สื่อการจัดการเรียนรู้วิชาการบัญชีชั้นกลาง 1

สอ่ื การจดั การเรยี นรู

วชิ าการบัญชชี ัน้ กลาง 1 รหัสวิชา 30201-2001
หลักสตู รประกาศนยี บตั รวิชาชีพชั้นสงู พทุ ธศกั ราช 2563

ประเภทวชิ าบรหิ ารธุรกิจ สาขาวิชาการบญั ชี

นางนภลดา อินภูษา
ตาํ แหนงครู วิทยฐานะครชู ํานาญการพิเศษ
แผนกวิชาการบญั ชี วทิ ยาลยั เทคนคิ หนองบัวลาํ ภู
สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

หนวยการเรยี นรูท ่ี 1 สนิ ทรัพย

สาระการเรยี นรู
1.1 ความหมายของสนิ ทรพั ย
1.2 ประเภทของสินทรัพย
1.3 หลกั เกณฑท ใ่ี ชใ นการวดั มูลคาของสินทรพั ย
1.4 การแสดงรายการสนิ ทรพั ยใ นงบแสดงฐานะการเงนิ

1.1 ความหมายของสนิ ทรัพย

สินทรัพย (Assets) ตามกรอบแนวคิดสําหรับการรายงานทางการเงิน (ปรับปรุง 2558)
ของสภาวิชาชีพในพระบรมราชูปถัมภ หมายถึง ทรัพยากรท่ีอยูในความควบคุมของกิจการ
โดยทรัพยากรดังกลาวเปนผลของเหตุการณในอดีตซ่ึงกิจการคาดวาจะไดรับประโยชน
เชงิ เศรษฐกจิ จากทรัพยากรนน้ั ในอนาคต ไดแ ก

สินทรพั ยท เ่ี ปน ตัวเงนิ ไดแก เงนิ สด หลักทรพั ยใ นความตองการของตลาด เงินฝาก
ธนาคาร ลูกหน้ี ต๋ัวเงนิ รับ เปน ตน

สนิ ทรัพยท ม่ี ีรูปรา ง ไดแ ก สนิ คา คงเหลอื ที่ดนิ อาคารและอปุ กรณ เปน ตน
ตนทุนท่ีคาดวาจะกอประโยชนและรายไดในอนาคต ไดแก คาใชจายจายลวงหนา
และรายจา ยรอตัดบญั ชี เปน ตน

1.2 ประเภทของสนิ ทรพั ย

สนิ ทรัพยของกจิ การทแ่ี สดงในงบแสดงฐานะการเงิน สามารถแบง ไดตามระยะเวลา
ที่กิจการไดรบั ประโยชนจ ากสนิ ทรัพยนัน้ โดยแบงเปน 2 ประเภท คอื

1.2.1 สินทรัพยห มนุ เวยี น (Current Assets)
1.2.2 สนิ ทรพั ยไมหมนุ เวยี น (Noncurrent Assets)

1 2
สินทรพั ยหมนุ เวียน สนิ ทรัพยไ มห มนุ เวียน

1.2.1 สินทรัพยหมุนเวียน (Current Assets) หมายถึง เงินสด และสินทรัพย
ที่คาดวาจะไดรับประโยชน หรือตั้งใจจะขาย หรือใชภายใน 12 เดือนนับจากวันท่ี
ในงบแสดงฐานะการเงิน หรือกิจการคาดวาจะไดรับประโยชนจากสินทรัพยนั้นภายใน
รอบระยะเวลาการดําเนนิ งานตามปกติ (Operating Cycle)

1.2.2 สินทรัพยไมหมุนเวียน (Noncurrent Assets) หมายถึง สินทรัพย
ท่ีกิจการจัดหามาไวใช เพ่ือการดําเนินงาน มีวัตถุประสงคที่จะถือไวในระยะเวลานาน
เกินกวารอบระยะเวลาดําเนินงานตามปกติ 12 เดอื น

1.3 หลกั เกณฑที่ใชใ นการวดั มลู คา ของสินทรพั ย

กรอบแนวคิดสําหรับการรายงานทางการเงิน (ปรับปรุง 2558) ของสภาวิชาชีพบัญชีใน

พระบรมราชปู ถัมภ ใหค วามหมาย การวัดมลู คา หมายถงึ กระบวนการกําหนดจํานวน

ที่เปนเงินเพื่อแสดงรายการในงบการเงิน การวัดมูลคาจะเก่ียวของกับการเลือกใช

เกณฑการวัดมูลคาที่เหมาะสมกับสินทรัพยนั้น ๆ โดยใชประกอบกันในสัดสวนท่ี

แตกตา งกัน ไดแ ก ราคาทนุ เดิม

ราคาทนุ ปัจจบุ นั

มลู ค่าที่จะได้รบั

มลู ค่าปัจจบุ นั

1.4 การแสดงรายการสนิ ทรัพยใ นงบแสดงฐานะการเงิน

กจิ การจะตองจัดเรียงรายการสินทรัพยในงบแสดงฐานะการเงินใหเปนไปตามประกาศ
ของกรมพฒั นาธรุ กิจการคา เรอื่ งรายการยอ ที่ตองมใี นงบการเงิน พ.ศ. 2554 ดังน้ี

1 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 2 สินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน
2.1 เงินลงทนุ เผอื่ ขาย
1.1 เงินสดและรายการเทียบเท่า 2.2 เงินลงทนุ ในบริษทั รว่ ม
เงินสด 2.3 เงินลงทนุ ในบริษทั ย่อย
2.4 เงินลงทนุ ในการร่วมค้า
1.2 เงินลงทนุ ชวั่ คราว 2.5 เงินลงทนุ ระยะยาวอ่ืน
1.3 ลกู หนี้การค้าและลกู หนี้อ่ืน 2.6 เงินให้ก้ยู ืมระยะยาว
1.4 เงินให้ก้ยู ืมระยะสนั้ 2.7 อสงั หาริมทรพั ยเ์ พือ่ การลงทนุ
1.5 สินค้าคงเหลอื 2.8 สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียนที่ถือไว้เพื่อขาย
1.6 สินทรพั ยห์ มนุ เวียนอ่ืน 2.9 ท่ีดิน อาคารและอปุ กรณ์
2.10 สินทรพั ยไ์ มม่ ีตวั ตน
2.11 สินทรพั ยภ์ าษีเงินได้รอการตดั บญั ชี
2.12 สินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียนอ่ืน

เฉพาะดานสนิ ทรพั ย บริษทั กขค จาํ กดั
งบแสดงฐานะการเงิน
ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2562 และ 2561 หน่วย : บาท
2562 2561
สินทรพั ย์ หมายเหตุ XX XX
สินทรพั ยห์ มนุ เวียน XX XX
XX XX
เงินสดและรายการเทียบเท่าเงินสด XX XX
เงินลงทุน XX XX
ลกู หนี้การค้าและลกู หนี้อ่ืน XX XX
เงินให้ก้ยู มื ระยะสนั้ XX XX
สินคา้ คงเหลอื
สินทรพั ยห์ มนุ เวียนอื่น
รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน

สินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน XX XX
เงินลงทุนเผอื่ ขาย XX XX
เงินลงทนุ ในบริษทั ร่วม XX XX
เงินลงทุนในบริษทั ยอ่ ย XX XX
เงินลงทนุ ในการรว่ มคา้ XX XX
เงินลงทนุ ระยะยาวอ่ืน XX XX
เงินให้ก้ยู ืมระยะยาว XX XX
อสงั หาริมทรพั ยเ์ พ่อื การลงทุน XX XX
สินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียนที่ถือไวเ้ พอื่ ขาย XX XX
ที่ดิน อาคาร และอปุ กรณ์ XX XX
สินทรพั ยไ์ มม่ ีตวั ตน XX XX
สินทรพั ยภ์ าษีเงินไดร้ อการตดั บญั ชี XX XX
XX XX
สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียนอ่ืน XX XX
รวมสินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน
รวมสินทรพั ย์

สินทรัพย (Assets) ตามกรอบแนวคิดสําหรับการรายงานทางการเงิน (ปรับปรุง 2558)
ของสภาวิชาชีพในพระบรมราชูปถัมภ หมายถึง ทรัพยากรที่อยูในความควบคุมของกิจการ
โดยทรัพยากรดังกลาวเปนผลของเหตุการณในอดีตซ่ึงกิจการคาดวาจะไดรับประโยชน
เชงิ เศรษฐกิจจากทรพั ยากรน้นั ในอนาคต

สนิ ทรพั ย แบงเปน 2 ประเภท คือ สินทรัพยห มนุ เวียน และสินทรพั ยไมห มุนเวียน
การวัดมูลคาของสินทรัพยในแตละชนิดเพ่ือแสดงในงบการเงินจะเกี่ยวของกับการใช
เกณฑการวัดมูลคาท่ีเหมาะสมกับสินทรัพยน้ัน ๆ โดยใชประกอบกันในสัดสวนที่ตางกัน
คอื ราคาทุนเดิม โดยใชรว มกับเกณฑอื่น ๆ

หนวยการเรยี นรทู ่ี 2 เงินสดและรายการเทียบเทาเงนิ สด

สาระการเรียนรู
2.1 ความหมายของเงนิ สดและรายการเทยี บเทา เงนิ สด
2.2 การควบคมุ ภายในเกีย่ วกบั เงินสด
2.3 การพสิ ูจนย อดเงินฝากธนาคาร
2.4 เงินสดยอ ย
2.5 งบประมาณเงนิ สด
2.6 การแสดงรายการเงินสดและรายการเทยี บเทาเงนิ สดในงบแสดงฐานะการเงนิ

2.1 ความหมายของเงินสดและรายการเทยี บเทา เงนิ สด

สภาวิชาชพี บญั ชใี นพระบรมราชูปถมั ภ ไดค วามหมายเงนิ สดไวในศพั ทบญั ชวี า
เงนิ สด หมายถึง เงนิ สดในมอื และเงนิ ฝากธนาคารทุกประเภท แตไ มร วม
เงนิ ฝากประเภททีต่ อ งจายคืนเม่ือสิ้นระยะเวลาที่กาํ หนด

1 มาตรฐานการบัญชี ฉบับท่ี 7 เรอื่ ง งบกระแสเงนิ สด ใหค วามหมายวา

รายการเทียบเทาเงนิ สด (Cash Equivalents) หมายถึง เงนิ ลงทนุ ระยะสัน้
ท่ีมีสภาพคลองสงู ซึง่ พรอ มทจ่ี ะเปลยี่ นเปนเงินสดในจํานวนทท่ี ราบได และมีความเสี่ยง
ตอ การเปลย่ี นแปลงในมลู คานอย หรอื ไมม นี ัยสําคัญ

เงนิ สดและรายการเทียบเทาเงินสดของกจิ การ ประกอบดวยรายการดงั ตอไปน้ี
1. ธนบตั รและเหรียญกษาปณ (Coins and Bank Notes)
2. บัญชีเงินฝากออมทรัพย (Saving Account) บญั ชเี งินฝากกระแส

รายวนั (Current Account)
3. เชค็ (Check) ดราฟต (Draft) ธนาณัติ (Money Orders)

ตัว๋ แลกเงนิ (Bill of Exchange)
4. เงนิ สดยอย (Petty Cash)



2.2 การควบคมุ ภายในเก่ยี วกับเงนิ สด



2.3 การพสิ จู นยอดเงนิ ฝากธนาคาร (Reconciliation of Bank Balance)
งบพิสูจนยอดเงินฝากธนาคารเพ่ือเปรียบเทียบยอดเงินฝากธนาคาร เพ่ือทําให

ยอดคงเหลือเทากัน งบพิสูจนยอดเงินฝากธนาคารวิธีนี้ทําขึ้นเพื่อวิเคราะหหาสาเหตุท่ีทําให
ยอดเงินฝากธนาคารคงเหลือตามใบแจงยอดของธนาคารกับยอดคงเหลือในสมุดบัญชี
ของกิจการไมต รงกนั ซง่ึ รปู แบบของการจดั ทาํ มี 2 แบบ คือ

1) วิธกี ารพิสูจนหายอดทถ่ี กู ตอง ***
2) วธิ ีการพสิ จู นจากฝา ยหนงึ่ ไปยงั อีกฝา ยหนง่ึ มี 2 กรณี

(1) พสิ จู นจ ากธนาคารไปหากจิ การ
(2) พิสูจนจากกจิ การไปหาธนาคาร

สาเหตุทที่ ําใหย อดเงนิ ฝากธนาคารไมตรงกับใบแจง ยอดจากธนาคาร

1. รายการท่ีกจิ การบนั ทกึ บัญชฝี ายเดยี ว ไดแก
1) เงนิ ฝากระหวางทาง (Deposits in Transit)
2) เชค็ ที่ส่ังจา ยแลวแตผูรบั ยงั ไมนาํ ไปขน้ึ เงิน หรอื เชค็ คางจาย

(Outstanding Check)
3) รายการทกี่ จิ การบันทึกบัญชีผิด (Book Errors) เชน พนกั งานบนั ทกึ

จาํ นวนเงนิ ของเช็คสง่ั จา ยสงู หรอื ต่าํ กวาความเปนจริงในขณะท่ีธนาคารบนั ทกึ
ถกู ตอ ง

2. รายการทธี่ นาคารบันทึกฝา ยเดยี ว ไดแก
1) คาธรรมเนียมธนาคาร ธนาคารจะหักบัญชีกิจการเปนคาบริการ

กิจการจะยงั ไมท ราบจนกวา จะไดรบั ใบแจงยอดเงินฝากธนาคาร
2) ธนาคารเรียกเก็บเงิน เม่อื ธนาคารเก็บเงินตามตว๋ั เงินรับและรายการอื่น ๆ

ธนาคารจะเพิม่ ยอดในบญั ชีเงินฝากใหก จิ การ
3) ธนาคารจา ยเงนิ แทนกิจการ เปนรายการทกี่ ิจการขอใหธนาคารจา ยเงนิ แทน

เชน คานํ้า คาไฟฟา และอื่น ๆ เมื่อจา ยแลวธนาคารจะหกั ออกจากบญั ชีเงนิ ฝากของกิจการทันที
4) ขอ ผดิ พลาดดานธนาคาร เชน ธนาคารบนั ทึกตัวเลขผดิ ธนาคารนําเชค็ ของกจิ การอื่น

มาหกั บญั ชขี องกิจการ หรือธนาคารบนั ทึกจาํ นวนเงินผดิ เปนตน
5) เชค็ คนื หรอื เช็คที่มเี งนิ ในบัญชีไมเ พยี งพอ (Nonsufficient funds : NSF Check)

เปน เชค็ ท่ีกิจการนําฝากธนาคารแตธนาคารไมสามารถเรียกเกบ็ เงนิ ได เน่ืองจากไมมีเงินในบัญชี
ของผสู ัง่ จายเชค็ ธนาคารจึงหกั บญั ชเี งินฝากของกิจการ

ตวั อยางท่ี 2.1 หนา 32

รายการ งบพสิ จู นยอดเงนิ ฝากธนาคาร
ยอดเงนิ ฝากธนาคาร
1. เงินฝากระหวางทาง กจิ การ ธนาคาร
2. ลกู คาชําระหนี้โดยนําเงินเขา บญั ชี 56,690 57,890
3. คาธรรมเนียมธนาคาร 5,700
4. เช็คคางจา ย เลขท่ี 12348 3,900
(100)
เลขที่ 12350 (1,800)
ยอดเงินฝากธนาคารทถ่ี ูกตอง (หนา 34) (1,300)
60,490 60,490

รานสหไทย

งบพิสจู นยอดเงนิ ฝากธนาคาร

วันท่ี 31 พฤษภาคม 25x2

ยอดเงินฝากตามใบแจงยอดธนาคาร 57,890 ยอดเงินฝากตามสมดุ บญั ชขี องกิจการ 56,690
3,900
บวก เงนิ ฝากระหวา งทาง 5,700 บวก ลูกคาชาํ ระหนผ้ี า นธนาคาร 60,590
100
63,590
60,490
หัก เช็คคา งจา ย : หัก คา ธรรมเนียมธนาคาร
เดบติ
เลขที่ 12348 1,800 บาท สต.

เลขที่ 12350 1,300 3,100 3,900 -

ยอดเงนิ ฝากธนาคารทถ่ี กู ตอง 60,490 ยอดเงนิ ฝากธนาคารทถี่ ูกตอ ง 100 -

สมดุ รายวันทั่วไป หนา 1
เครดติ
พ.ศ. 25x2 รายการ เลขท่ี บาท สต.
เดือน วนั ที่ บญั ชี
3,900 -
พ.ค. 31 เงนิ ฝากธนาคาร
100 -
ลกู หนี้

ปรัปปรุงรายการรบั ชําระหนี้จากลกู หนี้

คา ธรรมเนยี มธนาคาร

เงนิ ฝากธนาคาร

บนั ทึกคาธรรมเนยี มธนาคาร

ตัวอยางที่ 2.2 หนา 35 รา นสหไทยไดรบั ใบแจง ยอดเงินจากธนาคาร (Bank Statement)
เปนยอดเงินเบกิ เกนิ บญั ชี 2,850 บาท สว นยอดเงินฝากธนาคารในสมดุ บญั ชขี องกจิ การ
มจี าํ นวน 1,480 บาท จากการเปรยี บเทียบบัญชีพบขอ แตกตา ง ดังน้ี

1. เงินฝากธนาคาร จํานวน 5,000 บาท ธนาคารยังไมเครดิตบญั ชใี ห
2. เช็คสง่ั จา ยใหเจา หนจ้ี ํานวน 9,640 บาท แตก จิ การลงบญั ชีเปน 6,940 บาท
3. ธนาคารคิดดอกเบ้ียเงินเบิกเกินบญั ชี 450 บาท และคิดคา ธรรมเนยี ม 150 บาท
4. มีเช็คท่สี ั่งจา ยไปแลว แตผูรับยงั ไมนําไปขึ้นเงนิ ดงั น้ี

เลขท่ี 20200 จาํ นวน 2,300 บาท
เลขที่ 21588 จํานวน 1,670 บาท

2.4 เงินสดยอย (Petty Cash)

เปนการจายเงินสดสําหรับคาใชจายที่มีจํานวนเล็กนอย ไมคุมคาในการส่ังจายดวยเช็ค
เพื่อใหเกิดความคลองตัวและสะดวก ดังน้ันกิจการจึงนิยมตั้งเงินสดยอยขึ้นมาแลวใหผูรักษา
เงินสดยอยรบั ผิดชอบรายจา ยยอย ๆ จากเงนิ จาํ นวนน้ี

การบนั ทกึ บญั ชีเก่ยี วกบั เงินสดยอ ยแบบจํากดั วงเงิน (impress System)
1) การตั้งวงเงินสดยอ ย การบันทึกบัญชมี ีดงั นี้

เดบิต เงินสดยอ ย ××
เครดิต เงนิ ฝากธนาคาร ××

2) การจา ยเงนิ จากเงนิ สดยอ ย จะไมบนั ทกึ บัญชี
ผูร ักษาเงนิ สดยอยจะตอ งจัดทําใบสําคัญจา ยและแนบเอกสารหลักฐานประกอบการเบิกจา ย

3) การเบิกชดเชยเงินสดยอ ย เมอื่ เงินสดยอยในมอื ใกลจะหมด
ผรู ักษาเงินสดยอ ยจะนําใบสําคญั จายมาขอเบกิ ชดเชยเงนิ สดยอ ย การบนั ทึกบัญชมี ดี ังนี้

เดบติ คาใชจายตาง ๆ ××
เครดติ เงินฝากธนาคาร ××

ตัวอยา ง 2.3 บริษทั เงินทอง จาํ กัด มีรายการเก่ยี วกบั เงนิ สดยอ ยในระหวา งเดอื นมนี าคม 2562 ดงั น้ี

ม.ี ค. 1 บรษิ ทั ต้งั วงเงินสดยอย 5,000 บาท
4 จายคาดวงตราไปรษณยี  200 บาท
7 จา ยคาจดั สงเอกสารไปยงั บริษทั รวมดี จํากัด 850 บาท
8 จา ยคา จัดสงเอกสารไปยังบรษิ ทั ชนื่ ใจ จาํ กัด 700 บาท
10 จายคาซอ มแซมเครือ่ งถา ยเอกสาร 450 บาท
13 จา ยคารบั รองลูกคา 500 บาท
20 จายคา ซอ มแซมรถยกสนิ คาในคลัง 650 บาท
25 จายคา ทาํ ความสะอาดสาํ นักงาน 1,350 บาท
31 ผรู ักษาเงนิ สดยอยนําใบสําคัญจายมาขอเบกิ ชดเชย

พ.ศ. 2562 สมุดรายวนั ท่วั ไป เลขที่ เดบติ หนา 1เดบิต
เดือน วัน รายการ
มี.ค. 1 บัญชี บาท สต. บาท สต.
เงินสดยอ ย 5,000 -
31 เงนิ ฝากธนาคาร 5,000 -

ตง้ั วงเงินสดยอย 200 - 4,700 -
คาดวงตราไปรษณยี  1,550 -
คา จดั สงเอกสาร 1,100 -
คา ซอ มแซม
คา รบั รอง 500 -
คาทาํ ความสะอาด 1,350 -

เงนิ ฝากธนาคาร
เบิกคา ใชจา ยจากเงินสดยอ ย

2.5 งบประมาณเงินสด (Cash Budget)

เปนการวางแผนการรบั จา ยเงนิ ลวงหนา เพอื่ ใหกิจการมีเงินสดเพียงพอกับความตองการ
รวมท้ังเพื่อปองกันมิใหมีเงินสดมากเกินความตองการ ระยะเวลาในการทํางบประมาณเงินสด
จะสน้ั หรือยาวขึ้นอยกู ับความตอ งการใชเ งินทุนหมุนเวยี นของกจิ การ

การจัดทาํ งบประมาณเงินสดควรพจิ ารณาในเร่ืองตอ ไปนี้
1) เงินสดรบั เชน การขายสินคา เปน เงินสด การรบั ชาํ ระหน้จี ากลูกหน้ี ดอกเบย้ี รับ
เงนิ ปน ผลจากการลงทุน และการขายสินทรพั ย เปนตน
2) เงินสดจา ย เชน การซอื้ สินคา เปนเงนิ สด การจา ยชําระหน้ี การจายดอกเบ้ียเงินกู
การซ้ือสินทรพั ย รวมทัง้ การจา ยคา ใชจ ายในการดําเนนิ งาน เปน ตน

ตัวอยางที่ 2.5 หนา 47 บรษิ ทั รุง เรอื ง จํากัด จดั ทาํ งบประมาณเงินสดสําหรบั ไตรมาสที่ 2 ของป 2562
(เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย.) โดยมขี อมลู เกีย่ วกบั เงนิ สดดงั นี้
1. เงินสดคงเหลือยกมา 1 เมษายน 2562 จาํ นวน 50,000 บาท
2. ยอดขายสดและขายเชือ่ (เงินสดรับ)
ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย.
ขายสด 50,000 55,000 58,000 60,000 61,000
ขายเช่ือ 90,000 95,000 96,000 98,000 100,000
3. สว นลดเงินสด 2/10, n/30 การเก็บเงินจากลกู หน้มี ีเงอ่ื นไขดังน้ี
75% รบั ชําระในเดอื นท่ขี าย ไดส ว นลด 2%
15% รับชาํ ระเดือนแรกถดั จากเดอื นทข่ี าย
10% รบั ชาํ ระเดอื นท่สี องถดั จากเดือนทขี่ าย
4. บรษิ ัทซ้ือสินคา (เงนิ สดจาย)
มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย.
ซ้อื สนิ คา 25,000 29,000 32,000 36,000
สวนลดเงนิ สด 2/10 การจา ยชําระหนม้ี ีเงื่อนไขดงั น้ี
80% จายชาํ ระในเดอื นทซ่ี ้อื ไดสว นลด 2%
20% จายชาํ ระเดือนแรกถดั จากเดือนทซี่ ื้อ
5. คา ใชจ า ยคงที่ จาํ นวน 20,000 บาทตอเดือน คาใชจ า ยผนั แปร 5% ของยอดขายในแตล ะเดือน
(เงินสดจา ย)
6. บรษิ ทั ซอ้ื เครอ่ื งจักรในเดอื นมถิ ุนายน จาํ นวน 200,000 บาท (เงินสดจาย)
7. บรษิ ทั มีดอกเบ้ียรบั เดอื นละ 5,000 บาท (เงนิ สดรบั )

บรษิ ัท รงุ เรือง จาํ กดั
งบประมาณเงนิ สด
สําหรบั ระยะเวลา 3 เดอื น สนิ้ สุดวนั ท่ี 30 มถิ ุนายน 2562
รายการ เมษายน พฤษภาคม มิถุนายน
เงินสดรับ 61,000
ขายสินคา เปน เงนิ สด 58,000 60,000 97,800
รบั ชําระหนีจ้ ากลูกหน้ี (งบประกอบ 1) 93,810 95,930 5,000
ดอกเบีย้ รบั 5,000 5,000 163,800
รวมเงินสดรับ 156,810 160,930 34,624
เงินสดจาย 20,000
จายชาํ ระคา สินคา (งบประกอบ 2) 27,736 30,888 8,050
คาใชจ า ยคงที่ 20,000 20,000 200,000
คาใชจายผันแปร (5% ของยอดขายในแตละเดือน) 7,700 7,900 262,674
ซอื้ เคร่ืองจักร -- (98,874)
รวมเงนิ สดจา ย 55,436 58,788 253,516
เงนิ สดเพม่ิ ขนึ้ (ลดลง) (เงินสดรบั -เงนิ สดจาย) 101,374 102,142 154,642
เงนิ สดคงเหลือยกมา (1 เม.ย. 62) 50,000 151,374
เงนิ สดคงเหลือยกไป 151,374 253,516

2.6 การแสดงรายการเงนิ สดและรายการเทียบเทาเงนิ สดในงบแสดงฐานะการเงนิ
ตามประกาศกรมพัฒนาธุรกิจการคา เรื่อง กําหนดรายการยอท่ีตองมีใน

งบการเงิน พ.ศ. 2554 ใหแ สดงรายการเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดเปนรายการ
แรก ภายใตหวั ขอ สนิ ทรพั ยห มุนเวยี น
ในงบแสดงฐานะการเงนิ

เงินสด จัดเปนสินทรัพยหมุนเวียนท่ีมีสภาพคลองมากที่สุด จึงทําใหเกิดการทุจริตไดงาย
กิจการจะตองมีระบบการควบคุมภายใน เพ่ือปองกันการทุจริตท่ีจะเกิดขึ้น เชน การควบคุม
เก่ียวกับการใชจายเงินสด โดยมีหลักการควบคุมวารายรับของกิจการทุกรายการจะตอง
นําฝากธนาคารทุกวัน สวนรายจายทุกรายการใหจายเปนเช็ค ยกเวนรายจายที่มี
จาํ นวนเงินเลก็ ๆ นอ ย ๆ กิจการจะมอบหมายใหพ นกั งาน คนหนง่ึ เปน ผูร ับผิดชอบจายเงินสด
โดยใชระบบเงนิ สดยอ ย ในการจัดการเก่ียวกบั เงินสดกจิ การจะตองวางแผนจัดทํางบประมาณ
เงนิ สดเพือ่ ใหมีเงินทนุ หมุนเวยี นทีเ่ พียงพอ

หนว ยการเรยี นรทู ี่ 3 เงนิ ลงทุนชัว่ คราว

สาระการเรยี นรู
3.1 ความหมายของเงนิ ลงทุนช่วั คราว
3.2 การจัดประเภทเงนิ ลงทุนชั่วคราว
3.3 การบนั ทกึ บญั ชเี ก่ียวกับเงนิ ลงทนุ ชวั่ คราว
3.4 การโอนเปล่ียนประเภทเงนิ ลงทุนชว่ั คราว
3.5 การเปด เผยขอ มูลในงบการเงนิ

3.1 ความหมายของเงินลงทนุ ช่ัวคราว (Current Investment or Temporary Investment)
มาตรฐานการบัญชี ฉบับท่ี 105 (ปรับปรุง 2552) เรื่อง การบัญชีสําหรับเงินลงทุนในตราสารหน้ี

และตราสารทนุ ใหค าํ นยิ ามดงั นี้

3.2 การจัดประเภทเงินลงทุนชว่ั คราว
เงินลงทนุ ชวั่ คราวแบงได 2 ประเภท ไดแ ก

3.3 การบนั ทึกบัญชเี กี่ยวกับเงนิ ลงทุนชว่ั คราว
หลักทรัพยเพื่อคา หมายถึง เงินลงทุนในตราสารหนี้ทุกชนิดหรือตราสารทุนในความตองการ

ของตลาดท่ีกิจการถือไวโดยมีวัตถุประสงคหลักที่จะขายในอนาคตอันใกล ทําใหกิจการ
ถือหลักทรัพยน้ันไวเปนระยะเวลาส้ัน ๆ เพื่อหากําไรจากการเปล่ียนแปลงราคาของสินทรัพย
ดังน้ัน หลกั ทรัพยเ พือ่ คาจึงมีอัตราการหมนุ เวียนสูง

1) การบนั ทกึ ซ้ือหลักทรัพยเพื่อคา การบนั ทกึ บัญชีมดี งั นี้

เดบติ เงนิ ลงทุนในหลกั ทรัพยเพอ่ื คา -หุน สามัญ บรษิ ทั (ระบุ) ××
เครดติ เงนิ สด ××

ตนทุนของเงินลงทุน ราคาทุนของเงินลงทุนจะตองรวม
รายจา ยโดยตรงทง้ั สน้ิ ท่ีกจิ การจายเพื่อใหไ ดเงนิ ลงทุนนั้นมา ไดแ ก

1. ราคาจายซือ้ เงนิ ลงทุน
2. คานายหนา
3. คา ธรรมเนียมและคา ภาษี
4. ตนทุนการทํารายการ

ตัวอยาง 3.1 หนา 73 ในวันท่ี 1 กุมภาพนั ธ 2562 บริษัท รณฤทธ์ิ จํากดั (มหาชน) ไดล งทุนซอื้ หุนสามัญ
ของบริษัท พิมดาว จํากัด (มหาชน) ซึ่งเปนบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย จํานวน 2,000 หุน
มูลคาหุนละ 100 บาท ในราคาหุนละ 110 บาท จายคาธรรมเนียมในการซ้ือ 0.5%ของราคาซ้ือ
โดยตง้ั ใจจะถือไวเ พ่อื คา

สมดุ รายวนั ทว่ั ไป หนา 1
พ.ศ. 2562 เลขที่ เดบติ เดบติ
เดอื น วัน รายการ บัญชี บาท สต. บาท สต.

ก.พ. 1 เงนิ ลงทุนในหลกั ทรพั ยเพ่อื คา - 221,100 -

หุนสามัญ บริษทั พิมดาว จาํ กัด (มหาชน) 221,100 -

เงินสด

ซอื้ หนุ สามัญบรษิ ทั พิมดาว จาํ กัด (มหาชน)

ถือไวเปน เงินลงทุนชัว่ คราว

2) บันทึกผลตอบแทนจากการลงทุนในหลักทรัพยเพ่ือคา เงินลงทุนในตราสารทุน
ไดแก หุนสามัญ และหุนบุริมสิทธิ ผลตอบแทน คือ เงินปนผลรับ จะไดรับเม่ือบริษัทที่ลงทุน
ประกาศจา ยเงนิ ปน ผล

วนั ประกาศจายเงินปนผล การบันทึกบญั ชีมดี ังน้ี

เดบติ เงินปนผลคา งรบั ××
เครดิต เงินปน ผลรับ ××

วันจา ยเงินปนผล การบันทกึ บญั ชีมดี งั น้ี ××
××
เดบติ เงนิ สด
เครดติ เงนิ ปน ผลคา งรับ

ตัวอยา ง 3.2 หนา 74 ในวนั ที่ 1 กมุ ภาพนั ธ 2562 บริษัท รณฤทธ์ิ จํากัด (มหาชน) ไดลงทุนซื้อหุนสามัญ
ของบริษัท พิมดาว จํากัด (มหาชน) ซึ่งเปนบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย จํานวน 2,000 หุน
มูลคาหุนละ 100 บาท ตอมาวันท่ี 1 กุมภาพันธ 2563 บริษัท พิมดาว จํากัด (มหาชน) ประกาศจาย
เงินปน ผลแกผ ถู ือหุนสามัญ หุนละ 15 บาท และไดจ ายเงนิ ปนผลในวนั ท่ี 1 มีนาคม 2563

พ.ศ. 2563 สมุดรายวันทว่ั ไป เลขที่ เดบิต หนา 1
เดือน วัน รายการ บัญชี เดบติ
ก.พ. 1 บาท สต.
มี.ค. 1 เงนิ ปนผลคางรบั (2,000x15) บาท สต.
เงินปนผลรบั 30,000 -
30,000 -
บริษทั พมิ ดาว จํากัด (มหาชน) 30,000 -
ประกาศจา ยเงินปนผล 30,000 -
เงนิ สด

เงนิ ปนผลคา งรับ
รบั เงนิ ปนผลจากบริษทั พิมดาว จํากดั
(มหาชน)

3) การจําหนายหลักทรัพยเพ่อื คา การบันทกึ บัญชมี ดี ังนี้ ××
xx
เดบติ เงนิ สด
รายการขาดทุนที่เกดิ ขน้ึ จากการจาํ หนา ยเงนิ ลงทนุ ××
เครดติ เงนิ ลงทนุ ในหลักทรัพยเพอ่ื คา-หนุ สามญั บริษัท (ระบุ) xx
รายการกําไรท่เี กิดขนึ้ จากการจําหนา ยเงินลงทนุ

ตัวอยา ง 3.4 หนา 76 บรษิ ทั รณฤทธิ์ จํากัด (มหาชน) ลงทนุ ในหลกั ทรัพยเ พือ่ คา หนุ สามญั
ของบรษิ ัท พิมดาว จํากดั (มหาชน) ดังนี้
จาํ นวนหุนทซ่ี ื้อ ราคาตามบญั ชี
วันท่ี (ขาย) ราคาตลาดตอ หนุ ราคาตามบัญชคี งเหลอื ถัวเฉลี่ยตอ หุน

1 พ.ค. 2562 2,000 111.25 (2,000x111.25) (222,500/2,000)

222,500 111.25
มี 2,000 ขาย 1,000 (1,000x111.25) (111,250/1,000)
7 พ.ค. 2562 (1,000)ขาย 115.00
111,250 111.25
(2,500x108.73=271,825+111,250) (383,075/(2,500+1,000)
19 พ.ค. 2562 2,500 108.73
28 พ.ค. 2562 (2,700)ขาย 383,075 109.45
112.00 (2,700x109.45) 383,075-295,515=87,560/800
(3,500-2,700=800)
295,515
109.45

พ.ศ. 2562 สมุดรายวนั ท่วั ไป เลขที่ เดบติ หนา 1
เดือน วนั รายการ บญั ชี เดบิต
พ.ค. 7 บาท สต.
เงินสด บาท สต.
เงนิ ลงทนุ ในหลกั ทรพั ยเ พื่อคา- 114,425 -
หนุ สามัญ บรษิ ัท พมิ ดาว จาํ กัด (มหาชน) 111,250 -
รายการกําไรทเ่ี กิดข้ึนจาก- 3,175 -
การจําหนา ยเงินลงทุน

ขายหุนสามญั บมจ.พมิ ดาว

การคาํ นวณรายการกาํ ไรหรอื ขาดทุนท่ีเกดิ ขึ้นจากการจําหนา ยเงินลงทนุ แสดงดงั นี้
7 พ.ค. 2562 จาํ หนายหุนสามัญ 1,000 หุน ในราคาหุนละ 115 บาท คา ใชจายในการขาย 0.5% ของราคาขาย
ราคาขาย (1,000 x 115) = 115,000 บาท
หกั คาใชจา ยในการขาย (115,000 x 0.5%) = 575 บาท
ขายสุทธิ = 114,425 บาท
หัก ราคาทนุ ของหนุ สามัญ (1,000 x 111.25) = 111,250 บาท
รายการกาํ ไรท่ีเกดิ ขนึ้ จากการจําหนายเงนิ ลงทุน = 3,175 บาท

4) การปรับมูลคาของหลักทรัพยเพื่อคาในวันสิ้นงวดบัญชี กิจการตองบันทึกสวนตางระหวาง
ราคาตามบัญชีกับมูลคายุติธรรมของหลักทรัพยเพื่อคา เพ่ือปรับมูลคาของเงินลงทุนในหลักทรัพย
เพ่ือคาทแ่ี สดงในงบแสดงฐานะการเงินดว ยมลู คายุตธิ รรม การบันทึกบญั ชีมีดงั น้ี
กรณรี าคาตามบัญชี ตาํ่ กวา มูลคายุตธิ รรม

เดบติ เงินลงทนุ ในหลกั ทรพั ยเพอ่ื คา-หนุ สามัญ บรษิ ทั (ระบ)ุ ×× ××
เครดิต รายการกาํ ไรทยี่ งั ไมเกิดขึ้นจากการลงทนุ ในหลักทรัพยเ พอื่ คา

กรณรี าคาตามบัญชี สูงกวา มูลคา ยตุ ธิ รรม ××
××
เดบติ รายการขาดทุนทีย่ งั ไมเ กิดขน้ึ จากการลงทนุ ในหลกั ทรัพยเพื่อคา
เครดติ เงินลงทนุ ในหลกั ทรัพยเพอื่ คา -หุนสามญั บรษิ ทั (ระบ)ุ

ตัวอยาง 3.5 หนา 78 ในวันที่ 31 ธันวาคม 2562 บริษัท รณฤทธิ์ จํากัด (มหาชน) มีหุนสามัญ
ของบริษัท พิมดาว จํากัด (มหาชน) คงเหลือ 800 หุน ราคาตามบัญชี 87,560 บาท ซ่ึงหุนสามัญ
ของ บมจ.พมิ ดาว มมี ูลคายตุ ิธรรม หนุ ละ 114 บาท (800 x 114 = 91,200)
ปรับราคาตามบญั ชี 87,560 บาท ใหเ ปนมูลคายุติธรรม 91,200 บาท

พ.ศ. 2562 สมดุ รายวนั ทัว่ ไป เลขท่ี เดบิต หนา 1
เดือน วนั รายการ บญั ชี เดบติ
ธ.ค. 31 บาท สต.
เงินลงทนุ ในหลกั ทรพั ยเ พอ่ื คา - บาท สต.
หนุ สามญั บริษัท พมิ ดาว จํากดั (มหาชน) 3,640 -
3,640 -
รายการกําไรทีย่ ังไมเกิดข้นึ
จากการลงทนุ ในหลักทรพั ยเ พ่อื คา
ปรบั มลู คาของหลักทรัพยเพอ่ื คาให
เทากับมูลคายตุ ธิ รรม

3.4 การโอนเปล่ียนประเภทเงินลงทนุ ชวั่ คราว
มาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 105 (ปรับปรุง 2552) เร่ือง การบัญชีสําหรับเงินลงทุน

ในตราสารหนีแ้ ละตราสารทุน ไดอธบิ ายถึงวธิ กี ารโอนเปล่ยี นประเภทเงินลงทุนช่ัวคราว ไวด ังนี้
การโอนเปลี่ยนหลักทรัพยเ พ่อื คา ไปเปนเงินลงทนุ ประเภทอ่ืน
กิจการตองใชมูลคายุติธรรม ณ วนั ทีโ่ อนในการบนั ทกึ บญั ชแี ละรับรผู ลตางระหวาง

ราคาตามบัญชกี บั มูลคา ยุติธรรม ณ วนั น้นั ในงบกําไรขาดทนุ เบด็ เสร็จทนั ที
การบนั ทกึ บัญชีมดี งั นี้

เดบิต เงนิ ลงทนุ ในหลกั ทรพั ยเผอ่ื ขาย-หุนสามญั บรษิ ัท (ระบ)ุ ××
เครดติ เงินลงทนุ ในหลักทรัพยเพือ่ คา -หนุ สามัญ บรษิ ัท (ระบ)ุ ××
รายการกําไรท่ียงั ไมเ กดิ ข้ึนจากโอนเปล่ยี นเงินลงทนุ ××

ตวั อยา ง 3.7 หนา 100
2562
ก.พ. 1 บริษัท รณฤทธ์ิ จาํ กดั (มหาชน) ไดล งทนุ ซ้อื หุน สามญั ของบริษัท พมิ ดาว จํากัด (มหาชน)
ซง่ึ เปน บริษทั จดทะเบียนในตลาดหลกั ทรัพย จํานวน 2,000 หุน
ราคาตน ทนุ ท่ีซื้อ 221,100 บาท โดยต้ังใจจะถือไวเพือ่ คา

เดบิต เงนิ ลงทนุ ในหลกั ทรัพยเ พอื่ คา-หนุ สามัญ บริษัท พิมดาว จํากัด (มหาชน) 221,100 221,100
เครดติ เงนิ สด
ธ.ค. 31 หนุ สามัญมมี ูลคา ยุติธรรม 229,000 บาท บรษิ ัทจงึ โอนเปลี่ยนเงินลงทนุ ในหลกั ทรพั ย
เพื่อคาเปน เงนิ ลงทุนในหลกั ทรัพยเผอ่ื ขสามยดุ รายวันทว่ั ไป
พ.ศ. 2562 เลขที่ เดบิต หนา 1
เดือน วัน เดบิต
รายการ บญั ชี บาท สต. บาท สต.

ธ.ค. 31 เงินลงทนุ ในหลักทรัพยเผ่อื ขาย- มลู คายุติธรรม 229,000 -
หุน สามญั บริษทั พมิ ดาว จํากัด (มหาชน)
เงนิ ลงทนุ ในหลกั ทรัพยเพือ่ คา- มลู คาตามบญั ชี 221,100 -
หุนสามญั บริษทั พิมดาว จํากัด (มหาชน) 7,900 -
รายการกําไรที่ยังไมเ กิดขน้ึ -
จากโอนเปล่ยี นเงินลงทุน

โอนเปล่ยี นเงนิ ลงทนุ ในหลกั ทรพั ยเ พือ่ คาเปน หลักทรัพยเผอ่ื ขาย

3.5 การเปดเผยขอ มูลในงบการเงิน
มาตรฐานการบญั ชี ฉบับท่ี 105 (ปรบั ปรงุ 2552) เรื่อง การบัญชสี าํ หรบั เงินลงทุนในตราสารหน้ี

และตราสารทุน กําหนดใหกิจการตองเปดเผยขอมูลในงบการเงนิ หรือในหมายเหตุประกอบ
งบการเงนิ ดงั น้ี

1. นโยบายบัญชีสําหรบั
1) การกําหนดมลู คา ของเงนิ ลงทุน
2) ขอเท็จจรงิ ท่ีวากจิ การใชวธิ ถี วั เฉลยี่ ถวงนาํ้ หนกั ในการกําหนดตน ทนุ ของตราสารที่จําหนาย
3) การบันทึกบัญชกี ารเปลี่ยนแปลงมลู คา ยตุ ธิ รรมของเงินลงทนุ ชว่ั คราว

ตัวอยา ง 3.8 ขอมูลบางสวนของบรษิ ทั เวิรค พอยท เอน็ เทอรเ ทนเมนท จํากดั (มหาชน)

เงินลงทุน หมายถึง สินทรัพยท่ีกิจการมีไวเพ่ือเพ่ิมความมั่งคั่งใหกับกิจการ ตราสารทุนและ

ตราสารหนีท้ ่ีอยูในความตองการของตลาด ประกอบดวย หลักทรัพยเพื่อคา หลักทรัพยเผื่อขายถือ
ไวไมเกินหน่ึงป ตราสารหนี้ท่ีจะครบกําหนดภายในหนึ่งป ตราสารท่ีไมอยูในความตองการของ
ตลาด ไดแ ก เงินลงทุนท่ัวไปถือไวไมเกินหนึ่งป กิจการสามารถโอนเปล่ียนเงินลงทุนจากหลักทรัพย
เพ่ือคาเปนหลักทรัพยประเภทอ่ืนได กิจการจะตองเปดเผยขอมูลเก่ียวกับเงินลงทุนช่ัวคราวในงบ
การเงินหรือในหมายเหตุประกอบงบการเงินในเร่ืองนโยบายการบัญชีและรายการท่ีมีนัยสําคัญที่
รวมอยใู นงบกาํ ไรขาดทุนเบด็ เสรจ็

หนว ยการเรียนรทู ี่ 4 ลูกหนแ้ี ละตวั๋ เงินรบั

สาระการเรียนรู

4.1 ความหมายของลกู หน้ี
4.2 การบันทึกรายการเก่ยี วกบั ลกู หนี้
4.3 ความหมายของตั๋วเงินรับ
4.4 การบนั ทกึ รายการเก่ียวกับตัว๋ เงนิ รบั
4.5 การเปดเผยขอมลู ลูกหนแ้ี ละตว๋ั เงินรบั

4.1 ความหมายของลูกหน้ี
ลกู หนี้ (Receivables) หมายถงึ สทิ ธเิ รยี กรองของกิจการทีใ่ หบ คุ คลอน่ื จา ยชาํ ระ

คาสินคา หรือบริการ การจา ยชําระอาจอยูใ นรปู เงนิ สด สนิ คา บริการหรือสนิ ทรัพยอยางอ่นื
ลกู หนี้การค้า (Trade receivables)

ลกู หนี้อื่น (Other receivables)

4.2 การบนั ทึกรายการเกีย่ วกบั ลกู หนี้
1. การรบั รลู ูกหนี้ กิจการจะรับรลู กู หน้ีและรายไดพรอมกัน (Dr. ลูกหนี้ Cr. ขายสินคา )

ธรุ กจิ ซอ้ื ขายสินคา จะรบั รูรายไดเม่อื สง มอบสินคา ใหแกผ ูซอื้ สนิ คา และหากเปน ธุรกจิ บรกิ าร
จะรับรรู ายไดเ ม่อื ใหบรกิ ารแกลกู คา แลว ธุรกิจซื้อขายสินคา จะมกี ารใหสว นลดกับลูกคา
เพ่อื เปนการสง เสรมิ การขาย

การใหส วนลด มี 2 ประเภท ไดแ ก
สวนลดการคา (Trade Discount) เปน การลดราคาใหทนั ทที ซ่ี ื้อสนิ คา (ไมบนั ทกึ บัญชี)
สว นลดเงนิ สด (Cash Discount) เปน สว นลดท่ีจงู ใจใหลูกคามาชําระหนเี้ ร็วกวา

กําหนดเวลาการชําระหนท้ี ่ตี กลงไว โดยจะกาํ หนดไวในเง่อื นไขการชําระหนีจ้ ากการขายสนิ คา
เปนเงินเชื่อ เชน 2/10, n/30 หมายถึง ชําระเงินภายใน 10 วัน จะไดส ว นลด 2% โดยตองชําระ
ภายใน 30 วนั

การบนั ทกึ บญั ชีเกีย่ วกับสวนลดเงินสด มี 2 วิธี ไดแก วิธีราคาเตม็ และวธิ รี าคาสทุ ธิ
ตัวอยา ง 4.1 รายการเกี่ยวกับการขายสินคาในป 2562