ป่าชุมชนไหล่น่านและเกมเพื่อการเรียนรู้ป่าชุมชน

พ้นื ท่ีชุมชนในตา� บลไหลนาน อ�าเภอเวยี งสา เปนอีกหนง่ึ พน้ื ท่ีทีม่ ีนกเมืองเขามา
อยูอาศยั และมีความหลากชนิดของนกในระดบั หนึง่ โดยในพน้ื ทมี่ ีการทา� กิจกรรม
ของมนษุ ยในชวงเวลาทหี่ ลากหลายและแตกตางกันทา� ใหเกดิ การรบกวนตอนกทีเ่ ขา
มาอยูอาศัย การศกึ ษาครั้งน้ีจึงมวี ตั ถุประสงคเพอ่ื ศกึ ษาความหลากชนิดของนกใน
ชวงเวลาทตี่ างกันและพืน้ ท่ที ่ีตางกัน คอื พนื้ ทปี่ าบานนาไลยและตลาดอา� เภอเวียง
สา โดยทา� การศกึ ษาในชวงเวลาเชา 09.00-11.00 น. เปรยี บเทียบกบั ชวงเวลาเยน็
14.00-16.00 น. จากการศึกษาพบวาในพนื้ ที่ปานาไลยพบนกทง้ั หมด 14 ชนิด เชน
นกกะปดู นกคคั คูแซงแซว และนกยางลายเสอื เปนตน โดยแบงเปนนกทีพ่ บในชวง
เชาจ�านวน 9 ชนดิ และในชวงเย็นจ�านวน 5 ชนิด และในพ้นื ท่ีตลาดพบนกทงั้ หมด
20 ชนดิ ไดแก นกแอน นกกระติ๊ดขี้หมู และนกเขาชวา เปนตน โดยแบงเปนนกท่ี
พบในชวงเชาจ�านวน 14 ชนดิ และนกท่ีพบในชวงเยน็ จ�านวน 6 ชนดิ และเม่ือเปรียบ
เทียบพบวานกในพ้ืนทีต่ ลาดมีความหลากชนิดและจา� นวนมากกวาในปา และพบนก
ในชวงเชามีความหลากชนิดและจา� นวนตัวมากกวาชวงเย็นท้ังใน 2 พื้นท่ี ซึ่งอาจเปน
ผลมาจากสภาพพ้นื ทีเ่ หมาะสมตอการอยอู าศัยของนกท่แี ตกตางกนั การทา� กจิ กรรม
ของมนุษยทีเ่ กิดข้ึนและความเชยี่ วชาญในการศึกษานกของผูสา� รวจ ดังน้นั จงึ ควรมี
การศกึ ษาในระยะยาวเพื่อเก็บขอมูลและนา� มาเปรยี บเทยี บกับปจจัยตาง ๆ ทีม่ ผี ล
ตอประชากรนกในแตละพน้ื ทต่ี อไป

กราฟเปรียบเทยี บจา� นวนชนดิ นกและจา� นวนท่ีพบในแตละพ้ืนทแ่ี ละชวงเวลา

จา� นวนชนดของนกในตลาด จา� นวนตวั ของนกในตลาด
จา� นวนชนดของนกในปาชมุ ชน จา� นวนตัวของนกในปาชุมชน

จา� นวน จา� นวน
(ชนด) (ตัว)

ชวงเช้า ชวงเย็น

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

Carbon Footprint @ Sa school

วัตถปุ ระสงค์ อาจารย์ที่ปรึกษา
ศึ กษ า ป ริ ม า ณ ก า ร ป ล ่ อ ย ค า ร ์ บ อ น อ.อลงกรณ์ วรี ะพนั ธ์
แ ล ะ ป ริ ม า ณ ก า รดู ด ซั บ ค า ร์ บอ นใ น
โรงเรยี นสา รายช่อสมาชก
เดก็ ชายกฤตานนท์ สุยะนา
เด็กชายทรงพล เหมอื งค�า ม.
เดก็ ชายพงศพัศ เขียวแก้ว

เด็กหญิงชนสิ รา ค�าครฑุ
เด็กหญิงณัฐนนั ท์ อิสระ
เดก็ หญงิ พชั รนิ ทร์ ส่องแสง
เดก็ หญิงพิมพ์วไิ ล อ�าไพจิตร

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

เนอื่ งจากปจจุบันน้ี โลกไดพฒั นาไปอยางรวดเรว็ มีการผลติ คนควาเทคโนโลยี
จ�านวนมาก มกี ารผลติ เคร่อื งใชไฟฟาเพิม่ ขึ้นและหลากหลาย เพอื่ อ�านวยความ
สะดวกใหแกมนุษย์บนโลก การปลอยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จึงเพมิ่ มากขน้ึ ตาม
ไปดวย กา๊ ซคาร์บอนไดออกไซด์ทป่ี ลอยออกมานัน้ มจี �านวนมาก ท�าใหเกดิ ภาวะ
โลกรอนขน้ึ การศึกษาคร้งั นจี้ งึ มวี ตั ถุประสงคเ์ พอื่ สา� รวจปรมิ าณการปลอยคารบ์ อน
และปรมิ าณการดดู ซบั คารบ์ อนในโรงเรียนสา อา� เภอเวยี งสา จงั หวัดนาน วามคี า
เทาใดและมีการดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซดท์ เี่ พียงพอหรอื ไม โดยท�าการศกึ ษา
คนควาแบบส�ารวจและทฤษฎผี สมอยดู วย จากผลการสา� รวจพบวาโรงเรยี นสา มกี าร
ปลดปลอยคารบ์ อนไดออกไซด์จากบุคลากร 3,263.7 ปอนด์/วนั จากยานพาหนะ
5,261.1 ปอนด์/วัน และจากเคร่ืองใชไฟฟา 880.6 ปอนด/์ วนั เม่ือรวมแลวพบ
วาโรงเรยี นสาปลอยคารบ์ อนไดออกไซด์ 9,407.7 ปอนด์/วนั และจากการศกึ ษา
ปริมาณการดดู ซบั กา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ของตนไมในโรงเรียนสาพบวาสามารถ
ดดู ซับไดทัง้ หมดประมาณ 798,423.9 ปอนด์ เม่ือน�าผลการศกึ ษามาเปรยี บเทยี บ
พบวาโรงเรียนสามตี วั ดูดซบั ที่เพยี งพอตอปรมิ าณกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซดท์ ่ีถกู ปลด
ปลอยมาในแตละวัน แตอยางไรกต็ ามควรมีการศกึ ษาวธิ ีการลดปริมาณการปลอย
กา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์และวธิ ีเพม่ิ ตวั ดูดซับกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ในโรงเรยี นสา
ใหมากขน้ึ

เปรียบเทียบปริมาณการปลดปล่อยคารบ์ อนไดออกไซด์

จากเคร่ืองใชไฟฟา้ จากบุคลากร
880.6 ปอนด์ / วนั ในโรงเรียน
3,263.7 ปอนด์ / วัน

จากยานพาหนะ
5,261.1 ปอนด์ / วัน

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

การปลดปลอยคาร์บอนไดออกไซด์ในโรงเรียนสา

จำ� นวน ปริมำณคำร์บอนไดออกไซด์
(ปอนด/์ วัน)

บคุ ลากรในโรงเรยี น (คน)
นักเรยี น
ลกู จำง
ครอู ัตรำจำง
เจำหนำท่ีฝำยตำง ๆ
ครขู ำรำชกำร
ครภู ำษำตำงประเทศ
พนกั งำนขำรำชกำร

รวม
ยานพาหนะในโรงเรยี น (คัน)
รถเก๋ง
รถกระบะ
รถจกั รยำนยนต์

รวม
เคร่ืองใชไฟฟา้ ในโรงเรียน (เคร่ือง)
ตเู ยน็
เครื่องปรบั อำกำศ
พัดลม
เครื่องป๊มน�้ำ
คอมพวิ เตอร์

รวม

ปริมาณการดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ของตนไมในโรงเรยี นสา

ความสงู (เมตร) จา� นวนของตนไม (ตน) ปริมาณการดูดซับ
คารบ์ อนไดออกไซด์

(ปอนด/์ วนั )

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

การจัดการขยะในบริเวณปาพระธาตุจอมแจง

ตำ�บลไหลน่ �่ น อำ�เภอเวยี งส� จังหวัดน่�น

อาจารย์ที่ปรึกษา วัตถปุ ระสงค
อ.อลงกรณ วีระพนั ธ เพ่ือเรียนรูปญหาขยะในพ้นื ทีแ่ ละหาวธิ ี
การจัดการขยะอยางถูกตอง
รายช่อสมาชก
ม. เด็กหญงิ ชิราภรณ ดวงทิพย
เด็กหญงิ ธันยพร จกั สี
เด็กหญิงนครียา ทาแกง
เด็กหญงิ ณชิ กานต อนิ สม
เดก็ หญงิ สรารตั น พรศิริ
เด็กหญงิ สุพิชญา บรบิ ูรณ
เดก็ หญิงนรศิ รา รงุ สะอาด

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

พระธาตุจอมแจงนบั เปนหนึ่งในสถานทีม่ คี วามส�าคัญและมีประวัตคิ วามเปน
มายาวนานเคียงคกู ับตา� บลไหลนาน เปนแหลงทองเท่ยี งและท่ีพักใจท่สี �าคัญ ทา� ให
ทผี่ านมามคี นเขามาเยยี่ มชมหรอื เขาใชสถานที่ ซงึ่ กอใหเกิดปญหาขยะในพน้ื ที่ตาม
มาและไมมกี ารจัดการกับขยะทเ่ี กิดข้นึ อยางถกู ตอง การศึกษานีจ้ ึงมจี ดุ ประสงคทีจ่ ะ
ศึกษาขยะในบริเวณปาพระธาตจุ อมแจง เพ่อื หาวธิ ีการก�าจัดขยะใหเหลอื ปรมิ าณที่
นอยลง โดยอาศัยหลัก 5R คอื ลดใชผลติ ภัณฑสน้ิ เปลือง (Reduce) การน�ามาใช
ซา้� (Reuse) ซอมแซมแกไข (Repair) หลกี เลย่ี งส่ิงทกี่ อมลพษิ (Reject) นา� กลับ
ไปใชใหม (Recycle) และวธิ ีการกา� จัดขยะอยางถูกตอง เชน การฝงกลบ การเผา
การท�าป๋ยุ หมัก การคัดแยกขยะ เปนตน เมื่อศกึ ษาและเรียนรูเกีย่ วกบั ขยะในพืน้ ทจ่ี งึ
เปนผลท�าใหเกิดความเขาใจและสามารถก�าจดั ปญหาขยะไดอยางถูกวธิ ี นอกจาก
นยี้ ังสรางจิตอนรุ กั ษทางดานสิ่งแวดลอมใหกับผศู กึ ษา ชุมชนและผคู นท่เี ขามาเห็น
ปญหาและวธิ ีการแกไขไดอีกดวย

จา� นวนและปริมาณขยะท่แี ยกตาามประเภท

ขวด พลาสตกิ ขยะอันตราย

วัน/เดือน/ป จ�านวนขยะแยกตามประเภท (ช้นิ ) นา้� หนกั
(กก.)
10/11/61 ขวด พลาสติก ขยะอนั ตราย
11/11/61 2
24/11/61 65 120 1
25/11/61 1
08/12/61 117 3
09/12/61 1
15/12/61 114 1.3
16/12/61 1.5
72 119 53 0.5
รวม
46 109 11.3

52 111

59 118 17

103

294 911 70

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

ส่งิ ทีผ่ ูเขารวมกจิ กรรมไดเรยี นร

นายอลงกรณ์ วีระพันธ์

(ตัวแทนอาจารย์ผ้ปู ระสานงานและเข้าร่วมโครงการ)

เปนกิจกรรมท่สี งเสรมิ ใหเดก็ และเยาวชนไดเรียนรูถงึ องคความรทู ่ีมีอยูในปา
ชมุ ชนไดอยางดีมาก การจัดกิจกรรมจะดา� เนินการผานกิจกรรมที่ใหเดก็ ๆ ไดลงมอื
ปฏบิ ัติ รวมถงึ กจิ กรรมสนุก ๆ ทร่ี วมกับคนในพื้นที่เชนการออกเกบ็ เหด็ และเรยี นรู
ชนดิ และประเภทของเห็ดท้ังทเี่ ปนเห็ดกินได และเห็ดมพี ิษ ซึง่ แตเดมิ ความเขาใจเกยี่ ว
กับปาชุมชนอาจเปนเพยี งแคพ้ืนที่ท่ีถกู กันไวใหเปนปา แตเม่อื ผานการรวมกจิ กรรม
กับทางโครงการพบวา ความนาสนใจของปาชุมชน และการใชประโยชนมมี ากมาย
ทั้งการเพิ่มรายไดลดรายจายของคนในชุมชนจากการใชทรพั ยากรทห่ี าไดจากปามา
ขายเปนรายได เปนตน

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

กจิ กรรมท่นี กั เรยี นไดเรียนรูผานการปฏบิ ตั แิ ละไดสัมผสั แลกเปล่ยี นเรียนรกู บั
คนในพนื้ ท่ีจรงิ ทา� ใหนักเรียนเหน็ คณุ คาของความเปนปาชมุ ชน เกิดความรกั และ
หวงแหนความเปนปามากข้ึน สังเกตไดจากการทพ่ี วกเขาไดพยายามเรยี นรูปามาก
ข้ึนผานกิจกรรมโครงงานหลากหลายประเด็น อีกทั้งพยายามท่จี ะทา� ใหปายังคงความ
เปนปา และมคี วามอยากทจี่ ะเรียนรู ตดิ ตามการเปลยี่ นแปลง การเติบโตของตนไม
ท่ีพวกเขาไดรวมกบั โครงการไดปลูกไวอยเู นอื ง ๆ และทายสดุ หากถามพวกเขาวา “...
อยากกลับไปทา� กจิ กรรมรวมกบั พ่ี ๆ จุฬาฯ ในปาชุมชนอีกไหม” พวกเขาก็จะตอบ
เปนเสียงเดยี วกัน “...อยากไปอกี ...”

ขอบพระคุณเปนอยางสูงที่ไดใหนักเรยี นและคุณครูไดเปนสวนหนึ่งของโครง
การฯ การเรยี นรูคร้งั น้ี หวงั เปนอยางยิ่งวาจะไดรวมท�ากจิ กรรมดี ๆ เพื่อสงั คมกับ
ทางจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยอกี ในโอกาสตอ ๆ ไป

อลงกรณ วรี ะพันธ

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

นางสาวนภาพร คาคาม

นกั เรยี นผเู ขำรวมกิจกรรมและ
หวั หนำอำสำสมคั รสงตอควำมรสู เู ยำวชนในชุมชน

โครงการใหความสา� คญั กับส่ิงแวดลอมไดดมี าก ๆ เชน เขตชุมชน เขตปา
อนรุ ักษ และเขตพ้ืนท่กี ารเกษตร ซึ่งหากเราใหความสา� คญั กับนกมากเทาใด ก็จะ
สามารถสะทอนถึงความสมดลุ ของธรรมชาตแิ ละคนทีอ่ ยูรวมกนั มากย่งิ ข้ึนคะ

ปาชุมชนในความคิดแรกคือ คงมีตนไมเยอะ แตเมอื่ ไดรวมกิจกรรมกับทาง
โครงการคือการดนู ก และเก็บเห็ด ทา� ใหรจู ักปาชุมชนของตัวเองมากขนึ้ ในปาไมได
มีแคตนไม แตเปนโลกท้ังใบของสตั วและแหลงอาหารที่เปยมดวยคุณคาตอคนบาน
เรา ในโครงการยังมกี ิจกรรมดี ๆ ใหความรเู พ่ือดแู ลปาชุมชนอยางยงั่ ยนื อกี ดวยและ
จากความรวมมือของชุมชนแกนนา� ของเยาวชนแตละหมูบานเกิดความสามคั คแี ละมี
จุดประสงคเดยี วกันคือรักษาปาของเรา และอยากใหนอง ๆ ชักชวนเพ่ือนทอี่ ยูใน
ชุมชนอืน่ มาศึกษาปาชุมชนของเรา เพราะมีความหลากหลายทางธรรมชาติ และ
หากเราตง้ั ใจที่จะชวยกันท�าสงิ่ ท่ีดี แนนอนวาจะมปี ระโยชนเกิดขน้ึ แมอาจจะมคี วาม
ยากล�าบากและยงั ไมเกดิ ผลลพั ธทีช่ ดั เจน รวดเร็ว แตอยางนอยก็ทา� ใหเห็นถงึ พลัง
ของทุกคนท่ีชวยกันลงมอื ทา� คะ

นภาพร คาคาม

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

นักเรยี นท่ีเขารวมโครงการ
และนาำ ไปตอยอดการศกึ ษาคนควาอสิ ระ

ตัวแทนนกั เรยี นช้นั มัธยมศกึ ษำปที่ 5

“พวกเราทกุ คน มีความรูสกึ ยินดีทไี่ ดเขารวมและเปนสวนหนึง่ ในการทา� กจิ กรรม
ตาง ๆ ของโครงการนี้ ทา� ใหพวกเราไดตระหนกั ถึงความส�าคญั ของปาชมุ ชนท่เี รา
อาศัยมากขึน้ กอนท่ีจะเขารวมโครงการน้พี วกเราไมเคยมีความรูเกีย่ วกบั ปาชุมชนมา
กอน และไมเคยเลง็ เห็นถึงปญหาตาง ๆ ทีเ่ กิดขนึ้ กบั ปาชุมชน พวกเราไดฝกคดิ ฝก
สงั เกตและตัง้ ขอสงสยั กับสิ่งตาง ๆ ทอ่ี ยรู อบตวั เรา พวกเราไดลงมือสา� รวจปาชมุ ชนซงึ่
พวกเราไมเคยท�ามากอนทั้ง ๆ ทปี่ าชมุ ชนเปนของพวกเราและพวกเราก็ใชประโยชน
จากปาชุมชนมานานแลวการท่ีเราไดลงมือท�าเองทา� ใหเราไดฝกกระบวนการคิดการ
ทา� งานดวยกันเปนกลุมการแกปญหาเฉพาะหนา หลังจากที่เราไดเขารวมโครงการ
พวกเรามคี วามคดิ วาปาชมุ ชนเปนของทุกคน ทุกคนตองชวยกันดูแลไมใชหนาที่
ของใครคนใดคนหนง่ึ หรอื หนวยงานใดหนวยงานหนงึ่ เราทกุ คนเปนสวนหนงึ่ ของ
ธรรมชาติและธรรมชาติก็เปนสวนหนง่ึ ของเรา มนษุ ยกับธรรมชาติเปนสวนหนึง่ ของ
กันและกัน การเห็นคณุ คาของปาชุมชนท่แี ทจริงและมีความหมายเริ่มจากจิตส�านึก
ในตวั เราเอง พวกเราอยากใหนอง ๆ รุนตอไปไดศกึ ษาถึงปญหาตาง ๆ ในปาชุมชน
ไมวาจะเปนปญหาการทา� ลายปามลพษิ ทางอากาศและการใชสารเคมตี าง ๆ อยาก
ใหนอง ๆ ชวยกันหาแนวทางแกไข วัยรุนยคุ ใหมควรที่จะใสใจสง่ิ แวดลอมมากข้ึนเพอ่ื
ที่ปาชมุ ชนจะไดอยกู บั พวกเราตลอดไป“

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

นักเรียนทเ่ี ขารวมโครงการ
และนาำ ไปตอยอดการศกึ ษาคนควาอสิ ระ

ตัวแทนนักเรยี นช้ันมัธยมศึกษำปที่ 2

ความคิดเห็นตอโครงการโดยภาพรวม

“พวกเราคดิ วาโครงการนี้ เปนโครงการทีด่ มี ากและมีประโยชนตอสวนรวม
และทรัพยากรของประเทศไดดี ซึง่ โครงการน้ไี ดใหวิธกี ารตาง ๆ มีเกมให
เลน หรือไมก็เปนการน�าพาไปส�ารวจปาไม เชน เก็บเหด็ สา� รวจตนไม ดู
นก ในบางครัง้ ตอนกา� ลังท�าการส�ารวจตาง ๆ อาจเจอส่ิงทไี่ มคาดคิด เชน
อาจจะเกดิ สภาพอากาศ คอื อาจมีฝนตกในการน�าพาไปสา� รวจตาง ๆ และ
มีการทา� งานในรูปแบบหลายอยาง คือ การเสนอช้ีแนะ พาไปส�ารวจการ
หาคาตาง ๆ การลงมือปฏบิ ัติจริง และน�ามาสรุปผลที่ไดทา� ในกจิ กรรม
ตาง ๆ ซ่งึ ถอื วามปี ระโยชน และนา� มาซง่ึ การทา� โครงงาน IS ของกลมุ คณะ
ผูจัดทา� น้ี อาจเปนประโยชนตอคนรุนหลงั ท่จี ะทา� การศึกษาเรอื่ งตาง ๆ ที่
ไดจากโครงการน้”ี
“จากการไดเขารวมกจิ กรรมตาง ๆ ของโครงการ เปนโครงการทีด่ ีมาก ๆ
เพราะเปนการสงเสรมิ ใหเด็กนกั เรยี นเหน็ ความส�าคญั และมีสวนรวมใน
การอนรุ ักษปาชุมชน”
“ความรูสึกจากการที่ไดเขารวมกิจกรรม มันมีท้งั ความสขุ และความทุกข
เชน รบกวนเวลาพักผอนอยทู บี่ านกบั ครอบครวั และพกั สมองเพราะเรยี น
และมีกิจกรรมมาตลอดทง้ั สปั ดาห เปนตน พ่ี ๆ จฬุ าฯ และอาจารยนารัก
มาก ๆ ถึงเราจะไมเขาใจแตพ่ี ๆ และอาจารยก็จะอธิบายใหฟงอีกรอบจน
เขาใจ พาไปส�ารวจและทดลองใชกลองตาง ๆ รจู ักชนิดของนก เห็ด เสนรอบ
วงของตนไม การคา� นวณคารบอน มโี ครงการปลูกปาไดเจอพี่ ๆ ทกุ คน
มีความสามัคคกี นั มาก ๆ ผูชายจะเสียสละใหผูหญิง ฝนตกยังพากันปลูก
ตนไมไดเพราะมีตนไมมาบังให ตอนน้นั พวกเรามคี วามสขุ มาก ๆ พากนั
ไปปลูกปากับชาวบาน ใหความรูเก่ียวกับปา ในงานอาจมีอุปสรรคเกี่ยวกับ
ความสามัคคขี องสมาชิกในกลุม และความสัมพนั ธในกลมุ ทา� ใหงานเสรจ็
ออกมาอยางลาชา แตก็สามารถแกปญหาโดย แบงหนาท่ใี นการทา� งาน”

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

การเปล่ียนแปลงความคดิ หรอื ความเขา้ ใจเก่ยี วกบั “ปาชมุ ชน”

“กอนทจี่ ะเขารวมโครงการนี้ มคี วามคิดเห็นวาปาไมหรือปาในชมุ ชนน้ันได
มกี ารลดลงเพราะอาจเกดิ จากการทค่ี น หรอื คนในชมุ ชนน้นั ไดตดั ทา� ลาย
เพือ่ หาเลี้ยงตัวเองและครอบครวั ซ่ึงอาจมีวธิ ีจัดการได และตอจากน้นั เม่ือ
ไดเขารวมโครงงานนแ้ี ลว กไ็ ดพบปญหาตามทคี่ ิดไว แตมีอกี หลายปญหา
มาก ๆ เชนการใชปาเปนทจ่ี ดั เกบ็ ขยะ หรอื ทเ่ี ผาขยะ พบการตัดไมโดยท่ี
เปนเขตตองหาม ซึ่งเมื่อโครงงานนี้เขามาก็ไดมีการจัดการในรูปแบบการ
วางแผนและปฏิบัติ ซ่งึ ปานน้ั มคี วามเหน็ แปลกไป แตไมมากเทาไร เพราะ
อาจจะเปนการจัดการโดยคนสวนนอย และเขาไมถงึ ชมุ ชนไมมากก็นอยจงึ
ทา� ใหเหน็ ถึงการเปล่ียนแปลงตอปาชุมชนของเรา”
“ในความคิดตอนแรก คอื ปาชมุ ชนมไี วใหคนในชุมชนเก็บของปาหาอาหาร
เพราะในปาตางมอี าหารมากมาย แตปจจุบันของปาก็ลดนอยลงเพราะวามี
แตคนเก็บแตไมมีคนสรางขนึ้ มา ภายหลงั จากการทา� โครงการนี้ คอื ไดรูวา
เรากส็ ามารถสรางสิง่ เหลานไ้ี ดเหมือนกนั โดยทีเ่ ราไมตองรอใหธรรมชาติ
สรางขึน้ มาเอง และรสู กึ วาปามปี ระโยชน์มากมาย เปนแหลงอาหารใหแก
มนษุ ย์ เปนแหลงอาศัยของสตั ว์ตาง ๆ ดงั น้นั เราจึงควรชวยกันดูแลรักษา
ปาเอาไว”
“กอนที่จะไดเขารวมโครงการเคยมคี วามคิดวาปาชุมชน ไมไดมีความสา� คญั
มากเทาไหรนัก และไมเหน็ คณุ คาของปาชุมชนมากสักเทาไหร แตหลังจาก
การไดเขารวมโครงการแลว คิดวาปาในชุมชนมคี วามสา� คัญตอระบบนิเวศ
อยางมาก และอยากที่จะอนุรกั ษแ์ ละหวงแหนใหคงไว”

เกมท่ีใชม้ ผี ลดี และผลเสยี อยางไรบา้ ง

ขอ้ ดี การใชเกมแลกเปลีย่ นเรียนรใู นหองเรียน สามารถชวยท�าใหเรยี นรู
ทฤษฎีใหเขาใจงายสา� หรับเด็กนกั เรยี นและสนุกในการท�างานมากขึ้น และ
ไดความรใู นการส�ารวจและการทา� งานรวมกับสมาชกิ ในกลมุ ท�าใหสมาชกิ ใน
กลมุ เขาใจรวมกนั ทุกคนและไมเครงเครียดในการท�างานจนมากเกนิ ไปสนกุ
ไปกบั การชวยกนั และมีความระมัดระวังมากขนึ้
ข้อเสยี บางเกมอาจมเี งื่อนไขในการเลนมากเกนิ ไป จนอาจทา� ใหบางคน
สบั สนในการเลนและบางคนก็จริงจงั ในการเลนเกมมากเกินไป”

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

เรียนรูอะไรจากการเขารวมกิจกรรมตาง ๆ ของโครงการนี้

“จากการที่ไดเขารวมกิจกรรมในครั้งนี้พวกเราไดรใู นส่ิงตาง ๆ ท่ไี มเคย
รูมากอน ไดลองคดิ ลองทา� ในสงิ่ ที่แปลกใหม สามารถศึกษาคนควาหา
ขอมูลไดดวยตนเอง ไดเรยี นรูหลักสตู รตาง ๆ ที่แปลกใหม สามารถ
น�าความรทู ไ่ี ดไปเผยแพรใหบุคคลอน่ื ไดรับรู ไดนา� วิธีตาง ๆ ท่สี อนมา
ประยกุ ตใช มีความสุข สนุกสนานกับกจิ กรรมมากคะ”
“ไดเรียนรูเกีย่ วกบั เครอ่ื งมือและวธิ ีการใชอปุ กรณตาง ๆ เรียนรูแนวทาง
ในการนา� เอาขอมูลทีไ่ ดจากเครือ่ งมอื น้นั ๆ ไปใชประโยชนไดปฏิบัตงิ าน
รวมกนั เปนกลมุ หรือทา� งานรวมกบั ผูอ่ืน ไดลองใชอุปกรณเพื่อศึกษา
งานตาง ๆ ไดเขาไปส�ารวจปาไมตาง ๆ และไดผลงานออกมาตามที่
คดิ และตง้ั เปาหมายไว”
“การปฏบิ ัตงิ านรวมกันเปนกลุมหรอื ทา� งานรวมกนั กบั ผูอ่นื ทา� ใหเรียนรู
การทา� วางแผนการทา� งานนอยางเปนระบบและสอดคลองกนั เพอ่ื ใหเกิด
ประโยชนสูงสุด ไดเรียนรูการแลกเปลีย่ นขอมูลท�าใหเห็นภาพรวมของ
งานไดมากขึ้นและสามารถน�าขอมลู ท่ีมีไปตอยอดใหเกิดประโยชนได
มากข้ึน นอกจากนีย้ ังไดน�าความรูทีค่ ดิ วาเหมาะสมและเกิดประโยชนไป
เผยแพรใหบุคคลรอบตัวไดเรยี นรู เพ่ือนา� ไปประยุกตใชใหเกดิ ประโยชน
ไดตอไป”

อยากสงตออะไรใหรนุ นองหรืออยากศกึ ษาเรอ่ื งอะไร
ในปาชมุ ชนเพ่มิ เติม

“อยากใหรนุ นองรูรักษ และหวงแหนปาชมุ ชนไว เพอ่ื สงเสริมการด�ารง
ชวี ิตของสง่ิ มชี วี ติ ในปาชุมชนและนา� มาซึ่งความอดุ มสมบรู ณแกปาชมุ ชน”
“อยากใหรุนนองศึกษาเก่ยี วกบั ปาชุมชน โดยใชความรทู ม่ี อี ยูหรือความ
รูจากคนในชุมชนศกึ ษาใหรูและเขาใจในปาชมุ ชน และอยากใหรุนนอง
ศึกษาเกีย่ วกบั เรือ่ งความหลากหลายทางชีวภาพของปาชมุ ชนใหเขาใจ
อยางลกึ ซึง้ ตอยอดการศกึ ษาจากพ่ี ๆ”

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

“อยากสงตอขอมูลความรูในการส�ารวจนกในปาชุมชนเพราะพวกเรา
กท็ �าโครงงานเกย่ี วกบั การส�ารวจนก เลยมีความรูพ้นื ฐานอยู จึงอยาก
สงตอขอมลู เหลานี้ใหนอง ๆ รนุ ตอมาไดศึกษา ถาไมเขาใจกส็ ามารถ
ปรึกษาพี่ ๆ ได”
“อยากสงตอใหนอง ๆ คอื การจดั การขยะในบรเิ วณปาชุมชน สา� รวจ
และศึกษาการเจรญิ เติบโตของตนไม และความสา� คัญของปา เพื่อแก
ปญหาปาใหมีตนไมมากขนึ้ ตามความคิด ศกึ ษาและพัฒนาปาไมใหมี
ประโยชนในการใชปาและมีปาในปรมิ าณเพิม่ ขน้ึ ”

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้

บรรณานกุ รม
กรมปาไม. 2537. แนวทางปฏิบัตงิ านโครงการพัฒนาปาชุมชน. สวนปาชุมชน,

สา� นกั สงเสรมิ การปลูกปา. กรมปาไม, กรงุ เทพมหานคร.
กรมปาไม. 2562. ขอมลู สารสนเทศปาชุมชน. Online:

http://forestinfo.forest.go.th/fCom_area.aspx. [1 พฤษภาคม
2562].
กัลยชฎารตั น ปญญาวงค. 2558. ความหลากชนดิ ของเห็ดในปาชุมชน ต�าบล
ไหลนาน อา� เภอเวียงสา จงั หวดั นาน. คณะวทิ ยาศาสตร, โครงการการเรียน

การสอนเพ่ือเสรมิ ประสบการณ ปการศึกษา 2558.
ณฐั กลุ คุณนะลา. 2558. ความหลากหลายของส่ิงมชี วี ติ ในดนิ ในปาชมุ ชน ต�าบล

ไหลนาน อา� เภอเวียงสา จงั หวัดนาน. คณะวทิ ยาศาสตร, โครงการการเรยี น
การสอนเพื่อเสริมประสบการณ ปการศกึ ษา 2558.
นภัทสร พวงจนั ทร. 2560. การประเมินบริการของระบบนเิ วศปาชมุ ชนในต�าบล
ไหลนาน อา� เภอเวียงสา จงั หวดั นาน. คณะวิทยาศาสตร, โครงการการเรียน
การสอนเพ่อื เสรมิ ประสบการณ ปการศกึ ษา 2560.
นภสั สร มนตชัยธนพฒั น. 2560. ความหลากชนดิ ของนกในพ้ืนทก่ี ารใชประโยชน
ท่ีดนิ ที่แตกตางกันบรเิ วณตา� บลไหลนาน อา� เภอเวยี งสา จงั หวดั นาน. คณะ
วิทยาศาสตร, โครงการการเรียนการสอนเพ่อื เสรมิ ประสบการณ ปการศกึ ษา
2560.
นนั ทนา คชเสนี พงษชยั ด�ารงโรจนวัฒนา และสมบัติ อยเู มอื ง. 2548. ความ
หลากหลายทางชวี ภาพและการกระจายของพรรณไมยืนตนในพ้ืนท่ีปาผลัดใบ
ลุมนา้� ยอยนา้� วา จังหวัดนาน. The Journal of Scienti c Research
(Section T) 4(1): 47-64.
พงษชัย ดา� รงโรจนวัฒนา. 2547. ผลกระทบของการรบกวนพื้นที่ปาตออนิ ทรยี
วตั ถุ ธาตอุ าหารในดนิ และการสะสมธาตุคารบอน บรเิ วณลุมนา้� ยอย
น้�าวา จงั หวัดนาน. วิทยานพิ นธปรญิ ญามหาบณั ฑติ . ภาควิชาชีววิทยา คณะ
วทิ ยาศาสตร จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั
พงษชยั ด�ารงโรจนวัฒนา และแกวคา� ไกรสรพงษ. 2559. การจัดการ
องคความรดู านการเกษตรโดยใชแนวคดิ แบบจา� ลองเพ่อื นคูคดิ : กรณีศกึ ษา
อา� เภอสทงิ พระ จังหวดั สงขลา. รายงานกจิ กรรมสงเสรมิ และสนบั สนุนการ
วจิ ยั โครงการจัดการความรแู ละถายทอดเทคโนโลยจี ากผลงานวจิ ัยและ
นวตั กรรม ประจา� ปงบประมาณ 2558.

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

พงษชยั ด�ารงโรจนวัฒนา, วุฒวิ งศ วิมลศักด์เิ จริญ, กัลยชฎารตั น ปญญาวงค,
และอิศราวัลย หวยหงษทอง. 2559. การประเมินมูลคาทางเศรษฐศาสตร
ของผลผลติ จากปาทีไ่ มใชเน้ือไม ในพื้นท่ี อพ. สธ. อา� เภอเวยี งสา จังหวัด
นาน. รายงานวิจยั ทุนอุดหนุนการวจิ ัยจากงบประมาณแผนดนิ ป 2559.
คณะวิทยาศาสตร จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลัย

พชรพล จุมศรี. 2558. ความหลากหลายของสง่ิ มชี ีวิตในดนิ ในปาชุมชน ตา� บล
ไหลนาน อา� เภอเวียงสา จังหวดั นาน. คณะวทิ ยาศาสตร, โครงการการเรียน
การสอนเพื่อเสรมิ ประสบการณ ปการศึกษา 2558.

วุฒิวงศ วิมลศักดเ์ิ จรญิ . 2554. การเปลย่ี นแปลงมวลชวี ภาพของปาผลัดใบท่มี ี
ระดับการรบกวนแตกตางกนั . คณะวิทยาศาสตร, โครงการการเรียนการ
สอนเพื่อเสริมประสบการณ ปการศกึ ษา 2554.

สา� นกั งานศึกษาธิการจงั หวัดนาน. 2561. หลักสตู รรกั ษปานาน. นาน: โรงพมิ พ
นานออฟเซต.

สุชารัศม์ิ ต้ังสุขฤทัย. 2558. การเปลี่ยนแปลงปริมาณธาตุคารบอนใน
มวลชีวภาพเหนือพ้ืนดิน ของไมยืนตนในปาชุมชน ต�าบลไหลนาน
อา� เภอเวยี งสา จังหวัดนาน. คณะวิทยาศาสตร, โครงการการเรียนการสอน
เพอื่ เสรมิ สรางประสบการณ ปการศกึ ษา 2558.

สุตนันท ปนมณีนพรัตน. 2558. ความหลากชนดิ ของนกในปาชุมชน ต�าบล
ไหลนาน อา� เภอเวยี งสา จงั หวัดนาน. คณะวทิ ยาศาสตร, โครงการการเรยี น
การสอนเพอ่ื เสรมิ ประสบการณ ปการศึกษา 2558.

อนงคนาฏ เช็งสทุ ธา. 2555. การสะสมธาตุคารบอนในมวลชีวภาพเหนอื พ้ืนดนิ
ของพนื้ ทีป่ าชุมชนในอา� เภอเวียงสา จังหวัดนาน. คณะวิทยาศาสตร,
โครงการการเรียนการสอนเพื่อเสริมประสบการณ ปการศกึ ษา 2555.

อศิ ราวลั ย หวยหงษทอง. 2558. ความหลากชนิดของปลาในปาชุมชน ต�าบล
ไหลนาน อา� เภอเวียงสา จังหวดั นาน. คณะวทิ ยาศาสตร, โครงการการเรยี น
การสอนเพอื่ เสริมประสบการณ ปการศกึ ษา 2558.

Barreteau, O., and Others. 2003. Our companion modelling ap
proach. Journal of Arti cial Societies and Social Simulation
[Online]. 6(2): 1. Available from: http://jasss.soc.surrey.
ac.uk/6/2/1.html [11 June 2006]

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพ่ือการเรียนรู้

Barreteau, O., Bousquet, F., and Attonaty, J.-M. 2001. Role-playing
games for opening the black box of multi-agent systems:
method and lessons of its application to Senegal River Valley
irrigated systems. Journal of Arti cial Societies and Social
Simulation [Online]. 4(2): 5. Available from: http://www.soc.
surrey.ac.uk/JASSS/4/2/5.html [11 September 2006]

Bousquet, F., and Le Page, C. 2004. Multi-agent simulations and
ecosystem management: A review. Ecological Modelling
16(3-4): 313-332.

Bousquet, F., and Trébuil, G. 2005. Introduction to companion
modeling and multi-agent systems for integrated natural
resource management in Asia. In: Bousquet, F., Trébuil, G.,
and Hardy, B. (eds.), Companion modelling and multi-agent
systems for integrated natural resource management in Asia,
pp. 1-17. Los Baños, Philippines: International Rice Research
Institute (IRRI).

Dumrongrojwatthana, P., Gajaseni, N., and Popan, A. 2009. Impact
of disturbance on oristic and soil properties in deciduous
forest, Nam Wa sub-watershed, Northern Thailand. Journal of
Scienti c Research, Chulalongkorn University 34(2): 49-57.

Etienne, M. 2014. Companion modelling: A participatory approach
to support sustainable development. France: Jointly published
with Quæ and Springer. 403 pp.

ปาชุมชนไหลนานและเกมเพื่อการเรียนรู้