากโรคาพาธ
อะไรเป็ นเสน่ห?์

ความทใี่ จบริสุทธิ์
อะไรเป็ นองคบ์ ณั ฑิต?

การรู้จกั ตัดตอน

การรู้จกั ตดั ตอน
ยอ่ มเป็ นองคบ์ ัณฑติ
เพราะเป็ นเหตุใหก้ ารพบิ ัติ
ขัดข้องทงั้ หลายลดเส่ือมหายสูญไป
ผู้ทที่ าอะไรโดยไม่รู้จกั ตัดตอน
พงึ มีความวบิ ัตทิ กุ ฝี ก้าว

ทา่ นสร้างทรัพยไ์ ว้

มันเป็ นเหตุใหไ้ ด้ความวิบัติ
เพราะมที รัพยแ์ ต่ไม่เผ่ือแผ่
กด็ ่ังถงั นา้ ทอ่ี ัดนา้ ไว้ไม่มีทางออก

กลแต่จะระเบดิ
การเผ่ือแผ่เป็ นเคร่ืองรักษาทรัพย์
ทมี่ ไี ว้มใิ หเ้ ป็ นอันตราย
เสมอื นถงั นา้
ทม่ี ที อ่ ระบายผ่อนใหไ้ หลได้

ส่ิงอันปลืม้ ใจคอื ทรัพย์ มคี ตเิ ป็ น 3 สถาน
สถานท่ี 1 เผ่ือแผ่ใหเ้ ป็ นประโยชนแ์ ก่ผู้อน่ื
สถานที่ 2 บริโภคใช้สอยใหต้ นไดส้ ุข
สถานที่ 3 สาหรับวินาศยอ่ ยยับไป
กถ็ า้ เจา้ ของไม่แบง่ ปันเฉลยี่
เผื่อเป็ นสุขแก่ใครบา้ ง
มหิ นาซา้ ตนเองกไ็ ม่ค่อยพอใช้จา่ ย
พอใหไ้ ดร้ ับความอม่ิ เอบิ สาราญไซร้
ทรัพยข์ องเขาย่อมมคี ตเิ ป็ นสถานที่ 3

มติ รใดเป็ นทเี่ จริญตาเพลิดเพลนิ ใจ
ยอมตวั เป็ นภาชนะรองรับทุกขส์ ุข
คลุกคลไี ปดว้ ยกับเพอ่ื น
มติ รนั้นหาไดย้ าก
ส่วนเกลอใดมุ่งจ้องแต่ทรัพย์
ในสมัยสมบรู ณ์
ย่อมแลหลามไปในทที่ กุ สถาน
เกลอชนิดนั้น จะกอบโกยสักเทา่ ไร
ก็ไม่ขาดจานวน
ยามวบิ ตั เิ ป็ นดงั หนิ ฝนทองไดอ้ ยา่ งดี
สาหรับทดลองความเป็ นมติ รแทห้ รือเทยี ม

เกดิ เป็ นมนุษยต์ ้องพยายาม
แสวงหาทรัพยซ์ งึ่ ยังไม่ได้
ทรัพยซ์ งึ่ ไดแ้ ล้วตอ้ งรักษาใหพ้ น้ ภยันตราย
เพม่ิ พนู ทรัพยท์ รี่ ักษาไว้นั้นโดยทางทช่ี อบ
หว่านทรัพยท์ เ่ี พม่ิ พูนไว้ลงในบุญเขต
นา้ หยดลงทลี ะหยาด ยังเตม็ หม้อได้
น่ันเป็ นอุปมาแหง่ วทิ ยาทงั้ ปวง

แหง่ ธรรม แหง่ ทรัพย์

คอ่ ยศึกษาวิชา ค่อยปฏบิ ัตธิ รรม
ค่อยส่ังสมทรัพย์ แม้ทลี ะน้อย
สง่ิ นั้นๆย่อมจะค่อยมา

ค่อยเจริญในตนจนบริบูรณ์

ในสมัยยงั ไม่ถงึ พรหมลิขติ
แม้ต้องศรตัง้ 100 เล่ม กไ็ ม่ตาย
ถงึ คราวแล้ว
เพยี งถกู คมใบหญ้าคาบาด
กด็ ารงชพี อยู่ไม่ได้

รัฐประศาสน์ ยอ่ มเหมือนกบั
หญงิ บาเรอราษฎร์
มกี ารเปลยี่ นรูปเป็ นอเนก
กล่าวคือตรงความจริง
หรือกลับอุบายบ้าง
เข้มงวดหรือผ่อนผันบ้าง
ดุร้ายหรือกรุณาบา้ ง
ตดั ผลประโยชนเ์ สีย
หรือช่วยทุนทรัพยบ์ ้าง มรี ายจา่ ยเสมอ
แต่กม็ ีแก้วแหวนเงนิ ทอง
เป็ นรายไดจ้ านวนใหญ่

การดม่ื นา้ นมแหง่ พญานาค
มแี ตเ่ พม่ิ พษิ ร้ายแรง
การว่ากล่าวตักเตอื นคนบดั ซบ
ก็ฉันเดยี วกัน
สาหรับใหม้ ันโกรธ
หาเพอื่ ความสุขสงบไม่
ผู้มคี วามคดิ กพ็ อตักเตอื นกันได้
แต่คนไม่มีความคดิ หาควรไม่เลย

อนั วา่ ทุรชน
ถงึ จะใหย้ ศบรรดาศักดสิ์ ูงเพยี งไร
ย่อมคงลงไปสู่ปรกตสิ ันดานเดมิ ของตน
ไม่ผิดกับหางสุนัขซงึ่ ถงึ จะเข้าเคร่ืองดัด
ซัดนา้ มันชโลมสักเทา่ ไรมันกไ็ ม่หายงอ

ธรรมดาว่าหางของสุนัข
แม้จะถดู ้วยนา้ มันรัดไว้ด้วยผ้าตัง้ 12 ปี
แตพ่ อแก้ออกมนั ก็กลับงอ

ตามธรรมชาตเิ ดมิ ของมนั

ในตน้ จนั ทย์ ังมอี สรพษิ
ในลุ่มนา้ ทด่ี าดาษด้วยกอบวั
ยงั มจี ระเข้
ในความสุขสมบัติ
ยังมคี นอจิ ฉาคอยรังควานอยเู่ สมอ
จะหาทส่ี ุขอันปราศจากส่งิ ขัดใจไม่ได้เลย

ภาษิตรากผัก

(หงยงิ่ หมงิ )

ชีวติ ทพี่ อเพยี ง

เวลาไดร้ ับไม่นาหน้า
เวลาเสยี สละไม่รั้งหลัง

ในยามได้รับลาภผลเกยี รตยิ ศ
จงอยา่ เข้าแยง่ แซงหน้าผู้อนื่
ในยามทตี่ อ้ งเสยี สละ
จงอย่ามัวช้าอย่ขู ้างหลังผู้อน่ื
เมอื่ ไดร้ ับประโยชนต์ ามสมควรแล้ว
จงอย่าโลภขอส่วนเพม่ิ
เมอื่ ฝึ กปฏบิ ตั ติ นจงอย่าลดมาตรฐานลง

ความอดกลั้นคอื ศลิ ปะชัน้ สูง
ดตี อ่ เขาคือดตี ่อตนเอง

การดาเนินชวี ติ นั้น
หากรู้จกั อดกลั้นยนิ ยอมได้
ยอ่ มเป็ นศลิ ปะชัน้ สูง
การรู้จกั ถอยหลกี สักก้าว
มักจะนามาซง่ึ จงั หวะก้าวหน้าทด่ี กี ว่า
ผู้ทปี่ ฏบิ ัตติ อ่ ผู้อน่ื อยา่ งโอบอ้อมอารี
ยอ่ มเป็ นผู้มคี วามสุขโดยแท้
การเออื้ เฟื้ อเผอ่ื แผ่ตอ่ ผู้อนื่
คอื การวางรากฐาน
อันนากลับมาซง่ึ ประโยชนส์ ู่ตนเองน่ันแล

คุยโว ทาใหผ้ ลงานด้อยคา่
สานึกบาป ช่วยลดทอนความผิด

คนเรานั้น แม้ว่าจกั สามารถสร้างผลงาน
อันยง่ิ ใหญ่ขนึ้ มาได้
แต่แล้วกค็ อยแตจ่ ะคุยโวโออ้ วดผลงานนั้นๆ
กจ็ ะหมดคุณค่าลงอย่างรวดเรว็
ส่วนคนทผ่ี ิดพลาดเสียหายอยา่ งหนัก
แตแ่ ล้วสามารถสานึกบาป กลับเนือ้ กลับตวั ได้
เสมือนโจรกลับใจ บาปกรรมของเขา
จกั ถกู ชะล้างไปดว้ ยความรู้จกั ผิดชอบช่ัวดนี ่ันเอง

เรื่องดี ไม่เอาใส่ตัวผู้เดยี ว
เรื่องช่ัว ไม่ผลักใหผ้ ู้อนื่

อันความดคี วามชอบนั้น
ไม่ควรครอบครองเอาไว้แตผ่ ู้เดยี ว
การรู้จกั ยกย่อง แบง่ ปันใหผ้ ู้อนื่ บา้ ง
จักช่วยขจดั ปัดเป่ าอันตราย
ใหไ้ กลตัวออกไปได้
ส่วนเร่ืองอัปยศอดสู
กไ็ ม่ควรผลักใหผ้ ู้อน่ื ทงั้ หมด
การรู้จกั รับผดิ บา้ งจกั ช่วยขัดเกลาจติ ใจ
ปลูกฝังคุณธรรมใหก้ ล้าแขง็ ขนึ้ ได้

ความดคี วามชอบไม่ขอใหป้ ร่ีล้น
เป็ นคนตอ้ งรู้จกั พอดี

การทเี่ รากระทาสิ่งใดกต็ าม
หากสามารถทาทุกสิ่ง
ดว้ ยความเออื้ เฟื้ อเผอ่ื แผ่แล้วไซร้
แม้แตพ่ ระผู้เป็ นเจา้ กจ็ ะไม่ทรงตาหนิเรา
หรือแม้แตภ่ ตู ผปี ี ศาจกไ็ ม่อาจทาร้ายเราไดเ้ ช่นกัน
หากเป็ นคนทก่ี ระทาสิง่ ใดกห็ วังจะเอาแตไ่ ด้
ความดคี วามชอบกจ็ ะรับไว้ทงั้ หมด
หากแม้ไม่เกดิ เร่ืองราวขึน้ ภายใน
กจ็ กั นามาซงึ่ ความเดอื ดร้อน

จากภายนอกเป็ นแน่แท้

ตาหนิคน อย่าใหห้ นักไป
สอนคนอยา่ ใหส้ ูงไป

การตาหนิตเิ ตยี นความบกพร่อง
ผดิ พลาดของผู้อน่ื อย่าใหร้ ุนแรงนัก
ตอ้ งพจิ ารณาอย่าใหเ้ กนิ กว่าทเ่ี ขาจะรับไดด้ ว้ ย
ส่วนการส่ังสอนใหผ้ ู้อน่ื ทาดี
กอ็ ยา่ ไดเ้ รียกร้องเขาใหส้ ูงเกนิ ไป
ตอ้ งพจิ ารณาถงึ ระดบั ทเี่ ขาจะพงึ ทาไดด้ ้วย

ความสะอาด เกดิ จากความโสโครก
ความสว่าง เกดิ จากความมืด

ตวั หนอนทคี่ บื คลานอย่ใู นกองอาจม
เป็ นสิง่ ทโ่ี สโครกทสี่ ุดแตค่ รั้นไดล้ อกคราบ
เป็ นแมลงมปี ี กกก็ ลับบนิ ไปดม่ื นา้ ค้างอันบริสุทธิไ์ ด้
กอหญ้าเน่าเปื่ อย ไม่มแี สงสว่างในตวั เอง
แตห่ งิ่ หอ้ ยทม่ี ันเพาะเลีย้ งนั้น
กลับส่องแสงระยบิ ระยับอยูใ่ นราตรีอาบแสงจันทร์
จากปรากฏการธรรมชาตเิ หล่านี้
ทาใหพ้ บสัจธรรมข้อหนึ่งว่าสง่ิ ทสี่ ะอาดบริสุทธิน์ ั้น
กาเนิดมาจากสงิ่ สกปรกโสโครก
และความสว่างไสวนั้น

กเ็ กดิ มาจากความมดื น่ันเอง

เผยความบริสุทธิถ์ กู ตอ้ ง
เผยโฉมจติ เดมิ แท้

การทคี่ นเรามที า่ ทางหยง่ิ ยะโสนั้น
เป็ นเพราะใช้สิง่ หลอกลวงจอมปลอมบางอย่าง
มาปกปิ ดจุดอ่อนของตน
ใหด้ ดู ใี นสายตาของผู้อน่ื เทา่ นั้นดอก
หากว่าสามารถการาบนิสัยชอบโอ้อวดนีไ้ ด้
ความบริสุทธิถ์ ูกตอ้ งทอ่ี ยู่ภายใน
จะปรากฏตวั ออกมา
ความอยากไดใ้ คร่ดี กค็ อื ความฝันเฟ่ื องทฟี่ ุ้งซา่ น
หากสามารถขจดั ความคดิ

อันวุ่นวายสับสนเหล่านีล้ งได้
จติ เดมิ แทก้ จ็ ะเผยตวั ออกมาเอง

ความพากเพยี รอย่าใหเ้ กนิ เลย
การคบคนอยา่ ใหเ้ หนิ หา่ ง

ความเพยี รพยายามกระทาเร่ืองดี
อย่างทมุ่ เททงั้ กายและใจนั้น
อันทจ่ี ริงกเ็ ป็ นคุณงามความดปี ระการหน่ึง
เพยี งแตห่ ากกระทาจนเกนิ ไป
จนเป็ นเหตุใหต้ นเองตอ้ งเหนื่อยแสนสาหสั
กไ็ ม่มปี ระโยชนต์ อ่ การดัดนิสัยตน
อกี ทงั้ ทาใหช้ วี ติ ตอ้ งสูญเสยี
ความสนุกสนานร่าเรงิ ไป
ส่วนความสมถะมักน้อย กเ็ ป็ นจติ ใจอันสูงส่ง
เพยี งแตห่ ากทาตวั ใหเ้ หนิ หา่ งสังคมผู้คนเกนิ ไป
กจ็ ะไม่มสี ่วนช่วยเหลือสังคมบา้ งตามควร

คนรวยควรมใี จกว้าง
คนฉลาด ควรอาพรางความเก่ง

คนรวยควรกอปรด้วยเมตตาจติ และความใจกว้าง
หากเป็ นคนใจคอคบั แคบเสยี แล้ว
แมต้ ัวจะเป็ นคนรวย
แตก่ ารกระทานั้นเยย่ี งคนจน
ไฉนจกั สามารถใช้ชวี ติ อันสมบรู ณพ์ ูนสุข
อย่างยาวนานไดเ้ ล่า
คนฉลาดเกง่ กาจ
ควรรู้จกั ซอ่ นเร้นปัญญาความสามารถของตน
ถ้าหากเทย่ี วคุยโวโอ้อวดเสยี แล้วคนฉลาดเยยี่ งนี้
จะแตกตา่ งอะไรกบั คนโงบ่ ัดซบ
แล้วไฉนจกั ไมแ่ พ้พ่าย

รู้จกั ถอยหลีกสักก้าว
เออื้ เฟื้ อทางแก่ผู้อนื่

สถานการณแ์ หง่ ชีวติ คนเรานั้น
เปลี่ยนแปลงขนึ้ ลง หาความแน่นอนไม่ได้
เส้นทางชวี ติ กค็ ดเคยี้ วขรุขระยากลาบาก
เมอื่ คนเราเดนิ ทางมาถงึ จุดทไี่ ปตอ่ ไปไม่ได้
จงรู้จกั ถอยหลกี สักก้าวหนึ่ง
ใหผ้ ู้อน่ื ไดก้ ้าวตอ่ ไปและเมอื่ ถงึ จุดทไ่ี ปตอ่ ได้
กย็ งั ตอ้ งรู้จกั เออื้ เฟื้ อเผอ่ื แผ่
ทางเดนิ ใหผ้ ู้อน่ื บ้าง เช่นนี้

จงึ จกั สามารถเปลีย่ นจาก
เคราะหร์ ้ายใหก้ ลายดไี ด้

รักษาความดคี วามบริสุทธิใ์ จ
เหลือไว้เป็ นมรดกโลก

จงรู้จกั ยอมเป็ นคนไม่รู้ประสีประสา
เพอื่ ดารงไว้ซง่ึ ความบริสุทธิ์
ทางความคดิ จติ ใจตามธรรมชาตดิ งั้ เดมิ ของคน
โดยยอมสลัดทงิ้ ความฉลาดมากเล่ห์
เพอื่ ใหม้ คี วามดไี ว้
ตอบแทนพระคุณแกแ่ ผ่นดนิ บา้ ง
จงรู้จกั ละชวี ติ อันฟุ้งเฟ้อเหอ่ เหมิ
โดยใช้ชวี ติ อยา่ งสมถะเรยี บงา่ ย
เพอื่ ใหเ้ หลือไว้ซง่ึ ความบริสุทธิผ์ ุดผ่อง

เป็ นมรดกแก่ชนรุ่นหลัง

ควรตงึ ตอ้ งตงึ
ควรหยอ่ นต้องหยอ่ น

การบรหิ ารราชการ
ในภาวะทบ่ี า้ นเมอื งสงบเรียบร้อย
ควรเข้มงวดตามตวั บทกฎหมาย
ส่วนในภาวะทบี่ ้านเมอื งระส่าระสาย
ควรผ่อนคลายความยดื หยุ่น
และในภาวะทบี่ า้ นเมอื งวกิ ฤติ
ควรใช้ทงั้ ความเข้มงวดและความยดื หยุ่น
การปฏบิ ตั กิ บั คนดี ควรใช้พระคุณ
ส่วนกบั คนไม่ดี ควรใช้พระเดช
และควรใช้ทงั้ พระเดชและพระคุณ
กบั ขา้ ทาสบรวิ ารท่วั ๆ ไป

ลืมบุญจาบาป
ลืมแค้นจาคุณ

เมอ่ื เรามบี ุญคุณตอ่ ผู้อนื่
อยา่ ไดจ้ ดจา
แตก่ ารล่วงเกนิ ทม่ี ตี ่อผู้อนื่ นั้น
ไม่จาไม่ได้
เมอื่ ผู้อนื่ มบี ุญคุณต่อเรา
อยา่ ได้ลืมเลือน
แต่ความแค้นทผ่ี ู้อนื่ กระทาต่อเรานั้น
ก็ควรลืมเสีย

เมอ่ื ใหไ้ ม่หวังผล
หากหวงั ผลไร้คุณ

คนใจบุญสุนทานนั้น เมอื่ ใหอ้ ะไรใครแล้ว
มไิ ดเ้ กบ็ มาคดิ มาจา
และกไ็ ม่ไดเ้ ทยี่ วประกาศใหค้ นรับรู้
เมอื่ เป็ นเช่นนีแ้ ม้เพยี งข้าวสารหนึ่งถัง
ทใี่ หท้ านไป
กอ็ าจเป็ นพระคุณหมนื่ แสนได้
ส่วนคนตระหนี่ถเ่ี หนียว
ใหอ้ ะไรใครกจ็ ดบัญชลี ะเอยี ดยบิ
อกี ทงั้ คอยแตจ่ ะตาหนิ การตอบแทนของผู้อน่ื
ถงึ แม้จะใหใ้ ครไปเป็ นร้อยพนั ช่ัง
กย็ ากจะกลายเป็ นพระคุณ

คิดมองมุมกลับ
บรรลุทางธรรม

อันโชคชะตาของคนเรานั้นมที งั้ ดแี ละไม่ดี
ใครเล่าจะสามารถ
ทาใหค้ นประสบแตค่ วามโชคดเี ทา่ นั้น
หลักการเหตุผลของคนเรากเ็ ช่นกนั
มที งั้ ทคี่ นยอมรับและไม่ยอมรับ
ใครเล่าจะสามารถทาใหต้ น
ไดร้ ับแตก่ ารยอมรับเทา่ นั้น
เมอ่ื หวนพจิ ารณาใคร่ครวญถงึ เหตุผลนี้

จงึ พบว่านีเ้ ป็ นประตู
เข้าสู่พุทธธรรมอกี ทางหนึ่ง

จติ ใจสะอาด
ค่อยเรียนคัมภรี ์

จติ ใจตอ้ งสะอาดบริสุทธิเ์ สยี ก่อน
จงึ จะร่าเรียนหนังสือและคัมภรี โ์ บราณได้
มฉิ ะนั้นพอไดอ้ ่านพบ
เคลด็ การปฏบิ ตั ดิ เี ข้าสักอย่าง
กม็ กั แอบนาไปใช้สนองกิเลสตณั หาของตน
หรือไดย้ นิ วาทะอันคมคายสวยหรู
กม็ ักลักจาไปใช้ปิ ดบงั ปมดอ้ ยของตน
พฤตกิ รรมเหล่านี้
จงึ ไม่ตา่ งอะไรกับการป้อนเสบยี ง
หรือการส่งอาวุธใหข้ ้าศกึ

รู้จกั จริงจงั
รู้จกั ยดื หยุน่

บัณฑติ นอกจาก
ตอ้ งเอาจริงเอาจงั ในการทาการสงิ่ ใดๆ แล้ว
ยอ่ มต้องมคี วามยดื หยุน่
ทไ่ี ม่ฝื นธรรมชาตจิ นเกนิ ไปดว้ ย
หากว่ากวดขันเคร่งครัด
กันทกุ กระเบยี ดนิว้ เสียแล้ว
ย่อมไดแ้ ตส่ ่ิงซง่ึ ตายซากไร้ชวี ติ ชีวา
ไหนเลยจกั สามารถ
ก่อใหเ้ กดิ พลังสร้างสรรคส์ รรพสง่ิ ได้

ดอกไม้สร้างสสี ัน
คนสร้างสิง่ ดงี าม

เมอ่ื วสันตฤดมู าถงึ สายลมแสงแดดจะเยน็ สบาย
มวลบุปผาจะพร้อมใจกนั เบ่งบานสวยงาม
ประชันดว้ ยเสียงขับขานอันไพเราะเพราะพริง้
ของเหล่าสกุณา
ทุกสิ่งทุกอยา่ งแสดงออกซงึ่ ความสวยงามฉันใด
บณั ฑติ ผู้มคี วามสามารถเป็ นทป่ี ระจกั ษช์ ัด
จนไดม้ ชี วี ติ อันสุขสบาย กฉ็ ันนั้น
ทหี่ ากไม่คดิ สร้างสรรคส์ ิ่งดงี าม
ใหไ้ วแ้ ก่โลกบ้างแม้นว่าจะมชี วี ติ ยนื ยาวถงึ ร้อยปี
กเ็ หมือนกบั ว่าไม่ไดเ้ กดิ มาเลยแมส้ ักวันเดยี ว