สื่อการสอน งานเครื่องยนต์แก๊สโซลีน

สอื การสอน
วชิ างานเครอื งยนต์แก๊สโซลีน

1

อบุ ตั เิ หตุและความปลอดภยั ในการปฏบิ ัตงิ าน
สาระการเรียนรู้ จุดประสงค์การเรียนรู้

สาระการเรียนรู้ จุดประสงค์การเรียนรู้

1. ความหมายและผลจากการเกิดอบุ ตั ิเหตุ อบุ ัตเิ หตุและความ 1. บอกความหมายของอบุ ตั ิเหตุได้
2. สาเหตุการเกิดอบุ ตั ิเหตุ ปลอดภยั ในการ 2. บอกสาเหตขุ องการเกิดอุบตั ิเหตุได้

3. ประเภทของเคร่ืองจกั รท่ีจาเป็นตอ้ งใช้ ปฏิบัตงิ าน 3. อธิบายประเภทของเครื่องจกั รที่จาเป็น
อุปกรณ์ป้องกนั ตอ้ งใชอ้ ุปกรณ์ป้องกนั อนั ตรายได้

4. การป้องกนั และควบคุมอนั ตรายท่ีเกิด 4. ใชอ้ ปุ กรณ์ป้องกนั และควบคุมอนั ตราย
ท่ีเกิดข้ึนจากการปฏิบตั ิงานได้
จากการปฏิบตั ิงาน

สสมมสรมรรรรถถรนนถนะะปปะรประะรจจะาาจหหาหนน่่นววยย่วย 1

1. อธิบายความหมายของอบุ ตั ิเหตุ สาเหตุของ
การเกิดอบุ ตั ิเหตุ ผลกระทบของอบุ ตั ิเหตุ
อปุ กรณ์และวธิ ีการป้องกนั อุบตั ิเหตุที่เกิดจาก
การปฏิบตั ิงาน

2.ใชเ้ คร่ืองมือและอุปกรณ์ป้องกนั ไดถ้ ูกตอ้ ง
เหมาะสมกบั ลกั ษณะงาน

1

อบุ ัตเิ หตุและความปลอดภยั ในการปฏิบัตงิ าน

1. ความหมายและผลจากการเกดิ ของอุบตั เิ หตุ

อบุ ตั ิเหตุ (Accident) เป็นเหตุการณ์ที่ไม่พงึ ประสงคซ์ ่ึงเกิดข้ึนโดย
ไม่มีการวางแผนไวล้ ่วงหนา้ และเม่ือเกิดข้ึนแลว้ ก่อใหเ้ กิดความสูญเสียอยา่ ง
ใดอยา่ งหน่ึง หรือหลายๆ อยา่ งรวมกนั ท้งั ต่อคน ทรัพยส์ ิน หรือ
สภาพแวดลอ้ ม

2

2. สาเหตุของการเกดิ อุบตั เิ หตุ 1

2.1 เกดิ จากการกระทาทไ่ี ม่ปลอดภัยของผู้ปฏบิ ตั งิ าน 3

2.1.1 การแต่งกายไม่เหมาะสมกบั งานที่ปฏิบตั ิ
2.1.2 การหยอกลอ้ เล่นในขณะปฏิบตั ิงาน
2.1.3 การปฏิบตั ิงานในขณะท่ีร่างกายไม่พร้อม
2.1.4 การปฏิบตั ิงานดว้ ยความประมาท
2.1.5 การขาดความรู้ในงานที่ปฏิบตั ิ
2.1.6 การละเลยการใชอ้ ุปกรณ์ป้องกนั อนั ตรายส่วนบุคคล

1

2.2 เกดิ จากความบกพร่องของเครื่องมือและอปุ กรณ์ในการทางาน

2.2.1 การออกแบบที่ไม่เหมาะสม ไม่สะดวก
2.2.2 การใชเ้ ครื่องมือผดิ ประเภท
2.2.3 การไม่ตรวจสอบสภาพความพร้อมของเคร่ืองมือ

4

1

2.3 เกดิ จากสภาพแวดล้อมในการทางานไม่ปลอดภัย

2.3.1 การปฏิบตั ิงานบริเวณท่ีคบั แคบ มีพ้นื ที่จากดั หรือไม่มีอากาถถ่ายเท
2.3.2 พ้ืนท่ีบริเวณท่ีปฏิบตั ิงานมีแสงสวา่ งไม่เพยี งพอ
2.3.3 การจดั วางเครื่องมือ เคร่ืองจกั รกล ไม่เป็นระเบียบ
2.3.4 การปฏิบตั ิงานในพ้ืนที่เกบ็ วตั ถุไวไฟ

5

1

3. ประเภทของเครื่องจักรทจี่ าเป็ นต้องใช้อุปกรณ์ป้องกนั

3.1 ลกั ษณะการทางานของชิ้นส่วนเคร่ืองจกั รกลทห่ี มุนรอบตัวเอง

6

1

รูปท่ี 1.1 แสดงชิ้นส่วนของเคร่ืองจกั รกลที่หมุนรอบตวั เอง

7

1

3.2 ลกั ษณะการทางานของชิ้นส่วนเคร่ืองจักรกลทท่ี าให้เกิดจุดหนีบหรือ
จุดบีบ

8

1

9

1

รูปท่ี 1.2 อนั ตรายท่ีเกิดข้ึนจากจุดหนีบของชิ้นส่วนเครื่องจกั รที่เคล่ือนที่

10

1

3.3 ลกั ษณะการทางานของชิ้นส่วนเครื่องจักรกลทท่ี าให้เกิดการตดั
หรือเฉือน

รูปท่ี 1.3 แสดงจุดอนั ตรายที่เกิดข้ึนจากการตดั ชิ้นงาน

11

1

รูปที่ 1.4 ตะแกรงป้องกนั อนั ตรายจากสายพานของเคร่ืองจกั ร

12

1

4. การป้องกนั และควบคุมอนั ตรายทเ่ี กดิ จากการปฏิบัตงิ าน

4.1 กฎความปลอดภัยในการทางานของผ้ปู ฏบิ ตั งิ าน

4.1.1 แต่งกายใหเ้ หมาะสมกบั ลกั ษณะงานท่ีปฏิบตั ิ
4.1.2 ตอ้ งสวมอุปกรณ์ป้องกนั อนั ตรายส่วนบุคคลใหถ้ ูกตอ้ งและเหมาะสม
4.1.3 ตอ้ งปฏิบตั ิตามกฎความปลอดภยั และคาสง่ั ของผคู้ วบคุมงานโดย
เคร่งครัด
4.1.4 หา้ มหยอกลอ้ เลน่ กนั ในขณะปฏิบตั ิงาน

13

1

4.1.5 หา้ มใชเ้ คร่ืองมือ อุปกรณ์ท่ีชารุด
4.1.6 หา้ มเขา้ ไปในเขตอนั ตรายก่อนไดร้ ับอนุญาต
4.1.7 หา้ มเชื่อม หรือเจียระไนโลหะในบริเวณที่มีสารไวไฟ หรือเช้ือเพลิงท่ี
ลุกไหมไ้ ดง้ ่าย

14

1

4.2 กฎความปลอดภยั ในการใช้เคร่ืองมือ อปุ กรณ์

4.2.1 ใชเ้ คร่ืองมือ อุปกรณ์ตามประเภทและชนิดของงาน
4.2.2 ตรวจสอบสภาพ เครื่องมือ อุปกรณ์ สายไฟ ฉนวนหุม้ สายไฟก่อนเริ่ม
ทางานทุกคร้ัง
4.2.3 ตอ่ สายดินทุกคร้ัง ขณะใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ไฟฟ้าทุกชนิด
4.2.4 ถึกษาวธิ ีการใชเ้ คร่ืองมือ อุปกรณ์อยา่ งถูกตอ้ ง

15

1

4.2.5 หา้ มใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ท่ีชารุด
4.2.6 หา้ มใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ไฟฟ้า ขณะยนื ปฏิบตั ิงานบนพ้นื เปี ยกช้ืน
4.2.7 หา้ มใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์เกินกาลงั ความสามารถติดตอ่ กนั เป็นเวลานาน

16

1

4.3 อุบตั เิ หตุทพี่ บบ่อยจากการปฏบิ ัติงานช่างยนต์

4.3.1 อุบตั ิเหตุจากการถูกสายพานหนีบมือหรือนิ้วมือ
4.3.2 อุบตั ิเหตุที่เกิดจากพ้นื ผวิ บริเวณปฏิบตั ิงานไม่สะอาด
4.3.3 อุบตั ิเหตุท่ีเกิดจากความไม่รอบคอบในการทางาน
4.3.4 อุบตั ิเหตุท่ีเกิดจากวธิ ีการทางานไม่เหมาะสม
4.3.5 อุบตั ิเหตุท่ีเกิดจากการทาความสะอาดเคร่ืองมือ เคร่ืองจกั รดว้ ยวธิ ีท่ีไม่
เหมาะสม

17

2

เครื่องมือ อปุ กรณ์จบั ยดึ และกำรใช้งำน

สำระกำรเรียนรู้ เคร่ืองมือ จุดประสงค์กำรเรียนรู้
อุปกรณ์จบั ยดึ
1. เคร่ืองมือชนิดต่างๆ และการใชง้ าน และกำรใช้งำน 1. บอกชนิดของเครื่องมือตา่ งๆ ได้
2. อุปกรณ์จบั ยดึ และการใชง้ าน 2. ใชเ้ ครื่องมือชนิดตา่ งๆ ได้
3. เคร่ืองมือวดั สาหรับงานช่างยนต์ 3. รู้จกั อุปกรณ์จบั ยดึ และนาไปใช้งานได้

อยา่ งเหมาะสม

สสมมสรมรรรรถถรนนถนะะปปะรประะรจจะำำจหหำหนน่่นววยย่วย

อธิบายชนิดของเครื่องมือและอปุ กรณ์
จบั ยดึ ใชเ้ คร่ืองมือและอปุ กรณ์จบั ยดึ ไดถ้ ูกตอ้ ง
เหมาะสมกบั ลกั ษณะงานและใชเ้ คร่ืองมือ
อยา่ งปลอดภยั

26

2

เครื่องมือ อปุ กรณ์จบั ยดึ และกำรใช้งำน

1. เคร่ืองมือชนิดต่ำงๆ และกำรใช้งำน

1.1 ประแจปำกตำย (Open-end Wrenches)

รูปที่ 2.1 แสดงประแจปากตายแบบต่างๆ

27

2

1.2 ประแจแหวน (Boy-end Wrenches)

รูปที่ 2.2 แสดงประแจแหวนแบบต่างๆ

28

2

1.3 ประแจกระบอก (Socket Wrenches)

รูปที่ 2.3 แสดงประแจกระบอกชนิดต่างๆ

29

2

1.4 ด้ำมต่ำงๆ ที่ใช้กบั ประแจกระบอก (Socket Wrench Handles)

1.4.1 ด้ามขัน (Flex Handle)

รูปที่ 2.4 แสดงดา้ มขนั แขง็

30

2

1.4.2 ด้ามที (T Bar Handle)

รูปที่ 2.5 แสดงดา้ มที

31

2

1.4.3 ด้ามกรอกแกร็ก (Ratchet Handle)

รูปที่ 2.6 แสดงดา้ มกรอกแกร็ก

32

2

1.4.4 ด้ามสปี ด (Speed Handle)

รูปที่ 2.7 แสดงดา้ มสปี ด

33

2

1.5 ข้อต่ออ่อน (Universal Joint)

รูปที่ 2.8 แสดงขอ้ ต่ออ่อน

34

2

1.6 ตัวต่อ (Extension Bar)

รูปที่ 2.9 แสดงตวั ต่อ

35

2

1.7 หัวต่อลดขนาด (Socket Adaptor)

รูปที่ 2.10 แสดงหวั ต่อลดขนาด

36

2

1.8 ประแจเลอื่ น (Adjustable Wrenches)

รูปที่ 2.11 แสดงประแจเลื่อน

37

2

1.9 ประแจแอล (Allen Wrenches)

รูปที่ 2.12 แสดงประแจแอล

38

2

1.10 ไขควง (Screw Drivers)

รูปที่ 2.13 แสดงไขควง

39

2

1.11 ค้อน (Hammers)

รูปที่ 2.14 แสดงคอ้ นแบบต่างๆ

40

2

รูปที่ 2.15 แสดงการใชง้ านคอ้ นอยา่ งถูกวธิ ี

41

2

1.12 คมี (Pliers)
1) คีมปากขยาย (Combination Pliers)

รูปท่ี 2.16 แสดงคีมปากขยาย

42

2

2) คีมปากแหลม (Long-nose Pliers)

รูปที่ 2.17 แสดงคีมปากแหลม

43

2

3) คีมปากจิ้งจก (Nippers Pliers)

รูปที่ 2.18 แสดงคีมปากจิ้งจก

44

2

4) คีมถอดแหวนลอ็ ก (Snap Ring Pliers)

รูปท่ี 2.19 แสดงคีมถอดแหวนลอ็ ก

45

2

5) คีมลอ็ ก (Locking Pliers)

รูปท่ี 2.20 แสดงคีมลอ็ ก

46

2

6) ประแจวดั แรงบิด (Torque Wrenches)

รูปท่ี 2.21 แสดงประแจวดั แรงบิด

47

2

1.13 สกดั (Chisels)
1) สกดั ปากแบน (Flat Chisels)
2) สกดั ปากแหลม (Chape Chisels)
3) สกดั ร่อง (Grooving chisels)

รูปท่ี 2.22 แสดงสกดั แบบต่างๆ

48

2

2. อุปกรณ์จบั ยดึ และกำรใช้งำน

2.1 หมุดเกลยี ว (Cap Screw)

รูปที่ 2.23 แสดงหมุนเกลียว

49

2

2.2 หมุดเกลยี วจกั รกล (Machine Screws)

รูปที่ 2.24 แสดงหมุนเกลียวจกั รกล

50

2

2.3 สลกั เกลยี วและแป้นเกลยี ว (Bolt and Nut)

รูปท่ี 2.25 แสดงสลกั เกลียวและแป้นเกลียว

51

2

2.4 สลกั เกลยี วสตัด (Stud)

รูปที่ 2.26 แสดงสลกั เกลียวตดั

52

2

2.4.1 การป้องกนั เกลยี วคลายตัวโดยอาศัยความเสียดทาน

รูปท่ี 2.27 แสดงการป้องกนั เกลียวคลายตวั โดยอาศยั ความเสียดทาน

53

2

2.4.2 ป้องกนั เกลยี วคลายตวั โดยใช้อปุ กรณ์ลอ็ กการเคลอ่ื นท่ีโดยตรง

รูปท่ี 2.28 แสดงการป้องกนั เกลียวคลายตวั โดยใชอ้ ุปกรณ์ลอ็ กการเคล่ือนท่ีโดยตรง

54

2

2.5 สลกั เกลยี ว (Bolts)
2.6 แป้นเกลยี ว (Nuts)

รูปท่ี 2.29 แสดงโบลตแ์ ละนตั

55

2

รูปที่ 2.30 แสดงโบลตแ์ ละนตั

56

2

2.7 แหวนลอ็ ก (Lock Washers)

รูปที่ 2.31 แสดงแหวนลอ็ กแบบลอ็ กดา้ นนอกและลอ็ กดา้ นใน

57