Buku Teks RBT ting 1

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

» t Refleksi Minda

Pengurusan projek melibatkan Perancangan perlu mengambil
proses perancangan, tadbir urus, kira kemahiran, pengetahuan,
kepimpinan dan pengawalan. bahan, teknik, skop kerja, kos
dan tempoh masa.

Penjanaan idea reka bentuk dilakukan dengan cara mengumpul
maklumat reka bentuk, pemerhatian dan sumbang saran.

Langkah pengurusan pelaksanaan projek dimulakan dengan
proses merancang dengan menyediakan jadual kerja, mengatur
tugasan setiap ahli kumpulan, memberikan motivasi, mengarah
dan mengawal.

Langkah merangka perancangan projek bermula dengan kerja
mengurus keperluan bahan dan alatan, menyelidik untuk
mendapatkan maklumat lanjut, menjana idea, membuat mock-up
atau model projek serta melakukan pengujian dan penambahbaikan
sekiranya perlu.

Analisis perancangan projek dengan menyediakan jadual kerja
perancangan projek dan jadual kerja.

Kos Pengeluaran

+ +Kos upah Kos overhed

•Konsep

fe «P IA (R

45

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

Latihan Pengukuhan f

Jawab semua soalan.
Bahagian A

1. Tanda (/) pada perancangan pengurusan projek yang betul dan (/) pada
yang tidak berkaitan dalam petak yang disediakan.
(a) Kos
(b) Kawalan
(c) Tadbir urus

2. Nyatakan tiga langkah awal pengurusan projek.

3. Nyatakan tiga perkara yang memerlukan kawalan ketika pengurusan projek.

4. Tanda (/) pada kaedah penjanaan idea yang betul dan (X) pada yang tidak
berkaitan dalam petak yang disediakan.
(a) Pemerhatian
(b) Sumbang saran
(c) Ubah suai

5. Susun langkah pengurusan pelaksanaan projek di bawah mengikut langkah
yang betul dengan mengisi 1, 2 dan 3 dalam ruang yang disediakan.
(a) Mengarah
(b) Memberikan motivasi
(c) Merancang

46

PENGURUSAN PROJEK - BAB 2

6. Padankan tugas dengan jawatan dalam organisasi kerja yang berikut
dengan mengisi A, B dan C dalam petak yang disediakan.
A - Pengurus kewangan
B - Pengurus kualiti
C - Pengurus bahan

(a) Mengawal dan
mengurus kos.

(b) Mengenal pasti dan
menyediakan bahan.

(c) Memastikan produk
akhir menepati piawai.

7. Nyatakan kos-kos yang terlibat dalam pengeluaran sesuatu projek.

Bahagian B
8. Ahli kumpulan anda kurang yakin untuk menyiapkan projek bendera gergasi

sempena sambutan bulan kemerdekaan. Apakah yang perlu anda lakukan?
Terangkan caranya.

9. Projek yang dijalankan gagal disiapkan pada masa yang ditetapkan.
Nyatakan sebab-sebabnya dan bahagian pengurusan yang perlu
dipertanggungjawabkan.

10. Anda telah diberi satu tugasan mereka bentuk dan menyiapkan kad ucapan
sempena Hari Guru. Nyatakan spesifikasi tugas anda dan ciri-ciri yang perlu
ada pada diri anda supaya projek yang diberikan dapat disiapkan.

47

BAB PROSES f

3 REKA BENTUK

Pengenalan Mengapakah teknologi ■
dalam telefon bimbit
Penghasilan produk reka bentuk melibatkan proses cepat berkembang?
perancangan yang teliti dan sistematik. Projek brief Bagaimanakah pihak
dijalankan sebelum memulakan sesuatu projek pengeluar mendapatkan
reka bentuk. Tujuannya adalah untuk mendapatkan maklumat untuk membuat
maklumat lengkap tentang reka bentuk produk inovasi pada teknologi
tersebut. Pelaksanaan projek brief adalah penting yang sedia ada pada
bagi memastikan produk yang dihasilkan bukan telefon bimbit?
sahaja mempunyai ciri-ciri yang dapat memenuhi
kehendak pelanggan, malah mampu bersaing
dengan produk lain yang ada di pasaran.

»5- w

Standard Kandungan J\ ■

A css* m
3.1 Projek Brief
fI
pI f' m

S’#

(V S i

48

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

STANDARD l[
PEMBELAJARAN

Pada Bab 2, anda telah pun mempelajari pengurusan Pada akhir pembelajaran,
projek seperti perancangan, tadbir urus, kepimpinan murid dapat:
dan pengawalan. Sebelum membangunkan sesuatu
projek reka bentuk, anda perlu mendapatkan • Mentakrifkan maksud
maklumat terlebih dahulu tentang produk tersebut.
projek brief.
Bagaimanakah cara untuk mendapatkan maklumat
tentang reka bentuk produk? • Mengenal pasti ciri

I dalam projek brief.

Projek brief ialah proses perbincangan antara dua • Merancang projek
pihak, iaitu antara pelanggan dengan pengurus
projek. Tujuannya adalah untuk mendapatkan brief untuk
maklumat mengenai produk yang akan dibangunkan penghasilan produk
berdasarkan kehendak pelanggan. yang kreatif.

Gambar foto 3.1 menunjukkkan senario yang berlaku • Menyaring maklumat
ketika memulakan projek brief. Pelbagai maklumat dalam projek brief.
dikumpulkan untuk menghasilkan rekaan yang dapat
memenuhi kehendak pelanggan. • Mengaplikasikan

projek brief dalam
bentuk jadual dan
lakaran.

• Membina mock-up

atau model
berdasarkan projek
brief.

• Menilai hasil mock-up

atau model.

Vi It A

#M-T- { 3I* K

Ki mi i Projek brief perlu
dijalankan secara
I bersemuka bagi
mendapatkan mesej
t, yang betul dan tepat
mengenai produk reka
bentuk. Komunikasi
yang digunakan perlu
jelas dan boleh difahami
oleh kedua-dua pihak.

Gambar foto 3.1 Senario projek brief

49

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

I

Pelaksanaan sesuatu projek brief memerlukan kerjasama yang baik antara
pelanggan dengan pengurus projek. Sebagai contoh, Aqillah dan Mooi An Kee
(pelanggan) telah berjumpa dengan Vishnu dan Jasen (pengurus projek) dari
sebuah syarikat MT Design. Antara ciri projek brief yang telah dibincangkan oleh
mereka berempat adalah tentang tajuk projek, gambaran keseluruhan projek,
reka bentuk produk, perancangan dalam pengurusan projek, analisa kajian reka
bentuk produk dan pasaran, lakaran idea serta penghasilan mock-up atau model.

Selamat datang ke MT Design. Bagaimanakah |jI

saya dapat membantu anda?

Kami bercadang
untuk menghasilkan
satu reka bentuk
produk aksesori
kepala.

L* ■ 1

■*</£1.

mm jm

Gambar foto 3.2 Perbincangan ciri projek brief

1. Dalam kumpulan Tajuk projek merujuk kepada topik utama bagi
empat orang, lantik sesuatu projek reka bentuk. Pengurus projek perlu
dua orang sebagai mendapatkan maklumat daripada pelanggan
pelanggan dan dua tentang jenis projek yang ingin dibangunkan.
orang sebagai wakil Sebagai contoh, tajuk bagi projek Aqillah dan
syarikat reka bentuk. Mooi An Kee ialah aksesori kepala. Terdapat
pelbagai jenis aksesori kepala seperti tudung,
2. Sediakan borang projek serban, topi, skat, pin rambut, cekak rambut dan
brief dan senaraikan ikatan kepala. Aqillah dan Mooi An Kee perlu
soalan-soalan yang menetapkan satu jenis produk yang
hendak diajukan. ingin dibangunkan.

3. Buat simulasi bagi
mendapatkan
maklumat dan
lengkapkan borang
projek brief.

50

1)

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

2. Gambaran keseluruhan projek

Gambaran keseluruhan projek

bermaksud pelanggan memberikan
i 'ÿ gambaran awal tentang reka bentuk
1■1
47 produk yang ingin dibangunkan secara
keseluruhan. Gambaran ini boleh
l I ditunjukkan melalui foto, bahan maujud
I atau tayangan video.
A TT
I Sebagai contoh, gambaran awal
► 1 bagi produk reka bentuk yang ingin

dibangunkan oleh Aqillah dan

Mooi An Kee adalah sebuah topi yang

mempunyai pelbagai fungsi. Topi

r tersebut boleh menghalang pancaran
cahaya matahari dan kalis air. Topi itu

!jj mudah dibawa dan boleh digayakan

sebagai aksesori kepala.

* m

u1 Reka bentuk produk merujuk kepada
cara elemen dan prinsip diaplikasikan
dalam rekaan. Sebagai contoh, Aqillah
\ dan Mooi An Kee telah menetapkan
reka bentuk produk topi mereka perlu
ada elemen garisan dan warna yang
pelbagai. Prinsip keseimbangan yang
diguna pakai adalah dari segi bentuk
dan corak topi. Mereka juga mahu topi
tersebut dapat menunjukkan keaslian
dari segi reka bentuk.

SB

4. Perancangan dalam pengurusan projek V

I Perancangan dalam pengurusan projek bermaksud pengurus projek
akan menerangkan tentang skop kerja, kos pengeluaran, tempoh masa
/ pembangunan produk, jadual kerja dan kumpulan kerja yang terlibat dalam
pembangunan produk tersebut.

Sebagai contoh, Vishnu akan menerangkan tentang kos yang terlibat,
tempoh masa yang diperlukan serta kumpulan kerja yang terlibat dalam
membangunkan produk topi tersebut.

* i r 51

m11 : ■

f

Kajian pasaran boleh PROSES REKA BENTUK - BAB 3
dibuat dengan beberapa
cara seperti yang 5. Analisa kajian reka bentuk produk dan pasaran
berikut.
1. Membuat tinjauan Analisa kajian reka bentuk produk bermaksud
pengurus projek akan membuat perbandingan
terhadap keperluan produk yang akan dibangunkan dengan produk
dan kehendak yang sedia ada di pasaran. Perbandingan dibuat
pengguna. dari segi bentuk, jenama, fungsi dan ciri futuristik
2. Menemu bual yang terdapat pada kedua-dua produk tersebut.
pengguna untuk Kajian pasaran akan dilakukan bagi mengenal
mendapatkan pasti keperluan dan penerimaan para pengguna
maklumat berkaitan terhadap produk yang akan dibangunkan itu.
dengan produk.
3. Mengedarkan borang r.ren
soal selidik kepada
pengguna. Lakaran idea merujuk kepada lakaran asas bentuk
produk. Lakaran ini dihasilkan berdasarkan
Anda boleh menggunakan maklumat yang diperoleh daripada perbincangan
bahan-bahan yang antara pelanggan dengan pengurus projek.
terdapat di kawasan
rumah atau sekolah anda 7. Penghasilan mock-up atau model
untuk menghasilkan
mock-up atau model. Mock-up atau model ialah contoh reka bentuk
sama ada bersaiz penuh ataupun berskala
kecil yang digunakan untuk tujuan demonstrasi,
penilaian reka bentuk dan promosi. Mock-up atau
model dihasilkan berdasarkan lakaran idea yang
telah dibuat sebelumnya.

Apakah contoh I
bahan yang terdapat
di kawasan sekolah Perancangan projek brief yang baik dapat
atau rumah anda yang menghasilkan produk yang kreatif dan berjaya.
boleh digunakan untuk Penggunaan Borang Projek Brief adalah digalakkan
membuat mock-up? untuk memudahkan sesi perancangan. Kaedah ini
sangat disarankan kerana anda boleh mendapatkan
52 maklumat yang lengkap dan jelas daripada pelanggan
melalui borang ini. Pastikan soalan yang dibina
mencakupi ciri projek brief serta mudah difahami.
Contoh Borang Projek Brief bagi produk reka bentuk
topi Aqillah dan Mooi An Kee ditunjukkan dalam
Jadual 3.1.

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

Jadual 3.1 Borang Projek Brief Topi

Tajuk Projek Topi
Ciri-ciri projek brief
Catatan
1 Tajuk Projek
1. Apakah jenis produk atau perkhidmatan? 1. Topi
2. Apakah kegunaan produk ini? 2. Digunakan untuk melindungi rambut atau kepala daripada

3. Di manakah produk ini akan digunakan? panas cahaya matahari, hujan dan kotoran serta boleh
dijadikan aksesori kepala.
3. Di mana-mana sahaja mengikut kesesuaian.

2 Gambaran Keseluruhan Projek 1. Semua peringkat umur, lelaki dan perempuan.
1. Siapakah yang akan menggunakannya? 2. Memenuhi kehendak pengguna.
2. Apakah tujuan produk ini dihasilkan? 3. Ya
3. Adakah produk ini diperlukan oleh
pelanggan? 4. Digunakan untuk melindungi rambut atau kepala daripada
4. Bagaimanakah cara produk ini digunakan panas cahaya matahari, hujan dan kotoran serta boleh
atau dipersembahkan? dijadikan aksesori kepala.

3 Reka Bentuk Produk 1. Elemen yang digunakan ialah bentuk, saiz, warna dan
1. Apakah elemen dan prinsip reka bentuk 2. garisan. Prinsip reka bentuk pula ialah keseimbangan,
yang akan digunakan? 3. pengulangan, kontras, ruang dan tumpuan.
Kriteria reka bentuk adalah fungsi, persembahan, tujuan
2. Apakah kriteria reka bentuk yang 1. pasaran, kuantiti, stail atau gaya, kualiti, kos dan
ingin diterapkan? 2. jangka masa.
Inovasi daripada produk sedia ada.
3. Adakah produk ini inovasi daripada
produk sedia ada atau produk yang Pembahagian tugas mengikut kumpulan kerja.
baharu dibangunkan? Jadual kerja

4 Perancangan dalam Pengurusan Projek
1. Pembahagian kumpulan kerja
2. Jadual kerja

Aktiviti/ minggu 12345 6

Merancang

Menyaring maklumat

Melakar

Menghasilkan mock-up

3. Kos pengeluaran 3. Kos pengeluaran = kos bahan + kos upah + kos overhed
4. Kuantiti penghasilan 4. Bergantung pada permintaan pelanggan.

5 Analisa Kajian Reka Bentuk Produk dan Pasaran Kajian perbandingan reka bentuk
1. Membuat perbandingan dari segi fungsi, 1.
Kriteria Produk A Produk B Produk C
persembahan, tujuan pasaran, kuantiti,
Fungsi
kualiti, kos dan jangka masa. Persembahan
Tujuan pasaran
Kuantiti
Kos
Jangka masa
Keselamatan

2. Adakah produk ini akan mendapat 2. Sudah pasti kerana produk ini mempunyai rekaan
permintaan di pasaran? yang mampu memikat hati pelanggan.

6 Lakaran Idea Lakaran produk dalam bentuk 2D dan 3D.
Bagaimana rupa produk dalam bentuk 2 dimensi 1.
(2D) dan 3 dimensi (3D)?

7 Penghasilan Mock-up 1. Kertas, perekat, plastik dan bahan hiasan.
1. Bahan yang diperlukan untuk
menghasilkan mock-up.

53

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

I

Proses menyaring Setelah Borang Projek Brief dilengkapkan, anda perlu
maklumat perlu menyaring maklumat tersebut. Tujuan penyaringan
dijalankan beberapa dibuat adalah untuk memastikan maklumat yang
kali sehingga maklumat diperoleh mencukupi dan dapat menggambarkan rupa
yang tepat diperoleh. bentuk produk yang akan dibangunkan. Sekiranya
maklumat yang diperoleh tidak jelas, perbincangan
Proses ini boleh dibuat lanjutan perlu dijalankan bagi mendapatkan
dengan cara-cara yang maklumat tambahan.
berikut.
Reka bentuk produk
1. Adakan sesi
Bentuk Bulat ada lebihnn di sekeliling topi yang berukuran t inci
perbincangan
lanjutan dengan Saiz Mengikut ukur 1+ kepala orang dewasa
pelanggan.
Warna Terang dan menarik, gabungan dua warna
2. Telefon pelanggan
untuk mendapatkan Tekstur Fabrik yang kalis air, tidak keras dan selesa dipakai
maklumat tambahan.
Kriterin reka bentuk produk
3. Dapatkan maklum
balas bertulis
daripada pelanggan.

Fungsi Boleh menutup kepala dengan kemas dan kalis air

Persembahan kingkas, menarik dan sesuai untuk dipakai pada bila-bila

masa

kos Tidak terlalu mahal, anggaran harka kos KM20 - KM25

Rajah 3.1 Contoh maklumat tambahan untuk reka bentuk topi

iKygrI ; Berdasarkan borang - TJ/S ' f
projek brief ni, saya
■ 0r". kurang jelas tentang >
rupa bentuk topi yang
anda inginkan? Boleh
anda huraikan dengan

-'lebih lanjut?

Gambar foto 3.3 Proses menyaring maklumat dalam projek brief
54

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

I K. s grr

Setelah anda menyaring maklumat dalam projek Berdasarkan lakaran
brief, proses seterusnya adalah penyediaan jadual idea kumpulan anda,
kerja, kos pengeluaran dan lakaran. Jadual kerja
yang lengkap dan pengiraan kos pengeluaran perlu sediakan Jadual Kerja
dibuat bagi melancarkan proses perancangan dan
pengurusan projek. dan buat pengiraan

kos bagi menghasilkan

mock-up atau model

tersebut.

Contoh jadual kerja dan pengiraan kos pengeluaran
boleh dirujuk dalam Rajah 3.2.

Tugasan Tempoh Januari Februari Mac April

1. Penyediaan kertas projek

2. Merancang strategi

3. Menentukan anggaran kos

4. Mendapatkan bahan

5. Pembinaan mock-up

6. Penilaian mock-up

7. Perbincangan dengan pelanggan

(a) Kos bahan Bil. Kuantiti Kos Seunit (RM) Jumlah (RM)

1. 1/2 meter fabrik 8.00/meter 4.00

2. Benang 0.60/unit 0.60

3. 1/2 meter plastik 6.00/meter 3.00

Jumlah 7.60

(b) Kos bahan = Bilangan pekerja x masa x kadar upah/sejam x bilangan hari
= 1 orang x 4 jam x RM3.00 x 1 hari
= RM12.00

(c) Kos overhed = Elektrik RM2.00 + telefon RM1.00
= RM3.00

(d) Kos pengeluaran = Kos bahan + kos upah + kos overhed
= RM7.60 + RM12.00 + RM3.00
= RM22.60

Rajah 3.2 Contoh jadual kerja dan pengiraan kos

:f i

Pandangan hadapan Pandangan aias Pandanqan sisi

Rajah 3.3 Lakaran idea projek reka bentuk topi

55

1. Hasilkan mock-up PROSES REKA BENTUK - BAB 3
atau model bagi reka
bentuk produk anda. I

2. Rujuk lakaran yang Berdasarkan lakaran idea yang telah dibuat pada
telah dibuat pada Rajah 3.3, kini tiba masanya untuk menyediakan
Rajah 3.2. mock-up atau model reka bentuk anda. Tahukah anda
bagaimana caranya untuk menghasilkan mock-up
atau model yang baik dan berjaya?

Mock-up Mock-up ialah model olokan yang dibuat sebelum membuat

model atau prototaip. Mock-up tidak perlu dibuat dalam ukuran

sebenar dan boleh dibuat bersaiz penuh atau

JHA '-Lh berskala kecil. Mock-up digunakan untuk tujuan

|gj% demonstrasi, penilaian reka bentuk dan promosi.

V&B I4 Kotak- gabus, blok polisterin, botol plastik, kayu
aiskrim dan bahan-bahan lain yang mudah
mm
iSl"Sÿ\unditpuekromleehnbgohlaeshildkaignunmaokcakn-up.

ID
/

(7 1

i

Model Model terbahagi kepada dua, iaitu model blok dan prototaip. Model
blok adalah statik atau separa berfungsi. Model ini dihasilkan
mu
secara berskala atau bersaiz sebenar. Bahan yang
56 digunakan tidak semestinya bahan sebenar produk.
Model blok mempamerkan reka bentuk produk yang
sebenar. Prototaip dikenali sebagai model berfungsi
kerana boleh berfungsi sepenuhnya. Prototaip dibina

\ daripada bahan dan menyerupai produk yang sebenar.
Proses pembinaan dan pemasangan
dibuat secara manual.
I#
. •),
jt m

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

Langkah-langkah membuat mock-up topi.

'im Langkah'ÿ0 •3
fob Topi
I :v.
3 tying ibpAi tos jiMf foloMas
J
i tepincj Topi
i kfep.ng WWrM%

fbfcr Ssi Topi
a Ksping

h

>*

Sediakan bahan dan alatan seperti i %m
kertas bunga plastik, pita selofan,
gunting kertas dan pensel. Surih pola topi pada kertas
bunga.
Langkah
~ r- fl
'IRA
Si

m

V

Si

Cantumkan bahagian-bahagian topi yang telah digunting dengan

menggunakan pita selofan. Pastikan setiap bahagian dicantum dengan kemas.

HlPmÿ §f Apakah perbezaan
antara mock-up dengan
Mock-up topi yang telah siap. model? Bilakah masa
yang sesuai untuk
membuat pemilihan
sama ada untuk
membuat mock-up atau
model?

57

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

Langkah-langkah membuat mock-up topi.

Langkah Langkah

V/ %

Sediakan bahan dan alatan seperti A
fabrik, plastik, kapur penanda, pita
selofan, stapler, pensel, pembaris, Sediakan pola topi dan surih pada
gunting dan bahan hiasan. fabrik.

Langkah Langkah m

dv |

I 4

Gunting fabrik dan plastik mengikut ■
ukuran pola.
Tampal pita selofan bagi
mencantum kepingan fabrik
dengan plastik.

Langkah

1

Vi Mock-up topi yang telah siap dihias.

Cantum bahagian-bahagian
topi dari sebelah dalam dengan
menggunakan stapler.

58

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

I

Mock-up atau model yang telah siap dihasilkan perlu dibuat penilaian bagi

tujuan penambahbaikan. Penilaian hasil mock-up atau model boleh dibuat

berdasarkan kepada kriteria fungsi, persembahan, tujuan pasaran, kuantiti,

kos pengeluaran, jangka masa dan keselamatan.

■r ,•;£

« Mungkin ada I" A

cara yang terbaik

untuk menilai

hasil model ini. 1ST.?

\v V >•

AM I k,

rRid w

j

V

Akhirnya siap juga projek kita ini. Cantiklah produk Saya rasa produk kita
reka bentuk kumpulan kita. Memang terbaiklah. ini ada kekurangan.

Gambar foto 3.6 Penilaian hasil model topi

Kriteria penilaian mock-up

Fungsi Persembahan Tujuan Kuantiti
pasaran

Kos Jangka masa Keselamatan
pengeluaran

Rajah 3.4 Kriteria penilaian mock-up

59

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

Penerangan mengenai kriteria penilaian hasil mock-up atau model adalah
seperti Jadual 3.2.

Jadual 3.2 Kriteria penilaian mock-up

Kriteria Penerangan
penilaian
Kenal pasti sama ada mock-up atau model yang
Fungsi dihasilkan boleh berfungsi seperti yang dinyatakan dalam
Borang Projek Brief. Sebagai contoh, model topi yang
Persembahan dihasilkan oleh syarikat MT Design boleh berfungsi seperti
yang dinyatakan oleh Aqillah dan Mooi An Kee.

Persembahan merujuk kepada hasil akhir mock-up atau
model. Persembahan dinilai dari segi elemen dan prinsip
reka bentuk yang terdapat pada produk tersebut. Sebagai
contoh, topi yang dihasilkan mempunyai elemen garisan,
warna, prinsip keseimbangan dan pengulangan.

Kenal pasti sama ada mock-up atau model yang
Tujuan pasaran dihasilkan memenuhi kehendak tujuan pasaran.

Kuantiti Pastikan kuantiti mock-up atau model yang dihasilkan
sesuai dengan kos pengeluaran.

Kos pengeluaran Hitung kos pengeluaran bagi menghasilkan mock-up
atau model. Pastikan kos pengeluaran tidakterlalu tinggi
dan munasabah. Kos pengeluaran yang terlalu tinggi
akan mengakibatkan hargajualan produk meningkat.

Jangka masa Kenal pasti jangka masa yang diambil bagi menghasilkan
mock-up atau model. Produk yang baik perlu dihasilkan
dalam jangka masa yang singkat. Penghasilan produk
dalam jangka masa yang lama akan memberikan kesan
terhadap kos pengeluaran.

Keselamatan Pastikan mock-up atau model yang dihasilkan memenuhi
ciri keselamatan. Sebagai contoh, model topi yang
dihasilkan boleh dipakai dengan selesa dan mengikut
saiz ukuran kepala.

60

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

Penilaian hasil mock-up atau model boleh dibuat dengan mudah berdasarkan
rubrik penilaian hasil mock-up atau model yang dibina seperti Jadual 3.3.

Jadual 3.3 Rubrik penilaian mock-up atau model topi

Kriteria 1 Rubrik 3
penilaian Tidak berfungsi. 2
Boleh berfungsi
Fungsi Tidak menepati Sederhana. dengan baik.
Persembahan elemen dan prinsip
reka bentuk. Menepati hanya Menepati kesemua
Tujuan pasaran sebahagian elemen/ elemen/prinsip reka
prinsip reka bentuk. bentuk.
Kuantiti
Tidak memenuhi Memenuhi Memenuhi tujuan
Kos pengeluaran tujuan pasaran.
Jangka masa sebahagian daripada sebenar pasaran.

Keselamatan tujuan pasaran.

Kurang/lebih banyak Kurang/lebih sedikit Sama dengan kuantiti
daripada kuantiti daripada kuantiti tempahan.
tempahan. tempahan.

Sangat tinggi dan Sederhana dan Rendah dan sangat
tidak berpatutan. berpatutan. berpatutan.

Melebihi jangka masa Sederhana dan Singkat dan kurang
daripada jangka masa
yang ditetapkan. dalam jangka masa yang ditetapkan.

yang ditetapkan.

Tidak selamat untuk Selamat untuk Selamat untuk
digunakan.
digunakan tetapi digunakan.

perlu penambahbaikan.

Jadual 3.4 Borang penilaian mock-up

Kriteria penilaian Mock-up topi Berdasarkan markah yang diperoleh dalam
borang penilaian mock-up atau model dalam
Fungsi 2 Jadual 3.4, kirakan skor bagi produk hasil
reka bentuk anda. Contoh pengiraan bagi
Persembahan 2
mock-up topi adalah seperti yang berikut.
Tujuan pasaran 3
19
Kuantiti 3 X 100 = 90.5%.
21

Kos pengeluaran 3 Skor bagi hasil Indikator skor penilaian
mock-up hasil mock-uplmodel
Jangka masa 3 reka bentuk topi
adalah tinggi. 66- 100 = Cemerlang
Keselamatan 3 Tahniah! 31-65 = Sederhana
0-30 = Lemah
Markah 19

61

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

1 Bagaimanakah cara Selain membuat penilaian hasil mock-up atau model,
untuk memastikan anda juga perlu membuat ujian cantuman bagi
produk reka bentuk memastikan mock-up atau model yang dihasilkan baik.
yang dibangunkan Contoh ujian cantuman bagi hasil mock-up topi adalah
memenuhi kehendak seperti Jadual 3.5.
pelanggan?
Gan+uman I Gan+uman 4
2 Sekiranya produk
reka bentuk yang Gan+uman 2 k Gan+umcin 5
dihasilkan tidak
memenuhi ciri-ciri I 6
pelanggan, apakah I
yang patut anda Gan-human G
lakukan? Gan+uman 3 {

—'\x
_1

t

Rajah 3.5 Cantuman pada model topi

1. Tukar hasil mock-up Jadual 3.5 Contoh ujian cantuman bagi model topi
atau model kumpulan
anda dengan Jenis Parameter ujian Keputusan
kumpulan yang lain. ujian (cantuman)

2. Buat penilaian ke Cantuman Empat cantuman kemas
atas hasil mock-up kemas 6 manakala dua cantuman
atau model
rakan anda. Cantuman kurang kemas.
kukuh
3. Buat pengiraan Cantuman 6 Semua cantuman kukuh.
markah dan skor sekata
berdasarkan borang Cantuman 6 Semua cantuman sekata.
penilaian hasil mock- lengkap
up atau model. 6 Semua cantuman lengkap.

4. Laporkan hasil Keputusan dan penambahbaikan:
penilaian mock-up
atau model kepada Keputusan Langkah penambahbaikan
rakan anda.
Tiga daripada empat 1. Tetas semula jahitan
Beri pujian dan ujian cantuman mencapai pada cantuman yang
peneguhan yang parameter yang telah kurang kemas.
positif kepada hasil ditetapkan kecuali ujian
kerja rakan anda. dari segi kekemasan. 2. Jahit semula cantuman
Terdapat dua cantuman pada bahagian
yang kurang kemas. tersebut.

62

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

9 t Refleksi Minda

FÿK-J=HiSaUK

Definisi

Projek brief merupakan == ~ Ciri-ciri
proses perbincangan antara
pelanggan dengan pengurus I Terdapat tujuh ciri utama
projek untuk memenuhi projek brief, iaitu tajuk projek,
kehendak pelanggan dalam 1 gambaran keseluruhan
penghasilan sesuatu produk. projek, reka bentuk produk,
I perancangan pengurusan
Mock-up projek, analisa kajian reka
I bentuk dan pasaran, lakaran
Mock-up ialah model olokan idea dan penghasilan
yang dibuat sebelum I mock-up atau model.
membuaf model atau
prototaip. Mock-up tidak perlu Model
dibuat dalam ukuran sebenar.
Terdapat dua jenis model,
Penilaian iaitu model blok dan prototaip.
Model blok adalah statik atau
Penilaian hasil mock-up dibuat separa berfungsi. Model ini
berdasarkan tujuh kriteria, iaitu dihasilkan secara berskala
fungsi, persembahan, tujuan atau bersaiz sebenar.
pasaran, kuantiti, kos, Prototaip berfungsi
jangka masa dan sepenuhnya dan serupa
keselamatan. dengan produk sebenar.
Rubrik penilaian hasil mock-up Prototaip dibina daripada
atau model merupakan bahan sebenar dan diuji
panduan dalam membuat dalam situasi sebenar.
penilaian hasil mock-up atau
model.
Ujian cantuman adalah
sejenis ujian yang dijalankan
untuk menguji kekukuhan
dan kekemasan cantuman
pada reka bentuk produk.

63

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

Latihan Pengukuhan f

Jawab semua soalan di bawah.

E0 Elt I tel

1. Tandakan (/) bagi maksud projek brief yang tepat.

(a) Projek brief ialah proses perbincangan tidak
bersemuka antara pengurus projek dengan
pelanggan.

(b) Projek brief ialah proses perbincangan antara
pelanggan dengan pengurus projek melalui
perbualan telefon.

(c) Projek brief ialah proses perbincangan
bersemuka antara pengurus projek dengan
pelanggan.

2. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

(a) Bahan kitar semula seperti dan boleh digunakan
untuk menghasilkan model.

(b) Mock-up boleh dihasilkan sama ada bersaiz atau berskala

(c) menggambarkan secara visual reka bentuk produk yang akan
dibangunkan.

3. Tandakan (/) bagi ciri projek brief.
(a) Tajuk
(b) Reka bentuk
(c) Pembahagian tugas
(d) Lakaran idea
(e) Pengawalan kos

4. Senaraikan empat contoh soalan yang boleh diajukan bagi mendapatkan
maklumat tentang reka bentuk produk.

64

PROSES REKA BENTUK - BAB 3

5. Pilih kriteria penilaian produk yang betul.
(a) Kajian pasaran
(b) Kuantiti
(c) Persembahan
(d) Reka bentuk
(e) Penggunaan bahan

6. Padankan rajah berikut mengikut kategori yang betul.
(a) (d)

tP(b) Mock-up (e)
Model
(c) L' I./V

(f)

2

7. Nyatakan dua kepentingan mengadakan projek brief.

8. Huraikan perbezaan antara model berfungsi dengan model tidak berfungsi.

Beri contoh yang sesuai. jgiig|st

9. Berdasarkan pengetahuan anda berkaitan persembahan, '7
nilai produk reka bentuk dalam Rajah 1.

Rajah 1

10. Encik Khalid merupakan seorang usahawan muda yang mahir menghasilkan
produk berasaskan rotan. Beliau telah mereka bentuk satu produk, iaitu
pasu bunga rotan. Tanpa menjalankan projek brief, beliau telah menghasilkan
produk sebenar untuk dijual. Tetapi setelah beberapa bulan berlalu, beliau
mendapati pasu yang dihasilkan itu tidak mendapat sambutan dan tidak
terjual. Mengapakah hal ini terjadi? Huraikan dan beri cadangan untuk
mengatasi masalah yang dihadapi oleh Encik Khalid.

65

BAB LAKARAN f

4 r

i Standard Kandungan

Pengenalan 4.1 Lakaran Piktorial
Lakaran piktorial ialah gambaran objek
yang dilihat dari pelbagai arah. Lakaran ini Jo/77 Fikir r
menunjukkan bentuk sesuatu objek dalam
dua dimensi (2D) dan tiga dimensi (3D). Mengapakah lakaran
Lakaran ini digunakan oleh pereka untuk diperlukan sebelum
menyampaikan idea kepada pelanggan. perancangan pembinaan
Lakaran piktorial ialah gambaran objek projek dibuat?
sebenar yang dilihat dari pelbagai
sudut pandangan. (

I I

r -

\ \i ,5

»> r

w66

-»
%

Lakaran piktorial memberikan
gambaran sebenar sesuatu objek melalui
tiga pandangan, iaitu pandangan atas (pelan),

_ __ pandangan sisi dan pand;

Melakar ialah proses menjana idea
dalam minda anda. Seterusnya anda akan
menjelmakan idea tersebut di atas kertas

Xÿdengan menggunakan pensel.

\

|

i

z

n. n

7M 1

Lakaran piktorial terdiri daripada N, HRM
lakaran komunikasi peribadi/contengan,

lakaran teknikal, lakaran persembahan serta

N. lakaran berdasarkan pemikiran.

\ mi
r1

]

< 2 inm

: v*mm w mm

w TnfosmLt.: Mi

MM \

mjr \

JJ Mi IK
o
BE
L '"’fl .I1

□i 67

■i

mSTANDARD LAKARAN - BAB 4

PEMDEIAJARAN 4.1 Lakaran Piktorial

Pada akhir pembelajaran, Lakaran piktorial adalah lakaran bergambar yang mudah
murid dapat: difahami kerana lakaran ini menunjukkan pandangan
hadapan, atas dan sisi suatu objek. Tahukah anda
• Menyenaraikan tentang jenis lakaran itu dan peranannya? Pembelajaran
seterusnya akan menjelaskan tentangnya.
peranan lakaran dalam
reka bentuk. £ Definisi projek brief

• Mengenal pasti teknik Lakaran ialah lukisan ringkas pada peringkat awal
rekaan dengan menunjukkan ciri-ciri penting tanpa
lakaran piktorial. maklumat yang lengkap. Reka bentuk lakaran yang
dihasilkan kelihatan kasar dan tiada ciri-ciri perincian
• Menghasilkan lakaran rekaan disertakan.

asas produk dalam Alatan asas yang digunakan untuk menghasilkan
bentuk 3D berdasarkan lakaran adalah pensel dan kertas lukisan. Pelbagai
2D. jenis pensel boleh digunakan dalam melakar. Tetapi
anda dicadangkan supaya menggunakan pensel jenis
• Memilih lakaran 2B dan 4B semasa melakar.

produk terbaik
berdasarkan elemen
reka bentuk.

• Menilai maklumat

yang ada pada lakaran
yang dipilih.

• Mencadangkan
penambahbaikan
ke atas lakaran
yang dipilih.

I

Gambar foto 4.1 Contoh pensel

I4.1.1 Peranan lakaran dalam reka bentuk

Peranan lakaran adalah berbeza berdasarkan produk akhir yang akan direka,
saiz dan skop projek, kemahiran pereka, pengalaman, aliran kerja serta
jangkaan pelanggan. Antara peranan lakaran adalah seperti yang berikut.

Mempercepatkan pembangunan konsep

Asas komposisi untuk ilustrasi _7\ > 3
Medium komunikasi pelanggan
• k* A
Eksplorasi visual
Penvelesaian perincian visual /l

68

J

LAKARAN - BAB 4

Mempercepatkan pembangunan konsep

Lakaran merupakan kaedah terbaik untuk

meneroka konsep bagi memperoleh gambaran MI \
pereka. Ini menjimatkan masa kerana pereka akan
menghasilkan lakaran dengan menggunakan
sesuatu konsep di atas kertas. Kemudian lakaran
tersebut akan dipindahkan ke dalam komputer.

Sebagai contoh, anda menghadapi masalah

membawa beg sekolah yang berat. Anda ingin

menghasilkan lakaran beg sekolah yang dapat

mengatasi masalah tersebut melalui pembangunan

konsep seperti proses yang berikut.

dAnPemegang Konsep A

'S / ◄RToda besar Mengutamakan ruang yang lebih luas
untuk penyimpanan, rodayang besar
if J bagi menarik beban serta pemegang

yang besar bagi memudahkan beg

ditarik. Perhatikan Rajah 4.1.

Bahan <ÿ3-

kalis air7 ti

Bahan keras
+ahan lasak

Rajah 4.1

Konsep B ►S
Mengekalkan ciri-ciri if

beg sekolah tetapi m Wm Koda kecil
reka bentuknya lebih +ahan lasak

ergonomik. Rodayang 'ÿA

lebih kecil serta pemegang Jaring
yang boleh berputar akan (ruang penyimpanan)

ditambahkan pada beg

tersebut. Bahan plas+ik keras

Rajah 4.2 Ciri-ciri penambahbaikan beg

69

LAKARAN - BAB 4

Kuana penyimpanan

belakang v

Konsep C m

Menambah ruang ► HADAPAN
penyirmpanan Ruang penyimpanan
pada bahagian
hadapan beg bagi hadapan

mengurangkan beban £
menggalas beg pada

bahagian belakang. BELAKANG

Bahan kalis
dan +ahan lasak

Rajah 4.3 Penambahan ruang penyimpanan

Q 2. Asas komposisi untuk ilustrasi

Lakaran merupakan suatu kaedah cepat dan pantas untuk menunjukkan
komposisi dalam ilustrasi awal sesuatu reka bentuk. Rajah 4.4 menunjukkan
lakaran beberapa bahagian kereta dari sudut pandangan yang berlainan.

'pS, f=v Lampu sisi
Lampu
belakang

Lampu Pandangan hadapan
hadapan
V
Ekzos Pandangan belakang

li Sport rim

Pandangan perspekW Aerodhamik

M

Pandangan sisi

Rajah 4.4 Ilustrasi awal reka bentuk sebuah kereta

70

LAKARAN - BAB 4

J 3. Medium komunikasi pelanggan

Lakaran dapat menunjukkan imej secara imaginasi daripada pereka kepada
pelanggan. Pelanggan akan menerangkan reka bentukyang dikehendaki oleh
mereka secara terus dengan pereka.

Up

.

Rajah 4.5 Pereka dan pelanggan berkomunikasi untuk idea reka bentuk yang dikehendaki

4. Eksplorasi visual
Lakaran boleh digunakan untuk menunjukkan visual rekaan pereka kepada
pelanggan. Pereka boleh menghasilkan beberapa visual lakaran supaya
pelanggan boleh membuat pilihan.

Ln

«

m

Rajah 4.6 Pereka menunjukkan beberapa visual rekaannya melalui lakaran

71

Lakaran digital merujuk LAKARAN - BAB 4
kepada imej yang
dihasilkan dengan 5. Penyelesaian perincian visual
menggunakan pelbagai Lakaran diperincikan dengan menambahkan pelbagai
jenis komputer. Lakaran elemen berasaskan prinsip reka bentuk. Penerangan
bebas adalah penghasilan tentang elemen, prinsip dan bahan yang digunakan
lakaran yang spontan, dimasukkan pada lakaran untuk memudahkan proses
ringkas dan cepat untuk reka bentuk. Hasil lakaran itu boleh diperhalusi dengan
tujuan melahirkan idea. menggunakan lakaran digital.

/ Yi % ;

EaTlifl'

Layari laman sesawang: Rajah 4.7 Lakaran menggunakan teknik free hand
http://treebuilder. Rajah 4.8 Lakaran menggunakan digital
blogspot.my/2010/11/
tajuk-5-asas-grafik.htmI

Anda boleh mempelajari
tentang kaedah atau cara
menggunakan elemen
reka bentuk supaya visual
yang dihasilkan lebih
menarik dan berkesan.

C spIamsbmas n

?

«05
LJ

72

Jenis-jenis lakaran RWTLAKARAN - BAB4

A. Lakaran komunikasi peribadi iff &
atau contengan
Lakaran ini tidak kemas,

Iffberserabut dan dilukis di dalam
buku lakaran. Lakaran ini penting

untuk penyediaan konsep

produk.

B. Lakaran berdasarkan pemikiran
Lakaran ini biasanya lebih kemas.
Dilakar untuk mermbuat perbandingan
dengan produk yang sedia ada.

\

C. Lakaran teknikal D. Lakaran persembahan
Penghasilan lakaran teknikal Lakaran persembahan
menggambarkan lakaran ceraian, dapat membantu pelanggan
keratan rentas dan pelbagai memahami konsep rekaan
sudut pandangan lain. Lakaran yang ingin disampaikan
ini dapat membantu pereka oleh pereka.
menggambarkan rekaan produk
yang akan dihasilkan. 73

\

LAKARAN - BAB 4

,E. Kaedah Lakaran moden • " _jÿ, ft

Teknik melakar secara L ; T £51 (b)
tradisional dengan
menggunakan pensel w(a)
dan kertas telah
diinovasikan seiring mf
dengan perkembangan
teknologi pada masa kini.
Anda boleh menggunakan
aplikasi terkini untuk
melakar rekaan supaya
hasil dan persembahan
lebih menarik.

Rajah 4.9 Aplikasi Corel Painter (a) dan Autodesk Sketchbook (b)

|4.1.2 Teknik lakaran piktorial

Lakaran piktorial memaparkan imej 3D yang akan memudahkan pereka untuk
menggambarkan bentuk atau mentafsir lukisan. Terdapat tiga teknik untuk
membuat lakaran piktorial, iaitu lakaran secara oblik, isometrik dan perspektif.

P 1. Lakaran oblik

Lakaran oblik ialah lakaran berbentuk 3D. Prinsip yang perlu diamalkan ketika
melakar oblik adalah seperti yang berikut.
(a) Lakaran dilakar berpandukan tiga paksi asas, iaitu paksi menegak,

paksi surut dan paksi mendatar.
(b) Paksi surut adalah cenderung kepada paksi mendatar. Sudut yang

digunakan ialah 45°.
(c) Paksi mendatar adalah bersudut tepat dengan paksi menegak.

Paksi Paksi suru+

menegak

/Paksi suru+

Paksi

menegak

45° Paksi menda+ar
Paksi menda+ar
Rajah 4.10 Paksi lakaran oblik

74

LAKARAN - BAB 4

Langkah-langkah melakar lakaran oblik. Paksi Paksi surut

QLangkah menegak

Bina garis paksi mendatar, 180° dan garis 45°
paksi menegak, 90°. Lukis paksi surut 45°. Paksi mendatar

Langkah Paksi

Tandakan ukuran panjang yang dikehendaki menegak Paksi surut
pada paksi mendatar dan tandakan A. Ukur
tinggi pada paksi menegak B. Ukur lebar B— C
pada paksi surut C.
A 45°
Paksi menda+ar

Langkah D
Unjurkan lakaran garisan A selari ke atas
pada paksi menegak B serta garisan C selari E G
ke atas pada paksi menegak D. B

QLangkah 45°
A
Bina garisan lurus dari A ke garisan unjuran
AE dan dari C ke garisan unjuran CD. FD
Unjurkan garisan BD selari dengan paksi
mendatar sehingga bertemu titik EF. E
B
QLangkah
45°
Unjurkan BE selari dengan paksi surut FD. A
Hitamkan titik-titik A-Y, A-E, Y-B, C-D, E-F,
B-D, Y-C, B-E dan F-D. 5 F D
E 8 4

7 &
2
B
A 3
45°
Y

75

LAKARAN - BAB 4

2. Lakaran isometrik Pandanqan a+as

Lakaran isometrik ialah lakaran piktorial (Pehn)
yang memberi gambaran penuh sesuatu
objek. Objek ditunjukkan dalam bentuk I
3D, iaitu melalui pandangan hadapan,
pandangan atas dan pandangan sisi.

Pandangan hadapan Pandangan sisi

Rajah 4.11 Sudut pandangan objek secara isometrik

Lakaran isometrik dilukis berpandukan AB
tiga paksi asas, iaitu satu paksi menegak
dan dua paksi isometrik. Paksi A ialah Paksi menda+ar c
paksi menegak yang bersudut 90°
dengan satah mendatar. Paksi B dan X
paksi C ialah paksi isometrik yang
bersudut 30° dengan satah mendatar Sa+ah menegak
kiri dan kanan paksi menegak.

Rajah 4.12 Kedudukan paksi isometrik

Langkah-langkah melakar lakaran isometrik.

a Q.Langkah Paksi isome+ri
B
Semua lakaran objek A
hanya memerlukan
penggunaan pensel Paksi menda+ar C
dan pemadam sahaja.
Y X
Jenis pensel yang
Sa+ah menegak
sesuai digunakan untuk
melakar adalah pensel
jenis HB dan 2H.

Bina garisan paksi isometrik Y dan garisan paksi
menegak X. Bina paksi isometrik ke kanan C dan
ke kiri A.

76

Langkah Paksi A Langkah LAKARAN - BAB 4

Paksi B Paksi C D E
B.
A

Raksi Menda+ar G G
Y 30° a0° Y

X x

Sa+ah menegak Unjurkan lakaran garisan A dan
garisan C selari ke B. Tandakan
Tanda ukuran panjang A, ukuran garisan sebagai D dan E.
tinggi B dan ukuran lebar C. Ukuran
lakaran adalah bebas.

QLangkah Langkah'ÿÿ

D F

E D
B,
E
B,

Y Y
X X

Binakan garisan lurus pada A Unjurkan garisan D ke atas garisan
menegak ke atas sehingga bersentuh selari dengan garisan BE. Unjurkan
pada garisan D. Binakan garisan garisan E ke atas selari dengan
lurus pada C menegak ke atas garisan BD. Tandakan F.
sehingga bersentuh pada garisan E.

Langkah F Langkah F
v
E D E
B, A
B

Y Y
X X

Unjurkan garisan BE ke DF. Hitamkan garisan binaan paksi X
hingga ke A, A-B dan E-F.

77

Langkah F Langkah LAKARAN - BAB 4

D D F
E
E A
B,
A

Y C
X Y

Hitamkan garisan binaan paksi X X
hingga ke titik C, B-E dan D-F.
Hitamkan garisan binaan titik A-D,
C-E serta X-B.

3. Lakaran perspektif

Lakaran perspektif adalah satu kaedah terbaik dalam menghasilkan lakaran
piktorial. Lakaran perspektif menghasilkan imej sesebuah objek dalam 3D.
Lakaran itu hampir sama dengan pandangan mata manusia.

Lakaran perspektif boleh dihasilkan melalui kaedah satu titik lenyap, dua titik
lenyap dan tiga titik lenyap. Lakaran ini merupakan salah satu kaedah yang
paling lazim digunakan bagi mempersembahkan sesuatu pandangan imej
yang terbaik kepada pelanggan.

Lakaran perspek+i-P
+iga +i+ik lenyap

(pandangar

dari a\as)

Lakaran Lakaran perspek+i-P
+iga +i+ik lenyap
perspek+i-P (pandangan
sa+u +i+ik lenyap
dari bawah)
Lakaran

perspek+i-P
dua +i+ik lenyap

Rajah 4.13 Lakaran perspektif

78

A. Elemen lakaran perspektif LAKARAN - BAB 4

Terdapat dua elemen penting untuk menghasilkan Perspektif satu titik
lakaran perspektif. Elemen-elemen tersebut ialah lenyap berpunca
garis ufuk (G.U) dan titik lenyap (T.L). Garis ufuk daripada satu arah yang
ialah garis mendatar yang selari dengan mata jauh dan menghilang.
pelukis. Titik lenyap mewakili objek pada jarak Objek akan menjadi
yang sangat jauh. Titik lenyap terletak di atas besar apabila hampir
garis ufuk. dengan pandangan
anda.

Tingkap TH-i 6rarisan perspek+i-P
dijadikan ppanduan
Lampu- paras a+as

Meja 6raris u-Puk (6.U)
Pin+u

Kak buku,

Lan+ai

Paras da+aran

Rajah 4.14 Kedudukan titik lenyap

(G.U) lenyap (TJJÿ/ Titik lenyap (T.L) ufuk (G.U)

x

N /

Rajah 4.15 Kedudukan titik lenyap, garis ufuk dan garisan perspektif

79

LAKARAN - BAB 4

Langkah-langkah untuk melakar perspektif satu titik lenyap.

Langkah

&arisan ufuk ( GU )

Bina satu garisan ufuk (G.U).

QLangkah Ti+k lenyap

/

( m)

Tandakan satu titik lenyap (T.L) pada garis ufuk (G.U) tersebut.

Langkah T.L
C
( 6rU )
B

Bina bahagian hadapan objek yang akan dilakar, iaitu A, B, C dan D.

QLangkah T.L

( 6rU )

B

D

Bina semula garisan unjuran ke belakang A, B, C dan D menuju
ke satu titk lenyap (T.L).

80

LAKARAN - BAB 4

QLangkah T.L

( 6rU ) *r

E 'H
B

D

Lakarkan bahagian belakang objek dengan menggunakan garisan
binaan sebagai sempadan ke bahagian E, F, G dan H.

QLangkah T.L
'H
( 6rU )

E
B

Lengkapkan lakaran objek dengan menghitamkan garisan bagi objek
yang dikehendaki.

Langkah-langkah untuk melakar perspektif dua titik lenyap.

Langkah

firaris u-Puk (<5rL0

Bina satu garis ufuk (G.U).

Langkah

T.L T.L 2

X X

( erU )

Tandakan dua titik lenyap T.L 1 dan T.L 2 pada garis ufuk (G.U)
tersebut.

81

Langkah QLangkah LAKARAN - BAB 4

T.L I T.L 2 T.L 1ÿ T.L 2
( 6rU )
( CrU )

B>

Bina satu garisan menegak A dan Lakarkan semua garisan unjuran ke
B yang mewakili bahagian penjuru belakang A dan B menuju ke T.L 1
objek yang hendak dilakar. dan T.L 2.

Langkah Langkah

T.L T.L 2 T.L T.L 2
( CrU ) ( 6rU )
*-

B>

Lakarkan garisan tegak C dan D serta Bina satu unjuran dari T.L 1 ke
E dan F. Garisan tegak ini adalah sempadan bahagian E dan satu
bucu bagi objek yang akan dilakar. unjuran T.L 2 ke sempadan D.

Langkah

TII T.L 2

( 6rU )

Perspektif dua titik Lakarkan garisan yang mewakili
lenyap mempunyai dua objek yang dikehendaki.
titik, iaitu di sebelah
kanan (T.L 1) dan
sebelah kiri (T.L 2) garis
ufuk. Perspektif dua titik
lenyap memfokuskan ke
arah bahagian tengah
objek.

82

LAKARAN - BAB 4

Langkah-langkah untuk melakar perspektif tiga titik lenyap

QLangkah T.L I T.L 2
( GU )
Tandakan T.L 1, T.L 2 dan T.L 3.

Langkah T.L I T.L 3 T.L 2
T.L 2
Tandakan 1 untuk pandangan ( au ) 2
mata, 2 untuk lebar dan 3 untuk 83
tinggi. 3 --

Langkah T.L I T.L 3

Dari T.L 1 unjurkan garisan pada ( au ) \
1, 2 dan 3.
2

3 --

T.L 3

LAKARAN - BAB 4

Langkah'ÿQ T.L I T.L 2
( GU )
Dari T.L 2 unjurkan garisan *
pada 1, 2 dan 3.
A B
4
C
2 D

8 5
7

3-- G

T.L 3

Langkah T.L I T.L 2

Tandakan titik A dan B untuk r&uTÿ
tinggi objek. Unjurkan garisan
dari T.L 3 ke titik A dan B. \ B
Hitamkan semua garisan 4
objek. A
D
C
5
2 7
8

- -3 Q>

T.L 3

T.L 3

Rajah 4.16 Perspektif tiga titik
pandangan atas

/\

T.L I T.L 2
( 6U 1

Rajah 4.17 Perspektif tiga titik pandangan bawah
84

LAKARAN - BAB 4

|4.1.3 Lakaran asas produk dalam bentuk 3D berdasarkan 2D

Anda telah mengetahui teknik melakar dengan menggunakan lakaran isometrik,
lakaran oblik dan lakaran perspektif. Garisan lurus paling kerap digunakan
semasa melakar semua lakaran ini. Anda perlu mahir semasa melakar
menggunakan garisan lurus. Berikut adalah kaedah asas lakaran menggunakan
garisan lurus.

g Kaedah asas lakaran

Melakar garisan lurus
Penguasaan teknik melakar garisan lurus perlu diketahui untuk memastikan
garisan yang dibuat tidak tersasar dari titik yang dikehendaki. Terdapat
dua kaedah yang digunakan, iaitu kaedah garisan pendek dan kaedah
garisan terus dua titik.
(a) Kaedah garisan pendek

i. Tanda titik kedua-dua hujung garisan yang perlu dilakar.
Pegang pensel seperti ketika menulis.

ii. Letakkan mata pensel pada salah satu hujung titik yang ditandakan
tadi. Lakarkan satu garisan yang nipis atau garisan pendek dengan
memastikan garisan yang dilukis itu menuju ke arah titik yang
telah dibuat.

iii. Lakarkan garisan tadi dengan satu garisan yang tebal dan hitam.

2. -

3.

Rajah 4.18 Kaedah garisan pendek

(b) Kaedah melakar garisan terus dua titik
i. Ikuti langkah 2 dan 3 seperti kaedah garisan pendek.
ii. Lakarkan satu garisan yang nipis hingga ke titik yang satu lagi.
iii. Hitamkan garisan tersebut dengan garisan yang panjang.

Rajah 4.19 Kaedah garisan terus dua titik

85

LAKARAN - BAB 4

Andatelah mempelajari pelbagai teknik lakaran piktorial sebelum ini. Teknik
lakaran tersebut boleh digunakan untuk menghasilkan lakaran asas produk.
Berdasarkan lakaran 2D, anda akan menghasilkan pula lakaran dalam
bentuk 3D.
Lakaran 2D terdiri daripada satu pandangan sahaja, iaitu sama ada pandangan
hadapan, pandangan sisi atau pandangan atas sesebuah objek. Lakaran ini
dapat dilihat pada satu arah dan tidak berstruktur. Ukuran yang terdapat dalam
lakaran 2D ialah ukuran panjang dan tinggi objek.

O'

Rajah 4.20 Contoh lakaran 2D
86

LAKARAN - BAB 4

E

Lakaran 3D memberikan gambaran sebenar objek yang ingin dibina. Lakaran
ini mempunyai lebih daripada satu permukaan kerana menunjukkan tiga
pandangan, iaitu panjang, lebar dan tinggi.

\Y

m

Rajah 4.21 Contoh lakaran 3D

87

LAKARAN - BAB 4

4.1.4 Pemilihan lakaran produk terbaik berdasarkan elemen reka bentuk

Pemilihan lakaran yang terbaik dapat dilakukan dengan mermbuat penilaian
terhadap beberapa lakaran yang telah dihasilkan. Lakaran yang dihasilkan
mempunyai persamaan dan perbezaan dari segi beberapa elemen yang
dapat memuaskan kehendak pengguna. Gabungan elemen reka bentuk
telah menjadikan pelbagai variasi lakaran topi dapat dinilai. Yang berikut
merupakan tiga lakaran produk yang telah dihasilkan dan dinilai
berdasarkan elemen-elemen yang terdapat pada lakaran tersebut.

FT.I M

Bohan dan komponen Bahan

mudah dihasilkan Kain -Pel+ yang bukan jenis
+enun, le,mbu+, bolehi pelbagai

warna dan mudah diben+uk.

Warna seimbang (sM-'erah)

dan sesuai un+uk &.

semuai golongan v
pengguna

Nilai es+e+ika-.

Mempunyai elemen
garisan yang

menarik (warna
merah)

Ben+uk menarik
dan selesa

00

Bahan koomponen

mudah diihasilkan

,

Bahan sil %'W

polies+er/kapas T
yang mudah
menyerap fa Nilai es+e+ika.
lembapan Elemen warna
(Pu+ih)

88

>1« LAKARAN - BAB 4

Pelbagai warna dan Bahan komp6nen mudah

—kemasan dengan Bahan

jahi+an mesin Z/' Kain denim tidak panas

IV: Nilai es+e+ika
3°0> O r
Elemen garisan

warna dan ben+uk

y

Skala kecil un+uk remaja

Pemilihan lakaran produk terbaik dibuat berdasarkan elemen reka bentuk, iaitu
garisan, bentuk, tekstur, saiz, warna dan arah. Elemen yang terdapat pada
ketiga-tiga lakaran produk disenaraikan seperti Jadual 4.1.

Jadual 4.1 Pemilihan lakaran produk terbaik

Produk A Produk B Produk C

Produk

.00*

Elemen

Garisan Garisan menarik. Garisan sebagai Garisan kasar
hiasan. dijadikan corak.
Bentuk Bulat
Tekstur Sederhana Bulat Bulat
Saiz Sederhana
Warna Warna premier Licin Kasar

dengan suhu panas. Sederhana Kecil

Arah Menegak Warna tertier dengan Warna premier,
suhu sederhana. sekunder dan tertier
dengan kombinasi
suhu panas dan sejuk.

Melintang dan Melintang
menegak.

89

LAKARAN - BAB 4

Bagi memilih lakaran yang terbaik, satu borang Anda perlu memastikan
penilaian elemen reka bentuktelah diwujudkan. Semua borang maklumat
elemen dalam reka bentuk disenaraikan dan penilaian pelanggan diisi dengan
dilakukan berdasarkan skalayang diberikan. lengkap sebelum
Ketiga-tiga lakaran produk A, B dan C diberi skor menghantarnya semula.
berdasarkan elemen-elemen yang terdapat pada
lakaran tersebut.

Keputusan skor dan peratus yang diperoleh
menunjukkan lakaran produk A mendapat peratus
tertinggi berbanding dengan produk B dan C.
Mengikut indikator yang dicadangkan, produk A
berada pada tahap cemerlang dan dipilih sebagai
produk yang terbaik.

Jadual 4.2 Contoh borang penilaian elemen reka bentuk

Borang Penilaian Elemen Reka Bentuk

Arahan: Isikan pada ruang yang disediakan
mengikut skala penilaian yang diberi.

Skala penilaian: 3 Sangat baik
2 Baik
1 Sederhana

Elemen/ Produk ABC Catatan

Garisan 312

Bentuk 222

Tekstur 332

Saiz 2 2 1

Warna 322

Arah 312

Jumlah 16 11 11 Rajah 4.22 Lakaran produk
yang dipilih
Peratus 88% 61% 61%

Indikator
66- 100 = Cemerlang
31-65 = Sederhana

0-30 = Lemah

90

LAKARAN - BAB 4

4.1.5 Penilaian maklumat yang ada pada lakaran yang dipilih

Cita rasa pengguna sentiasa berubah mengikut trend semasa. Sebagai pereka,
lakaran produk perlu selari dengan kehendak pengguna terkini. Pereka perlu
sentiasa mencari idea-idea baharu untuk memastikan produk mereka sentiasa
berada di pasaran dan tidak dilupakan oleh pengguna. Penilaian terhadap
reka bentuk produk yang sedia ada di pasaran dapat membantu pereka
mengenal pasti cita rasa terkini pelanggan.

Bahan dan komponen Bahan

mudah dihasilkan Kain -Felt y- ang bukan jenis

tenun, lemibu+, bolehi pelbagai

warna dan mudah diben+uk.

Warna seimbang (Merah) Diameter-. 300

dan sesuai un+uk *>)

semua golongan
pengguna

Nilai es+e+ika.

Mempunyai elemen
garisan yang

menarik (warna
merah)

Ben+uk menarik <-
dan selesa

Rajah 4.23 Lakaran produk A yang dipilih

Maklumat yang ada pada lakaran produk yang dipilih adalah seperti
yang berikut.

A __ A © - ©A
Jenis kemasan
A I produk. A
/i Bahan yang V
Elemen yang
digunakan. / Butang kecil di digunakan.
A atas kepala.
Kain felt A Garisan, warna,
lembut. bentuk.

Penyambungan A Fungsi produk. I
yang digunakan. Ii

\\

Menggunakan Menutupi

jahitan mesin. kepala.

91

Lakaran reka bentuk produk boleh dinilai dengan LAKARAN - BAB 4
menggunakan borang penilaian lakaran reka bentuk
seperti Jadual 4.3. Isikan borang penilaian dengan Skala
menggunakan skala yang diberikan. 3 - Sangat baik
2- Baik
Jadual 4.3 Contoh borang penilaian lakaran reka bentuk 1 - Sederhana

Borang penilaian lakaran reka bentuk

Bil. Prinsip Lakaran Kriteria Lakaran

A BA A BA
211
1. Keseimbangan 3 3 2 Inovasi

2. Pengulangan 3 3 3 Berfungsi 211

3. Kontras 2 1 3 Berguna 3 22

4. Kesejajaran 3 2 3 Estetik 211

5. Pergerakan 3 1 3 Intuitif 222

6. Ruang 3 3 2 Kebolehpasaran 311
7. Berdekatan 2 2 1 Keaslian 332
332
Tahan lama

Mesra pengguna 232

Ringkas 3 23

Fokus 321

Jumlah 19/21 15/21 17/21 Jumlah 28/33 21/33 18/33
Peratus
90% 71% 80% Peratus 85% 64% 55%

Ulasan : Lakaran A lebih banyak mengaplikasikan Indikator
prinsip reka bentuk dan mempunyai kriteria 66 - 100 = Cemerlang
yang lebih baik berbanding lakaran B dan C. 31-65 = Sederhana

Cadangan : Lakaran A dipilih sebagai lakaran terbaik. 0-30 = Lemah

92

LAKARAN - BAB 4

4.1.6 Penambahbaikan pada lakaran yang dipilih

Berdasarkan penilaian yang dilakukan pada tiga lakaran topi tersebut, satu
daripada lakaran telah dipilih sebagai lakaran yang terbaik. Penambahbaikan
akan dilakukan terhadap lakaran yang dipilih. Tujuan penambahbaikan adalah
seperti yang berikut.

Cita rasa pengguna sentiasa berubah

Produk yang dihasilkan perlu berubah dari semasa ke semasa sama ada
dari segi rupa atau fungsinya.

Mengikut trend semasa

Sesuatu reka bentuk tidak akan tahan lama. Perubahan perlu dilakukan
mengikut keadaan dan situasi semasa.

Berlaku persaingan antara produk-produk yang ada di pasaran

Terdapat lambakan produk yang sama di pasaran. Pereka harus mampu

bersaing dari segi rekaan terkini.

Lakaran produk asal

Mengikut kehendak pasaran semasa

Rekaan yang mengikut kehendak semasa akan
mendapat permintaan yang tinggi di pasaran.

Kecerian -ÿ

Menambah logo

t % Keselama+an-

Kemudah-gunaan /> SEP,Mer unakan ne+
pengudaraan
£“"99an+ikan dengan yang lebih baik

PabriK sa+in Lakaran produk
yang telah dilakukan
penambahbaikan

Penambahan elemen Mesra alarm

Warna kon+ra Bahagian lapil dalam
menggunakan fabrik

+anpa +enun (non woven -Fabric)

Rajah 4.24 Cadangan penambahbaikan pada lakaran yang dipilih

93

LAKARAN - BAB 4

H Gaya visual lakaran §ÿB

Gaya visual lakaran merujuk kepada teknik untuk Layari laman sesawang:
menjadikan lakaran objek lebih realistik dan nampak https://wenythepooh.
menarik. Pereka biasanya akan menghasilkan lakaran wordpress.com/2011/
dalam bentuk 2D atau 3D, realistik dan konseptual. 02/22/proses-rendering-
Terdapat pelbagai teknik yang boleh digunakan, iaitu dan-animasi-serta-contoh-
rendering dan kesan cahaya dan bayang. nyatanya/
Cari maklumat tentang
1. Rendering kepentingan rendering.
Proses rendering rmerupakan satu kaedah yang Bincangkan kegunaan
digunakan untuk menghasilkan gaya visual rendering dalam filem-
lakaran objek yang lebih menarik dan realistik. filem animasi.

Rendering digunakan untuk menerangkan m— Imbas
maklumat berkaitan dengan permukaan lakaran n(/>
seperti warna, tekstur, garisan dan bentuk.
«1
Alatan asas mewarna seperti pensel warna, pen
penyerlah (highlighter pen), pen dan dakwat serta J
pastel kapur (chalk pastel) digunakan untuk tujuan
rendering ini.

i -'V j

\ Wffr ;

jT !ÿ* li

94 <s> \ /

i

r> - • .V.-' -A

K

Rajah 4.25 Pelbagai idea kreatif gaya visual