รวมเล่มคู่มือครู ป. 4 เทอม 1(สสวท.)

คมู่ อื ครูรายวิชาเพ่มิ เติมวิทยาศาสตรพ์ ลงั สบิ ชั้นประถมศึกษาปที ่ี 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

3. ใชแ้ บบบลอ็ กรปู เรขาคณติ ชนดิ ต่าง ๆ วางปดิ รปู ท่ีกาํ หนดใหพ้ อดี โดยให้แต่ละรปู
มีรูปแบบการวางท่แี ตกต่างกัน

หมายเหตุ มี 9 แบบที่แตกตา่ งกนั แบบท่ตี า่ งจากน้ีอาจเกิดจากการสะท้อนหรอื การพลกิ (reflection)
การหมุน (rotation)

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ จัดทําโดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 50

คู่มือครรู ายวชิ าเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ ชั้นประถมศึกษาปที ่ี 4 | เล่ม 1 กิจกรรมคณติ ศาสตร์

ใบกิจกรรมท่ี 2.2 รวมกนั เปน็ หนงึ่

คําชแ้ี จง รว่ มกันทาํ กจิ กรรมโดยใชแ้ บบบล็อกรปู เรขาคณิต มาเรียงปิดรปู ตามข้อกาํ หนด
1. ใช้แบบบลอ็ กรปู ส่ีเหลย่ี มคางหมู
เพียงอย่างเดยี ว ตอ้ งใช้ท้งั หมด .......6......... ช้ิน

ใช้แบบบล็อกรปู ส่เี หลย่ี มขนมเปยี กปนู (แบบที่ 1) 51
เพียงอยา่ งเดยี ว ตอ้ งใชท้ ง้ั หมด .......9......... ชิน้

โครงการวิทยาศาสตร์พลังสบิ จัดทาํ โดยสถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวชิ าเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สิบ ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 4 | เล่ม 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

2.

ใชแ้ บบบล็อกรูปเรขาคณติ
จาํ นวนมากชน้ิ ทส่ี ดุ วางได้ .....9.......... ช้ิน

ตัวอยา่ ง ใชแ้ บบบล็อกรปู เรขาคณติ
จาํ นวนนอ้ ยช้นิ ทส่ี ดุ วางได้ .......3........ ช้ิน

ใช้แบบบลอ็ กรปู เรขาคณติ 52
จาํ นวนกี่ช้ินกไ็ ด้ วางได้ .......4........ ชิน้
หมายเหตุ คําตอบมหี ลากหลาย อยใู่ นดลุ พนิ จิ ของครผู ้สู อน

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สบิ จัดทําโดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวชิ าเพิ่มเติมวทิ ยาศาสตร์พลงั สบิ ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เล่ม 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

3.
ตัวอยา่ ง

ใช้แบบบล็อกรูปเรขาคณติ
จํานวนมากชนิ้ ที่สุด วางได้ ...3..2........... ช้ิน
จํานวนน้อยชิน้ ทส่ี ุด วางได้ ...1..0........... ชนิ้

หมายเหตุ คําตอบมีหลากหลาย อยใู่ นดุลพินิจของครผู ูส้ อน

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสิบ จัดทําโดยสถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 53

คมู่ อื ครรู ายวชิ าเพิม่ เติมวิทยาศาสตรพ์ ลังสิบ ช้นั ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 | เลม่ 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

4. ตวั อยา่ ง
ใช้แบบบล็อกรปู เรขาคณติ
จํานวนมากชน้ิ ที่สดุ
วางได้ .....2..4........ ช้นิ

ใชแ้ บบบลอ็ กรปู เรขาคณติ
จาํ นวนกช่ี ิ้นกไ็ ด้

วางได้ .......7........ ช้ิน

หมายเหตุ คําตอบมหี ลากหลาย อยใู่ นดุลพินจิ ของครผู ้สู อน ใช้แบบบล็อกรปู เรขาคณติ
จาํ นวนน้อยชิ้นท่ีสุด

วางได้ .......6........ ชิ้น

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสิบ จัดทาํ โดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 54

ค่มู ือครรู ายวชิ าเพม่ิ เติมวิทยาศาสตร์พลงั สบิ ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี 4 | เลม่ 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

5. ตัวอย่าง

ใ ้ชแบบบ ็ลอกรูปเรขาคณิต ํจานวนก่ีชิ้นก็ไ ้ด
วางไ ้ด .....2..5........ ช้ิน

แบบบล็อก 55

หมายเหตุ คําตอบมหี ลากหลาย อยใู่ นดุลพนิ ิจของครผู ู้สอน

โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ จัดทําโดยสถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ค่มู อื ครูรายวชิ าเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สิบ ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 4 | เลม่ 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

ใบกจิ กรรมที่ 2.3 สร้างสรรคผ์ ลงาน

คาํ ชี้แจง สรา้ งสรรค์ผลงาน โดยใช้แบบบลอ็ กรปู เรขาคณิต มาออกแบบเป็นรปู ตา่ ง ๆ ตามทีส่ นใจ
พรอ้ มตั้งชอื่ ผลงาน เขยี นเลา่ เร่ืองเกย่ี วกบั ผลงาน และนําเสนอผลงานของกลมุ่ ตนเอง
โดยจัดแสดงผลงานไว้ที่โตะ๊ แลว้ ใหก้ ลุ่มอน่ื ๆ มาชมผลงานและแสดงความคิดเห็น

ผลการออกแบบช้นิ งาน (อาจตดิ ภาพถ่ายของผลงานในกรอบที่กําหนด)

ชอื่ ผลงาน ..........................................................................ต...วั ..อ...ย..่า..ง.......................................................................
...................................C..O....V..I.D...-..1..9.......................................................................................r.o...b...o...t............................

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................

compass กระจกหกดา้ น

โครงการวิทยาศาสตรพ์ ลังสิบ จดั ทําโดยสถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 56

คู่มอื ครูรายวชิ าเพิม่ เติมวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เล่ม 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

กจิ กรรมที่ 3 ออกลายมาเลย

ระดบั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 เวลา 2 ชั่วโมง

กิจกรรมออกลายมาเลย เป็นกิจกรรมที่ประยุกต์มาจากการทําผ้ามัดย้อม ซึ่งเป็นการย้อมสีผ้าโดยใช้การมัด
การพับ หรือใช้อุปกรณ์อ่ืน ๆ เพื่อทําให้ผ้าให้เกิดรอยเป็นลวดลายตามที่ต้องการ ในกิจกรรมนี้จะใช้กระดาษ
อเนกประสงค์แทนผ้าและใช้สีผสมอาหารแทนสีย้อมผ้า นักเรียนจะได้นําความรู้เก่ียวกับเรื่องสมมาตรและสมบัติของ
รูปเรขาคณิต มาใชใ้ นการสรา้ งลวดลายบนกระดาษ รวมท้งั ได้ฝึกการนึกภาพทางคณิตศาสตร์เกีย่ วกับเรขาคณิตในการ
แก้ปัญหา สามารถนําแนวคิดทางเรขาคณิตไปสรา้ งสรรคช์ ้นิ งานหรอื ประยกุ ตใ์ ชใ้ นการทําผ้ามัดยอ้ ม

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. ออกแบบการพับกระดาษ มัด และย้อม ใหไ้ ด้ลวดลายและจํานวนแกนสมมาตรตามทกี่ าํ หนด
2. คน้ หาขั้นตอนการพบั กระดาษจากลวดลายที่กาํ หนด

สมรรถนะเฉพาะของผมู้ ีความสนใจพิเศษทางด้านวทิ ยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี
1. ทักษะดา้ นการสรา้ งสรรค์ และนวตั กรรม
2. ทกั ษะด้านความรว่ มมือ การทาํ งานเป็นทีม และภาวะผู้นํา
3. ทกั ษะด้านการสอื่ สาร สารสนเทศ และรู้เท่าทนั สื่อ

คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์

1. มองเหน็ ว่าสามารถใชค้ ณิตศาสตรแ์ ก้ปัญหาในชีวิตจรงิ ได้
2. มีความมมุ านะในการทําความเข้าใจปญั หาและแกป้ ญั หาทางคณิตศาสตร์
3. สร้างเหตผุ ลเพอ่ื สนับสนุนแนวคดิ ของตนเองหรอื โต้แยง้ แนวคิดของผู้อนื่ อยา่ งสมเหตสุ มผล

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ จดั ทาํ โดยสถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 57

คู่มือครรู ายวิชาเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสิบ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

วสั ดอุ ปุ กรณ์

ที่ รายการ จํานวนต่อกลมุ่

1. กระดาษอเนกประสงค์ 1 ม้วน

(กระดาษอเนกประสงค์รปู สเ่ี หลีย่ มจัตรุ สั ขนาดไมน่ อ้ ยกว่า 20x20 ซม.)

2. สีผสมอาหาร 4 สี (ชนิดผง หรือ ชนดิ นา้ํ ) 1 ชุด

3. แก้วพลาสติก 4 ใบ

4. หลอดหยด หรอื หลอดดูดนา้ํ 4 หลอด

5. ยางรดั ของวงเล็ก 100 เส้น

6. กรรไกรปลายแหลม 4-6 เลม่

7. กระดาษหนังสือพิมพ์ สำหรบั ปูรองกันเปือ้ น 2 ฉบับ

8. ถงุ ขยะ 1 ถุง

หมายเหตุ ในการเตรียมสีผสมอาหาร เมื่อเตรยี มแล้วควรทดสอบความเขม้ ของสตี ามทต่ี อ้ งการก่อนเสมอ

แนวการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้

1. ครนู าํ ภาพหรอื ผลิตภัณฑ์มดั ยอ้ มมาให้นักเรยี นดู แล้วชักชวนนักเรยี นอภิปรายโดยอาจใช้คําถามดังน้ี
1.1) นกั เรยี นเคยเห็นผา้ มดั ย้อมแบบน้หี รือไม่
1.2) นกั เรยี นคดิ ว่าจะออกแบบและทําลวดลายแบบนไี้ ด้หรือไม่
1.3) นกั เรียนคดิ ว่าลวดลายนี้ทาํ อย่างไร
1.4) เราตอ้ งใช้ความร้เู ร่ืองใดบา้ งในการทาํ ลวดลาย

2. แจง้ จุดประสงค์การเรยี นรู้ ภาพรวมของกิจกรรมและการประเมินให้นักเรียนทกุ คนทราบ
3. แบง่ นักเรยี นเปน็ กลุ่ม กลุ่มละ 4-6 คน หรอื ตามความเหมาะสม แจกกระดาษอเนกประสงคก์ ลมุ่ ละ 1 ม้วน
4. ให้นกั เรียนแบง่ กระดาษอเนกประสงค์คนละ 1 แผน่ แล้วร่วมกนั สาํ รวจสมบตั ิของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ดงั นี้

4.1) กระดาษท่ีนักเรยี นไดร้ บั เป็นรปู ส่ีเหลยี่ มชนดิ ใด ซงึ่ ควรจะตอบวา่
- รปู ส่ีเหล่ียมจตั รุ ัส

4.2) นกั เรยี นรไู้ ดอ้ ย่างไรว่ากระดาษเป็นรปู สเี่ หลย่ี มจัตุรสั ซึ่งควรจะตอบว่า
สํารวจและแสดงการพสิ จู น์ไดโ้ ดยการพบั กระดาษพร้อมอธบิ ายเหตผุ ลประกอบ ดงั น้ี
- มดี ้านทุกด้านยาวเท่ากนั เนื่องจากลองพับใหด้ ้านทบั กนั แล้วมีความยาวเทา่ กัน
- มมี ุมทกุ มมุ เปน็ มุมฉาก เน่ืองจากมมุ ทง้ั 4 มมุ มีขนาดเทา่ กันและเมอื่ ลองพบั มมุ ทง้ั สมี่ ุมไปรวมกนั
ที่จดุ กึง่ กลางแลว้ รวมกันได้ 360 องศา
- มเี ส้นทแยงมมุ ยาวเท่ากนั
- เสน้ ทแยงมมุ แบ่งครง่ึ ซ่ึงกนั และกันและตัดกนั เป็นมุมฉาก

โครงการวิทยาศาสตรพ์ ลังสิบ จดั ทาํ โดยสถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 58

ค่มู อื ครูรายวชิ าเพิ่มเติมวิทยาศาสตรพ์ ลงั สิบ ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

4.3) กระดาษรปู สี่เหล่ียมจัตุรสั นี้มีแกนสมมาตรกแ่ี กน ใหน้ กั เรียนแสดงโดยการพบั กระดาษ
ซง่ึ ควรจะตอบว่า 4 แกน

5. ให้นกั เรยี นพบั กระดาษ แล้วมัดจากนน้ั ยอ้ มสีตามวธิ กี ารดาํ เนินกจิ กรรมข้อ 1 เพอ่ื ฝกึ วธิ กี ารพับ การมดั และ
การยอ้ ม แล้วใหว้ างไวป้ ระมาณ 1 นาที เพอื่ ให้สหี มาด จากนน้ั ให้นักเรียนใชป้ ลายกรรไกรตัดหนงั ยางทีม่ ัด
ออก แล้วคอ่ ยๆ คลก่ี ระดาษออกตามรอยพับ จนไดก้ ระดาษเป็นรูปสีเ่ หลยี่ มจตั รุ สั ดงั เดิม

6. ใหน้ ักเรยี นสังเกตกระดาษท่ีมีลวดลายของตนเองวา่ “กระดาษทีม่ ีลวดลายนั้นมีแกนสมมาตรก่แี กน” และ
สงั เกตลวดลายและสวี ่าเหมือนหรอื ตา่ งจากของเพ่ือนอยา่ งไร และลวดลายกระดาษของเพอื่ นยอ้ มได้มีแกน
สมมาตรก่ีแกน ซึ่งควรจะตอบวา่ 4 แกน

7. ให้นกั เรยี นทํากจิ กรรมท่ี 3.1 จากนั้นร่วมกนั อภปิ รายผลที่ไดจ้ ากการสํารวจ ซง่ึ ควรจะไดว้ า่
นักเรียนสามารถออกแบบการพบั การมดั และการยอ้ ม โดยคาํ นึงถึงแกนสมมาตรตามสมบตั ิของรูปสี่เหลีย่ ม
จตั รุ สั ซึ่งรปู ส่เี หลยี่ มจตั ุรสั จะมีแกนสมมาตร 4 แกน ดงั รปู

 ถา้ ต้องการออกแบบการพับ การมดั และการย้อมให้ได้ลวดลายทมี่ ีแกนสมมาตร 2 แกน จะ
สามารถออกแบบได้ โดยการพับตามแกนสมมาตรในแนวตั้งและแนวนอนจาํ นวน 2 แกน หรือ
ตามแกนสมมาตรในแนวเส้นทแยงมมุ จํานวน 2 แกน เท่าน้นั

โครงการวิทยาศาสตร์พลงั สบิ จดั ทําโดยสถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 59

ค่มู อื ครรู ายวิชาเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สบิ ช้นั ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

 ลวดลายท่เี กดิ ข้ึนในแต่ละดา้ นของแกนสมมาตรจะเปน็ ลวดลายทม่ี ีขนาดและรปู รา่ งเหมอื นกัน
ก่อนจัดกจิ กรรมตามข้อ 8 ครอู าจตรวจสอบความรู้พ้นื ฐานของการบอกจํานวนแกนสมมาตรทีม่ ลี วดลาย
ภายใน ตามหนงั สือเรียนรายวิชาพ้นื ฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 เล่ม 1 หนา้ 138-159
8. ใหน้ ักเรียนทาํ กจิ กรรมท่ี 3.2 โดยให้นกั เรียนคน้ หาข้นั ตอนการพบั และการมดั จากน้นั ยอ้ มสีให้ได้ลวดลายที่
กําหนด ดังรูป และอธบิ ายหรือนําเสนอข้นั ตอนการพับ

ซ่ึงควรจะได้ว่า ในการค้นหาขน้ั ตอนการพบั การมดั และการย้อมสี ใหไ้ ดล้ วดลายท่กี ําหนดนน้ั
นกั เรียนอาจใชก้ ารคดิ ยอ้ นกลบั โดยพิจารณาจากรปู ท่ีกาํ หนดใหว้ า่ ลวดลายบนกระดาษน้นั มแี กน
สมมาตรกีแ่ กน แล้วค้นหาวธิ ีการสร้างลวดลายโดยการสร้างแบบร่างลงบนกระดาษ จากนนั้ หา
วิธกี ารพับแบบย้อนกลับ พร้อมทง้ั ระบุตําแหนง่ ในการมัด ตลอดจนการย้อมสีลงบนตําแหน่งตา่ ง ๆ
ของกระดาษตามแบบร่างน้นั

จากน้ันครูและนกั เรียนรว่ มกนั อภปิ รายและสรปุ สงิ่ ท่ไี ดจ้ ากกจิ กรรมในประเด็น ดังน้ี
1) ความรทู้ ใ่ี ช้ในการออกแบบลวดลาย
2) ประโยชนท์ ไี่ ด้รบั จากการทํากจิ กรรม

โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ จดั ทาํ โดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 60

ค่มู อื ครรู ายวชิ าเพ่ิมเติมวิทยาศาสตรพ์ ลงั สบิ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

การวดั และประเมนิ ผล

รายการประเมนิ วธิ กี ารวดั เครอ่ื งมือทใี่ ชป้ ระเมนิ เกณฑ์การผ่านกิจกรรม
ใบกิจกรรมที่ 3.1 ระดับพอใช้ขนึ้ ไป
1. ออกแบบการพับ การ การตอบคาํ ถามในใบ
ใบกจิ กรรมที่ 3.2
มัด และการยอ้ มกระดาษ กจิ กรรมที่ 3.1

ให้ไดล้ วดลายตามท่กี ําหนด

2. คน้ หาขั้นตอนการพับ การนําเสนอขน้ั ตอนใน

กระดาษจากลวดลายท่ี การพบั การมัด และการ

กาํ หนด ย้อม ใหไ้ ด้ลวดลายตามที่

กําหนด

เกณฑก์ ารวัดและประเมนิ ผล

รายการประเมนิ 3 ระดบั คะแนน 1
2

1. ออกแบบการพับ สามารถออกแบบการพับ สามารถออกแบบการพับ ไมส่ ามารถออกแบบการพับ

การมดั และการยอ้ ม การมัด และการย้อม ได้ การมัด และการย้อม ได้ การมดั และการยอ้ ม ให้

กระดาษ ใหไ้ ดล้ วดลาย ลวดลายตามท่ีกาํ หนด และ ลวดลายตามทีก่ ําหนด และ เป็นไปตามลวดลายตามที่

อธิบายข้ันตอนการพับได้ อธบิ ายขัน้ ตอนการพับได้ กาํ หนด แต่สามารถอธบิ าย

ถกู ตอ้ งและชดั เจน ถกู ตอ้ งแตไ่ ม่ชัดเจน ข้นั ตอนการพับ การมัด

และการยอ้ มของตนเองได้

2. คน้ หาขั้นตอนการพับกระดาษจากลวดลายทกี่ าํ หนด

2.1 การสรา้ งชนิ้ งาน สร้างช้ินงานได้ลวดลายท่ี สรา้ งช้นิ งานได้ลวดลายที่ สรา้ งชิ้นงานได้ลวดลายไม่

ถูกตอ้ ง และพ้นื ทข่ี องสีแต่ ถกู ตอ้ ง แต่พ้นื ทีข่ องสีแตล่ ะ ถกู ตอ้ งตามที่กําหนด

ละสีใกลเ้ คียงกบั ลวดลายที่ สที ่ไี ด้ไม่ใกลเ้ คยี งกบั

กาํ หนด ลวดลายทก่ี าํ หนด

2.2 การนาํ เสนอขน้ั ตอน อธิบายขนั้ ตอนการสรา้ ง อธบิ ายขั้นตอนการสรา้ ง ไม่สามารถอธิบายข้ันตอน

การสร้างชิ้นงาน ชิน้ งานใหผ้ ้อู ืน่ เข้าใจได้ ชิน้ งานใหผ้ ้อู ืน่ เข้าใจได้ การสร้างชน้ิ งานได้

ถูกต้องและชัดเจน ถูกตอ้ งบางส่วน แต่ไม่

ชดั เจน

หมายเหตุ ถา้ ไม่มสี ว่ นร่วมในการทํากจิ กรรมใด ให้กจิ กรรมนน้ั ได้ 0 คะแนน

โครงการวิทยาศาสตรพ์ ลังสิบ จดั ทาํ โดยสถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 61

คมู่ อื ครูรายวิชาเพ่ิมเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ช้นั ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

เกณฑ์การตดั สินระดับคณุ ภาพ หมายถึง ระดับคณุ ภาพ ดี
หมายถึง ระดับคณุ ภาพ พอใช้
คะแนน 9-12 คะแนน หมายถงึ ระดับคุณภาพ ปรบั ปรุง
คะแนน 6-8 คะแนน
คะแนน 0-5 คะแนน

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสิบ จดั ทําโดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 62

ค่มู อื ครูรายวชิ าเพิม่ เติมวิทยาศาสตรพ์ ลงั สิบ ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณติ ศาสตร์

ตัวอยา่ งภาพผลติ ภัณฑท์ ท่ี าํ จากผ้ามัดย้อม

https://www.pexels.com/photo/elegant-linen-fabrics-manually-tie-dyed-in-shibori-technique-
hanging-in-atelier-6850589/

โครงการวิทยาศาสตรพ์ ลังสบิ จดั ทาํ โดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 63

คู่มอื ครรู ายวิชาเพ่มิ เติมวิทยาศาสตร์พลงั สิบ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

กจิ กรรมที่ 3 ออกลายมาเลย

เวลา 2 ช่ัวโมง
จุดประสงค์การเรียนรู้

1. ออกแบบการพับกระดาษ มัด และย้อม ใหไ้ ดล้ วดลายและจํานวนแกนสมมาตรตามท่กี าํ หนด
2. ค้นหาขั้นตอนการพบั กระดาษ จากลวดลายที่กาํ หนด

วัสดุอปุ กรณ์

ท่ี รายการ จํานวนตอ่ กล่มุ
1. กระดาษอเนกประสงค์ 1 มว้ น

(กระดาษอเนกประสงค์รปู สเ่ี หล่ยี มจัตุรสั ขนาดไม่นอ้ ยกว่า 20x20 1 ชุด
ซม.) 4 ใบ
2. สีผสมอาหาร 4 สี (ชนดิ แบบผง หรือ ชนิดนาํ้ ) 4 หลอด
3. แก้วพลาสติก 100 เสน้
4. หลอดหยด หรือ หลอดดูดน้ํา 4-6 เล่ม
5. ยางรดั ของวงเลก็ 2 ฉบบั
6. กรรไกรปลายแหลม 1 ถงุ
7. กระดาษหนงั สือพิมพ์ (สําหรบั ปูรองกนั เปอ้ื น)
8. ถุงขยะ

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สบิ จดั ทําโดยสถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 64

คมู่ อื ครรู ายวิชาเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตร์พลงั สิบ ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

วิธีการดําเนินกจิ กรรม

1. พับกระดาษอเนกประสงค์ตามขั้นตอนการพับ มัด และย้อมสี โดยทําตามลําดับขั้นตอนและข้อแนะท่ี
กาํ หนดให้ ดงั นี้
1.1 เตรยี มกระดาษอเนกประสงคเ์ ป็นรูปสเี่ หลยี่ มจัตรุ ัส ดงั รูป

1.2 พับคร่ึงตามแนวนอนของกระดาษ เป็นรูปสีเ่ หลย่ี มผืนผา้ ดังรปู

1.3 พับคร่งึ ตามแนวตงั้ จะไดเ้ ป็นรปู สเี่ หลย่ี มจตั รุ ัส ดงั รูป

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สิบ จดั ทาํ โดยสถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 65

ค่มู ือครูรายวชิ าเพมิ่ เติมวิทยาศาสตรพ์ ลังสิบ ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

1.4 พับกระดาษรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสท่ีได้จากข้อ 1.3 ตามแนวเส้นทแยงมุมจากมุมล่างซ้ายไปยังมุมบน
ขวา จะได้รปู สามเหลยี่ มมมุ ฉาก ดงั รูป

1.5 พับแบ่งคร่ึงมุมด้านบนของรูปสามเหล่ียมมุมฉากท่ีได้จากข้อ 1.4 อีกครั้ง จะได้เป็นรูปสามเหลยี่ ม
ดังรูป

1.6 กําหนดเส้นแบ่งกระดาษรูปสามเหล่ียมที่ได้จากข้อ 1.5 จํานวน 2 เส้น เพื่อแบ่งกระดาษออกเปน็
3 ส่วน จากนัน้ นาํ ยางรัดมามัดตามเส้นแบ่งท่กี าํ หนดไว้ ดงั รปู

โครงการวิทยาศาสตร์พลังสบิ จดั ทําโดยสถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 66

คมู่ อื ครรู ายวชิ าเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสิบ ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

1.7 หยดนํา้ สลี งบนกระดาษโดยใช้หลอดหยดตามสว่ นท่รี ัดหนังยางไวส้ ว่ นละ 1 สี แล้วให้วางไว้
ประมาณ 1 นาที เพื่อใหส้ หี มาด

1.8 จากนนั้ ให้นักเรียนใช้ปลายกรรไกรตัดยางรดั ทีม่ ัดออก แลว้ คอ่ ยๆ คลี่กระดาษออกตามรอยพับ
จนกลับมาเป็นกระดาษรูปสเ่ี หลยี่ มจัตรุ ัสทม่ี ีลวดลาย ดังรปู

แลว้ ร่วมกันอภิปรายจาํ นวนแกนสมมาตรทีไ่ ด้

2. ทํากิจกรรมที่ 3.1 ก่อร่างสร้างลาย โดยออกแบบการพับและการมัด แล้วย้อมสี ให้ได้ลวดลายตามท่ี
กาํ หนด จากนนั้ รว่ มกันอภิปรายผลที่ได้จากการปฏิบัตกิ จิ กรรม

3. ทํากิจกรรมที่ 3.2 ทําได้ไหม ทําได้หรือเปล่า ค้นหาข้ันตอนการพับ การมัด และการย้อม ให้ได้
ลวดลายท่ีกาํ หนด ดังรปู พรอ้ มท้งั อธบิ ายหรือนาํ เสนอขั้นตอนในการพบั

โครงการวิทยาศาสตร์พลงั สบิ จดั ทาํ โดยสถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 67

คู่มอื ครูรายวิชาเพม่ิ เติมวิทยาศาสตรพ์ ลังสิบ ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4 | เลม่ 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

ข้อควรระวงั /ขอ้ เสนอแนะ

 กรรไกรเปน็ ของมคี ม ควรใช้อยา่ งระมดั ระวงั
 ถ้าสีผสมอาหารเลอะเสอ้ื ผา้ จะทําให้ซักออกยาก

หรือควรสวมผ้ากันเปอื้ นขณะทาํ กจิ กรรม
 ความแน่นของการมดั ยางจะชว่ ยให้รอยแบ่งของ

ลวดลายคมชัด

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สิบ จดั ทาํ โดยสถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 68

คู่มือครูรายวิชาเพมิ่ เติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสิบ ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

ใบกจิ กรรมท่ี 3.1 ก่อร่างสร้างลวดลาย

คําชี้แจง ให้นกั เรยี นออกแบบการพบั และการมดั จากนั้นย้อมสีตามเงอ่ื นไขที่กําหนดให้

1. ออกแบบการพบั และการมดั แลว้ ย้อมสใี หไ้ ด้ลวดลายทีม่ แี กนสมมาตร 2 แกน
1.1 ขน้ั ตอนการพบั กระดาษ

1.2 จาํ นวนรอยทีเ่ กดิ ข้ึนจากการมัดดว้ ยยางรดั ของ (..................รอย)

1.3 จาํ นวนสีทใี่ ช้ (......................ส)ี

1.4 จํานวนแกนสมมาตรท่ไี ด้ (..................แกน)

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลงั สิบ จดั ทาํ โดยสถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 69

ค่มู ือครรู ายวิชาเพมิ่ เติมวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

ใบกจิ กรรมท่ี 3.2 ทําได้ไหม ทําไดห้ รอื เปลา่

คาํ ช้ีแจง ใหน้ กั เรยี นค้นหาขน้ั ตอนการพบั การมัด และการย้อม ใหไ้ ดล้ วดลายท่กี าํ หนด ดงั รูป
พร้อมท้งั อธิบายหรือนําเสนอข้ันตอนในการพับ

โครงการวิทยาศาสตร์พลงั สิบ จดั ทําโดยสถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 70

แนวคำตอบ
ใบกจิ กรรม

คมู่ อื ครรู ายวชิ าเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตร์พลังสิบ ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

ใบกจิ กรรมที่ 3.1 ก่อรา่ งสร้างลวดลาย

คาํ ชแ้ี จง ให้นกั เรยี นออกแบบการพับและการมดั จากนั้นยอ้ มสีตามเง่ือนไขทก่ี าํ หนดให้

1. ออกแบบการพับและการมดั แลว้ ย้อมสใี ห้ไดล้ วดลายทมี่ ีแกนสมมาตร 2 แกน
ตวั อยา่ งข้ันตอนการพบั กระดาษ แบบท่ี 1

1.1 ข้นั ตอนการพบั กระดาษ

12 3

65 4

78 9

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลงั สบิ จดั ทาํ โดยสถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 71

ค่มู ือครรู ายวิชาเพิ่มเติมวทิ ยาศาสตร์พลงั สบิ ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณติ ศาสตร์

12 11 10

13 14 15

1.2 จาํ นวนรอยทเ่ี กิดข้ึนจากการมดั ดว้ ยยางรดั ของ (.......2.......รอย)

1.3 จาํ นวนสที ีใ่ ช้ (........3............สี)

1.4 จํานวนแกนสมมาตรที่ได้ (........2.......แกน)

หมายเหตุ วธิ กี ารพับมีหลายแบบ อยู่ในดุลพินจิ ของครผู สู้ อน

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ จดั ทาํ โดยสถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 72

คมู่ อื ครูรายวิชาเพิ่มเติมวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสบิ ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

ตวั อยา่ งขั้นตอนการพับกระดาษ แบบท่ี 2 3
1.1 ข้ันตอนการพับกระดาษ

12

65 4

78 9

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสบิ จดั ทําโดยสถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 73

ค่มู ือครรู ายวิชาเพิ่มเติมวทิ ยาศาสตร์พลงั สบิ ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 4 | เล่ม 1 กจิ กรรมคณิตศาสตร์

12 11 10

13 14 15

1.2 จาํ นวนรอยทเ่ี กิดข้ึนจากการมดั ดว้ ยยางรดั ของ (.......3.......รอย)

1.3 จาํ นวนสที ีใ่ ช้ (........4............สี)

1.4 จํานวนแกนสมมาตรที่ได้ (........2.......แกน)

หมายเหตุ วธิ กี ารพับมีหลายแบบ อยใู่ นดลุ พินจิ ของครผู สู้ อน

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ จดั ทาํ โดยสถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 74

คมู่ อื ครรู ายวชิ าเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตร์พลงั สิบ ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณิตศาสตร์

ใบกิจกรรมท่ี 3.2 ทําได้ไหม ทําได้หรือเปลา่

คาํ ช้ีแจง ให้นกั เรยี นคน้ หาขัน้ ตอนการพับ การมัด และการย้อม ให้ได้ลวดลายท่กี ําหนด ดงั รูป

พร้อมทง้ั อธิบายหรอื นาํ เสนอขั้นตอนในการพับ

โครงการวทิ ยาศาสตรพ์ ลังสิบ จดั ทําโดยสถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 75

คมู่ อื ครรู ายวิชาเพมิ่ เติมวทิ ยาศาสตร์พลงั สิบ ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 | เลม่ 1 กิจกรรมคณติ ศาสตร์

ข้นั ตอนการพับ การมดั และการย้อม ให้ไดล้ วดลายทกี่ าํ หนด

12 3

65 4

7 8 ดา้ นบน 9

ด้านขา้ ง

12 11 10

หมายเหตุ วิธกี ารพับมหี ลายแบบ อย่ใู นดลุ พนิ ิจของครผู สู้ อน 76

โครงการวทิ ยาศาสตร์พลังสบิ จดั ทําโดยสถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คูมือครูรายวชิ าเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตรพลังสบิ ช้นั ประถมศึกษาปที่ 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 4 การผจญภยั ของเจาตวั เลก็

ระดับประถมศึกษาปท่ี 4 เวลา 3 ช่ัวโมง

กิจกรรมการผจญภัยของเจาตัวเล็กเปนการเขียนโปรแกรมใหตัวละครเคลื่อนท่ี เพื่อแสดง วัฏจักรชีวิตของ
แมลง โดยใชโปรแกรม Scratch ซ่งึ จะชว ยพัฒนาทักษะการคิดอยา งเปน ระบบ การคิดอยางเปนขนั้ ตอน การแกปญ หา
และความคดิ สรางสรรค

จดุ ประสงคก ารเรียนรู

เขยี นโปรแกรมแบบลาํ ดบั ใหตัวละครเคลอ่ื นที่ โดยใชโปรแกรม Scratch

สมรรถนะเฉพาะของผมู ีความสนใจพิเศษทางดานวิทยาศาสตร คณติ ศาสตร และเทคโนโลยี

1. ทกั ษะการคิดอยางมวี ิจารณญาณ และทักษะในการแกป ญหา
2. ทกั ษะดา นการสรา งสรรค และนวตั กรรม

วัสดอุ ปุ กรณ จํานวนตอ คน
1 เครือ่ ง
ท่ี รายการ

1. เครอ่ื งคอมพวิ เตอรท มี่ โี ปรแกรม Scratch หรอื คอมพิวเตอรที่
เชอ่ื มตออนิ เทอรเน็ต

สอื่ และแหลง เรียนรู

1. โปรแกรม Scratch ท่ตี ิดต้ังบนคอมพวิ เตอร
หรอื ใชโ ปรแกรม Scratch ออนไลน (https://scratch.mit.edu/)

2. ไฟล ladybug1.html, ladybug2.html, ladybug3.html และ ladybug4.html สําหรับดูตัวอยางผลลัพธ
ของโปรแกรม

3. ไฟล ladybug_exercise.sb3 สําหรบั นกั เรยี น ใชท ํากจิ กรรม
4. ไฟล ladybug1.sb3, ladybug2.sb3, ladybug3.sb3 และ ladybug4.sb3 ท่ีใชคําส่ัง wait แนวทางเฉลย

สําหรับครูเรื่องวฏั จกั รชีวติ ของแมลงเตาทอง
5. ไฟล ladybug1_bs.sb3, ladybug2_bs.sb3, ladybug3_bs.sb3 และ ladybug4_bs.sb3 ท่ีใชคําสั่ง

broadcast แนวทางเฉลยสาํ หรับครูเรือ่ งวัฏจกั รชวี ติ ของแมลงเตา ทอง

โครงการวทิ ยาศาสตรพลังสิบ จดั ทําโดยสถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 77

คูมอื ครูรายวชิ าเพมิ่ เติมวิทยาศาสตรพ ลังสบิ ชั้นประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

6. ไฟลภาพสําหรับแมลงวันและผีเส้ือ (12 ไฟล ประกอบดวย arrow1, arrow2, arrow3, arrow4, แมลงวัน.
png, ไขแมลงวัน.png, หนอนแมลงวัน.png, ดกั แดแ มลงวัน.png, ผีเสอ้ื .png, ไขผเี สือ้ .png, หนอนผเี ส้ือ.png
และ ดกั แดผ เี ส้ือ.png)

7. ไฟลแนวทางเฉลยสาํ หรับครูเร่ืองวฏั จกั รชีวิตของแมลงวัน fly.sb3
8. ไฟลแ นวทางเฉลยสาํ หรับครเู รื่องวัฏจักรชวี ิตของผเี ส้อื butterfly.sb3

http://ipst.me/12571
สอ่ื กิจกรรม

แนวการจัดกิจกรรมการเรยี นรู

1. ครแู จง จดุ ประสงคก ารเรยี นรู ภาพรวมของกจิ กรรมและการประเมนิ ใหน กั เรียนทกุ คนทราบ
2. นักเรียนทบทวนความรูเกี่ยวกับวัฏจักรชีวิตของแมลงที่มี 4 ระยะ โดยศึกษาใบความรู เรื่อง วัฏจักรชีวิตของ

สัตว
3. นักเรียนศึกษาใบความรู เร่ือง การเพิ่มตัวละคร และใบความรู เร่ือง การเคลื่อนที่ของตัวละคร (กอน

ศึกษาใบความรู นักเรียนควรมีพื้นฐานการเขียนโปรแกรม Scratch เก่ียวกับตําแหนงบนจอภาพและ
การใชคาํ สั่ง wait เพ่อื หยุดรอเวลา)
4. ครูเปดไฟล ladybug1.html ladybug2.html ladybug3.html และ ladybug4.html ใหนักเรียนดูผลลัพธ
การทํางานของวัฏจักรชีวติ ของแมลงเตาทอง โดยอธิบายวา วัฏจักรชวี ิตอาจเรมิ่ ตนท่ีระยะใดกอนก็ได แตตอง
มีการเรียงลําดับไดถูกตองตามระยะของการเจริญเติบโต แลวถามคําถามนักเรียน ตัวอยางคําถาม เชน
นกั เรยี นจะสามารถเขียนโปรแกรมสัง่ ใหตวั ละครเคล่ือนที่ไดห รือไม อยา งไร
5. นักเรียนตอบคาํ ถามในใบกิจกรรมท่ี 4 ตวั ละครเคลอ่ื นที่ ขอ 1-3
6. ครแู ละนกั เรยี นรวมกนั อภิปรายสรปุ เพ่อื ใหไ ดแนวคาํ ตอบ
7. ครแู จกไฟล ไฟล ladybug_exercise.sb3 ใหน ักเรียน
8. นักเรียนทําใบกิจกรรมที่ 4 ตัวละครเคล่ือนที่ ขอ 4-5 โดยออกแบบการเขียนโปรแกรมใหกับตัวละครแตละตัว
ดวยตนเองไดโดยระบุตําแหนงและทิศทางการเคล่ือนท่ีของตัวละคร เพิ่มฉากหรือใสขอความประกอบ ไดไมซ้ํา
กับตัวอยางท่ีครูเปดใหดู โดยการเรียงลําดับของระยะตางๆ ในวัฏจักรชีวิตตองมีความถูกตอง ครูเปนผูคอยเให
คําแนะนําระหวางท่ีนักเรียนทําใบกิจกรรมท่ี 4 หรืออาจใหนักเรียนท่ีทําไดชวยสอนหรือแนะนําเพื่อน สําหรับ
ขอ 5 ครูอธบิ ายวธิ กี ารต้งั ช่ือไฟล โดยตงั้ ชอ่ื ขึ้นตน ดว ยเลขที่ 2 หลกั และตามดว ย ladybug เชน เลขที่ 1 ใหต ้งั
ชื่อไฟลว า 01ladybug.sb3

โครงการวิทยาศาสตรพ ลงั สิบ จัดทาํ โดยสถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 78

คูมือครูรายวิชาเพิ่มเตมิ วิทยาศาสตรพลังสบิ ชั้นประถมศึกษาปที่ 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

9. ครูสุมนักเรียนนําเสนอคําตอบในใบกิจกรรมที่ 4 ขอ 4-5 โดยเลือกนักเรียนท่ีออกแบบไมเหมือนกัน หรือมีการ
ใชค าํ สงั่ ทแี่ ตกตา งกัน

10. ครแู จกไฟลภ าพใหน ักเรยี นจาํ นวน 12 ไฟล สาํ หรบั ทาํ ใบกิจกรรมที่ 4 ขอ 6
11. นักเรยี นทําใบกจิ กรรมท่ี 4 ตัวละครเคลือ่ นที่ ขอ 6 เขยี นโปรแกรมใหตวั ละครเคล่ือนทเี่ พ่ือนําเสนอวัฏจกั รชีวิต

ของแมลงวัน และผีเส้ือ โดยออกแบบตําแหนงและทิศทางการเคล่ือนที่ของตัวละครดวยตนเอง สรางฉากหลัง
หรือใสข อ ความประกอบ ตกแตง ใหส วยงาม
12. ครูสุมนักเรียนนําเสนอโปรแกรมท่ีเขียนดวยโปรแกรม Scratch จากใบกิจกรรมท่ี 4 ขอ 6 โดยใหนักเรียน
แสดงผลลัพธข องโปรแกรม และอธบิ ายวิธีการเขียนโปรแกรม
13. ครูและนักเรียนรวมกันสรุปการเขียนโปรแกรมใหตัวละครเคล่ือนท่ี โดยมีการกําหนดลําดับและมีการ
เปล่ยี นแปลงตาํ แหนง
- การเปล่ียนแปลงตําแหนงจะใชคําส่ัง Glide เพ่ือใหมองเห็นการเคล่ือนท่ีภายในเวลาที่กําหนด หรืออาจใช

คําส่งั Go to ก็ได
- การกําหนดลําดับของตัวละคร จะใชคําสั่ง wait เพ่ือหยุดรอเวลาใหตัวละครทํางานตามลําดับ หรืออาจใช

คําสัง่ broadcast เพ่ือสงสารไปยงั ตัวละครทจี่ ะทาํ งานตอไป
- การเขียนโปรแกรม Scratch จะเร่ิมตนดวยเหตุการณ ซ่ึงในโปรแกรมน้ีจะเร่ิมตนดวยคําสั่ง When green

flag clicked และจะนําคําส่ังอ่ืนมาวางตอกัน โดยคําส่ังจะทํางานจากบนลงลาง ภายใตเหตุการณนี้ จะมี
ทํางานดังตอ ไปน้ี กาํ หนดตาํ แหนงเร่ิมตน หยดุ รอเวลา และเคลอื่ นทีไ่ ปยังตาํ แหนงเปา หมายทต่ี อ งการ

เหตกุ ารณเ ม่ือกดปุมธงเขยี วจะทาํ งานตามคําส่ังดานลา ง

กําหนดตําแหนง เร่ิมตน

หยุดรอเวลา

เคลื่อนที่ไปยงั ตาํ แหนงเปา หมายทตี่ อ งการ

โครงการวทิ ยาศาสตรพลังสบิ จัดทําโดยสถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 79

คมู ือครูรายวิชาเพม่ิ เตมิ วิทยาศาสตรพลงั สบิ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

การวัดและประเมนิ ผล

รายการประเมนิ วิธีการวัด เครอ่ื งมอื ท่ีใชป ระเมนิ เกณฑก ารผา นกิจกรรม

เขียนโปรแกรมแบบลาํ ดบั การตอบคําถามในใบ ใบกจิ กรรมที่ 4 ระดับพอใชขึน้ ไป

ใหต วั ละครเคล่ือนท่ี โดยใช กจิ กรรมที่ 4 และการ

โปรแกรม Scratch ปฏิบตั ิกิจกรรม

เกณฑก ารวดั และประเมนิ ผล (ระดบั คะแนน 1-3)

รายการประเมิน 3 ระดับคะแนน 1
2

เขยี นโปรแกรมแบบลําดบั เขยี นโปรแกรมใหต ัวละคร เขียนโปรแกรมใหต ัวละคร เขยี นโปรแกรมใหต ัวละคร

ใหตัวละครเคล่ือนท่ี โดย เคลอ่ื นทเ่ี ปน ลาํ ดับได ตวั ละครเคล่ือนท่เี ปนลําดับ เคลื่อนทเ่ี ปนลาํ ดับได

ใชโ ปรแกรม Scratch ถกู ตองท้งั 8 ตวั ละคร ไดถ ูกตอง 5-7 ตวั ละคร ถกู ตอง นอ ยกวา 5 ตัว

ละคร

หมายเหตุ ถาไมม ีสว นรวมในการทาํ ตามรายการประเมินใด ใหร ายการประเมนิ นั้นได 0 คะแนน

เกณฑก ารตัดสนิ ระดับคุณภาพ ระดับคุณภาพ ดี
ระดบั คุณภาพ พอใช
คะแนน 3 คะแนน หมายถึง ระดบั คุณภาพ ปรับปรุง
คะแนน 2 คะแนน หมายถงึ
คะแนน 1 คะแนน หมายถึง

โครงการวทิ ยาศาสตรพลงั สบิ จดั ทาํ โดยสถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 80

คูมือครรู ายวชิ าเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตรพ ลงั สบิ ชนั้ ประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กจิ กรรมเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 4 การผจญภยั ของเจาตัวเล็ก

เวลา 3 ชวั่ โมง

จุดประสงคก ารเรยี นรู

เขยี นโปรแกรมแบบลําดับใหต ัวละครเคล่ือนท่ี ดวยโปรแกรม Scratch

วัสดุอปุ กรณ จาํ นวนตอ คน
1 เคร่อื ง
ท่ี รายการ
1. เคร่ืองคอมพิวเตอรทีม่ โี ปรแกรม Scratch หรือ

คอมพิวเตอรท ่ีเชอื่ มตออินเทอรเน็ต

ส่ือการเรยี นรู

1. โปรแกรม Scratch ทต่ี ิดตงั้ บนคอมพวิ เตอร
หรือใชโปรแกรม Scratch ออนไลน (https://scratch.mit.edu/)

2. ไฟลตวั อยา งผลลพั ธข องโปรแกรม ประกอบใบกจิ กรรมท่ี 4 ขอ 1-3 ไดแ ก ladybug1.html,
ladybug2.html, ladybug3.html และ ladybug4.html

3. ไฟล ladybug_exercise.sb3 ประกอบใบกิจกรรมท่ี 4 ขอ 4-5
4. ไฟลภาพแมลงวนั และผีเสอ้ื ประกอบใบกิจกรรมท่ี 4 ขอ 6 (12 ไฟล ประกอบดว ย arrow1,

arrow2, arrow3, arrow4, แมลงวัน.png, ไขแ มลงวนั .png, หนอนแมลงวนั .png, ดักแด
แมลงวนั .png, ผเี สอ้ื .png, ไขผเี ส้ือ.png, หนอนผีเสื้อ.png และ ดกั แดผ เี สอื้ .png)

โครงการวิทยาศาสตรพลงั สบิ จัดทาํ โดยสถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 81

คูมอื ครรู ายวชิ าเพ่มิ เติมวิทยาศาสตรพลังสบิ ชัน้ ประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

วธิ กี ารดาํ เนินกิจกรรม

1. ทบทวนความรูเก่ียวกับวัฏจักรชีวิตของแมลงท่ีมี 4 ระยะ โดยศึกษาใบความรู เร่ือง วัฏจักรชีวิต
ของสัตว

2. ศึกษาใบความรู เรอื่ ง การเพิ่มตวั ละคร และใบความรู เรื่อง การเคลอ่ื นที่ของตัวละคร
3. พิจารณาตัวอยางผลลัพธโปรแกรมการเคล่ือนที่ของตัวละครท่ีแสดง วัฏจักรชีวิตของแมลง

เตา ทอง แลวตอบคําถามในใบกิจกรรมที่ 4 ตัวละครเคล่อื นท่ี ขอ 1-3
4. เปดไฟล ladybug_exercise.sb3 แลวทาํ ใบกจิ กรรมที่ 4 ขอ 4-5
5. ทาํ ใบกิจกรรมท่ี 4 ขอ 6 แลว นําเสนอผลงาน

โครงการวทิ ยาศาสตรพลงั สิบ จัดทาํ โดยสถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 82

คูมือครรู ายวชิ าเพ่มิ เตมิ วิทยาศาสตรพลงั สบิ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

ใบความรู เรอ่ื งวัฏจกั รชีวติ ของสัตว

วฏั จักรชวี ติ ของสตั ว
เมอื่ สัตวเ จรญิ เตบิ โตเปนตัวเต็มวยั จะมีการสืบพนั ธแุ ละมีลูก เม่ือลูกเจรญิ เตบิ โตจนเปนตวั เต็มวัยก็จะสืบพันธุ

และมลี ูกตอ ไปไดอ ีก การเปล่ยี นแปลงน้ีจะหมุนเวียนเปนแบบรูปคงที่ซํา้ เดมิ อยางตอ เนอ่ื งเปน วัฏจักรชวี ติ ของสัตว โดย

สตั วแ ตล ะชนิดจะมวี ฏั จักรชวี ติ ทมี่ ลี ักษณะเฉพาะและแตกตา งกัน

วัฏจักรชีวิตของสัตวบางชนิดจะมีท้ังการเปล่ียนแปลงของรูปรางลักษณะ การกินอาหาร และแหลงท่ีอยูใน
ขณะที่เจริญเติบโตตั้งแตแรกเกิดจนเปนตัวเต็มวัย โดยมีทั้งชนิดที่มีการเปลี่ยนแปลง 3 ระยะ ไดแก ไข ตัวออนหรือ
หนอน และตัวเต็มวัย เชน แมลงปอ แมลงสาบ ต๊ักแตน และชนิดที่มีการเปล่ียนแปลง 4 ระยะ ไดแก ไข ตัวออนหรือ
หนอน ดักแด และตัวเต็มวัย เชน แมลงเตาทอง แมลงวัน ผีเสื้อ แตวัฏจักรชีวิตของสัตวบางชนิดจะมีเพียงการ
เปลย่ี นแปลงของขนาดของรา งกายที่ตวั ออนมีขนาดเล็กกวา ตวั เต็มวยั เชน มนุษย ไก

ตัวอยางวัฏจักรชีวิตของสัตวที่มีการเปลี่ยนแปลงขณะเจริญเติบโตเปน 4 ระยะ สามารถเขียนเปนแผนภาพ
วัฏจักรชวี ติ ไดร ูปท่ี 4.1-4.3

รูปที่ 4.1 วฏั จักรชีวติ ของแมลงเตาทอง 83

โครงการวิทยาศาสตรพ ลังสบิ จัดทาํ โดยสถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวชิ าเพม่ิ เติมวิทยาศาสตรพลังสบิ ชั้นประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

รูปที่ 4.2 วัฏจักรชีวิตของแมลงวัน

รปู ท่ี 4.3 วฏั จักรชีวิตของผเี สื้อ 84

โครงการวิทยาศาสตรพลงั สบิ จดั ทาํ โดยสถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาเพมิ่ เตมิ วิทยาศาสตรพ ลงั สบิ ช้นั ประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

ใบความรู เรื่องการเพ่มิ ตวั ละคร

การเพ่ิมตัวละครในโปรแกรม Scratch อาจทําไดทั้งการเลือกจากตัวละครท่ีอยูในโปรแกรม Scratch
หรืออาจเพ่มิ ตัวละครจากไฟลภาพทีเ่ ตรยี มไว

1. วิธีการเพิ่มตัวละครท่ีอยูในโปรแกรม Scratch ทําไดโดยคลิกเลือกเมนู Choose a Sprite ใน
บริเวณพืน้ ทรี่ ายละเอียดตัวละคร จะปรากฏหนา ตา งท่มี ตี วั ละครใหเ ลือก ดงั รูปที่ 4.4

รปู ท่ี 4.4 การเพิม่ ตัวละครท่ีอยใู นโปรแกรม Scratch 85

โครงการวทิ ยาศาสตรพลงั สิบ จดั ทําโดยสถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม อื ครูรายวชิ าเพิม่ เตมิ วทิ ยาศาสตรพ ลงั สบิ ชัน้ ประถมศึกษาปที่ 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

2. วิธีการเพ่ิมตัวละครจากไฟลภาพท่ีเตรียมไว ทําไดโดยคลิกเลือกเมนู Upload Sprite ในบริเวณ
พื้นท่ีรายละเอียดตัวละคร ใหเลือกไฟลภาพจากไฟลท่ีเตรียมไว จะปรากฏตัวละครตามท่ีตองการ
ดงั รูปที่ 4.5

รูปที่ 4.5 การเพิ่มตัวละครจากไฟลภาพท่เี ตรยี มไว

โครงการวิทยาศาสตรพ ลงั สบิ จัดทําโดยสถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 86

คูม อื ครูรายวิชาเพิม่ เติมวิทยาศาสตรพลังสบิ ชั้นประถมศกึ ษาปที่ 4 | เลม 1 กจิ กรรมเทคโนโลยี

ฃ ใบความรู เรื่องการเคลอ่ื นทข่ี องตัวละคร

กรณีท่ีโปรแกรมมีตัวละครมากกวา 1 ตัวละคร และตองการใหตัวละครเคล่ือนท่ีในเวลาตางกัน อาจมีเทคนิค
การเขยี นโปรแกรมไดมากกวา 1 วิธี ในท่นี ขี้ อนําเสนอเทคนิค 2 วธิ ี ดงั นี้

1. วิธที ี่ 1 การหยดุ รอเวลาดวยคาํ ส่ัง wait
ใชคําสั่ง wait ใหกับตัวละครที่ทํางานตอจากตัวละครกอนหนา เพ่ือหยุดรอเวลาใหตัวละครกอนหนา
ทํางานเสรจ็ กอน จงึ คอยใหต วั ละครถัดไปเรมิ่ ทาํ งาน
ขอ ดี : คาํ สัง่ ไมซับซอน เขาใจงาย
ขอเสีย : ตองคํานวณเวลาในการหยุดรอใหตัวละครแตละตัวทํางานเสร็จส้ินกอนท่ีตัวละครถัดไปจะเริ่ม
ทาํ งาน

2. วธิ ที ี่ 2 การสงสารไปยงั ตัวละครดวยคาํ สง่ั broadcast
ใชค ําสั่ง broadcast เปน คาํ สง่ั สุดทา ยใหกบั ตวั ละครท่ีทาํ งานเสร็จแลว เพอื่ สง สารตอไปยังตัวละครถัดไป
โดยท่ีตัวละครถัดไป จะใชเหตุการณ went I receive ... เพ่ือรับสารที่สงมาจากคําส่ัง broadcast ของ
ตัวละครกอ นหนา เพอ่ื เริ่มการทาํ งาน
ขอ ดี : ไมต อ งคาํ นงึ ถึงเวลาในการทาํ งานของตวั ละครแตล ะตวั เมอ่ื สง สารไปยังตวั ละครตัวใด ตัวละครน้นั
ก็จะทํางานตอ ทนั ที
ขอเสีย : คาํ ส่งั ซบั ซอ น เขา ใจยาก

ตวั อยา ง การเคลอื่ นทข่ี องตัวละคร Ball และ ตัวละคร Basketball
เง่อื นไข

เร่ิมตน กําหนดตัวละคร Ball อยูตําแหนงมุมบนซาย และตัวละคร Basketball อยูตําแหนงมุมบนขวา
ดงั รูปท่ี 4.6

รปู ที่ 4.6 ตําแหนง เริ่มตน ของตัวละคร
เขยี นโปรแกรมเพือ่ สัง่ ใหตัวละคร Ball เคลือ่ นทไ่ี ปยงั ตาํ แหนงมุมลางขวาโดยใชเวลาเคลอ่ื นที่ 1 วินาที

โครงการวทิ ยาศาสตรพ ลงั สบิ จัดทาํ โดยสถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 87

คูม อื ครรู ายวิชาเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตรพลังสบิ ชัน้ ประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กจิ กรรมเทคโนโลยี

หลังจาก ตัวละคร Ball เคล่ือนที่ไปยังมุมลางขวาแลว ตัวละคร Basketball จึงเคลื่อนที่ไปยังตําแหนง
มมุ ลางซาย ดังรปู ที่ 4.7

รูปที่ 4.7 รูปหลังจากจบการทาํ งานของโปรแกรม

วิธที ี่ 1 การหยุดรอเวลาดว ยคาํ สัง่ wait
ตวั ละคร Ball มกี ารทาํ งานดังน้ี
1. กาํ หนดตําแหนง เริม่ ตน บนซาย
2. เคล่ือนท่ี 1 วินาที ไปยังตาํ แหนง มมุ ลางขวา
สครปิ ตทไี่ ด คือ

โครงการวิทยาศาสตรพลังสบิ จดั ทําโดยสถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 88

คมู อื ครรู ายวชิ าเพ่มิ เตมิ วทิ ยาศาสตรพลงั สบิ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ 4 | เลม 1 กจิ กรรมเทคโนโลยี

ตัวละคร Basketball มกี ารทาํ งานดงั นี้
1. กําหนดตําแหนงเร่มิ ตน บนขวา
2. รอเวลา 1 วินาที (รอ Ball เคล่อื นทไี่ ปยงั มมุ ลา งขวา)
3. เคลอ่ื นท่ี 1 วนิ าที ไปยังตาํ แหนง มมุ ลางซา ย
สคริปตท ีไ่ ด คือ

วิธที ี่ 2 การสง สารไปยงั ตวั ละครดวยคําส่ัง broadcast
ตัวละคร Ball มกี ารทาํ งานดังน้ี
1. กําหนดตาํ แหนง เริ่มตน บนซา ย
2. เคลอื่ นที่ 1 วินาที ไปยงั ตาํ แหนง มมุ ลา งขวา
3. สงสญั ญาณไปใหต ัวละคร Basketball ทํางานตอ
สคริปตทไ่ี ด คือ

โครงการวิทยาศาสตรพ ลงั สิบ จัดทําโดยสถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 89

คมู ือครรู ายวชิ าเพิม่ เตมิ วทิ ยาศาสตรพลังสบิ ช้ันประถมศกึ ษาปที่ 4 | เลม 1 กจิ กรรมเทคโนโลยี

ตัวละคร Basketball มีการทํางานดังน้ี
ภายใตเ หตุการณ when ธงเขียว clicked กําหนดตําแหนงเริ่มตน บนขวา
ภายใตเหตกุ ารณ when I receive basketball_move เคล่อื นที่ 1 วนิ าที ไปยังตาํ แหนง มุมลา งซาย

สครปิ ตท ไี่ ด คอื

โครงการวทิ ยาศาสตรพ ลงั สิบ จดั ทําโดยสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 90

คูมอื ครูรายวชิ าเพิ่มเตมิ วทิ ยาศาสตรพ ลงั สบิ ชัน้ ประถมศกึ ษาปท่ี 4 | เลม 1 กิจกรรมเทคโนโลยี

ใบกจิ กรรมท่ี 4 ตวั ละครเคลื่อนท่ี

คาํ ชีแ้ จง ตอบคําถามและทาํ ตามคําส่ังดงั ตอไปนี้

1. จากตวั อยางผลลัพธของโปรแกรม วัฏจักรชีวิตของแมลงเตา ทอง มีตัวละครทงั้ หมดก่ตี ัว
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2. ตวั ละครท่ีเริม่ เคล่อื นท่ีเปนลาํ ดบั แรก จําเปนตองเร่มิ ตนจากตัวเตม็ วัยใชหรอื ไม เพราะเหตุใด
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3. ใชวธิ ีการใดเพ่ือเขียนโปรแกรมใหต ัวละครแสดงการเคลอ่ื นทีต่ อ เนอ่ื งกนั อยา งเปนลําดบั
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4.ออกแบบโปรแกรมโดยใสบ ลอ็ กคําสง่ั ท่ีใชใ นการเคล่ือนท่อี ยางเปน ลําดบั ของแตล ะตัวละครลงใน

ตารางตอไปน้ี

ตวั ละคร ใชบ ลอ็ กคาํ สงั่

ตวั เต็มวัย goto เพ่ือกําหนดตาํ แหนง เร่ิมตน, glide เพ่ือเคลือ่ นทไ่ี ปยังตําแหนงปลายทาง (ตัวอยาง)
arrow1 goto เพอื่ กําหนดตําแหนง เร่มิ ตน , wait เพือ่ หยดุ รอใหตัวละครตวั เต็มวยั ทาํ งานเสรจ็ ,
glide เพื่อเคลอื่ นท่ไี ปยังตําแหนง ปลายทาง (ตัวอยาง)

โครงการวทิ ยาศาสตรพลงั สบิ จดั ทําโดยสถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 91

คูม ือครูรายวิชาเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตรพลังสบิ ชั้นประถมศึกษาปท่ี 4 | เลม 1 กจิ กรรมเทคโนโลยี

5. เขียนโปรแกรม Scratch ใหต ัวละครเคลอ่ื นท่ี เพือ่ แสดง วฏั จกั รชวี ติ ของแมลงเตา ทอง แลวบันทึกเปน
ไฟล Scratch

6. ออกแบบและเขยี นโปรแกรม Scratch ใหต ัวละครเคลอ่ื นที่ เพ่อื แสดง วัฏจักรชีวิตของแมลงวนั
หรอื วฏั จกั รชวี ิตของผเี สื้อ แลวบันทึกเปนไฟล Scratch

โครงการวทิ ยาศาสตรพ ลังสิบ จัดทําโดยสถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 92

แนวคําตอบ
ใบกจิ กรรม