บรรยาย กระบวนการยุติธรรมทางอาญาท่านสันติ ผิวทองคำ ผู้พิพากษา

กระบวนการยุตธิ รรมของไทย

โดย
พ.ต.ต.ดร.สนั ติ ผวิ ทองคาํ
ผูพพิ ากษาศาลเยาวชนและครอบครัวจงั หวัดระยอง

วนั อาทิตยท ี่ 26 มิถุนายน 2565
ณ

คณะนติ ิศาสตร
มหาวทิ ยาลยั พษิ ณโุ ลก

กระบวนการยตุ ธิ รรมท่ตี อ งศึกษา

1. กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญา
2. กระบวนยตุ ธิ รรมทางแพง
3. กระบวนการยุตธิ รรมทางเลือก
4.กระบวนการยุตธิ รรมอืน่ เชน กระบวนการยตุ ธิ รรมทหาร
กระบวนการยุติธรรมคดนี กั การเมอื ง เปนตน

กฎหมาย และกระบวนการยตุ ธิ รรม
เกยี วขอ้ งกบั ตวั เราตงั แต่เกดิ จนตาย

1. เมื่อเกดิ ตอ งมีการแจงเกดิ + ระบุสญั ชาติ กฎหมายแจงเกิด
กฎหมายสญั ชาติ

2. เมือ่ มีชีวติ การดาํ รงชีวติ ซอ้ื ขาย + ประกอบอาชพี + แตงงาน
+ ครอบครวั เปน ไปตามกฎหมายหลายฉบบั

3. เมอ่ื เสยี ชวี ิตมกี ารแจง ตาย + กฎหมายเกี่ยวกับการตาย

4. กฎหมายเก่ยี วกับครอบครัวเชน การรับรองบตุ ร + กฎหมาย
เกย่ี วกับมรดก







สําหรบั นสิ ิตหรือผูเขา รวมทีม่ ี
Participate

อาจารยมีหนังสือทีร่ ะลกึ มอบใหเปนคูมือในการ
เรียนวชิ ากฎหมายอาญา + ป.ยาเสพติด หรอื
การศึกษาวธิ กี ารสบื สวนสอบสวนคดีความผิด

เกยี่ วกบั พ.ร.บ.คอมพวิ เตอร









ภาพรวมกระบวนการยุติธรรมทาง
อาญา

ของประเทศไทย





ความหมายของกระบวนการยตุ ิธรรม

กระบวนการยุติธรรม หมายความถึง วธิ ีการดาํ เนนิ การ
แกผ ทู ป่ี ระพฤติฝาฝนกฎหมาย โดยอาศัยองคกร และ
บุคลากรท่กี ฎหมายใหอ าํ นาจไว

กระบวนการยุตธิ รรมท่ีสําคญั ไดแก กระบวนการ
ยุตธิ รรมทางอาญา กระบวนการยตุ ิธรรมทางแพง
กระบวนการยตุ ธิ รรมในศาลเยาวชน และครอบครวั กลาง
และกระบวนการยุตธิ รรมทางเลอื ก

กระบวนการยตุ ธิ รรมทางอาญา

CRIMINAL PROCEDURE DUE PROCESS OF LAW

หมายถึง การดําเนินการของหนวยงานตาง ๆ ในการ
บังคับใชกฎหมาย ทางอาญา เชน หนวยงานตํารวจ
อัยการ ศาล หนวยงานในกระทรวงยุติธรรมเพ่ืออํานวย
ความยุตธิ รรมใหเกิดขึ้นในการปฏิบัติตามกฎหมาย การ
บังคับใชกฎหมายและการวินิจฉัยช้ีขาดใหเปนไปตาม
กฎหมายไมว า จะเปน กระบวนการช้ันสบื สวน สอบสวน
พิจารณา พิพากษา หรือบังคับคดีหรือ กระบวนการอ่ืน
ใดเพื่อใหเกดิ ความยุตธิ รรมในสงั คม

หลกั การของกระบวนการยุติธรรมทางอาญา

มงุ สรา งความเปน ระเบียบและความสงบเรยี บรอ ยหรอื ศีลธรรม
อนั ดีของประชาชน

ใหความคุมครองแกสิทธิ เสรภี าพของปจ เจกบุคคล

 มีกระบวนการสอบสวนเปนกระบวนการตนทางของ
กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญา ในการสืบสวน สอบสวน
รวบรวมพยานหลักฐาน และในการนําตัวผูกระทําความผดิ เขาสู
กระบวนการพจิ ารณาตัดสินคดีและทายทสี่ ดุ คือการลงโทษ

ทฤษฎเี กยี่ วกบั กระบวนการยตุ ธิ รรมทางอาญา

 1. ทฤษฎีควบคมุ อาชญากรรม (Crime Control Model)

ตองการสงเสริมประสทิ ธภิ าพของกระบวนการยุตธิ รรม โดยมุง ควบคุม ระงับและปราบปราม
อาชญากรรมเปน หลกั

ทฤษฎีน้เี ชอ่ื วา การทเ่ี จา หนาที่ของรฐั ไมสามารถจะควบคมุ และปราบปรามอาชญากรรม หรือ
จบั กมุ อาชญากรมาลงโทษตามกฎหมายได ยอ มเปนการกระทบกระเทือนตอความสงบเรียบรอ ยของ
สงั คมและเสรภี าพของประชาชนผสู จุ ริต

ดังนั้น กระบวนการยุติธรรมทด่ี ตี อ งมีสถิติการจับกุมสูงๆ เปนหลักท่ีเนนประสิทธิภาพ คือการ
ประสบผลสําเร็จโดยการลงแรงและลงทุนนอยท่ีสุดและการปฏิบัติหนาที่ ของเจาหนาที่รัฐตอง
ดําเนินการดวยความรวดเร็วและเด็ดขาด โดยการคนหาความจริงในกระบวนการยุติธรรมจะ
ดําเนินการไปตามข้ันตอนตางๆ ที่กําหนดไวอยางสมํ่าเสมอไมหยุดชะงักดําเนินการอยางตอเน่ือง
และเปนการปฏบิ ตั ิงานประจํา และเจาหนาที่ในกระบวนการยุติธรรมมีดุลยพินิจในการปฏิบัติตาม
กฎหมายอยางเตม็ ที่

2. ทฤษฎีกระบวนการนติ ิธรรม (Due Process Model)

เปนหลักที่ตรงขามกับทฤษฎีควบคุมอาชญากรรม คือ ในการปฏิบัติ
หนาท่ีตองยึดหลักนิติธรรม เนนการคุมครองสิทธิบางอยางของประชาชน
มากกวา การพยายามปอ งกันอาชญากรรม

เปนหลักการท่ีเนนคุณภาพ คือ กระบวนการท่ีมีคุณภาพตองเปน
กระบวนการท่ีละเอียดออน ซับซอนและสามารถแกไขจุดบกพรองตัวเอง
ไดและมีมาตรฐานเปนเชน เดียวกันทกุ กรณี

ดังนั้น กระบวนการยุติธรรมท่ีดีตองเนนสิทธิเสรีภาพของประชาชน
เปนหลัก ซึ่งตองมีการถวงดุลอํานาจระหวางเจาหนาที่ในกระบวนการ
ยตุ ธิ รรม



องคป ระกอบพ้นื ฐานของกระบวนการยตุ ิธรรมทางอาญา

 1. ผูกระทําผดิ (Offender) ประกอบดวยผทู มี่ ีพฤติกรรมเบยี่ งเบน คอื
ผูทีย่ งั ไมไดกระทําใด ๆ ท่ลี ะเมิดบรรทัดฐานของสงั คม และผทู เ่ี ปน อาชญากร
คือ ผทู ่ไี ดกระทําใดๆ ทีล่ ะเมิดบรรทัดฐานของสงั คมโดยบรรทดั ฐานของ
สังคม ในปจจุบนั คือ กฎหมาย

 2. เหยอื่ อาญากรรม (Victim) โดยเหยอ่ื อาชญากรรมแบง เปน 3 ระดับ คอื

 ระดบั ปฐมภูมิไดแ ก เหย่อื ทีเ่ ปนผูถกู กระทาํ โดยตรง

 ระดับทุติยภมู ิไดแ ก เหยื่อทีเ่ ปนผูที่ใกลชดิ เหย่อื และไดร บั ผลกระทบจาก
อาชญากรรมโดยออ ม

 ระดับตตยิ ภมู ิไดแ กป ระชาชนในชุมชนทอ่ี ยูบริเวณสถานทท่ี เี่ ปนทเ่ี กดิ เหตุ
อาชญากรรม หรอื สงั คมโดยรวม

 3. ระบบงานยตุ ิธรรมทางอาญา (Criminal Justice System) ไดแก
หนวยงานตํารวจ หนว ยงานอยั การ หนว ยงานศาล และหนวยงานใน
กระทรวง ยุตธิ รรม รวมถงึ หนว ยปฏบิ ัตติ อ ผูกระทําผดิ ในชุมชน
(Community Base Program) โดยใชแ นวทางยตุ ธิ รรมชุมชน ซึ่งจะ
เปน การขัดเกลานิสยั ความ ประพฤตเิ พ่อื คนื คนดสี ูสังคม (Re-
socialization)

 4. สงั คม (Society) ประกอบไปดวยภาคประชาชน ภาคเอกชนและ
ภาคประชาสงั คม ท่ีจะเปน การสง เสรมิ การสรา งความรวมมอื ใน
กระบวนการ ยตุ ิธรรม และมกี ระบวนการการปองกันการกระทาํ ผิดซา้ํ
ในสังคมดวยการสงบคุ คลที่พนจากกระบวนการยตุ ธิ รรมสูห นวยงานท่ี
ดูแลตอในสังคม

องคกรและบคุ ลากร
ในกระบวนการยตุ ธิ รรมทางอาญา

1. ตํารวจหรือพนักงานสอบสวน

เปน องคก รที่สําคญั ทสี่ ดุ องคก รหนึ่งในกระบวนการยตุ ิธรรมทาง
อาญา เพราะเปน องคก รแรกที่รบั ผดิ ชอบตอกระบวนการ
ยุติธรรมกอนท่ีคดหี รอื ขอ พพิ าททเ่ี กิดขน้ึ
ผา นไปยงั พนกั งานอยั การ และเขา สกู ารพิจารณาของศาล

เปนผจู ับกุมผูก ระทาํ ความผิด และทําการรวบรวม
พยานหลักฐานท่ีไดจ ากการสอบสวนแลวสง เรอ่ื งหรอื สํานวน
สอบสวนใหพนักงานอยั การ ซึง่ เปนทนายของ แผนดิน ฟอ ง
ผูตอ งหาตอ ศาล เมอื่ ศาลพิพากษาลงโทษแลว เจาหนาท่ี
ราชทณั ฑจ ะควบคมุ ตัวผูนน้ั ไวในเรือนจาํ เพื่ออบรม ดดั นิสัย
และฝก อาชีพตอ ไป

ป.ว.ิ อาญา มาตรา 2 (16) ไดใ หค าํ จาํ กดั
ความคําวา “ตํารวจ” คอื เจาพนกั งานซึ่ง
กฎหมายใหอาํ นาจ และหนาที่ในการรักษา
ความสงบเรียบรอยของประชาชน

พนักงานสอบสวน

พนักงานสอบสวนคือผูท ีม่ หี นา ที่รวบรวมพยานหลักฐาน และ
การดาํ เนินการตา งๆ ตาม ประมวลกฎหมายวธิ พี ิจารณาความ
อาญา ซงึ่ ทาํ ไปเกย่ี วกับความผิดที่กลา วหา(จากการรอ งทกุ ข
หรือคาํ กลา วโทษ) เพอ่ื จะทราบขอ เท็จจรงิ หรอื พสิ ูจนความผิด
และเอาตวั ผกู ระทําผิดมาฟองลงโทษ (สอบสวนเสรจ็ สรุป
ความเหน็ ใหพ นกั งานอยั การฟองคดอี าญาตอ ศาลทีม่ เี ขตอํานาจ
ตอ ไป)

พนักงานสอบสวนตาม ป.วิ.อาญา

 ในเขตกรงุ เทพมหานคร คือ ขา้ ราชการตาํ รวจชนั ผใู้ หญ่ มียศรอ้ ยตาํ รวจ
ตรี หรอื เทียบเท่าขนึ ไป

 พืนทีอืนนอกจากกรงุ เทพมหานคร คอื พนักงานฝ่ ายปกครอง หรอื ตาํ รวจ
ชนั ผใู้ หญ่ (ขา้ ราชการตาํ รวจมียศรอ้ ยตาํ รวจตรหี รอื เทียบเท่าขนึ ไป
ข้าราชการอืนระดบั ๓ ขนึ ไป) ซึงได้รบั มอบหมายจากผบู้ งั คบั บญั ชาให้ทาํ
การสอบสวนคดีอาญา ภายในเขตพนื ทีรบั ผิดชอบของตน เมือความผิด
เกิด อ้าง หรอื เชือว่าเกิดในเขตพืนทีรบั ผิดชอบ หรอื กรณีความผิดเกิด
หลายท้องทีเกียวพนั กนั หรอื กรณีไม่แน่ชดั ว่าเกิดในท้องทใี ดหลายท้องที
ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๘,๑๙,๒๑

 พนักงานสอบสวนหลกั ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความ
อาญา มี ๓ ประเภท คือ

 (๑) พนักงานสอบสวนของสถานีตาํ รวจในเขตนครบาล ซึงสงั กดั กองบญั ชาการ
ตาํ รวจนครบาล (บช.น.) , พนักงานสอบสวนของสถานีตาํ รวจภธู ร ซึงสงั กดั
กองบญั ชาการการตาํ รวจภธู รภาค ๑-๙ และศนู ยป์ ฏิบตั ิการตาํ รวจจงั หวดั
ชายแดนภาคใต้ (บช.ภ.๑-๙ และ ศชต.) และพนักงานสอบสวนอืนในสงั กดั
สาํ นักงานตาํ รวจแห่งชาติ ตามลกั ษณะงานทีได้รบั มอบหมาย ได้แก่ พนักงาน
สอบสวนกองปราบปราม พนักงานสอบสวนกองบญั ชาการตรวจคนเข้าเมอื ง
พนักงานสอบสวนกองบญั ชาการปราบปรามยาเสพติด พนักงานสอบสวนกอง
บงั คบั การตาํ รวจท่องเทียว พนักงานสอบสวนกองบงั คบั การคดีเศรษฐกิจ

 (๒) พนักงานสอบสวนฝ่ ายปกครอง ตาํ แหน่งปลดั อาํ เภอขึนไป และตาม
ข้อบงั คบั กระทรวงมหาดไทย คดีเกียวกบั ทรพั ยากรธรรมชาติในจงั หวดั อืน
นอกจากกรงุ เทมหานคร ให้ผวู้ ่าราชการจงั หวดั หรอื ผ้รู บั มอบอาํ นาจจากผวู้ ่า
ราชการจงั หวดั เป็นหวั หน้าพนักงานสอบสวน โดยมีพนักงานสอบสวนทงั ฝ่ าย
ปกครองและฝ่ ายตาํ รวจร่วมทาํ การสอบสวน และสาํ หรบั คดี ๑๐ ประเภทดงั นีให้
มีเฉพาะพนักงานสอบสวนฝ่ ายปกครอง คือ (๑)กฎหมายว่าด้วยทะเบยี นราษฎร
(๒)กฎหมายว่าด้วยบตั รประจาํ ตวั ประชาชน (๓)กฎหมายว่าด้วย ภาษีบาํ รงุ
ท้องที (๔)กฎหมายว่าด้วยภาษีป้าย (๕)กฎหมายว่าด้วยโรงเรือนและทีดิน (๖)
กฎหมายว่าด้วยสตั วพ์ าหนะ (๗)กฎหมายว่าด้วยการเกบ็ รกั ษานํามนั เชือเพลิง
(๘)กฎหมายว่าด้วยการควบคมุ สสุ านและฌาปนสถาน (๙)กฎหมายว่าด้วย
สาธารณสขุ (๑๐)กฎหมายว่าด้วยการประถมศึกษา

(๓) พนักงานสอบสวนอ่ืนๆ ท่ีเปนพนักงานฝาย
ปกครองหรือตํารวจ ที่มีหนาท่ีรักษาความสงบ
เรียบรอยของประชาชน และมีอํานาจจับกุม
ปราบปรามผูกระทําผิดอาญา เชน พัศดี ,เจา
พนักงานกรมศุลกากร , กรมสรรพสามิต , กรมเจา
ทา พนักงานสอบสวนคดีพิเศษ หรือ DSI หรือเจา
พนักงานอน่ื

อาํ นาจพนักงานสอบสวนตาม ป.ว.ิ อาญา

(1) อํานาจในการสอบสวนและสืบสวนคดอี าญา เพอื่ ใหท ราบ
ขอเทจ็ จริงและ พฤตกิ ารณต างๆ อันเกีย่ วกบั ความผดิ ทถ่ี กู
กลา วหา เพอ่ื จะรตู ัวผกู ระทําความผดิ และรวบรวมพยานหลักฐาน
เพอื่ พสิ จู นการกระทาํ ผดิ หรือความบริสุทธิข์ องผตู องหา (มาตรา
131)

(2) ตรวจคน ตวั บคุ คลและสถานท่ีเพื่อหาพยานหลกั ฐานและ
จบั กมุ ผูต อ งหา (มาตรา 132)

(3) เมอื่ มีหมายจับ หรอื เมื่อพบการกระทาํ ความผิดซึง่ หนา มี
อาํ นาจจับกุมผตู องหาเพอ่ื นาํ มาดําเนนิ คดไี ด (มาตรา 78)

(4) ออกหมายเรยี กพยานและผูต องหามาเพอ่ื ทาํ การสอบสวนไว
เปน พยานหลกั ฐานในคดี (มาตรา133)

(5) ยดึ วัตถพุ ยานเพือ่ เปน พยานหลักฐานในคดี (มาตรา 85)

(6) ควบคมุ ตัวผูต องงหาเพ่ือทําการสอบสวน ในคดคี วามผิด
ลหโุ ทษจะควบคุมผูตองหาไดเ ทาเวลาทีจ่ ะถามคาํ ใหก าร ถามช่ือ
ทอี่ ยูเทานนั้ สว นคดีนอกเหนือจากนัน้ หากจาํ เปน ตอ งทําการ
สอบสวน จะควบคุมตัวผูตอ งหาไวไดไมเกิน 48 ชวั่ โมง
(มาตรา87)

(7) ใหประกนั ตวั ผูตองหาในระหวา งการสอบสวน (มาตรา85/1)

คดีอาญาท่รี ะงบั ลงหรือเลกิ กนั ไดใ นชั้นพนกั งานสอบสวน

(1) คดอี าญาท่ีเปนความผิดตอสว นตวั เชน คดฉี อโกง
ทรพั ย และยักยอกทรัพย เมือ่ ผเู สยี หายถอนคาํ รอ งทุกข
สทิ ธใิ นการนาํ คดอี าญามาฟองระงับลง (มาตรา 39(2))

(2) คดีทตี่ ํารวจมีอํานาจเปรยี บเทยี บปรบั และผูตอ งหา
ไดช าํ ระคาปรบั ครบถว นแลว เชน คดคี วามผิด
พระราชบญั ญัติจราจร (มาตรา 37 และ 38)

การขอผัดฟอ งและฝากขงั ผูตอ งหา

หลงั จากอาํ นาจควบคุมตวั ผูตอ งหาส้ินสุดลงแลว หากการ
สอบสวนยงั ไมแลว เสร็จ ตํารวจตองนาํ ผูตอ งหาไปขอผัดฟอง หรอื
ฝากขงั ตอ ศาล

เมื่อศาลอนญุ าตใหผดั ฟองหรือฝากขังแลวจะตอ งสง ผูต องหาให
อยใู นอํานาจการควบคมุ ของศาล ซ่ึงศาลจะไดส ง ตวั ตอ ให
เจา หนาทรี่ าชทัณฑน ําตัวไปควบคมุ ไวใ นเรอื นจาํ ตอไป

แตกรณผี ตู องหาไดประกนั ตวั ในชั้นสอบสวน ตํารวจไมตอ งขอ
อาํ นาจศาลฝากขัง

การทําความเห็นและสรุปสํานวน

 เมื่อพนักงานสอบสวนรวบรวมพยานหลักฐานเสรจ็ แลว กจ็ ะสรปุ สาํ นวนการ
สอบสวน และมีความเห็นทางคดีได 3 ทาง ดังนี้ (มาตรา 141 -142)

 (1) เหน็ ควรงดการสอบสวน กรณไี มมีตัวผูตองหา
 (2) เห็นควรสง่ั ฟอ งผตู องหา ใหส ง สาํ นวนการสอบสวนพรอมตัวผูต อ งหาไป

ยัง พนกั งานอยั การเพ่อื ดําเนนิ การตอไป สวนการประกันตวั ชัน้ การควบคุม
ของอยั การ ผูตองหามสี ทิ ธิ จะยืน่ คํารอ งขอประกนั ตวั ตอ อยั การได
 (3) เห็นควรสัง่ ไมฟอ งผตู องหา ใหส ง สํานวนการสอบสวนไปยังอยั การเพ่อื
พจิ ารณาตอ ไป สว นตวั ผตู อ งหาหากอยใู นความควบคุมของตํารวจใหปลอ ย
ตวั ไป หากอยูใ นความควบคุมของศาลใหย ่ืนคํารองขอปลอยตัวผูต องหาตอ
ศาล

2.ทนายความ

เปนผูประกอบอาชีพกฎหมายโดยอิสระ ซึ่งเขามาวา
ความแกตางใหแกคูความไมวาจะเปนโจทกหรือ
จําเลย จะใหคําปรึกษาหรือดําเนินคดีแทน โดยคิด
คาบรกิ ารจากลูกความ จงึ เปนบุคคลสาํ คัญคนหนึ่งใน
กระบวนการยุติธรรม เพราะเปนผูรูกฎหมาย และทํา
หนา ทเี่ ปนตวั แทนของคคู วามในการดําเนินคดีในศาล
การกระทาํ ของทนายในศาลมีผลเทากบั คคู วามทาํ เอง

 3. พนักงานอัยการ

เปนเจาหนาท่ีของรัฐ ซึ่งดําเนินคดีตอจากพนักงาน
สอบสวน เมื่อพนักงานสอบสวนไดสอบสวนคดีเสร็จ
แลว ก็จะสงสํานวนการสอบสวนใหพนักงานอัยการ
เพื่อฟองผูตองหาตอศาลตอไป พนักงานอัยการจึง
เปรียบเสมือนทนายของแผนดิน มีอํานาจหนาที่ใน
การดําเนินคดีในนามของรฐั

อํานาจหนาทข่ี องพนกั งานอยั การ

 - อาํ นวยความยุติธรรม

 - รกั ษาผลประโยชนข องรัฐ
 - คมุ ครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน
 - หนา ท่ีอ่นื ๆ ตามทกี่ ฎหมายบญั ญตั ิไว

การสัง่ คดีการสง่ั คดีของพนักงานอยั การ

 พนักงานอัยการมีอํานาจพิจารณาสํานวนการสอบสวนแลวใชดุลยพินิจกอนมี
ความเหน็ สงั่ ฟองหรอื ไมฟ องตามที่เหน็ สมควร โดยเฉพาะในกรณดี ังตอไปนี้

 (1) การใชดุลยพินิจฟองคดีอาญาตอศาลช้ันตน ตลอดจนอุทธรณฎีกา และแก
อุทธรณ แกฎ ีกา

 (2) ส่งั ใหงดหรอื ใหทําการสอบสวนตอไป ในคดีท่ีไมปรากฏวาผูใดเปนผูกระทํา
ผดิ

 (3) ในกรณีที่พนักงานสอบสวนมีความเห็นควรสั่งไมฟอง และพนักงานอัยการ
เห็นชอบดวย ใหออกคําสั่งไมฟอง และแจงคําสั่งน้ีใหพนักงานสอบสวนทราบ
แตถาไมเห็นชอบดวยก็ใหสั่งฟอง และแจงใหพนักงานสอบสวนสงตัวผูตองหา
มาเพ่อื ฟองหรอื จัดการอยา งหนงึ่ อยางใดเพอื่ ใหไ ดต ัวผตู อ งหามาฟอ ง

(4) ในกรณีท่ีพนักงานสอบสวนมีความเห็นควรส่ังฟอง
และพนักงานอัยการเห็นชอบดวยใหออกคําส่ังฟองและ
ฟองผูตองหาตอศาล แตถาไมเห็นชอบดวยก็ใหสั่งไมฟอง
และปลอยตัวผูตองหาไป และแจงคําสั่งใหพนักงาน
สอบสวนทราบ

(5) สั่งใหพนักงานสอบสวนดําเนินการสอบสวนเพิ่มเติม
หรอื สัง่ พยานคนใดมาใหซ กั ถามเพอ่ื สั่งตอไป

มาตรา 143

การดาํ เนนิ คดีอาญาในศาลของพนกั งานอยั การ

เมอ่ื พนักงานอยั การมคี ําสั่งฟองคดีอาญาแลว จะเปนโจทกทําการ
รางฟอง และนําคําฟองมายื่นฟองตอศาล และดําเนินการ
สบื พยานตามข้ันตอนที่กฎหมายบัญญตั ไิ ว

เมื่อศาลชั้นตนมคี ําพพิ ากษาแลว ไมวาจะพิพากษาลงโทษหรือยก
ฟอง หากพนักงานอัยการ ไมเห็นดวยกับคําพิพากษาดังกลาวก็
สามารถยื่นอุทธรณฎีกาตอศาลอุทธรณหรือศาลฎีกาได ภายใน
อายคุ วามอุทธรณ หรอื ฎีกา

 แมสั่งฟองคดีไปแลวแตศาลชั้นตนยังมิไดมีคําพิพากษา พนักงาน
อัยการสามารถการใชด ลุ ยพินิจในการถอนฟอ ง 3 กรณี (มาตรา 35)

 (1) ถอนฟอ งดวยเหตุผลเก่ียวกบั ขอเทจ็ จรงิ เชน จาํ เลยไมใ ชผูกระทํา
ความผิดทถ่ี ูกฟอ ง พนักงานอัยการควรถอนฟอ งเพอ่ื ความเปนธรรม

 (2) ถอนฟองดวยเหตุผลตามกฎหมาย เชน การกระทาํ ของจําเลยเปน
การปอ งกนั โดยชอบดว ยกฎหมาย หรือมีเหตุยกเวนโทษ หรือคดีขาด
อายุความ

 (3) ถอนฟองดวยเหตุผลนโยบายเพื่อประโยชนของประชาชน เชน
การดําเนินคดีตอไปไมเปนประโยชนตอประชาชน หรือเปนผลราย
กระทบกระเทือนตอความสงบเรียบรอยของ บานเมือง พนักงาน
อัยการอาจถอนฟอ งได

คาํ ถาม : นกั ศกึ ษาคดิ วา
พนักงานอัยการไทย

มีอาํ นาจสอบสวนคดอี าญาหรอื ไม

ภาพรวมกระบวนการสอบสวนคดีอาญาไทย



4. ศาลยตุ ธิ รรม

 ศาลเปน ผทู ําหนา ที่พิจารณาชขี้ าดคดีหรือตัดสินคดี

 ตามพระธรรมนูญศาลยุติธรรม ศาลแบงออกเปน 3
ชน้ั คือ ศาลชั้นตน ศาลอุทธรณ และศาลฎกี า

ศาลช้ันตนยังแบงเปน ศาลแขวง ศาลเยาวชน และ
ศาลคดีอาญาทจุ รติ ฯลฯ

การไตส วนมลู ฟอ ง

หมายถึงกระบวนการไตสวนของศาลเพ่ือวินิจฉัย
คดีท่ีนํามาฟองตอศาลในเบ้ืองตนวาคดีมีมูลหรือไม
มีมูล เปนกระบวนการกล่ันกรองคดีที่จะใหศาล
พจิ ารณา พิพากษาคดีซึ่งตามกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญาแยกออกเปน 2 กรณีคือ กรณีพนักงาน
อัยการเปนโจทกฟองและกรณีผูเสียหายเปนโจทก
ฟอง (มาตรา 162 )