Buku Teks RBT ting 1

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

mREuKTAETKBNEONTLUOKG0

1J iTiINGKATAN

PENULIS

•Dr Salmiah Jaba
•Dr Rahimah Jamaluddin
•Mohd Shukri B Mohd Rejab

EDITOR
Janet Ng Wee Choo

PEREKA BENTUK
Tan Yean Hong

ILUSTRATOR
Redza Redzi Mohd Said

/PIPJJ

Pustaka Pepada Jaya Sdn. Bhd.
2017

KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
MALAYSIA

NO. SIRI BUKU : XXXX vi

ISBN 978-983-022-738-2 Penerbitan buku ini telah melibatkan kerjasama
banyak pihak. Oleh itu, kami merakamkan
© Kementerian Pendidikan Malaysia
penghargaan dan jutaan terima kasih kepada
Flak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan semua pihak yang telah bersama-sama dalam
dalam buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan
semula, disimpan dalam cara yang boleh memberi sumbangan sehingga buku ini
dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam diterbitkan dengan sempurna. Sekalung
sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara penghargaan dan ucapan terima kasih
bahan elektronik, mekanik, penggambaran
semula mahupun dengan cara perakaman ditujukan khusus kepada organisasi dan
tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada
Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, individu berikut:
Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan
tertakluk kepada perkiraan royalti atau • Jawatankuasa Penambaikan
honorarium.
Prut Muka Surat
Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan
Malaysia oleh: Bahagian Buku Teks
Pustaka Pepada Jaya Sdn. Bhd. (662881-u)
No. 18-1, Jalan Teknologi 3/6C, Kementerian Pendidikan Malaysia
Taman Sains Selangor, Kota Damansara,
47810 Petaling Jaya • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan
Tel: 03-6150 3355
Faksimile: 03-6150 1007 Prut Muka Surat
Emel: [email protected]
Bahagian Buku Teks
Reka letak dan atur huruf:
Pustaka Pepada Jaya Sdn. Bhd. Kementerian Pendidikan Malaysia
Muka taip teks: Helvetica Light
Saiz muka taip teks: 12/14 poin • Jawatankuasa Penyemakan

Dicetak oleh: Naskhah Sedia Kamera
Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X)
Lot 5249, Jalan BS7/1, Bahagian Buku Teks
Kawasan Perindustrian Bukit Serdang,
43300 Seri Kembangan, Kementerian Pendidikan Malaysia
Selangor Darul Ehsan.
• Jawatankuasa Peningkatan Mutu

Bahagian Buku Teks

Kementerian Pendidikan Malaysia

• Panel Pembaca Luar
• Majlis Reka Bentuk Malaysia (MRM)
• Institut Latihan Pengembangan

Pertanian (ILPP), Serdang

• Institut Pertanian Air Hitam, Johor
• Pembantu Bengkel Jahitan

Fakulti Pengajian Pendidikan,

Universiti Putra Malaysia

• SMK Sri Indah
• Fakulti Pengajian Pendidikan,

Universiti Putra Malaysia

• Semua pihak yang terlibat secara

langsung dalam usaha menjayakan

penerbitan buku ini.

ii

[ % Pendahuluan iv
vi
o %j Penerangan Ikon Buku
1-29
Q BAB |_jj Pengenalan kepada Reka Bentuk dan Teknologi
2
o 1.1 Dunia Reka Bentuk 17
1.2 Kepentingan Reka Bentuk dan Teknologi 22
O 1.3 Invensi dan Inovasi dalam Reka Bentuk 27
Refleksi Minda 28
Latihan Pengukuhan
30-47
BAB [2J Pengurusan Projek
32
Pengurusan Projek Reka Bentuk 45
Refleksi Minda 46
Latihan Pengukuhan

BAB [3J Proses Reka Bentuk 48-65

3.1 Projek Brief 49
Refleksi Minda 63
Latihan Pengukuhan 64

BAB |_4j Lakaran 66-101

4.1 Lakaran Piktorial 68
Refleksi Minda 98
Latihan Pengukuhan 99

BAB [5J Aplikasi Teknologi 102-162

5.1 Reka Bentuk Sistem Fertigasi 103
Refleksi Minda 130
Latihan Pengukuhan .131

5.2 Reka Bentuk Fesyen 134
Refleksi Minda 159
Latihan Pengukuhan .160

% Jawapan 163
% Glosari 166
168
%j Senarai Rujukan 169

% Indeks

iii

lilBl% mmmrnm

i Pendahuluan

f

.;

1

’\ *

Buku Teks Reka Bentuk dan Teknologi (RBT) Tingkatan 1 ini merupakan kesinambungan
daripada buku teks Reka Bentuk dan Teknologi sekolah kebangsaan. Buku ini dihasilkan
berpandukan Standard Kandungan (SK) dan Standard Pembelajaran (SP) yang terangkum dalam
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) RBT Tingkatan 1. Buku ini dapat
memenuhi Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Kementerian Pendidikan Malaysia
yang menepati keperluan Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK).

Standard Kandungan RBT terdiri daripada lima tajuk utama, iaitu Pengenalan kepada Reka
Bentuk dan Teknologi, Pengurusan Projek, Proses Reka Bentuk, Lakaran dan Aplikasi Teknologi.
Setiap bab didahului dengan Standard Pembelajaran (SP) yang perlu dikuasai oleh murid, grafik
berkaitan dengan isi pembelajaran yang boleh digunakan oleh murid sebagai rangsangan, manakala
refleksi minda di akhir pembelajaran dan latihan sebagai pengukuhan isi. Pada setiap bab diselitkan
dengan ruangan info, bahagian aktiviti dan jom buat, langkah keselamatan di kelas atau bengkel
serta penggunaan ikon yang menarik dan bermakna.

Fokus diberikan kepada penguasaan ilmu pengetahuan (kognitif), kemahiran (psikomotor) dan
nilai serta sikap (efektif ) yang sesuai dengan kebolehan murid berdasarkan Standard Kandungan
(SK) dan Standard Pembelajaran (SP). Elemen Merentas Kurikulum (EMK) diterapkan bagi
mengukuhkan kemahiran dan keterampilan modal insan yang dihasratkan dalam Pelan
Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2015. Murid juga didedahkan dengan Kemahiran
Berfikir Aras Tinggi (KBAT) bagi merangsang pemikiran berstruktur dan berfokus sehingga
berupaya untuk mengaplikasikan pengetahuan, kemahiran dan nilai dalam membuat penaakulan
serta refleksi bagi menyelesaikan masalah, membuat keputusan, berinovasi dan mampu mencipta
sesuatu yang baharu.

Sehubungan dengan itu, penulis berharap agar Buku Teks RBT Tingkatan 1 ini dapat memenuhi
keperluan dan kehendak pendidikan di peringkat sekolah menengah, terutamanya dalam
menguasai kemahiran yang diperlukan pada abad ke-21. Semoga hasil penulisan ini menjadi asas
untuk melahirkan modal insan yang cemerlang serta berkemahiran yang mampu menyumbang idea
ke arah kemajuan dan pembangunan negara.

DR. SALMIAH JABA
DR. RAHIMAH JAMALUDDIN
MOHD SHUKRI B MOHD REJAB

iv

i i n TT

i

ouniarekabentuk Ptsuuegarantsuaahpnkraouhjnetaku?nkdAmapedanikbyaeihariipj Jom Fikir

««sssrsr.sss* yang anda lakukan u| Bahan rangsangan yang
menggalakkan murid berfikir
J prop untuk menyelesaikan
nasalah yang berkaitan

dengan isi pembelajaran

' Sg§§=§!li #«==•1kopada,8.kSSninimemWtenPf’S’llnahasilk [:fTKJ Jom Buat
I dapat disiapkan! I Panduan kepada guru
sifis-atakarar
fssisssidan IkeBliansanda- dan murid ketika
kasas andahasilkan>|p melakukan aktiviti
JQP
berkumpulan.

serta i /anc
meng

Uji Minda ,erd*Patdaia'Van« ®.ppr #1

Soalan yang dikemukakan adalah untuk SsS-yangbolehH?han kl"

menguji pemahaman murid tentang isi
pembelajaran yang telah dipelajari

ZS&S***"
sss~ §§§s
EMK (Elemen Merentas Kurikulum) . C£n:"ÿ»“* rr

Mengaplikasikan elemen kreativiti dan X \i3

inovatif, keusahawanan serta teknologi #v"K |||
dalamlmaklumat dan komunikasi (TMK.) pads
Kreativiti dan inovasi
dalam menghasilkan
\ produk reka bentuk
pembelajaran fesyen boleh *\ÿ=3SSgSrr
N I=s=ss=r-
ikomersialkan di
kyun. AndaJja

Nilai Murni ♦ EMK!
Jfe
£sssr
Melahirkan murid ,?ÿ
aikomersialltan di
yang penyayang dan menot?A,ndabo'eh

setia kepada SBISSL

keluarga dan negara.

,\art dan

bjwai'
odaV

1 r»
Pemilihan pakaian yangl
betul mengikut umur I
dan jantina akan dapatÿ
menyerlahkan imej cÿB
identiti seseorangjÿHj

aietartuenbWPa-

gs- -1iÿonPÿ V
Bata*'6'

A36

ESXZSST" coco peal ApLIKASl TEKNOL001 - BABs Bias e-Pembelajaran

d-gunakan. & Layari laman sesawang: Menggalakkan murid menggunakan
http://myagri.com. teknologi maklumat dan komunikasi
ISPpa--' my/2016/01/cara- untuk mencari maklumat tentang
membancuh-pati-baja-
ssfeia* ab-fertigasi/ untuk topik yang dipelajari.
.mengetahui cara J

bajÿÿF

9 Mea,Ufn tenaman

Sÿa"sÿ Tip Keselamatan

1I L J am Langkah-langkah keselamatan yang
ffcsaGambbarfoios10 Serbuk baja perlu diambil.

Gambbarfotos.,, SKS* ' fcamasa “

jOBefcaten air 8'i' benih arisst Info

109 Memuatkan maklumat tambahan yang

rex: berkaitan dengan teks. j-i-issr

ts$§l -Z”fp'1»' m<'wwu»,u„dk.dn.
»WÿCoo*# " n8 dan

b»"“ >.s,9nssjsÿsaMBEsr*'

*(bM *ICGambar fotosl

«*i is. Topi

5 Jfcpirg

kfeping

Sediakan b bunga. 1 Tip Elakkan d. 145
kgeurtnatsinbguJQÿÿÿ
liL mengapy
f)

Memberikan maklumat tambahan

SSÿ«ankOTa5- tentang teknik atau cara bagi
melakukan kerja dengan betul.
11,11
KBAT

Menggalakkan murid 2*25?“ Refleksi Minda
meneroka,
menyelesaikan model! Rujukan pantas bagi memudahkan
masalah dan mencari murid membuat ulang kaji.

maklumat berkaitan

dengan isi PENGENALANKEPADAREMr: '.!|1'

pernbelajaran. :€

jawab semua soa'an di bawab. essSrÿi

SS-gafT asass, sssrSU csss?*. j
(bl Teknoi°9!
Latihan Pengukuhan nr-gfsgP.%ÿS=.
(cVSr.1
Menguji dan menilai kefahaman
murid tentang topik yang telah .1menuniukkan Sebuant>e0 8alas
:
dipelajari.

1 h:SS;=fs; ...Mm****"v*ang06W„|da"W J 1

7 §gsmfe Jm.s&PSSs?s-
SS‘6£f«.nfa—tuk oaoa
L .ÿS-SJSSSSSvi padarekaan i6„lsMaya»Mbolebdicebundalambi (b) Buang matabab
(c) Tekstur 159
ga krrtena

BAB PENGENALAN KEPADA f

REKA BENTUK

I DAN TEKNOLOGI

Jr ' J- MOHStfASAZ LAKAtAA f?£XA S£ATU< Standard Kandungan

jj J ujgjIIKI 1.1 Dunia reka bentuk

MENIAEI PEREKfl BENTUKINDUSTRI TEHBAIK

1.2 Kepentingan reka
bentuk dan teknologi

1.3 Invensi dan inovasi
i dalam reka bentuk

L

m

:

\I

.

r: Q ■v

Pengenalan Jom Fikir

Reka bentuk dan teknologi merupakan penyumbang
kepada teknologi moden serta pembangunan sains

dan sosial. Bidang ini memberikan pengetahuan Pernahkah anda diberi |
kepada murid tentang kemahiran dalam menghasilkan tugasan untuk menyiapkan
reka bentuk produk berasaskan teknologi. Tujuan reka suatu projek? Apakah JL
bentuk dan teknologi diperkenalkan adalah untuk yang anda lakukan untuk
memenuhi keperluan dan kehendak manusia. Dalam memastikan projek itu
bab ini, murid akan diberi pendedahan tentang reka dapat disiapkan?
bentuk dan teknologi yang mencakupi elemen dan
prinsip dalam reka bentuk, cara membina objek asas Bincangkan bersama rakan
kelas anda.

serta menentukan kriteria yang diperlukan dalam

menghasilkan produk yang baik.

1

mSTANDARD PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

PEMDEIAJARAN 1.1 Dunia Reka Bentuk

Pada akhir pembelajaran, Perhatikan basikal yang terdapat di kawasan sekolah
murid dapat: anda. Tahukah anda bahawa basikal tersebut telah
mengalami perubahan reka bentuk dari awal
• Mentakrifkan reka pembuatannya? Teknologi yang diguna pakai untuk
mereka bentuk basikal ini lebih efisien berbanding
bentuk dan teknologi. teknologi lama.

• Mengenal pasti elemen I

reka bentuk •rar
berdasarkan produk
yang dipilih. Reka bentuk ialah susunan bahan yang dirancang
untuk menghasilkan sesuatu produk. Reka bentuk
• Menjelaskan prinsip yang dihasilkan haruslah berdaya saing dengan
produk-produk yang sedia ada di pasaran dan tidak
reka bentuk. mencemarkan alam sekitar. Dengan adanya reka
bentuk, penyelesaian masalah dapat dilakukan untuk
• Mengaplikasikan memenuhi kehendak pengguna. Gambar foto 1.1
menunjukkan perubahan reka bentuk basikal yang
prinsip-prinsip reka dapat memenuhi kehendak pengguna.
bentuk dalam mereka
bentuk objek asas.

• Membanding beza

prinsip dan elemen
reka bentuk.

• Meneroka kriteria reka

bentuk yang baik.

• Membina objek asas.

Reka bentuk dan 0
teknologi sentiasa Baharu
berubah dari semasa ke
semasa. Mengapakah
perubahan ini berlaku?

Lama

f» W*1H I111Pi ICHHII*] L*I*I Gambar foto 1.1 Perubahan reka bentuk basikal

Teknologi bermaksud suatu pengajian untuk

mengaplikasikan pengetahuan sains dan

matematik dalam usaha menghasilkan suatu

produk baharu. Tujuannya adalah untuk

memudahkan serta menyelesaikan

masalah dalam kehidupan manusia. I Mariam Couture

Contohnya, kemajuan teknologi komunikasij

dan maklumat (ICT) telah melahirkan

aktiviti perniagaan melalui talian. Rajah 1.1 Pembelian secara atas talian (online)

2

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

# 3. Definisi reka bentuk dan teknologi

Reka bentuk dan teknologi ialah lontaran idea dalam proses penyusunan bahan
yang dirancang seiring dengan mengaplikasikan pengetahuan sains dan
matematik. Tujuannya adalah untuk memudahkan kehidupan manusia.

Reka bentuk terbahagi kepada dua, iaitu reka bentuk (rj\
maujud dan mujarad. Reka bentuk maujud merupakan
satu bidang yang melibatkan proses mereka bentuk Fikirkan tiga jenis
sesuatu produk yang dapat dilihat dan dipegang. produk yang berlainan
Reka bentuk mujarad melibatkan proses mereka jenis yang terdapat di
bentuk produk yang abstrak, tidak dapat dilihat pasaran. Bincangkan
dan dirasa. reka bentuk produk itu
dan nyatakan teknologi
Dalam reka bentuk maujud, anda boleh menceburkan yang digunakan.
diri dalam bidang pembuatan, mekanikal, elektrikal,
elektronik, mekatronik dan makanan. Manakala Pilih satu daripada
bidang pertanian adalah reka bentuk sistem fertigasi bidang reka bentuk yang
dan akuaponik. Reka bentuk fesyen pula melibatkan anda suka. Terangkan
bidang tekstil. mengapa bidang tersebut
menjadi pilihan anda.
Reka bentuk mujarad memberi tumpuan kepada
bidang perkhidmatan dan komunikasi. Rajah 1.2
menunjukkan bidang-bidang dalam reka bentuk.

■dB— MB— ■=!»■ ■■■

[ Fertigasi ) [ Akuaponik ) Tekstil

Rajah 1.2 Bidang-bidang dalam reka bentuk 3

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I S3

Elemen reka bentuk merujuk kepada
unsur-unsur yang digunakan dalam
melahirkan idea awal sesebuah
rekaan melalui lakaran. Terdapat
enam elemen dalam reka bentuk
seperti yang ditunjukkan
dalam Rajah 1.3.

Garisan merupakan cantuman satu Rajah 1.3 Elemen reka bentuk
siri titik yang dihasilkan dengan
menggunakan pensel. Garisan adalah
unsur penting untuk melakar, melukis,
menggambar dan menulis. Garisan juga
digunakan untuk menghasilkan jalinan
struktur, pembentukan objek
dan bayangan. Jadual 1.1 menunjukkan
jenis-jenis garisan dan fungsinya.

Jadual 1.1 Jenis-jenis garisan dan fungsinya

Contoh Fungsi

Garisan halus dan Garisan ini dihasilkan
garisan kasar untuk menunjukkan
rupa bentuk asas suatu
'''V lakaran.

Garisan bergerigi Garisan ini digunakan
untuk mewujudkan ton.
2k_K
Garisan ini digunakan
jW*Tj sebagai jalinan.

wmk Garisan berbulu

4

Contoh PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Fungsi

Garisan berbiji Garisan ini digunakan
untuk mencipta corak.

Garisan lingkaran Garisan ini digunakan
& untuk mencipta corak

lingkaran.

Garisan beralun Garisan ini menunjukkan
bahagian yang beralun.
IWJi
Garisan ini digunakan
Garisan berpancar untuk menghasilkan motif
pada reka bentuk.
-'

m& Garisan ini digunakan
Garisan berduri untuk menimbulkan
ilusi ruang, cahaya
WBBm dan bayang.

Garisan putus-putus Garisan ini adalah
permulaan dari satu
.VM;;;;’,',:!: titik garisan merentasi
sesuatu kawasan hingga
Garisan zig zag terbinanya satu objek.

Garisan ini banyak
digunakan dalam
seni area.

5

1. Perhatikan bentuk- PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1
bentuk objek yang
terdapat di dalam JR
kelas.
Bentuk mempunyai lebih daripada satu permukaan, iaitu
2. Senaraikan semua mempunyai keluasan, ketinggian dan jisim. Terdapat
bentuk tersebut. dua jenis bentuk, iaitu bentuk konkrit dan bentuk ilusi.

3. Kelaskan bentuk- Bentuk konkrit merujuk kepada bentuk objek sebenar.
bentuk tersebut sama Bentuk ini dapat dipegang dan dirasa kerana bersifat
ada bentuk 2D atau 3 dimensi (3D). Bentuk ilusi ialah bentuk visual bersifat
3D. 2 dimensi (2D). Bentuk ini digambarkan melalui lukisan.
Bentuk ilusi hanya dapat dilihat tetapi tidak boleh
4. Bincangkan dengan dipegang. Rajah 1.4 menunjukan contoh bentuk 2D dan
rakan kelas anda. Rajah 1.5 menunjukkan contoh bentuk 3D.

Rajah 1.4 Contoh bentuk 2D

Catan merupakan 1',*
Rajah 1.5 Contoh bentuk 3D
satu daripada bentuk Jadual 1.2 Perbezaan ciri antara bentuk 2D dan bentuk 3D

ilusi. Catan dihasilkan

menggunakan cat air,
cat minyak, cat poster
atau cat akrilik. Datok

Syed Ahmad Syed Jamal

merupakan pelukis catan
tersohor di Malaysia.

Perbezaan ciri antara bentuk 2D dan bentuk 3D

Bentuk 2D Bentuk 3D
Leper Menunjukkan bentuk sebenar
Mempunyai satu permukaan Mempunyai tiga permukaan
Mempunyai lebar dan panjang Mempunyai lebar, panjang dan tinggi
Tiada kedalaman atau ketinggian Menunjukkan kedalaman atau ketinggian
Menggambarkan keluasan Menggambarkan keluasan dan isi padu

Jadual 1.2 menunjukkan perbezaan ciri antara bentuk 2D dan 3D.

6

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Tekstur menunjukkan keadaan fizikal sesuatu permukaan. Tekstur boleh dilihat

dan dirasa melalui sentuhan. Contoh tekstur ialah kasar, licin, lembut, keras dan

berkilat. Tekstur memberikan identiti kepada sesuatu objek reka bentuk.

m£ v wmtmv

Wr J W V.O mi
< T>
I : WM
mmfflk.
mmm

Gambar foto 1.2 Contoh-contoh tekstur

o

Saiz merujuk kepada ukuran yang V 0
dipenuhi oleh sesuatu bentuk. Saiz
sesuatu lukisan objek dipengaruhi 0
oleh jarak, keluasan dan kedudukan
objek itu.

Rajah 1.6 Contoh saiz objek yang dipengaruhi
oleh jarak, keluasan dan kedudukan objek

Warna merupakan kesan pembalikan cahaya ke atas sesuatu objek. Kesan
pembalikan ini dapat dikesan melalui deria penglihatan. Warna terbahagi
kepada warna asas, warna sekunder dan warna tertier. Terdapat dua jenis
suhu warna, iaitu warna panas dan warna sejuk.

Merah
Oren

Kuning \Narna sekunder Kuning
\Narna asas Rajah 1.7 Carta warna Oren

Kuning

Kuning
Hijau

\Narna +er+ier

7

1. Pilih ahli kumpulan PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1
anda.
Warna panas
2. Pilih tiga objek yang Warna ini memberikan kesan cahaya yang tinggi,
terdapat dalam terang, garang seperti api dan merangsang penglihatan.
kelas anda. Warna sejuk
Warna ini memberikan kesan cahaya yang rendah.
3. Bincangkan kesan Warna ini memberikan kesan redup, tenang dan damai
warna yang digunakan serta menyejukkan mata memandang.
pada objek itu.
Tvmv
4. Bentangkan hasil Gambar foto 1.3 Contoh warna sejuk dan warna panas
perbincangan kepada
ahli kelas yang lain.

Warna Sejuk Arah terdiri daripada tiga jenis, iaitu menyerong
menegak dan melintang. Arah melintang
Rajah 1.8 menghasilkan suasana tenang dan stabil.
Arah menegak memberikan kesan keterujaan,
3 keseimbangan dan kepekaan. Arah menyerong
Warna panas terdiri mewakili pergerakan atau tindakan.
daripada kumpulan
warna merah, jingga ft
dan kuning, merah
jingga, kuning jingga.
Warna sejuk merupakan
kumpulan warna-warna
biru, hijau, ungu, biru
ungu, biru hijau dan
merah ungu.

Menyerong Menegak Melin+ang

Gambar foto 1.4 Jenis-jenis arah

8

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I 0

Prinsip reka bentuk merujuk
kepada konsep yang digunakan
untuk menyusun maklumat. Prinsip
ini dapat membantu anda untuk
membuat keputusan tentang cara
menggunakan elemen-elemen reka
bentuk untuk melakar.

APenggunaan prinsip yang betul

dapat menjadikan sesebuah M

lakaran idea lebih menarik dan V
menyenangkan apabila dilihat.

Terdapat tujuh prinsip reka bentuk,
iaitu keseimbangan, pengulangan,
kontras, kesejajaran, pergerakan,
ruang dan berdekatan.

Rajah 1.9 Prinsip reka bentuk

Keseimbangan ialah kesamaan dan kesepadanan dari Vi
segi berat, tarikan dan tumpuan. Terdapat tiga jenis
keseimbangan, iaitu keseimbangan simetri, keseimbangan
tidak simetri dan keseimbangan membulat.

I
I

«

(a) keseimbangan (b) keseimbangan (c) Keseimbangan
simetri tidak simetri membulat

Gambarfoto 1.5 Prinsip keseimbangan 9

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Pengulangan merujuk kepada penggunaan elemen yang sama secara
berulang-ulang dalam sesebuah reka bentuk. Prinsip pengulangan
menggambarkan tekal, penyatuan dan kesepaduan dalam reka bentuk.

Penya+uan

Tekal m

■— kesepaduan

Gambarfoto 1.6 Pengulangan elemen garisan dan bentuk dalam produk

Kontras bermaksud perbezaan. Perbezaan boleh dilakukan dari segi susunan,
warna, saiz dan bentuk. Kontras berfungsi untuk menarik perhatian, memberi
fokus, mengelakkan kebosanan dan mengesan pergerakan.

Susunan Warna Saiz dan ben+uk

Gambar foto 1.7 Warna kontras aksesori

Kesejajaran menunjukkan sesuatu elemen yang tersusun dalam urutan dan
mempunyai kesinambungan. Susunan ini dibuat secara selari sehingga
membentuk suatu objek.

C5m Mr *
Gambarfoto 1.8 Contoh prinsip kesejajaran

10

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Pergerakan menunjukkan keadaan bergoyang, bergetar, berayun, berpancar
atau bersinar-sinar.

dan berayun Berge+ar '
Gambarfoto 1.9 Prinsip pergerakan
Berpancar dan

bersinar-sinar

Ruang merujuk kepada sela antara struktur pada suatu objek rekaan.
Terdapat dua jenis ruang, iaitu ruang positif dan ruang negatif.

4()Sela

Gambar foto 1.10 Ruang reka bentuk bingkai gambar dan botol

fsraffl

Berdekatan merujuk kepada elemen reka bentuk yang disusun mengikut
bentuk tertentu. Lebih daripada satu elemen boleh digunakan dalam reka
bentuk bergantung kepada jenis rekaan yang akan dihasilkan.

& mm

.
Gambarfoto 1.11 Elemen disusun berdekatan untuk menghasilkan bentuk

11

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I

Bagaimanakah anda ingin mengaplikasikan prinsip-prinsip reka bentuk yang
telah dipelajari ke dalam rekaan anda? Anda boleh menggunakan semua
prinsip yang ada mengikut kesesuaian rekaan yang akan dihasilkan. Contoh
berikut menunjukkan penggunaan objek asas, iaitu heksagon dan bulatan dalam
menghasilkan reka bentuk jam tangan.

Elemen Ben+uk (segi empa+) Elemen ■■ 6rarisan (knsar)

Elemen Ben+uk (bula+) Prinsip Keseimbangan

PenguLngnn

m m1?

Elemen ■■ Ben+uk (segi empa+)

rj I '""na&r

|>I Elemen . Ben+uk (segi empa+)

CD

Elemen Ben+uk (bula+) _o

Rajah 1.10 Aplikasi prinsip reka bentuk menggunakan objek asas
12

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I

Membanding beza merupakan suatu kemahiran berfikir. Semasa membanding
beza prinsip dan elemen reka bentuk, anda perlu mencari persamaan dan
perbezaan yang terdapat pada reka bentuk tersebut. Tujuannya adalah untuk
membuat pilihan yang manakah reka bentuk terbaik yang akan anda pilih
untuk dihasilkan.

Anda bercadang untuk menghasilkan satu reka bentuk beg sandang baharu.
Tiga reka bentuk beg di pasaran telah dipilih untuk mendapatkan idea rekaan.
Anda akan membanding beza prinsip dan elemen reka bentuk pada ketiga-tiga
produk itu.

Jadual 1.3 Membanding beza prinsip dan elemen produk

Elemen / Produk Produk A Produk B Produk C

4)

Garisan Garisan kasar, halus Garisan halus Garisan kasar
Bentuk Bentuk konkrit Bentuk konkrit Bentuk konkrit dan ilusi
Tekstur Kasar Lembut Berkilat dan licin
Saiz Besar Sederhana Kecil
Warna
•Warna tertier •Warna asas •Warna tertier
Arah •Suhu warna sejuk •Suhu warna panas •Suhu warna sejuk

Prinsip/ Produk Melintang Menegak Menegak dan melintang

Keseimbangan Produk A Produk B Produk C
Berdekatan
Ruang Simetri Tidak simetri Simetri
Kesejajaran Susunan berdekatan
Kontras Susunan berdekatan Tiada Ruang sela
Pengulangan Susunan bentuk-bentuk
Pergerakan Ruang positif, negatif Ruang sela Bentuk
Bentuk
Susunan garisan-garisan Tiada Tiada

Warna Warna

Garisan dan warna Garisan

Tiada Tiada

Setelah membanding beza ketiga-tiga produk, anda sudah boleh melahirkan
idea reka bentuk untuk menghasilkan produk.

13

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I

Setelah membanding beza prinsip dan elemen reka bentuk beberapa produk
di pasaran, anda perlu mengetahui kriteria-kriteria reka bentuk yang baik.
Kriteria merujuk kepada asas pertimbangan yang digunakan untuk menentukan
nilai sesuatu rekaan reka bentuk. Kriteria reka bentuk yang baik perlu dikenal
pasti supaya dapat membantu anda membina lakaran objek asas. Rajah 1.13
menunjukkan kriteria reka bentuk yang baik.

Inovasi Berfungsi Ringkas

Menghasilkan suatu reka bentuk Reka bentuk perlu berfungsi untuk Reka bentuk perlu ringkas dan
baharu atau pengubahsuaian reka memenuhi kehendak dan tujuan reka memberi tumpuan kepada aspek
bentuk yang sedia ada. bentuk itu. yang penting sahaja.

Estetik Keaslian Boleh dipasarkan

mP

Reka bentuk yang estetik dapat Reka bentuk harus asli tanpa meniru Reka bentuk boleh dipasarkan dan
menarik pengguna untuk memilikinya. produk yang ada di pasaran. mampu bersaing dengan produk lain.

Berguna Praktikal Mesra pengguna

Reka bentuk %. 11
mudah ri
difahami dan \
memberi
kepuasan
kepada
pengguna.

Reka bentuk harus berguna dan Reka bentuk yang baik bersifat
dapat menyelesaikan masalah. tahan lama dari segi kegunaannya.

Fokus Intuitif

Reka bentuk yang baik sangat efisien dan memenuhi tujuan utamanya. Reka bentuk
yang baik
dapat
menerangkan
fungsinya
dengan
mudah tanpa
memerlukan
buku manual.

Rajah 1.11 Kriteria reka bentuk yang baik

14

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I

Pengetahuan tentang prinsip dan elemen reka bentuk boleh diaplikasikan
ketika anda membina objek asas. Objek asas dibina dengan menggabungkan
beberapa bentuk asas menjadi satu objek baharu.

Bentuk asas terdiri daripada bulat, donat, semi bulatan, segi empat sama,
heksagon, bujur, segi empat tepat dan segi tiga sama.

Bulat Donat Semi bulatan Bujur

Segi empat sama Segi empat tepat Heksagon Segi tiga sama

Rajah 1.12 Contoh bentuk asas

Gabungan bentuk-bentuk asas dilakukan dengan menggunakan empat jenis
teknik pembinaan objek, iaitu pembenaman (intersect), pembuangan (substract),
penyatuan (union) dan peleraian (explode).

Teknik ini dilakukan apabila sesuatu objek asas dimasukkan ke dalam objek
yang lain untuk membentuk objek baharu.

Rajah 1.13 Teknik pembenaman pada objek asas

15

o PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1
\
~U
r •)
Pembuangan dilakukan dengan pelbagai cara pada
S§r;. bentuk asas. Antaranya ialah dengan potongan lurus
secara serong dan potongan lengkung pada bahagian
Kuih donat dibuat bucu bentuk asas. Pembuangan melalui penebukan
dengan cara membina pada bahagian permukaan bentuk asas boleh
bentuk asas (bulatan). dilakukan.
Selepas itu teknik
pembuangan dilakukan Rajah 1.14 Teknik pembuangan pada bentuk asas
dengan cara menebuk
bahagian permukaan
bulatan itu.

Rajah 1 Dua bentuk asas yang berlainan dicantumkan secara
terus dalam teknik penyatuan. Cantuman dilakukan
1. Anda telah diberi pada mana-mana bahagian untuk membentuk objek
satu kotak putih yang baharu.

seperti Rajah 1. Rajah 1.15 Teknik penyatuan pada bentuk asas

2. Pilih ahli kumpulan Sebahagian daripada objek asas itu boleh dileraikan
anda. dan dibentuk menjadi objek asas yang baharu.

3. Bina satu objek Rajah 1.16 Teknik peleraian objek asas
baharu dengan
mengaplikasikan
teknik pembinaan
objek yang telah
anda pelajari.

4. Pamerkan hasil kerja
anda kepada rakan
kelas.

5. Terangkan teknik
pembinaan yang
telah digunakan dan
kegunaan objek
baharu itu.

16

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

1.2 Kepentingan Reka Bentuk dan Teknologi KfiffiM "'iu

Pernahkah anda menyedari perubahan yang berlaku M
dalam reka bentuk dan teknologi produk-produk yang
ada di pasaran? Mengapakah perubahan itu berlaku? Pada akhir pembelajaran,
murid dapat:
I
• Menyenaraikan
Reka bentuk dan teknologi memainkan peranan yang
penting dalam kehidupan seharian. Reka bentuk yang kepentingan reka
baik akan menjadikan persekitaran lebih menarik serta bentuk dan teknologi.
kehidupan lebih mudah dan selesa.
• Mengenal pasti
Teknologi dapat membantu manusia mencipta dan
menggunakan pelbagai jenis alat, sumber, teknik dan peranan reka bentuk.
sistem untuk mengurus kehidupan. Kepentingan reka
bentuk dan teknologi adalah seperti yang berikut. • Menerangkan etika

dalam reka bentuk.

• Meneroka kerjaya

dalam bidang reka
bentuk dan teknologi.

r\ . Penyumbang kepada perkembangan teknologi '

moden Layari laman sesawang:
Perkembangan reka bentuk dan teknologi kereta https://www.mrm.gov.
telah menghasilkan kereta elektrik. my/
Kereta ini dapat menjimatkan
penggunaan sumber bahan asli f ' Lihat aktiviti yang
(minyak) dan dapat menjaga dijalankan oleh
kelestarian alam sekitar. Majlis Reka Bentuk
Malaysia (MRM)
Penyumbang kepada pembangunan sosial, dalam meningkatkan
sains dan teknologi aktiviti mereka bentuk
Gaya hidup masyarakat berubah dalam kalangan rakyat
Malaysia.
aseiring dengan perkembangan

teknologi komunikasi dan maklumat.
Maklumat mudah diperoleh
dan disampaikan dengan
cepat melalui peranti mudah alih.

r3. Memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat' r Imbas ~i

Penggunaan periuk nasi elektrik mS£0f

dapat mempercepat masa LJ

memasak nasi dan memenuhi \ m17
kehendak masyarakat yang

serba moden.

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Pengubahsuaian untuk memudahkan manusia
Rekaan produk bukan sahaja mempunyai
fungsi utama tetapi juga mempunyai fungsi
sampingan. Contohnya, kerusi dapat
diubah suai menjadi tempat tidur.

5. Memupuk nilai inovatif dan kreatif ; A
Manusia akan sentiasa berfikiran
inovatif dan kreatif untuk 1at
menghasilkan reka bentuk dan
A
ifteknologi.

I

Reka bentuk memainkan peranan dalam memenuhi keperluan dan kehendak
manusia. Penghasilan suatu reka bentuk yang baik perlu ada fungsi utama dan
fungsi sampingan. Berikut adalah contoh-contoh reka bentuk yang mempunyai
kedua-dua fungsi tersebut.

Contoh reka bentuk sistem akuaponik Fungsi sampingan-
Tanaman sayuran
/
hiasan

Jr

'

Air dari akuarium Tanaman +erapung

---dipam un+uk menyiram- I membekal oksigen
tanaman. kepada ikan.

'f r Fungsi u+ama-
S Sebagai akuarium
.

*y-\

•o

Gambar foto 1.12 Contoh reka bentuk sistem akuaponik

18

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Contoh reka bentuk tongkat

Fungsi u+ama-. Fungsi sampingan-.
Sebagai Sebagai kerusi lipa+
+ongka+
Bahan
Reka ben+uk Plas+ik +ebal
dan +ahan
kaki +ongka+ lasak.
yang kukuh.
Bahan •

Aluminium yang
ringan dan

+idak berkara+.

*/

*

Gambar foto 1.13 Contoh reka bentuk tongkat

Contoh reka bentuk pembuka tin Fungsi sampingan.

Fungsi u+ama. Membuka penu+up
Sebagai pembuka
bo+ol.
+in

-l
<W

Bahan \

Keluli +ahan kara+

Gambar foto 1.14 Contoh reka bentuk pembuka tin

19

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Layari laman sesawang: I
https://www.zuIIdesign.
com.my/pages/ Etika ialah nilai yang menjadi pegangan dan harus
produk-inovasi dipatuhi. Etika dalam reka bentuk dapat memberikan
Daripada ciptaan dan panduan kepada pereka untuk menghasilkan reka
inovasi reka bentuk bentuk yang asli. Antara etika dalam reka bentuk adalah
yang dihasilkan oleh seperti yang berikut.
Zuldesign, kenalpasti
rekabentuk yang mesra 1. Menghasilkan produkyang memberikan
alam. Bincangkan manfaat kepada semua
bersama ahli kumpulan
anda. Setiap elemen dalam reka bentuk mesti memenuhi
kefungsian yang telah dikenal pasti pada peringkat
r nImbas awal penyelesaian masalah. Sebagai contoh, anda
ingin mereka bentuk beg yang menggunakan bahan
rLsEJi Q> daripada kulit buaya. Anda perlu mengetahui akta yang
melindungi haiwan tersebut.
Ij: i -
# 2. Menghasilkan produk yang selamat
LJ
Reka bentuk produk perlu selamat
Plagiat merupakan
aktiviti yang melanggar dari segi bahan dan kegunaannya.
undang-undang Hak
Cipta. Penggunaan bahan yang membahayakan
Undang-undang ini
dibuat untuk melindungi kesihatan perlu dielakkan. Anda perlu
karya seni individu dan
industri. mendapatkan pengesahan standard

20 piawai dan kualiti daripada pihak Institut 3IRIIN/I

Piawaian dan Penyelidikan Perindustrian Rajah 1.17
Malaysia (SIRIM).
Logo SIRIM

# 3. Menggunakan sumber yang mesra alam

Reka bentuk produk yang menggunakan &
sumber yang mesra alam amat
digalakkan. Beg hijau telah direka untuk
menggantikan penggunaan beg plastik
yang akan menyebabkan pencemaran
alam sekitar.

# 4. Tidak melakukan plagiat Rajah 1.18
Contoh beg hijau

Plagiat adalah mengambil reka bentuk orang lain dan
mengisytiharkannya sebagai rekaan sendiri. Anda
tidak digalakkan untuk meniru rekaan orang lain untuk
menghasilkan produkyang baharu.

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I 3
Maklumat kerjaya
Kerjaya merujuk kepada perkembangan dan kemajuan disediakan oleh
seseorang dalam suatu lapangan kehidupan. Kerjaya Unit Bimbingan dan
bermaksud melakukan kerja yang disukai. Pernahkah Kaunseling di sekolah.
anda terfikir tentang kerjaya yang akan diceburi selepas Pihak kaunselor sekolah
tamat persekolahan nanti? Anda boleh mendapatkan turut menyediakan
maklumat tentang pilihan kerjaya rmelalui media cetak kaunseling kerjaya
atau media elektronik. yang meliputi aktiviti
kaunseling yang
Beberapa contoh kerjaya dalam bidang pembuatan, berkaitan pilihan
mekanikal, elektrikal, elektronik, mekatronik, makanan, kerjaya untuk sepanjang
pertanian dan fesyen ditunjukkan dalam Jadual 1.4. kehidupan.

Jadual 1.4 Kerjaya dalam bidang reka bentuk

ISICiKIlIil 'i Jenis kerjaya

1. Pembuatan • Reka bentuk produk
• Reka bentuk acuan
• Pereka bentuk pembungkusan

2. Mekanikal Jurutera mekanikal

3. Elektrikal Jurutera elektrik

4. Elektronik Jurutera elektronik

5. Mekatronik Jurutera mekatronik 1. Bentuk ahli kumpulan.
6. Makanan
• Penganalisis makanan 2. Rancang satu
7. Pertanian • Pemasaran makanan temu janji dengan
• Pakar diet Unit Bimbingan dan
Kaunseling
Jurutera pertanian sekolah anda.

8. Fesyen • Pereka fesyen 3. Dapatkan maklumat
• Pengilustrasi fesyen tentang institusi dan
bidang tugas kerjaya
dalam bidang
reka bentuk.

4. Bentangkan hasil
perbincangan di
dalam kelas.

21

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Pada akhir pembelajaran, 1.3 Invensi dan Inovasi dalam Reka Bentuk
murid dapat:
Pengenalan
• Mentakrifkan invensi Guru penasihat Kelab Reka Bentuk sekolah anda telah
rmengumumkan satu pertandingan inovasi kepada
dan inovasi. ahli-ahli kelabnya. Ahli-ahli kelab juga digalakkan
untuk menghasilkan invensi suatu produk yang akan
• Mengaplikasikan dipertandingkan di peringkat daerah kelak. Anda
sebagai pengerusi kelab dikehendaki menerangkan
prinsip invensi dan kepada ahli-ahli kelab tentang inovasi dan invensi.
inovasi dalam kerjaya
reka bentuk. I

• Meneroka invensi dan

inovasi dalam reka
bentuk terkini.

Invensi bermaksud idea baharu yang
diilhamkan oleh seseorang dalam
ciptaannya. Hasil ciptaan tersebut
adalah dalam bentuk produk, konsep,
ilmu pengetahuan, perkhidmatan atau
proses baharu yang belum pernah
wujud atau ditemui manusia.

Gambarfoto 1.12 Contoh invensi produk

Menyimpan VLE FROG Membenarkan pelajar
semua
maklumat /I \ untuk menggunakan
di satu iBestariNetJJjKEMEIflERIAN PELAJARAN MALAYSIA
tempat. Platform Cloud based yang teknologi
diselenggarakan oleh YTL.
Kolaborasi di persekitaran £
dan komunikasi Rajah1.19 Contoh invensi konsep yang selamat.
yang berkesan
antara pengguna Kemudahan untuk
bandar Pengajaran
dan luar bandar. dan Pembelajaran.

22

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

EDUWEBTV

"lA|l|A|l KEMENTERIAN yEJ3
I'l NDIDIKAN
MALAYSIA ,ec0rre,B&NK2U

ij 'ZZSET'**--.“L

S6LAMAT DATANG >

WEBTV RASMI KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA®

r□

Gambar foto 1.13 Contoh invensi ilmu Gambarfoto 1.14 Contoh invensi perkhidmatan

Inovasi ialah satu proses pengubahsuaian dan penambahbaikan kepada produk 1
yang sedia ada di pasaran. Tujuan inovasi adalah untuk mempertingkatkan atau
memperbaik mutu sesuatu produk agar menjadi lebih baik, elok dan bermutu.
Pengubahsuaian produk lama kepada sesuatu yang berbeza dan luar biasa
dapat memenuhi kehendak dan keperluan pengguna.

(a) Pesawat drone dapat membantu kehidupan manusia

*>ÿ *3 Info

.1 • Pesawat drone
merupakan suatu
. permainan. Kini,
perkembangan
. teknologi telah
menjadikan pesawat
■ i. drone banyak digunakan
untuk mengambil
(b) Reka bentuk dan teknologi telefon gambar di kawasan
berkembang pesat. tinggi dan bercerun
serta digunakan dalam
bidang pertanian.

m

Hi

Gambarfoto 1.15 Inovasi dalam bidang pertanian dan komunikasi

23

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I

Anda perlu mengikuti beberapa prinsip sebagai panduan untuk mengaplikasikan
invensi dan inovasi dalam kerjaya reka bentuk. Prinsip-prinsip tersebut adalah
seperti yang berikut.

u'ifcjlVkUftl RTil IMEAGUASAI UMZAA foiA Bom/t
S.CJUN.P.LR m
Sumber tentang invensi dan inovasi dalam
kerjaya reka bentuk diperoleh melalui MENJADIPEREKABENTUK INDUS
pemerhatian pereka sendiri, mendapatkan
pandangan daripada pelanggan, melalui
pengalaman sendiri, permasalahan yang
timbul serta melalui pembacaan.

Pereka perlu memberikan tumpuan kepada Aw
kehendak dan permasalahan yang dihadapi
oleh pengguna. Permasalahan yang dihadapi rS
oleh pengguna boleh diketahui dengan ur
melakukan soal selidik terhadap pengguna.
ENERGY SAVER
4 Memberikan hasil yang lebih baik r

Pereka yang ingin menghasilkan invensi dan
melakukan inovasi perlu menjadikan produk
baharu mereka lebih baik daripada produk
yang sebelumnya. Reka bentuk produk
tersebut harus lebih baik dari segi kecekapan
penggunaannya, lebih mudah serta kosnya
bersesuaian. Produk yang baik lebih
menjimatkan penggunaan tenaga elektrik
atau air serta tidak mengancam alam sekitar.

mil

Reka bentuk yang dihasilkan perlu pelbagai
supaya dapat mencipta peluang pekerjaan
baharu. Contohnya inovasi dalam reka bentuk
telah mewujudkan kerjaya baharu dalam
bidang perniagaan.

24

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Beberapa contoh aplikasi prinsip invensi dan inovasi dalam kerjaya reka bentuk
ditunjukkan dalam Jadual 1.5 dan Jadual 1.6.

Jadual 1.5 Contoh invensi dan inovasi straw

Perkara Masalah untuk minum

Invensi Inovasi

Perbezaan fungsi Straw dicipta untuk Air boleh disedut
membolehkan air dari pelbagai
minuman kedudukan dan
disedut. boleh berfungsi
sebagai sudu.

Memberi kemudahan Sebagai satu tarikan kepada

Contoh implikasi kepada pengguna minum air pengguna, memudahkan
Contoh kerjaya
tanpa mengangkat pesakit atau kanak-kanak

bekas minuman. untuk minum.

Pereka bentuk produk

Jadual 1.6 Contoh teknik penanaman sistem fertigasi

Menyiram dan membekalkan baja kepada tanaman

Invensi Inovasi

li

Tanaman tanpa tanah. I Mereka bentuk sistem
Tanaman ditanam di
dalam takungan yang fertigasi menggunakan
mengandungi larutan
air dan baja. / pemasa. Air dan larutan

/ baja dibekalkan kepada
tanaman secara automatik.
Memberi kemudahan
kepada mereka yang Larutan air dan baja disalur
tidak mempunyai tanah terus ke zon akar tanaman.
untuk bercucuk tanam. Kurang pembaziran air
Contohnya di pangsapuri. dan baja, hasil meningkat
serta lebih berkualiti.

Contoh kerjaya Jurutera pertanian dan jurutera elektrik

25

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

I

Pada masa kini, invensi dan inovasi berkembang dengan maju dalam bidang
pemakanan dan bidang perfileman. Contoh invensi dan inovasi dalam reka bentuk
terkini adalah seperti yang berikut.

# 1. Invensi dan inovasi dalam reka bentuk industri pembungkusan makanan

Kaedah pembungkusan makanan secara tradisional adalah dengan menggunakan
daun pandan, daun mengkuang, daun kelapa dan daun pisang. Inovasi dalam
teknik pembungkusan makanan berlaku apabila terhasilnya kertas, aluminium, kaca,
plastik dan polisterin bagi menggantikan cara pembungkusan tradisional. Teknik
pembungkusan makanan yang terkini telah menghasilkan reka bentuk yang lebih

tef—menarik dan menjamin kesegaran makanan serta mudah dibawa.

Invensi Inovasi Inovasi terkini

Gambar foto 1.16 Invensi dan inovasi reka bentuk pembungkusan makanan

2. Invensi dan inovasi dalam reka bentuk kamera digital meningkatkan
perkembangan bidang penyiaran

Inovasi reka bentuk asal alat perakam suara dan perakam gambar telah
menghasilkan reka bentuk kamera baharu yang boleh merakamkan gambar dan
suara sekali gus. Pada masa kini, kombinasi teks, grafik, audio dan video dengan
menggunakan teknologi komputer dapat mencipta produk seperti Web TV dan
Internet radio.

fSl Inovasi HI Inovasi
Invensi

Gambar foto 1.17 Invensi dan inovasi reka bentuk kamera
26

f t I Refleksi Minda f

f

Definisi M&/<5UA$AX LA<AfAA A*£KA BOtTcft Bidang
Reka Bentuk Reka Bentuk
Reka bentuk ialah TIPS MENJADI PEREKfl BENTUK INDUSTRI TERBAIK Maujud melibatkan proses
suatu aturan susunan mereka bentuk produk yang
perancangan bahan dapat dilihat dan dipegang.
yang digunakan untuk Mujarad melibatkan proses
mereka bentuk produk yang
l menghasilkan suatu abstrak, tidak dapat dilihat
produk baharu. dan dirasa.

Definisi Teknologi Elemen
Teknologi ialah suatu Reka Bentuk
pengajian dan aplikasi \
pengetahuan dalam usaha Elemen reka bentuk terdiri
menghasilkan suatu produk daripada garisan, bentuk,
yang baharu. arah, saiz, tekstur
dan warna.

Pengenalan Kepada
Reka Bentuk
Dan Teknologi

Definisi Invensi Prinsip
1»S- Invensi ialah idea baharu Reka Bentuk
*>*<? yang belum pernah wujud Prinsip reka bentuk ialah
»»1 atau ditemui manusia dalam keseimbangan,
pengulangan, kontras,
bentuk produk, konsep, kesejajaran, pergerakan,
ilmu pengetahuan, ruang dan berdekatan.
perkhidmatan atau
proses baharu. Teknik Pembinaan .
Objek Asas
Definisi Inovasi
Inovasi ialah proses Pembinaan objek asas
pengubahsuaian menggunakan teknik
dan penambahbaikan pembenaman (intersect),
kepada produk sedia ada. pembuangan (substract),
Dilakukan seiring dengan penyatuan (union),
perubahan dalam bidang dan peleraian (explode).
teknologi, ekonomi,
perilaku sosial manusia A
dan pengaruh budaya
serta iklim dunia.

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

Latihan Pengukuhan f

Jawab semua soalan.
Bahagian A

1. Tanda (/) bagi bidang reka bentuk maujud yang betul dan (/) bagi yang
tidak berkaitan pada petak yang disediakan.
(a) Komunikasi
(b) Teknologi
(c) Seni

2. Rajah 1 menunjukkan sebuah beg galas.

»

*

Rajah 1

Nyatakan tiga elemen yang diaplikasikan dalam reka bentuk beg itu.
3. Tanda (/) bagi padanan prinsip reka bentuk yang betul dan (X) bagi yang

tidak berkaitan pada petak yang disediakan.
(a) Kontras
(b) Ruang
(c) Tekstur

4. Anda ingin menghasilkan satu reka bentuk cermin mata baharu yang dapat
menarik pengguna untuk membelinya. Nyatakan tiga kriteria yang perlu ada
pada rekaan anda itu.

5. Nyatakan tiga jenis kerjaya yang boleh diceburi dalam bidang reka bentuk
media digital.

28

PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI - BAB 1

6. Padankan pernyataan dengan gambar di bawah dengan betul.
(a) (c)

SB

Invensi
(b) (d)

Inovasi

7. Tanda (/) pada bentuk ilusi yang betul dan (X) bagi yang tidak berkaitan

pada petak yang disediakan. (c)

rrn(a) (b) mi

8. Anda ingin menghadiahkan satu reka bentuk aksesori untuk hari ulang
tahun kelahiran sahabat anda. Bagaimanakah cara untuk mendapatkan
maklumat tentang jenis-jenis aksesori yang sesuai dan bahan-bahan
untuk menghasilkannya?

Bahagian B

9. Rajah 2 menunjukkan dua keping sandwic.

k-V

v \*

Rajah 2

(a) Nyatakan bentuk asas sandwic tersebut.
(b) Jelaskan dua jenis teknik pembinaan yang diaplikasikan pada sandwic

tersebut.

10. Reka bentuk produk yang dihasilkan
mestilah tidak membahayakan pengguna.

(a) Jelaskan maksud pernyataan di atas.
(b) Apakah langkah yang perlu dilakukan untuk memastikan reka

bentuk produk yang dihasilkan tidak membahayakan pengguna?

29

W

Pengenalan

Pada bab terdahulu, anda telah mempelajari reka bentuk dan teknologi.
Selain itu, anda perlu mengetahui proses dalam pengurusan projek reka
bentuk. Pengurusan projek reka bentuk melibatkan beberapa proses, iaitu
perancangan, tadbir urus, kepimpinan dan pengawalan. Keempat-empat
proses ini berperanan untuk menentukan kejayaan sesuatu projek
reka bentuk.

-L

4

mms —
*%
-•

I*
\ *»
jC
.

30

m

FI'I 12

8 4k
65

2.1 Pengurusan projek
reka bentuk

Lr k1 Jom Fikir ;

- iÿ' Pernahkah anda diberi
tugasan untuk menyiapkan
/ sesuatu projek? Apakah
yang harus anda lakukan
iA untuk memastikan projek
tersebut dapat disiapkan?
' #cT Bincangkan bersama-sama
rakan kelas anda.
pp *
laÿ_ÿ—ggdg(r»BP i
t" I.
J
i! sf m

_ 31

1Pada akhir pembelajaran, PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

—murid dapat: 2.1 Pengurusan Projek Reka

Anda dan tiga orang rakan ingin menghasilkan

• Mentakrifkan projek bakul. Sebagai pengurus projek, anda perlu

pengurusan projek mengenal pasti perkara-perkara yang perlu diurus bagi

reka bentuk. melaksanakan projek itu. Oleh itu, anda dan rakan-
rakan perlu memahami definisi dan langkah yang
• Menjana idea terlibat dalam pengurusan projek.

reka bentuk. I

• Mengenal pasti Pengurusan projek reka bentuk ialah disiplin dalam
menentukan perancangan, tadbir urus, kepimpinan
langkah pengurusan dan pengawalan bagi mencapai matlamat khusus dan
pelaksanaan projek. kejayaan projek.

• Merangka perancangan
projek.

• Menganalisis

perancangan projek
dan jadual kerja.

• Menyediakan

anggaran kos.

• Merancang

pembentukan

kumpulan kerja Perancangan bermaksud perbuatan atau usaha
berdasarkan tugas
dan peranan. dalam merancang sesuatu. Perancangan

melibatkan aspek pengetahuan, kemahiran, teknik,
c bahan, kos, tempoh masa dan skop kerja.
Aspek pengetahuan dan kemahiran dalam pelbagai )

bidang perlu dikenal pasti bagi membolehkan

Menurut Henry C pembahagian tugasan diberikan dengan betul. )
Mintzberg, peranan Kemahiran seperti melukis, menulis, membaca dan
pengurus adalah sebagai
mengira dapat membantu untuk menterjemahkan
orang perantaraan,
penyampai maklumat

dan pembuat keputusan. idea reka bentuk. Percambahan idea reka bentuk

c dapat dihasilkan dengan menggunakan teknik )
lakaran yang betul.
Pemilihan bahan perlu bersesuaian dan betul

untuk menentukan kos pengurusan sesuatu

projek. Kesilapan dalam pemilihan bahan akan

*r-i meningkatkan kos serta tempoh masa pelaksanaan

projek akan terganggu juga.

c )Skop kerja perlu dibahagikan mengikut bidang
kerja dan tanggungjawab setiap ahli kumpulan.

32

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

(2M

Tadbir urus ialah proses perancangan pelaksanaan

projek ditadbir, diurus dan dikawal selia sehingga Sempena sambutan Hari
Guru yang akan datang,
siap. Pengurus projek perlu memastikan setiap ahli anda dilantik sebagai
pengurus untuk projek
dalam kumpulan menjalankan tugas mengikut skop menyediakan kad ucapan
untuk guru.
( kerja. )
Selain itu, pengurus projek harus memastikan Anda perlu melakukan
perkara-perkara
tempoh masa pelaksanaan dipatuhi bagi yang berikut.

menjimatkan kos dan masa.

1. Lantik ahli-ahli
kumpulan projek.

Kepimpinan merujuk kepada keupayaan 2. Sediakan perancangan
pengurusan projek
memimpin. Pengurus projek harus mempunyai kad ucapan tersebut.

pengetahuan dan kemahiran dalam memimpin 3. Bentangkan
perancangan di
ahli kumpulan bagi mencapai matlamat projek. hadapan kelas.

Pengurus projek perlu memberikan latihan dan Pemilihan ahli
kumpulan yang betul
membuat pemantauan terhadap aktiviti yang akan dapat melancarkan
proses penyediaan kad
(dijalankan oleh ahli kumpulannya. *
Komunikasi yang baik dan berkesan dapat ucapan sempena
Hari Guru.
melancarkan pelaksanaan projek. Pengurus projek

perlu memberikan motivasi secara berterusan bagi

meningkatkan prestasi kerja ahli kumpulannya.

Pengawalan bermaksud menjaga atau mengawasi mi »A
pelaksanaan projek. Pengawalan melibatkan aspek
.] 33
(kos, bahan, tempoh masa dan skop kerja.
Sekiranya sumber-sumber tidak dikawal dengan
baik, projek yang dilaksanakan tidak dapat
disiapkan dalam tempoh masa yang ditetapkan.

( Situasi ini akan meningkatkan kos pengeluaran.
Setiap ahli kumpulan perlu mematuhi jadual
kerja supaya projek dapat disiapkan dalam
tempoh masa yang ditetapkan.

M

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

I

Penjanaan idea reka bentuk bermaksud cetusan idea yang pertama untuk
memulakan sesuatu projekyang dirancang. Cetusan idea lakaran boleh
dilakukan dengan pelbagai cara. Sebagai contoh, anda ingin menyelesaikan
masalah penyimpanan alat tulis dan aksesori telefon di atas meja. Oleh itu, anda
ingin melakar satu reka bentuk kotak serba guna untuk menyimpan
barang-barang tersebut. Lakaran idea reka bentuk itu boleh dihasilkan
dengan langkah-langkah yang berikut.

# 1. Mengumpulkan maklumat tentang reka bentuk

(a) Pembacaan buku, artikel atau melayari Internet.
Membuat rujukan melalui pelbagai media cetak dan elektronik akan dapat
menjana idea reka bentuk.

(b) Mengadakan lawatan ke tempat-tempat berkaitan.
Lawatan ke pameran, ekspo dan industri pembuatan dapat membantu
mencetuskan idea reka bentuk. Di samping itu dapat mengaplikasikan
teknologi semasa.

(c) Mengadakan temu bual dengan pelanggan.
Temu bual boleh dilakukan dengan cara mengenal pasti pelanggan,
menetapkan masa, tempat dan tarikh temu janji, menyediakan soalan temu
bual dan merekodkan jawapan temu bual dengan pelanggan.

(d) Menghantar borang soal selidik kepada pelanggan.
Terlebih dahulu sediakan borang soal selidik. Tentukan bilangan soal selidik
yang akan diedarkan. Kumpulkan jawapan soal selidik dan lakukan analisis
maklumat yang diperoleh.

1 # 2. Penjanaan idea secara terancang
V
\f (a) Teknik pemerhatian
13 Pemerhatian boleh dibuat pada reka bentuk produk
yang ada di pasaran dan melalui pemerhatian
34 kehidupan seharian. Penjanaan idea boleh dilakukan
bagi tujuan penambahbaikan produk sedia ada atau
melakukan inovasi bagi menghasilkan produk
baharu yang bernilai komersial.

i. Perbandingan antara dua produk
Perbandingan antara produk yang berada
di pasaran boleh dilakukan untuk menjanakan
idea reka bentuk. Pilih produk dan lakukan analisis
untuk mengetahui kekuatan dan kelemahan
produk tersebut.

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

Rajah 2.1 menunjukkan perbandingan dua buah bakul 3
yang terdapat di pasaran. Teknik SCAMPER
merupakan satu teknik
Ke+inggian Tiada fangkai pada bakul menjana idea melalui
menyebabkannya sukar tujuh cara iaitu:
a*yang sesuai. S - (Substitute) Gantikan
v_ÿ t un+uk dibawa. C - (Combine) Gabungkan
A - (Adapt, Adjust)
'Hi PS Sesuaikan
M- (Modify, Minify,
mudah dibawa. Saiz bakul ; Magnify) Ubah suai
P - (Put to other uses)
*sesuai dari Gunakan untuktujuan
lain
segi ke+inggian E - (Eliminate) Buangkan

dan lebar. R - (Reverse, rearrange)
Aturkan semula/
Gambar foto 2.1 Perbandingan antara dua produk terbalikkan

ii. Pemerhatian kehidupan seharian
Pemerhatian yang dilakukan pada permasalahan
harian boleh membantu menjana idea untuk
mereka bentuk sesuatu produk. Penyelesaian
masalah dibuat dengan cara menghasilkan reka
bentuk yang baharu.

v

iilF"
■'
>

us

; * Layari laman sesawang:
https://www.
KZZ: youtube.com/

Gambar foto 2.2 Idea daripada permasalahan watch?v =G8w0rJhztJ4:

(b) Teknik sumbang saran SCAMPER a creative
Sumbang saran ialah perbincangan secara intensif. thinking technique untuk
Tujuannya adalah untuk menyelesaikan masalah atau mendapatkan maklumat
untuk mendapatkan idea-idea baharu dalam tempoh cara menggunakan
masa yang singkat. Sumbang saran boleh dibuat teknik ini dengan
secara langsung antara dua atau lebih individu. lebih berkesan.

Langkah-langkah membuat sumbang saran adalah r nImbas
seperti yang berikut. SSjfriB £
i. Sediakan kumpulan perbincangan. <
ii. Nyatakan permasalahan.
iii. Lakukan perbincangan secara intensif dan terkawal. I

LJ

35

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

I

Pengurusan pelaksanaan projek merupakan proses merancang, mengatur,
memberikan motivasi, mengarah dan mengawal pelaksanaan projek secara
sistematik dan teratur.

Langkah pengurusan pelaksanaan projek dilakukan selepas penjanaan idea
reka bentuk dihasilkan.

Langkah pengurusan pelaksanaan projek bakul adalah seperti yang berikut.

A Langkah 1 Merancang r

Pengurus projek perlu menyediakan jadual kerja terperinci yang
mengandungi maklumat tentang jenis tugasan dan huraian tugasan tersebut.
Contoh jadual kerja boleh merujuk kepada Jadual 2.2.

A Langkah 2 Mengatur r

Langkah yang seterusnya adalah menetapkan tugasan kepada setiap ahli

kumpulan berdasarkan pengetahuan dan kemahiran yang dimiliki oleh

mereka. Sebagai contoh, tugasan melakar diberikan kepada ahli yang

mahir melukis.

A Langkah 3 Memberikan motivasi r

Setiap ahli perlu diberi motivasi untuk meningkatkan usaha bagi menarik

minat dan keinginan untuk menyiapkan tugasan yang ditetapkan. Pengurus

projek boleh memberikan galakan dalam bentuk inisiatif seperti memuji hasil

kerja dan memberikan ganjaran dari semasa ke semasa.

A Langkah 4 Mengarah v

Arahan tugasan perlu diberikan dengan jelas kepada setiap ahli kumpulan.
Sekiranya ada ahli yang tidak memahami tugasan mereka, pengurus projek
perlu memberikan bantuan dan tunjuk ajar.

A Langkah 5 Mengawal r

Pengurus projek perlu mengawal pelaksanaan projek dari awal hingga akhir.
Pengawalan perlu dilakukan dari segi tempoh masa pelaksanaan,
penggunaan bahan dan kos.

36

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

I

Setelah menyiapkan langkah pengurusan pelaksanaan 1. Bergerak dalam
projek, anda perlu merangka perancangan projek.
Merangka perancangan projek bermaksud mengenal kumpulan.
pasti langkah-langkah kerja awalan dalam penghasilan
projek reka bentuk. 2. Bincangkan
perancangan
Langkah-langkah merangka perancangan projek reka pengurusan projek
bentuk terdiri daripada mengurus, menyelidik, menjana dengan ahli kumpulan.
idea, membuat mock-up atau model projek serta
pengujian dan penambahbaikan. 3. Bentangkan hasil
perbincangan di
Langkah-langkah merangka perancangan projek dalam kelas.
reka bentuk adalah seperti dalam Rajah 2.3.

[5]

Mengurus Penyelidikan boleh
keperluan bahan dilakukan melalui
dan alatan. bacaan, soal selidik
atau temu bual.

Menjana PiiIMeretaptan Ketika melakukan ka«lah
idea dengan keperluan bahan sumbang saran, cuba
menggunakan dan alatan untuk dapatkan seberapa banyak
kaedah sumbang menghasilkan idea dalam masa yang
saran. mock-up atau model. singkat. Semua idea
yang diberikan oleh ahli
kumpulan adalah diterima
sama ada betul atau salah.

Melakukan Membuat *
pengujian untuk penambahbaikan
memastikan produk mengikut
berfungsi dengan keperluan.
baik.

Rajah 2.3 Langkah-langkah merangka perancangan
projek reka bentuk

37

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

I

Perancangan projek ialah penelitian langkah kerja awalan dalam penghasilan
projek reka bentuk yang sistematik. Perancangan projek reka bentuk yang baik
merangkumi permulaan kerja, kaedah melakukan kerja dan kerja-kerja akhir.

Jadual kerja ialah susunan tugasan yang perlu dilaksanakan mengikut tempoh
tertentu. Murid perlu mematuhi jadual kerja tersebut supaya tugasan dapat
disiapkan mengikut masa yang telah ditetapkan.

# 1. Menyediakan jadual kerja perancangan penghasilan projek

Jadual kerja perancangan penghasilan projek disediakan untuk memberikan
panduan kepada ahli kumpulan tentang tugasan yang perlu dilaksanakan.

Jadual 2.1 Contoh jadual kerja perancangan penghasilan projek

Perancangan Senarai tugasan

Tadbir urusÿV Kepimpinanÿv Pengawalan

Tugasan 1 Menyediakan Menetapkan tugasan Mengadakan latihan Mematuhi tempoh
kertas projek setiap ahli berdasarkan kumpulan masa melaksanakan
pengetahuan tugasan
dan kemahiran.

Tugasan 2 Merancang strategi Menyediakan Melibatkan diri dalam Menggunakan bahan

jadual kerja kumpulan kerja projek secara efektif

Mendapatkan Mengawal tempoh Penggunaan teknik Mengawal piawaian
Tugasan 3 bahan dan sumber masa pelaksanaan komunikasi berkesan mutu
projek

Tugasan 4 Menentukan anggaran Menerima pelaporan Memberikan Pengujian dan
kos projek bimbingan dan penambahbaikan
ahli motivasi

# 2. Menyediakan jadual kerja

Penyediaan jadual kerja bertujuan untuk memastikan tugasan dilaksanakan
dalam tempoh masa yang telah ditetapkan.

Jadual 2.2 Contoh jadual kerja

Tugasan / Tempoh Jan. - Feb. Mac - April Mei - Jun Julai - Ogos Sept. - Okt.
Perancangan //
// // / // //
Tadbir urus // / // / //
Kepimpinan // // // //
Pengawalan /

38

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

# 3. Menganalisis perancangan projek & Jom Buat

Proses menganalisis perancangan projek dilakukan Situasi
dengan mengisi borang senarai semak tugasan. Anda telah membentuk
Tandakan (/) pada tugasan yang telah dilaksanakan satu kumpulan untuk
seperti dalam Jadual 2.3. projek menjual
cenderahati pada hari
Jadual 2.3 Borang senarai semak tugasan keusahawanan sekolah.

Tugasan Tindakan Catatan 1. Sediakan satu jadual
Perancangan
kerja perancangan
(a) Menyediakan kertas projek projek cenderahati.
2. Sediakan jadual kerja
(b) Merancang strategi tempoh pelaksanaan
projek tersebut.
(c) Mendapatkan bahan dan sumber 3. Buat analisis kepada
perancangan projek
(d) Menentukan anggaran kos projek tersebut.
Tadbir urus
Tadbir urus yang baik
(a) Menentukan tugasan setiap ahli sentiasa memberikan
berdasarkan pengetahuan dan kemahiran keutamaan kepada
ahlinya, beretika
(b) Menyediakan jadual kerja serta mengamalkan
(c) Mengawal tempoh masa pelaksanaan projek nilai murni ketika
(d) Menerima pelaporan ahli melaksanakan tugas.
Mengamalkan ketelusan
Kepimpinan dalam proses kerja dan
(a) Mengadakan latihan kumpulan berkongsi maklumat.

(b) Melibatkan diri dalam kumpulan kerja

(c) Penggunaan teknik komunikasi berkesan

(d) Memberikan bimbingan dan motivasi
Pengawalan

(a) Mematuhi tempoh masa melaksanakan
tugasan

(b) Menggunakan bahan projek secara efektif

(c) Mengawal piawaian mutu

(d) Pengujian dan penambahbaikan

39

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

1. Bentuk kumpulan I
sendiri.
Penghasilan produk reka bentuk melibatkan kos. Kos
2. Sediakan anggaran ialah perbelanjaan yang digunakan untuk menentukan
kos pengeluaran harga bagi sesuatu produk. Harga bagi sesuatu
10 pinggan nasi produk akan dikira berdasarkan kos pengeluran produk
goreng dengan tersebut. Pengiraan kos pengeluaran terdiri daripada
menggunakan tiga, iaitu kos bahan, kos upah dan kos overhed.
konsep SMART.
Kos Pengeluaran
3. Bandingkan kos
pengeluaran
kumpulan anda
dengan kumpulan
yang lain.

Kos overhed

Kos overhed

terdiri daripada

o oKos bahan perbelanjaan selain
kos bahan dan
Kos ini ialah kos kos upah. Kos ini
bahan mentah untuk digunakan secara
berterusan atau
membuat projek. untuk jangka masa
Kos upah tertentu. Contoh
kos overhed ialah
Kos ini ialah kos bayaran untuk bil
bayaran tenaga air, bil elektrik, gas,
kerja yang
digunakan dalam
membuat dan
menyiapkan projek.

\ pengangkutan
dan bil telefon

r/ ky yang digunakan
dalam pengeluaran
produk.

Rajah 2.4 Pengiraan kos pengeluaran

L L- I Sebagai pengurus projek reka bentuk, anda perlu menyediakan

I satu anggaran kos pengeluaran projek anda. Konsep SMART

boleh digunakan untuk menyediakan anggaran kos tersebut.

Konsep ini sesuai digunakan kerana dapat membantu bagi
mencapai matlamat perekaan, iaitu menjual dengan harga yang
berpatutan untuk mendapat keuntungan yang ditetapkan.

40

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

Contoh aplikasi konsep SMART dalam pengiraan kos.

%S Tentukan tujuan sesuatu projek. S adalah untuk specific
(spesifik) bermaksud
Nama projek : Bakul serba guna matlamat khusus
yang ingin dicapai
Tujuan : Hadiah sambutan dengan sejumlah wang.
Hari Guru
M adalah untuk
Bilangan : 100 unit measureable (boleh

Kumpulan sasaran : Guru diukur) bermaksud
menentukan sejumlah
0M Tentukan jumlah modal yang diperlukan dan wang yang disasarkan.

H keuntungan yang dikehendaki. A adalah untuk attainable

Kos pengeluaran : RM200 (boleh dicapai)
100 unit bermaksud merancang
RM 200 cara mendapatkan
Kos pengeluaran = RM2.00 sejumlah wang
1 unit yang disasarkan.
100
R adalah untuk realistic
Peratus keuntungan : 100% (realistik) bermaksud
kaedah mendapatkan
0A Tentukan keuntungan realistik dan relevan
sejumlah wang
H dengan usaha serta modal yang dilaburkan. yang disasarkan.

Modal : RM200 T adalah untuk time-

Keuntungan : RM200 bound (jangka masa
ditetapkan) bermaksud
0R Adakah sasaran 100 unit itu terlalu banyak dan menyatakan tempoh
masa pencapaian
H peratus keuntungan terlalu tinggi? sejumlah wang
yang disasarkan.
Sasaran 100 unit terlalu banyak untuk
disiapkan dalam masa satu minggu?
Sasaran keuntungan 100% terlalu tinggi?

0T Tentukan masa yang mencukupi untuk Elakkan daripada
meletakkan peratus
H menyiapkan projek. keuntungan yang
Tentukan: terlalu tinggi. Situasi ini
(a) Tarikh sambutan akan meningkatkan
(b) Tarikh memulakan projek harga produk serta
(c) Tarikh projek siap membebankan

pengguna.

41

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

Contoh pengiraan kos bakul serba guna

Program Celik Kewangan (a) Kos bahan Kuantiti Kos seunit (KM) Jumtah (KM)
anjuran Bank Negara 1.50 75.00
Malaysia telah Bit Bahan 50 keping 0.50 50.00
dilancarkan pada tahun 100 keping 3.00 9.00
I. Kertas keras
2012. 3 Hub Jumtah 133.00
2. Kertas iuarna
Layari laman sesawang: 3. Qlu

http://www.bnm.gov. (b) Kos upah
my/index.php?ch = en_
speech&pg= en_speech_ Bilangan pekerja X masa X kadar upah sejam X bitangan hari
all&ac = 444 2 orang X 3 jam X KM5.00 X 3
= KM 120.00
Cari maklumat tentang
pendidikan pengurusan (c) Kos ouerhed Jumtah (KM)
kewangan melalui 7.00
kurikulum di sekolah Perkara 3.00
Bit elektrik 5.00
serta program-program Bit air 16.00
yang dianjurkan. Bit teleton
Jumtah
r Imbas -)
:m(/> (d) Kos Pengeluaran 100 buah bakul serba guna.
*-
0! I Kos bahan + Kos upah + Kos ouerhed
J
KM 133.00 + KM 120.00 + KM 16.00 = KM 270.00

Kos pengeluaran untuk sebuah = KM 270

bakul serba guna 100

= KM2.70

(e) Peratus keuntungan gang diperoleh

Tentukan peratus Peratus keuntungan = 100%
keuntungan yang
berpatutan ketika = KM2770 X 100%
membuat pengiraan = KM270
anggaran kos perniagaan.
Peratus keuntungan (f) Hargajualan
yang terlalu tinggi akan
meningkatkan harga Kos pengeluaran + Peratus keuntungan
sesuatu produk. KM2.70 + KM 2.70
= KM5.30

42

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

Kumpulan kerja ialah satu unit dalam organisasi yang Situasi
berinteraksi untuk berkongsi rmaklumat dan keputusan. Anda telah diberi tugasan
Tujuannya adalah untuk membantu ahli-ahlinya untuk menyiapkan 100
menjalankan tugas dan tanggungjawab dengan bunga telur untuk majlis
berkesan. persaraan seorang guru
di sekolah.
Dalam organisasi sekolah, anda boleh membentuk 1. Bentuk kumpulan kerja.
kumpulan kerja bagi melaksanakan sesuatu projek 2. Buat carta organisasi
atau tugasan. Sebagai contoh, pembentukan
kumpulan kerja untuk projek cenderahati bagi majlis kumpulan kerja.
Anugerah Cemerlang dan Hari Sukan sekolah. 3. Tampal carta organisasi

# 1. Carta organisasi kumpulan kerja di hadapan kelas.
4. Minta ahIi kumpulan
Rajah 2.5 menunjukkan contoh carta organisasi
kumpulan kerja bagi projek cenderahati majlis lain memberikan ulasan
Anugerah Cemerlang sekolah. tentang carta itu.

1 L Setiap pengurus projek
Guru perlu mempunyai ciri-
Penasihat Pengurus Projek ciri keusahawanan yang
dapat diterapkan dalam
Penolong kumpulan kerja mereka.
Pengurus Projek Seorang usahawan
harus bijak mengurus,
Pengurus Bahan Pengurus Pengurus Kualiti berfikir ke hadapan,
Kewangan berinspirasi, berkarisma,
bijak berkomunikasi dan
bersikap empati.

Pasukan Kerja Pasukan Kerja Pasukan Kerja

Rajah 2.5 Carta organisasi kumpulan kerja

43

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

# 2. Tugas dan peranan

Tugas dan peranan setiap ahli kumpulan adalah berbeza mengikut keperluan
pelaksanaan projek. Tugas dan peranan yang berikut adalah berdasarkan
projek cenderahati bagi majlis Anugerah Cemerlang dan Hari Sukan sekolah.

O Pengurus Projek
Peranan pengurus projek adalah untuk mengawal dan memastikan

semua ahli dalam organisasi melaksanakan tugasan dan
tanggungjawab yang diberikan.

Penolong pengurus projek r
Penolong pengurus projek membantu tugas pengurus projek.

A Guru penasihat
Guru penasihat merupakan individu yang memberikan khidmat
nasihat dan membimbing pelaksanaan projek.

A Pengurus bahan r
Pengurus bahan berperanan untuk mengenal pasti dan
menyediakan bahan-bahan keperluan projek.

o Pengurus kewangan
Pengurus kewangan akan mengawal dan mengurus kos-kos
yang terlibat untuk menghasilkan projek.

Pengurus kualiti

\ Pengurus kualiti akan memastikan:

j •penggunaan bahan projek yang baik dan berkualiti.
/ •produk akhir menepati piawaian yang ditetapkan.

cTh Pasukan kerja
Individu yang melakukan kerja mengikut arahan dan
peraturan organisasi.

44