คู่มือส่งเสริมและพัฒนาองค์กร ชุมชม อำเภอ จังหวัด คุณธรรม : ภายใต้แผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 ปี 2559 - 2564

คมู ือสงเสรมิ และพัฒนา
องคก ร ชุมชน อําเภอ และจังหวัดคุณธรรม

สรา งสงั คมไทยใหเปนสังคมคุณธรรม
เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

ภายใตแ ผนแมบ ทสง เสรมิ คุณธรรมแหง ชาติ ฉบบั ที่ ๑
(พ.ศ. ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔)



คูมอื สงเสรมิ และพัฒนา

องคก ร ชมุ ชน อําเภอ และจังหวัดคุณธรรม

สรางสังคมไทยใหเปน สงั คมคณุ ธรรม
เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

ภายใตแผนแมบทสงเสริมคุณธรรมแหงชาติ ฉบับท่ี ๑
(พ.ศ. ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔)

คมู ือสงเสริมและพฒั นา
องคกร ชมุ ชน อําเภอ และจงั หวดั คณุ ธรรม

เพ่อื สรา งสังคมไทยใหเ ปนสังคมคณุ ธรรม
เทดิ ทนู สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

ภายใตแผนแมบทสง เสรมิ คณุ ธรรมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี ๑
(พ.ศ. ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔)

ผจู ดั พมิ พ สํานักงานปลัดกระทรวงวัฒนธรรม
ปทพี่ ิมพ พ.ศ. ๒๕๖๒
จํานวนพิมพ ๗๐,๐๐๐ เลม
พิมพท่ี โรงพมิ พช มุ นุมสหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทย จํากดั
๗๙ ถนนงามวงศว าน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร
กรุงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐
โทร. ๐-๒๕๖๑-๔๕๖๗ โทรสาร ๐-๒๕๗๙-๕๑๐๑
นายโชคดี ออสวุ รรณ ผพู มิ พผ โู ฆษณา

คาํ นาํ

กระทรวงวัฒนธรรม ไดผนึกกําลังรวมกับภาคีเครือขายทุกภาคสวน
นอ มนาํ ศาสตรพ ระราชามาใชใ นการขบั เคลอ่ื นงานดา นวฒั นธรรม ทสี่ อดคลอ ง
กับนโยบายรัฐบาล แผนยุทธศาสตรชาติ ๒๐ ป และแผนพัฒนาเศรษฐกิจ
และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ ๑๒ โดยใชม ติ ทิ างวฒั นธรรม ๓ ดา น คอื การสรา งคนดี
และสังคมดี สงเสริม สนับสนุนการนําทุนและทรัพยากรมาสรางสรรค
พัฒนา ตอยอด เพื่อเพ่ิมคุณคาทางสังคมเพ่ิมมูลคาทางเศรษฐกิจ และสราง
เกียรตภิ มู ิ ภาพลักษณข องประเทศไทยสูนานาประเทศ

การดําเนินงานวัฒนธรรม ในมิติการสรางคนดีและสังคมดี ภายใต
แผนแมบ ทสง เสริมคุณธรรมแหง ชาติ ฉบบั ที่ ๑ (พ.ศ. ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔) ซึ่งเปน
แผนระดบั ชาติ ดา นการสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ธรรม ฉบบั แรกของไทย ทมี่ งุ หวงั
ใหทุกคน ทุกครอบครัว ทุกชุมชน ทุกองคกร และทุกหนวยงานมีคุณธรรม
มีความจงรักภักดีตอ สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย มคี วามสมานฉนั ท
ยึดม่ันในหลักธรรมคําสอนทางศาสนา นอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง และวิถีวัฒนธรรมไทยที่ดีงามไปใชในการดํารงชีวิต โดยเฉพาะ
สถาบันพระมหากษตั ริย มีคติความเชือ่ และแนวปฏบิ ัติหลายประการ ทแี่ สดง
ใหเห็นถึงความสูงสงและศักดิ์สิทธิ์แหงสถาบันอันเปนเคร่ืองยึดเหนี่ยวจิตใจ
เปนสัญลักษณแหงความเปนชาติไทย ประชาชนคนไทยโชคดี ที่ไดเกิดมา
ใตรมพระบารมีที่มีพระมหากษัตริยทรงเปนหลักชัย และเน่ืองในโอกาส
มหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก นบั เปน โอกาสสาํ คญั ทพ่ี สกนกิ รทกุ กลมุ
ทุกเพศ ทุกวัย ใน ชุมชน องคกร อําเภอ จังหวัดคุณธรรม ซ่ึงตั้งอยูในพ้ืนท่ี
กรงุ เทพมหานคร และ ๗๖ จงั หวดั ทว่ั ประเทศ จะไดต ง้ั ปณธิ านและเจตนารมณ

แนวแนท่ีจะรวมแรง รวมใจกันสงเสริมและพัฒนาคุณธรรม สรางสังคมท่ีมี
คณุ ภาพและคณุ ธรรม สงั คมอยดู มี สี ขุ เพอ่ื เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเจา อยหู วั
มหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกูร เนื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ี
บรมราชาภิเษก และเปนไปตามความมุงหวังของแผนแมบทสงเสริมคุณธรรม
แหงชาติ

เพื่อใหการดําเนินงานสงเสริมและพัฒนาคุณธรรมบรรลุผล
อยางเปนรูปธรรม เชิงประจักษ นําไปสูการประกาศยกยองเชิดชูเกียรติ
องคกร ชุมชน อําเภอ จังหวัดคุณธรรม กระทรวงวัฒนธรรมจึงจัดพิมพ
คูมือสงเสริมและพัฒนาองคกร ชุมชน อําเภอ จังหวัดคุณธรรม เพื่อสราง
สงั คมไทยใหเปน สังคมคณุ ธรรม เทดิ ทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 
ภายใตแผนแมบทสง เสรมิ คุณธรรมแหง ชาติ ฉบับที่ ๑ (พ.ศ. ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔)
เพอ่ื ใหภ าคสว นตา งๆ ทเี่ กี่ยวของใชเ ปนแนวทางดาํ เนินงาน ตอไป

กระทรวงวัฒนธรรม



สารบัญ

หนา
๑. บทนํา : องคกร ชมุ ชน อําเภอ และจงั หวดั คณุ ธรรม

รวมใจสรา งสังคมไทยใหเ ปน สงั คมคุณธรรม
เทิดทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย................................ ๑
๒. หลักการสง เสรมิ และพฒั นาองคก ร ชุมชน อาํ เภอ
และจงั หวัดคุณธรรม ..................................................................... ๙
๓. คํานยิ ามขององคก ร ชุมชน อําเภอ และจงั หวัดคณุ ธรรม.............. ๑๑
๔. การประเมนิ องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจังหวัดคณุ ธรรม
ตามตัวชวี้ ดั และเกณฑก ารประเมนิ ............................................... ๑๗
 ตวั ชี้วดั และเกณฑการประเมินองคกรคุณธรรม........................ ๑๗
 ตวั ชว้ี ัดและเกณฑก ารประเมนิ ชุมชนคณุ ธรรม......................... ๒๔
 ตวั ชว้ี ดั และเกณฑก ารประเมนิ อําเภอคุณธรรม........................ ๓๓
 ตวั ชว้ี ดั และเกณฑก ารประเมินจังหวดั คุณธรรม........................ ๔๑
๕. วธิ ีการคดั เลอื กองคกร ชมุ ชน และอาํ เภอคณุ ธรรม
ในสวนกลางและสว นภมู ิภาค........................................................ ๕๑
 สว นกลาง................................................................................. ๕๑
 สวนภมู ิภาค.............................................................................. ๖๐
๖. วธิ กี ารคัดเลอื กจงั หวดั คุณธรรม..................................................... ๖๕
๗. การรายงานผลการประเมนิ องคก ร ชมุ ชน อําเภอ
และจงั หวดั คณุ ธรรม ..................................................................... ๖๙
๘. แผนผงั กระบวนการประเมนิ องคกร ชุมชน
และอําเภอคุณธรรม ในสว นภูมิภาค.............................................. ๗๑
๙. แผนผังกระบวนการประเมินจังหวดั คณุ ธรรม................................ ๗๒

สารบญั (ตอ )

หนา
๑๐. แผนผังกระบวนการประเมินองคก ร ชมุ ชน และสํานกั งานเขต

คุณธรรมในสว นกลาง (กรงุ เทพมหานคร)..................................... ๗๓
๑๑. ประโยชนจากการเปน “องคกร ชมุ ชน อําเภอ

และจงั หวดั คณุ ธรรม”.................................................................... ๗๕
๑๒. หลกั ฐานประกอบการประเมนิ องคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ

และจังหวดั คณุ ธรรม ..................................................................... ๘๐
 การสง เสรมิ พัฒนาองคกร ชุมชน อาํ เภอ

และจังหวัดคุณธรรม ..................................................................... ๙๐
 กระบวนการประเมนิ และคัดเลือกองคก ร ชมุ ชน

และอาํ เภอคุณธรรม...................................................................... ๙๒
 พีระมิดขบั เคลอื่ นสังคมไทย...สูส ังคมคณุ ธรรม.............................. ๙๕
ภาคผนวก............................................................................................... ๙๗
 แบบที่ ๑ ประกาศเจตนารมณขององคก ร ชุมชน อาํ เภอ

และจังหวัดคณุ ธรรม...................................................................... ๙๘
 แบบที่ ๒ แผนสงเสริมคุณธรรมขององคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ

และจังหวดั คุณธรรม ..................................................................... ๙๙
 แบบที่ ๓ ทะเบยี นรายช่อื องคก ร ชมุ ชน อาํ เภอคณุ ธรรม

ภายในจังหวัด ...............................................................................๑๐๐
 แบบที่ ๔ การประเมินผลสมั ฤทธ์ขิ ององคกร ชมุ ชน อาํ เภอ

และจังหวัดคณุ ธรรม .....................................................................๑๐๒
 แบบท่ี ๕ รายงานสรปุ ผลการดาํ เนนิ งานสง เสรมิ และพฒั นา

องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวดั คุณธรรม..................................๑๐๔



๑

บทนํา : องคก ร ชุมชน อาํ เภอ และจังหวัดคุณธรรม
รวมใจสรา งสังคมไทยใหเปนสังคมคณุ ธรรม
เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

ประเทศไทยมีความเจริญรุงเรืองเปนปกแผนม่ันคงมาจวบทุกวันนี้
เกิดจากความเขมแข็งของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย โดยเฉพาะ
สถาบันพระมหากษัตริย ซึ่งเปนศูนยรวมใจของคนไทยท้ังชาติ และถือเปน
สัญลักษณแหงความเปนชาติไทย ประวัติศาสตรของราชอาณาจักรไทย
ต้ังแตอดีตจนถึงปจจุบัน มีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขของชาติมาตลอด
พระมหากษัตริยไทยทุกพระองคทรงมีบทบาทสําคัญในการพัฒนาชาติไทย
ใหมีความเจริญกาวหนาในดานตางๆ อยางม่ันคง ท้ังดานการปองกันและ
รักษาเอกราชของชาติ ดานการสรางสรรควัฒนธรรมไทย ดานวัฒนธรรม
การดําเนินชีวิต ดานศิลปวัฒนธรรม ทรงเปนผูนําที่ปกครองแผนดินดวย
ทศพิธราชธรรม ทรงเสียสละความสุขสวนพระองค เพ่ือบําบัดทุกข บํารุงสุข
สรางคนดี สังคมดี สรางความอยูดี มีสุข ใหแกปวงอาณาประชาราษฎร
สรา งความรม เยน็ เปน สขุ ใหเ กดิ แกช าตบิ า นเมอื ง และทรงนาํ พาใหไ ทยรอดพน
จากการรกุ รานของชนชาตอิ น่ื ทาํ ใหส ามารถรกั ษาอธปิ ไตยไวไ ดต ราบจนทกุ วนั น้ี

คูมือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชุมชน อาํ เภอ และจังหวดั คณุ ธรรม 1

สรางสังคมไทยใหเปนสังคมคุณธรรม เทดิ ทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

2 คมู ือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจังหวัดคณุ ธรรม

สรา งสังคมไทยใหเ ปน สังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

กระทรวงวัฒนธรรม มีภารกิจหนาที่ในการธํารงรักษา สงเสริม

สืบทอดขนบธรรมเนียม ประเพณีอันเนื่องดวยสถาบัน ชาติ ศาสนา และ
พระมหากษัตริย ใหเปนท่ีประจักษและคงอยูเปนเครื่องหลอเลี้ยงบํารุง
สังคมไทยใหผาสุก รมเย็น มีระเบียบแบบแผนเปนเอกลักษณ โดยเฉพาะ
สถาบันพระมหากษัตริย มีคติความเช่ือและแนวปฏิบัติหลายประการท่ีแสดง
ใหเห็นถึงความสูงสงและศักดิ์สิทธ์ิแหงสถาบันอันเปนเคร่ืองยึดเหนี่ยว
รวมชาติไทยใหเปนปกแผนม่ันคงเสมอมา และอันเนื่องมาจากเมื่อวันที่
๒ มกราคม ๒๕๖๒ สาํ นกั นายกรฐั มนตรี ไดอ อกแถลงการณ เรอื่ ง การพระราชพธิ ี
บรมราชาภิเษก ความวา ตามที่สํานักพระราชวังมีประกาศแจงวา สมเด็จ
พระเจา อยหู วั มหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ
ใหต้ังการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกตามพระราชประเพณีเพ่ือความ
เปนสิริมงคลของประเทศชาติและราชอาณาจักร ใหเปนที่ชื่นชมยินดีของ
ประชาชน ผูม ีความหวังต้งั ใจอยูท่วั กัน ระหวางวันที่ ๔-๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒
รัฐบาลไดรับทราบแลวดวยความยินดียิ่ง และบัดนี้เปนโอกาสสําคัญท่ีรัฐบาล
จะไดรวมกับพสกนิกรชาวไทย เตรียมการจัดงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
สนองพระราชดําริและพระมหากรุณาธิคุณใหสมพระเกียรติตามพระราช
ประเพณี นัน้

คูมอื สง เสรมิ และพฒั นา องคกร ชมุ ชน อําเภอ และจังหวดั คณุ ธรรม 3

สรา งสังคมไทยใหเปนสงั คมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

การนี้ พสกนิกรทุกกลุม ทุกเพศ ทุกวัย ในชุมชน องคกร อําเภอ
จังหวัดคุณธรรมกวา ๓๕,๘๘๗ หนวย ท่ีตั้งอยูในพื้นที่กรุงเทพมหานครและ
๗๖ จังหวัดท่ัวประเทศ ตางมีปณิธานและเจตนารมณแนวแนท่ีจะรวมแรง
รวมใจกนั สรางสงั คมท่มี ีคุณภาพและคุณธรรม สงั คมอยดู ีมสี ุข ให “คณุ ธรรม
นําการพัฒนา” ทําใหทุกคน ทุกครอบครัว ทุกชุมชน ทุกองคกร ทุกอําเภอ
ทุกจังหวัด มีคุณธรรม กลาวคือ มีความจงรักภักดีตอสถาบันชาติ ศาสนา
พระมหากษัตริย มีความสมานฉันท ยึดม่ันในหลักธรรมทางศาสนา นอมนํา
หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และวิถีวัฒนธรรมไทยในการดํารงชีวิต

4 คมู ือสงเสรมิ และพัฒนา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจังหวัดคุณธรรม

สรางสังคมไทยใหเ ปนสงั คมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

บรรลุผลอยางเปนรูปธรรม เชิงประจักษ เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จ
พระเจา อยหู วั มหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู เนอื่ งในโอกาสมหามงคล
พระราชพิธีบรมราชาภิเษก และเปนไปตามความมุงหวังของแผนแมบท
สง เสรมิ คณุ ธรรมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี ๑ (พ.ศ. ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔) โดยดาํ เนนิ การ ดงั น้ี

๑. ทุกภาคสวนรวมกันประดับตกแตงธงชาติ ธงสัญลักษณประจํา
พระองคในองคกร ชุมชน หนวยงานราชการ สถานที่สําคัญของอําเภอและ
จังหวัดคุณธรรม

คูมอื สง เสรมิ และพฒั นา องคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ และจงั หวดั คณุ ธรรม 5

สรางสงั คมไทยใหเ ปน สังคมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

๒. ทุกภาคสวนรวมกันแสดงออกถึงความจงรักภักดี ดวยการจัด
กิจกรรมดานศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรมและกิจกรรมจิตอาสา “ทําความดี
ดวยหัวใจ” ภายใตหลักการไทยนิยม ย่ังยืน มีการทําสัญญาประชาคมผูกใจ
ไทยเปนหน่ึง คนไทยรักกันคนไทยไมทิ้งกัน เมืองไทยนาอยูชุมชนอยูดีมีสุข
วิถีไทยวิถีพอเพียง รูสิทธิรูหนาท่ีรูกฎหมาย รูกลไกการบริหารราชการ รูรัก
ประชาธปิ ไตยไทยนยิ ม รเู ทา ทนั เทคโนโลยี รปู อ งกนั และแกไ ขปญ หายาเสพตดิ
โดยจัดกจิ กรรมแบบบูรณาการความรวมมือจากภาคสวนตา ง ๆ ในพืน้ ที่ เชน
จัดกิจกรรมจิตอาสาทําความดีดวยหัวใจ เทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย
สงเสริมใหคนในองคกร ชุมชน อําเภอ จังหวัดคุณธรรม ปฏิบัติศาสนกิจ
ยึดมั่นในหลักธรรมคําสอนที่ตนนับถือ จัดต้ังกลุมจิตอาสาทําความสะอาด
ศาสนสถาน โบราณสถาน สถานที่ทํางาน สถานที่สําคัญ ท่ีสาธารณะอ่ืนๆ
และบา นเรอื นตนเอง สง เสรมิ วฒั นธรรมความพอเพยี ง ความมวี นิ ยั ความสจุ รติ
สง เสรมิ ใหค นออมทรพั ย ชว ยเหลอื ผยู ากไร ผสู งู อายุ ยกยอ งครอบครวั วถิ พี อเพยี ง
สงเสริมอาชีพ เพ่ิมรายได จัดกิจกรรมสงเสริมการ ลด ละ เลิก อบายมุข
การพนนั เหลา สงิ่ เสพตดิ กจิ กรรมจติ อาสาผูน าํ เทยี่ วชุมชน กจิ กรรมพัฒนา
ศักยภาพชุมชนคุณธรรมฯ แหลงเรียนรูการดําเนินงานตามหลักปรัชญา
ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ศาสตรพ ระราชาใหเปนแหลง ทองเท่ียวเชิงวฒั นธรรม

6 คูมือสง เสริมและพัฒนา องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวัดคณุ ธรรม

สรางสงั คมไทยใหเ ปนสงั คมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

๓. จัดทําแผนปฏบิ ัติการสง เสรมิ คุณธรรมขององคกร ชมุ ชน อําเภอ
จังหวัดคุณธรรมแบบมีสวนรวมใหทุกคนรูสึกถึงความเปนเจาของโครงการ
กิจกรรมรว มกัน โดยใชห ลกั ๓ มติ ิ คือ หลักศาสนา หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ
พอเพยี งหลักวิถีวฒั นธรรมท่ดี งี ามของไทย และดําเนนิ การตามแผนปฏบิ ตั ิการ
ท่กี าํ หนดไว

๔. องคกร ชุมชน อําเภอ จังหวัดคุณธรรม รวมกันประเมินผล
การสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ธรรม ตามตวั ชว้ี ดั และเกณฑก ารประเมนิ ๙ ขนั้ ตอน
ปล ะไมน อ ยกวา ๒ ครง้ั เพอื่ ใหเ กดิ ผลเชงิ ประจกั ษ ปญ หาหมดไป สง่ิ ดงี ามเกดิ ขน้ึ
คนมีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีข้ึน ดํารงชีวิตอยางถูกตองดีงามและ
มีความสขุ

คูมอื สงเสรมิ และพัฒนา องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวดั คุณธรรม 7

สรา งสังคมไทยใหเ ปนสงั คมคณุ ธรรม เทดิ ทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

8 คมู ือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจังหวัดคณุ ธรรม

สรา งสังคมไทยใหเ ปน สังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

๒

หลักการสง เสริมและพฒั นาองคก ร ชุมชน อําเภอ
และจงั หวดั คุณธรรม

 นอมนําหลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จพระปรมินทร
มหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร คือ การ “ระเบิดจากขางใน” “เขาใจ
เขา ถงึ พฒั นา” และศาสตรพ ระราชา มาเปนหลกั การในการปฏบิ ัติงาน

 นําหลักการ ๓ ประสาน คือ บาน วัด/ศาสนสถาน โรงเรียน/
ราชการ หรือภาคประชารัฐ เปนกลไกในการขับเคลื่อนการดําเนินงาน
ขององคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวดั

 นาํ หลกั การมสี ว นรว มของทกุ ภาคสว น มาเปน หลกั ในการปฏบิ ตั งิ าน
อยา งเปนระบบและเปน รปู ธรรม

 ใชมิติทางวัฒนธรรมในการสงเสริมและพัฒนาองคกร ชุมชน
อําเภอ และจังหวัดคุณธรรมเพื่อสรางคุณคาทางสังคมและมูลคาเพิ่ม
ทางเศรษฐกจิ

 ยกยองเชิดชูเกียรติองคกร ชุมชน อําเภอและจังหวัดคุณธรรม
เพือ่ เปนแบบอยา งและเปน แหลงเรียนรูใ หกบั ชมุ ชนและองคก รอน่ื ๆ

องคก รคณุ ธรรม อาํ เภอคุณธรรม

สังคมคุณธรรม

ชุมชนคณุ ธรรม จังหวดั คณุ ธรรม

คูมือสง เสริมและพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวดั คณุ ธรรม 9

สรางสังคมไทยใหเ ปน สังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

คณุ ธรรม
จรยิ ธรรม

10 คูมือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ และจงั หวัดคุณธรรม

สรางสงั คมไทยใหเ ปน สังคมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

๓

คํานิยามขององคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ
และจังหวดั คุณธรรม

องคกรคุณธรรม หมายถึง องคกรหรือหนวยงานท่ีผูนํา

และสมาชิกขององคกรแสดงเจตนารมณ และมุงม่ันท่ีจะดําเนินการสงเสริม
และพัฒนาคุณธรรมในองคกร ยึดม่ันและปฏิบัติตามหลักธรรมทางศาสนา
โดยนอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและวิถีวัฒนธรรมไทยที่ดีงาม
มาเปนหลักในการดํารงชีวิต ตลอดจนมีสวนรวมรณรงคสงเสริมคุณธรรม
ใหก บั ประชาชน ชมุ ชน หรอื เครอื ขา ยตางๆ แบงตามพน้ื ทีอ่ อกเปน ๒ สวนคอื

 องคก รทตี่ งั้ อยใู นพนื้ ทจี่ งั หวดั ทกุ จงั หวดั อาทิ สว นราชการ สงั กดั
สว นภมู ภิ าคและสงั กดั สว นกลางทม่ี ที ที่ าํ การตงั้ อยใู นเขตพน้ื ทจ่ี งั หวดั หนว ยงาน
รฐั วิสาหกจิ องคก รปกครองสว นทองถ่ิน องคกรภาคธุรกิจ องคก รภาคเอกชน
สมาคม โรงเรยี น สถานีตํารวจ โรงพยาบาล โรงงาน ฯลฯ

 อ ง ค  ก ร ท่ี ต้ั ง อ ยู  ใ น ส  ว น ก ล า ง แ ล ะ อ ง ค  ก ร ใ น สั ง กั ด
กรุงเทพมหานคร อาทิ สวนราชการในระดับกระทรวง กรม และท่ีไมตํ่ากวา
ระดับกอง สํานักหรือเทียบเทา หนวยงานรัฐวิสาหกิจ องคกรอิสระ
องคกรภาคธุรกิจ องคกรภาคเอกชน สมาคม โรงเรียน สถานีตํารวจ
โรงพยาบาล โรงงาน ฯลฯ

คมู ือสง เสริมและพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจังหวัดคณุ ธรรม 11

สรา งสังคมไทยใหเปน สังคมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

12 คมู ือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจังหวัดคณุ ธรรม

สรา งสังคมไทยใหเ ปน สังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

ชุมชนคุณธรรม หมายถึง ชุมชนท่ีอยูรวมกันเปนหมูบาน

อยางเปนทางการตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองทองที่ พุทธศักราช
๒๔๕๗ และแกไขเพิ่มเตมิ ฉบับที่ ๑๒ หรอื เปน ชมุ ชนท่ีอยรู วมกนั โดยธรรมชาติ
หรือตามความสนใจเพื่อทํากิจกรรมรวมกัน โดยมีระบบความสัมพันธท่ี
เปน ทางการหรอื ไมเ ปน ทางการ มหี รอื ไมม กี ารบงั คบั บญั ชา และอาจมวี ฒั นธรรม
ท่ีเหมอื นหรอื แตกตางกนั คนในชมุ ชนมีสว นรว มแสดงเจตนารมณ และมุงมน่ั
ที่จะดําเนินการสงเสริมและพัฒนาคุณธรรมในชุมชน ยึดม่ันและปฏิบัติ
ตามหลักธรรมทางศาสนา โดยนอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
และวถิ ีวัฒนธรรมไทยทดี่ ีงาม มาเปนหลกั ในการดํารงชีวติ ตลอดจนมสี ว นรวม
รณรงคส ง เสริมคณุ ธรรมใหก บั ประชาชน ชมุ ชน หรอื เครือขายอ่ืนๆ แบงตาม
พนื้ ท่ีออกเปน ๒ สวน คือ

 ชมุ ชนทตี่ ั้งอยูใ นพนื้ ทีจ่ งั หวดั ทกุ จังหวัด
 ชุมชนในกรงุ เทพมหานคร

คูมอื สงเสรมิ และพฒั นา องคกร ชุมชน อําเภอ และจงั หวดั คณุ ธรรม 13

สรา งสังคมไทยใหเปน สงั คมคณุ ธรรม เทดิ ทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

14 คมู ือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจังหวัดคณุ ธรรม

สรา งสังคมไทยใหเ ปน สังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

อําเภอคุณธรรม/สํานักงานเขตคุณธรรม หมายถึง อําเภอ/

สํานักงานเขตที่นายอําเภอ/ผูอํานวยการเขต สวนราชการในสังกัด องคกร
ปกครองสวนทองถิ่น (เทศบาลเมือง เทศบาลตําบล อบต.) เครือขายภาครัฐ
ภาคธรุ กจิ ภาคเอกชน ชมุ ชน สถาบนั ทางศาสนา สมาคม มลู นธิ แิ ละทกุ ภาคสว น
ของอําเภอ/เขต เขามามีสวนรวมในการแสดงเจตนารมณ และมุงม่ันท่ีจะ
ดําเนินการสงเสริมและพัฒนาคุณธรรมในอําเภอ/เขต ยึดมั่นและปฏิบัติตาม
หลักธรรมทางศาสนา โดยนอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและ
วถิ วี ฒั นธรรมไทยทดี่ งี าม มาเปน หลกั ในการดาํ รงชวี ติ ตลอดจนมสี ว นรว มรณรงค
สงเสริมคุณธรรมใหกับประชาชน ชุมชน หรือเครือขายอ่ืนๆ แบงตามพ้ืนท่ี
ออกเปน ๒ สวน คือ

 อาํ เภอทต่ี ง้ั อยใู นพื้นทจี่ ังหวัดทุกจังหวัด
 สํานกั งานเขตในกรงุ เทพมหานคร

คูมอื สงเสรมิ และพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวัดคณุ ธรรม 15

สรางสงั คมไทยใหเปนสังคมคุณธรรม เทดิ ทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

จังหวัดคุณธรรม หมายถึง จังหวัดที่ผูวาราชการจังหวัด

สว นราชการ หนว ยงานรฐั วสิ าหกจิ ระดบั จงั หวดั อาํ เภอทกุ แหง องคก ารบรหิ าร
สว นจังหวดั เทศบาลนคร สถาบนั อุดมศกึ ษา สภาหอการคา สภาอตุ สาหกรรม
สภาวฒั นธรรมจงั หวดั เครอื ขา ยภาครฐั ภาคเอกชน สถาบนั ทางศาสนา สมาคม
มูลนิธิและทุกภาคสวนของจังหวัด เขามามีสวนรวมในการแสดงเจตนารมณ
และมงุ มนั่ ทจี่ ะดาํ เนนิ การสง เสรมิ คณุ ธรรมในองคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ และจงั หวดั
ใหยึดม่ันและปฏิบัติตามหลักธรรมทางศาสนา โดยนอมนําหลักปรัชญา
ของเศรษฐกิจพอเพียงและวิถีวัฒนธรรมไทยท่ีดีงาม มาเปนหลักในการ
ดํารงชีวิต ตลอดจนมสี วนรว มรณรงคสงเสริมคณุ ธรรมใหก ับประชาชน ชมุ ชน
หรือเครือขา ยอ่นื ๆ แบง ตามพนื้ ที่ออกเปน ๒ สว น คอื

 จงั หวดั ๗๖ จังหวัด
 กรงุ เทพมหานคร

16 คูมือสงเสริมและพัฒนา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจงั หวดั คุณธรรม

สรา งสงั คมไทยใหเ ปนสังคมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

๔

การประเมินองคก ร ชมุ ชน อําเภอ และจงั หวดั คณุ ธรรม
ตามตวั ช้ีวดั และเกณฑก ารประเมนิ

ตัวช้วี ัดและเกณฑก ารประเมินองคกรคุณธรรม

การประเมินองคกรคุณธรรม เปนกระบวนการสําคัญ นําไปสู
การสง เสรมิ พฒั นา และยกระดับองคก รใหดีขน้ึ แบงเปน ๙ ตัวชี้วดั ๓ ระดับ
คือ ระดับที่ ๑ องคก รสงเสรมิ คณุ ธรรม ระดับที่ ๒ องคกรคุณธรรม ระดับที่ ๓
องคก รคุณธรรมตนแบบ โดยมีรายละเอยี ดดังน้ี

คูมือสง เสรมิ และพฒั นา องคกร ชุมชน อําเภอ และจงั หวัดคุณธรรม 17

สรางสงั คมไทยใหเ ปน สงั คมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

การประเมิน เกณฑการใหค ะแนน ๐ รวม
องคก รคุณธรรม ๒๑

ประเมนิ ระดบั ท่ี ๑ องคก รสงเสรมิ คุณธรรม (ขอ ๑ - ๓)
การประเมินกระบวนการพฒั นาองคก ร

๑) องคก รมกี ารประชมุ ผูบ ริหารและสมาชกิ ผูบ รหิ ารและสมาชกิ นอยกวา
เพ่อื ประกาศ ในองคกร ตั้งแต ในองคก ร ต้ังแต ๒๐.๐๐%
เจตนารมณหรอื ๕๐.๐๐ % ข้ึนไป ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ %
ขอ ตกลงของผูบรหิ าร ประกาศเจตนารมณ มกี ารประกาศ
และสมาชกิ ในองคกร หรือขอตกลงรวม เจตนารมณหรือขอ
ทีจ่ ะขบั เคลื่อนใหเ ปน กันเปนลายลกั ษณ ตกลงรวมกนั เปน
องคก รคุณธรรมรวมกัน อักษร ลายลกั ษณอักษร

๒) องคกรมีการกาํ หนด ผูบริหารและสมาชิก ผูบริหารและสมาชิก นอยกวา
คณุ ธรรมเปาหมายจาก ในองคก ร ตงั้ แต ในองคก ร ต้งั แต ๒๐.๐๐%
“ปญหาทีอ่ ยากแก” ๕๐.๐๐ % ข้ึนไป ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ %
และ “ความดที ่อี ยากทาํ ” รว มกนั กําหนด รว มกนั กําหนด
หรือสอดคลองกบั คณุ ธรรมเปาหมาย คณุ ธรรมเปาหมาย
คณุ ธรรม ๔ ประการ อยา งนอย ๓ - ๕ เรือ่ ง อยา งนอย ๑ - ๒ เรอื่ ง
พอเพียง วนิ ยั สุจริต
จิตอาสา เชน การใช
วสั ดสุ ํานักงานอยา ง
ประหยดั มาปฏบิ ตั ิงาน
ตรงเวลา การบรกิ าร
ดว ยความโปรง ใส
มีจิตอาสาชวยเหลอื
สงั คม ฯลฯ

18 คูมือสงเสริมและพฒั นา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจงั หวดั คุณธรรม

สรางสงั คมไทยใหเปน สงั คมคุณธรรม เทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

การประเมิน เกณฑก ารใหคะแนน ๐ รวม
องคก รคุณธรรม ๒๑

๓) องคกรมกี ารจดั ทาํ - มแี ผนสงเสริม - มแี ผนสงเสริม ไมมีการ
แผนการดําเนนิ งาน คณุ ธรรม คุณธรรม ปฏบิ ัติ
เพื่อสงเสริมใหเ กิด ขององคกร ขององคกร
คณุ ธรรมเปา หมาย แบบมีสว นรว ม แบบมสี ว นรวม
และมกี ารมอบหมาย จากทุกฝา ย จากทุกฝาย
บุคลากรหรอื หนว ยงาน ในองคก ร ในองคกร
ผรู บั ผดิ ชอบ - มีการมอบหมาย - มีการมอบหมาย
หนวยงาน บุคลากร
รบั ผิดชอบ รบั ผดิ ชอบ
การดาํ เนนิ งาน การดําเนินงาน

ประเมินระดบั ที่ ๒ องคกรคณุ ธรรม (ขอ ๑ - ๖)
การประเมนิ กระบวนการและการดําเนนิ งานตามแผน

๔) องคกรมีผลสําเร็จของ มีผลสาํ เร็จของ มผี ลสาํ เรจ็ ของ นอยกวา
การดาํ เนนิ กิจกรรมตาม การดําเนนิ กจิ กรรม การดาํ เนนิ กจิ กรรม ๒๐.๐๐ %
แผนสง เสรมิ คณุ ธรรม ตามแผนสง เสริม ตามแผนสง เสรมิ
ท่ีกําหนดไว คุณธรรม คุณธรรม
ทก่ี าํ หนดไว ต้งั แต ทก่ี าํ หนดไว ตงั้ แต
๕๐.๐๐ % ขึ้นไป ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ %

คมู ือสง เสริมและพัฒนา องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวัดคุณธรรม 19

สรางสังคมไทยใหเ ปนสังคมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

การประเมิน เกณฑก ารใหคะแนน ๐ รวม
องคก รคณุ ธรรม ๒๑ ไมมกี าร
ปฏบิ ตั ิ
๕) องคกรมกี ารจดั ระบบ - มีการตดิ ตาม - มีการตดิ ตาม
ติดตาม รายงาน ประเมินผลและ ประเมินผล ไมมีการ
ประเมินผลและ รายงานผล และรายงานผล ปฏิบัติ
จัดกจิ กรรมรณรงค การดําเนินงาน การดาํ เนินงาน
แลกเปลยี่ นเรยี นรู - มีการจดั กิจกรรม
เพือ่ พัฒนา ปรบั ปรุง รณรงคใ หเ กดิ
แกไ ขการดาํ เนินงาน การแลกเปลี่ยน
สง เสรมิ คุณธรรม เรียนรูรวมกนั
ในองคก รอยา งตอเนือ่ ง ของสมาชกิ
เพ่ือนาํ ไปสคู ุณธรรม ทุกระดับในองคกร
เปา หมาย อยา งตอเนอ่ื ง

๖) องคกรมกี ระบวนการ - มีการประกาศ มกี ารประกาศ
ยกยอง เชดิ ชู ยกยอ งเชดิ ชูบุคคล ยกยองเชิดชบู คุ คล
บคุ คลทีท่ าํ ความดี ท่ที ําความดีจนเปน ท่ีทาํ ความดีจนเปน
หรือหนวยงาน แบบอยางได แบบอยางได
โครงการกจิ กรรมดเี ดน - มีการประกาศ
ในการสงเสริมคณุ ธรรม หนว ยงาน
เปา หมายจนเปน โครงการกจิ กรรม
แบบอยา งได เชน ดีเดนในการ
บุคคลคณุ ธรรม สงเสริมคุณธรรม
โครงการดเี ดน เปาหมาย
ดานคุณธรรม จนเปน แบบอยาง
สวนงานดีเดน
ดานคณุ ธรรม ฯลฯ

20 คมู ือสงเสริมและพัฒนา องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจงั หวัดคุณธรรม

สรา งสงั คมไทยใหเ ปนสงั คมคณุ ธรรม เทดิ ทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

การประเมิน เกณฑการใหค ะแนน ๐ รวม
องคก รคุณธรรม ๒๑

ประเมนิ ระดบั ที่ ๓ องคกรคุณธรรมตนแบบ (ขอ ๑ - ๙)
การประเมนิ กระบวนการ การดาํ เนนิ งานตามแผนและพฤติกรรมท่ีเปลย่ี นแปลง

๗) องคก รมผี ลสาํ เร็จของ มผี ลสําเรจ็ ของ มผี ลสําเรจ็ ของ มีผลสาํ เร็จ
การดําเนนิ กิจกรรมตาม การดาํ เนินกจิ กรรม การดาํ เนินกจิ กรรม ของการ
แผนสงเสริมคณุ ธรรม ตามแผนสงเสริม ตามแผนสงเสริม ดําเนนิ
ที่กําหนดไวเพิ่มมากข้ึน คณุ ธรรมท่กี าํ หนดไว คุณธรรมท่ีกาํ หนดไว กจิ กรรม
จนเกดิ ผลสมั ฤทธ์ิ ต้ังแต ๘๐.๐๐ % ต้งั แต ๖๐.๐๐ - ตามแผน
ข้ึนไป ๗๙.๙๙ % สงเสรมิ
คุณธรรม
ทกี่ ําหนดไว
นอยกวา
๖๐.๐๐ %

๘) องคก ร มีการเพมิ่ ประเด็น มีการเพมิ่ ประเดน็ มีการเพ่มิ ประเดน็ ไมมกี าร
คุณธรรมเปา หมาย คุณธรรมเปา หมาย คณุ ธรรมเปาหมาย ปฏิบัติ
และกจิ กรรม ใน ๓ มิติ และกจิ กรรม และกิจกรรม
คอื การยดึ มน่ั ใน ใน ๒ หรอื ๓ มิติ ใน ๑ มิติ
หลักธรรมทางศาสนา
หลักปรชั ญาของ
เศรษฐกิจพอเพียง
และวถิ วี ฒั นธรรม
ทีเ่ พมิ่ เติมจากเรื่อง
ท่ีดําเนินการไปแลว

คมู ือสง เสริมและพฒั นา องคก ร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวัดคุณธรรม 21

สรา งสงั คมไทยใหเปน สงั คมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

การประเมิน เกณฑก ารใหคะแนน ๐ รวม
องคก รคณุ ธรรม ๒๑

๙) องคกรมีการถอดองค - มกี ารถอด - มีการถอด - ไมม ี
ความรจู ากการดาํ เนนิ องคความรู องคความรู การถอด
งานองคกรคณุ ธรรม จากการดําเนนิ งาน จากการดําเนนิ งาน องคความรู
เพ่อื เผยแพร และ องคก รคณุ ธรรม องคกรคุณธรรม
สามารถเปน แหลง เรียน ทกุ กจิ กรรม บางกจิ กรรม
รถู า ยทอดขยายผลไปสู - สามารถเปน - สามารถเปน
องคก รอน่ื ๆ ได แหลง เรยี นรู แหลง เรยี นรู
และถา ยทอด และถา ยทอด
ขยายผลไปสู ขยายผลไปสู
องคกรอื่นได องคก รอ่ืนได

รวมคะแนน

คาํ อธบิ ายเพม่ิ เตมิ การประเมนิ องคก รคุณธรรม
ขอ ๑) และ ขอ ๒) จํานวนสมาชกิ ในองคก ร ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ % หรือ ๕๐.๐๐ % คิดจาก

จาํ นวนสมาชกิ ทกุ คนในองคก ร เปน ฐานการคดิ ๑๐๐ %
ขอ ๔) และขอ ๗) ผลสาํ เร็จของแผนสงเสรมิ คณุ ธรรมขององคก ร ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ % หรอื

๕๐.๐๐ % หรือ ๖๐.๐๐ - ๗๙.๙๙ % หรือ ๘๐.๐๐ % คดิ จากจํานวน
กจิ กรรมในแผนฯ ทง้ั หมดเปน ฐานการคดิ ๑๐๐ %

22 คูมอื สง เสรมิ และพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวัดคุณธรรม

สรางสังคมไทยใหเปนสงั คมคุณธรรม เทดิ ทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

ระดบั และเกณฑการประเมนิ ผลคะแนนขององคก ร ดังนี้
ระดับที่ ๑ องคกรสง เสรมิ คณุ ธรรม
ดาํ เนินการขอ ๑ - ๓ และผานเกณฑก ารประเมินทกุ ขอ
ไมนอ ยกวา ขอ ละ ๑ คะแนน รวมแลวไมนอ ยกวา ๓ คะแนน
ระดับที่ ๒ องคก รคุณธรรม
ดาํ เนนิ การขอ ๑ - ๖ และผานเกณฑก ารประเมินทกุ ขอ
ไมนอ ยกวา ขอ ละ ๑ คะแนน รวมแลวไมน อยกวา ๖ คะแนน
ระดบั ที่ ๓ องคกรคุณธรรมตน แบบ
ดาํ เนินการขอ ๑ - ๙ และผา นเกณฑก ารประเมินทกุ ขอ
ไมนอ ยกวาขอ ละ ๑ คะแนน รวมแลว ไมน อ ยกวา ๙ คะแนน
ทั้งนี้ แตละองคกรสามารถปรับเพิ่มหัวขอหลักเกณฑการใหคะแนน
เพ่ือการประเมินองคกรที่สอดคลองกับบทบาท ภารกิจขององคกร
ตามความเหมาะสม เพอ่ื ใหเ กดิ ประโยชนใ นการปฏบิ ตั งิ าน และการประเมนิ ผล
การดําเนนิ งานทม่ี ีธรรมาภิบาล

คูม อื สงเสรมิ และพัฒนา องคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวัดคณุ ธรรม 23

สรางสงั คมไทยใหเ ปนสังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

ตัวชวี้ ัดและเกณฑก ารประเมินชมุ ชนคุณธรรม

การประเมินชุมชนคุณธรรม เปนกระบวนการสําคัญ นําไปสู
การสง เสรมิ พัฒนาและยกระดับชมุ ชนใหดีขึน้ แบงเปน ๙ ตวั ชว้ี ัด ๓ ระดบั
คือ ระดบั ที่ ๑ ชุมชนสง เสรมิ คุณธรรม ระดับท่ี ๒ ชมุ ชนคณุ ธรรม ระดับท่ี ๓
ชุมชนคุณธรรมตนแบบ โดยมีรายละเอียดดังนี้

24 คูม อื สง เสรมิ และพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวัดคุณธรรม

สรางสงั คมไทยใหเปน สังคมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

การประเมิน เกณฑการใหคะแนน ๐ รวม
ชมุ ชนคุณธรรม ๒๑

ประเมินระดับท่ี ๑ ชมุ ชนสง เสรมิ คณุ ธรรม (ขอ ๑ - ๓)
การประเมนิ กระบวนการพัฒนาชมุ ชน

๑) ชมุ ชนมกี ารประชมุ จาํ นวนครวั เรอื น จํานวนครวั เรอื น นอ ยกวา
เพ่อื ประกาศเจตนารมณ ตั้งแต ๘๐.๐๐ % ตง้ั แต ๕๐.๐๐- ๕๐.๐๐%
หรอื ขอ ตกลง ของผูนาํ ขน้ึ ไป ทรี่ ว ม ๗๙.๙๙ % ท่ีรว ม
ชมุ ชนและคนในชมุ ชน ประกาศเจตนารมณ ประกาศเจตนารมณ
ที่จะขบั เคล่ือนใหเ ปน หรอื ขอ ตกลง โดยทาํ หรอื ขอตกลง โดยทาํ
ชมุ ชนคณุ ธรรมรวมกัน เปน ลายลักษณอ กั ษร เปน ลายลักษณอกั ษร

๒) ชุมชนรวมกัน จํานวนครวั เรือน จํานวนครวั เรือน นอยกวา
กําหนดเปาหมาย ตั้งแต ๘๐.๐๐ % ต้ังแต ๕๐.๐๐ - ๕๐.๐๐ %
“ปญหาท่ีอยากแก” ขึ้นไป รวมกาํ หนด ๗๙.๙๙ %
จาํ นวน ๓-๕ เรื่อง เชน เปา หมายใน รว มกําหนด
ปญหาสิ่งเสพตดิ “ปญ หาทีอ่ ยากแก” เปา หมายใน
ปญหาทางเศรษฐกจิ และ “ความดี “ปญหาทีอ่ ยากแก”
ปญ หาอาชญากรรม ทอี่ ยากทาํ ” และ “ความดี
ปญ หาส่ิงแวดลอม ครอบคลุมหรือ ท่ีอยากทาํ ”
ปญ หาความยากจน สอดคลองคณุ ธรรม ครอบคลุมหรือ
ปญหาทางสงั คม พอเพียง วินยั สอดคลอ งกบั
ปญ หาการทะเลาะวิวาท สจุ ริต จิตอาสาหรือ คุณธรรม พอเพียง
การเลน การพนนั คุณธรรมเปา หมาย วินัย สจุ รติ
การลักขโมย อน่ื ๆ จิตอาสาหรอื
การมีหนีส้ นิ คณุ ธรรมเปา หมาย
รายไดไมเ พียงพอ อ่นื ๆ
การเก็บออมเงิน
การทําบัญชคี รวั เรือน

คมู อื สงเสริมและพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจังหวดั คุณธรรม 25

สรา งสังคมไทยใหเปนสังคมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

การประเมนิ เกณฑก ารใหค ะแนน ๐ รวม
ชุมชนคณุ ธรรม ๒๑

การจัดการกบั ขยะ
การจดั การกบั นา้ํ เนา
ฯลฯ
และรว มกนั กาํ หนด
เปา หมายใน
“ความดีทอี่ ยากทํา”
จาํ นวน ๓ - ๕ เรอื่ ง
เชน การเทดิ ทนู
สถาบันชาติ ศาสนา
และพระมหากษัตรยิ 
การปฏบิ ัตติ ามคณุ ธรรม
พอเพียง วนิ ยั สจุ รติ
จติ อาสา หรอื คณุ ธรรม
เปา หมายอ่ืนๆ ลด ละ
เลิกอบายมุข ฯลฯ

๓) ชุมชนรวมกันจดั ทาํ จํานวนครวั เรือน จํานวนครัวเรือน นอยกวา
แผนสงเสรมิ คณุ ธรรม ตง้ั แต ๘๐.๐๐% ต้งั แต ๕๐.๐๐ - ๕๐.๐๐ %
ของชุมชนเก่ยี วกับ ข้ึนไป มีสวนรวม ๗๙.๙๙% มสี วนรว ม
ปญหาทอ่ี ยากแก และ ประชมุ ประชาคม ประชุมประชาคม
ความดีทอ่ี ยากทํา จัดทาํ แผนสงเสริม จัดทําแผนสงเสรมิ
ซ่ึงเปนความตอ งการ คณุ ธรรมของชมุ ชน คณุ ธรรมของชมุ ชน
ของคนในชุมชนเพอื่ โดยมกี ารมอบหมาย โดยมกี ารมอบหมาย
ประโยชนส ขุ ของชุมชน ผรู ับผิดชอบชดั เจน ผูร บั ผดิ ชอบชดั เจน
(การระเบดิ จากขา งใน)

26 คมู อื สงเสริมและพฒั นา องคก ร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวัดคณุ ธรรม

สรางสงั คมไทยใหเ ปนสังคมคณุ ธรรม เทดิ ทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

การประเมิน เกณฑการใหค ะแนน ๐ รวม
ชมุ ชนคณุ ธรรม ๒๑

ประเมนิ ระดบั ที่ ๒ ชุมชนคุณธรรม (ขอ ๑ - ๖)
การประเมนิ กระบวนการและการดาํ เนินงานตามแผน

๔) ความสาํ เรจ็ ของชุมชน มีผลสาํ เรจ็ ของ มีผลสาํ เร็จของ นอยกวา
ตามแผนสงเสริม การดําเนนิ กิจกรรม การดําเนนิ กิจกรรม ๒๐.๐๐ %
คุณธรรม โดยชุมชน ตามแผนสงเสริม ตามแผนสง เสรมิ
มีการจัดกจิ กรรม คุณธรรมทก่ี าํ หนดไว คณุ ธรรมทีก่ ําหนดไว
แกไขปญ หาของชุมชน ตั้งแต ๔๐.๐๐ % ต้งั แต ๒๐.๐๐ -
และมีการสง เสริม ขน้ึ ไป ของแผนฯ ๓๙.๙๙ % ของ
การทําความดเี ทดิ ทูน แผนฯ
สถาบันชาติ ศาสนา
และพระมหากษัตรยิ 
และปฏบิ ัตติ ามคุณธรรม
พอเพยี ง วนิ ยั สจุ ริต
จติ อาสาหรืออนื่ ๆ
ตามทรี่ ะบไุ วในแผนฯ
จากการมสี ว นรว ม
ของคนในชมุ ชนและ
ไดร ับการสนบั สนุน
ทรัพยากรและหรือ
เงินทุนจากหนวยงาน
ภาคประชารัฐในพ้ืนที่

คมู อื สงเสริมและพัฒนา องคกร ชมุ ชน อําเภอ และจงั หวัดคุณธรรม 27

สรางสังคมไทยใหเปนสังคมคุณธรรม เทดิ ทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

การประเมิน เกณฑการใหค ะแนน ๐ รวม
ชุมชนคุณธรรม ๒๑

๕) ชมุ ชนมีการติดตาม - มกี ารประเมนิ และ มีการประเมินและ ไมม กี าร
ประเมินผลสาํ เรจ็ รายงานผลสาํ เร็จ รายงานผลสาํ เร็จ ปฏิบัติ
เพ่ือทบทวน ปรับปรงุ - มีปรับปรุงแผน
แผนสง เสรมิ คุณธรรม สง เสริมคณุ ธรรม
ของชุมชนใหมคี ณุ ภาพ ของชุมชน
และบรรลุผล ทม่ี ีคุณภาพ
และรายงานผล

๖) ชมุ ชนมกี ารประกาศ มีการประกาศ มีการประกาศ ไมม ีการ
ยกยองเชดิ ชบู ุคคล ยกยอ งเชิดชูบคุ คล ยกยองเชดิ ชูบุคคล ปฏบิ ัติ
ผทู ําความดีและหรอื ผทู าํ ความดแี ละหรือ ผทู ําความดแี ละหรือ
บคุ คลผูมีคุณธรรม บุคคลผมู คี ุณธรรม บคุ คลผมู ีคุณธรรม
ในชุมชนและหรอื ในชุมชนและหรอื ในชุมชนและหรอื
บคุ คลอ่นื ท่ที าํ ความดี บคุ คลอนื่ ทท่ี าํ ความดี บคุ คลอื่นทที่ ําความดี
ใหก ับชมุ ชน ใหก บั ชุมชนอยาง ใหกับชุมชน
ตอเนอ่ื ง

28 คูมือสง เสรมิ และพัฒนา องคก ร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวดั คณุ ธรรม

สรางสังคมไทยใหเปน สงั คมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

การประเมนิ เกณฑการใหคะแนน ๐ รวม
ชุมชนคณุ ธรรม ๒๑

ประเมินระดับที่ ๓ ชมุ ชนคณุ ธรรมตน แบบ (ขอ ๑ - ๙)
การประเมินกระบวนการ การดําเนนิ งานตามแผน และพฤตกิ รรมที่เปลย่ี นแปลง

๗) ความสาํ เรจ็ ของชุมชน - มีผลสําเรจ็ ของ - มผี ลสาํ เร็จของ นอยกวา
บรรลุผลตามแผน การดาํ เนนิ กจิ กรรม การดาํ เนนิ กจิ กรรม ๕๐.๐๐ %
สง เสรมิ คณุ ธรรม ตามแผนสง เสริม ตามแผนสง เสริม
โดยชุมชนมกี ารจัด คณุ ธรรม คณุ ธรรม
กิจกรรมแกไขปญหา ท่ีกําหนดไว ตั้งแต ท่ีกาํ หนดไว
ของชมุ ชนทําให ๘๐.๐๐ % ขึ้นไป ต้ังแต ๕๐.๐๐ -
ปญหาของชุมชน ของแผนฯ ๗๙.๙๙ %
ไดรบั การแกไ ข - คนในชุมชน ต้ังแต ของแผนฯ
และมีการสง เสริม ๘๐.๐๐ % ข้ึนไป - คนในชมุ ชน
การทําความดีเทดิ ทูน มีความสุข ต้ังแต ๕๐.๐๐ -
สถาบันชาติ ศาสนา ๗๙.๙๙ %
และพระมหากษัตริย มคี วามสขุ
และปฏบิ ตั ิตามคุณธรรม
พอเพียง วินยั สุจรติ
จิตอาสาหรอื อนื่ ๆ
ตามทร่ี ะบไุ วใ นแผนฯ
จากการมีสว นรวม
ของคนในชุมชน
และไดรบั การสนบั สนนุ
ทรัพยากร และหรอื
เงินทุนจากหนว ยงาน
ภาคประชารัฐในพนื้ ที่
ทาํ ใหคนในชุมชน
มพี ฤติกรรม

คมู ือสงเสรมิ และพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวัดคณุ ธรรม 29

สรางสงั คมไทยใหเ ปนสังคมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

การประเมิน เกณฑการใหคะแนน ๐ รวม
ชุมชนคณุ ธรรม ๒๑ ไมมีการ
ปฏบิ ตั ิ
ทเ่ี ปล่ียนแปลงไป
ในทางท่ดี ีขึ้น เชน
ไมมีการทะเลาะววิ าท
ไมล กั ขโมย
ไมเ ลนการพนนั
ไมยงุ เกย่ี วกบั ส่งิ เสพติด
มกี ารเกบ็ ออมเงิน
มรี ายไดเ พิม่ ฯลฯ
ทาํ ใหค นในชมุ ชน
มคี วามสขุ

๘) ชมุ ชนมีการกําหนด มีการจดั กิจกรรม มีการจัดกิจกรรม
กจิ กรรมสง เสริม เพิม่ เติมครบ เพ่ิมเตมิ ๑ - ๒ มิติ
คุณธรรม เพ่ิมเตมิ ทง้ั ๓ มติ ิ
ใน ๓ มติ ิ คือ การนาํ
หลกั ธรรมทางศาสนา
หลกั ปรัชญาของ
เศรษฐกจิ พอเพียงและ
วถิ ีวฒั นธรรมที่ดีงาม
มาแกปญ หาของชุมชน
และบมเพาะคุณธรรม
ความดีท่ีอยากทํา

30 คมู อื สง เสรมิ และพัฒนา องคก ร ชมุ ชน อําเภอ และจังหวดั คณุ ธรรม

สรา งสังคมไทยใหเ ปนสงั คมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

การประเมิน เกณฑก ารใหค ะแนน ๐ รวม
ชุมชนคุณธรรม ๒๑

๙) ชมุ ชนมีองคค วามรู ชมุ ชนมอี งคค วามรู ชุมชนมีองคค วามรู ไมมกี าร
จากการเปน ชุมชน จากการเปนชมุ ชน จากการเปน ชมุ ชน ปฏิบตั ิ
คณุ ธรรมตน แบบ คุณธรรมตน แบบ คุณธรรมตนแบบ
สามารถเปนแหลง สามารถเปนแหลง สามารถเปน แหลง
แลกเปลีย่ นเรยี นรู แลกเปลยี่ นเรยี นรู แลกเปลย่ี นเรยี นรู
ถา ยทอดใหกับชมุ ชน ถายทอดใหก ับชมุ ชน ถายทอดใหก ับชมุ ชน
อ่นื ๆ เขามาศกึ ษา อื่น ๆ เขา มาศกึ ษา อ่นื ๆ เขามาศกึ ษา
ดูงานได ดงู านได ไมนอ ยกวา ดูงานได ไมน อยกวา
๔ ชมุ ชน ๓ ชมุ ชน

รวมคะแนน

คําอธิบายเพมิ่ เตมิ การประเมนิ ชุมชนคุณธรรม
ขอ ๑) ขอ ๒) และขอ ๓) จาํ นวนครวั เรือนในชุมชน ๕๐.๐๐ - ๗๙.๙๙ % หรือ ๘๐.๐๐ %

คดิ จากจํานวนครัวเรอื นตามขอ มลู ทะเบยี นราษฎรในชุมชนน้ัน ๆ
เปนฐานการคดิ ๑๐๐ %
ขอ ๔) และขอ ๗) - ผลสาํ เร็จของแผนสงเสริมคณุ ธรรมของชมุ ชนรอยละ ๒๐.๐๐ -
๓๙.๙๙ หรือ ๔๐.๐๐ % หรือ ๕๐.๐๐ - ๗๙.๙๙ % หรือ ๘๐.๐๐ %
คดิ จากจาํ นวนกจิ กรรมในแผนฯ ทั้งหมด เปน ฐานการคดิ ๑๐๐ %
- จํานวนคนในชมุ ชนทม่ี ีความสขุ ๕๐.๐๐ - ๗๙.๙๙ % หรือ
๘๐.๐๐ % คดิ จากจาํ นวนคนในชุมชนท่เี ขา รว มกจิ กรรม
ตามแผนสงเสริมคณุ ธรรม เปน ฐานการคิด ๑๐๐ %

คมู อื สง เสริมและพัฒนา องคกร ชมุ ชน อําเภอ และจังหวดั คุณธรรม 31

สรา งสงั คมไทยใหเปนสงั คมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

ระดบั และเกณฑการประเมินผลคะแนนของชมุ ชน ดงั น้ี
ระดบั ท่ี ๑ ชมุ ชนสงเสรมิ คุณธรรม
ดําเนินการขอ ๑ - ๓ และผา นเกณฑการประเมนิ ทกุ ขอ
ไมน อยกวาขอละ ๑ คะแนน รวมแลว ไมน อ ยกวา ๓ คะแนน
ระดับท่ี ๒ ชมุ ชนคณุ ธรรม
ดาํ เนนิ การขอ ๑ - ๖ และผา นเกณฑการประเมินทุกขอ
ไมน อยกวา ขอ ละ ๑ คะแนน รวมแลวไมน อยกวา ๖ คะแนน
ระดบั ท่ี ๓ ชุมชนคุณธรรมตน แบบ
ดําเนินการขอ ๑ - ๙ และผา นเกณฑการประเมนิ ทุกขอ
ไมน อยกวาขอละ ๑ คะแนน รวมแลวไมนอ ยกวา ๙ คะแนน

32 คมู ือสงเสริมและพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจงั หวดั คุณธรรม

สรางสังคมไทยใหเปน สังคมคณุ ธรรม เทดิ ทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

ตวั ช้ีวัดและเกณฑการประเมินอาํ เภอคณุ ธรรม

การประเมินอําเภอคุณธรรม เปนกระบวนการสําคัญ นําไปสู
การสงเสริม พัฒนาและยกระดับอําเภอใหด ขี ึ้น แบง เปน ๙ ตัวชว้ี ดั ๓ ระดับ
คอื ระดับที่ ๑ อาํ เภอสงเสรมิ คุณธรรม ระดับที่ ๒ อําเภอคุณธรรม ระดับที่ ๓
อาํ เภอคุณธรรมตน แบบ โดยมีรายละเอียดดงั นี้

คมู ือสงเสริมและพัฒนา องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจังหวัดคณุ ธรรม 33

สรางสงั คมไทยใหเ ปนสงั คมคณุ ธรรม เทิดทนู สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

การประเมนิ เกณฑการใหคะแนน ๐ รวม
อําเภอคุณธรรม ๒๑

ประเมนิ ระดบั ที่ ๑ อาํ เภอสง เสรมิ คณุ ธรรม (ขอ ๑ - ๓)
การประเมินกระบวนการพัฒนาอําเภอ

๑) อาํ เภอมีการประชมุ จาํ นวนหนวยงาน/ จาํ นวนหนวยงาน/ นอยกวา
ประกาศเจตนารมณ สวนราชการระดบั สวนราชการระดับ ๒๐.๐๐ %
หรอื ขอตกลงรว มกัน อาํ เภอ องคกร อาํ เภอ องคก ร
ระหวา งอาํ เภอ เครอื ขา ยประชารัฐ เครือขายประชารฐั
กบั หัวหนา สวนราชการ ในอําเภอ ตั้งแต ในอาํ เภอ ตงั้ แต
ผูแทนหนว ยงาน องคกร ๕๐.๐๐ % ขน้ึ ไป ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ %
เครอื ขา ยประชารัฐ รวมประกาศ รวมประกาศ
ในพ้ืนทอี่ ําเภอ ขอ ตกลง โดยทาํ เปน ขอตกลง โดยทาํ เปน
ทจ่ี ะพฒั นาเปนอาํ เภอ ลายลกั ษณอ ักษร ลายลกั ษณอักษร
สง เสรมิ คุณธรรม

๒) อาํ เภอมกี ารกําหนด - จํานวนหนวยงาน/ จํานวนหนวยงาน/ นอยกวา
คณุ ธรรมเปาหมาย สว นราชการระดบั สว นราชการระดับ ๒๐.๐๐ %
“ปญหาทอ่ี ยากแก” และ อาํ เภอ องคก ร อาํ เภอ องคกร
“ความดีท่ีอยากทาํ ” เครือขายประชารฐั เครือขา ยประชารัฐ
รวมกันในอําเภอ ในอาํ เภอ ต้ังแต ในอาํ เภอ ตง้ั แต
และมกี ารจัดทาํ แผน ๕๐.๐๐ % ขน้ึ ไป ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ %
สง เสริมคุณธรรมของ รวมกาํ หนด รว มกาํ หนดคุณธรรม
อาํ เภอท่ีสอดคลองกบั คุณธรรมเปา หมาย เปาหมาย “ปญ หา
นโยบายดา นคณุ ธรรม “ปญหาที่อยากแก” ทอี่ ยากแก” และ
ของจงั หวดั และ “ความดี “ความดีท่อี ยากทาํ ”
ทอ่ี ยากทํา” และ และรว มจัดทําแผน
รว มจดั ทาํ แผน สงเสริมคุณธรรม
สงเสรมิ คณุ ธรรม ระดับอําเภอ
ระดบั อาํ เภอ เพ่อื แกไขประเดน็

34 คูม ือสงเสริมและพัฒนา องคก ร ชมุ ชน อําเภอ และจังหวดั คุณธรรม

สรา งสังคมไทยใหเ ปน สงั คมคุณธรรม เทดิ ทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

การประเมนิ เกณฑการใหค ะแนน ๐ รวม
อาํ เภอคณุ ธรรม ๒๑

เพอื่ แกไ ขประเดน็ ปญหาของอาํ เภอ
ปญหาของอาํ เภอ ครอบคลมุ คุณธรรม
ครอบคลุมคุณธรรม พอเพยี ง วินยั สุจริต
พอเพยี ง วนิ ัย จิตอาสา
สจุ ริต จติ อาสา
- แผนสง เสรมิ
คณุ ธรรมของอาํ เภอ
มีความสอดคลอง
กับนโยบาย
ดา นคณุ ธรรม
ของจังหวัด

๓) อาํ เภอมีการจัดตัง้ มกี ารมอบหมาย มกี ารมอบหมาย ไมมกี าร
คณะกรรมการ คณะกรรมการ/ คณะกรรมการ/ ปฏบิ ัติ
หรอื คณะทาํ งาน คณะทํางาน คณะทํางาน
ในการดําเนนิ งาน ในระดบั อาํ เภอ ในระดับอาํ เภอ
สงเสรมิ คณุ ธรรม เพอ่ื รับผดิ ชอบ เพื่อรับผิดชอบ
ของอําเภอ ท่ีมสี วนรว ม หรือดําเนินงาน/ หรอื ดําเนินงาน/
จากเครือขา ยประชารฐั กิจกรรมสง เสรมิ กิจกรรมสง เสริม
และสอดคลองกบั คุณธรรม ตามแผน คณุ ธรรม ตามแผน
นโยบายจงั หวัด สงเสริมคณุ ธรรม สง เสรมิ คณุ ธรรม
ของอําเภอ ของอําเภอ
เปน ลายลกั ษณอ กั ษร เปนลายลกั ษณอักษร
ทีม่ ีองคป ระกอบ ทมี่ ีองคประกอบ
ครบทกุ ภาคสวน ไมค รอบคลมุ
ตามภาคประชารัฐ ทุกภาคสวน
ตามภาคประชารัฐ

คมู อื สงเสรมิ และพัฒนา องคกร ชุมชน อาํ เภอ และจังหวดั คุณธรรม 35

สรางสังคมไทยใหเ ปน สงั คมคณุ ธรรม เทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

การประเมนิ เกณฑก ารใหค ะแนน ๐ รวม
อาํ เภอคณุ ธรรม ๒๑

ประเมนิ ระดบั ท่ี ๒ อาํ เภอคุณธรรม (ขอ ๑ - ๖)
การประเมนิ กระบวนการและการดําเนนิ งานตามแผน

๔) มีการดาํ เนินงาน/กิจกรรม บรรลุผลตามตัวชี้วดั บรรลุผลตามตวั ช้ีวัด นอยกวา
ตามคณุ ธรรมเปาหมาย ของแผนสง เสรมิ ของแผนสงเสรมิ ๒๐.๐๐ %
“ปญหาทอี่ ยากแก” และ คณุ ธรรมทกี่ ําหนดไว คุณธรรมท่กี าํ หนดไว
“ความดที ่ีอยากทํา” ตง้ั แต ๕๐.๐๐ % ตง้ั แต ๒๐.๐๐ -
ของอําเภอ จนเกิด ขน้ึ ไป เชน จํานวน ๔๙.๙๙ %
ผลสาํ เร็จในการ กจิ กรรมในแผนฯ
ดําเนินงาน ตามตัวช้วี ดั ระดับอําเภอ
ของแผนสง เสริม บรรลุผล ตง้ั แต
คุณธรรมท่กี ําหนดไว ๕๐.๐๐ % ขน้ึ ไป
หรือปญ หาทกี่ าํ หนด
เปนเปาหมาย มีสถิติ
ลดลงหรอื หมดไป ฯลฯ

๕) แผนการสง เสรมิ - แผนการสงเสริม - แผนการสงเสริม ไมม ีการ
อําเภอคุณธรรม อาํ เภอคุณธรรม อําเภอคณุ ธรรม ปฏบิ ตั ิ
ไดร ับการบรรจุ ไดร ับการบรรจุ ไดรบั การบรรจุ
เปนสวนหน่ึงของ เปนสวนหนึ่งของ เปนสว นหนงึ่ ของ
ยทุ ธศาสตรจังหวดั ยุทธศาสตรจังหวดั ยทุ ธศาสตรจงั หวดั
และเกดิ การบูรณาการ - สามารถผลักดนั - ไมไดรบั การจดั สรร
การทํางานจาก จนไดรบั การจดั สรร งบประมาณจาก
ทุกภาคสว นตามกลไก งบประมาณ จงั หวัด/อําเภอ/
ประชารัฐ จงั หวัด/อําเภอ/ จากหนวยงาน
จากหนว ยงาน ท่เี ก่ียวขอ ง
ทเ่ี กี่ยวของในการ ในการดําเนนิ งาน
ดาํ เนินงานตามแผน ตามแผน

36 คมู ือสงเสรมิ และพฒั นา องคก ร ชมุ ชน อําเภอ และจงั หวัดคุณธรรม

สรา งสงั คมไทยใหเ ปน สงั คมคณุ ธรรม เทดิ ทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย

การประเมิน เกณฑการใหคะแนน ๐ รวม
อําเภอคุณธรรม ๒๑

๖) อาํ เภอมีการประกาศ มีกิจกรรมประกาศ มีกจิ กรรมประกาศ ไมม ีการ
ยกยอง เชดิ ชู ยกยอ ง เชิดชู ยกยอ ง เชดิ ชู ปฏบิ ตั ิ
ผทู าํ ความดหี รอื บคุ คล ผูทาํ ความดี และ บุคคล/องคก ร/
ชุมชน องคก ร คณุ ธรรม บุคคลผมู ีคณุ ธรรม ชมุ ชนคณุ ธรรม
มากขึน้ องคกรชุมชน เพยี งสว นใดสวนหนึง่
คณุ ธรรม ครบทกุ มติ ิ
ของเปา หมายคณุ ธรรม
ในระดับอาํ เภอ

ประเมินระดับท่ี ๓ อาํ เภอคณุ ธรรมตนแบบ (ขอ ๑ - ๙)
การประเมินกระบวนการ การดําเนนิ งานตามแผน และพฤติกรรมทเี่ ปลีย่ นแปลง

๗) ผลสาํ เร็จการดําเนินงาน มผี ลสาํ เรจ็ จาก มผี ลสาํ เรจ็ จาก นอ ยกวา
ของอําเภอคณุ ธรรม การดําเนนิ งาน/ การดาํ เนนิ งาน/ ๕๐.๐๐ %
ตาม “ปญ หาท่ีอยากแก” กิจกรรมสง เสริม กจิ กรรมสง เสรมิ
และ “ความดที ีอ่ ยากทํา” คณุ ธรรม ในระดบั คุณธรรม ในระดบั
ครอบคลมุ ๔ คณุ ธรรม อําเภอ ตามตวั ชวี้ ัด อําเภอ ตามตัวชีว้ ดั
พอเพียง วนิ ัย สุจริต ท่ีกาํ หนดในแผน ทกี่ ําหนดในแผน
จิตอาสา หรือคณุ ธรรม สงเสรมิ คณุ ธรรม สงเสรมิ คุณธรรม
เปาหมายอยา งชดั เจน ของอําเภอ ตั้งแต ของอําเภอ ตั้งแต
เพมิ่ มากข้ึน ๘๐.๐๐ % ขน้ึ ไป ๕๐.๐๐ - ๗๙.๙๙%

คูมือสงเสรมิ และพัฒนา องคกร ชมุ ชน อําเภอ และจงั หวัดคุณธรรม 37

สรา งสงั คมไทยใหเปนสงั คมคุณธรรม เทดิ ทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

การประเมิน เกณฑการใหค ะแนน ๐ รวม
อําเภอคุณธรรม ๒๑

๘) อําเภอมกี ารกําหนด สามารถนาํ ประเด็น สามารถนาํ ประเดน็ ไมมีการ
กจิ กรรม/ประเดน็ การสง เสริมคณุ ธรรม การสงเสริมคุณธรรม ปฏบิ ตั ิ
คณุ ธรรมเปาหมาย อยางนอ ย ใน ๒ มติ ิ อยางนอยใน ๑ มติ ิ
เพม่ิ เตมิ มากขนึ้ ใน ๓ มติ ิ อยา งเปน รปู ธรรม นอกเหนือจาก
ไดแก การนาํ หลักศาสนา เพิ่มเตมิ นอกเหนอื ตัวชีว้ ดั ตามแผน
หลกั ปรัชญาของ จากตวั ช้ีวัด สงเสริมคุณธรรมเดมิ
เศรษฐกิจพอเพียง ตามแผนสงเสรมิ ทอ่ี าํ เภอกาํ หนด
และวิถวี ัฒนธรรม คุณธรรมเดิม
มาใชในการดาํ เนนิ การ ทีอ่ าํ เภอกาํ หนด
ทน่ี อกเหนือจากตัวชีว้ ดั
คณุ ธรรมเปาหมายเดมิ
“ปญ หาท่ีอยากแก”
และ “ความดีทอ่ี ยากทํา”
ที่กาํ หนด (พอเพียง
วินยั สจุ ริต จติ อาสา)

38 คูมอื สงเสรมิ และพัฒนา องคกร ชมุ ชน อาํ เภอ และจงั หวัดคณุ ธรรม

สรางสังคมไทยใหเปนสังคมคุณธรรม เทิดทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย

การประเมิน เกณฑการใหคะแนน ๐ รวม
อาํ เภอคณุ ธรรม ๒๑

๙) อําเภอมีองคค วามรู - มอี งคความรู - มอี งคค วามรู - มีการ
จากกระบวนการพัฒนา จากการดาํ เนินงาน จากการดาํ เนนิ งาน ดาํ เนนิ งาน
อําเภอคุณธรรม อาํ เภอคุณธรรม อาํ เภอคุณธรรม แตไมม ี
ชุมชนคณุ ธรรม และ ทั้งในภาพรวม เฉพาะบางกิจกรรม การถอด
องคก รคณุ ธรรม ของอาํ เภอ องคความรู
ในพ้นื ท่ขี องอาํ เภอ และองคค วามรู เพื่อเผยแพร
ทไ่ี ดร บั การพฒั นา การขบั เคลอ่ื น ขยายผล
มผี ทู ่สี ามารถเปนวิทยากร ชุมชนองคก ร
ถายทอดความรู คณุ ธรรม
และมีความพรอ ม - สามารถเปน
ในการเปน แหลงเรียนรู แหลงเรียนรู และ
ใหกับอาํ เภออน่ื ๆ ได มีวิทยากรถา ยทอด
ขยายผลไปสู
อาํ เภออน่ื ได

รวมคะแนน

คําอธบิ ายเพ่ิมเตมิ การประเมนิ ชุมชนคุณธรรม
ขอ ๑) ขอ ๒) และขอ ๓) จํานวนหนว ยงาน/สวนราชการระดบั อาํ เภอ องคกรเครือขาย
ประชารัฐในอาํ เภอ ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ % หรือ ๕๐.๐๐ %
ใหค ิดจากฐานจํานวนสวนราชการในระดับอาํ เภอ
องคกรปกครองสว นทอ งถิน่ (เทศบาลเมอื ง เทศบาลตาํ บล อบต.)
และชมุ ชนทต่ี ้งั อยใู นอําเภอน้นั เปนฐานการคิด ๑๐๐ %
ขอ ๔) และขอ ๗) ผลสาํ เร็จของแผนสง เสรมิ คณุ ธรรมของอาํ เภอ ๒๐.๐๐ - ๔๙.๙๙ %
หรอื ๕๐.๐๐ - ๗๙.๙๙ % หรอื ๘๐.๐๐ % คดิ จากจาํ นวนกจิ กรรม
หรือตวั ชี้วัดในแผนสง เสริมคณุ ธรรมอาํ เภอ เปนฐานการคดิ ๑๐๐ %

คูมือสง เสริมและพฒั นา องคก ร ชุมชน อําเภอ และจงั หวัดคุณธรรม 39

สรางสังคมไทยใหเปน สังคมคุณธรรม เทดิ ทนู สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 

ระดบั และเกณฑก ารประเมนิ ผลคะแนนของอาํ เภอ ดงั น้ี
ระดับที่ ๑ อําเภอสงเสรมิ คณุ ธรรม
ดาํ เนินการขอ ๑ - ๓ และผานเกณฑก ารประเมนิ ทกุ ขอ
ไมนอ ยกวา ขอ ละ ๑ คะแนน รวมแลวไมน อยกวา ๓ คะแนน
ระดับท่ี ๒ อําเภอคุณธรรม
ดาํ เนินการขอ ๑ - ๖ และผา นเกณฑก ารประเมินทุกขอ
ไมนอยกวาขอละ ๑ คะแนน รวมแลวไมน อ ยกวา ๖ คะแนน
ระดบั ท่ี ๓ อาํ เภอคุณธรรมตนแบบ
ดําเนนิ การขอ ๑ - ๙ และผา นเกณฑก ารประเมินทกุ ขอ
ไมน อ ยกวา ขอละ ๑ คะแนน รวมแลวไมน อ ยกวา ๙ คะแนน

40 คมู ือสง เสริมและพฒั นา องคกร ชุมชน อําเภอ และจงั หวัดคณุ ธรรม

สรา งสังคมไทยใหเปนสงั คมคณุ ธรรม เทดิ ทูนสถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ 