เอกสารประกอบการสอนวิชา นโยบายสาธารณะและการวางแผน

Problem or Policy Formation

• แนวคิดเกี่ยวกบั ปญั หา
1. สภาวะหรือสถานการณ์ เป็นเหตุให้มนุษย์เกิดความ

ต้องการ เกิดความไม่พอใจ ต้นเหตุแห่งการแสวงหา
วิธบี รรเทา
2. กลุ่มผู้ที่ไม่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากปัญหา
ได้หยิบยกเรื่องราวขึน้

Problem or Policy Formation

• แนวคิดเกี่ยวกับปัญหา
3. ความไม่เป็นธรรมทางสังคม การลดทอนศักยภาพ

มนุษย์เป็นมูลเหตุใหส้ ังคมขาดโอกาส

Problem or Policy Formation

• คณุ สมบตั ิของปัญหา
1. ปัญหาที่กระตุ้นความพยามที่จะแสวงหาวิธี

แก้ปัญหา
2. ปัญหาที่เกิดขึ้นในระยะยาว ดารงอยู่นาน มี

ผลกระทบต่อระบบสงั คมย่อย จนถงึ องค์รวม

Problem or Policy Formation

• คุณสมบัติของปญั หา
3. ปญั หาทีก่ ระทบต่อความม่ันคงมนษุ ย์ และชาติ
4. ปัญหาที่ทุกฝ่ายยอมรับว่าเป็นปัญหา โดยไม่มีการ

แบง่ แยก

Problem or Policy Formation

• ลักษณะของปัญหา (นักวิชาการ)
1. ความเก่ยี วเนื่องสัมพนั ธ์กัน Interdependence
2. ความเป็นอัตตนยั ของปัญหา Subjectivity
3. ความไมม่ ีตวั ตนที่แท้จรงิ Artification
4. ความเป็นพลวัตของปญั หา Dynamism
5. กระตุ้นใหแ้ สวงหาทางแกป้ ัญหา Solution

Problem or Policy Formation

• ประเภทของปัญหา
• Theodore Lowi
1. ปัญหาเกย่ี วกบั การจัดระเบยี บ กฏเกณฑ์
2. ปัญหาเก่ยี วกบั การกระจายทรัพยากร
3. ปัญหาเก่ยี วกับการจดั สรรทรัพยากรใหม่

Problem or Policy Formation

• การจดั ระเบยี บวาระนโยบาย Policy Agenda
• การจดั ลาดบั ความสาคญั ของปัญหา
• ปญั หาเชิงนโยบายสาธารณะของสังคม The Systemic

Agenda
• ปัญหาเชิงนโยบายสาธารณะที่เกย่ี วข้องกบั สถาบนั ของ

รัฐ The Institutional Agenda

Problem or Policy Formation

• กระบวนการจัดระเบียบวาระนโยบาย The Agenda
Setting Process

1. Problem Stream
2. Policy Stream
3. Political Stream

Problem or Policy Formation

• ความสาคญั ของปัญหาสาธารณะ
1. ระดบั ท้องถน่ิ
2. ระดบั ภูมิภาค
3. ระดบั ชาติ

Problem or Policy Formation

• บุคคลหรือองค์กรทเ่ี ข้ามาเกีย่ วข้องนโยบายสาธารณะ
1. ฝ่ายนิติบัญญัติหรือรฐั สภา
2. คณะรฐั มนตรี
3. กระทรวง ทบวง กรม
4. ศาลหรือตลุ าการ
5. พรรคการเมือง
6. กลุ่มผลประโยชน์

Problem or Policy Formation

• การรวบรวมข้อมูลเกีย่ วกับปัญหา
1. ชว่ งเวลาทเ่ี กิด
2. สภาพและลกั ษณะความรนุ แรง
3. ผู้ได้รบั ผลกระทบ
4. การแก้ไขขององค์กรต่างๆในเบื้องตน้
5. การยอมรับว่าเปน็ ปัญหาของประชาชน

Problem or Policy Formation

• การวเิ คราะห์ปญั หา
1. กลุ่มทไ่ี ด้รับผลกระทบ
2. ขนาดความรุนแรง
3. ความเรง่ ด่วน
4. ความเสียหายในอนาคต
5. ลักษณะการยอมรบั รว่ มกัน

Problem or Policy Formation

• เครื่องมือและเทคนิคการวเิ คราะห์ปญั หา
1. การระดมสมอง Brainstorming
2. การใช้เทคนิคเดลฟาย Delphi
3. การใช้ตารางวเิ คราะห์
4. การใช้แผนภูมิกา้ งปลา

การใช้แผนภูมิก้างปลา

Problem or Policy Formation

• การจัดลาดับความสาคัญปญั หา Priority

การเตรียมเสนอร่างนโยบาย

1. การวางข้อกาหนดจุดมงุ่ หมายของนโยบาย
2. การเสนอทางเลือก Alternative
3. การจัดทารา่ งนโยบาย

การอนมุ ัติและประกาศนโยบาย

1. การคัดเลือกข้อเสนอนโยบาย
2. การสร้างเสียงสนับสนนุ ทางการเมือง
3. การประกาศใช้นโยบายสาธารณะ

ทฤษฏีว่าด้วยรัฐกบั นโยบายสาธารณะ

• ทฤษฏีอธิบายบทบาทรัฐ Nordlinger
1. ทฤษฏีพหุนิยม
2. ทฤษฏีผู้นา
3. ทฤษฏีมาร์กซิสต์
4. ทฤษฏีบรรษัทนิยม

ทฤษฏีพหุนิยม

• พลังสงั คม
• ต่อต้านอธิปไตยของรัฐ
• Civil Society

ทฤษฏีพหุนิยม

• การผลกั ดนั นโยบายโดย
1. กระบวนการระดมสมาชิก Mobilization Process
2. การะบวนการทไหน้าที่เป็นตัวกลาง Mediation

Process

ทฤษฏีพหนุ ิยม

• บทบาทของรฐั กบั กระบวนการนโยบายสาธารณะ
1. รัฐเป็นเสมือนเครื่องช้ีทิศทางลม the weathervane

mode
2. รัฐทีเ่ ปน็ กลาง the neutral state view
3. รัฐนายหน้า the broker state model

ทฤษฏีผ้นู า

• ทฤษฏีผู้นาคลาสสิค Classical elitism
• ทฤษฏีผู้นาประชาธิปไตย Democratic elitism
• ทฤษฏีผู้นาสมยั ใหม่ Modern elitism

ทฤษฏีผ้นู า

• ทฤษฏีผู้นาคลาสสิค Classical elitism
1. ผู้นาแบบสุนัขจิ้งจอก Foxes

แสวงหาความยินยอมพร้อมใจ
1. ผู้นาแบบราชสีห์ Lions

มุ่งใช้กาลังเพื่อความสาเรจ็

ทฤษฏีผ้นู า

• ทฤษฏีผู้นาประชาธิปไตย Democratic elitism
• ประชาธิปไตยเสรี เป็นระบอบที่มีการเลือกต้ัง

เพื่อเลือกผู้นา และช่วยสร้างความชอบธรรมทาง
การเมือง

ทฤษฏีผ้นู า

• ทฤษฏีผู้นาสมยั ใหม่ Modern elitism
1. Top level
2. Middle level
3. Bottom level

ทฤษฏีมาร์กซิสต์

• รัฐเปน็ เครื่องมือของชั้นนายทนุ
• รฐั สะสมทุน
• รัฐชว่ ยรักษาระเบยี บและควบคุมสังคม

ทฤษฏีบรรษทั นิยม

• การรวมกลุ่มทางการเมือง
• เป็นการต่อรองผลประโยชน์ระหว่างรัฐกับกลุ่ม

ผลประโยชน์

ทฤษฏีการตัดสินใจกับการกาหนดนโยบาย

• ธรรมชาติของการตดั สินใจ
• ค่านิยมของตวั เอง
• คณุ ค่าของทางเลือก

ทฤษฏีการตัดสินใจกบั การกาหนดนโยบาย

1. การตดั สินใจต้องมอี านาจ และสมรรถนะ
2. การรวบรวมข้อมูล
3. การออกแบบ
4. ตามหลกั อุดมคติ
5. การนาไปปฏบิ ตั ิ
6. การปรบั ตวั

ทฤษฏีการตัดสินใจ

1. ตัวแบบเหตผุ ล rational models
2. ตัวแบบสว่ นทีเ่ พ่มิ incrementalist model
3. การตัดสินใจด้วยวิธีที่สุดและการตัดสินใจแบบ

สารวจแบบผสม optimal methods and mixed
scanning

ปจั จัยแวดล้อมกับการกาหนดนโยบาย

1. วัฒนธรรมทางการเมือง
2. ลกั ษณะและวสิ ยั ทศั น์ผนู้ า
3. ข้อจากัดทางเศรษฐกจิ
4. บทบาทกลมุ่ ผลประโยชน์
5. ระบบพรรคการเมือง
6. มติมหาชน
7. อทิ ธิพลสื่อมวลชน

ตัวแบบวิเคราะห์การกาหนดนโยบาย

1. ตัวแบบชนชนั้ นา
2. ตวั แบบสถาบัน
3. ตัวแบบระบบราชการ
4. ตัวแบบทฤษฏีกลุ่ม
5. ตัวแบบกระบวนการ
6. ตัวแบบระบบ
7. ตวั แบบทฤษฏีทางเลือกสาธารณะ



ตวั แบบชนช้นั นา

ตวั แบบกล่มุ

ตวั แบบกระบวนการ

ตวั แบบระบบ





บทที่ ๔

การนานโยบายสาธารณะไปปฏิบตั ิ

การนานโยบายสาธารณะไปปฏิบัติ

• วิธกี ารในการนาเอานโยบายไปปฏิบัติ
• องค์ความรใู้ นเรือ่ งที่เกย่ี วกับการนาเอานโยบายไป

ปฏิบัติ
• ผู้ที่เกย่ี วของในการนาเอานโยบายไปปฏิบตั ิ

Feedback

Feedback

Feedback

ความหมาย

• Policy Implementation
• Walter Williams
• ความพยามที่จะตัดสินความสามารถขององค์การใน

การรวบรวมคน ทรัพยากร และกระตุ้นให้บุคคลากร
ปฏิบัติงานใหบ้ รรลุวัตถุประสงค์ขององค์กร

ความหมาย

• Policy Implementation
• Donald & Carl
• การนานโยบายไปปฏิบัติครอบคลุมกิจกรรมของแต่ละ

บุคคล หรือกลุ่มคน ที่อยู่ในระบบราชการ หรือเอกชน
เพื่อใหว้ ตั ถปุ ระสงค์ของนโยบายบรรลุ

ความหมาย

• Policy Implementation
• Jeffrey & Widavsky
• การนานโยบายไปปฏิบัติคือการศึกษาเก่ียวกับ

ความสามารถท่จี ะผลกั ดันใหก้ ลไกทง้ั หมดปฏิบัติงานให้
บรรลเุ ป้าหมายทีก่ าหนดไว้

ความหมาย

• Policy Implementation
• Kerr
• การนานโยบายไปปฏิบัติ หมายถึงการศึกษาเก่ียวกับ

สมรรถนะขององค์การในการใช้ทรัพยากรการบริหาร
ท้ังหมด เพือ่ ใหบ้ รรลเุ ป้าหมายของนโยบายทีก่ าหนดไว้

ความหมาย

• Policy Implementation
• Rondinelli
• การนานโยบายไปปฏิบัติ คือการนานโยบาย แผนงาน

หรือโครงการ ไปปฏิบัติให้สาเร็จบรรลุวตั ถปุ ระสงค์

ความหมาย

• Policy Implementation
• วรเดช จนั ทรศร
• การนานโยบายไปปฏิบัติ เป็นการศึกษาเก่ียวกับ

องค์การที่รับผิดชอบว่าสามารถนา และกระตุ้นให้
ทรัพยากรทางการบริหาร และกลไก ปฏิบัติงานให้
บรรลุตามนโยบายทีก่ าหนดไว้