หน้าที่พลเมือง ม4

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครูใหน ักเรยี นวิเคราะหก ารปกครองระบอบ ๓. ผู้นำาหรือคณะผู้นำาสามารถที่จะอยู่ในอำานาจได้ตลอดชีวิต หรือนานเท่าที่
เผดจ็ การ แลว อธิบายลกั ษณะสาํ คญั ตา งๆ กลมุ่ ผู้รว่ มงานหรอื กองทัพยงั ใหก้ ารสนบั สนุน ประชาชนทัว่ ไปไม่มีสิทธทิ ่ีจะเปลย่ี นผู้นำาได้
ของระบอบเผดจ็ การ ดงั น้ี
๔. รัฐธรรมนูญและการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนที่ได้จัดข้ึนตามรัฐธรรมนูญ
• การปกครองระบอบเผดจ็ การสามารถ และรัฐสภา ไม่มีความสำาคัญต่อกระบวนการทางการปกครองเหมือนในระบอบประชาธิปไตย
แบง ออกไดเปนก่ีแบบ อะไรบา ง กลา่ วคือ รัฐธรรมนญู เปน็ แคเ่ พียงรากฐานรองรับอำานาจของผู้นาำ หรอื คณะผู้นาำ เทา่ นนั้
(แนวตอบ ระบอบเผดจ็ การแบง ออกไดเปน
3 แบบ คอื เผดจ็ การทหาร เผดจ็ การฟาสซสิ ต การเลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนทจี่ ดั ขน้ึ เพอื่ ใหป้ ระชาชนออกเสยี งเลอื กตงั้ ผสู้ มคั ร
และเผดจ็ การคอมมิวนิสต) ท่ีผู้นำาหรือคณะผู้นำาส่งเข้าสมัครรับเลือกตั้งเท่านั้น ในทำานองเดียวกันรัฐสภาก็จะประชุมกันปีละ
๕ - ๑๐ วัน เพ่ือรับทราบและยืนยันให้ผู้นำาหรือคณะผู้นำาทำาการปกครองต่อไป ตามที่ผู้นำาหรือ
• ระบอบเผด็จการทหารมีลักษณะอยา งไร คณะผนู้ าำ เห็นสมควร
(แนวตอบ คณะผูนําฝา ยทหารเปนผใู ชอ ํานาจ
เผด็จการในการปกครองโดยตรงหรอื โดยออ ม 1และ๒เผ) ดรจ็ ูปกแารบคบอขมอมงิวรนะสิ บตอ์ 2สบาเมผาดร็จถกอธาบิรา ยมพี อ๓สงั แเขบปบไดค้ ดือังนเผี้ ด็จการทหาร เผด็จการ
(ผา นทางพลเรอื นท่ีพวกตนสนับสนุน)
และมกั จะใชก ฎอัยการศกึ หรอื รัฐธรรมนญู ฟาสซสิ ต์
ทค่ี ณะของตนสรา งขึน้ เปนเครอ่ื งมอื ใน
การปกครอง) ๒.๑) ระบอบเผด็จการทหาร หมายถึง ระบอบเผด็จการท่ีคณะผู้นำาฝ่ายทหาร

• สภาพปญหาที่มักพบในการปกครองระบอบ เป็นผู้ใช้อำานาจเผด็จการในการปกครองโดยตรงหรือโดยอ้อม (ผ่านทางพลเรือนท่ีพวกตน
เผดจ็ การทหารคอื อะไร
(แนวตอบ การตอสูระหวา งกาํ ลังของประชาชน สนับสนุน) และมักจะใช้กฎอัยการศึกหรือรัฐธรรมนูญท่ีคณะของตนสร้างข้ึนเป็นเคร่ืองมือใน
ท่เี รียกรอ งสิทธแิ ละเสรภี าพกบั กําลังของ
รัฐบาลเผดจ็ การทหารทม่ี อี าํ นาจปกครอง การปกครอง
ประเทศ จนทําใหท ง้ั สองฝายบาดเจบ็ ลมตาย
เปน จาํ นวนมาก เนอ่ื งจากคณะทหารมกั อา ง โดยทวั่ ไปคณะผนู้ าำ ทหาร มกั อา้ งวา่ จะใชอ้ าำ นาจปกครองประเทศเปน็ การชวั่ คราว
วาจะใชอาํ นาจในการปกครองประเทศเพยี ง
ชัว่ คราว แตหลงั จากนน้ั มักไมยอมคืนอาํ นาจ แต่หลังจากนั้นมกั ไม่ยอมคืนอาำ นาจกลับมาใหป้ ระชาชนโดยงา่ ย แตเ่ มื่อเวลาผา่ นไป กระแสความ
กลบั มาใหประชาชน)
ไม่พอใจในหมู่ประชาชนรวมกับแรงกดดันจาก

นานาชาติก็จะทำาให้คณะผู้นำาทางทหารกุมอำานาจ

การปกครองดงั กลา่ วไว้ไม่ได้ ในทีส่ ุดจึงจาำ เป็นตอ้ งคืน

อำานาจมาให้ประชาชน แต่กว่าจะมาถึงจุดน้ีได้ในบาง

ประเทศก็เกิดความวุ่นวาย เกิดการต่อสู้ระหว่างกำาลัง

ของประชาชนกับกำาลังของรัฐบาลเผด็จการทหาร

จนนำาไปสู่การบาดเจ็บล้มตายของทั้งสองฝ่ายเป็น

จำานวนมาก ซ่ึงจากประวัติศาสตร์การเรียกร้องสิทธิ

ประเทศเก�หลีเหนือเปน็ หน่ึงในประเทศท่ปี กครอง และเสรีภาพในการปกครองที่ผ่านมา มกั จะจบลงด้วย
ด้วยระบอบเผด็จก�ร ปจจุบันมีน�ยคิม จองอึน ชยั ชนะของฝ่ายประชาชนเสมอ
เปน็ ผนู้ ำ�สงู สุด

9๒

นกั เรยี นควรรู ขอสอบ O-NET
ขอสอบป ’52 ออกเกี่ยวกับการปกครองระบอบเผดจ็ การ
1 ฟาสซิสต อติ าลีเปน ประเทศทใ่ี นอดีตปกครองดวยระบอบเผดจ็ การแบบ หลกั การปกครองแบบเผดจ็ การใหค วามสําคัญตอ ส่ิงใดนอยท่สี ดุ
ฟาสซสิ ต โดยมเี บนโิ ต มุสโสลีนี เปน ผูนํา และบญั ญตั ิกฎขน้ึ ใชป กครองประเทศ 1. ความมนั่ คงของรัฐบาล
ในชวงเขาสสู งครามโลกคร้ังที่ 2 เรยี กวา บัญญตั ิ 10 ประการ ขอ ทส่ี าํ คญั เชน 2. ความจงรักภักดตี อ ชาติ
ศัตรขู องฟาสซิสตค อื ศตั รขู องทาน จงกําจัดพวกน้ีไป การรบั ใชอ ติ าลนี น้ั พึงกระทาํ ได 3. ความเสมอภาคในสงั คม
ตลอดเวลาทุกสถานท่ี ทุกวถิ ที าง สิ่งทท่ี า นไดร บั อาจเปน งานหนักหรอื ไมกอ็ าจตอ ง 4. ความเปนเอกภาพของรัฐ
เสยี เลือดเนื้อ มสุ โสลนี ีถูกตอ งเสมอ เปน ตน วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะในสังคมทป่ี กครองดวย
2 คอมมวิ นิสต เกิดมาจากแนวความคิดทม่ี ุงเนนสรา งความเทา เทยี มกนั ของคน ระบอบเผด็จการจะจํากัดสิทธิเสรีภาพของประชาชน โดยเฉพาะ
ในสงั คม เปนสงั คมทปี่ ราศจากชนช้นั ซงึ่ แนวความคดิ คอมมวิ นสิ ตนี้ สงั คมใน อยางยิง่ ในทางการเมือง มกี ารแทรกแซงสอ่ื มวลชนทกุ ประเภท
ระยะแรกจะเริม่ จากการทําลายระบบทุนนิยม จากน้นั จะเปน ลักษณะของสงั คมนยิ ม และมกี ารควบคมุ ทางสังคมที่เดด็ ขาด หากผใู ดฝาฝน จะไดรับการ
และพฒั นาไปสสู งั คมท่สี มบรู ณแบบ แนวความคดิ คอมมิวนสิ ตไ ดก ลายมาเปนระบอบ ลงโทษอยา งรนุ แรง ท้ังนเ้ี พือ่ สงวนอาํ นาจในการปกครองประเทศไว
การเมอื งการปกครองรูปแบบหน่ึงทแ่ี พรห ลายไปท่ัวโลก โดยเฉพาะอยางยง่ิ ชวงหลงั เปน ของกลมุ ผนู าํ
สงครามโลกคร้งั ที่ 2

92 คมู่ อื ครู

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ตัวอย่างการปกครองแบบเผด็จการทหาร เช่น การปกครองของญ่ีปุ่นระหว่าง ครูใหนักเรยี นพจิ ารณาการปกครองระบอบ
สงครามโลกครง้ั ท ี่ ๒ เปน็ ระยะท ่ี พลเอกโตโจ และคณะนายทหารใชอ้ าำ นาจเผดจ็ การในการปกครอง เผดจ็ การรปู แบบตางๆ แลว นํามาอภปิ ราย
ในประเด็นตา งๆ ท่คี รกู ําหนดให เชน
หรอื การปกครองของไทย ชว่ งระหวา่ งวนั ท ่ี ๒๐ ตลุ าคม
พ.ศ. ๒๕๐๑ ถึงวันที่ ๒๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๑ • ลกั ษณะเดน ของการปกครองระบอบ
อาำ นาจการปกครองประเทศไดต้ กอยภู่ ายใตก้ ารควบคมุ เผดจ็ การฟาสซิสตค ืออะไร
ของคณะปฏิวัติ นำาโดยจอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต์ และ (แนวตอบ ระบอบเผดจ็ การฟาสซิสตเนน
จอมพลถนอม กิตตขิ จร ความสาํ คญั ของผนู าํ วา มีอํานาจเหนือ
ประเทศท่ีมีการปกครองระบอบ ประชาชนทว่ั ไป โดยผูนําในระบอบนี้
เผด็จการทหาร เชน่ สหภาพพมา่ ๑ ซ่งึ มีสภาสันติภาพ มกั มคี วามเช่อื ในลทั ธิฟาสซิสต ซึ่งมงุ ใช
และการพัฒนาแห่งรัฐ (The State Peace and อาํ นาจเผด็จการปกครองประเทศอยา งถาวร
Development Council: SPDC) ท่ีมาจากคณะ และถือวาระบอบนี้เหมาะสมกับประเทศ
นายทหารทาำ หน้าที่บรหิ ารประเทศ เปน็ ต้น อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ (Adolf Hitler) ผู้นำ�พรรคน�ซีของ ของตน สามารถชวยใหป ระเทศของตนเจรญิ
ประเทศเยอรมนี ในชว่ งสงคร�มโลกคร้งั ท่ี ๒ กาวหนาอยา งรวดเร็ว)

๒.๒) ระบอบเผดจ็ การฟาสซสิ ต ์ หมายถงึ ระบอบการปกครองทเี่ นน้ ความสาำ คญั • ความเชือ่ และลกั ษณะการปกครองระบอบ
ของผ้นู าำ วา่ มอี ำานาจเหนือประชาชนทว่ั ไป เผด็จการคอมมวิ นิสตเปน อยา งไร
ผนู้ ำาในระบอบการปกครองเผดจ็ การฟาสซสิ ต์ มักจะมคี วามเชอ่ื ในลัทธิการเมอื ง (แนวตอบ ผูน ําพรรคคอมมิวนสิ ตเ ชือ่ วา
ที่เรียกว่า “ลัทธิฟาสซิสต์” เป็นลัทธิช้ีนำาในการปกครองและมุ่งท่ีจะใช้อำานาจเผด็จการปกครอง ระบอบเผดจ็ การคอมมวิ นิสตเ ปนรปู แบบ
ประเทศเป็นการถาวร โดยเช่ือว่าระบอบการปกครองแบบนี้เหมาะสมกับประเทศของตน และ การปกครองทเ่ี หมาะสมกับประเทศของตน
จะช่วยให้ประเทศของตนมีความเจรญิ ก้าวหนา้ โดยเร็ว และจะชวยทาํ ใหชนช้ันกรรมาชพี เปน อิสระ
มกาสุ รโปสลก นีคี ร1(อ Bงeข nอitงoเ ตย ัวอMอรuมยs่านsงี oขสlอiมnงiยั )ก อาชดร่วอปงลกกฟ์ค่อร นฮอสิตงงใเคนลรรอาะรมบ2์ (โอAลบdกนoคl ้ี fร เัง้Hชท่นitี ่l e๒กr) า รรระปะหหกวคว่า่ารงงอปปงี ข ี พพอ..งศศอ.. ติ ๒๒าล๔๔ีใ๖๗น๕๖ส ม-- ัย๒๒เบ๔๔น๘๘ิโ๘๑ต จากการถกู กดขโ่ี ดยชนช้ันนายทุน รวมทั้ง
ทาํ ใหประเทศมคี วามเจริญกา วหนา ทัดเทียม
นานาประเทศ)

ในระบอบนาซ ี (Nazi Regime) ซึง่ ถือวา่ เปน็ ระบอบฟาสซิสตเ์ ชน่ เดยี วกัน เป็นตน้
๒.๓) ระบอบเผด็จการคอมมิวนิสต์ หมายถึง ระบอบเผด็จการที่มีเพียงพรรค
คอมมิวนิสต์เพียงพรรคเดียวได้รับการยอมรับหรือสนับสนุนจากกลุ่มบุคคลต่างๆ และกองทัพ
ให้เป็นผูใ้ ช้อำานาจเผดจ็ การปกครองประเทศ
ผู้นำาของพรรคคอมมิวนิสต์เช่ือว่าระบอบเผด็จการคอมมิวนิสต์ เป็นรูปแบบ
การปกครองทเี่ หมาะสมกบั ประเทศของตน และจะชว่ ยทาำ ใหช้ นชน้ั กรรมาชพี เปน็ อสิ ระจากการถกู
กดขี่โดยชนชั้นนายทุน รวมทั้งทำาให้ประเทศมีความเจริญก้าวหน้าทัดเทียมกับต่างประเทศ

๑ ภายหลังการประชุมรัฐสภาเมียนมาคร้ังแรกเมื่อวันท่ี ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ เมียนมาได้เปล่ียนช่ือเป็น 93
สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา (The Republic of the Union of Myanmar) ปัจจบุ นั มรี ูปแบบการปกครองแบบสาธารณรัฐ
มีสภาซึ่งประกอบดว้ ยสภาประชาชน สภาชาติพนั ธ์ ุ และสภาทอ้ งถ่ิน

ขอ สอบ O-NET เกร็ดแนะครู
ขอสอบป ’53 ออกเกี่ยวกับความแตกตางทางการเมอื ง
การปกครองของไทยกับสหรฐั อเมรกิ า ครูอาจใชภาพหรือวดี ิทศั นส ารคดีเก่ียวกับพรรคนาซีสมัยสงครามโลกครัง้ ท่ี 2
ประเทศไทยและสหรัฐอเมริกามคี วามแตกตา งกนั ในเรอ่ื งใด เปน สือ่ ประกอบกิจกรรมการเรยี นรู เพ่ือกระตุนใหน กั เรยี นเกิดความสนใจและเขาใจ
1. รูปแบบของรฐั 2. ท่มี าของรัฐบาล ลกั ษณะการปกครองแบบเผดจ็ การฟาสซสิ ตไ ดดียิ่งขึน้
3. ระบอบการปกครอง 4. เจาของอํานาจอธิปไตย
วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 1. และ 2. ประเทศไทยและ นกั เรยี นควรรู
สหรัฐอเมรกิ าตางก็ปกครองดวยระบอบประชาธิปไตยท่ปี ระชาชน
เปน ผูม ีอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ แตป ระเทศไทยมี 1 เบนโิ ต มสุ โสลินี เปน ผูนาํ ของประเทศอิตาลที นี่ ิยมลัทธฟิ าสซสิ ต และไดนํา
รปู แบบของรฐั เปนรัฐเด่ียว สว นสหรฐั อเมริกาเปนรฐั รวม ประเทศตนเขาสสู งครามโลกครง้ั ที่ 2 โดยอยใู นฝายอักษะ (Axis) ทป่ี ระกอบดว ย
ซึ่งประกอบดวยมลรัฐตา งๆ 50 มลรฐั ประเทศเยอรมนี อติ าลี และญี่ปนุ ตอ มาเปนฝายแพสงคราม
สําหรับทีม่ าของรฐั บาลไทย มาจากการท่ีประชาชนเลอื กสมาชกิ 2 อดอลฟ ฮติ เลอร ไดร บั เลอื กเปน ผนู าํ ของเยอรมนใี นเดอื นมกราคม พ.ศ. 2476
สภาผูแ ทนราษฎร ซง่ึ จะประชมุ กนั เพอ่ื เลอื กนายกรัฐมนตรี จากนัน้ หลงั จากนนั้ ไดหันไปปกครองดวยระบอบเผดจ็ การลทั ธินาซเี พ่ือสรา งประเทศให
นายกรฐั มนตรจี ะจดั ต้ังคณะรัฐมนตรีเปนคณะรัฐบาล สวนที่มาของ ยง่ิ ใหญ และถอนตัวออกจากการเปน สมาชิกของสันนบิ าตชาติ
รฐั บาลสหรัฐอเมรกิ า มาจากการที่ประชาชนไปเลอื กคณะผเู ลอื กตัง้
ซง่ึ จะไปเลอื กประธานาธิบดี จากนนั้ ประธานาธบิ ดจี ะแตงตั้ง ค่มู อื ครู 93
คณะรัฐมนตรีเปนคณะรฐั บาล

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครูและนกั เรยี นรวมกนั สรปุ ความรทู ีไ่ ดจ าก โคซนเยวาียกตจใ1นนอไมด่ถตี ูกเเปอ็นารตดั ้นเอาเปรยี บจากนายทุน โดยประเทศท่มี ีการปกครองระบอบน้ี เชน่ สหภาพ
การศึกษาเก่ียวกบั ลักษณะการเมอื งการปกครอง ระบอบเผด็จการคอมมิวนิสต์มีความแตกต่างจากระบอบเผด็จการทหารใน
ในประเด็นตางๆ เชน หลกั การ รูปแบบ ตัวอยาง
ของประเทศท่ปี กครองในระบอบนน้ั แลว ใหต วั แทน บางประการ เช่น ระบอบเผด็จการทหารจะควบคุมเฉพาะกิจกรรมทางการเมืองของประชาชน
นักเรยี นผลดั กันออกมาเขยี นขอสรุปลงในตาราง เท่านนั้ แต่ระบอบเผด็จการคอมมวิ นิสตจ์ ะใช้อาำ นาจเผดจ็ การควบคมุ กจิ กรรมและการดำาเนนิ ชวี ติ
ลกั ษณะการเมอื งการปกครองทกี่ ระดานหนา ชน้ั เรยี น ของประชาชนในทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านการเมืองการปกครอง ด้านเศรษฐกิจ และด้านสังคม
โดยนกั เรียนเปนผูเลอื กประเดน็ ท่จี ะนํามาสรุป ดว้ ยเหตนุ ้นี กั รฐั ศาสตร์จึงเรยี กระบอบเผดจ็ การคอมมวิ นสิ ต์ว่า “ระบอบเผด็จการแบบเบด็ เสร็จ”
ตามความสนใจของนกั เรียน เชน
อยา่ งไรกต็ าม เนอ่ื งจากแตล่ ะประเทศเลง็ เหน็ วา่ ทงั้ ระบอบประชาธปิ ไตย และระบอบ
• การปกครองระบอบเผด็จการทหารมีความ เผดจ็ การตา่ งกม็ ขี อ้ ดแี ละขอ้ จาำ กดั ในตวั เอง บางประเทศจงึ มกี ารปฏริ ปู แนวทางการเมอื งการปกครอง
แตกตา งจากระบอบเผดจ็ การคอมมิวนิสต บางด้านให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม บริบทของสังคมท่ีเปล่ียนแปลง รวมท้ังเพ่ือให้สามารถ
อยา งไร แข่งขันกับนานาประเทศได้ ตัวอย่างเช่น สาธารณรัฐประชาชนจีนที่มีการปกครองแบบ
(แนวตอบ การปกครองทง้ั สองระบอบมคี วาม คอมมวิ นสิ ตท์ เี่ ปน็ แบบฉบบั ของตนเอง คอื รฐั บาลยงั คมุ เข้มด้านสิทธิและเสรภี าพการแสดงออก
แตกตางกนั บางประการ เชน ระบอบ ทางการเมืองของประชาชน แต่ทางด้านเศรษฐกิจรัฐบาลจีนกลับเปิดกว้างให้มีการแข่งขัน
เผด็จการทหารควบคุมเฉพาะกจิ กรรม ทางการผลติ การค้า และการลงทนุ ได้อยา่ งเสรี
ทางการเมอื งของประชาชน สว นระบอบ
เผด็จการคอมมวิ นสิ ตค วบคุมกิจกรรม จีนเป็นแบบอย่�งของประเทศท่ีใช้ก�รเมืองก�รปกครองระบอบคอมมวิ นสิ ต์ แต่ใชน้ โยบ�ยเปด กว�้ งท�งด�้ นเศรษฐกจิ แบบเสรี
และการดําเนนิ ชีวิตของประชาชนในทุกดา น (ภ�พบน) ประธ�น�ธิบดี สี จิน้ ผงิ
นักรฐั ศาสตรจ งึ เรยี กวา ระบอบเผดจ็ การแบบ
เบด็ เสร็จ เปนตน ) 9๔

• จากบรบิ ทของสังคมโลกที่เปลี่ยนแปลงไป
สงผลใหประเทศทปี่ กครองดวยระบอบ
เผด็จการสว นใหญปรับแนวทางการปกครอง
ประเทศอยา งไรบาง
(แนวตอบ ประเทศท่ปี กครองดวยระบอบ
เผด็จการสว นใหญม ีการปฏริ ูปดานเศรษฐกิจ
เพอ่ื ใหสามารถแขง ขันกับนานาประเทศ
ในยคุ โลกาภิวัตนไ ด เชน สาธารณรัฐ
ประชาชนจีนทค่ี วบคมุ สทิ ธิและเสรภี าพ
ทางการเมอื งของประชาชน แตเปด กวางใหมี
การแขง ขนั กันทางเศรษฐกิจ ผผู ลติ สามารถ
ลงทุนและคา ขายไดอยา งเสรี เปน ตน)

นักเรียนควรรู ขอ สอบ O-NET
ขอ สอบป ’52 ออกเก่ียวกบั องคป ระกอบของรฐั
1 สหภาพโซเวยี ต (The Union of Soviet Socialist Republics : USSR) ขอใดเปนองคป ระกอบของรฐั
เปน ประเทศแรกทป่ี กครองดวยระบอบเผด็จการคอมมวิ นิสตใ น ค.ศ. 1922 1. ดินแดน 2. ประชากร
โดยการปฏิวัตโิ คน ลม สถาบนั กษตั รยิ ราชวงศโรมานอฟที่ปกครองประเทศมากวา 3. ความมัน่ คง 4. สิทธิของประชาชน
300 ป ของพรรคบอลเชวคิ ทมี่ ีวลาดมี ีร เลนินเปนผูนํา ซึ่งทาํ ใหอ าํ นาจในการ วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 1. และ 2. ประเทศทมี่ สี ภาพเปน
ปกครองประเทศเปน ของพรรคคอมมิวนิสตเพียงพรรคเดียว สหภาพโซเวียต รฐั ตอ งมอี งคประกอบ 4 ประการ ดังนี้
ในยุครงุ เรอื งมีประเทศในเครือถงึ 15 ประเทศ เชน ยูเครน คาซัคสถาน ดินแดน คอื บริเวณที่เปนอาณาเขตของรัฐ จะตองมพี รมแดน
ลัตเวีย เปนตน อยางไรก็ตาม จากสถานการณข องสังคมโลกทีเ่ ปล่ยี นแปลงไป แนน อนกนิ อาณาเขตทง้ั พ้นื ดนิ นานนํา้ และนานฟา
ท้งั ในดา นเศรษฐกิจและการเมือง สหภาพโซเวียตยคุ ประธานาธิบดมี ีฮาอลิ ประชากร คอื คนที่อาศยั อยูใ นรัฐนนั้ แตไ มจ าํ เปน ตอ งมเี ชอ้ื ชาติ
กอรบาชอฟ (ค.ศ. 1988-1991) ไดใชน โยบายทางเศรษฐกจิ และการเมือง ศาสนา ภาษา และวัฒนธรรม เหมือนกนั
ท่เี รยี กวา “เปเรสตรอยกา” (Perestroika) และนโยบายเสรดี า นขอ มลู ขาวสาร รัฐบาล คอื องคก ารและคณะบคุ คลที่ทาํ หนา ท่ีบรหิ ารรัฐ
ทเ่ี รียกวา “กลาสนอสต” (Glasnost) ซ่ึงเปนปจ จยั สําคัญอันนาํ มาสกู ารลมสลาย อํานาจอธปิ ไตย คือ อํานาจในการปกครองตนเอง แบงเปน
ของระบอบคอมมิวนิสตโ ซเวยี ตใน ค.ศ. 1991 2 ประเภท ไดแก อํานาจอธปิ ไตยภายนอก หมายถงึ การที่เปนรัฐ
เอกราช ไมต กอยูใตการปกครองของรฐั อื่น และอํานาจอธปิ ไตย
94 คมู่ อื ครู ภายใน หมายถึง การทป่ี ระชาชนมสี ทิ ธใิ นการปกครองตนเอง

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

๒. รูปแบบของรัฐ ครูใหนักเรยี นคทู ่สี มคั รใจออกมาชว ยกนั เขียน
ความรูทไี่ ดจ ากการศกึ ษาเกยี่ วกับรปู แบบของรฐั
รปู แบบของรฐั แบง่ ได้เปน็ ๒ รูปแบบ ได้แก่ ลงในตารางรปู แบบของรัฐท่ีกระดานหนา ช้ันเรียน
ทีละคู ในประเดน็ ตา งๆ เชน ลกั ษณะของรปู แบบ
๑) เอกรัฐหรอื รฐั เดย่ี ว (Unitary State or Single State) หมายถึง รัฐท่มี รี ฐั บาล ขอ ดีและขอ จํากัด ตวั อยา งของประเทศที่ปกครอง
ดว ยรูปแบบน้นั เปน ตน โดยใหเพอ่ื นนกั เรียน
กลางเพยี งรฐั เดียวใชอ้ ำานาจอธิปไตยปกครองดนิ แดนทง้ั หมด อาจมีการกระจายอาำ นาจให้ทอ้ งถ่นิ ชว ยกนั ตรวจสอบความถกู ตอง
ได้บริหารกิจการของท้องถ่ินได้ตามที่รัฐบาลเห็นสมควร ประเทศท่ีมีรูปแบบของรัฐเด่ียว เช่น
ราชอาณาจกั รสเปน ญี่ป่นุ สาธารณรัฐสงิ คโปร์ ราชอาณาจักรไทย เปน็ ต้น ขยายความเขา้ ใจ Expand

ผลดที ี่เกดิ จากการปกครองรปู แบบนี้ คอื มคี วามเป็นเอกภาพสงู มคี วามเป็นปึกแผน่ ครมู อบหมายใหนักเรียนแตละคูจัดทําตาราง
มั่นคงและประหยัดงบประมาณในการบรหิ ารประเทศ เปรยี บเทียบลกั ษณะการเมอื งการปกครองและ
รูปแบบของรัฐแบบตา งๆ ที่เนนการวเิ คราะห
๒) สหพนั ธรัฐหรือรัฐรวม (Federal State or Dual State) หมายถงึ รฐั ทมี่ ีรัฐบาล เปรยี บเทยี บขอ ดีและขอจาํ กดั ของแตล ะระบอบ
และรูปแบบลงในกระดาษโปสเตอร โดยใชค วามรู
สองระดับ คือ รัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่นของแต่ละมลรัฐ รัฐบาลแต่ละระดับจะใช้อำานาจ ที่ไดศึกษามาและคน ควาเพิ่มเตมิ จากแหลงการ
อธิปไตยปกครองตามที่รัฐธรรมนูญกำาหนดไว้ โดยท่ัวไปรัฐบาลกลางของสหพันธรัฐมักจะเป็น เรยี นรูอื่นๆ
ผู้ใช้อำานาจในกิจการที่เกี่ยวข้องหรือกระทบต่อประโยชน์ส่วนรวมของชาติ เช่น การทหาร
การต่างประเทศ การคลงั เป็นตน้ ตรวจสอบผล Evaluate

สำาหรับรัฐบาลของท้องถ่ินจะมีอำานาจในกิจการที่เก่ียวกับท้องถิ่นของตนโดยเฉพาะ 1. ครแู ละนกั เรยี นชว ยกนั ตรวจตารางเปรยี บเทยี บ
เชน่ การศกึ ษา การสาธารณสขุ การไฟฟา้ การรกั ษาความสงบเรยี บรอ้ ย เปน็ ตน้ ประเทศทม่ี รี ปู แบบ ลกั ษณะการเมอื งการปกครองและรปู แบบของ
ของรัฐในลักษณะดงั กล่าวน้ี เช่น สหรัฐอเมริกา สหพนั ธรัฐรัสเซีย มาเลเซีย เป็นตน้ รฐั ของนกั เรยี นคูต างๆ โดยพิจารณาจาก
ความถกู ตอ งครบถวนของขอมูล และการ
ผลดีจากการปกครองรูปแบบน้ี คือ ทำาใหก้ ารปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ เปน็ ไปอยา่ งทัว่ ถงึ วเิ คราะหเ ปรยี บเทยี บขอดแี ละขอ จาํ กดั
สามารถแก้ปัญหาต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว รวมท้ังลดภาระของรัฐบาลกลางในระดับท้องถิ่นลง
ทำาให้สามารถดำาเนินการเพ่ือรักษาเอกราชและความเจริญก้าวหน้าของประเทศได้มาก ส่งผลให้ 2. ครูสังเกตพฤตกิ รรมการมีสว นรวมในกิจกรรม
การพฒั นาประเทศเปน็ ไปอยา่ งรวดเรว็ และมปี ระสทิ ธิภาพ การเรยี นรู เชน การตอบคาํ ถาม การทาํ งานกลมุ
เปน ตน
สำาหรับประเทศไทยมีรูปแบบการปกครองแบบเอกรัฐหรือรัฐเดี่ยว โดยได้บัญญัติไว้
ในรัฐธรรมนูญว่า ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรอันหน่ึงอันเดียวจะแบ่งแยกมิได้ และ รัฐต้อง
พิทักษ์รักษาไว้ซึ่งสถาบันพระมหากษัตริย์ เอกราช อธิปไตย และบูรณภาพแห่งเขตอำานาจรัฐ
และต้องจัดให้มีกำาลังทหาร อาวุธยุทโธปกรณ์ และเทคโนโลยีที่ทันสมัย จำาเป็นและเพียงพอ
เพื่อพิทักษ์รักษาเอกราช อธิปไตย ความมั่นคงของรัฐ สถาบันพระมหากษัตริย์ ผลประโยชน์
แห่งชาติ และการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และเพ่ือ
การพัฒนาประเทศ

95

ขอสอบ O-NET เกรด็ แนะครู

ขอสอบป ’51 ออกเก่ยี วกับความเปน รัฐ ครูอาจอธบิ ายขอ มลู เพิ่มเติมเก่ียวกับประเทศอืน่ ที่มีรปู แบบเอกรัฐเชนเดียวกบั
ฮองกงเปนรัฐหรือไม เพราะเหตใุ ด ประเทศไทย เชน ประเทศญปี่ นุ ราชอาณาจักรสเปน เปน ตน จากนั้นอภิปราย
1. เปนรัฐ เพราะมีการปกครองตนเองอยางอสิ ระ รว มกนั กับนักเรียนถงึ ความเหมอื นและความแตกตา งในลกั ษณะทางการเมือง
2. เปนรัฐ เพราะมีดินแดนที่มอี าณาเขตแนนอน การปกครองดานอนื่ ๆ ระหวางประเทศดงั กลา วกับประเทศไทย
3. ไมเปนรฐั เพราะไมมรี ัฐบาลเปนของตนเอง
4. ไมเ ปน รัฐ เพราะไมม อี ํานาจอธิปไตย บรู ณาการอาเซยี น

วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 4. ไมเปน รฐั เพราะไมม อี าํ นาจ ครสู ามารถจดั กิจกรรมการเรียนรบู ูรณาการอาเซียน โดยอธิบายใหน ักเรียน
เขาใจถึงระบอบการปกครองและรูปแบบของรฐั ของประเทศสมาชิกอาเซยี น แลว ให
อธิปไตย เนือ่ งจากฮอ งกงเปนเขตปกครองพิเศษหนึ่งของจีน ถงึ แม นักเรยี นชวยกันคน ควา ขอมูลเพิ่มเติม จากนัน้ เผยแพรความรูในรปู แบบตา งๆ เชน
จะมีคณะผบู ริหารเกาะของตนเอง แตก ารดําเนนิ งานในเรื่องสําคญั แผนพับ ใบความรู เวบ็ ไซต เปน ตน
กต็ อ งไดร บั ความเห็นชอบจากรฐั บาลจีนเสยี กอน

คูม่ อื ครู 95

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธิบายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expore Explain Elaborate Evaluate
Engage Engage

กระตนุ้ ความสนใจ

ครใู หน กั เรียนดภู าพจากหนังสอื เรยี น หนา 96 ๓ . กทารรงปเปก็นคปรอระงมระขุ บอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตรยิ ์
แลวต้งั คาํ ถามเกีย่ วกบั การปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปนประมขุ ประมขุ ของประเทศในระบอบประชาธปิ ไตย มรี ปู แบบสาำ คญั ๒ รปู แบบ คอื พระมหากษตั รยิ ์
ใหน กั เรยี นชวยกันตอบ เชน
ทรงเป็นประมุขและประธานาธิบดีเป็นประมุข โดยท้ัง ๒ รูปแบบน้ี ประมุขจะใช้อำานาจตาม
• ในปจ จบุ ันประเทศทป่ี กครองดว ยระบอบ
ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยท รงเปน ท่ีรัฐธรรมนูญกำาหนดไว้ โดยประเทศที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข พระองค์จะทรงใช้
ประมุขเชนประเทศใดบาง
(แนวตอบ ประเทศทป่ี กครองดว ยระบอบ อาำ นาจอธปิ ไตยผา่ นสถาบนั การปกครอง ไดแ้ ก่ รฐั สภา คณะรฐั มนตรี และศาล โดยมนี ายกรฐั มนตรี
ประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั รยิ ท รงเปน
ประมขุ ในปจ จบุ ัน เชน ไทย กมั พูชา ภูฏาน เป็นหัวหนา้ รฐั บาลหรือฝา่ ยบรหิ าร เชน่ สหราชอาณาจกั ร ไทย นอร์เวย์ สวเี ดน เป็นต้น
จอรแดน สหราชอาณาจักร นอรเ วย สวเี ดน
เดนมารก เบลเยียม สเปน เปน ตน ) สำาหรับประเทศท่ีมีประธานาธิบดีเป็นประมุขน้ัน ประธานาธิบดีจะดำารงตำาแหน่งท้ังประมุข

• พระมหากษัตริยท ท่ี รงเปนประมขุ ของ ของประเทศและหัวหน้าฝ่ายบริหาร โดยประธานาธิบดีจะมาจากการเลือกตั้งและอยู่ในตำาแหน่ง
ประเทศทปี่ กครองดวยระบอบประชาธปิ ไตย
ทรงมบี ทบาทหนา ทีอ่ ยา งไร จนกว่าจะครบวาระ เชน่ สหรฐั อเมรกิ า เกาหลีใต้ อินโดนเี ซยี เปน็ ต้น
(แนวตอบ ทรงใชอาํ นาจตามบทบญั ญัตขิ อง
รัฐธรรมนญู ใชอ าํ นาจอธิปไตยผานทาง สำาหรับประเทศไทยพระมหากษัตริย์จะทรงอยู่เหนือการเมืองและทรงใช้อำานาจอธิปไตย
สถาบนั การปกครอง ไดแก รฐั สภา
คณะรฐั มนตรี และศาล โดยมีนายกรัฐมนตรี แทนปวงชน รวมทั้งปฏบิ ัติพระราชกรณียกจิ อน่ื ๆ ตามทีก่ าำ หนดไวใ้ นรัฐธรรมนูญ
เปน หวั หนารัฐบาลหรือฝา ยบรหิ าร)
สถาบันพระมหากษัตริย์มีบทบาทสำาคัญต่อการเมืองการปกครองระบอบประชาธิปไตย
• ประมขุ ของประเทศทีป่ กครองดวยระบอบ
ประชาธิปไตยมรี ปู แบบใดบา ง ในฐานะทเี่ ป็นสถาบนั ให้ความชอบธรรมแก่สถาบันการปกครองอนื่ เป็นสถาบันที่อยู่ในฐานะสูงสดุ 1
(แนวตอบ ประมขุ ของประเทศในระบอบ ที่จะให้คำาแนะนำาตักเตือนรัฐบาล อยู่ในฐานะสูงสุดในการที่จะแก้ไขวิกฤตการณ์ทางการเมือง
ประชาธปิ ไตยมีรูปแบบสําคญั 2 รูปแบบ คือ
พระมหากษัตรยิ ท รงเปนประมุข ให้ลดความรนุ แรงลงหรอื ขจัดให้หมดไปได้
และประธานาธบิ ดเี ปน ประมุข เชน เกาหลีใต
อนิ โดนเี ซยี ฟล ปิ ปน ส ตุรกี โปรตเุ กส อิตาลี
เยอรมนี อารเจนตินา บราซลิ เมก็ ซโิ ก
สหรัฐอเมริกา เปนตน )

องค์ประมุขและพระราชินีจากประเทศที่มีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขได้เสด็จมาร่วมงาน
พระราชพธิ ีฉลองสิริราชสมบัตคิ รบ ๖๐ ปี ของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช ณ พระท่ีนั่งอนนั ตสมาคม

9๖

เกร็ดแนะครู ขอสอบ O-NET
ขอสอบป ’51 ออกเกี่ยวกับอาํ นาจการปกครองประเทศในระบอบ
ครคู วรนาํ ขา วหรือรายละเอยี ดของเหตุการณเกยี่ วกบั บทบาททางการเมือง ประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ
การปกครองของรชั กาลที่ 9 ในดา นการแกไขวิกฤตการณทางการเมอื งและ ในระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษัตริยท รงเปน ประมุข
การบรหิ ารประเทศของรฐั บาลมาใหน ักเรียนพิจารณารว มกนั เพอ่ื ใหน ักเรียน ใครคอื ผมู ีอาํ นาจสงู สุดของประเทศ
เขา ใจถึงพระราชกรณียกจิ ของพระองคท ่มี ตี อการเมืองการปกครองของไทย 1. พระมหากษตั ริย
2. ประชาชน
นักเรียนควรรู 3. รฐั บาล
4. รฐั สภา
1 วิกฤตการณทางการเมือง ตัวอยางวิกฤตการณทางการเมืองของประเทศไทย วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 2. อํานาจสงู สุดในการปกครอง
ที่รัชกาลที่ 9 ทรงชวยยับยั้งความรุนแรงลงได เชน เหตุการณวันมหาวิปโยค ประเทศหรอื อาํ นาจอธปิ ไตยในหลักการปกครองระบอบ
14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 เหตุการณ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 เหตุการณเดอื นพฤษภาคม ประชาธปิ ไตยนั้นเปนของประชาชน
พ.ศ. 2535 หรือเหตกุ ารณพ ฤษภาทมิฬ เปนตน

96 ค่มู อื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expand Evaluate
Explore Explain
สา� รวจคน้ หา Explore

๓.๑ การใช้อÓนาจอธปิ ไตย ครูแบงนักเรียนออกเปน 3 กลุม เพ่ือชว ยกัน
ศกึ ษาความรูเกีย่ วกับการปกครองระบอบ
การปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข พระมหากษัตริย์ ประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมุข
มิได้เป็นหัวหน้ารัฐบาลเหมือนในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่พระองค์จะทรงใช้อำานาจ ของไทย ในดานการใชอ าํ นาจอธิปไตย
อธิปไตยหรืออำานาจในการปกครองประเทศตามที่รัฐธรรมนูญได้กำาหนดไว้ คือ พระองค์จะทรง จากหนังสือเรียน หนา 97-101 ดงั น้ี
ใชอ้ ำานาจนติ ิบญั ญัติผา่ นทางรัฐสภา อำานาจบรหิ ารผา่ นทางคณะรฐั มนตรี และอาำ นาจตุลาการผา่ น
ทางศาล กลุมที่ 1 ศกึ ษาการใชอ าํ นาจนิติบญั ญัตทิ าง
รัฐสภา
๑) การใช้อำานาจนติ ิบญั ญตั ทิ างรฐั สภา รัฐสภามีโครงสร้าง ๒ แบบด้วยกัน คือ
กลุม ที่ 2 ศกึ ษาการใชอ าํ นาจบรหิ ารทางคณะ
แบบสภาเดียวและแบบสองสภา กล่าวคือ ถ้าเป็นแบบสภาเดียวผู้แทนปวงชนซึ่งเป็นสมาชิก รฐั มนตรี
ของสภาจะประชุมร่วมกันเพียงแห่งเดียว ถ้าเป็นแบบสองสภาผู้แทนปวงชนซึ่งเป็นสมาชิก
ของแต่ละสภาจะประชุมแยกกัน และจะประชุมร่วมกันเฉพาะในกรณีพิเศษตามที่รัฐธรรมนูญ กลมุ ท่ี 3 ศกึ ษาการใชอ าํ นาจตลุ าการทางศาล
กำาหนดไวเ้ ทา่ นั้น นอกจากนี้ ใหนกั เรียนศกึ ษาดานฐานะ
และพระราชอํานาจของพระมหากษัตริย
โครงสร้างของรัฐสภาไทย รัฐธรรมนูญกำาหนดให้มีสองสภา คือ สภาผู้แทนราษฎร จากหนงั สอื เรยี น หนา 102-103 ดวย

และวุฒสิ ภา อธบิ ายความรู้ Explain
๑.๑) อำานาจหน้าที่ของรัฐสภา ในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์
ครใู หนกั เรียนกลมุ ท่ี 1 สงตัวแทนออกมา
ทรงเป็นประมขุ มีหน้าท่สี ำาคญั ทางการปกครอง ดงั นี้ นาํ เสนอความรเู กี่ยวกับการใชอาํ นาจนิตบิ ัญญตั ิ
๑. บญั ญตั กิ ฎหมายและยกเลกิ กฎหมายเพอ่ื ใชเ้ ปน็ แนวทางและเครอื่ งมอื ทางรฐั สภาทหี่ นา ชัน้ เรยี น โดยใชแ ผนปา ย
โปสเตอรหรือโปรแกรมนําเสนอ PowerPoint
ในการบรหิ ารกจิ การตา่ งๆ ของประเทศ และเปน็ มาตรฐานในการปฏบิ ตั ติ นของประชาชนในประเทศ ประกอบ จากน้นั ครตู ัง้ คําถามเกี่ยวกับการใช

กฎหมายท่รี ัฐสภาบัญญัติขน้ึ และพระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธย เพ่ือประกาศใช้ เรยี กว่า อาํ นาจนติ บิ ญั ญตั ิทางรัฐสภาใหนกั เรยี นกลมุ ที่ 1
ชวยกันตอบ เพอื่ อธบิ ายความรู เชน
“พระราชบัญญัติ” เช่น พระราชบัญญัติการจราจร พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำาปี • อาํ นาจหนาท่ีสําคัญของรัฐสภาไทยคืออะไร

พระราชบญั ญัติระเบยี บบริหารราชการแผ่นดิน เป็นตน้ (แนวตอบ รัฐสภาไทยมีอาํ นาจหนาที่ทาง
การปกครองทีส่ ําคญั 2 ประการ ดงั น้ี
ผู้สำาเร็จราชการแทนพร๒ะ.องใหคค์้ 1วในามกเรหณน็ ีทช่ีพอบระในมเหรอาื่ กงสษาำ ัตครญั ิย์ไเมช่นส่ ากมาารรใหถทค้ วรางมแเตห่งน็ ตชั้งอผบู้สใำานเรก็จารรแาชตกง่ ตาง้ัร 1. บัญญัติกฎหมายและยกเลกิ กฎหมาย
แทนพระองค์ได้ ก็ให้คณะองคมนตรีเสนอช่ือผู้สำาเร็จราชการแทนพระองค์ต่อรัฐสภา เพื่อขอ เพ่อื ใชเ ปนแนวทางและเครอ่ื งมอื ในการ
ความเห็นชอบ บริหารกิจการตา งๆ ของประเทศ และเปน
มาตรฐานในการปฏบิ ัติตนของประชาชน
๑.๒) อาำ นาจหนา้ ทขี่ องสภาผแู้ ทนราษฎรและวฒุ สิ ภา รฐั สภาของไทยประกอบดว้ ย

สภา ๒ สภา ไดแ้ ก่ สภาผ้แู ทนราษฎร และวุฒิสภา โดยแตล่ ะสภาจะมีสมาชกิ ซึ่งมีทมี่ าและจาำ นวน 2. ใหค วามเหน็ ชอบในเรอื่ งสําคัญ เชน

ตามทีร่ ฐั ธรรมนญู กำาหนด มอี าำ นาจหน้าทีแ่ ละบทบาทสาำ คัญ ดังนี้ การใหค วามเหน็ ชอบในการแตง ตั้งผสู าํ เรจ็
ราชการแทนพระองค ในกรณีทพี่ ระมหา-
กษัตรยิ ไ มส ามารถทรงแตงต้งั ผสู ําเรจ็
97 ราชการแทนพระองคไ ด กใ็ หค ณะองคมนตรี

เสนอชอ่ื ผสู ําเรจ็ ราชการแทนพระองค
ตอรัฐสภาเพ่อื ขอความเห็นชอบ)
ขอ สแอนบวเนนOก-าNรคEิดT
นกั เรยี นควรรู

ขอใดเปนอํานาจของรัฐสภา 1 ผสู ําเร็จราชการแทนพระองค หมายถงึ บคุ คลทพ่ี ระมหากษตั ริยท รงแตง ตั้ง
1. จดั การเลอื กตั้ง ใหด าํ รงตาํ แหนง หรอื ประธานรฐั สภาประกาศในพระปรมาภไิ ธยพระมหากษตั รยิ 
2. บญั ญตั กิ ฎหมาย แตง ตงั้ เพอ่ื บริหารพระราชภาระตางๆ แทนองคพระมหากษตั ริย ในกรณที ี่
3. บริการราชการแผนดิน พระมหากษัตริยจะไมประทบั อยใู นราชอาณาจักร หรือทรงบรหิ ารพระราชภาระ
4. แถลงนโยบายตอวุฒิสภา ไมไ ด

วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. รฐั สภามหี นาทีส่ ําคัญ 2 ประการ มมุ IT

คอื บญั ญตั ิกฎหมายและยกเลกิ กฎหมาย และใหค วามเหน็ ชอบ ศกึ ษาความรูเพมิ่ เติมเก่ยี วกบั องคมนตรี ไดท ี่ http://www.ohm.go.th/th/privy
ในเร่อื งสําคญั ตางๆ เชน ใหความเห็นชอบในการแตงตงั้ ผูสําเร็จ
ราชการแทนพระองค เปน ตน

คู่มอื ครู 97

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครูต้ังคําถามเกย่ี วกับอาํ นาจนติ ิบญั ญตั ิทาง (๑) อํานาจหนาที่ของสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎร
รัฐสภา ใหนักเรียนกลมุ ท่ี 1 ชว ยกนั อธบิ ายความรู
เสนอและพิจารณากฎหมาย สมาชิกสภาผูแทนราษฎรเปนผูมีสิทธิ
• การเสนอและพจิ ารณาพระราชบัญญัติ เสนอรางพระราชบัญญัติตางๆ เชน พระราชบัญญัติ หรือ พระราช
ประกอบรัฐธรรมนูญของสมาชิกสภาผแู ทน บัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ โดยทําการเสนอรางพระราชบัญญัติตอ
ราษฎรมีกระบวนการอยางไร สภาผแู ทนราษฎรเพอื่ ใหพ จิ ารณาและสง เรอื่ งใหว ฒุ สิ ภาพจิ ารณาตอ ไป
(แนวตอบ คณะรัฐมนตรแี ละสมาชิกสภา
ผแู ทนราษฎรจาํ นวนตามทกี่ ฎหมายกาํ หนด ควบคมุ การบรหิ ารราชการแผน ดนิ การตง้ั กระทถู ามรฐั มนตรหี รอื นายก
ทาํ การเสนอรา งพระราชบญั ญตั ิ รฐั มนตรีในเร่อื งเกย่ี วกบั หนา ที่ และยงั มีสิทธิเขาชอื่ เสนอญตั ตขิ อเปด
ประกอบรัฐธรรมนญู ตอสภา เมือ่ รัฐสภา อภปิ รายไมไ วว างใจนายกรฐั มนตรหี รอื รฐั มนตรเี ปน รายบคุ คล ทน่ี บั วา
ใหค วามเหน็ ชอบแลว กอ นจะนาํ ขึน้ ทลู เกลา เปนการควบคุมการบริหารราชการแผน ดนิ ของฝา ยบรหิ าร
เพือ่ ทรงลงพระปรมาภไิ ธยใหส งศาล
รฐั ธรรมนญู พจิ ารณาเหน็ ชอบกอน) สิทธิเขาช่ือเพ่ือทําการถอดถอนผูดํารงตําแหนงทางการเมือง โดย
สมาชิกสภาผูแทนราษฎรมีสิทธิเขาช่ือรองขอตอประธานสภาท่ีตน
• อาํ นาจหนาท่ีของสมาชิกสภาผแู ทนราษฎร สังกดั เพอ่ื ใหส งเรอื่ งใหศาลรฐั ธรรมนูญวนิ ิจฉยั
ในการควบคุมการบริหารราชการแผนดิน
คอื อะไร ควบคมุ การตรากฎหมายทข่ี ดั หรอื แยง ตอ รฐั ธรรมนญู โดยสมาชกิ รฐั สภา
(แนวตอบ การตง้ั กระทถู ามรัฐมนตรหี รอื มีความเห็นวารางพระราชบัญญัติท่ีรัฐสภาใหความเห็นชอบแลว แต
นายกรัฐมนตรใี นเร่อื งเกย่ี วกับงานในหนา ท่ี ขัดตอรัฐธรรมนูญใหเสนอความเห็นนั้นตอประธานสภาผูแทนราษฎร
และการเขา ชื่อเสนอญัตติขอเปดอภปิ ราย ประธานวฒุ สิ ภา หรอื ประธานรฐั สภา แลว แตกรณี เพอื่ สง ความเหน็ ไป
ทัว่ ไป เพ่ือลงมตไิ มไววางใจรัฐมนตรเี ปน ยังศาลรัฐธรรมนูญเพื่อวินจิ ฉยั
รายบุคคล จากจํานวนสมาชิกสภาผแู ทน
ราษฎรไมนอ ยกวา 1 ใน 6 ของจาํ นวน ๙๘
สมาชกิ ทง้ั หมด)

• อํานาจหนาทข่ี องสมาชิกสภาผแู ทนราษฎร
ในการควบคุมการตรากฎหมายไมใ หข ดั ตอ
รฐั ธรรมนูญ สามารถทาํ ไดอ ยางไร
(แนวตอบ หากสมาชิกสภาผแู ทนราษฎร
สมาชิกวฒุ สิ ภา เหน็ วา รางพระราชบัญญัติ
ทผ่ี า นความเห็นชอบจากรฐั สภาแลว
มีขอ ความท่ีขัดตอ รัฐธรรมนูญ สามารถ
เสนอความเหน็ ตอประธานสภาผแู ทนราษฎร
ประธานวฒุ สิ ภา หรือประธานรฐั สภา
เพ่ือสงความเหน็ ไปใหศาลรฐั ธรรมนูญ
วนิ ิจฉัยได)

เกรด็ แนะครู ขอสอบ O-NET
ขอ สอบป ’52 ออกเกีย่ วกบั การใชอํานาจทางการเมอื งการปกครอง
ครูควรนําขาวหรือบทความเก่ยี วกบั การใชอ าํ นาจหนา ท่ีของสมาชิกสภาผแู ทน ของพระมหากษตั ริย
ราษฎรเปน ตวั อยา งประกอบกจิ กรรมการเรยี นรูเร่ือง อํานาจหนา ทีข่ องสมาชกิ สภา พระมหากษตั รยิ ไทยทรงใชอ ํานาจนติ บิ ญั ญตั ิโดยผานทาง
ผูแ ทนราษฎร เพื่อใหน กั เรยี นเกดิ ความรูความเขา ใจในอํานาจหนาทีข่ องสมาชิกสภา สถาบันทางการเมืองใด
ผูแทนราษฎรชดั เจนขน้ึ 1. ศาล
2. รฐั สภา
มมุ IT 3. คณะรฐั มนตรี
4. คณะองคมนตรี
ศกึ ษาขอมูลเพม่ิ เตมิ เกี่ยวกับอาํ นาจหนาทข่ี องสมาชิกสภาผแู ทนราษฎร ไดท ่ี วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. พระมหากษัตรยิ ไทยทรงใช
http://www.parliament.go.th อํานาจนติ บิ ัญญตั ผิ า นทางรฐั สภา ท่สี ําคญั ไดแ ก พระมหากษตั รยิ 
ทรงลงพระปรมาภิไธยในกฎหมายตา งๆ ทร่ี ัฐสภาบัญญตั ขิ ้นึ
เพื่อประกาศใช เชน พระราชบญั ญตั ิ เปน ตน

98 คมู่ อื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

(๒) อาํ นาจหนาทข่ี องสมาชิกวุฒิสภา ครูตง้ั คาํ ถามเกี่ยวกับอาํ นาจนิตบิ ญั ญตั ิ
ทางสภา ใหนักเรียนกลุม ท่ี 1 ชว ยกันอธบิ าย
พิจารณารางพระราชบัญญัติ เชน พิจารณารางพระราชบัญญัติ ความรู
งบประมาณรายจา ยประจาํ ปง บประมาณ อนมุ ตั พิ ระราชกาํ หนด เปน ตน
• อํานาจหนาที่ในการควบคุมการบรหิ าร
ควบคุมการบรหิ ารราชการแผนดิน โดยควบคมุ ดแู ล ตรวจสอบการ ราชการแผนดินของสมาชกิ วฒุ ิสภา
ปฏิบัติงานของคณะรัฐมนตรีใ1หเปนไปตามท่ีแถลงนโยบายตอรัฐสภา มคี วามแตกตา งจากสมาชกิ สภาผูแทน
โดยการต้ังกระทูถามรัฐมนตรีเกี่ยวกับงานในหนาท่ีหรือเปดอภิปราย ราษฎรหรือไม อยา งไร
ทั่วไปในวุฒิสภา เพ่ือใหคณะรัฐมนตรีไดแถลงขอเท็จจริงหรือช้ีแจง (แนวตอบ แตกตา งกัน โดยสมาชิกวุฒสิ ภา
ปญหาสาํ คญั เกย่ี วกบั การบริหารประเทศ โดยไมมีการลงมติ มสี ทิ ธเิ ขา ช่อื ขอเปด อภิปรายทวั่ ไปในวุฒสิ ภา
เพอ่ื ใหค ณะรัฐมนตรีไดแถลงขอเท็จจริงหรอื
มีอํานาจใหความเห็นชอบเพ่ือแตงต้ังตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ โดย ช้ีแจงปญ หาสาํ คญั เกย่ี วกบั การบรหิ าร
ผูไดรับการคัดเลือกหรือสรรหาเพ่ือแตงต้ังใหดํารงตําแหนงตุลาการ ประเทศ โดยไมมกี ารลงมติเหมอื นสมาชิก
ศาลรฐั ธรรมนญู ตอ งไดร บั ความเหน็ ชอบจากวฒุ สิ ภาดว ยคะแนนเสยี ง สภาผแู ทนราษฎร)
ไมน อยกวากึ่งหนึ่งของจํานวนสมาชิกทง้ั หมดเทาท่มี อี ยขู องวุฒิสภา
ครใู หน กั เรยี นกลุม ท่ี 2 สงตวั แทนออกมา
ใหค วามเหน็ ชอบกรณกี ารแกไ ขเพม่ิ เตมิ รฐั ธรรมนญู โดยนอกจากสมาชกิ นําเสนอความรเู ก่ยี วกับการใชอ าํ นาจบริหารทาง
รัฐสภาเกินก่ึงหนึ่งเห็นชอบแลว สมาชิกวุฒิสภาจํานวนไมนอยกวา คณะรัฐมนตรที ่ีหนา ชนั้ เรียน โดยใชแ ผนปา ย
หนง่ึ ในสามของสมาชกิ เทา ทมี่ อี ยขู องวฒุ สิ ภาตอ งเหน็ ชอบในการแกไ ข โปสเตอรห รอื โปรแกรมนาํ เสนอ PowerPoint
รฐั ธรรมนญู ในวาระทห่ี นงึ่ และสามอกี ดว ย ถงึ จะสามารถดาํ เนนิ การตาม ประกอบ จากน้นั ครตู ั้งคาํ ถามเกีย่ วกับการใช
รัฐธรรมนูญในขนั้ ตอ ไป อาํ นาจหนา ทขี่ องวฒุ สิ ภาใหน กั เรยี นกลมุ ท่ี 2
ชวยกนั ตอบ เพ่ืออธิบายความรู เชน

• บทบาทของวุฒิสภาในการถว งดุลอํานาจ
ขององคกรอน่ื ๆ มอี ะไรบา ง
(แนวตอบ 1. วฒุ สิ ภามหี นาท่ีกลั่นกรอง
กฎหมายท่มี าจากสภาผูแทนราษฎร
2. วุฒสิ ภามหี นา ท่ใี หความเห็นชอบและ
สรรหาบุคคลสาํ คัญ เชน ศาลรฐั ธรรมนญู
และองคก รอสิ ระ
3. ควบคุมการทําหนาที่ของฝา ยบรหิ าร
ดว ยการต้ังกระทูถาม)

๙๙

ขอ สอบ O-NET นักเรยี นควรรู

ขอสอบป ’53 ออกเกย่ี วกับลกั ษณะของประเทศท่เี ปน สาธารณรฐั 1 รฐั มนตรี รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย ไดกาํ หนดคณุ สมบตั ขิ องผทู ี่จะ
ขอ ใดเปนเคร่อื งบง ชว้ี า ประเทศมลี กั ษณะเปน สาธารณรฐั หรอื ไม ดํารงตาํ แหนงรฐั มนตรไี วห ลายประการ เชน
1. ประชากรในรฐั
2. ระบบเศรษฐกจิ - มีสญั ชาติไทยโดยการเกดิ
3. ประมุขของประเทศ - มีอายุไมต า่ํ กวา สามสบิ หา ปบรบิ รู ณ
4. ระบอบการปกครอง - สําเร็จการศกึ ษาไมต ํา่ กวา ปริญญาตรหี รือเทียบเทา
- ไมเคยตองคาํ พิพากษาใหจ ําคุกโดยไดพนโทษมายังไมถ ึงหา ปกอ นไดร ับ
วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. ลักษณะสําคัญของประเทศแบบ แตงตงั้ เวน แตในความผิดอนั ไดกระทําโดยประมาทหรือความผดิ ลหุโทษ
- ไมเปนสมาชิกวฒุ สิ ภา หรือเคยเปน สมาชิกวุฒิสภาซึ่งสมาชกิ ภาพสน้ิ สดุ ลง
สาธารณรัฐ คือ มีประธานาธบิ ดเี ปน ประมขุ ของประเทศ เชน มาแลว ยังไมเกนิ สองปนบั ถึงวนั ทไ่ี ดร ับแตงตงั้ เปนรัฐมนตรี เปนตน
สาธารณรฐั อนิ โดนเี ซีย สาธารณรฐั อนิ เดีย สาธารณรัฐฝร่งั เศส
สาธารณรฐั แอฟรกิ าใต สาธารณรัฐโดมินกิ ัน เปน ตน

มุม IT

ศกึ ษาขอ มลู เพมิ่ เติมเก่ยี วกับประวัตคิ วามเปน มา บทบาทหนาท่ี คณะตุลาการ
ศาลรัฐธรรมนูญ และอ่ืนๆ ไดที่ http://www.constitutionalcourt.or.th/

คมู่ ือครู 99

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครูตงั้ คาํ ถามเก่ียวกับอํานาจบรหิ ารทางคณะ
รฐั มนตรี ใหนักเรยี นกลมุ ท่ี 2 ชวยกันอธิบายความรู
• ในการบรหิ ารประเทศ คณะรัฐมนตรี ๒) การใช้อ�านาจบริหารทางคณะรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรีประกอบด้วยนายก
รัฐมนตรีและรัฐมนตรีอ่ืนอีกตามจ�านวนท่ีรัฐธรรมนูญก�าหนด มีหน้าท่ีบริหารราชการแผ่นดิน
มอี ํานาจหนา ทีส่ ําคญั อยางไรบา ง
(แนวตอบ คณะรัฐมนตรีมีหนาที่สําคัญในการ ตามหลักของความรับผิดชอบร่วมกัน โดยนายกรัฐมนตรีต้องได้รับการโปรดเกล้าฯ แต่งต้ังจาก
บรหิ ารประเทศหลายประการ ยกตวั อยา งเชน
1. กาํ หนดนโยบายการบริหารราชการ พระมหากษัตริย์ และนายกรัฐมนตรีต้องเป็นผู้เสนอบุคคลที่มีคุณสมบัติเหมาะสมกับการเป็น

แผนดนิ และบรหิ ารใหเปน ไปตามนโยบาย รฐั มนตรีตอ่ พระมหากษัตรยิ ์ เพื่อทรงโปรดเกลา้ ฯ แตง่ ต้งั เปน็ รัฐมนตรปี ระจา� กระทรวงตา่ งๆ

2. รักษากฎหมายและความสงบเรยี บรอย อา� นาจหนา้ ทข่ี องคณะรฐั มนตรีในการบรหิ ารประเทศ มหี นา้ ทส่ี า� คญั ในดา้ นตา่ งๆ

เพื่อใหประชาชนปลอดภัยในชีวิต ทรัพยสิน ดังน้ี
และใหม กี ารดาํ เนนิ ชวี ิตโดยปกตสิ ุข
3. ควบคุมขาราชการประจําใหน าํ นโยบาย ๑. กา� หนดนโยบายการบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ และบริหารให้เปน็ ไปตาม
ไปปฏิบัตใิ หบ ังเกิดผล) นโยบาย
• ตวั อยา งของการใชอ ํานาจของฝา ยบรหิ าร
ที่สงผลกระทบตอตัวเรา มีอะไรบาง ๒. รักษากฎหมายและความสงบเรียบร้อย เพ่ือให้ประชาชนปลอดภัย
(แนวตอบ นโยบายท่อี อกโดยรัฐบาล เชน ในชวี ติ ทรัพยส์ ิน และให้มีการด�าเนินชวี ติ โดยปกตสิ ุข
นโยบายชว ยเหลอื ผมู รี ายไดน อ ย หรอื โครงการ
กอ สรางตางๆ เชน รถไฟฟา ทางดวน) ๓. ควบคมุ ข้าราชการประจา� ใหน้ �านโยบายไปปฏิบัติให้บังเกดิ ผล
ครใู หนักเรียนกลุมท่ี 3 สงตวั แทนออกมา ๔. ประสานงานกับกระทรวงต่างๆ ให้เป็นไปในแนวทางเดียวกันและ
นําเสนอความรเู ก่ยี วกบั การใชอ าํ นาจตลุ าการทาง สอดคล้องกัน
๕. ออกมติตา่ งๆ เพอ่ื ให้กระทรวง กรมตา่ งๆ ถือปฏบิ ัติ
๖. เสนอกฎหมาย พระราชบัญญตั ิ พระราชบัญญตั ิประกอบรัฐธรรมนญู
รวมทงั้ ออกพระราชกา� หนดใหใ้ ชบ้ งั คบั ดงั เชน่ พระราชบญั ญตั ิ ในกรณฉี กุ เฉนิ รบี ดว่ นมคี วามจา� เปน็

ศาลทห่ี นา ชนั้ เรยี น โดยใชแ ผนปา ยโปสเตอร อันมอิ าจหลีกเล่ียงไดใ้ นอนั ท่ีจะรกั ษาความปลอดภัยของประเทศ ความปลอดภยั สาธารณะ ความ

หรอื โปรแกรมนาํ เสนอ PowerPoint ประกอบ มนั่ คงในทางเศรษฐกจิ ของประเทศ หรอื ปดั ปอ้ งภยั พบิ ตั สิ าธารณะ นอกจากนม้ี อี �านาจออกพระราช
จากนนั้ ครตู ง้ั คาํ ถามเกย่ี วกับการใชอาํ นาจตลุ าการ
กฤษฎกี าเพื่อเปน็ เครอื่ งมือในการบรหิ ารประเทศ โดยตอ้ งไมข่ ดั ต่อกฎหมายลา� ดบั สูงกวา่
ทางศาลใหน กั เรยี นกลมุ ที่ 3 ชว ยกนั ตอบ ๓) การใชอ้ า� นาจตลุ าการทางศาล ศาลมอี า� นาจหนา้ ทพี่ จิ ารณาพพิ ากษาอรรถคดี
เพือ่ อธบิ ายความรู เชน ให้เปน็ ไปโดยยุตธิ รรมตามรฐั ธรรมนญู ตามกฎหมาย และในพระปรมาภิไธยของพระมหากษัตรยิ ์
• อาํ นาจหนา ทส่ี าํ คญั ของศาลรัฐธรรมนูญ
คอื อะไร ๓.๑) ศาลรัฐธรรมนูญ ประกอบด้วยประธานศาลรัฐธรรมนูญ ๑ คน และ
(แนวตอบ การพิจารณารา งพระราชบัญญัติ
ประกอบรัฐธรรมนญู ท่ีผา นการเห็นชอบ ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญจ�านวนตามท่ีรัฐธรรมนูญก�าหนด มีอ�านาจหน้าท่ีส�าคัญ คือ พิจารณา
จากรฐั สภาแลว แตย งั ไมไ ดป ระกาศใน ร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญท่ีผ่านการเห็นชอบจากรัฐสภาแล้ว ว่ามีข้อความ
ราชกิจจานเุ บกษา วา มีขอความขดั หรือแยง ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ หรือตราขึ้นโดยไม่ถูกต้องตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญหรือไม่
ตอ รัฐธรรมนูญ หรือตราขนึ้ โดยไมถกู ตอ งตาม พิจารณาวินิจฉัยบทบัญญัติแห่งกฎหมายที่ประกาศใช้บังคับแล้วว่าขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ
หรอื ไม่ และมีอ�านาจหน้าท่อี ่นื ตามทร่ี ฐั ธรรมนญู บญั ญัตไิ ว้

บทบัญญัติรัฐธรรมนูญหรอื ไม และพจิ ารณา 100
วนิ ิจฉัยบทบญั ญตั ิแหง กฎหมายท่ีประกาศ
ใชบ ังคบั แลววา ขดั หรือแยงตอ รัฐธรรมนญู
หรอื ไม) ขอ สอบ O-NET
เกรด็ แนะครู ขอสอบป ’53 ออกเกย่ี วกบั การปพู นื้ ฐานระบอบประชาธปิ ไตย

ครอู าจมอบหมายใหนักเรียนติดตามขา วการบรหิ ารราชการแผนดนิ ขององคกร ในประเทศไทย
ปกครองสว นทอ งถ่นิ ของตน แลว ผลดั กันนาํ เสนอตอชน้ั เรยี น จากนั้นครตู ้ังประเด็น กจิ กรรมใดมีสวนสําคญั ในการปพู ื้นฐานประชาธิปไตย
ใหนักเรยี นอภปิ รายรวมกัน เชน แนวทางการพฒั นาทองถ่ินขององคกรปกครอง
สว นทองถ่นิ เปนตน แลวนักเรียนสรปุ ผลการอภิปรายลงในสมดุ ในประเทศไทย
1. การจดั ตง้ั มณฑล 2. การจัดระบบภาษี
3. การจัดตั้งสขุ าภบิ าล 4. การจัดระบบเทศาภบิ าล
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา -
เจาอยหู ัว รชั กาลท่ี 5 ทรงรเิ รม่ิ การปกครองสว นทองถนิ่ โดยทรงตัง้
สุขาภิบาล 2 แหง คอื สุขาภิบาลท่ีตาํ บลทา ฉลอม เมอื งสมุทรสาคร
และสขุ าภิบาลทตี่ าํ บลพระบรมมหาราชวงั กรุงเทพมหานคร
สขุ าภิบาลท่ที รงต้ังขน้ึ นห้ี นา ทีด่ แู ลดานการปกครอง สุขอนามัยของ
ประชาชน และการรักษาความสะอาดของบานเรือนและชุมชน
รวมถึงยังเปน การทดลองใหประชาชนรจู ักการปกครองตนเอง
ในระดบั ทองถ่ินดว ย การจัดตั้งสุขาภบิ าลจงึ ถือเปนกิจกรรมท่ี
ปพู ้ืนฐานระบอบประชาธิปไตยในประเทศไทย

100 คมู่ อื ครู

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

๓.๒) ศาลยตุ ิธรรม มี ๓ ช้นั คอื ศาลช้นั ตน้ ศาลอทุ ธรณ์ และศาลฎกี า ครตู งั้ คาํ ถามเก่ียวกับการใชอ าํ นาจตลุ าการ
๑. ศาลช้ันต้น มีอำานาจพิจารณาพิพากษาคดีท้ังปวง ทั้งคดีแพ่งและคดี ทางศาล ใหน กั เรียนกลมุ ที่ 3 ชว ยกนั อธบิ าย
ความรู
อาญา เว้นแต่คดีที่รัฐธรรมนูญหรือกฎหมายบัญญัติให้อยู่ในอำานาจของศาลอื่น เช่น คดีพิพาท
ระหว่างหนว่ ยงานของรัฐท่รี ัฐธรรมนญู กาำ หนดใหอ้ ยู่ในอำานาจหน้าที่ของศาลปกครอง เป็นตน้ • ศาลยตุ ธิ รรมทัง้ 3 ชั้น มอี ํานาจหนาที่
สมั พันธก ันอยางไร
๒. ศาลอุทธรณ์ มีอำานาจพิจารณาคดีแพ่งและคดีอาญาที่มีการอุทธรณ์ (แนวตอบ ศาลชนั้ ตน มอี ํานาจพพิ ากษาคดี
คำาพิพากษาหรือคำาส่ังจากศาลช้ันต้น เน่ืองจากคู่ความไม่เห็นด้วยกับคำาพิพากษาของศาลช้ันต้น ทั้งปวง ทัง้ คดีแพง และคดอี าญา ศาลอทุ ธรณ
กอ็ าจจะยนื่ อทุ ธรณต์ อ่ ศาลอทุ ธรณ์ได้ แตต่ อ้ งอยภู่ ายใตบ้ ทบญั ญตั ขิ องกฎหมายวา่ ดว้ ยการอทุ ธรณ์ มีอาํ นาจพิจารณาคดที ม่ี กี ารอทุ ธรณ
รวมท้ังมีอำานาจพิจารณาและวินิจฉัยคดีท่ีเก่ียวกับการเลือกต้ัง และเพิกถอนสิทธิเลือกต้ังในการ คําพพิ ากษาหรือคําสงั่ จากศาลช้นั ตน
เลือกต้ังสมาชกิ สภาทอ้ งถ่ินและผู้บริหารท้องถิน่ เนอ่ื งจากคคู วามไมเ หน็ ดว ยกับ
คําพิพากษาน้ัน สว นศาลฎีกา มอี าํ นาจ
๓. ศาลฎีกา มีอำานาจพิจารณาพิพากษาคดีท่ีรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย พจิ ารณาคดีทอี่ ุทธรณห รือฎีกาคาํ พพิ ากษา
บัญญัติให้เสนอต่อศาลฎีกาได้โดยตรง และคดีที่อุทธรณ์หรือฎีกาคำาพิพากษา หรือคำาส่ังของ หรือคาํ ส่ังของศาลช้นั ตน หรอื ศาลอุทธรณ
ศาลชนั้ ตน้ หรอื ศาลอทุ ธรณต์ ามทกี่ ฎหมายบญั ญตั ิ และมอี าำ นาจพจิ ารณาและวนิ จิ ฉยั คดที เ่ี กยี่ วกบั ตามทก่ี ฎหมายบัญญตั ิ และมอี าํ นาจ
การเลือกตั้ง และเพิกถอนสิทธิเลือกต้ังในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและการได้มาซึ่ง พิจารณาและวินิจฉยั คดีทีเ่ กี่ยวกับการ
สมาชกิ วุฒสิ ภา และการเลือกตง้ั สมาชิกสภาท้องถ่ินหรอื ผ้บู ริหารท้องถ่ิน เลือกตั้งและเพกิ ถอนสทิ ธเิ ลอื กต้งั ในการ
เลือกต้ังสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรและการ
นอกจากน้ี ศาลฎีกายงั มแี ผนกคดีอาญาของผ้ดู ำารงตำาแหน่งทางการเมือง ไดมาซึง่ สมาชิกวุฒสิ ภา และการเลือกตง้ั
ในศาลฎกี า ซง่ึ มอี าำ นาจหนา้ ทแ่ี ละวธิ พี จิ ารณาคดตี ามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ้ นรฐั ธรรมนญู และพระราชบญั ญตั ิ สมาชิกสภาทองถนิ่ หรอื ผบู รหิ ารทอ งถน่ิ )
ประกอบรฐั ธรรมนูญว่าด้วยวิธพี จิ ารณาคดีอาญาของผดู้ าำ รงตำาแหนง่ ทางการเมือง
• ศาลปกครองมอี ํานาจหนา ทพ่ี ิจารณาคดี
๓.๓) ศาลปกครอง มีอำานาจพจิ ารณาพพิ ากษาคดพี ิพาทระหวา่ งหนว่ ยราชการ ประเภทใด
หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กรตามรัฐธรรมนูญ เจ้าหน้าท่ี (แนวตอบ คดพี พิ าทระหวา งหนวยราชการ
ของรัฐกับเอกชน หรือระหว่างหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ องค์กรปกครอง หนว ยงานของรฐั รัฐวิสาหกจิ เจา หนาท่ี
สว่ นทอ้ งถ่นิ องคก์ รตามรัฐธรรมนูญ หรือเจา้ หนา้ ทีข่ องรัฐดว้ ยกัน อนั เน่ืองมาจากการใชอ้ ำานาจ ของรัฐกับเอกชน หรือระหวางหนว ยงาน
ทางปกครองตามกฎหมาย หรือเน่ืองมาจากการดำาเนินกิจการการปกครองของหน่วยราชการ ราชการ หนว ยงานของรฐั รฐั วิสาหกิจ
หน่วยงานของรัฐวิสาหกิจ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรตามรัฐธรรมนูญ หรือเจ้าหน้าที่ เจา หนา ท่ีของรฐั ดว ยกนั อันเน่อื งมาจาก
ของรัฐ ตามท่กี ฎหมายบัญญัติ การใชอํานาจทางปกครองตามกฎหมาย
หรือเนอ่ื งมาจากการดําเนนิ กิจการ
ศาลปกครองแบง่ ออกเปน็ ๒ ชัน้ ดงั น้ี การปกครองของหนว ยราชการ)
๑. ศาลปกครองชนั้ ตน้ ไดแ้ ก่ ศาลปกครองกลางและศาลปกครองในภูมภิ าค
๒. ศาลปกครองสงู สดุ ในระบบนท้ี าำ หนา้ ทเ่ี ชน่ เดยี วกนั กบั ศาลฎกี าตามระบบของ จากนนั้ ครูและนกั เรยี นรวมกนั สรุปความรทู ี่ได
ศาลยตุ ิธรรม เมือ่ พิจารณาหรือมคี ำาสง่ั อยา่ งใดแล้วเปน็ ทสี่ ดุ ไมอ่ าจอุทธรณห์ รอื ฎีกาตอ่ ไปได้ จากการศกึ ษาเก่ียวกบั การใชอ าํ นาจอธิปไตย
๓.๔) ศาลทหาร มอี าำ นาจพิจารณาพพิ ากษาคดีอาญา ซ่ึงผกู้ ระทาำ ผดิ เป็นบคุ คล ในการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มี
ทีอ่ ยู่ในอาำ นาจศาลทหาร และคดีอืน่ ตามทก่ี ฎหมายบญั ญตั ิ พระมหากษตั รยิ ทรงเปนประมขุ ของไทย แลวให
นักเรยี นบนั ทึกลงในสมุด
๑0๑

ขอ สอบ O-NET เกร็ดแนะครู

ขอ สอบป ’52 ออกเก่ียวกับองคก รปกครองสว นทอ งถนิ่ ครอู าจนําขา วหรอื กรณีตวั อยา งการพิจารณาพิพากษาคดีของศาลรฐั ธรรมนญู
ขอใดเปน องคกรปกครองสว นทอ งถิ่นของไทยในปจจุบนั ศาลปกครอง หรือศาลทหาร มาใหน ักเรียนพิจารณา แลว อภิปรายรวมกนั ถึงบทบาท
1. เทศบาล หนาทข่ี องศาลในขา วหรือกรณีตวั อยางดงั กลาว เพอ่ื ใหน กั เรียนเขา ใจถึงอํานาจ
2. สภาบาล ตลุ าการของไทยไดช ัดเจนยง่ิ ขึน้
3. สภาตาํ บล
4. กรุงเทพมหานคร มมุ IT

วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. และ 4. องคกรปกครอง ศกึ ษาคน ควาขอมลู เพ่ิมเติมเก่ยี วกับศาลปกครอง ไดท่ี
http://www.admincourt.go.th/00_web/index.htm
สว นทองถิน่ ของไทยในปจจุบัน ไดแก องคก ารบริหารสวนจังหวดั
องคก ารบรหิ ารสว นตาํ บล เทศบาล กรงุ เทพมหานคร และเมอื งพทั ยา

คมู่ อื ครู 101

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Explain Expand Evaluate
Explain
อธบิ ายความรู้

ครูต้ังประเดน็ ใหนกั เรียนอภิปรายเก่ยี วกบั ฐานะ ๓.๒ ฐานะและพระราชอำานาจของพระมหากษัตริย์
และพระราชอาํ นาจของพระมหากษัตรยิ ในการ
ปกครองระบอบประชาธปิ ไตยของไทยทีน่ ักเรยี น รฐั ธรรมนญู บญั ญตั วิ า่ “ประเทศไทยมกี ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตย อนั มพี ระมหากษตั รยิ ์
ทราบในดานตา งๆ ดังน้ี
ทรงเปน็ ประมขุ ” และ “อา� นาจอธปิ ไตยเปน็ ของปวงชน
1. ทรงอยใู นฐานะประมขุ ของประเทศ
2. ทรงเปน กลางและทรงอยูเหนอื การเมอื ง ชาวไทย พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นประมุขทรงใช้
3. ทรงดํารงอยใู นฐานะอนั เปนท่ีเคารพสักการะ
4. ทรงเปนตวั แทนของปวงชนชาวไทย อ�านาจนน้ั ทางรฐั สภา คณะรัฐมนตร ี และศาลตามบท
5. ทรงเปน เอกลกั ษณแ ละศนู ยร วมแหง
บัญญัตแิ ห่งรัฐธรรมนูญน้ี”
ความสามคั คี
พระมหากษตั รยิ ข์ องประเทศไทยจงึ ทรงอยเู่ หนอื

การเมือง และทรงมีฐานะและพระราชอ�านาจตาม

ขยายความเขา้ ใจ Expand รฐั ธรรมนูญ ดังน้ี
๑) ทรงอยใู่ นฐานะประมขุ ของประเทศ
ครใู หน กั เรยี นสบื คน ขอ มูลและภาพพระราช- พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
กรณยี กิจในรัชกาลท่ี 9 ดานการเมอื งการปกครอง ทรงต้อนรับพระราชอาคันตุกะในพระราชพิธีฉลอง รัฐธรรมนูญได้บัญญัติให้พระมหากษัตริย์ทรงอยู่ใน
จากแหลง การเรยี นรตู างๆ พรอมทั้งอธิบายถึงความ สิริราชสมบัตคิ รบ ๖๐ ปี
สําคัญของพระราชกรณียกิจดงั กลาวท่ีมตี อการเมอื ง ฐานะประมขุ ของประเทศ โดยจะทรงใชอ้ า� นาจอธปิ ไตย
การปกครองของไทย แลวจัดทาํ เปนแผน ปา ย
พระราชกรณยี กิจ ผ่านทางรัฐสภา คณะรฐั มนตรี และศาล

๒) ทรงเป็นกลางและทรงอยู่เหนอื การเมอื ง หมายความวา่ จะไม่ทรงสนบั สนนุ

นกั การเมอื งคนใดหรอื พรรคการเมอื งใด แตพ่ ระองคจ์ ะทรงมพี ระราชอา� นาจในการแนะนา� ตกั เตอื น

และให้ก�าลังใจนักการเมืองและประชาชนทั้งปวง ให้ท�าหน้าที่อย่างซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประโยชน์

ตรวจสอบผล Evaluate สว่ นรวมของประชาชนและประเทศชาติ

ครแู ละนกั เรียนชว ยกนั ตรวจแผน ปา ย โดย ๓) ทรงดา� รงอยใู่ นฐานะอันเป็นท่ีเคารพสกั การะ ผใู้ ดจะละเมดิ กลา่ วหา หรือ
พจิ ารณาจากความถูกตองครบถวนของขอ มูล การ
อธิบายถงึ ความสาํ คญั ของพระราชกรณียกจิ รวมถึง ฟ้องร้องพระมหากษัตริย์ในทางใดๆ มิได้ อีกทั้งพระองค์ยังทรงเป็นพุทธมามกะ และทรงเป็น
ความสวยงาม จากน้ันนาํ แผนปา ยท่ดี จี ัดแสดงไวใน อัครศาสนูปถัมภก ทรงด�ารงต�าแหน่งจอมทัพไทย รวมทั้งทรงไว้ซึ่งพระราชอ�านาจที่จะสถาปนา
ชัน้ เรยี น ฐานนั ดรศักด์ิและพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
แม้ว่าพระมหากษัตริย์จะทรงใช้พระราชอ�านาจได้เฉพาะด้านพิธีการก็ตาม แต่
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยในทุกฉบับ ได้ถวายพระราชอ�านาจให้พระมหากษัตริย์ทรง
เลอื กและแตง่ ตงั้ ผทู้ รงคณุ วฒุ เิ ปน็ ประธานองคมนตรแี ละองคมนตรไี มเ่ กนิ สบิ เกา้ คน เพอ่ื ทา� หนา้ ที่
ถวายความเหน็ ตอ่ พระมหากษตั รยิ ์ในพระราชกรณยี กจิ ทงั้ ปวงทที่ รงปรกึ ษาไดต้ ามพระราชอธั ยาศยั

๔) ทรงเปน็ ตวั แทนของปวงชนชาวไทย ในการตดิ ตอ่ กบั ประมขุ ของตา่ งประเทศ

โดยจะทรงแตง่ ตงั้ เอกอัครราชทูตไปประจา� ณ ประเทศต่าง ๆ

1๐2

เบศูรณรากษารฐกจิ พอเพยี ง ขอ สอบ O-NET
ขอสอบป ’51 ออกเกีย่ วกับฐานะและพระราชอํานาจของ
รชั กาลท่ี 9 ทรงเปนกษัตริยนักพัฒนาท่ีทุมเทพระวรกาย เพ่ือยกระดับคุณภาพ พระมหากษัตริย
ชวี ติ ของพสกนกิ รไทยใหดขี น้ึ อยา งทัว่ ถงึ โดยเฉพาะหลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งที่ ขอ ใดกลา วถกู ตอ งเกย่ี วกบั พระมหากษตั รยิ ข องไทยในระบอบ
สรางความสขุ อนั ย่ังยืนใหแ กผ ูนอ มนาํ ไปปฏบิ ตั ไิ ดอยา งแทจ ริง ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปนประมุข
1. ทรงดํารงฐานะองคอธิปตยแหง รัฐ
นักเรยี นรวมกันทําโครงการ “โรงเรียนพอเพียง” โดยรว มกบั ครแู ละนักเรียนใน 2. ทรงดาํ รงตาํ แหนง สงู สดุ ของกองทัพ
โรงเรียนจัดต้ังศูนยการเรยี นรเู ศรษฐกจิ พอเพียงข้ึน เพ่อื ใหความรูแกบ ุคลากรใน 3. ทรงดํารงฐานะประมุขแหงพระศาสนา
โรงเรยี นหรอื ผูสนใจจากภายนอก ซง่ึ อาจจดั แสดงเปนหองนทิ รรศการ หรือแปลง 4. ทรงดํารงตําแหนงสูงสุดของฝา ยบรหิ าร
สาธิตการทาํ เกษตรแบบพอเพียง พรอ มกับจดั ทาํ แผนพบั แนวทางการปฏิบตั ติ นตาม วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 1. ภายหลังจากการเปลีย่ นแปลง
หลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง นําไปแจกจา ยใหแ กค นในชุมชน หรือจัดทําสือ่ การปกครอง พ.ศ. 2475 รัฐธรรมนูญแทบทกุ ฉบับบญั ญตั ิถึงอํานาจ
สารคดี นาํ ไปเผยแพรใ นสื่อออนไลนตางๆ ทง้ั น้ี เพือ่ สรางสังคมไทย ใหเ ปนสังคม อธิปไตยวา อาํ นาจอธปิ ไตยซ่งึ เปนอาํ นาจสงู สดุ ในการปกครอง
แหง ความพอเพยี งตามพระราชปณิธานของพระองค ประเทศนั้นอยทู พี่ ระมหากษัตรยิ แ ละประชาชน ทาํ นองเดยี วกบั
ทอี่ งั กฤษถอื เปน หลกั กฎหมายวา พระมหากษตั รยิ แ ละรฐั สภาเปน
อธิปต ยน ่นั เอง

102 คู่มือครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Expand Evaluate
Explain Engage
กระตนุ้ ความสนใจ

๕) ทรงเป็นเอกลักษณ์และศูนย์รวมแห่งความสามัคคี ของประชาชน ครูนําภาพขา วทแี่ สดงถึงการลิดรอนสิทธิ
เสรภี าพทางการเมอื งของประชาชนในประเทศ
ทั้งประเทศ ดังจะเห็นได้ว่าเมื่อใดก็ตามที่นักการเมืองหรือประชาชนแตกความสามัคคี หรือเกิด ทป่ี กครองดว ยระบอบเผดจ็ การ และในประเทศไทย
ความขัดแย้งอย่างรุนแรงในสังคม พระมหากษัตริย์จะทรงแผ่พระบารมีระงับความขัดแย้งและ ทปี่ กครองดว ยระบอบประชาธิปไตยอันมี
ชแ้ี นะให้ประชาชนท่ีขดั แยง้ กนั หันกลับมารกั และสามัคคีกนั พระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ มาใหน ักเรยี น
พจิ ารณา จากน้ันตัง้ คําถามเชงิ เปรียบเทียบ
๔. อทิ ธพิ ลของระบอบการเมอื งการปกครองทม่ี ผี ลตอ่ การดÓเนนิ ชวี ติ ใหนักเรยี นชว ยกนั ตอบ เชน

ประชาชนทุกคนอยู่ภายใต้อิทธิพลของระบอบการเมืองการปกครองแบบใดแบบหน่ึง • สทิ ธเิ สรีภาพทางการเมอื งของประชาชน
ด้วยกันท้ังสิ้น เช่น ประเทศท่ีปกครองด้วยระบอบเผด็จการ ประชาชนก็จะต้องปฏิบัติตามคำาสั่ง ในประเทศทปี่ กครองดวยระบอบเผดจ็ การ
ของรัฐบาลเผด็จการตลอดเวลา ถึงแมว้ ่าจะถูกละเมิดสทิ ธิเสรภี าพก็ไม่สามารถท่ีจะเรียกร้องหรอื กับประเทศไทยแตกตา งกันหรอื ไม อยา งไร
แสดงปฏกิ ิรยิ าคัดคา้ นได้ เพราะอาจจะถกู รฐั บาลเผด็จการใช้อำานาจรฐั กดข่ี รงั แก หรอื ประชาชน (แนวตอบ แตกตา งกนั ประชาชนในประเทศ
ทอ่ี าศยั อย่ใู นประเทศทมี่ กี ารปกครองดว้ ยระบอบประชาธปิ ไตย กจ็ ะมสี ทิ ธเิ สรภี าพตามทรี่ ฐั ธรรมนญู ทป่ี กครองดวยระบอบเผดจ็ การจะถกู จาํ กดั
บัญญตั ิคมุ้ ครองไว้อย่างเสมอภาคและเท่าเทยี มกัน เป็นตน้ สิทธิเสรภี าพดานตา งๆ โดยเฉพาะทาง
การเมอื ง สวนในประเทศไทยที่ปกครองดว ย
อนึ่ง ประชาชนในประเทศที่มีการปกครองระบอบเผด็จการ ส่วนใหญ่จะพยายามต่อสู้กับ ระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษตั ริย
รัฐบาลของตนเองเพ่ือเรียกร้องสิทธิเสรีภาพ ส่งผลให้พวกเขาเหล่านั้นถูกตอบโต้จากรัฐบาล ทรงเปนประมุข ประชาชนมีสทิ ธเิ สรีภาพ
เผดจ็ การอยา่ งรนุ แรง เช่น ทาำ ร้ายร่างกาย กักบรเิ วณไวใ้ นบ้าน จบั กมุ คมุ ขงั ใหส้ ญู เสียอสิ รภาพ ทางการเมอื งและดา นอน่ื ๆ ตามทร่ี ฐั ธรรมนญู
บัญญัตไิ วอยางเสมอภาค)

เปน็ ตน้ สา� รวจคน้ หา Explore
ดังนั้น ประเทศท่ีใช้ระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยจึงได้รวมตัวกันพยายามกดดัน

ประเทศท่ีใช้ระบอบการปกครองแบบเผด็จการ ให้ดำาเนินการปฏิรูประบอบการเมืองการปกครอง ครใู หน กั เรียนรวมกลุมกัน กลุมละ 4-5 คน
และได้เรยี กรอ้ งใหป้ ระเทศเหลา่ นน้ั ใหค้ วามเคารพสทิ ธเิ สรีภาพ และสิทธมิ นุษยชนของประชาชน เพอื่ ชว ยกนั ศึกษาความรเู กย่ี วกบั อิทธพิ ลของ
ในประเทศใหม้ ากขนึ้ โดยใชว้ ธิ กี ารกดดนั ในหลายรปู แบบ เชน่ รว่ มกนั ประณามรฐั บาลของประเทศ ระบอบการเมืองการปกครองที่มผี ลตอ การดาํ เนนิ
เหล่านั้นในเวทีโลก เปน็ ต้น ชีวติ สถานการณก ารเมืองการปกครองของ
๒๕๓๕ปจราะกเทเหศตไกุทายรเณป็น์พปฤรษะภเทาทศมหิฬน่ึง1ทท่ีปี่เคระยชถาูกชตนำาแหลนะิวน่าักปศกกึ คษราอรงวดม้วตยัวรกะนั บเอรียบกเผรอ้ดง็จใกหาน้ รายเกมร่ือัฐมพน.ตศร.ี สังคมไทย และปญ หาการเมอื งสําคัญทเ่ี กดิ ขึ้น
ภายในประเทศ จากหนังสือเรียน หนา 103-107

ของประเทศต้องมาจากการเลือกต้ัง และต้องการให้มีรัฐธรรมนูญใช้ปกครองประเทศ แต่รัฐบาล อธบิ ายความรู้ Explain
ในขณะนั้นได้ส่ังการให้ใช้กำาลังสลายการชุมนุม จนทำาให้มีผู้คนต้องเสียชีวิตและได้รับบาดเจ็บ

เป็นจำานวนมาก ครสู มุ นกั เรยี นในแตละกลุมใหตอบคาํ ถาม
เก่ยี วกับอิทธพิ ลของการปกครองระบอบเผด็จการ
บูรณาการเชอ่ื มสาระ ทม่ี ีผลตอ การดําเนนิ ชีวติ ของประชาชน เชน
๑03 • ปญหาทางการเมอื งท่ีมักเกิดขึน้ ในประเทศ
ครสู ามารถจัดกจิ กรรมการเรียนรบู รู ณาการวชิ า
ประวตั ศิ าสตรไทย เรอ่ื งการเปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ท่ีปกครองดว ยระบอบเผดจ็ การคืออะไร
และสงั คมไทยภายหลงั การเปลยี่ นแปลงการปกครอง โดยใหน กั เรยี น (แนวตอบ การเรียกรอ งสทิ ธเิ สรีภาพ
รวมกลมุ กนั ศกึ ษาคน ควา ลักษณะการเมืองการปกครองของไทย ทางการเมอื งของประชาชน)
ในชวงเวลาท่ีครูกําหนด เชน กอ นการเปลย่ี นแปลงการปกครองถงึ
พ.ศ. 2475 ภายหลงั การเปลยี่ นแปลงการปกครองถงึ การสละ เกร็ดแนะครู
ราชสมบตั ิของรชั กาลท่ี 7 สมยั สงครามโลกคร้ังที่ 2 เปนตน
แลวจดั ทาํ เปน ใบความรู พรอ มทง้ั สง ตวั แทนออกมานาํ เสนอ ครูอาจนําขา วเก่ียวกับการเรียกรองสิทธเิ สรภี าพทางการเมืองของประชาชน
ผลการศึกษาคนควาที่หนา ชั้นเรยี น ทเ่ี กิดข้ึนในประเทศท่ีปกครองดวยระบอบเผดจ็ การตา งๆ เชน ลิเบยี อยี ปิ ต เปน ตน
มาใหน ักเรียนพจิ ารณา เพื่อใหมคี วามรคู วามเขา ใจเกย่ี วกับอทิ ธพิ ลของระบอบ
การเมืองการปกครองตอชวี ติ ของประชาชนมากยง่ิ ขึน้

นักเรยี นควรรู

1 พฤษภาทมฬิ เปน เหตุการณความรนุ แรงท่ีเกดิ ขึ้นในวันท่ี 17 พฤษภาคม
พ.ศ. 2535 โดยรฐั บาลไดใชกาํ ลังปราบปรามผูชมุ นมุ ทปี่ ระทวงขบั ไลพลเอกสุจินดา
คราประยรู เนอื่ งจากประชาชนเหน็ วาทานเปน ผสู ืบทอดอํานาจของคณะรักษาความ
สงบเรยี บรอ ยแหงชาติ (รสช.) ซงึ่ ไดเ คยทํารัฐประหารยดึ อํานาจจากรฐั บาลของ
พลเอกชาติชาย ชุณหะวณั เมอ่ื วนั ที่ 23 กุมภาพันธ พ.ศ. 2534

คูม่ ือครู 103

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครแู ละนักเรยี นอภิปรายรว มกันเกีย่ วกบั หลังเหตุการณ์ความไม่สงบคล่ีคลายลง ผู้คนในสังคมไทยเห็นคุณค่าและความสำาคัญของ
เหตกุ ารณสาํ คญั ทางการเมอื งการปกครองไทยสมัย ระบอบประชาธิปไตยมากข้ึน จึงรวมกันผลักดันให้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ได้สำาเร็จ
ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั ริยท รงเปนประมุข เมือ่ วนั ที่ ๑๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๐
จากนนั้ ครูต้ังคาํ ถามแลวสุมใหน กั เรยี นแตล ะกลุม รัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าว จึงได้ช่ือว่าเป็น
ชว ยกนั ตอบ เชน “รฐั ธรรมนญู ฉบบั ประชาชน” ซง่ึ หลกั การและสาระสาำ คญั
ส่วนใหญ่ท่ีบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญมีความสอดคล้อง
• ตัวอยา งของเหตุการณค วามรุนแรง กับหลักการของระบอบประชาธิปไตยอย่างมาก
ทางการเมอื งของไทยในอดตี คอื อะไร อยา่ งไรกต็ าม ประเทศไทยเกดิ การเปลยี่ นแปลง
(แนวตอบ เหตกุ ารณพฤษภาทมฬิ เมือ่ พ.ศ. ทางการเมืองอีกคร้ัง เม่ือคณะปฏิรูปการปกครองใน
2535 ทป่ี ระชาชนและนักศกึ ษารวมตัวกัน ระบอบประชาธปิ ไตย อนั มพี ระมหากษตั รยิ เ์ ปน็ ประมขุ
เรยี กรอ งใหนายกรฐั มนตรตี องมาจากการ ทาำ การรฐั ประหารในวนั ท่ี ๑๑ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๙
เลือกตัง้ และตองการใหม ีรัฐธรรมนญู ใช หลังก�รเข้�ควบคุมอำ�น�จก�รปกครอง คสช. ได้จัด นำามาสู่การจัดทำารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
ปกครองประเทศ แตรฐั บาลในขณะนน้ั ไดส งั่ กิจกรรมต่�งๆ ข้นึ เพ่อื สร้�งคว�มรักคว�มส�มัคคี พุทธศักราช ๒๕๕๐ แต่กลับกลายเป็นปัญหาเพราะ
การใหใชกําลงั สลายการชมุ นุม ทาํ ใหมีผคู น ของคนในช�ตใิ หเ้ กดิ ขน้ึ โดยเรว็
ตอ งเสยี ชวี ติ และไดร บั บาดเจบ็ เปน จาํ นวนมาก)
ประชาชนบางกลุม่ มคี วามคิดเหน็ วา่ ควรแกไ้ ขรัฐธรรมนญู ในบางมาตรา ขณะทบ่ี างกลมุ่ คดั ค้าน
• มูลเหตุของปญ หาความขัดแยง ทางการเมือง การแกไ้ ข เกดิ เปน็ ความขดั แยง้ ทางการเมอื งทย่ี ดื เยอื้ และบานปลาย สง่ ผลกระทบตอ่ ระบบเศรษฐกจิ
ไทยในปจ จบุ ันคอื อะไร สคงัวคามมสแงบลแะภหา่งพชาลตักิใ1ษนณวนัข์ ทอง่ี ป๒ร๒ะเพทศฤษซภง่ึ าเคปม็นปพัจ.จศยั .ส๒ำา๕คญั๕๗ทนี่ โำาดมยามสเี ู่กจาตรนทาำารรมัฐณปส์ระำาหคาัญรคขอืองสครณ้างะครกัวษามา
(แนวตอบ การปฏวิ ตั ริ ฐั ประหารโดยคณะปฏริ ูป รักความสามัคคีของคนในชาติ และแก้ปัญหาสังคมในด้านต่างๆ เพื่อสร้างความปรองดองของ
การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอนั มี คนในชาติ
พระมหากษัตริยทรงเปน ประมขุ เมอื่ พ.ศ. กล่าวโดยสรุป อทิ ธิพลของระบอบการเมอื งการปกครองมีผลตอ่ การดาำ เนินชีวิตของคนไทย
2549 นําไปสกู ารจดั ทํารฐั ธรรมนญู ฉบบั ใหม ดังน้ี
ไดแ ก รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย ๑. ทำาให้คนในสังคมได้เห็นความสำาคัญของการปกครองระบอบประชาธิปไตย
พ.ศ. 2550 ขึ้นใชแทนฉบับ พ.ศ. 2540 ท่ีประชาชนทุกคนมีสิทธิเสรีภาพเท่าเทียมกัน และได้ตระหนักถึงหน้าท่ีของตนต่อการปกครอง
ซ่ึงสงผลใหเกดิ ปญ หาการเรียกรองของคน ด้วยการเข้าไปมีส่วนร่วมในการปกครองทุกระดับ ต้ังแต่ระดับท้องถ่ินจนถึงระดับประเทศ เช่น
บางกลุมใหแ กไ ขรัฐธรรมนูญบางมาตรา การไปใช้สิทธิเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสมาชิก เพ่ือเลือกคนดีมีความสามารถ
และนําไปสูความคดิ เห็นทางการเมอื ง เปน็ ตวั แทนของตนไปทาำ หนา้ ท่ีบริหารประเทศ เป็นตน้
ที่แตกตา งกันอยา งมากในสงั คมไทย)

๒. ทำาให้ประชาชนต่ืนตัวทางการเมือง เช่น ให้การสนับสนุนพรรคการเมืองโดย
การสมัครเปน็ สมาชิกพรรคการเมอื ง สนบั สนนุ กจิ กรรมของพรรคการเมือง เพือ่ ให้พรรคการเมอื ง
ทตี่ นเองช่ืนชอบได้รบั เสยี งข้างมาก เปน็ ต้น
๓. ส่งเสริมให้เกิดการแสดงความคิดเห็น ท้ังท่ีเห็นด้วยและไม่เห็นด้วย ข้ึนอยู่กับ
เหตผุ ลของแต่ละบุคคล

๑0๔

เกร็ดแนะครู ขอสอบ O-NET
ขอสอบป ’52 ออกเกย่ี วกบั การมสี วนรว มทางการเมืองของ
ครอู าจอภปิ รายรว มกันกบั นักเรยี นเก่ยี วกับการปฏิวตั ริ ัฐประหารที่เปนอุปสรรค ประชาชน
ตอการพฒั นาระบอบประชาธปิ ไตยของไทย รวมถึงเสนอแนวทางปอ งกันการปฏวิ ัติ การกาํ หนดใหป ระชาชนชาวไทยมีสทิ ธอิ อกเสยี งประชามติ
รัฐประหารและสงเสริมระบอบประชาธิปไตยของไทย จากนนั้ ใหนกั เรยี นสรปุ ผล เปน การสนบั สนุนแนวคิดในเรอื่ งใด
การอภิปรายลงในสมดุ 1. การคมุ ครองสิทธิมนษุ ยชน
2. การตรวจสอบการใชอ ํานาจรัฐ
นกั เรียนควรรู 3. การมีสว นรว มทางการเมืองของประชาชน
4. การกระจายอาํ นาจใหประชาชนปกครองตนเอง
1 คณะรกั ษาความสงบแหงชาติ ภายใตก ารนําของพลเอกประยุทธ จนั ทรโ อชา วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. การกําหนดใหป ระชาชนชาวไทย
ไดประกาศใชร ฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉบบั ชวั่ คราว) พ.ศ. 2557 ใน มสี ทิ ธิออกเสียงประชามตใิ นเร่อื งตา งๆ เชน การออกเสียง
วนั ท่ี 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2557 เพอ่ื ใหมกี ารจดั ตั้งสภานิตบิ ัญญตั ิ รฐั บาล และสภา ประชามติรับรางรัฐธรรมนูญ เปนการสนบั สนนุ แนวคดิ การมี
ปฏริ ูปแหง ชาติ ซง่ึ ตอ มาสมาชกิ สภานติ บิ ญั ญตั ไิ ดเ สนอชอ่ื พลเอกประยทุ ธ จนั ทรโ อชา สว นรว มทางการเมอื งของประชาชน
ข้นึ ดาํ รงตาํ แหนง นายกรัฐมนตรคี นท่ี 29 ของประเทศไทย

104 ค่มู อื ครู

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

๔. ทําใหเ กดิ การรวมกลุมทางเศรษฐกิจ กลมุ ผลประโยชน โดยคนท่ีประกอบอาชพี ครูใหน ักเรียนวิเคราะหส ถานการณท าง
เดียวกันมารวมกลมุ กนั สรา งเครอื ขายของกลุมทม่ี ีอาชพี เดียวกนั สรางความเขม แขง็ ใหก ับกลมุ การเมืองการปกครองไทย แลว เขียนอธบิ าย
ของตน สรุปผลการวิเคราะห โดยใหค รอบคลุมประเด็น
ดงั นี้
๕. ทําใหชีวิตของคนในทองถิ่นมีโอกาส
ตดิ ตอ สมั พนั ธก นั ในเรอ่ื งตา งๆ เพอื่ ปกปอ งผลประโยชน • จากปญหาทางการเมืองในปจ จบุ นั แสดงถึง
ในทอ งถ่ินของตน เชน ชาวบานรวมกลมุ กนั เรียกรอง อิทธิพลของระบอบการเมอื งการปกครอง
ใหรัฐบาลระงับโครงการกอสรางโรงงานอุตสาหกรรม ท่ีมตี อ ชีวิตของคนไทยอยางไร
เคมีภณั ฑใกลกบั หมูบ านของตน เปนตน (แนวตอบ คนไทยเห็นความสําคญั ของ
การปกครองระบอบประชาธิปไตยที่
õ. ʶҹ¡Òó¡ ÒÃàÁÍ× § พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ประชาชนทกุ คนมีสิทธิเสรีภาพเทา เทียมกัน
¡Òû¡¤Ãͧ¢Í§Êѧ¤Áä·Â ทรงพระราชทานหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง และตระหนกั ถึงหนา ทีข่ องตนตอ
เพื่อใชเปนแนวทางในการดําเนินชีวิตของราษฎร การปกครองประเทศ โดยการมสี วนรว มใน
ปจจุบันประเทศไทยนับวาไดเปรียบประเทศ ทาํ ใหสามารถพ่ึงตวั เองได การปกครองทกุ ระดบั มีความต่นื ตัวทาง
ทกี่ าํ ลงั พฒั นาซง่ึ อยรู ะดบั เดยี วกนั คอ นขา งมาก เพราะ การเมอื ง แสดงความคดิ เหน็ อยา ง
บปารงะปเทรศะเไททศยมเชีคนวายมเู ขคัดรนแยเงลทบาางนดอานนกยาูโรกเสมลือางเวกียาร1(ปในกอคดรตีอ)งรเะปหนวตานงรัฐบาลกับประชาชนนอยกวา หลากหลาย นอกจากนี้ ยงั ทําใหเกิดการ
ปจจัยสําคัญที่เกื้อหนุนใหสถานการณการเมืองการปกครองของไทยมีความขัดแยงระหวาง รวมกลมุ ทงั้ กลุม ทางเศรษฐกจิ
รฐั บาลกบั ประชาชนนอ ยกวา บางประเทศ มดี ังน้ี กลุมผลประโยชน และกลุมคนในทอ งถ่ิน
๑. ประเทศไทยสามารถปรับสถานการณดานตางๆ ของประเทศใหสอดคลองกับ เดียวกัน เพื่อสรางความเขมแข็งใหกับกลมุ
กระแสโลกาภิวัตน ทั้งดานการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม รวมทั้งพยายามพ่ึงพาตัวเองในดาน ของตน สามารถปกปองผลประโยชนข อง
กลุม ตนได)

เศรษฐกิจและสังคมใหมากท่ีสุด ดวยการนอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงท่ีพระบาท
สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงพระราชทานให เพ่ือนํามาใชในการพัฒนาและ
แกป ญ หาเศรษฐกิจของชาติ โดยเฉพาะในภาคเกษตรกรรม เชน การทาํ เกษตรแบบย่ังยืน เปนตน
จากลกั ษณะดังกลา วจึงทาํ ใหประเทศไทยมพี น้ื ฐานทางเศรษฐกิจทเี่ ขม แขง็ สามารถ
เผชญิ กบั ปญ หาภาวะเศรษฐกจิ ตกตา่ํ ชว งป พ.ศ. ๒๕๔๐ ได ถงึ แมใ นชว งแรกจะประสบความลาํ บาก
ดอยูแบูลขา งองแกตอก งาทรุนรวกมามรเอื งรินว รมะใหจวกานั งแปกระป เญทศห2า(ขIMอFงค) นไดไทอ ยยากงท็รวาํ ดใหเรส ็วามารถฟน ตวั และพน จากการกาํ กบั
๒. ประเทศไทยไมมีความขัดแยงระหวางกลุมตางเชื้อชาติหรือกลุมตางศาสนา
เหมอื นกบั ในบางประเทศ เพราะคนไทยสว นใหญไ มล บหลศู าสนาอนื่ มจี ติ ใจเออ้ื อารตี อ คนตา งชาติ
ที่เขามาอาศัยหรือทํามาหากินในประเทศไทยเสมอ จึงทําใหคนทุกเช้ือชาติทุกศาสนาสามารถอยู
รว มกนั ไดอยา งสันติ

๑๐๕

ขอสอบ O-NET นกั เรียนควรรู

ขอ สอบป ’51 ออกเกยี่ วกบั หลักการปกครองเพอ่ื ความยตุ ิธรรม 1 ยโู กสลาเวีย ปจ จบุ ันแยกออกเปน 6 ประเทศ ไดแ ก เซอรเ บยี มอนเตเนโกร
ในสังคม โครเอเชีย มาซโิ ดเนีย สโลวีเนีย และบอสเนยี -เฮอรเ ซโกวนี า
2 กองทนุ การเงินระหวางประเทศ (International Monetary Fund : IMF)
การใชห ลักการใดกอใหเ กิดความยุติธรรมในสงั คมไดดีทีส่ ดุ กอ ตงั้ ขนึ้ ใน พ.ศ. 2487 จากการประชมุ United Nations Monetary and Financial
1. หลักภราดรภาพ Conference โดยมสี าํ นักงานใหญอ ยูทก่ี รุงวอชงิ ตนั ด.ี ซ.ี สหรัฐอเมรกิ า และมฐี านะ
2. หลกั เสียงขางมาก เปน ทบวงการชาํ นญั พเิ ศษขององคก ารสหประชาชาติ มบี ทบาทหลกั ในการสอดสอ ง
3. หลกั การมสี วนรว ม ดูแลเศรษฐกจิ รวมทงั้ ใหความชว ยเหลอื ทางการเงนิ แกป ระเทศสมาชิกทีป่ ระสบ
4. หลกั ความเสมอภาค ปญหาดุลการชาํ ระเงนิ ขาดสภาพคลอ ง

วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. หลักความเสมอภาค คอื

การเคารพในความเทาเทียมกนั ของสมาชิกในสงั คม ไมเ ลอื กปฏิบตั ิ
ไมม ผี ถู กู กดขี่ หรอื ผทู ม่ี อี ภสิ ทิ ธเิ์ หนอื สมาชกิ ในสงั คมคนอน่ื จะนาํ มา
ซึง่ ความยตุ ิธรรมในสงั คมไดด ที ีส่ ดุ

คมู่ ือครู 105

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครใู หนกั เรยี นอภิปรายกลุมยอ ยเกย่ี วกบั ปญหา ๓. ประเทศไทยมีสถาบันพระมหากษัตริย์ท่ีเป็นทั้งเอกลักษณ์ของชาติและศูนย์รวม
การเมอื งสาํ คญั ทเี่ กดิ ขน้ึ ภายในประเทศ และแนวทาง แห่งความสามัคคีของคนในชาติ องค์พระมหากษัตริย์ของไทยทรงเป็นอัครศาสนูปถัมภก และ
แกไขปญหาเหลานั้น อยา งนอ ย 4 ปญ หา เชน ทรงห่วงใยชนชาวไทยทุกหมู่เหล่าทุกภูมิภาค จึงทำาให้พระองค์ทรงเป็นท่ีเคารพสักการะและเป็น
ศนู ย์รวมจิตใจของชาวไทยทง้ั ประเทศ
1. ปญ หาความคิดเหน็ ทางการเมอื งของคนไทย
ท่ีแตกตา งกนั ๔. ประเทศไทยได้ทำาการปฏิรูปการเมอื งไทยทงั้ ระบบ ใหเ้ ป็นการเมอื งของพลเมอื ง
เพ่อื ใหก้ ารเมอื งมีความโปรง่ ใส ตรวจสอบได้ นักการเมืองมีคุณธรรมจริยธรรม เพื่อลดปัญหาการ
2. ปญ หาความออ นแอของฝายบริหาร ทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั การแสวงหาผลประโยชนเ์ พอ่ื พวกพอ้ งและกลมุ่ ของตน และมบี ทลงโทษทเี่ ดด็ ขาด
3. ปญหาที่เกิดจากระบบพรรคการเมอื ง กบั นกั การเมอื งที่ทุจรติ คอรร์ ปั ชัน โดยมอี งคก์ รทางการเมืองและประชาชนเปน็ ผู้ตรวจสอบ
4. คณุ ธรรมจรยิ ธรรมของนักการเมอื ง
จากน้นั ใหชว ยกนั ออกแบบการนาํ เสนอผลการ ๖. ปญั หาการเมอื งสÓคญั ทีเ่ กิดขึน้ ภายในประเทศ
อภปิ รายกลุมยอยตามความถนดั และความสนใจ
เชน ตาราง ผังกราฟก เปน ตน แลว สงตวั แทน ถึงแม้ว่าประเทศไทยจะมีการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรง
ออกมานาํ เสนอหนาชัน้ เรยี น เป็นประมขุ แต่สถานการณป์ ญั หาทางการเมืองของประเทศก็ยังคงมีมาอยา่ งต่อเนือ่ ง ซ่งึ อาจเกดิ
จากปัจจัยหลายประการด้วยกัน เช่น ประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศยังขาดการมีส่วนร่วมใน
กิจกรรมทางการเมืองการปกครอง ผลประโยชน์แอบแฝงของนกั การเมอื งบางส่วน เปน็ ตน้

ในท่ีน้จี ะขอยกตัวอย่างปญั หาการเมอื งสำาคัญทีเ่ กิดข้นึ ภายในประเทศมาเพยี งสังเขป ดงั น้ี

๑) ปัญหาความคิดเห็นทางการเมืองของคนไทยที่แตกต่างกัน นับต้ังแต่

ช่วงปี พ.ศ. ๒๕๔๙ เป็นตน้ มา ความขัดแย้งทางการเมืองของไทยไดด้ าำ เนินมาอย่างต่อเน่ือง และ
มีแนวโน้มทวีความรุนแรงเพิ่มมากข้ึน สาเหตุสำาคัญของความขัดแย้งเกิดจากคนในชาติมีความ
คิดเห็นทางการเมืองท่ีแตกต่างกัน ส่งผลให้เกิดความวุ่นวายทางการเมืองขึ้น จนกระท่ังในวันท่ี
๒๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ คณะรักษาความม่ันคงแห่งชาติ (คสช.) ได้เข้าควบคุมอำานาจ
ทางการปกครอง โดยมีเป้าหมายเพ่ือยุติสถานการณ์ความขัดแย้งทางการเมือง และสร้างความ
สามัคคีปรองดองของคนในชาติ

ประเทศไทยม๒ีก)า รปเปัญลหย่ี นารคฐั วบาามลอถึง่อน๖แคอณขะอ1ใงนฝช่า่วยงบเดรือิหนามรีนาเคหม็นไพด.้ศอ.ย่า๒ง๕ช๔ัด๘เจ-นเจดาอืกนเหพตฤุกษาภราณค์มที่

พ.ศ. ๒๕๕๗ สาเหตสุ าำ คัญเกดิ จากความไม่โปร่งใสในการบริหารประเทศ การขาดภาวะผูน้ ำา และ
การให้อำานาจแก่หน่วยงานหรือองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ เข้ามาตรวจสอบการทำางานของ
ฝ่ายบริหารมากขึ้น

๑0๖

นกั เรียนควรรู ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEิดT
นักเรยี นคดิ วา สาเหตุของความขดั แยง ทางการเมืองไทย
1 เปล่ยี นรฐั บาลถึง 6 คณะ ประกอบดว ย ในปจ จบุ ันเกดิ จากสาเหตุใดมากที่สดุ อธบิ ายพอสังเขป
• รฐั บาลชุดที่ 1 พนั ตํารวจโท ดร.ทกั ษิณ ชินวตั ร เรมิ่ วาระเม่ือ 9 มีนาคม แนวตอบ ความขดั แยง ทางการเมืองไทยในปจจุบนั ทสี่ งผลใหการ
พัฒนาระบอบประชาธิปไตยเปนไปอยา งลา ชา กอใหเ กดิ ความ
พ.ศ. 2548 - 24 กมุ ภาพันธ พ.ศ. 2549 สญู เสียทงั้ ชีวติ และทรัพยส ิน รวมถงึ ทําลายภาพลกั ษณท ี่ดขี อง
• รัฐบาลชุดท่ี 2 พลเอกสุรยุทธ จุลานนท เรมิ่ วาระเมื่อ 1 ตลุ าคม ประเทศในสายตาชาวโลกน้ัน มสี าเหตสุ ําคญั มาจากความคิดเหน็
ทางการเมอื งท่แี ตกตา งกันของคนไทย และการขาดการรับฟง
พ.ศ. 2549 -28 มกราคม พ.ศ. 2551 ความคดิ เห็นทแี่ ตกตา งกนั ซงึ่ เปนส่งิ สาํ คญั ของพลเมืองในสังคม
• รฐั บาลชดุ ที่ 3 นายสมัคร สนุ ทรเวช เร่ิมวาระเมอ่ื 29 มกราคม ประชาธปิ ไตยทจ่ี ะรับฟง ความคดิ เหน็ ท่ีแตกตา งจากตนเอง ท้ังเรือ่ ง
การเมอื ง สงั คม เศรษฐกิจ และรว มกันหาขอ สรุปทีม่ ปี ระโยชนตอ
พ.ศ. 2551 - 9 กันยายน พ.ศ. 2551 สวนรวมมากท่ีสดุ
• รฐั บาลชดุ ท่ี 4 นายสมชาย วงศสวัสด์ิ เร่มิ วาระเมอื่ 18 กนั ยายน

พ.ศ. 2551 - 2 ธนั วาคม พ.ศ. 2551
• รัฐบาลชดุ ท่ี 5 นายอภิสทิ ธิ์ เวชชาชวี ะ เรม่ิ วาระเม่อื 20 ธนั วาคม

พ.ศ. 2551 - 5 กันยายน พ.ศ. 2554
• รฐั บาลชุดท่ี 6 นางสาวยิ่งลกั ษณ ชนิ วัตร เร่ิมวาระเมื่อ 5 สิงหาคม

พ.ศ. 2554 - 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557

106 คมู่ ือครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธิบายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Explain Expand Evaluate

ขยายความเขา้ ใจ Expand

๓) ปัญหาที่เกิดจากระบบพรรคการเมือง การมีพรรคการเมืองหลายพรรค ครูใหนกั เรียนแตละกลุม ชวยกนั คนควา ขอมลู
เพมิ่ เตมิ เก่ยี วกับปญ หาการเมอื งสําคัญทเ่ี กดิ ข้นึ
ถอื เปน็ ปจั จยั หนงึ่ ทที่ า� ใหเ้ กดิ ความเหลอ่ื มลา้� และความแตกตา่ งกนั ทางดา้ นความคดิ ในการจดั การ ภายในประเทศและแนวทางการแกไขปญ หา
บริหารประเทศ ช่วง พ.ศ. ๒๕๔๘ ปัญหาน้ีเคยได้รับการแก้ไขจนส�าเร็จมาแล้ว แต่ความส�าเร็จ โดยเนนปญ หาความคิดเห็นทางการเมืองของ
ดังกล่าวกด็ า� รงอยู่ไดเ้ พยี งสองปี เพราะหลงั จากการเลอื กตั้งทั่วไปในเดือนธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ คนไทยทแ่ี ตกตางกนั และคณุ ธรรมจริยธรรมของ
ระบบพรรคการเมืองหลายพรรคก็กลับคืนสู่ประเทศไทยอีกครั้ง และนอกจากนี้ยังมีปัญหา นกั การเมอื ง จากแหลง การเรียนรตู างๆ เชน
การผูกขาดของพรรคการเมอื งใหญ่ ท�าใหก้ ารเมอื งแบ่งขัว้ กันอยา่ งชดั เจน หองสมุด หนังสือพิมพ อินเทอรเ น็ต เปน ตน
แลวนาํ ขอ มลู มาปรับปรงุ ช้นิ งานของกลมุ ตน
๔) จริยธรรมนักการเมือง รัฐธรรมนูญได้ก�าหนดให้รัฐพึงจัดให้มีมาตรฐานทาง ใหส มบูรณย ิ่งขน้ึ

จรยิ ธรรมเพอ่ื ใหห้ นว่ ยงานของรฐั ใชเ้ ปน็ หลกั ในการกา� หนดประมวลจรยิ ธรรมสา� หรบั เจา้ หนา้ ทขี่ อง ตรวจสอบผล Evaluate
รัฐในหน่วยงานน้ันๆ โดยก�าหนดให้ศาลรัฐธรรมนูญกับองค์กรอิสระ เป็นผู้ก�าหนดมาตรฐานทาง
จรยิ ธรรมขน้ึ บงั คบั ใชแ้ ละเนอ้ื หาตอ้ งระบใุ หช้ ดั แจง้ วา่ การฝา่ ฝนื มาตรฐานทางจรยิ ธรรมใดมลี กั ษณะ 1. ครแู ละนักเรยี นชว ยกันตรวจช้นิ งานการ
ร้ายแรง โดยมาตรฐานทางจริยธรรมจะบังคับใช้กับตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ และองค์กรอิสระ นาํ เสนอปญ หาการเมืองสําคัญที่เกดิ ข้นึ ภายใน
รวมทั้ง ส.ส. ส.ว. และคณะรัฐมนตรีด้วย ประเทศและแนวทางการแกไขปญหาของกลุม
ตา งๆ โดยพจิ ารณาจากความถกู ตอ ง
คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) มีอ�านาจหน้าท่ี และความหลากหลายของขอมูล รวมถึง
ไต่สวนและเสนอความเห็น หากมีการกล่าวหาว่าผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมือง ตุลาการศาล การนาํ เสนอที่เขา ใจงาย นา สนใจ จากนั้น
รัฐธรรมนูญ และผู้ด�ารงต�าแหน่งในองค์กรอิสระฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรม นําชน้ิ งานทีด่ จี ดั แสดงในบริเวณท่ีเหมาะสม
อยา่ งร้ายแรงตามท่ีศาลรฐั ธรรมนญู และองค์กรอิสระก�าหนด ในโรงเรยี น

๗. การดÓเนนิ นโยบายดา้ นความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งประเทศของไทย 2. ครูสงั เกตพฤตกิ รรมการมีสว นรว มในกิจกรรม
การเรยี นรู เชน การตอบคําถาม การแสดง
ในยุคปัจจุบันประเทศต่างๆ ทั่วโลกให้ความส�าคัญกับการสร้างสันติภาพและความม่ันคง ความคิดเห็น การทาํ งานกลุม เปน ตน
ทางเศรษฐกิจ มีการติดต่อแลกเปลี่ยนช่วยเหลือซ่ึงกันและกัน ท้ังภายในภูมิภาคและภายนอก
ภมู ภิ าค รูปแบบการสร้างความสัมพนั ธ์มีหลากหลาย ทั้งทางดา้ นการทูต การค้า การแลกเปลีย่ น
ทางด้านวัฒนธรรม การศึกษา กฬี า และเทคโนโลยี

ประเทศไทยเป็นประเทศหน่ึงที่ได้มีการร่วมมือแลกเปลี่ยนและสร้างความสัมพันธ์กับ
ประเทศต่างๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และประเทศต่างๆ ท่ัวโลก โดยมีวัตถุประสงค์
เพ่ือการประสานประโยชน์ร่วมกันและสร้างความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันในรูปแบบต่างๆ เช่น ร่วมกัน
จดั ตงั้ องค์กรระหว่างประเทศ เขา้ รว่ มเป็นสมาชกิ องคก์ ารดา้ นความรว่ มมือตา่ งๆ เป็นตน้

107

ขอ สอบ O-NET เกร็ดแนะครู

ขอสอบป ’52 ออกเก่ยี วกบั คณุ ธรรมจรยิ ธรรมของนกั การเมือง ครูควรใชภ าพขา วหรือวีดิทศั นเ ก่ยี วกับปญหาการเมืองสําคัญที่เกิดขน้ึ ภายใน
การคอรรปั ชันเกิดจากการขาดคุณธรรมประการใดเปนสําคญั ประเทศ (พจิ ารณาตามความเหมาะสม) มาใหนกั เรยี นพิจารณารวมกนั แลว สอบถาม
1. ความสามคั คี ความเขาใจและความคดิ เห็นของนกั เรยี นทีม่ ีตอ ปญ หานัน้ ๆ ในดานสาเหตขุ องปญ หา
2. ความเมตตากรุณา สภาพปญ หา ตลอดจนแนวทางการแกไขปญ หา เพ่ือกระตุน ใหนกั เรียน
3. ความวิรยิ อุตสาหะ เกิดความสนใจและเขา ใจในปญหาการเมอื งภายในประเทศมากยง่ิ ขึ้น
4. ความซือ่ สตั ยส จุ รติ
มุม IT
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. นักการเมืองหรอื ผบู รหิ ารองคก ร
ศึกษาคน ควาขอ มูลเพิม่ เติมเก่ยี วกับบทบัญญัติเกยี่ วกับคุณธรรมจรยิ ธรรมของ
ตางๆ ทคี่ อรรัปชัน กลา วไดว า เปน ผขู าดคุณธรรมดานความ ผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื ง ไดท ี่ http://www.kpi.ac.th/kpith/index.php?option=
ซอื่ สตั ยส ุจริต ไมปฏิบตั ิหนา ทเี่ พอ่ื สว นรวม แตกลบั ใชอ าํ นาจหนาท่ี com_content&task=view&id=63&Itemid=214
แสวงหาผลประโยชนส ว นตนหรือพวกพอง ทําใหประเทศชาติ
ไมพฒั นา ประชาชนเดือดรอ น เกดิ ปญ หาตา งๆ ตามมา เปนตน

คู่มอื ครู 107

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธิบายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain Elaborate Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครสู นทนากบั นักเรียนเกย่ี วกับความรว มมือ ๗.๑ การเขา้ ร่วมเป็นสมาชกิ องคก์ ารความร่วมมอื ระหวา่ งประเทศ
ท่ีสาํ คญั ของไทยกับองคกรหรอื ประเทศตา งๆ
ในปจ จบุ นั แลว ตง้ั คาํ ถามเกยี่ วกบั การดาํ เนนิ นโยบาย ประเทศไทยเขา้ ร่วมเปน็ สมาชิกองค์การความรว่ มมอื ระหวา่ งประเทศหลายองคก์ าร แต่ทีม่ ี
ดา นความสมั พันธระหวางประเทศของไทย บทบาทอยา่ งมาก ไดแ้ ก่
ใหนักเรียนชวยกันตอบ เชน ๑) องค์การสหประชาชาติ (The United Nations : UN) ได้รับการจัดต้ังขึ้น
เมอื่ วนั ที่ ๒๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๘๘ (ค.ศ. ๑๙๔๕) หลังสงครามโลกคร้ังท่ีสองยตุ ลิ ง มีสาำ นักงาน
• เพราะเหตใุ ดประเทศไทยจงึ ตองดาํ เนิน ใหญ่ตัง้ อยทู่ กี่ รงุ นวิ ยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมรกิ า ปจั จบุ นั มีประเทศเอกราชทกุ ภมู ิภาคเป็นสมาชิก
นโยบายความสมั พนั ธร ะหวางประเทศกับ ไม่ตำ่ากว่า ๑๙๐ ประเทศ
ประเทศอ่ืนๆ ในโลก โดยองค์การสหประชาชาติมีวัตถปุ ระสงค์หลกั ทส่ี าำ คัญ ดังน้ี
(แนวตอบ เพราะปจจบุ ันประเทศตา งๆ ทว่ั โลก ๑. เพือ่ รักษาไวซ้ ่ึงสนั ตภิ าพและความมั่นคงระหวา่ งประเทศ
ตา งก็มุงสรา งสนั ตภิ าพและสรางความมนั่ คง ๒. เพ่ือพัฒนาความสัมพันธ์ฉันมิตรระหว่างประชาชาติ โดยยึดการเคารพ
ทางเศรษฐกิจ มกี ารติดตอแลกเปล่ยี น ตอ่ หลักการแห่งสิทธิอนั เทา่ เทียมกัน
ชว ยเหลอื ซงึ่ กนั และกนั ทงั้ ภายในและ ๓. เพ่อื ใหบ้ รรลุถงึ ความร่วมมือระหวา่ งประเทศ ในอนั ที่จะแกไ้ ขปัญหาระหวา่ ง
ภายนอกภูมิภาค)

สา� รวจคน้ หา Explore ประเทศทางด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม มนุษยธรรม และส่งเสริมสนับสนุนการเคารพต่อ
สทิ ธมิ นษุ ยชนและเสรภี าพข้นั พื้นฐานของมนุษย์ โดยไมเ่ ลือกปฏบิ ตั ิในเรื่องเช้อื ชาติ เพศ ภาษา
ครใู หนกั เรียนรวมกลมุ กัน กลมุ ละ 5 คน หรือศาสนา
โดยการใหนบั หมายเลข 1-5 เพือ่ ชว ยกันศกึ ษา ๔. เพ่อื เปน็ ศนู ย์กลางการประสานงานของประชาชาติทั้งหลาย ให้กลมกลืนกนั
เก่ยี วกบั การเขา รว มเปนสมาชิกองคการความ ในอนั ท่ีจะบรรลุจดุ หมายปลายทางร่วมกนั
รว มมือระหวางประเทศของไทย ดงั นี้ บทบาทสำาคัญของสหประชาชาติ เช่น การรักษาสันติภาพ ส่งเสริมประชาธิปไตย
สง่ เสริมด้านสิทธิมนษุ ยชน พัฒนาความสัมพนั ธ์ทางการคา้ ระดบั โลก ให้ความคุ้มครองทรพั ยส์ ิน
หมายเลข 1 ศึกษาองคก ารสหประชาชาติ ทางปัญญา อนุรักษ์และบูรณะสถานท่ีสำาคัญทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และสถาปัตยกรรม
หมายเลข 2 ศึกษาประชาคมอาเซยี น เป็นตน้
หมายเลข 3 ศกึ ษาเขตการคาเสรอี าเซียน ประเทศไทยได้เขา้ เปน็ สมาชกิ องค์การสหประชาชาติเปน็ ลำาดบั ที่ ๕๕ เม่ือวนั ท่ี ๑๖
หมายเลข 4 ศึกษาความรว มมือทางเศรษฐกิจ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๙ โดยประเทศไทยใหค้ วามรว่ มมือกับสหประชาชาติในดา้ นต่างๆ ดังน้ี
๑. ส่งเสริมสันติภาพและรักษาความมั่นคงระหว่างประเทศ เช่น ส่งทหารไป
เอเชยี แปซฟิ ก เข้าร่วมปฏบิ ัติการกับสหประชาชาติในตมิ อร์ตะวนั ออก (ปัจจุบันคือ ประเทศตมิ อร์ - เลสเต) เมือ่
หมายเลข 5 ศกึ ษาองคการการคาโลก เดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ เพ่ือทำาหน้าที่ดูแลการลงประชามติ 1รรัวกมษทาคง้ั ฝวากึ มอสบงรบมเกราียรบจรดั ้อตยงั้
โดยศกึ ษาขอ มลู จากหนงั สอื เรยี น หนา 108-110 ใหค้ าำ แนะนาำ ทางการเกษตรตามแนวคดิ เศรษฐกจิ พอเพยี งแกช่ าวตมิ อร์
และคน ควา ขอ มลู เพิม่ เติมจากแหลง การเรยี นรอู ่นื ๆ หมบู่ ้านปอ้ งกนั ตนเอง เป็นต้น
เชน เว็บไซตขององคก รตางๆ และกระทรวง ๒. ความร่วมมือด้านสังคม เช่น ร่วมมือกันแก้ไขปัญหาความยากจน การค้า
การตา งประเทศ เปนตน นอกจากน้ี ใหนกั เรยี น มนุษย์ ส่งิ เสพตดิ การฟอกเงนิ การแพร่ระบาดของโรคเอดส์ เปน็ ตน้
ศกึ ษาเกยี่ วกบั การแลกเปลีย่ นเพื่อชวยเหลอื
และสงเสริมดานเศรษฐกจิ การศกึ ษา สงั คม ๑08
และวฒั นธรรม จากหนงั สอื เรยี น หนา 110-111

นกั เรียนควรรู ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEิดT
ขอใดกลา วไดถกู ตองเกย่ี วกบั ประเทศไทยกับองคก ารสหประชาชาติ
1 ติมอร เปนอาณานิคมของโปรตเุ กสต้งั แต พ.ศ. 2063-2518 ตอมา 1. ประเทศไทยเขา เปนสมาชกิ ขององคการสหประชาชาติ
อนิ โดนเี ซียไดสงทหารเขา ยดึ ครองและผนวกเขา เปนจงั หวัดท่ี 27 ของตนเอง ทาํ ให หลงั สงครามโลกครงั้ ที่ 1
เกดิ การเรยี กรอ งเอกราชจากชาวตมิ อรม าโดยตลอด กระทงั่ ใน พ.ศ. 2542 อนิ โดนเี ซยี 2. องคก ารสหประชาชาติสงกองกาํ ลังเขาชวยเหลือไทยในสมยั
ไดจ ดั ใหม ีการลงประชามตเิ พือ่ ความเปนเอกราชของดนิ แดนตมิ อรต ะวนั ออก ซ่ึงผล สงครามโลกคร้งั ที่ 2
ปรากฏวาชาวตมิ อรก วารอยละ 80 ตอ งการเปนเอกราช สงผลใหเ กิดความขดั แยง 3. องคก ารสหประชาชาติมีบทบาทสาํ คญั ในการระงบั ขอพิพาท
อยางรนุ แรงระหวางชาวตมิ อรก ับกองกําลังท่ีนยิ มอนิ โดนเี ซียจนสหประชาชาตติ อ ง ระหวางไทยกับประเทศเพือ่ นบาน
จัดตั้งกองกาํ ลังนานาชาตเิ ขาไปรกั ษาสนั ตภิ าพ และในท่สี ดุ ชาวติมอรกป็ ระกาศ 4. ประเทศไทยสง ทหารเขารว มกับองคก ารสหประชาชาตใิ นการ
เอกราชไดใ น พ.ศ. 2545 โดยมชี ือ่ ประเทศอยา งเปนทางการวา “สาธารณรัฐ สงเสรมิ สันตภิ าพ
ประชาธปิ ไตยตมิ อร-เลสเต” อยางไรก็ตาม ในปจ จุบันตมิ อร- เลสเตยังประสบปญ หา วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. ประเทศไทยสงทหารเขารวมกบั
ในการพัฒนาประเทศหลายดา น เนื่องจากการขาดเสถียรภาพทางการเมอื ง เงนิ ทุน องคการสหประชาชาติในการสง เสรมิ สันตภิ าพ ดงั เชนใน พ.ศ.
และเทคโนโลยี รวมถงึ การยังไมไดเปน สมาชิกองคกรความรวมมือระหวางประเทศ 2542 ไทยสง ทหารเขารว มปฏบิ ัตกิ ารกบั องคการสหประชาชาติ
ท่สี าํ คัญตา งๆ โดยเฉพาะประชาคมอาเซยี น ในตมิ อรตะวนั ออกหรอื ติมอร- เลสเตในปจ จบุ นั เพอ่ื รักษาความ
สงบเรียบรอ ยและชว ยพัฒนาดา นการเกษตรกรรม
108 คูม่ อื ครู

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

๓. ความรว มมือดา นสิง่ แวดลอ ม ซึง่ รฐั บาลไทยถอื เปนนโยบายสาํ คญั และรวม ครใู หนกั เรยี นแตละกลุมเลนเกมตอบคาํ ถาม
ดาํ เนินการกบั ประชาคมโลกภายใตก รอบของสหประชาชาติ เชน การเพ่มิ พ้นื ที่ปา ไม การยกเลกิ เกย่ี วกับการเขา รว มเปน สมาชกิ องคก ารความ
การใชสารเคมีท่จี ะไปทําลายชัน้ บรรยากาศของโลก สงเสริมการใชพ ลังงานที่สะอาด เปน ตน รวมมอื ระหวา งประเทศของไทย โดยกตกิ าคอื
๒) สมาคมประชาชาติแหงเอเชีย เมื่อครอู านคําถามจบ ใหนักเรยี นแตละกลมุ ยกมือ
ตะวันออกเฉียงใต หรืออาเซียน (Association เพอื่ ตอบคําถาม กลุมใดที่ยกมอื กอ นจะไดต อบ
of Southeast Asian Nations : ASEAN) กอตั้งเมื่อ คําถามน้นั กอ น ถา ตอบถูกจะได 1 คะแนน
พ.ศ. ๒๕๑๐ (ค.ศ. ๑๙๖๗) โดยมีสมาชิกเร่ิมแรก กลุมใดมีคะแนนรวมมากท่สี ดุ เปนผูช นะ ตวั อยา ง
๕ ประเทศ คือ ไทย อนิ โดนเี ซยี มาเลเซยี ฟล ิปปนส ขอคาํ ถามเชน
และสงิ คโปร
ปจ จบุ นั มสี มาชกิ ๑๐ ประเทศ โดยสมาชกิ • จงยกตัวอยางของความรวมมือระหวาง
เพมิ่ เติม ไดแก บรูไน เวยี ดนาม ลาว เมยี นมา และ ประเทศไทยกับองคก ารสหประชาชาติ
กมั พชู า มสี าํ นกั งานใหญต งั้ อยทู ก่ี รงุ จาการต า ประเทศ การประชุมสุดยอดอาเซียนกําหนดขึ้นปละสองครั้ง ในดานสงั คมหรือสง่ิ แวดลอมมาอยา งนอ ย
อนิ โดนเี ซยี โดยหมนุ เวยี นกนั เปน เจา ภาพเพอื่ สรา งความสมั พนั ธ 1 ยกตวั อยา ง
อันดรี ะหวา งกัน (แนวตอบ ความรว มมือดานสังคม เชน
การรว มมือกนั แกไ ขปญ หาความยากจน
ใน พ.ศ. ๒๕๕๘ อาเซียนไดพ ฒั นาการรวมตวั ใหก ระชับแนน แฟน มากข้ึนสกู ารเปน ปญ หายาเสพติด การแพรร ะบาดของ
ประชาคมอาเซยี น ซึง่ ประกอบดว ย ๓ เสาหลกั ท่ีสําคัญ ไดแ ก ประชาคมการเมอื งและความมัน่ คง โรคเอดส เปน ตน สวนความรวมมือดา น
อาเซยี น ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น และประชาคมสงั คมและวฒั นธรรมอาเซยี น ทง้ั นเี้ พอื่ สง เสรมิ สงิ่ แวดลอม เชน การยกเลกิ การใชสารเคมี
ความเขา ใจอนั ดรี ะหวา งประเทศในภมู ภิ าค ธาํ รงไวซ ง่ึ สนั ตภิ าพ ความมนั่ คงทางการเมอื ง สรา งความ ที่จะไปทาํ ลายชนั้ บรรยากาศของโลก
เจริญทางเศรษฐกิจ และพัฒนาสังคมและวัฒนธรรมในภูมิภาค เพ่ือใหประชาชนมีคุณภาพชีวิต การสง เสริมการใชพลงั งานสะอาด เปน ตน)
ทดี่ ขี ึ้น
๓) เขตการคาเสรีอาเซียน หรืออาฟตา (Asean Free Trade Area : AFTA) • สมาคมประชาชาติแหง เอเชียตะวนั ออก
เปนความรว มมือทางเศรษฐกิจของประเทศในกลมุ อาเซียน ซ่งึ เปน ความคดิ รเิ ร่มิ ของนายอานันท เฉียงใตมีวตั ถปุ ระสงคส าํ คญั อยางไร
ปนยารชุน นายกรัฐมนตรีของไทยในขณะน้ัน ท่ีเสนอตอที่ประชุมสุดยอดอาเซียน ณ ประเทศ (แนวตอบ เพ่อื เรง รดั ความเตบิ โตทาง
สงิ คโปร เมือ่ พ.ศ. ๒๕๓๕ เศรษฐกิจ ความกาวหนา ทางสังคม
วตั ถุประสงคข องอาฟตาเพอ่ื ใหก ารคาภายในอาเซยี นขยายตวั เรว็ ขนึ้ มีอัตราภาษีตํ่า และวัฒนธรรมของภูมภิ าค สงเสรมิ สนั ติภาพ
เพอื่ ดึงดดู การลงทนุ จากตา งชาติสูภูมภิ าคอาเซียน รวมทง้ั เพ่ือใหสอดคลอ งกบั สถานการณก ารคา และเสถยี รภาพของภมู ภิ าคตามหลกั การของ
ของโลกทเ่ี ปลย่ี นไป ซ่ึงเปนประโยชนตอ เศรษฐกจิ ของไทย เพราะทําใหไ ทยมตี ลาดการคา เพมิ่ ขน้ึ สหประชาชาต)ิ
๔) ความรวมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟก หรือเอเปก (Asia-
Pacific Economic Cooperation : APEC) กอ ตง้ั ข้ึนใน พ.ศ. ๒๕๓๒ (ค.ศ. ๑๙๘๙) ตามขอ เสนอ • วตั ถปุ ระสงคของเขตการคาเสรอี าเซียน
ของนายบอบ ฮอรก (Bob Hawke) อดตี นายกรัฐมนตรปี ระเทศออสเตรเลีย ปจ จุบนั มสี มาชิก คืออะไร
๒๑ เขตเศรษฐกจิ (แนวตอบ เพื่อใหการคาภายในอาเซยี น
ขยายตวั เรว็ ข้ึน มอี ัตราภาษตี าํ่ จะไดดงึ ดูด
๑๐๙ การลงทนุ จากตา งชาติ รวมทง้ั เพือ่ ให
สอดคลอ งกบั สถานการณก ารคา ของโลก
ทเี่ ปลยี่ นแปลงไป)

ขอสอบ O-NET เกรด็ แนะครู

ขอ สอบป ’52 ออกเก่ยี วกบั ประเทศสมาชกิ อาเซยี น ครูอาจมอบหมายใหนกั เรียนตดิ ตามขา วความรวมมอื ของไทยกับองคก ารระหวาง
ประเทศใดเปนสมาชิกของกลมุ ประเทศอาเซยี น ประเทศตางๆ จากหนงั สือพมิ พ วารสาร หรือเวบ็ ไซต แลวผลัดกนั นาํ มาเสนอ
1. ญปี่ ุน ตอช้นั เรยี น เพอ่ื ใหน กั เรียนเกิดความเขา ใจและตระหนักถึงความสาํ คญั ของความ
2. บรไู น รว มมอื ระหวา งประเทศในยคุ โลกาภิวัตน
3. กัมพูชา
4. ฟล ิปปน ส บูรณาการอาเซยี น

วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2., 3. และ 4. บรูไน กัมพูชา ครูควรอธบิ ายถงึ ความเปนมา หลกั การ วัตถุประสงคของการรวมกลุมประเทศ
สมาชกิ อาเซยี นเปน ประชาคมอาเซยี น เม่ือ พ.ศ. 2558 แลว ใหน ักเรยี นสบื คน ขอ มลู
และฟลิปปนส เปนประเทศสมาชิกอาเซียน สวนญ่ีปนุ เปน ประเทศ การดาํ เนินงานของประเทศสมาชกิ ตางๆ ท้ังในสวนประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
ที่มีความรว มมอื กับประชาคมอาเซยี น ประชาคมการเมืองและความมนั่ คงอาเซียน และประชาคมสงั คมและวฒั นธรรม
อาเซียน จากนน้ั ใหชว ยกันจดั ปายนิเทศเผยแพรข อมลู แกเพือ่ นนกั เรยี น
ปจจบุ ันประเทศสมาชกิ อาเซียนประกอบดวย ไทย เมยี นมา
ลาว กมั พูชา เวยี ดนาม มาเลเซยี สิงคโปร บรูไน อินโดนีเซยี
และฟล ปิ ปน ส

ค่มู อื ครู 109

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Elaborate Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครูอานคาํ ถามตอ ไปน้ีแลวใหน ักเรียน
แตละกลมุ ตอบคําถาม
• เอเปกเปน ความรวมมือของกลุมประเทศ เอเปกเป็นเวทีความร่วมมือของกลุ่มประเทศบนสองฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิก มีจุด
ในภมู ภิ าคใด มงุ่ หมายเพอ่ื เปน็ เวทสี าำ หรบั ใหส้ มาชกิ ปรกึ ษาหารอื และแลกเปลย่ี นขอ้ คดิ เหน็ กนั ทางดา้ นเศรษฐกจิ
(แนวตอบ เอเปกเปน ความรว มมือของกลมุ เพอื่ สง่ เสรมิ ใหก้ ารคา้ การลงทนุ เปน็ ไปอยา่ งเสรแี ละขจดั อปุ สรรคทางการคา้ ตา่ งๆ โดยประเทศไทย
ประเทศบนสองฝง มหาสมุทรแปซิฟก ปจ จบุ ัน เคยเปน็ เจา้ ภาพจัดการประชุมเม่อื ปี พ.ศ. ๒๕๔๖
การเป็นสมาชิกเอเปกทำาให้ประเทศไทยมีโอกาสขยายการค้าและการลงทุนในกลุ่ม
มสี มาชิก 21 เขตเศรษฐกจิ ) ประเทศสมาชิกซงึ่ เปน็ ตลาดใหญม่ ากยง่ิ ข้นึ
• จดุ มงุ หมายสําคัญของเอเปกคอื อะไร
(แนวตอบ เพ่อื เปนเวทีสําหรับใหสมาชกิ ปรึกษา ๕) องค์การการค้าโลก (World Trade Organization : WTO) เป็นองค์การ
หารือและแลกเปล่ียนขอ คดิ เหน็ ทางเศรษฐกิจ ระหว่างประเทศท่ีจัดตั้งข้ึนตามข้อตกลงท่ัวไปว่าด้วยภาษีศุลกากรและการค้าหรือแกตต์ (GATT)
เพ่ือสงเสริมใหก ารคา การลงทุนเปน ไปอยาง โดยได้รับการจัดต้ังอย่างเป็นทางการ เมื่อวันท่ี ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๓๘ สำาหรับประเทศไทย
เสรแี ละขจัดอปุ สรรคทางการคาตา งๆ) ก็มสี ถานะเปน็ สมาชิกรว่ มก่อตง้ั ด้วย
• ประเทศไทยไดร ับประโยชนจ ากการ การดำาเนินงานขององค์การการค้าโลก ทำาหน้าที่กำาหนดกฎกติกาการค้าระหว่าง
เปนสมาชกิ เอเปกอยางไร ประเทศ เปน็ เวทสี าำ หรบั ใชเ้ จรจาลดอปุ สรรคและขอ้ กดี กนั ทางการคา้ เพอื่ สง่ เสรมิ ใหก้ ารคา้ ระหวา่ ง
(แนวตอบ ประเทศไทยมโี อกาสขยายการคา ประเทศเป็นไปโดยเสรีมากขึน้ โดยตง้ั อยูบ่ นพ้นื ฐานของการแข่งขันทางการค้าท่เี สรแี ละเปน็ ธรรม
และการลงทนุ ในกลุมประเทศสมาชิก ซงึ่ เปน ตามหลกั การไมเ่ ลอื กปฏบิ ตั ิ โดยเนน้ ใหส้ มาชกิ ใชร้ ะบบภาษศี ลุ กากรเปน็ เครอื่ งมอื เพยี งอยา่ งเดยี ว
ตลาดที่ใหญม ากย่งิ ขนึ้ ) ในการปกป้องสินค้าภายในประเทศของตน รวมทั้งยังมีฐานะเป็นเวทีกลางเพื่อระงับข้อพิพาท
• บทบาทหนา ท่ีสําคัญขององคการการคา โลก ทางการคา้ ระหว่างประเทศ
คืออะไร
(แนวตอบ กาํ หนดกตกิ าการคา ระหวา งประเทศ การท่ีประเทศไทยเข้าเป็นสมาชิกขององค์การการค้าโลกมีข้อดี คือ ทำาให้สินค้า
เปน เวทสี าํ หรบั ใชเจรจาลดอปุ สรรค สาำ คญั ของไทย โดยเฉพาะสินค้าทางด้านการเกษตร อาหารแปรรูป สิ่งทอและเสอ้ื ผา้ ถูกกดี กัน
และขอ กดี กนั ทางการคา เพอ่ื ใหการคา ทางการคา้ นอ้ ยลง การคดิ อตั ราภาษนี าำ เขา้ ในแตล่ ะประเทศเปน็ ระบบเดยี วกนั และในขณะเดยี วกนั
ระหวางประเทศเปน ไปโดยเสรมี ากข้นึ ประเทศไทยก็ตอ้ งเปิดเสรีให้กับประเทศอ่ืนๆ ได้ส่งสินคา้ เขา้ มาในประเทศเชน่ กนั รวมท้ังไทยต้อง
และเปน เวทรี ะงับขอ พพิ าททางการคาระหวาง ปรับปรุงมาตรฐานการผลิตสินค้าและบริการให้เป็นไปตามหลักสากลมากขึ้น เช่น สินค้าต้อง
ประเทศ) ไม่ทาำ ลายสง่ิ แวดล้อม ไม่มีสารเคมีเจอื ปน ไมล่ ะเมิดทรัพย์สนิ ทางปัญญา เป็นต้น
• การทปี่ ระเทศเขา รวมเปนสมาชิกองคก าร
การคา โลก สง ผลใหไทยตอ งปรบั ตัว ๗.๒ การแลกเปลี่ยนเพ่ือช่วยเหลือและส่งเสริมด้านเศรษฐกิจ
ในเร่ืองใด การศึกษา สังคมและวัฒนธรรม
(แนวตอบ ปรบั ปรงุ มาตรฐานการผลติ สินคา
การดาำ เนนิ นโยบายตา่ งประเทศของไทย นอกจากการเปน็ สมาชกิ องคก์ ารระหวา่ งประเทศแลว้
ยังได้มีการแลกเปลี่ยนเพื่อช่วยเหลือและส่งเสริมทางด้านเศรษฐกิจ การศึกษาสังคมและ
วฒั นธรรมกับประเทศตา่ งๆ อีกด้วย ดงั น้ี
และบริการใหเ ปนไปตามหลักสากลมากข้นึ
เชน สินคา ตอ งไมทาํ ลายส่ิงแวดลอ ม ๑) ด้านเศรษฐกิจ ประเทศไทยได้ร่วมมอื ทางเศรษฐกิจกบั ประเทศต่างๆ ทง้ั ภายใน
ภูมิภาคและภายนอกภูมิภาค โดยเฉพาะกบั ประเทศเพื่อนบา้ นทสี่ ำาคัญ ได้แก่
ไมล ะเมดิ ทรพั ยส นิ ทางปญ ญา เปน ตน รวมทงั้
ตองแขง ขันกบั สนิ คาจากภายนอกทเ่ี ขาสู
ประเทศมากข้นึ ) ๑๑0

จากนน้ั ครกู ลาวชมเชยหรือใหรางวัลกลุมที่ชนะ
ในการเลนเกมตอบคําถาม
ขอสอบ O-NET
เกรด็ แนะครู ขอ สอบป ’53 ออกเกย่ี วกับ APEC

ครอู าจอธบิ ายใหนักเรียนมคี วามรคู วามเขาใจเก่ยี วกับองคก ารความรว มมือ การจดั ตง้ั เอเปก (APEC) ทาํ ใหป ระเทศไทยมคี วามสมั พนั ธท าง
ระหวา งประเทศที่ไทยเปนสมาชกิ อืน่ ๆ นอกเหนอื จากในหนงั สอื เรยี น เชน เศรษฐกจิ กบั ประเทศใดมากขน้ึ
ความรเิ ร่มิ แหง อา วเบงกอลสาํ หรับความรวมมือหลากหลายสาขาทางวชิ าการ
และเศรษฐกจิ (BIMSTEC) ทปี่ ระกอบดวย บังกลาเทศ ภูฏาน อินเดีย เมยี นมา 1. อินเดีย
เนปาล ศรลี งั กา และไทย ซึง่ อาจมคี วามสาํ คญั ทางเศรษฐกิจในอนาคต เน่ืองจาก 2. กมั พูชา
มีขนาดเศรษฐกิจที่ใหญ โดยมปี ระชากรราว 1,500 ลา นคน เปนตน 3. เกาหลีใต
4. ออสเตรเลีย

วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. และ 4 เกาหลใี ตแ ละออสเตรเลยี
ซ่งึ เปน ประเทศสมาชิกของเอเปก ปจ จบุ นั กลมุ ประเทศความรว มมอื
ทางเศรษฐกจิ เอเชยี และแปซฟิ ก หรอื เอเปก (Asia-Paciffi icfi Economic
มมุ IT Cooperation : APEC) ประกอบดว ยสมาชิก 21 เขตเศรษฐกจิ

ศกึ ษาคน ควาเพ่ิมเติมเกย่ี วกบั กรอบความรว มมือระหวางประเทศไทยกับองคก าร ไดแ ก จีน ฮอ งกง ไตหวัน เกาหลีใต ญปี่ ุน ไทย เวยี ดนาม มาเลเซยี
ตา งๆ ไดท ี่ http://www.mfa.go.th/main/th/world/7 สงิ คโปร บรไู น อินโดนเี ซีย ฟลิปปน ส ออสเตรเลีย นวิ ซีแลนด
ปาปวนวิ กินี แคนาดา สหรฐั อเมริกา เม็กซโิ ก เปรู ชลิ ี และรสั เซยี

110 คมู่ ือครู

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

๑. ความร่วมมอื ระหวา่ งไทย - ลาว เชน่ การสรา้ งเส้นทางคมนาคมเช่ือมต่อกนั ครแู ละนกั เรยี นอภิปรายรวมกนั เก่ยี วกับการ
เชน่ สะพานมติ รภาพไทย - ลาว แหง่ ที่ ๑ (หนองคาย - เวียงจันทน์) สะพานมติ รภาพไทย - ลาว แลกเปลย่ี นเพอ่ื ชว ยเหลอื และสง เสรมิ ดา นเศรษฐกจิ
แห่งท่ี ๒ (มุกดาหาร - สะหวันนะเขต) เพ่ือความสะดวกในการเดินทางและช่วยเหลือเกื้อกูล การศกึ ษา สังคมและวัฒนธรรมของไทย แลวให
ดา้ นเศรษฐกจิ ตวั แทนนกั เรยี นผลดั กันออกมาเขยี นผลการ
อภปิ รายในรปู แบบผงั ความคดิ (Mind map)
๒. ความรว่ มมอื ระหวา่ งไทย - ลาว - เวยี ดนาม - จนี ในการสรา้ งเสน้ ทางคมนาคม ท่กี ระดานหนาช้ันเรยี น นกั เรียนคนอน่ื ๆ บนั ทกึ
เชื่อมต่อกนั เพ่อื ความสะดวกในการติดตอ่ คา้ ขายระหว่างกัน ลงในสมุด
โครงการความร่ว๓ม.มือคทวาามงเรศ่วรมษมฐือกริจะอหิรวว่าดงี ไ-ทเจย้า-พสรหะภยาาพ- พแมม่า่โข-งล1าเวพ-ื่อกสัมร้าพงูชคาวา-มเวเจียรดิญนากม้าวหตนาม้า
ทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมอื ง วัฒนธรรม และการทอ่ งเทยี่ ว ขยายความเขา้ ใจ Expand

๔. ความร่วมมือระหว่างไทย - ลาว - กัมพูชา - เวียดนาม ในโครงการพัฒนา ครใู หน ักเรยี นกลุม เดมิ ชว ยกนั รวบรวมขา ว
ทรพั ยากรนาำ้ ในลุ่มแมน่ าำ้ โขงตอนล่าง เพือ่ การใช้ประโยชน์จากแม่นา้ำ โขงรว่ มกัน เกยี่ วกับความรว มมือระหวา งประเทศของไทย
จากแหลง การเรยี นรตู า งๆ พรอ มทัง้ แสดงความ
๒) ด้านการศึกษา การศึกษาเป็นปัจจัยพ้ืนฐานในการพัฒนาประเทศ และใน คดิ เหน็ ถงึ แนวทางดา นตา งๆ เชน ดานการเมือง
การปกครอง ดา นเศรษฐกิจ ท่ีจะสงเสริมความ
ปัจจุบันการศึกษามีความเจริญก้าวหน้าอย่างมาก จึงเป็นความจำาเป็นท่ีไทยจะต้องพึ่งพาและ รว มมือดังกลา วใหม ีประสทิ ธภิ าพมากย่ิงขน้ึ
แลกเปลย่ี นความรกู้ บั ประเทศตา่ งๆ โดยเฉพาะกบั ประเทศทพี่ ฒั นาแลว้ เพอ่ื นาำ มาพฒั นาการศกึ ษา จากนนั้ เผยแพรขาวและความคิดเหน็ ในโรงเรยี น
ของไทยใหท้ ดั เทยี มนานาประเทศ เชน่ การไปศกึ ษาดงู าน การไปศกึ ษาตอ่ ทตี่ า่ งประเทศ โครงการ ตามความเหมาะสม เชน การประชาสัมพันธ
ทุนการศึกษาจากประเทศต่างๆ การแลกเปลย่ี นนักศกึ ษา โครงการทำาวิจยั ร่วมกนั เปน็ ต้น ผา นเสยี งตามสาย การจดั ทําแผน พับ เปนตน
โดยครเู ปน ผตู รวจชน้ิ งานในขน้ั ตน กอ นการเผยแพร
๓) ด้านสังคมและวัฒนธรรม ประเทศไทยมีความสัมพันธ์ทางด้านสังคมและ
ตรวจสอบผล Evaluate
วัฒนธรรมกับประเทศต่างๆ เช่น ความร่วมมือในการเผยแพร่และแลกเปล่ียนวัฒนธรรมกับ
ประเทศในกลุ่มอาเซียน ด้วยการจัดแสดงนิทรรศการด้านศิลปวัฒนธรรม ประกวดวรรณกรรม 1. ครูตรวจชิ้นงานแนวทางการสง เสรมิ ความ
รางวัลซีไรต์ แขง่ ขนั กีฬา การจัดนทิ รรศการทางดา้ นศลิ ปะ เป็นตน้ รว มมอื ระหวา งประเทศของไทย โดยพจิ ารณา
จากความถูกตอง ครบถวนของขอมูล และ
กล่าวโดยสรุป ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ การเสนอแนวทางการสงเสริมความรวมมือ
ทรงเป็นประมุข เพราะเห็นว่ามีความเหมาะสมกับบริบทของสังคมไทย และเช่ือมั่นว่าจะช่วย ดังกลา ว
ทาำ ใหป้ ระเทศไทยพฒั นาเจรญิ ก้าวหนา้ ไดด้ ีที่สุด
อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยเองกย็ ังคงมปี ญั หาทางการเมืองท่ีจะต้องแกไ้ ขดว้ ยเช่นกัน 2. ครูสงั เกตพฤตกิ รรมการมีสว นรว มในกิจกรรม
โดยเฉพาะปญั หาทเี่ กดิ ขนึ้ จากการมคี วามคดิ เหน็ ทางการเมอื งทแี่ ตกตา่ งกนั นาำ ไปสคู่ วามขดั แยง้ การเรียนรู เชน การตอบคาํ ถาม การแสดง
ในสังคม ต้องอาศัยความร่วมมือของคนไทยทุกคนในการแก้ปัญหาร่วมกัน นอกจากน้ี ความคิดเหน็ การทํางานกลุม เปนตน
ประเทศไทยยังได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกขององค์การระหว่างประเทศ ท่ีมีส่วนช่วยในการพัฒนา
ดา้ นเศรษฐกจิ สงั คม และการศกึ ษาของประเทศใหข้ ยายตวั และเจรญิ กา้ วหนา้ อกี หลายองคก์ าร
ด้วยกัน จงึ ทาำ ให้ประเทศไทยมีภาพพจน์ทดี่ ใี นสายตาของนานาประเทศมาอย่างตอ่ เนอื่ ง

๑๑๑

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นักเรยี นควรรู

ครใู หน กั เรยี นรวบรวมขา วสารความรว มมอื ระหวา งประเทศไทย 1 โครงการความรวมมอื ทางเศรษฐกจิ อริ วด-ี เจา พระยา-แมโ ขง (Ayeyawady-
กับองคการตางๆ มาอยา งนอยคนละ 1 องคก าร แลวจดั ทําเปน Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy : ACMECS)
บนั ทึกการศกึ ษาคน ควา สง ครผู สู อน เปนกรอบความรวมมือทางเศรษฐกิจในระดบั อนภุ ูมภิ าคทีจ่ ดั ตง้ั ขนึ้ เพ่ือใชประโยชน
จากความแขง็ แกรงและความหลากหลายของท้ังหา ประเทศสมาชกิ เพอ่ื สงเสริมการ
กจิ กรรมทา ทาย พฒั นาอยางสมดุล ดาํ เนินความรวมมือใน 8 สาขา ไดแก การอาํ นวยความสะดวก
การคา การลงทุน การเกษตร อุตสาหกรรมและพลังงาน การเชอื่ มเสนทางคมนาคม
การทองเทยี่ ว การพัฒนาทรพั ยากรมนุษย สาธารณสขุ และส่ิงแวดลอม

ครูใหน ักเรียนศึกษาขอ มลู เพิม่ เตมิ ความรวมมือระหวา ง
ประเทศไทยกับองคการตางๆ แลวเขียนบทความเชงิ วเิ คราะห
ถึงผลดหี รือผลกระทบที่ไทยอาจไดร ับ ความยาวอยา งนอย 1
หนากระดาษ A4 สง ครผู ูสอน

คมู่ ือครู 111

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธิบายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Explain Expand
Evaluate Evaluate
ตรวจสอบผล

ครูตรวจสอบความถกู ตองจากการตอบคาํ ถาม คาปถระาจÓมหนว่ ยการเรียนรู้
ประจาํ หนว ยการเรยี นรู
๑. ระบอบการเมืองการปกครองมอี ิทธพิ ลต่อการดาำ เนนิ ชีวิตของคนในสงั คมอย่างไร จงวิเคราะห์
หลกั ฐานแสดงผลการเรยี นรู ๒. จงวิเคราะห์เปรียบเทียบข้อดีและข้อเสียของการปกครองระบอบประชาธิปไตยกับระบอบ

1. แผนปายพระราชกรณยี กจิ ดานการเมือง เผดจ็ การ
การปกครองของพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั ๓. ถ้าต้องการให้ระบอบการเมืองการปกครองของไทยมีเสถียรภาพ และเป็นประโยชน์

2. ชน้ิ งานการนาํ เสนอปญ หาการเมืองสําคัญ ต่อประชาชนโดยรวมอย่างแท้จริง ประชาชนควรปฏบิ ตั ิตนอยา่ งไร
ท่เี กดิ ข้นึ ภายในประเทศและแนวทางการแกไ ข ๔. การสง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนเขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มในระบอบการเมอื งการปกครองแบบประชาธปิ ไตย

3. ชิ้นงานแนวทางการสง เสรมิ ความรวมมอื มผี ลดตี อ่ ตนเองและสงั คมอยา่ งไร
ระหวา งประเทศของไทย ๕. จงยกตวั อยา่ งองคก์ ารระหวา่ งประเทศทไ่ี ทยเขา้ รว่ มเปน็ สมาชกิ มา ๑ องคก์ าร พรอ้ มวเิ คราะห์

ผลดีและผลเสยี ที่ไทยได้รับจากการเปน็ สมาชกิ

กิจสรก้ารงรสมรรคพ์ ฒั นาการเรยี นรู้

กิจกรรมที่ ให้นักเรียนศึกษาพระราชกรณียกิจของพระมหากษัตริย์ไทยที่เก่ียวข้อง
กับการเมืองการปกครอง จากน้ันนำามาจัดนิทรรศการ โดยให้ถือเป็นผลงาน
๑ ของนักเรียนทั้งห้อง
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มสืบค้นภาพข่าวจากนิตยสารหรือหนังสือพิมพ์เก่ียวกับ
กจิ กรรมท่ี ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับประเทศเพ่ือนบ้านในด้านต่างๆ แล้ววิเคราะห์ถึง
ผลประโยชน์ทป่ี ระเทศไทยจะไดร้ บั
๒ ให้นักเรียนยกตัวอย่างปัญหาการเมืองท่ีสำาคัญภายในประเทศ พร้อมเสนอ
แนวทางแก้ไขปัญหา และเสนอแนะแนวทางพัฒนาการเมืองการปกครองของ
กิจกรรมที่ ไทยลงในกระดาษรายงาน จากนน้ั รวบรวมส่งครูผู้สอน
ให้นักเรียนเขียนเรียงความ “นักการเมืองดีในดวงใจ” ความยาว ๑ หน้า
๓ กระดาษรายงาน นำาเสนอผลงานในชั้นเรียน

กจิ กรรมที่

๔

๑๑๒

แนวตอบ คําถามประจําหนว ยการเรยี นรู
1. การเมอื งการปกครองระบอบตางๆ มีอิทธพิ ลตอการดําเนนิ ชวี ิตของคนในสงั คมแตกตางกันออกไป โดยในประเทศที่ปกครองดวยระบอบประชาธปิ ไตย ประชาชนจะมี

สทิ ธเิ สรภี าพทางการเมืองและการดําเนินชีวติ มากกวา ประชาชนในประเทศที่ปกครองดวยระบอบเผด็จการ
2. การปกครองแตละระบอบมีขอ ดแี ละขอเสียแตกตางกันไป ขอดขี องการปกครองระบอบประชาธิปไตย เชน การมสี ว นรว มทางการเมอื งการปกครองของประชาชน

ในการเลือกผแู ทนเขา ไปทําหนา ที่บรหิ ารประเทศ การสมัครเปน ตัวแทนเพื่อเขาไปทําหนาท่บี ริหารประเทศ เปน ตน สว นขอเสยี เชน การพฒั นาประเทศคอ นขา งลา ชา
การท่เี สียงสวนนอ ยมกั ถกู ละเลย เนอ่ื งจากเปนระบอบทีย่ ึดถอื เสยี งสว นใหญเปน สาํ คญั เปนตน สําหรบั ขอดีของระบอบเผดจ็ การ เชน การดําเนินนโยบายบริหารประเทศ
ทาํ ไดอยางรวดเร็ว เปนตน สวนขอเสีย เชน การท่ปี ระชาชนถูกจาํ กัดสทิ ธิเสรีภาพในการดาํ เนินชีวติ โดยเฉพาะในทางการเมอื ง เปนตน
3. ประชาชนตอ งมสี ว นรวมกับกิจกรรมทางการเมอื งการปกครองใหม ากข้ึน ตง้ั แตก ารศกึ ษาหาความรเู พิม่ เตมิ เกีย่ วกับสิทธิเสรภี าพและหนา ท่ีตามบทบญั ญตั ขิ องรัฐธรรมนญู
การใชส ทิ ธิในการเลอื กตั้ง การติดตามตรวจสอบการทํางานของหนวยงานภาครฐั การเขาไปมสี ว นรว มกับการปกครองสวนทองถ่ิน เชน การใหข อ มลู เพือ่ ใหหนวยงาน
ปกครองสวนทองถ่นิ สามารถดําเนินการแกปญ หาและพฒั นาทอ งถ่นิ ไดอ ยา งสอดคลอ งกบั ความตองการของคนในทองถิ่นอยา งแทจริง เปนตน
4. การเขาไปมีสวนรว มในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย ถือเปน การพฒั นาความรูความสามารถของตน และเปนการชวยเหลอื สว นราชการในการบรหิ ารประเทศ
ใหเจรญิ รุงเรือง มากไปกวาน้นั คอื ทําใหร ะบอบประชาธปิ ไตยมีความสมบูรณและมัน่ คงมากข้ึน
5. องคการระหวา งประเทศที่ไทยเขา รวมเปน สมาชิกท่สี าํ คญั ในปจจบุ นั ไดแ ก อาเซียน ซึ่งไดพ ฒั นาเปน ประชาคมอาเซียนใน พ.ศ. 2558 ขอ ดแี ละขอ เสียที่จะเกดิ ข้ึน
กบั ประเทศไทยจึงขน้ึ อยกู ับความรว มมือของประเทศสมาชกิ ตา งๆ เปน สําคญั ตัวอยางของขอดี เชน ประเทศมกี ารพฒั นาทางดา นเศรษฐกจิ เปนตน สวนตวั อยา งของ
ขอเสีย เชน ความเจรญิ กา วหนาของประเทศอาจชะลอตวั จากการทป่ี ระเทศสมาชิกอาเซยี นบางประเทศไมใหค วามรวมมอื ตามขอตกลงเทาท่คี วร เปน ตน

112 คมู่ อื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expore Explain
Engage

Expand Evaluate
เปาหมายการเรยี นรู

1. อธบิ ายความเปน มา โครงสราง
และความสาํ คัญของรัฐธรรมนูญได

2. วเิ คราะหห ลักการสาํ คญั ของรฐั ธรรมนญู
และปฏบิ ัติตามบทบัญญตั ิแหงรฐั ธรรมนญู ได

3. อธบิ ายบทบญั ญตั ทิ ่เี กย่ี วกบั รัฐสภา
คณะรัฐมนตรี ศาล พรรคการเมือง
การเลือกตั้ง รฐั บาล การจดั ตง้ั รัฐบาล
และการตรวจสอบอํานาจรัฐได

4. เสนอแนวทางและมีสวนรว มในการตรวจสอบ
การใชอ ํานาจรัฐได

๖˹‹Ç¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã·ŒÙ Õè ร°Ñ ¸รรม¹ÞÙ สมรรถนะของผเู รยี น

ตัวชว้ี ดั á˧‹ ราªÍา³าจÑกรä·Â 1. ความสามารถในการส่ือสาร
2. ความสามารถในการคดิ
■ เสนอแนวทางและมีสว่ นรว่ มในการตรวจสอบการใช้อำานาจรัฐ รÑ°¸ÃÃÁ¹ÞÙ á˧‹ ÃÒªÍÒ³Ò¨¡Ñ Ãä·Â ÁËÕ Å¡Ñ ¡Òà 3. ความสามารถในการแกปญหา
(ส ๒.๒ ม.๔-๖/๔)
ÊíÒ¤ÑÞà¾×èÍÊ‹§àÊÃÔÁáÅФ،Á¤ÃͧÊÔ·¸ÔàÊÃÕÀÒ¾¢Í§ คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค
สาระการเรียนรู้แกนกลาง »ÃЪҪ¹ãËàŒ »¹š ·»Õè ÃШ¡Ñ ÉᏠÅЪ´Ñ ਹ Á¤Õ ÇÒÁ¾ÂÒÂÒÁ
·Õè¨ÐʹѺʹعãËŒ»ÃЪҪ¹ÁÕº·ºÒ·áÅÐÁÕʋǹËÇÁ 1. รักชาติ ศาสน กษตั ริย
■ ความเปน็ มา โครงสรา้ ง และความสำาคญั ของรัฐธรรมนญู 㹡Òû¡¤ÃͧáÅеÃǨÊͺ¡ÒÃ㪌ÍíÒ¹Ò¨¢Í§ÃÑ° 2. ซอ่ื สัตยสจุ ริต
■ หลกั การสาำ คญั ของรฐั ธรรมนญู แนวทางการปฏบิ ตั ติ นตามบทบญั ญตั ิ Í‹ҧ໚¹ÃÙ»¸ÃÃÁáÅÐÊÑÁÄ·¸Ô¼ÅÁÒÍ‹ҧµ‹Íà¹×èͧ 3. มีวนิ ยั
ÁÕ¡ÒáíÒ˹´¡Åä¡Ê¶ÒºÑ¹·Ò§¡ÒÃàÁ×ͧ·Ø¡ÀҤʋǹ 4. ใฝเรียนรู
ของรัฐธรรมนญู â´Â੾ÒÐÍ‹ҧÂÔ觽†Ò¹ԵԺÑÞÞѵÔáÅн†ÒºÃÔËÒÃ
■ บทบญั ญัติเกย่ี วกบั รฐั สภา คณะรัฐมนตรี ศาล พรรคการเมอื ง ãËŒÁÕ´ØÅÂÀÒ¾áÅлÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾ µÒÁÇÔ¶Õ¡Òû¡¤Ãͧ กระตนุ้ ความสนใจ Engage
Ãкͺ»ÃЪҸԻäµÂ ÍѹÁÕ¾ÃÐÁËÒ¡ÉѵÃԏ·Ã§
การเลอื กตัง้ รัฐบาล และการจัดตง้ั รัฐบาล ໚¹»ÃÐÁØ¢ ÃÇÁ·éѧÊÌҧàÊÃÔÁʶҺѹÈÒÅáÅÐͧ¤¡Ã ครูใหนักเรยี นดูภาพหนาหนวย แลว ต้ังคําถาม
■ การตรวจสอบการใชอ้ าำ นาจรัฐ Ã°Ñ ºÒÅãËÊŒ ÒÁÒö»¯ÔºµÑ Ô˹Ҍ ·âèÕ ´ÂÊØ¨ÃµÔ à·èÂÕ §¸ÃÃÁ • ภาพทนี่ กั เรียนเห็นคืออะไร สาํ คญั อยา งไร

(แนวตอบ เปน ภาพพานรัฐธรรมนญู จําลอง
ตงั้ อยทู อ่ี นสุ าวรยี ป ระชาธปิ ไตย เปน สญั ลกั ษณ
แหง การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตย
อันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมขุ
มรี ฐั ธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสดุ ของ
ประเทศ)

เกรด็ แนะครู

การเรยี นเรือ่ งรฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย มเี ปา หมายใหนกั เรยี นทราบถึง
ความเปนมา โครงสรา งและความสําคญั ของรฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย
สามารถปฏิบัติตนตามบทบัญญัตแิ หงรฐั ธรรมนญู ไดอยางถูกตอ ง รวมถึงเสนอแนะ
และมีสว นรวมในการตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั ได ซงึ่ ครคู วรจดั การเรียนรูโ ดยให
นกั เรยี นทาํ กิจกรรมตอ ไปน้ี

• ใหนกั เรียนสบื คนรฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทยฉบับปจจุบนั แลวจดั ทํา
ผังความคดิ แสดงแนวทางการปฏบิ ตั ติ นตามบทบญั ญตั ขิ องรฐั ธรรมนูญ และจดั ปาย
นิเทศเก่ียวกับบทบญั ญตั ทิ ีน่ ักเรียนในโรงเรยี นควรรู แลวนําไปตดิ ไวท่ีบอรด กลาง
ของโรงเรียน

• ใหน ักเรยี นติดตามขา วสารการเมอื งจากสื่อตา งๆ เชน วิทยุ โทรทศั น
หนังสือพมิ พ วารสาร เปน ตน

คู่มอื ครู 113

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Expand Evaluate
Explain

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

1. ครเู กรน่ิ นําโดยบอกเลาความเปนมาของ ñ. ¤ÇÒÁ໹š ÁҢͧÃÑ°¸ÃÃÁ¹ÞÙ á˧‹ ÃÒªÍÒ³Ò¨¡Ñ Ãä·Â
รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทยฉบับแรก
ทีป่ ระกาศใช จนมาถงึ รัฐธรรมนูญแหง ประเทศไทยเปนประเทศท่ีมีลักษณะเฉพาะพิเศษแตกตางจากประเทศเพ่ือนบาน เชน
ราชอาณาจกั รไทยฉบับปจจบุ นั วา มกี าร มีพระมหากษัตริยทรงครองราชยตอเน่ืองมายาวนานกวา ๗๐๐ ป ประเทศไทยมิไดตกเปน
เปลยี่ นแปลงไปอยางไร อาณานคิ มของชาตติ ะวนั ตก มวี ฒั นธรรมและภาษาทเี่ ปน เอกลกั ษณเ ฉพาะ และมรี ะบอบการปกครอง
แบบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษตั รยิ ทรงเปน ประมุข
2. ครสู ุมใหน กั เรยี นชว ยกันยกตัวอยา งบทบญั ญตั ิ
แหง รฐั ธรรมนูญไทยท่ีนกั เรยี นรูจัก คนละ 1 นับต้ังแต พ.ศ. ๒๔๗๕ เปนตนมา ประเทศไทยไดพัฒนาเขาสูการเมืองการปกครอง
มาตรา ระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข และมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ
เปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ โดยกําหนดหลักการสําคัญตามระบอบประชาธิปไตย
สา� รวจคน้ หา Explore อนั มพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ เชน สทิ ธเิ สรภี าพและหนา ทขี่ องประชาชน หนา ทข่ี องรฐั สภา
หนาทข่ี องรฐั บาล การเขาไปมสี ว นรว มในทางการเมอื งการปกครองของประชาชน เปนตน
ครูใหนักเรียนสืบคนขอมูลเกย่ี วกบั รฐั ธรรมนญู
แหง ราชอาณาจักรไทยจากแหลง การเรียนรูตางๆ ท้ังน้ีไดมีการประกาศใชพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามช่ัวคราว
เชน หอ งสมดุ อนิ เทอรเ น็ต หนงั สือเรยี น สอบถาม พุทธศักราช ๒๔๗๕ มาตง้ั แตวันที่ ๒๗ มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๔๗๕ โดยตลอดเวลากวา ๘๐ ปท ี่ผา นมา
จากผทู ี่มีความรทู างดา นการเมอื งการปกครองไทย ประเทศไทยไดมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ การแกไขเพ่ิมเติมและการยกเลิกรัฐธรรมนูญ
เปน ตน โดยมุงศกึ ษาในประเด็น โครงสรา ง จํานวนหลายคร้ัง เพ่ือใหเหมาะสมและสอดคลองกับสภาวการณของบานเมืองและกาลสมัยที่
ความสําคัญ หลักการทกี่ าํ หนดไว และแนวทางการ เเหปล็นีย่ชนอแบปจลากงไปประจชนาชกนระทโดง่ั ยคกรง้ัาลรลา สงปุดระรชัฐาธมรรตม1ิ นูญแหง ราชอาณาจกั รไทย ฉบับที่ ๒๐ ไดผ า นการ
ปฏบิ ัติตนตามบทบัญญตั ขิ องรฐั ธรรมนูญแหง
ราชอาณาจกั รไทย ท่มี าของรฐั ธรรมนูญ แหง ราชอาณาจกั รไทย

อธบิ ายความรู้ Explain

ครูและนักเรยี นสนทนาถึงความเปนมาของ เกดิ ความขดั แยง คณะรักษาความสงบ กรธ. ทําการรา ง คณะกรรมการ
รัฐธรรมนญู ไทยและความเปนมาของรฐั ธรรมนญู ทางการเมืองทมี่ ี แหงชาติ (คสช.) รฐั ธรรมนูญแหง การเลอื กตัง้ จัดการ
แหง ราชอาณาจกั รไทยฉบับปจ จุบนั แนวโนมรุนแรง เขา ควบคมุ อาํ นาจ ราชอาณาจักรไทย ลงประชามติ วันท่ี ๗
และบานปลาย การปกครอง พ.ศ. ๒๕๕๙ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๕๙
ยดื เยอ้ื มาตั้งแต เกิดขนึ้ เมื่อวนั ที่ คณะกรรมการราง ผลการออกเสียง
๒๒ พฤษภาคม รฐั ธรรมนูญ ซง่ึ มี ประชามติ ปรากฏวา
พ.ศ. ๒๕๔๙ จนถงึ พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยมี นายมีชัย ฤชุพนั ธ รฐั ธรรมนูญผานความ
เดอื นพฤษภาคม เปา หมายสําคัญ เปน ประธาน ไดท าํ การ เหน็ ชอบดวยคะแนน
พ.ศ. ๒๕๕๗ มสี าเหตุ เพ่อื ยตุ ิความขัดแยง รา งรฐั ธรรมนญู ให เสียง ๑๖,๘๒๐,๔๐๒
สําคญั มาจากการมี สรา งความสามคั คี แลว เสร็จภายใน ๑๘๐ และมผี ูไมเห็นชอบ
ความคิดเห็นทาง และคนื ความสขุ ใหแ ก วนั โดยมีเนื้อหา ๑๖ ๑๐,๙๒๖,๖๔๘
การเมอื งทแ่ี ตกตา งกนั ประชาชนชาวไทย หมวด ๒๗๘ มาตรา
ของคนในชาติ

๑๑๔

นักเรียนควรรู ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEิดT
ขอใดกลา วถกู ตอ งเก่ยี วกบั รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย
1 การลงประชามติ ถือเปนการใชระบบประชาธิปไตยแบบทางตรงที่มีการใชมา (ฉบบั ชัว่ คราว) พ.ศ. 2557
อยา งยาวนาน โดยประเทศไทยเคยมกี ารนาํ เอาการออกเสยี งประชามตมิ าบญั ญตั ไิ วใ น 1. เปน รัฐธรรมนญู ฉบับที่ 19 ของไทย
รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย ฉบบั พ.ศ. 2492 ฉบบั พ.ศ. 2511 ฉบบั พ.ศ. 2517 2. จัดรางโดยสภานิตบิ ญั ญัตแิ หง ชาติ
ฉบบั พ.ศ. 2540 และฉบบั ชั่วคราว พ.ศ. 2549 โดยสามฉบบั แรกกาํ หนดใหป ระชาชน 3. กาํ หนดใหม กี ารเลอื กสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรไดจ งั หวดั ละ 1 คน
มสี ทิ ธอิ อกเสยี งประชามตใิ นกรณที เี่ ปน การแกไ ขเพม่ิ เตมิ รฐั ธรรมนญู เทา นนั้ สว นฉบบั 4. กําหนดใหชาวไทยผทู ม่ี อี ายุต้งั แต 20 ปขน้ึ ไป สามารถสมคั ร
พ.ศ. 2540 กาํ หนดใหนายกรฐั มนตรีและคณะรฐั มนตรสี ามารถขอใหประชาชนออก เขา เปนสมาชิกพรรคการเมอื งได
เสียงประชามติในเรื่องท่ีอาจกระทบถึงผลประโยชนของประเทศชาติหรือประชาชน วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย
แตถึงอยางไรก็ตามประเทศไมเคยนําการลงประชามติมาใชจนกระทั่งนํามาใชเมื่อ (ฉบับชว่ั คราว) พ.ศ. 2557 เปนรัฐธรรมนญู ฉบบั ท่ี 19 รา งโดย
ป 2550 และลาสุดเม่ือวันท่ี 7 สิงหาคม 2559 ไดลงประชามติตอรางรัฐธรรมนูญ คณะรกั ษาความสงบแหง ชาติ และประกาศใชในวนั ท่ี 22 กรกฎาคม
ฉบบั ป 2559 พ.ศ. 2557

114 คมู่ ือครู

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

๒. โครงสรา้ งและความสÓคัญของรัฐธรรมนญู 1. ครูใหนกั เรยี นรวมกนั อภิปรายวารฐั ธรรมนญู
แหงราชอาณาจกั รไทย ฉบับปจจุบัน มี
ประเทศไทยเห็นความส�าคัญของรัฐธรรมนูญทุกฉบับเสมอมา ดังจะเห็นได้จากเมื่อมี โครงสรางอยางไร ประกอบดวยกีห่ มวด
การยกเลิกรัฐธรรมนูญที่ใช้อยู่ไปแล้ว ก็จะมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่มาใช้บังคับ และในแตละหมวดน้นั วา ดว ยเรอื่ งอะไรบาง
ในเวลาต่อมาทันที ซึ่งนับตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ จนถึงปัจจุบัน จากนั้นใหน กั เรียนสรุปผลการอภปิ ราย
ประเทศไทยมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทยมาหลายฉบับ แลวสง ตัวแทนออกมารายงานหนาช้นั
หากพิจารณาจากความเป็นมาของรัฐธรรมนูญจะพบว่า รัฐธรรมนูญเกือบทุกฉบับจะมี (แนวตอบ รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย
โครงสร้างคล้ายคลงึ กัน และบางฉบับจะยึดโครงสรา้ ง หลักการ และเจตนารมณข์ องรฐั ธรรมนญู ฉบับปจจุบนั มที ั้งสน้ิ 16 หมวด ตัวอยา งเชน
ฉบับก่อนหน้ามาใช้เป็นแนวทางในการจัดท�ารัฐธรรมนูญ แต่ได้มีการเพ่ิมเติมและแก้ไขบางส่วน หมวด 1 บททวั่ ไป หมวด 2 พระมหากษัตริย
เพอื่ ให้เหมาะสมและสอดคล้องกับสภาวการณ์บ้านเมอื งของประเทศและโลกในขณะนนั้ หมวด 3 สิทธแิ ละเสรภี าพของปวงชนชาวไทย
หมวด 4 หนาท่ีของปวงชนชาวไทย หมวด 6
๒.๑ โครงสร้างของรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจักรไทย แนวนโยบายแหง รัฐ หมวด 7 รัฐสภา

โครงสร้างของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย โดยท่ัวไปจะประกอบด้วยหมวดต่างๆ 2. ครูใหน ักเรียนสรปุ โครงสรางของรัฐธรรมนูญ
โฉดบยับแใตห่ลมะ่ขหึ้นม วดแจตะ่ใมนีบบทางบหัญมญวัตดิเยปัง็นคมงไาวต้ตราาม ซหึ่งลแักมก้จาะรมเดีกิมาขรแอกง้ไรขัฐเธพร่ิมรมเตนิมูญ ฉหบรับือรก่า่องนรัหฐธนร้าร1 มเนชูญ่น ฉบับปจ จบุ ัน โดยใหจ ัดทําเปนแผนภมู แิ สดง
หมวด ๑ ว่าดว้ ยบททว่ั ไป ซง่ึ ในท่ีนีจ้ ะน�ารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยในบางหมวดมาเป็น องคประกอบของโครงสรา ง แลว นํามา
ตัวอย่าง เพือ่ แสดงให้เหน็ โครงสรา้ งของรฐั ธรรมนูญให้ชัดเจนมากยิง่ ขน้ึ ดงั น้ี แลกเปลย่ี นเรยี นรภู ายในช้นั
๑. หมวด ๓ สทิ ธเิ สรภี าพของปวงชนชาวไทย ไดก้ า� หนดใหป้ ระชาชนชาวไทยมสี ทิ ธิ
และเสรภี าพทสี่ า� คญั ในหลายดา้ น เชน่ สทิ ธใิ นทรพั ยส์ นิ เสรภี าพในการเดนิ ทาง เปน็ ตน้ นอกจากนนั้ 3. ครูใหนักเรียนพจิ ารณารฐั ธรรมนูญแหง ราช-
ยงั มีการแก้ไขในเรอ่ื งสิทธเิ สรภี าพ โดยได้ยา้ ยสทิ ธิบางประการ เชน่ สทิ ธดิ า้ นการศึกษา ได้ยา้ ยไป อาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2560
อยู่ในหมวดใหม่ท่ีวา่ ดว้ ยหนา้ ทีข่ องรัฐ แลว ยกตวั อยา งหมวดท่มี ีการแกไ ขเพม่ิ เติม
๒. หมวด ๗ รัฐสภา กา� หนดโครงสรา้ งของรัฐสภาท่ีประกอบดว้ ย สภาผู้แทนราษฎร โดยนาํ มาอธบิ ายสรปุ วามกี ารแกไ ขเพิ่มเตมิ
และวฒุ สิ ภา โดยสภาผแู้ ทนราษฎรประกอบดว้ ยสมาชกิ จา� นวน ๕๐๐ คน และวฒุ สิ ภาประกอบดว้ ย อยา งไร
สมาชิกจ�านวน ๒๐๐ คน
๓. หมวด ๑๒ องคก์ รอิสระ ได้ก�าหนดความเปน็ อิสระในการเสนอรา่ งกฎหมายและ
เพม่ิ อา� นาจขององคก์ รอสิ ระใหม้ ากขนึ้ โดยนา� องคก์ รตา่ งๆ ตามรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย
ในฉบับเดิม มาบัญญัติรวมไว้ในหมวดเดียวกัน และท�าการปรับปรุงใหม่โดยก�าหนดฐานะและ
อา� นาจขององคก์ รใหช้ ดั เจน ซงึ่ ประกอบดว้ ย ๕ องคก์ รอสิ ระตามรฐั ธรรมนญู ไดแ้ ก ่ คณะกรรมการ
การเลือกต้ัง คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ คณะกรรมการตรวจเงิน
แผน่ ดนิ ผตู้ รวจการแผ่นดนิ และคณะกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแห่งชาติ

115

ขอ สอบ O-NET นกั เรียนควรรู

ขอ สอบป ’51 ออกเกี่ยวกบั การเนรเทศบุคคลออกนอกประเทศ 1 คงไวต ามหลักการเดิมของรฐั ธรรมนูญฉบบั กอนหนา เชน รัฐธรรมนญู แหง
ตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2550 ราชอาณาจกั รไทย (ฉบบั ชั่วคราว) พ.ศ. 2557 ไดค งไวซ ง่ึ บทบญั ญตั ติ ามรัฐธรรมนูญ
แหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 จาํ นวน 2 มาตรา ไดแก
ผูท่สี ัญชาตไิ ทย หากกระทาํ ความผิดรา ยแรง สามารถเนรเทศ
ออกนอกประเทศไดหรอื ไม มาตรา 1 ประเทศไทยเปนราชอาณาจกั รอนั หน่ึงอนั เดียวจะแบงแยกมิได
มาตรา 2 ประเทศไทยมกี ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหา-
1. เนรเทศไดทงั้ กรณคี วามผิดทางอาญาและทางแพง กษตั ริยท รงเปน ประมขุ
2. เนรเทศไดเฉพาะกรณีความผดิ ทางอาญา
3. เนรเทศไดเ ฉพาะเปนการช่ัวคราว มมุ IT
4. เนรเทศไมได
ศึกษาคน ควา ขอมูลเพม่ิ เติมเกี่ยวกบั บทบัญญตั เิ กย่ี วกบั รฐั ธรรมนญู แหง ราช-
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย อาณาจกั รไทย ไดท เี่ วบ็ ไซตร ฐั สภา http://www.parliament.go.th

พุทธศักราช 2550 มาตรา 34 ระบุวา การเนรเทศบคุ คลผูม ี
สญั ชาตไิ ทยออกนอกราชอาณาจักร หรือหา มมิใหบ คุ คลผมู ี
สัญชาติไทยเขา มาในราชอาณาจกั ร จะกระทาํ มิได

คูม่ อื ครู 115

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครใู หน กั เรียนวิเคราะหความคลายคลึง ๔. หมวด ๕ หนาทีข่ องรฐั 1สิ่งทเ่ี พ่ิมเขา มาในรฐั ธรรมนูญฉบับปจ จบุ ัน คือยา ยสิทธิ
และความแตกตางทางโครงสราง ระหวาง บางประการในรฐั ธรรมนญู ฉบบั เดมิ มาอยใู นหมวดหนา ทขี่ องรฐั เพอ่ื บงั คบั ใหร ฐั ทาํ ตามรฐั ธรรมนญู
รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2540 หากรัฐไมกระทําประชาชนและชุมชนสามารถติดตาม เรงรัด รวมทั้งฟองรองหนวยงานของรัฐท่ี
และ พ.ศ. 2550 โดยใหนกั เรยี นจดั ทาํ ใน เกย่ี วของ เพ่อื จดั ใหประชาชนหรอื ชมุ ชนไดร บั ประโยชนน ัน้
รูปแบบของตารางเปรยี บเทยี บ
(แนวตอบ ความแตกตางระหวางรฐั ธรรมนูญ ๕. หมวด ๑๖ การปฏริ ปู ประเทศ ตองดาํ เนนิ การเพ่ือบรรลุเปาหมาย ๓ ประการ คอื
แหง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 (๑) ประเทศชาติมีความสงบเรียบรอย มีความสามัคคีปรองดอง มีการพัฒนา
และ พ.ศ. 2550 เชน
อยางย่ังยืนตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง และมีความสมดุลระหวา งการพัฒนาดานวตั ถุ
พ.ศ. 2540 พ.ศ. 2550 กบั ดานจิตใจ

มาตรา 3 อาํ นาจอธปิ ไตย มาตรา 3 อาํ นาจอธปิ ไตย (๒) สังคมมคี วามสงบสขุ เปน ธรรม และมีโอกาสอันทัดเทียมกันเพอื่ ขจัดความ
เปนของปวงชนชาวไทย เปนของปวงชนชาวไทย เหลอื่ มล้าํ
พระมหากษตั รยิ ผ ูทรงเปน พระมหากษัตริยผ ูทรงเปน
ประมขุ ทรงใชอ าํ นาจน้นั ประมุขทรงใชอาํ นาจน้ัน (๓) ประชาชนมคี วามสขุ มคี ณุ ภาพชวี ติ ทด่ี แี ละมสี ว นรว มในการพฒั นาประเทศ
ทางรัฐสภา คณะรฐั มนตรี ทางรัฐสภา คณะรฐั มนตรี และการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุข
และศาล ตามบทบัญญตั ิ และศาล ตามบทบญั ญตั ิ
แหง รฐั ธรรมนญู น้ี แหง รัฐธรรมนูญนี้ อกี ทง้ั รฐั ธรรมนญู ฉบบั ปจ จบุ นั กม็ โี ครงสรา งและหลกั การทต่ี า งไปจากรฐั ธรรมนญู แหง
ราชอาณาจักรไทย ฉบับเดิม เชน วิธีการเลือกตั้งที่ใชระบบเลือกตั้งแบบจัดสรรปนสวนผสม
การปฏิบัตหิ นาทีข่ อง ทก่ี าํ หนดใหส มาชกิ สภาผแู ทนราษฎรแบบแบง เขตและแบบบญั ชรี ายชอื่ ใชบ ตั รเลอื กตง้ั ใบเดยี วกนั
รฐั สภา คณะรัฐมนตรี ซง่ึ แตกตา งจากการเลอื กตงั้ ในครง้ั กอ นทกี่ าํ หนดใหม บี ตั รเลอื กตงั้ สองใบสาํ หรบั เลอื กคน และเลอื ก
ศาล รวมทัง้ องคก รตาม พรรคการเมือง แยกออกจากกัน
รฐั ธรรมนูญ และหนว ยงาน
ของรฐั ตอ งเปน ไปตาม
หลักนิตธิ รรม

มาตรา 4 ศกั ดิ์ศรคี วาม มาตรา 4 ศกั ด์ศิ รีความ
เปน มนษุ ย สิทธิ และ เปน มนษุ ย สทิ ธิ เสรีภาพ
เสรภี าพของบคุ คล และความเสมอภาคของ
ยอมไดรบั ความคมุ ครอง บุคคล ยอมไดรับความ
คุมครอง

มาตรา 61 บุคคลยอม มาตรา 59 บคุ คลยอ มมี
มสี ทิ ธเิ สนอเร่ืองราวรอ ง สิทธิเสนอเร่อื งราวรอ ง
ทกุ ขและไดร ับแจงผล ทกุ ขแ ละไดรบั แจง ผลการ
การพจิ ารณาภายในเวลา พจิ ารณาภายในเวลา
อันสมควร ทัง้ นตี้ ามท่ี อนั รวดเรว็
กฎหมายบัญญัติ

2. ครใู หนักเรยี นรว มกันอภิปรายถงึ ความสาํ คญั อนุสาวรียประชาธิปไตยสรางข้นึ เพ่อื เปนท่รี ะลึกท่คี ณะราษฎรไดทําการเปล่ยี นแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย
ของรฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. มาเปน ระบอบประชาธิปไตย เมอ่ื วนั ท่ี ๒๔ มถิ นุ ายน ๒๔๗๕
2550 แลว ทาํ การสรปุ ผลการอภปิ รายโดยบอก
ความสาํ คัญเปนรายขอ จากนั้นสง ตัวแทน ๑๑๖
ออกมารายงานหนาช้นั

เกร็ดแนะครู ขอ สอบ O-NET
ขอสอบป ’53 ออกเกี่ยวกบั รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย
ครูใหนกั เรียนรว มกันวเิ คราะหถงึ บทบาทของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย รฐั ธรรมนญู ฉบบั ใดไดช อื่ วา เปน รฐั ธรรมนญู ฉบบั ประชามติ
ท่ีมีตอ ชวี ติ ประจําวันของนกั เรยี นและใหน ักเรียนอภิปรายรวมกันวา นกั เรยี นไดร ับ 1. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2517
ประโยชนใดจากรัฐธรรมนูญ 2. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2534
3. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540
นกั เรยี นควรรู 4. รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2550
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
1 หนา ทข่ี องรฐั เปน หมวดทเ่ี พม่ิ เขา มาในรา งรฐั ธรรมนญู ฉบบั ปจ จบุ นั ซงึ่ กาํ หนดให พทุ ธศกั ราช 2550 เปนรัฐธรรมนญู ฉบับแรกท่ไี ดจ ดั ใหประชาชนลง
รฐั ตอ งทาํ ตามทก่ี ฎหมายกาํ หนดโดยได วางหลกั การทว่ั ไปของหมวด “หนา ทข่ี องรฐั ” ประชามตเิ พอื่ ขอความเหน็ ชอบหรือไมเหน็ ชอบในรา งรัฐธรรมนูญ
ใหแตกตางกับแนวนโยบายแหง รฐั โดยหมวดหนาทีข่ องรฐั มลี ักษณะทมี่ สี ภาพบงั คับ ฉบับนี้
ใหร ฐั ตอ งปฏบิ ตั ิ หากรฐั ไมปฏบิ ัตติ ามอาจเปน เหตฟุ อ งรองบังคบั ใหรัฐปฏบิ ัตไิ ด สวนรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2540
โดยในรัฐธรรมนญู ฉบบั ปจ จบุ ันไดระบุวาใหร ัฐตองจัดการสวัสดิการและเรอื่ งตา งๆ ถือเปน รัฐธรรมนญู ฉบบั แรกทีเ่ ปดโอกาสใหป ระชาชนจาก
ใหก บั ประชาชน เชน การศกึ ษา สาธารณสขุ สวสั ดกิ ารทางสังคม เปนตน หลากหลายสาขาอาชีพและประสบการณ เขา มามีสวนรวม
ในกระบวนการจดั ทาํ รฐั ธรรมนญู

116 คมู่ อื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore
Explain

Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

๒.๒ ความสำาคัญของรฐั ธรรมนญู ครใู หนกั เรยี นแบง กลมุ ออกเปน 4 กลุม
แลว ใหต วั แทนกลมุ ออกมาจบั ฉลาก หลกั การสาํ คญั
ดังได้กล่าวแล้วว่าประเทศไทยเห็นความส�าคัญของรัฐธรรมนูญ ท่ีมีต่อระบอบการปกครอง ในรฐั ธรรมนญู ท้ัง 4 ประการ ไดแ ก
แบบประชาธิปไตยอย่างมาก โดยมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่แทนรัฐธรรมนูญที่ถูก
ยกเลกิ ไปในเวลาไม่ชา้ • การสง เสรมิ และคมุ ครองสทิ ธิเสรภี าพของ
ความสา� คญั ของรฐั ธรรมนูญ สามารถอธบิ ายพอสังเขปได้ ดงั น้ี ประชาชนอยางเตม็ ที่
๑. ยืนยนั ความเปน็ เอกราชของประเทศไทย
๒. รับรองความเปน็ เอกรัฐของประเทศไทย • การลดการผูกขาดอํานาจรัฐและการใช
๓. ยืนยันว่าประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ อาํ นาจอยา งไมเปนธรรม
ทรงเปน็ ประม๔ขุ .ซ ง่ึคทุ้มรคงรใชออ้งา�ศนกั าดจิ์ศอรธคี ปิ วไาตมยเขปอ็นงมปนวงุษชยน ์ สชิทาวธไแิ ทลยะผเสา่ นรีภทาาพงรขฐั อสงภชาน คชณาวะไรทฐั มยน1ตร ี และศาล
๕. ใหค้ วามค้มุ ครองประชาชนชาวไทย ไม่วา่ จะมีเหล่าก�าเนิดใด เพศใด หรอื นบั ถือ • การทําใหการเมืองโปรงใส มคี ุณธรรม
ศาสนาใดอย่างเสมอกัน และจรยิ ธรรม

๓. หลกั การท่ีกÓหนดไว้ในรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย • การทาํ ใหร ะบบตรวจสอบมคี วามเขมแขง็
และทาํ งานไดอยา งมีประสทิ ธิภาพ
รัฐธรรมนูญได้บัญญัติหลักการส�าคัญเพ่ือปฏิรูปการเมืองไทยทั้งระบบให้มีความเป็น
ประชาธปิ ไตยที่สมบูรณ ์ มีความโปรง่ ใส สามารถตรวจสอบได้ และเปน็ การปกครองของประชาชน จากนน้ั ใหแตล ะกลุม รวมกันอภปิ รายและ
อย่างแทจ้ รงิ รฐั ธรรมนูญจึงไดบ้ ัญญตั หิ ลักการสา� คัญๆ ไว ้ ๔ ประการ ดังน้ี ยกตัวอยางบทบญั ญตั ทิ ีม่ หี ลักการสาํ คญั
ตามทีก่ ลมุ ของตนจับฉลากได
๑) การสง่ เสริมและคมุ้ ครองสทิ ธิเสรภี าพของประชาชนอยา่ งเตม็ ท ี่ เพม่ิ สิทธิ

ทเส�ารใภี หา้แพนขวอนงโปยรบะาชยาชพน้ืนใฐหาก้ นวแา้ หงข่งวราัฐงม2มีคาวกาขมนึ้ ช กัดาเจรในชแส้ ลทิ ะธผแิ ูกลพะเันสรรัฐภี มาพากงา่กยวแ่าลเดะิมมปี รเชะส่นทิ ธกภิ าารพค ุ้มรวคมรทองง้ั
ข้อมูลส่วนบุคคล คุ้มครองสิทธิเสรีภาพของส่ือมวลชน การลดจ�านวนประชาชนในการเข้าช่ือ
เสนอร่างกฎหมาย และการถอดถอนผดู้ �ารงตา� แหน่งทางการเมือง เปน็ ตน้

๒) การลดการผกู ขาดอา� นาจรฐั และการใชอ้ า� นาจอยา่ งไมเ่ ปน็ ธรรม แตเ่ ดมิ นน้ั

รัฐหรือฝ่ายบริหารมีอ�านาจมากเกินไป การตรวจสอบฝ่ายบริหารเป็นไปได้ยากและมีการ
เข้าไปแทรกแซงการท�างานของระบบข้าราชการประจ�าในเรื่องต่างๆ เช่น การแต่งตั้งโยกย้าย
เล่ือนตา� แหนง่ เปน็ ตน้
รัฐธรรมนูญจึงพยายามลดการแทรกแซงข้าราชการลง และให้การอภิปรายไม่ไว้วางใจ
รัฐบาลหรอื รฐั มนตรเี ปน็ ไปไดง้ า่ ยขึน้

117

ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEิดT นักเรยี นควรรู

การกระทาํ ในขอ ใดยอมไดรับการคุมครองสทิ ธเิ สรีภาพตาม 1 สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย ประชาชนชาวไทยยอ มมีสิทธเิ สรภี าพตาม
รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย ท่ีรฐั ธรรมนูญไดบ ญั ญัตไิ วใ นหลายๆ ขอ เชน บุคคลยอ มมีเสรีภาพในการสื่อสาร
ถงึ กนั โดยทางทช่ี อบดวยกฎหมาย บุคคลยอมมีเสรภี าพในการประกอบกจิ การ
1. แสดงจดุ ยืนทางการเมอื งโดยไมไปใชสทิ ธิเ์ ลอื กตงั้ หรือประกอบอาชีพและการแขงขนั โดยเสรีอยางเปน ธรรม บุคคลยอ มมีเสรภี าพ
2. แสดงความคดิ เห็นทางการเมืองผา นส่อื อยา งมีเหตผุ ล ในการชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธ เปน ตน
3. เขา รวมการชมุ นมุ ประทวงโดยใชก าํ ลังและความรุนแรง 2 แนวนโยบายพ้นื ฐานแหงรัฐ เพ่อื ใหก ารบริหารประเทศเปน ไปตามกฎหมาย
4. เผยแพรขอมูลอันเปน เท็จเพือ่ ตอ ตานนกั การเมอื งทตี่ นไมช อบ และมกี ารพฒั นาทคี่ รอบคลมุ ในดา นตา งๆ ทส่ี าํ คญั รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
จึงไดบ ญั ญัตแิ นวนโยบายพนื้ ฐานแหง รัฐทีก่ ําหนดอํานาจหนาท่ขี องรฐั บาลในดา น
วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 2. เพราะรัฐธรรมนูญไดใหสิทธิ ตางๆ เชน รักษาความมนั่ คงของรฐั ใหความอปุ ถัมภแ ละคุมครองศาสนาในสงั คม
ไทย สงเสรมิ และสนับสนนุ ใหมีการดําเนนิ การตามแนวปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง
เสรีภาพแกป ระชาชนในการแสดงความคิดเหน็ ผา นสือ่ ตา งๆ ได เปนตน
แตตองกระทําโดยอยูบ นพื้นฐานของเหตุผล ไมดูหมนิ่ หรอื ทําให
ผอู นื่ เสยี หาย สว นในขอ อน่ื ๆ นนั้ เปน การกระทาํ ทขี่ ดั กบั บทบญั ญตั ิ
แหงรัฐธรรมนูญและไมเปนประชาธปิ ไตย

คู่มือครู 117

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Explain Expand Evaluate
Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครูใหก ลุมนักเรยี นทจ่ี บั ฉลากไดหัวขอท่ี 1 นอกจากนี้ เพื่อเสริมสร้างอ�านาจทางการเมืองภาคประชาชน 1และให้สมาชิก
และหัวขอ ที่ 2 ออกมาสรปุ ผลการอภิปราย สภาผแู้ ทนราษฎรเป็นอิสระจากการครอบง�าของพรรคการเมือง จะได้ปฏิบัตหิ น้าทใี่ นฐานะผแู้ ทน
หนาช้นั ใปนรกะชาราตชั้งนกไดระ้อทยู้ถ่า2งาเมต ็มกทาี่ รจอึงภกิป�ารหานยด ใแหล้สะมกาาชริกลสงภมาตผิในู้แกทานรรอาภษิปฎรรามยีอไิสมร่ไะวจ้วาากงมใตจิพ ขรรณคะกเาดรียเวมกือันง
ยังให้สมาชิกวุฒิสภาปลอดจากอิทธิพลของพรรคการเมืองอย่างแท้จริง และห้ามแทรกแซง
2. ครูใหนักเรยี นอธบิ าย หลักการสําคัญตางๆ ข้าราชการประจา� ดว้ ย
ทบ่ี ญั ญตั ไิ วใ นรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
ฉบับปจจุบนั วาหลักการเหลา นัน้ กอใหเ กิด ๓) การท�าให้การเมืองมีความโปร่งใส มีคุณธรรม และจริยธรรม โดยการเพม่ิ
ประโยชน และสง ผลดีอยางไรตอระบอบ
การเมอื งการปกครองไทย หมวด “คุณธรรม จริยธรรม” ขึ้นในรัฐธรรมนูญ ซึ่งได้มีการก�าหนดไว้อย่างชัดเจนว่าหากมีการ
ฝ่าฝืนบทบัญญัติจะถือว่าเป็นความผิด หากเป็นข้าราชการก็จะเป็นความผิดทางวินัย หากเป็น
3. ครใู หก ลมุ นกั เรียนทจ่ี บั ฉลากไดห วั ขอท่ี 3 ผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองในกรณีท่ีร้ายแรงก็สามารถถอดถอนออกจากต�าแหน่งได้ และได้
และหัวขอ ที่ 4 ออกมาสรปุ ผลการอภิปราย กา� หนดมาตรการเพอ่ื ไมใ่ หเ้ กดิ ผลประโยชนท์ บั ซอ้ นทางการเมอื ง โดยกา� หนดใหน้ ายกรฐั มนตรหี รอื
หนา ชั้น รฐั มนตรตี อ้ งไมเ่ ปน็ หนุ้ สว่ นหรอื ผถู้ อื หนุ้ ของบรษิ ทั ตามจา� นวนทก่ี ฎหมายบญั ญตั ิ ซง่ึ ครอบคลมุ ถงึ
ค่สู มรสและบุตรท่ียงั ไม่บรรลนุ ิตภิ าวะดว้ ย
ขยายความเขา้ ใจ Expand นอกจากน้ี ยังได้ก�าหนดให้การแสดงทรัพย์สินและหน้ีสินของผู้ด�ารงต�าแหน่ง
ทางการเมอื ง จะตอ้ งเปดิ เผยใหแ้ กส่ าธารณชนทราบ เชน่ เดยี วกบั ของนายกรัฐมนตรีและรฐั มนตรี
1. ครใู หนกั เรียนจัดทาํ ผงั ความคิด แสดงแนวทาง
การปฏิบัติตนตามบทบญั ญัตขิ องรฐั ธรรมนญู ๔) การทา� ใหร้ ะบบตรวจสอบมคี วามเขม้ แขง็ และทา� งานไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
แหงราชอาณาจกั รไทยฉบบั ปจจุบนั
โดยไมถ่ กู แทรกแซง เชน่ ปรับปรงุ ระบบการสรรหาองค์กรตรวจสอบ เพือ่ ใหม้ อี สิ ระ และปรับปรุง
2. ครใู หนักเรียนยกตวั อยา งรฐั ธรรมนญู 1 มาตรา อา� นาจหนา้ ทแ่ี ละระบบการทา� งานขององคก์ รตรวจสอบใหด้ ยี งิ่ ขน้ึ เชน่ ใหส้ มาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร
ในหมวดใดกไ็ ด ใหนักเรยี นสรุปสาระสําคญั สามารถเปิดอภปิ รายนายกรฐั มนตรไี ด้
แนวทางการปฏบิ ัติ และผลทไ่ี ดรับจากการ
ปฏบิ ัติ แลวนําเสนอในชั้นเรยี น ô. แนวทางการป¯ิบัตติ นตามบทบัญญตั ขิ องรัฐธรรมนูญ

ตรวจสอบผล Evaluate รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย มเี จตนารมณ์
ในการปฏิรูประบบการเมืองการปกครองไทยทั้งระบบ
1. ครตู รวจสอบความถกู ตองของผังความคดิ เพื่อให้เป็นการเมืองของพลเมือง แทนท่ีจะปล่อยให้
แสดงแนวทางการปฏบิ ตั ิตนตามบทบัญญัติ การเมืองไทยเป็นของนักการเมืองเพียงอย่างเดียว
ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย เหมือนในสมยั กอ่ น ดังนนั้ ประชาชนจึงตอ้ งปฏิบัติตน
ฉบับปจ จุบนั ให้สอดคล้องกับบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ เพื่อให้
การปฏิรูปการเมืองของไทยเป็นผลส�าเร็จตรงตาม
2. ครตู รวจสอบความถูกตองในการเขียนสรุป เจตนารมณ์ของรัฐธรรมนญู
สาระสําคัญของรฐั ธรรมนูญ 1 มาตรา

การเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการเลือกต้ัง ถือเป็น
แนวทางการปฏิบัติตนตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญ
และเสรมิ สร้างประชาธปิ ไตย

118

นกั เรยี นควรรู ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT
ประชาชนสามารถมสี ว นรว มในการชว ยใหก ารเมอื งมคี วามโปรง ใส
1 การเมอื งภาคประชาชน เปน การเมืองแนวใหมท ปี่ ระชาชนมิไดเปนเพียงผูด ู มีคุณธรรม และจริยธรรมไดอยางไร
หรอื ปฏบิ ัตติ ามนโยบายของรัฐบาลเทา น้ัน แตประชาชนจะเขามามีสว นรว มในการคดิ 1. โจมตผี ทู ีม่ ีจุดยนื แตกตางจากตนเอง
การตัดสนิ ใจทางการเมืองมากขนึ้ สามารถตดิ ตาม ควบคุม และตรวจสอบการ 2. ตดิ ตามขาวสารสถานการณทางการเมอื งอยา งใกลช ิด
ทาํ งานของรฐั รวมถึงปกปองและเรียกรองสทิ ธขิ องตนทค่ี วรไดรบั ตามท่ีรฐั ธรรมนญู 3. มีสว นรว มในการติดตามและตรวจสอบการทาํ งานของรัฐบาล
บญั ญัตไิ ว 4. สนับสนนุ พรรคการเมืองท่ีมสี มาชิกพูดอภิปรายไดนา สนใจ
2 ตงั้ กระทู หมายถึง ขอซกั ถามทส่ี มาชกิ สภาผแู ทนราษฎร หรอื สมาชกิ วุฒสิ ภา วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะถือเปน หนา ทห่ี นึง่ ท่ี
มตี อ รัฐมนตรแี ตล ะคนในคณะรฐั บาลเก่ยี วกบั งานในหนา ท่ขี องรัฐมนตรี อันเปน ประชาชนในระบอบประชาธิปไตยควรพึงปฏิบัติ ซงึ่ จะชว ยพัฒนา
หลกั การอยา งหน่ึงของการควบคุมการบริหารราชการแผนดนิ ใหร ะบอบการเมืองการปกครองมีความเจรญิ กา วหนา อกี ท้ังยงั
เปนการปอ งกันมิใหค นทมี่ ีพฤตกิ รรมทจุ ริตเขา ไปมีอํานาจบรหิ าร
บา นเมือง

118 คู่มอื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธิบายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain Expand Evaluate
Engage
กระตนุ้ ความสนใจ

แนวทางการปฏบิ ตั ติ นตามบทบัญญัตขิ องรัฐธรรมนญู มีดงั นี้ 1. ครกู ระตุนความสนใจของนกั เรียนโดยการ
ตงั้ คําถาม
๑) เข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการทางประชาธิปไตยทุกระดับ ทั้งในระดับ • เหตใุ ดรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย
จงึ ตอ งมีบทบัญญัตทิ ่เี กยี่ วกบั รฐั สภา
ทอ้ งถนิ่ และระดบั ชาต ิ โดยการไปออกเสยี งเลอื กตง้ั ผแู้ ทนทด่ี ใี หไ้ ปทา� หนา้ ทเี่ ปน็ สมาชกิ สภาองคก์ ร คณะรฐั มนตรี และศาล
ปกครองส่วนท้องถ่ิน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และสมาชิกวุฒิสภา เพ่ือให้ได้คนดีมีคุณธรรม (แนวตอบ เพราะทัง้ 3 ฝา ย คือ ตัวแทน
จรยิ ธรรม และมีความสามารถไปเปน็ ตวั แทนในการบรหิ ารบา้ นเมือง ในการใชอ าํ นาจอธปิ ไตยปกครองบา นเมอื ง
อนั ไดแก อาํ นาจนติ ิบัญญตั ิ อํานาจบรหิ าร
๒) ท�าหน้าที่ติดตามตรวจสอบการใช้อ�านาจของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และอํานาจตุลาการ รัฐธรรมนญู จึงตอ งมีการ
และผู้บริหารทุกระดับอย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันมิให้บุคคลดังกล่าวใช้อ�านาจรัฐเพื่อประโยชน์ บญั ญัตกิ ฎระเบียบตางๆ เกยี่ วกับทมี่ า
บทบาทหนา ที่ของทัง้ 3 ฝา ย เพือ่ เปน
ส่วนตัวหรือในทางทุจริตเหมือนในอดีตอีกต่อไป หากพบว่าสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรคนใดหรือ แนวทางใหทง้ั 3 ฝายปฏิบัติตามบทบาท
ผบู้ รหิ ารในระดบั ใดใชอ้ า� นาจรฐั ไปในทางทจุ รติ ประชาชนกค็ วรจะรว่ มมอื กบั คณะกรรมการปอ้ งกนั อํานาจ หนา ท่ขี องตนอยา งสุจริต โปรง ใส
และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (คณะกรรมการ ป.ป.ช.) ด�าเนินการเพ่ือให้มีการลงโทษ และมปี ระสิทธิภาพ)
นักการเมอื งเหล่านนั้ และขจดั ใหอ้ อกไปจากการเมอื งไทย
2. ครสู อบถามนกั เรยี นวา รจู กั บทบญั ญัติแหง
๓) ให้ก�าลังใจและสนับสนุนนักการเมืองที่ดีและพรรคการเมืองที่ดี โดยไป รัฐธรรมนูญทเี่ กยี่ วกับรัฐสภา คณะรัฐมนตรี
และศาล ในมาตราใดบาง ใหนกั เรยี นชวยกัน
ออกเสียงเลือกนักการเมืองหรือพรรคการเมืองท่ีดีให้มีโอกาสไปปกครองบ้านเมือง รวมทั้งต้อง ยกตวั อยา ง
ช่วยกนั ปอ้ งกนั นกั การเมอื งหรอื พรรคการเมอื งที่ไมด่ ไี ม่ให้มีโอกาสไปปกครองบ้านเมือง

๕. บทบัญญัตเิ กย่ี วกบั รัฐสภา คณะรฐั มนตร ี และศาล

รฐั ธรรมนญู โดยทวั่ ไปไดบ้ ญั ญตั เิ กยี่ วกบั รฐั สภา คณะรฐั มนตรี และศาล โดยมหี ลกั การส�าคญั สา� รวจคน้ หา Explore
ซงึ่ สามารถสรปุ โดยสังเขป ดังนี้
1. ครใู หน กั เรียนศึกษาคน ควาขอ มลู เกยี่ วกับ
๕.๑ รฐั สภา รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย ฉบบั ปจ จบุ นั
ในบทบญั ญตั ทิ ่เี กยี่ วกบั รัฐสภา คณะรัฐมนตรี
๑. รฐั สภาประกอบดว้ ยสภาผแู้ ทนราษฎร รัฐสภาจะทำาหน้าที่กำากับดูแล ควบคุมการบริหาร และศาล โดยใหน ักเรยี นทําการสืบคน จาก
และวุฒิสภา รัฐสภาจะประชุมร่วมกันหรือแยกกัน งานของคณะรฐั มนตรีหรอื รัฐบาล แหลง ตางๆ เชน หอ งสมุด อนิ เทอรเน็ต
ย่อมเป็นไปตามบทบญั ญัตแิ หง่ รฐั ธรรมนูญ หนงั สือเรยี น เปนตน เพอื่ นาํ ขอมลู มา
๒. ประธานสภาผแู้ ทนราษฎรเปน็ ประธาน วเิ คราะหแ ละอภปิ รายตอ ไป
ปรัฐรสะธภาาน รปัฐรสะภธาาแ1นลวะุฒผู้ทิส�าภหานเป้า็นท่ีแรอทงนปปรระะธธาานนรรัฐัฐสสภภาา
ต้องวางตนเป็นกลางในการปฏิบตั หิ นา้ ท่ี 2. ครใู หน ักเรียนตดิ ตามขาวสารการเมอื งจากส่ือ
ตา งๆ เชน วิทยุ โทรทศั น หนงั สือพมิ พ
๓. รา่ งพระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วารสาร เปน ตน โดยใหครอบคลุมในประเด็น
หรือร่างพระราชบัญญัติจะตราเป็นกฎหมายได้ก็โดย บทบาทหนาท่ีของรฐั สภา คณะรฐั มนตรี
ค�าแนะน�าและยนิ ยอมของรฐั สภา และศาล ตามท่รี ัฐธรรมนูญแหง
ราชอาณาจกั รไทย บัญญัติไว
119

ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEิดT นกั เรียนควรรู

ระบบรฐั สภาไทยประกอบดว ยก่ีสภา 1 ประธานรัฐสภา ถือเปน ตําแหนง ทางการเมอื งในระบอบประชาธปิ ไตยที่มี
1. 1 สภา ความสาํ คัญอยา งมาก เพราะมีบทบาทในการควบคมุ การดาํ เนนิ การประชมุ สภา
2. 2 สภา ซงึ่ จะตองวางตนเปนกลาง มีความยตุ ิธรรม โดยผูทด่ี าํ รงตําแหนงประธานรัฐสภา
3. 3 สภา คนแรกของประเทศไทย คือ เจาพระยาธรรมศักดมิ์ นตรี (สนนั่ เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
4. 4 สภา โดยเขาดํารงตาํ แหนง เมอื่ วนั ที่ 28 มถิ นุ ายน - 1 กันยายน พ.ศ. 2475
และ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2475 - 26 กมุ ภาพันธ พ.ศ. 2476
วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. รัฐสภาไทย ประกอบดว ย 2 สภา
มุม IT
ไดแก สภาผแู ทนราษฎร มอี ํานาจหนาท่ี เชน การตรากฎหมาย
ควบคุมการบรหิ ารราชการแผนดนิ ชวยเหลือแกไ ขปญหาตางๆ ศึกษาคน ควาขอมลู เพิม่ เตมิ เก่ยี วกับรฐั สภาไทย ไดที่
ของราษฎร เสรมิ สรา งความสมั พนั ธอ นั ดกี บั ตา งประเทศ เปน ตน http://www.parliament.go.th
วฒุ สิ ภา มอี าํ นาจหนา ท่ี เชน กลน่ั กรองกฎหมาย ควบคมุ การบรหิ าร
ราชการแผนดิน ใหความเห็นชอบในเร่อื งสําคัญตางๆ พิจารณาให
บคุ คลดํารงตาํ แหนง ถอดถอนบคุ คลออกจากตาํ แหนง เปนตน

คมู่ อื ครู 119

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครูใหน กั เรยี นยกตวั อยางบทบัญญตั ขิ อง ๔. พระมหากษัตริย์ทรงไว้ซ่ึงพระราชอ�านาจท่ีจะยุบสภาผู้แทนราษฎร เพ่ือให้มี
รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย ฉบับปจจุบนั
ทเ่ี กย่ี วกบั รฐั สภา คนละ 1 ตวั อยา ง โดยคดั ลอก การเลอื กตง้ั สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรใหม ่ การยบุ สภาผแู้ ทนราษฎรใหก้ ระทา� โดยพระราชกฤษฎกี า
บทบญั ญตั ใิ นมาตราที่นักเรยี นเลอื ก แลวนาํ
ออกมาอภิปรายวา มีสาระสาํ คญั อยางไร ตามคา� แนะนา� ของนายกรฐั มนตร ี ซง่ึ ตอ้ งกา� หนดวนั เลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรใหม ่ เปน็ การ
(แนวตอบ ตวั อยา งบทบัญญัติของรัฐธรรมนญู
ที่เก่ียวกบั รัฐสภา เชน เลอื กตง้ั ทวั่ ไปภายในระยะเวลาไมน่ อ้ ยกวา่ ๔๕ วนั แตไ่ มเ่ กนิ ๖๐ วนั นบั แตว่ นั ยบุ สภาผแู้ ทนราษฎร
มาตรา 80 ประธานสภาผแู ทนราษฎร
และวันเลือกต้ังน้ันต้องก�าหนดเป็นวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร และการยุบสภาผู้แทนราษฎร
เปนประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภาเปน รอง
ประธานรัฐสภา ในกรณที ไี่ มมีประธานสภาผูแทน จะกระทา� ได้เพยี งคร้ังเดียวในเหตกุ ารณ์เดยี ว 1
ราษฎร หรือประธานสภาผูแทนราษฎรไมอยหู รอื
ไมส ามารถปฏบิ ัติหนาทีป่ ระธานรัฐสภาได ๕. ประชาชนทกุ คนทม่ี คี ณุ สมบตั แิ ละไมม่ ลี กั ษณะตอ้ งหา้ ม ตามทร่ี ฐั ธรรมนญู กา� หนด
ใหป ระธานวฒุ สิ ภาทําหนาท่ปี ระธานรฐั สภาแทน
ในระหวางที่ประธานวุฒสิ ภาตองทําหนา ที่ประธาน ม สี ทิ ธเิ ปน็ ผอู้ ๖อ.ก เสกยีางรเลลงือมกตตวิ ้ังนิ สจิ มฉายั ชขกิ อ้ สปภรกาึ ผษแู้าใทหนถ้ รอื าเษอฎาเรสแยี ลงะขสา้ มงมาชากกิ เว2ปุฒน็ ิสปภระามเสามณอ เกวนั น้ แตท่ ม่ี บี ญั ญตั ิ
รฐั สภาตามวรรคสอง แตไ มมปี ระธานวุฒสิ ภา และ
เปนกรณที ีเ่ กิดขนึ้ ในระหวา งไมมีสภาผแู ทนราษฏร ไวเ้ ป็นอย่างอน่ื ในรัฐธรรมนูญ
ใหรองประธานวุฒสิ ภาทาํ หนาทปี่ ระธานรัฐสภา
ถาไมมีรองประธานวฒุ สิ ภา ใหส มาชกิ วุฒสิ ภาซึ่ง สมาชิกคนหนึ่งย่อมมีเสียงหน่ึงเสียงในการออกเสียงลงคะแนน ถ้ามีคะแนนเสียง
มีอายมุ ากทส่ี ดุ ในขณะน้ันทาํ หนา ท่ปี ระธานรัฐสภา
และใหดําเนินการเลอื กประธานวุฒสิ ภาโดยเร็ว) เท่ากนั ให้ประธานในท่ปี ระชมุ ออกเสียงเพิม่ ขึน้ อีกเสียงหน่งึ เป็นเสยี งช้ีขาด
2. ครูใหนกั เรยี นหาขาวจากหนังสอื พมิ พทเี่ กย่ี วกับ
๗. การประชุมสภาผู้แทนราษฎรและการประชุมวุฒิสภาต้องมีสมาชิกไม่น้อยกว่า
การทําหนา ทข่ี องรฐั สภาตามบทบญั ญัตแิ หง
รัฐธรรมนญู คนละ 1 ขาว นํามาติดลงใน กึ่งหนงึ่ ของจา� นวนสมาชิกทงั้ หมดเทา่ ท่มี อี ยขู่ องแต่ละสภาจึงจะเปน็ องคป์ ระชุม
กระดาษ A4 แลว เขียนอธิบายวา เปนการทํา
หนา ทต่ี ามบทบญั ญตั ขิ องรฐั ธรรมนญู ในมาตราใด ๕.๒ คณะรัฐมนตรี
3. ครูใหน กั เรยี นสรปุ บทบญั ญัตขิ องรัฐธรรมนูญ
ในปจ จุบนั ที่เกยี่ วกับรัฐสภา โดยใหจ ดั ทาํ ใน ๑. พระมหากษัตริย์ทรงแต่งต้ังนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรี อันประกอบด้วย
รปู แบบของผงั ความคดิ จากนั้นนาํ สง ครผู ูสอน นายกรฐั มนตร ี ๑ คน ซ่ึงแตง่ ตงั้ จากสมาชกิ สภาผ้แู ทนราษฎร และรฐั มนตรีอื่นอกี ตามจ�านวนท่ี
กฎหมายกา� หนด
๒. ประธานสภาผู้แทนราษฎร เป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งต้ัง
นายกรัฐมนตรี ท้ังนี้ในทางปฏิบัติประธานสภาผู้แทนราษฎรจะเป็นผู้ทูลเกล้าฯ เสนอช่ือหัวหน้า
พรรคการเมืองทมี่ เี สยี งข้างมากหรอื มสี มาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรให้ความสนบั สนุนเกนิ กวา่ กงึ่ หนึ่ง
๓. นายกรัฐมนตรีเป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งต้ังรัฐมนตรี
ที่ทูลเกลา้ ฯ เสนอ
๔. ก่อนเข้ารับหน้าที่ นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีต้องถวายสัตย์ปฏิญาณต่อ
พระมหากษตั ริย์
๕. นายกรฐั มนตรแี ละรฐั มนตรตี อ้ งไมเ่ ปน็ ขา้ ราชการประจา� และตอ้ งไมด่ า� รงตา� แหนง่
หรือกระทา� การใดๆ ทมี่ ลี ักษณะขดั ต่อการปฏิบตั หิ น้าทีข่ องรัฐมนตรีตามทีร่ ฐั ธรรมนญู บัญญตั ไิ ว้

120

นกั เรยี นควรรู ขอ สแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2560 กําหนดให
1 ลักษณะตอ งหาม ประชาชนชนท่ัวไปหากมีลักษณะตองหา มตามทก่ี ฎหมาย วุฒสิ ภาประกอบดวยสมาชกิ จํานวนกคี่ น
กําหนดไว จะไมสามารถไปใชส ทิ ธอิ อกเสยี งเลอื กต้งั ได ซงึ่ ลกั ษณะตอ งหามตาม 1. 100 คน
ที่กฎหมายกาํ หนด มดี ังนี้ 2. 150 คน
3. 200 คน
- เปน ภิกษุ สามเณร นกั พรต หรอื นกั บวช 4. 250 คน
- อยูในระหวางถกู เพกิ ถอนสทิ ธิการเลอื กตั้ง วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะรฐั ธรรมนูญกาํ หนดให
- ตอ งคมุ ขงั โดยหมายของศาลหรือโดยคําส่งั ทช่ี อบดว ยกฎหมาย วุฒิสภาประกอบดวยสมาชกิ จาํ นวน 200 คน ซึง่ มาจากการเลอื ก
- วกิ ลจรติ หรอื จติ ฟน เฟอ นไมส มประกอบ กนั เอง ของบุคคลซงึ่ มคี วามรูความเช่ียวชาญ หรือเคยทํางานดา น
2 เสยี งขา งมาก เปน หลกั การสาํ คญั อยา งหนงึ่ ในระบอบประชาธปิ ไตย ทใ่ี ชต ดั สนิ ใจ ตา ง ๆ ทีห่ ลากหลายของสังคม
ในเรื่องตางๆ โดยผานการปรึกษา แสดงความคดิ เห็นรว มกันแลว ก็จะใชการออกเสยี ง
เพอื่ หาขอ ยตุ ิ โดยยดึ ถอื เอาเสยี งขา งมากเปน หลกั เชน การออกเสยี งลงคะแนนเลอื กตง้ั
การออกเสยี งลงประชามติ การยกมือในสภา เปนตน ทั้งน้ีหลักเสียงขา งมากจะตอ ง
ดาํ เนนิ การควบคูไ ปกับการเคารพเสยี งสว นนอ ย เพ่อื เปน หลักประกันวา การตัดสนิ ใจ
หรือดําเนินการตา งๆ กระทําเพอ่ื สว นรวม มิไดเ อ้อื ประโยชนตอ คนกลมุ ใดกลุม หน่งึ

120 คู่มอื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

ทั้งน้ี ต้องไม่เป็นหุ้นส่วน หรือผู้ถือหุ้นในห้างหุ้นส่วน หรือบริษัท หรือไม่คงไว้ซ่ึง 1. ครใู หนกั เรยี นจัดทําผงั ความคิดแสดงทม่ี าของ
คณะรฐั มนตรตี ามลาํ ดบั ข้นั ทร่ี ฐั ธรรมนญู
ความเปน็ หนุ้ สว่ น หรือผู้ถือหุ้นในห้างหนุ้ ส่วนหรือบรษิ ทั ต่อไป ต้องแถลงนโยบายต่อรัฐสภา1 บัญญัตไิ ว โดยอาจใหมีรปู ภาพคณะรัฐมนตรี
๖. คณะรัฐมนตรีที่จะเข้าบริหารราชการแผ่นดิน ชดุ ปจ จบุ ันประกอบ พรอ มคําอธบิ าย

ซง่ึ ตอ้ งสอดคลอ้ งกบั หนา้ ทข่ี องรฐั แนวนโยบายแหง่ รฐั และยทุ ธศาสตรแ์ หง่ ชาต ิ โดยไมม่ กี ารลงมติ 2. ครูใหน กั เรียนเขยี นอธิบายคุณสมบัติของ
ผูด าํ รงตาํ แหนงรฐั มนตรตี ามทร่ี ัฐธรรมนญู
ความไว้วางใจ ภายใน ๑๕ วัน บญั ญตั ไิ วว ามอี ะไรบา ง
(แนวตอบ ผูทีด่ ํารงตาํ แหนงรัฐมนตรตี องมี
๗. ในการบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ คณะรฐั มนตรตี ้องดา� เนินการตามบทบญั ญัตแิ หง่ คุณสมบตั ิ ดงั น้ี
1. มสี ัญชาตไิ ทยโดยการเกดิ
รัฐธรรมนูญ กฎหมายและนโยบายที่แถลงไว้ต่อรัฐสภา และต้องรับผิดชอบต่อสภาผู้แทนราษฎร 2. มอี ายุไมต ่ํากวา 35 ป บรบิ ูรณ
3. สําเรจ็ การศึกษาไมต ่าํ กวา ปริญญาตรี
ในหน้าทข่ี องตน รวมท้ังต้องรับผิดชอบร่วมกนั ตอ่ รฐั สภาในนโยบายท่ัวไปของคณะรฐั มนตรี หรือเทยี บเทา
4. ไมมลี ักษณะตองหามเชนเดยี วกบั การเปน
๘. คณะรฐั มนตรีตอ้ งพน้ ต�าแหน่งทั้งคณะ เม่ือ สมาชิกสภาผแู ทนราษฎรตามที่รัฐธรรมนูญ
บัญญตั ไิ ว
๘.๑ อายุสภาผ้แู ทนราษฎรสน้ิ สดุ ลง หรอื เมอ่ื มีการยบุ สภาผู้แทนราษฎร 5. ไมเ คยตองคําพิพากษาใหจ ําคุก โดยได
พนโทษมายงั ไมถ งึ 5 ป ในวันเลอื กตง้ั
๘.๒ คณะรฐั มนตรลี าออก เวน แตในความผดิ อนั ไดทําโดยประมาท
หรือความผดิ ลหโุ ทษ
๘.๓ ความเปน็ รัฐมนตรีของนายกรัฐมนตรีสิ้นสดุ ลง 6. ไมเ ปนสมาชกิ วุฒิสภา หรอื เคยเปน สมาชกิ
วฒุ สิ ภา และสมาชิกภาพส้นิ สุดลงแลว ยงั
๙. ความเป็นรฐั มนตรีสิน้ สดุ ลงเฉพาะตวั เมอ่ื ไมเกิน 2 ป นบั ถงึ วันท่ไี ดรบั แตงตัง้ เปน
รัฐมนตรี)
๙.๑ ตาย

๙.๒ ลาออก

๙.๓ ขาดคุณสมบัติ หรือมีลักษณะต้องห้าม หรือกระท�าการอันต้องห้ามตาม

ท่กี �าหนดไวใ้ นรัฐธรรมนูญ

๙.๔ สภาผ้แู ทนราษฎรมีมติไมไ่ วว้ างใจ พ้นจากตา� แหน่งเพราะเหตุตามมาตรา

๑๔๔ กล่าวคือ คณะรัฐมนตรีมีส่วนรู้เห็นหรือรับรู้แต่มิได้ท�าการยับยั้งกรณีที่สมาชิกสภาผู้แทน

ราษฎร และสมาชกิ วฒุ สิ ภา หรอื กรรมาธกิ าร กระทา� การใดๆ ทมี่ ผี ลใหต้ นมสี ว่ นในการใชง้ บประมาณ

ทั้งทางตรงและทางอ้อม

๙.๕ มีพระบรมราชโองการให้พ้นจากต�าแหน่งตามที่นายกรัฐมนตรีถวาย

คา� แนะนา�

๙.๖ กระท�าการอนั ต้องหา้ มตามท่รี ัฐธรรมนญู กา� หนด

๑๐. คณะรัฐมนตรีท่ีพ้นจากต�าแหน่งต้องอยู่ในต�าแหน่ง เพื่อปฏิบัติหน้าท่ีต่อไป

จนกว่าคณะรัฐมนตรีท่ีตั้งขึ้นใหม่จะเข้ารับหน้าที่ แต่ในกรณีท่ีพ้นจากต�าแหน่งและไม่สามารถ

ปฏิบัติหน้าท่ีต่อไปตามรัฐธรรมนูญ และไม่สามารถด�าเนินการแต่งต้ังใหม่ตามรัฐธรรมนูญได้ ให้

ปลดั กระทรวงนน้ั ๆ ปฏิบัตหิ นา้ ท่ีแทนรฐั มนตรเี ทา่ ที่จา� เป็นไปพลางกอ่ น

121

ขอ สแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT นกั เรียนควรรู

นายสมหมาย มีสัญชาติไทยโดยกาํ เนิด สําเรจ็ การศึกษาระดับ 1 แถลงนโยบายตอ รฐั สภา เปนหนาท่ขี องรัฐบาล ซ่ึงจะกระทาํ ภายหลังจากทไ่ี ดมี
ปริญญาโทจากประเทศองั กฤษ มีอายุ 32 ป และไมเ คยตอ ง พระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ แตงตงั้ นายกรฐั มนตรีและจดั ตง้ั คณะรฐั มนตรีแลว
คําพพิ ากษาใหจ าํ คกุ นายสมหมายมคี ณุ สมบตั ทิ ีจ่ ะเปนรัฐมนตรี
ตามทีร่ ฐั ธรรมนูญบญั ญตั ิหรือไม เพราะเหตุใด นโยบายท่ีนาํ มาแถลงประกอบดวยนโยบายทั่วไปทร่ี ฐั บาลกาํ หนดขึ้น เพอื่ ใชเ ปน
แนวตอบ นายสมหมายไมม ีคณุ สมบตั ิเปนรฐั มนตรี เนอื่ งจาก แนวทางในการบริหารราชการแผนดนิ และพฒั นาประเทศภายในวาระการดํารง
รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย ฉบับปจ จบุ นั กําหนดใหผูท่จี ะ ตาํ แหนง ของรฐั มนตรีชดุ น้ัน
ดาํ รงตาํ แหนง รัฐมนตรี จะตอ งมอี ายไุ มตํ่ากวา 35 ปบรบิ ูรณ
คําแถลงของคณะรัฐมนตรีจะเปน ขอผกู มดั ใหค ณะรฐั มนตรตี อ งปฏบิ ตั ติ าม
แนวทางทไ่ี ดแถลงไว หากในเวลาตอมาพบวา การบริหารราชการแผนดนิ ของรัฐบาล
ไมเปน ไปตามนโยบายที่ไดแถลงไว สมาชกิ รฐั สภาสามารถขอเปด อภปิ รายหรอื
ตัง้ กระทถู ามได

คมู่ ือครู 121

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

ครูใหน ักเรียนชว ยกนั บอกบทบาทหนาทข่ี อง ๕.๓ ศาล
ศาลตามท่รี ัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย
บญั ญัตไิ ว โดยใหอ อกมาเขียนบนกระดานหนาชนั้ ๑. การพิจารณาพพิ ากษาอรรถคดี เป็นอา� นาจของศาลซึง่ ต้องด�าเนินการใหเ้ ป็นไป
จากน้ันครูตั้งคาํ ถาม โดยยตุ ธิ รรมตามรัฐธรรมนญู ตามกฎหมาย และในพระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริย์
๒. การบัญญัติกฎหมายให้มีผลเป็นการเปล่ียนแปลงหรือแก้ไขเพ่ิมเติมกฎหมาย
• ศาล ตามรฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย ว่าด้วยธรรมนญู ศาลหรอื วิธพี ิจารณาเพอื่ ใชแ้ ก่คดใี ดคดหี นึง่ โดยเฉพาะจะกระทา� มิได้
แบง ออกเปน กปี่ ระเภท และแตล ะประเภท ๓. ในคดีอาญา ผู้ต้องหาหรอื จา� เลยย่อมมสี ทิ ธิได้รับการสอบสวนหรือการพจิ ารณา
มีบทบาทหนา ท่อี ยางไร คดที ถ่ี ูกต้องดว้ ยความรวดเรว็ และเปน็ ธรรม
(แนวตอบ รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย ๔. ผู้พิพากษาและตุลาการมีอิสระในการพิจารณาพิพากษาอรรถคดีให้เป็นไปโดย
แบง ศาลออกเปน 4 ประเภท ดงั น้ี ถกู ตอ้ ง รวดเร็ว และเป็นธรรม ตามรัฐธรรมนูญและกฎหมาย
1. ศาลรัฐธรรมนญู มีหนา ที่ เชน ๕. ก่อนท่ีจะเข้ารับหน้าท่ี ผู้พิพากษาและตุลาการต้องถวายสัตย์ปฏิญาณต่อ
การพิจารณาคดที ่เี กย่ี วกับความชอบดวย พระมหากษตั ริย์
กฎหมายตามบทบญั ญัติแหง รัฐธรรมนญู
การวนิ ิจฉัยความขดั แยง ทีเ่ กยี่ วกบั อาํ นาจ ตราสัญลกั ษณ ประจาํ ศาลตางๆ ของประเทศไทย
หนาทร่ี ะหวา งรฐั สภา คณะรฐั มนตรี
หรอื องคกรตามรัฐธรรมนญู ทม่ี ิใชศ าล ศาลรัฐธรรมนญู ศาลยุติธรรม
เปน ตน ศาลปกครอง
2. ศาลยุติธรรม มีหนาท่ีพพิ ากษาคดีตางๆ 1
ท่รี ฐั ธรรมนญู มไิ ดบญั ญตั ิใหอ ยใู นอํานาจ
ของศาลอ่นื โดยแบงออกเปน 3 ช้นั ไดแก ศาลทหาร
ศาลชนั้ ตน ศาลอุทธรณ และศาลฎกี า
3. ศาลปกครอง มีหนา ทใี่ นการพจิ ารณา
คดีขอ พิพาทระหวา งหนวยงานราชการ
หนว ยงานของรัฐ รัฐวิสาหกจิ องคก ร
ปกครองสวนทอ งถนิ่ เปนตน
4. ศาลทหาร มหี นา ทพี่ จิ ารณาพพิ ากษาคดี
อาญา ท่ผี กู ระทําความผิดเปนบุคคล
ทอ่ี ยูในอาํ นาจศาลทหาร และคดอี ื่นตามท่ี
กฎหมายบญั ญตั ิ)

122

นักเรยี นควรรู ขอ สอบ O-NET
ขอสอบป ’53 ออกเกย่ี วกบั การบรหิ ารราชการสว นกลาง
1 ศาลทหาร จดั ต้งั ขึน้ ตามพระราชบญั ญตั ิธรรมนญู ศาลทหาร พ.ศ. 2498 สวนราชการใดมีฐานะเปนกระทรวง
มีอํานาจพิจารณาและพพิ ากษาลงโทษทางอาญาตอบุคคลท่ีอยูในอํานาจศาลทหาร 1. สาํ นกั งบประมาณ
หรอื ขาราชการทหารทัว่ ๆ ไป โดยสามารถแบง ศาลทหารไดเ ปน 3 ประเภท คือ 2. สาํ นกั นายกรัฐมนตรี
3. สาํ นักงานตาํ รวจแหง ชาติ
1) ศาลทหารในเวลาปกติ 4. สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎกี า
2) ศาลทหารในเวลาไมป กติ วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. สํานกั นายกรฐั มนตรี มีฐานะ
3) ศาลอาญาศกึ เปน กระทรวง มีนายกรัฐมนตรีเปนผบู งั คบั บัญชา และกําหนด
นโยบายของสาํ นกั นายกรฐั มนตรใี หสอดคลอ งกับนโยบายทค่ี ณะ
มุม IT รฐั มนตรกี าํ หนดหรืออนุมัติ โดยมีรองนายกรัฐมนตรีหรอื รฐั มนตรี
ประจําสํานักนายกรฐั มนตรี หรือมีท้งั รองนายกรฐั มนตรีและ
ศึกษาคน ควา ขอ มูลเพ่มิ เตมิ เกย่ี วกบั ระบบศาลไทย ไดที่ รัฐมนตรปี ระจําสาํ นักนายกรฐั มนตรเี ปน ผูชว ยสง่ั หรือปฏิบตั ิราชการ
http://www.kpi.ac.th/wiki/index.php แทนนายกรฐั มนตรี

122 คูม่ ือครู

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

๖. ค�าวนิ ิจฉยั ของศาลรัฐธรรมนญู ใหเ้ ปน็ เด็ดขาด มผี ลผกู พนั รฐั สภา คณะรฐั มนตรี ครูใหน กั เรยี นหาขา วจากแหลง ตา งๆ เชน
หนังสอื พมิ พ นิตยสาร วารสาร อนิ เทอรเนต็
ศาล และองคก์ รอืน่ ของรัฐ คือ ศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ 1และศาลฎีกา 2มีอ�านาจ เปน ตน ท่นี าํ เสนอเกี่ยวกบั การทําหนา ที่ของศาล
๗. ศาลยุติธรรมมีสามช้ัน ตามบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนญู โดยนาํ ขา วมาติด
ลงในกระดาษ A4 แลวเขียนอธิบายวาเก่ยี วขอ ง
พิจารณาพิพากษาคดีท้ังปวง เว้นแต่คดีที่รัฐธรรมนูญน้ีหรือกฎหมายบัญญัติให้อยู่ในอ�านาจ กับศาลประเภทใด มกี ารทําหนาท่อี ยา งไร
และสอดคลอ งกบั บทบญั ญตั แิ หงรฐั ธรรมนญู
ของศาลอนื่ ท่เี ก่ยี วกบั ศาลในมาตราใด

๘. ศาลปกครองมีอ�านาจพิจารณาพิพากษาคดีพิพาทระหว่างหน่วยราชการ

หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรตามรัฐธรรมนูญ หรือ ขยายความเขา้ ใจ

เจ้าหน้าที่ของรัฐกับเอกชน หรือระหว่างหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ องค์กร Expand

ปกครองส่วนท้องถ่ิน หรือเจ้าหน้าท่ีของรัฐด้วยกันอันเนื่องมาจากการปฏิบัติตามกฎหมาย โดย 1. ครใู หนักเรยี นจดั ทาํ แผนพบั เพื่อเผยแพร
ความรูเ รอ่ื งบทบญั ญัติของรัฐธรรมนญู
ศาลปกครองมี ๒ ชั้น คือ ศาลปกครองชั้นต้นและศาลปกครองสูงสุด ซึ่งท�าหน้าท่ีเหมือน ท่เี กยี่ วกบั สภานิตบิ ญั ญตั ิ คณะรฐั มนตรี และ
สภาปฏริ ูปแหงชาติ จากนัน้ นําสง ครูผสู อน
ศาลฎีกาในระบบของศาลยตุ ธิ รรม
2. ครใู หน กั เรียน แบงกลมุ ออกเปน 3 กลุม
๙. ศาลทหารมอี า� นาจพจิ ารณาพพิ ากษาคดอี าญา และคดอี นื่ ตามทกี่ ฎหมายบญั ญตั ิ แลว เลอื กหวั ขอ ไดแ ก รฐั สภา คณะรฐั มนตรี
และศาล จากนัน้ ใหแตล ะกลมุ ชว ยกนั จดั
ซงึ่ ผู้กระท�าผิดเป็นผูท้ อ่ี ยู่ในอา� นาจศาลทหาร ปา ยนิเทศทเ่ี กยี่ วกับท่ีมาและบทบาทหนา ที่
ตามบทบัญญตั แิ หงรฐั ธรรมนูญ ตามท่กี ลุม
เนอื่ งจากศาลเปน็ สถาบนั ทางการปกครองทสี่ า� คญั มากทสี่ ดุ สถาบนั หนงึ่ รฐั ธรรมนญู ของนักเรยี นเลอื ก

แห่งราชอาณาจักรไทย จึงได้บัญญัติรับประกันความเป็นอิสระของสถาบันศาลไว้ และได้แยก

ความเชยี่ วชาญของศาลแต่ละประเภทไว ้ เพ่ือให้สถาบันศาลสามารถคุ้มครองสิทธิเสรภี าพและให้

ความยุติธรรมแก่ประชาชนได้อย่างเต็มท่ีมากยิ่งข้ึน เช่น การก�าหนดให้ศาลแต่ละประเภท

มหี นว่ ยธรุ การทเี่ ปน็ อสิ ระขนึ้ ตรงตอ่ ประธานศาล และมเี ลขาธกิ ารสา� นกั งานศาลเปน็ ผบู้ งั คบั บญั ชา

รวมทั้งก�าหนดให้สถาบันศาลปกครองแยกต่างหากจากศาลยุติธรรม เพื่อท�าหน้าที่พิจารณา
คดีปกครองโดยเฉพาะ คดีพิพาทระหว่างหน่วย
ตรวจสอบผล Evaluate
ราชการ หน่วยงานของรัฐ องค์กรปกครองส่วนท้อง
1. ครตู รวจสอบความถกู ตอ งของแผนพับ
ถน่ิ รฐั วสิ าหกจิ องคก์ รตามรฐั ธรรมนญู หรอื เจา้ หนา้ ที่ เพอื่ เผยแพรความรเู รื่องบทบัญญัตขิ อง
รฐั ธรรมนูญ ท่เี กีย่ วกับรฐั สภา คณะรัฐมนตรี
ของรัฐ และศาล

ตลอดจนการจดั ตงั้ ศาลรฐั ธรรมนญู ขนึ้ มา 2. ครูตรวจสอบความสวยงามของปา ยนิเทศ
ของทั้ง 3 กลุม
เพอ่ื ทา� หนา้ ทพี่ ทิ กั ษร์ ฐั ธรรมนญู อนั เปน็ กฎหมายสงู สดุ

มิให้ถูกละเมิด และพิทักษ์หลักการปกครองระบอบ

ประชาธิปไตยมิให้ถกู ท�าลาย ศาลรฐั ธรรมนญู มบี ทบาทในการควบคมุ วนิ จิ ฉยั มใิ ห้
กฎหมายใดขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญ

123

ขอ สแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT นกั เรียนควรรู

ศาลปกครองมีอาํ นาจในการพิจารณาพิพากษาคดปี ระเภทใด 1 ศาลอุทธรณ มีหนาที่ในการพิจารณาคดีแพงและคดีอาญาทม่ี กี ารอุทธรณ
1. คดพี พิ าทระหวางประชาชนดวยกนั เอง คาํ พพิ ากษา หรอื คาํ ส่ังจากศาลช้ันตน ทง้ั นจ้ี ะตอ งอยภู ายใตบ ทบัญญตั ขิ องกฎหมาย
2. คดีพพิ าทระหวา งสมาชกิ สภาผูแทนราษฎร วา ดวยการอทุ ธรณ เน่อื งจากคดบี างคดไี มส ามารถอุทธรณไ ด
3. คดีพิพาทระหวางประชาชนกับพรรคการเมอื ง 2 ศาลฎกี า เปน ศาลช้ันสงู สดุ มีหนาทใ่ี นการพจิ ารณาคดีขัน้ สุดทาย หากคูความ
4. คดีพพิ าทระหวา งเจาหนาท่ีของรฐั กับประชาชน ไมพ อใจในคาํ พพิ ากษาของศาลอทุ ธรณกอ็ าจยนื่ ฎีกาได และเม่อื ศาลฎีกาไดวินจิ ฉยั
ชี้ขาดแลว คดีถึงทส่ี ดุ ถอื วาคดนี ั้นเปน อันยุติ
วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. ศาลปกครองเปนศาลทม่ี ีอาํ นาจ
มมุ IT
พจิ ารณาพิพากษาคดที ีเ่ ปน ขอ พิพาทระหวางเจาหนา ทขี่ องรฐั กบั
ประชาชน หรอื ระหวา งหนว ยงานราชการ/รฐั วสิ าหกจิ ดว ยกนั เอง ศึกษาคน ควา ขอ มูลเพิม่ เติมเกีย่ วกับศาลยตุ ิธรรม ไดท่ี http://www.coj.go.th/
ซ่ึงเปนขอ พิพาทอนั เน่อื งมาจากการกระทําหรอื ละเวนการกระทํา coj2008/index.php
ซึ่งตองปฏบิ ตั ิตามกฎหมาย หรอื การใชอาํ นาจมชิ อบในการปฏบิ ัติ
หนา ท่ีราชการ

คมู่ อื ครู 123

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain Elaborate Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

1. ครใู หนกั เรยี นชว ยกันบอกชอื่ พรรคการเมือง ๖. พรรคการเมอื ง การเลือกต้งั รัฐบาล และการจดั ต้ังรัฐบาล
ท่ีนกั เรยี นรูจักใหไดมากท่ีสุด โดยใหค รูเขียนช่อื
พรรคการเมืองทน่ี ักเรียนบอกลงบนกระดาน บทบญั ญตั ใิ นรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย ทมี่ คี วามสา� คญั มากตอ่ การปกครองระบอบ
(แนวตอบ เชน พรรคภมู ใิ จไทย พรรคประชาธปิ ต ย ประชาธปิ ไตย คอื บทบญั ญัติทเ่ี ก่ยี วกบั พรรคการเมือง การเลอื กตัง้ รัฐบาล และการจดั ตั้งรัฐบาล
พรรคเพ่ือไทย พรรคชาตไิ ทยพฒั นา
พรรคชาติพัฒนา พรรคการเมอื งใหม ๖.๑ พรรคการเมอื ง พรรคการเมือง1เป็นสถาบันทางการเมือง
พรรคพลังชล พรรคเพื่อแผน ดนิ พรรคมาตภุ ูมิ
พรรคประชากรไทย เปน ตน ) ในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย

2. ครูเปดโอกาสใหนกั เรียนในชนั้ แสดงความ ทมี่ คี วามสา� คญั มากและขาดไมไ่ ดใ้ นกระบวนการปกครอง เพราะการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย
คิดเหน็ วา พรรคการเมอื งมบี ทบาทหนา ท่ี
อยางไรในระบอบการเมอื งไทย โดยครรู วม เปน็ การปกครองท่ีใหป้ ระชาชนมสี ่วนร่วมในการปกครอง โดยผา่ นทางสภาผู้แทนราษฎร
สนทนาซกั ถามดวย
(แนวตอบ บทบาทหนาของพรรคการเมือง เชน การท่ีผู้แทนราษฎรจะมีคุณภาพ มีความสามารถ และท�าหน้าที่ด้วยความรับผิดชอบนั้น
กําหนดนโยบายการบรหิ ารประเทศและแถลง
นโยบายเหลา นนั้ ใหประชาชนไดร ับทราบ รักษา จ�าเป็นต้องมีสถาบันทางการเมืองที่คอยประสานผลประโยชน์ และกลั่นกรองความคิดเห็น
ผลประโยชนของประชาชน รณรงคใหป ระชาชน
ไมน อนหลับทบั สิทธิ์ แตใ หอ อกไปใชส ิทธิ ของประชาชน รวมทั้งคัดเลอื กตัวบคุ คลเพือ่ เสนอใหป้ ระชาชนเลอื กไปปฏิบตั หิ นา้ ที่แทน
เลือกต้งั ตามระบอบประชาธิปไตย ใหค วามรู ๑) ความหมายของพรรคการเมือง หมายถึง กลุ่มบุคคลท่ีมีความคิดและ
ดานการเมอื งแกป ระชาชนทัว่ ไป พจิ ารณา
คัดเลอื กผมู คี ณุ สมบัติเหมาะสมลงสมคั รรับ ผลประโยชน์ในทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองท่ีคล้ายคลึงกัน และต้องการน�าความคิด
เลอื กตั้ง เพื่อเขาไปบริหารประเทศชาตใิ หเจริญ
กา วหนา เปน ตน) ดังกล่าวมาใช้เป็นหลักในการบริหารประเทศด้วยการเผยแพร่เจตนารมณ์ และส่งสมาชิกเข้า

สมคั รรบั เลือกตัง้ โดยมงุ่ หวังทจ่ี ะไดเ้ ปน็ รฐั บาล

ดังน้ัน พรรคการเมืองจึงพยายามท�าทุกวิถีทางท่ีจะให้ได้รับคะแนนเสียงข้างมาก

กในารรัฐบสรภหิ าา รงหารนือขถอ้างไรมัฐ่ไบดา้เปล ็นโรดัฐยบทา�าลหกน็เพา้ ท่ือ่เีใปห็น้ไดพ้เรขร้าคไฝปา่ มยีสค่วา้ นนร2่วมควบคุม สอดส่อง และตรวจสอบ
๒) บทบาทและหน้าท่ีของพรรคการเมือง พรรคการเมืองมีบทบาทและหน้าที่

สา� รวจคน้ หา Explore ต้องปฏิบัต ิ ดงั ตอ่ ไปนี้

1. ครใู หนกั เรยี นสบื คน ขอ มลู ในประเด็น ๒.๑) วางนโยบายในการแก้ไขปัญหาของประเทศ และแถลงนโยบายเหล่านั้น
บทบญั ญตั ขิ องรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
ทเี่ กย่ี วกับพรรคการเมือง การเลือกตั้ง รัฐบาล ใหป้ ระชาชนรบั ทราบ เพ่อื จะได้พจิ ารณาว่าควรจะสนับสนนุ พรรคการเมอื งน้นั ๆ หรือไม ่ นโยบาย
และการจดั ตงั้ รฐั บาล แลวนาํ ขอ มูลมาศึกษา
เพื่อทาํ การอภปิ รายตอ ไป ของพรรคดังกล่าวสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของประชาชนหรอื ไม่

2. ครใู หนกั เรยี นตดิ ตามขาวสารจากแหลง ขาว ๒.๒) พิจารณาคัดเลือกผู้ท่ีมีคุณสมบัติเหมาะสม ที่จะลงสมัครรับเลือกตั้ง
ตางๆ เชน หนังสือพมิ พ วิทยุ โทรทัศน
อนิ เทอรเ นต็ เปน ตน โดยใหครอบคลมุ ใน ในนามของพรรค ทงั้ ในระดบั ชาตแิ ละระดบั ท้องถนิ่ หรอื ในกรณีทไ่ี ด้เขา้ ไปเปน็ รัฐบาล พรรคกจ็ ะ
ประเดน็ ทเ่ี ก่ียวกับบทบาทหนา ทีพ่ รรคการเมือง
การเลือกต้ัง และการทําหนา ที่ของรัฐบาล ท�าหน้าท่ีคดั เลือกบคุ คลเขา้ ไปทา� หนา้ ท่ีทางการเมืองในคณะรัฐบาล เชน่ ตา� แหนง่ นายกรัฐมนตรี

รัฐมนตร ี เปน็ ตน้

124

นักเรยี นควรรู ขอสแอนบวเนนOก-าNรคEดิT
ขอ ใด ไมใ ช บทบาทหนา ทข่ี องพรรคการเมอื งในระบอบประชาธปิ ไตย
1 พรรคการเมอื ง พรรคการเมอื งพรรคแรกของประเทศทีจ่ ดทะเบียนตามกฎหมาย 1. หาเสียงเลอื กตั้ง
คอื “พรรคกา วหนา” จัดตั้งโดย ม.ร.ว. คกึ ฤทธิ์ ปราโมช เมอ่ื พ.ศ. 2488 ซง่ึ ใน 2. ปราศรัยแถลงนโยบายแกป ระชาชน
ภายหลงั ไดม ีการกอตัง้ พรรคการเมืองเพ่ิมขึ้นอีกหลายพรรค จนมาถงึ ในยุคปจ จบุ นั 3. ใหก ารอบรมความรูทางดา นการเมอื ง
ขอมลู จากสํานกั งานคณะกรรมการการเลอื กตัง้ ประจําวันที่ 30 มีนาคม พ.ศ. 2559 4. ส่งั ใหม กี ารนับคะแนนใหมเ มอ่ื พบวา มีการทจุ ริตการเลอื กต้ัง
ระบวุ า มพี รรคการเมืองท่ยี งั คงดําเนินการอยจู าํ นวนทั้งส้ิน 71 พรรคการเมือง วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะการปฏบิ ัตใิ นขอ 4. นัน้
2 พรรคฝา ยคาน ถือเปนสวนทีม่ ีบทบาทสําคญั อยางมากในสภา เพราะมีหนาท่ี เปน อาํ นาจหนาทขี่ องคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.)
เสมอื นกับกระจกเงาทีส่ ะทอ นการทํางานของรฐั บาล คอยซักถาม ทวงติง คัดคาน
หรอื ยับย้ังไมใหรัฐบาลใชอ ํานาจเกนิ ขอบเขต หรอื กระทาํ การอนั จะนาํ ความเสยี หาย
มาสูประเทศ

124 คูม่ อื ครู

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

๒.๓) การด�าเนินการหาเสียงเลือกตั้ง โดยพยายามเข้าถึงประชาชน รับฟัง 1. ครูใหนักเรียนหาขา วท่ีเกย่ี วกบั การทาํ หนา ที่
ของพรรคการเมืองตามบทบญั ญัตแิ หง
ความคิดของกล่มุ ต่างๆ ในสังคม และท�าการประสานประโยชน์กับกลุ่มต่างๆ เหล่าน้นั เพ่อื ใหไ้ ด้ รัฐธรรมนญู คนละ 1 ขาว แลว นํามาอธิบาย
ใหเ พอื่ นในชนั้ ฟง วา เปน การทาํ หนา ทใี่ นเรอื่ งใด
รบั การสนับสนุนมากท่ีสดุ และสอดคลอ งกบั บทบัญญัตใิ นรฐั ธรรมนูญ
มาตราใด
๒.๔) นา� นโยบายของพรรคท่ไี ดแ้ ถลงแกป่ ระชาชนไปปฏบิ ตั ิอย่างจรงิ จงั เพราะ
2. ครใู หนกั เรยี นจัดทําผังความคดิ อธบิ ายบทบาท
นโยบายของพรรคเป็นส่ิงท่ีท�าให้ประชาชนสนับสนุนพรรค ด้วยการเลือกตัวแทนท่ีมาจาก หนา ทีข่ องพรรคการเมืองตามบทบัญญัตขิ อง
รัฐธรรมนญู แลวนาํ สงครูผูสอน
พรรคนนั้ ๆ ไปนง่ั ในรฐั สภาจนสามารถเปน็ รฐั บาลได้ การนา� นโยบายของพรรคไปปฏบิ ตั อิ ยา่ งจรงิ จงั
3. ครูใหน กั เรียนรว มกันอภิปรายถึงผลดีทีเ่ กดิ ข้ึน
จึงสมควรปฏบิ ตั ิ เพ่อื ให้เกิดประโยชนต์ ่อประชาชนและประเทศชาตอิ ย่างแท้จริง จากการท่พี รรคการเมืองปฏิบัติตามบทบัญญัติ
ของรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย
๒.๕) ให้การศึกษาและอบรมความรู้ทางการเมือง กับประชาชนโดยทั่วไป จากนนั้ ทําการสรุปผลการอภปิ ราย แลว สง
ตัวแทนออกมารายงานหนาช้ัน
และสมาชกิ พรรค ดว้ ยการจดั พมิ พเ์ อกสารเผยแพรค่ วามร ู้ การจดั อบรม จดั ปาฐกถาทางการเมอื ง (แนวตอบ การที่พรรคการเมืองปฏบิ ัติตาม
บทบญั ญตั ขิ องรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
นอกจากน ้ี ตอ้ งพยายามทจี่ ะเปน็ ตวั กลางเชอื่ มระหวา่ งประชาชนกบั รฐั บาล ถา่ ยทอดความคดิ เหน็ สง ผลดี เชน ทาํ ใหก ารเมืองมีเสถียรภาพม่นั คง
สงั คมมีความเปนระเบยี บเรียบรอย เพราะ
จากรฐั บาลไปส่ปู ระชาชน และจากประชาชนไปส่รู ฐั บาล ทุกคนยึดหลักกฎหมายในการปกครองประเทศ
นักการเมอื งสามารถปฏบิ ัติงานบริหารประเทศ
๒.๖) หน้าทใ่ี นการควบคมุ การทา� งานของรฐั บาล นโยบายตา่ งๆ ท่รี ฐั บาลแถลง ไดอยา งเตม็ ท่ี และอทุ ิศตนเองเพ่ือพัฒนา
บานเมืองไดอยางเตม็ ความสามารถ
ออกมา พรรคการเมืองอ่ืนๆ ท่ีไม่ได้เป็นรัฐบาลก็ต้องคอยตรวจสอบว่ารัฐบาลได้ด�าเนินงานตาม ประเทศชาตจิ ะพัฒนาไปไดอยางรวดเรว็
ทัดเทียมกับนานาอารยประเทศ นอกจากนี้
นโยบายทแี่ ถลงไวห้ รอื ไม ่ ซงึ่ เราจะเหน็ ไดจ้ ากการตงั้ กระทถู้ าม การเปดิ อภปิ รายไมไ่ วว้ างใจรฐั บาล หากระบบตรวจสอบผดู ํารงตําแหนงทาง
การเมอื งมีความเขม แขง็ โปรงใส และยตุ ิธรรม
ลักษณะดังกล่าวเป็นการควบคุมนโยบายของรัฐบาลท่ีได้แถลงไว้กับรัฐสภา พรรคการเมือง กจ็ ะทาํ ใหน ักการเมืองไมกลา ทาํ ความผดิ
พรรคการเมืองสามารถควบคมุ การบริหารงาน
ไม่ว่าจะเป็นพรรคฝ่ายค้านหรือฝ่ายรัฐบาล ก็สามารถท�าหน้าที่ควบคุมการท�างานของรัฐบาล ของรัฐบาลไดเตม็ ที่ ทุกฝา ยปฏิบตั ิหนา ท่ีของ
ตนเตม็ กาํ ลงั ความสามารถ จะทาํ ใหประเทศ
ไดท้ ้ังส้ิน เจริญกา วหนาไดอยา งรวดเรว็ เปน ตน )

โดยความเป็นพรรคการเมืองน้ันจะยืนยาว และมีความหมายในระบอบประชาธิปไตย

มากน้อยเพียงใด ข้ึนอยู่กับความเข้าใจและศรัทธาของประชาชนที่มีต่อพรรคการเมืองนั้น

ซ่ึงพรรคการเมืองทจี่ ะสามารถรกั ษาเสยี งสนบั สนนุ จากประชาชนไวไ้ ด ้ ก็จะต้องท�าหน้าที่ดงั กลา่ ว 1
ข้างต้นให้มีประสิทธิภาพและต่อเนื่องมากท่ีสุด ไม่ใช่กระท�าเพียงในช่วงที่มีการหาเสียงเลือกตั้ง

เท่าน้ัน

ในปจั จบุ นั การแขง่ ขนั ทางการเมอื งเกอื บทกุ ประเทศเปน็ การแขง่ ขนั ในระบบพรรค กลา่ วคอื

เมื่อถึงช่วงเวลาของการเลือกตั้งท่ัวไป พรรคการเมืองก็จะส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งของพรรค

ลงแข่งขันกับพรรคอื่นๆ พรรคที่ได้รับเสียงข้างมากเกินกว่ากึ่งหนึ่งในสภาผู้แทนราษฎรก็จะได้

เป็นพรรคที่จัดตั้งรัฐบาล แต่ถ้าหากในระบอบการเมืองน้ันมีหลายพรรคแข่งขันกันและไม่มี

พรรคใดพรรคหน่ึงได้รับคะแนนเสียงข้างมากก็จะต้องร่วมกันจัดต้ังรัฐบาลผสมข้ึน พรรคที่ไม่ได้

รว่ มจดั ต้งั รฐั บาลผสมก็จะเป็นพรรคฝ่ายค้าน

125

ขอสแอนบวเนนOก-าNรคEดิT เกรด็ แนะครู

กรณีใดตอ ไปนอี้ าจสงผลใหถ กู ยุบพรรคการเมอื ง ครูอาจใหน ักเรยี นรวมกันทํากิจกรรม โดยใหนกั เรียนแบง กลุม 3-5 กลุม
1. มกี ารควบรวมพรรคการเมือง แลวออกมาแสดงบทบาทของพรรคการเมืองท่ที าํ การหาเสยี งในรปู แบบตา งๆ ตามวิธี
2. กระทําการฝาฝน กฎหมายเลือกต้ัง ทีถ่ กู ตองตามกฎหมายเลือกตงั้ เพ่อื ใหนักเรยี นเขาใจหลักการสาํ คญั ในการหาเสยี ง
3. ไมม กี ารประชุมใหญพ รรคตดิ ตอกนั 1 ป ของพรรคการเมอื ง
4. ไมดําเนนิ กจิ กรรมทางการเมืองติดตอ กนั 1 ป
นักเรียนควรรู
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. เพราะตามพระราชบัญญัตปิ ระกอบ
1 การหาเสียงเลือกตง้ั กฎหมายการเลอื กตัง้ ไดก าํ หนดขอ หามตางๆ ท่ผี ลู งสมัคร
รัฐธรรมนญู วา ดว ยพรรคการเมอื ง พ.ศ. 2550 มาตรา 94 กาํ หนด รับเลอื กตงั้ ไมส ามารถทําไดใ นระหวา งหาเสยี ง เชน หา มโฆษณาหาเสียงเลอื กตง้ั
ไวว า พรรคการเมอื งทกี่ ระทาํ การอนั อาจเปน ปฏปิ ก ษต อ การปกครอง ดวยการจัดใหม มี หรสพ งานรนื่ เริง การแสดง และการละเลน ตา งๆ หามหลอกลวง
ระบอบประชาธปิ ไตย หรอื อาจเปน ภยั ตอ ความมนั่ คงของรฐั หรอื ขดั ตอ บังคับ ขูเ ขญ็ ใชอ ิทธพิ ลคุกคาม หรือจูงใจใหเขา ใจผิด เปน ตน
กฎหมาย หรอื ความสงบเรียบรอ ย หรอื ศีลธรรมอนั ดขี องประชาชน
หรอื กระทาํ การฝา ฝน พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วาดวย คมู่ อื ครู 125
การเลอื กตง้ั อาจเปน เหตใุ หศ าลรฐั ธรรมนญู สงั่ ยบุ พรรคการเมอื งได

สวนตัวเลือกขอ 1. ทาํ ใหถ ูกสั่งเลกิ พรรคการเมอื ง (มาตรา 92)
ตัวเลอื กขอ 3. และ 4. ทาํ ใหถ ูกสงั่ สน้ิ สภาพพรรคการเมือง
(มาตรา 91)

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครูใหนกั เรียนชว ยกนั ยกตวั อยา งตาํ แหนงทาง ๖.๒ การเลือกตง้ั ของไทย
การเมอื งการปกครองไทยทตี่ อ งมาจากการ
เลอื กตัง้ ของประชาชน จากน้ันครูตง้ั คําถาม การเลอื กตงั้ เปน็ ท้ังสทิ ธิและหน้าท่ขี องชนชาวไทย ทส่ี �าคญั ยงิ่ ในกระบวนการทางการเมอื ง
• การเลือกตั้งมีความสําคัญอยา งไร และการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตย ซง่ึ รฐั ธรรมนญู
(แนวตอบ การเลอื กต้ังมคี วามสําคญั เพราะ แหง่ ราชอาณาจักรไทยได้ก�าหนดไวว้ า่ “บุคคลมหี น้าท่ี
เปนวธิ ีการตามแนวทางประชาธิปไตยท่ที ําให ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง บุคคลซึ่งไม่ไปเลือกต้ังโดยไม่แจ้ง
ประชาชนไดมสี วนรวมในการตัดสินใจเพอื่ เสหิทตธุอิต1ันาสมมทคี่กวรฎทหี่ทม�าาใหย้ไบมัญ่อาญจัตไปิ” เเลพือรกาตะั้งกไาดร้ เยล่อือมกเสตียั้ง
เลอื กตวั แทนเขา ไปทํางานบรหิ ารบานเมือง ถอื เปน็ การแสดงออกซง่ึ ความตอ้ งการของประชาชนท่ี
นอกจากนี้ ยงั ชวยใหเกิดการหมนุ เวยี นเปลี่ยน จะสนับสนุนหรือคัดค้านการตัดสินใจของผู้น�าในทาง
อํานาจ ลดการผูกขาดอํานาจการปกครอง การเมือง
เฉพาะบคุ คลหรอื คณะใดคณะหน่ึง) การใชส้ ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั ทง้ั ในระดบั ทอ้ งถนิ่ การเลือกต้ังถือเป็นการมีส่วนร่วมทางการเมือง
และระดับชาติ ถือเปน็ หน้าที่ทีช่ าวไทยพึงปฏิบตั ิ ทสี่ า� คญั อกี รปู แบบหนงึ่ ไมว่ า่ ประเทศทป่ี กครองระบอบ
2. ครใู หนักเรียนอธิบายถึงหนวยงานทม่ี ีหนา ทใ่ี น
การดูแลเก่ียวกบั การเลอื กต้ังตามบทบญั ญตั ิ ประชาธปิ ไตยหรอื ระบอบเผด็จการ รัฐบาลมักจะอ้างว่าประเทศของตนไดเ้ ปิดโอกาสใหป้ ระชาชน
แหง รัฐธรรมนูญ รวมถึงสรุปอํานาจหนา ที่ของ มีส่วนร่วมในการปกครองประเทศด้วยการมสี ทิ ธอิ อกเสียงเลอื กต้ัง
หนวยงานดังกลา ววา มีอะไรบา ง ๑) ความส�าคัญของการเลือกตั้ง ในวิถีทางการเมืองนั้น การเลือกตั้งมีความ
(แนวตอบ หนว ยงานท่ีมีหนาท่ีในการดูแลเกย่ี วกบั ส�าคัญ ดังน้ี
การเลอื กตง้ั ตามบทบญั ญตั แิ หงรฐั ธรรมนูญ ๑. เปน็ วิธกี ารทที่ �าให้ประชาชน ได้เขา้ ไปมีส่วนรว่ มในการปกครองตนเองตาม
ไดแ ก คณะกรรมการการเลือกตั้งหรอื กกต. หลกั การประชาธปิ ไตย โดยประชาชนเลอื กตงั้ ตวั แทนไปทา� หนา้ ทแ่ี ทนตนในรฐั สภาและคณะรฐั บาล
โดยมีอํานาจหนาท่ี เชน ควบคมุ และดําเนนิ การ อ ย่างส ันติวิธ ี 2ซึ่ง๒แ.ต กเปตน็ ่าวงธิจกีาากรมทนใ่ี ชุษเ้ ยป์ใลนย่ี สนมอัยา� นโบารจาทณางทกี่ใาชร้กเม�าอืลงังกอาารวปุธกเคขร้าอตง่อทสที่ ู้กนั ันส มเยั พ แ่ือลแะกเป่งแน็ ยไป่ง
จดั หรอื จดั ใหม กี ารเลือกต้ังและการออกเสียง อ�านาจทางการปกครอง
ประชามตติ ามที่กฎหมายกาํ หนด ใหเ ปน ไปโดย ๓. ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ การปฏวิ ตั ริ ฐั ประหาร เมอื่ รฐั บาลไมส่ ามารถบรหิ ารประเทศ
สุจรติ และเที่ยงธรรม สืบสวนสอบสวนเพ่ือหา หรือแกไ้ ขปญั หาตา่ งๆ ให้ลุลว่ งไปได ้ กจ็ ะคนื อา� นาจใหก้ ับประชาชนดว้ ยการยุบสภาผู้แทนราษฎร
ขอ เทจ็ จรงิ และวนิ จิ ฉยั ชข้ี าดปญ หาหรอื ขอ โตแ ยง เพอื่ จดั การเลือกต้งั ใหม ่ ให้ประชาชนตดั สนิ ใจว่าสมควรจะเลือกใครเป็นผบู้ รหิ ารประเทศตอ่ ไป
เกย่ี วกับการเลอื กตงั้ สง่ั ใหม กี ารเลือกตงั้ ใหม ๔. เป็นวิธีการที่จะท�าให้เกิดการหมุนเวียนเปล่ียนอ�านาจ เพ่ือเปิดโอกาสให้
หรอื ออกเสยี งประชามตใิ หมใ นหนวยเลอื กต้ัง บคุ คลอื่นหรอื กลุ่มอนื่ ไดเ้ ขา้ มาใช้อา� นาจในการบรหิ ารประเทศ ท�าให้ประชาชนได้มีโอกาสเปล่ียน
หน่ึงหรอื ทุกหนว ยเลือกตงั้ หรอื ส่งั ใหมกี ารนับ ตวั สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร หรอื เปลีย่ นรฐั บาล เมื่อไมพ่ อใจการท�างานของรฐั บาลชุดเกา่
คะแนนใหมเ มือ่ มหี ลักฐานอนั ควรเช่อื ไดวามีการ ๕. เป็นวิธีการสร้างความถูกต้องและชอบธรรมในการใช้อ�านาจทางการเมือง
ทจุ รติ การเลอื กตั้ง เพิกถอนสิทธเิ ลือกตงั้ และ ใหก้ บั บคุ คลท่ีจะมาทา� หน้าที่เปน็ คณะรัฐบาล
ดาํ เนินคดอี าญากบั ผสู มคั ร หัวคะแนน และ
ผเู กี่ยวขอ ง (ใหใบเหลืองหรือใบแดง) ประกาศ 126
ผลการเลือกตงั้ หรือการออกเสียงประชามติ
การรับรองและการแตงตง้ั ผูแทนองคก รเอกชน
เพื่อประโยชนใ นการตรวจสอบการเลือกต้งั
จัดทํารายงานผลการปฏิบัตงิ านประจาํ ป
และขอสงั เกตเสนอตอรัฐสภา เปน ตน)

นกั เรียนควรรู ขอ สแอนบวเนนOก-าNรคEดิT
การเลอื กตัง้ กอใหเ กิดผลดตี อการเมืองการปกครองระบอบ
1 เสียสทิ ธิ บุคคลที่ไมไปใชส ทิ ธิเลือกตั้งและไมไดแจง เหตอุ ันสมควร ยอมเสียสทิ ธิ ประชาธปิ ไตยอยา งไร
ตามกฎหมาย ดังน้ี 1. เปนหลกั ประกนั วา ประเทศจะมเี ศรษฐกจิ ทเี่ ขมแข็ง
2. เปน การเปดโอกาสใหประชาชนมีสว นรวมทางการเมือง
- สทิ ธิยื่นคํารอ งคดั คานการเลือกตั้ง ส.ส. และ ส.ว. 3. ชว ยใหร ฐั บาลสามารถบริหารประเทศไดครบตามวาระ
- สิทธสิ มัครรับเลอื กต้งั และสิทธไิ ดรับการเสนอชื่อเขารบั การสรรหาเปน ส.ส. 4. เปน ตัวบงช้ถี งึ ความหนาแนน ของจาํ นวนประชากรภายใน
ประเทศ
ส.ว. สมาชกิ สภาทอ งถนิ่ และผูบริหารทอ งถ่นิ วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เพราะการเลอื กต้ังเปน วิธกี าร
- สทิ ธสิ มคั รรับเลือกเปนกาํ นนั และผใู หญบา น ทใี่ หประชาชนไดเขา มามสี วนรวมในการปกครองตนเอง ซง่ึ เปน
2 สันติวิธี หลักการประชาธิปไตยประการหนงึ่ ก็คือ ใหใ ชป ญ ญาในการตดั สนิ หลกั การสําคัญอยางหนง่ึ ของระบอบประชาธปิ ไตย นอกจากน้ี
หรอื แกป ญ หา เพราะมนษุ ยเ ปนผูมเี หตผุ ล ดงั นัน้ ตามกระบวนการประชาธปิ ไตย การเลอื กตัง้ ยังมขี อดีอ่ืนๆ เชน ชว ยใหมีการเปล่ยี นถา ยอาํ นาจ
การแกปญหาจะตอ งดําเนินการโดยใชสนั ตวิ ิธี ไมใชค วามรนุ แรง เพือ่ ใหก ลมุ บุคคลคณะอื่นๆ มโี อกาสเขามาบรหิ ารประเทศ
เปน วิธกี ารท่ีประเทศสากลท่ัวโลกใหการยอมรับ เปน ตน

126 คูม่ ือครู

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

๒) หลักเกณฑ์การเลือกตั้ง การเลือกตั้งจะบรรลุจุดมุ่งหมายและมีความส�าคัญ 1. ครใู หน ักเรยี นรวมกนั เสวนากลมุ ถงึ ผลดี
ดงั ทกี่ ล่าวไปแล้วขา้ งตน้ จะต้องมหี ลกั เกณฑ์ ดงั นี้ ทีเ่ กิดข้นึ ตอ ระบอบการเมืองการปกครองไทย
จากการมีการเลอื กตง้ั ตามบทบญั ญตั ิแหง
๒.๑) หลักอิสระแห่งการเลือกตั้ง รฐั ธรรมนญู จากน้ันใหนกั เรียนชว ยกนั สรุป
ผลการเสวนาและสง ตวั แทนออกมาอภปิ ราย
หมายถึง การให้อิสระต่อการออกเสียงเลือกต้ัง หนา ชัน้
(แนวตอบ การมีการเลอื กตั้งสงผลดีตอ ระบอบ
โดยที่ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพท่ีจะเลือกใครหรือ การเมอื งการปกครองของไทย เชน
1. ทาํ ใหประชาชนสามารถเขา ไปมสี ว นรวม
พรรคการเมืองใดก็ได้ ผู้สมัครรับเลือกตั้งก็มีสิทธิที่จะ ในการปกครองประเทศชาติตามหลกั การ
ของระบอบประชาธิปไตยได โดยการเลอื ก
เลือกสังกัดพรรคการเมืองใดก็ได้ที่ตนชอบโดยที่ไม่มี ผูแทนเขาไปทาํ หนา ทบี่ ริหารประเทศแทน
ประชาชน
การบบี บังคบั 2. เปน วธิ เี ปล่ียนขั้วอาํ นาจทางการเมืองโดยใช
สันติวิธี
๒.๒) หลักการเลือกต้ังตามก�าหนด 3. ปอ งกันไมใ หเกดิ การปฏวิ ตั ิรัฐประหาร
เมือ่ รัฐบาลไมส ามารถบริหารประเทศ
เวลา หมายถึง การเลือกต้ังจะต้องมีก�าหนดระยะ บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางร่างกาย รัฐธรรมนูญ ไดอยา งมีประสิทธิภาพ ก็คืนอาํ นาจใหแก
เวลาทแี่ นน่ อนไว ้ เชน่ กา� หนดใหม้ กี ารเลอื กตง้ั สมาชกิ ก็ยังให้สิทธิในการลงคะแนนเสียงเลือกต้ังอย่าง ประชาชนเปนผตู ดั สินใจเลอื กผูท่จี ะมา
สภาผู้แทนราษฎรทกุ ๔ ป ี เปน็ ต้น เทา่ เทียมกับบุคคลทั่วไป บรหิ ารประเทศชุดใหมโ ดยการยุบสภาผแู ทน
ราษฎร
๒.๓) หลักการเลือกต้ังอย่างบริสุทธ์ิยุติธรรม หมายถึง การเลือกตั้งท่ีเป็นไป 4. เปนการหมนุ เวยี นเปล่ียนถา ยอํานาจ ไมใ ห
มกี ารผกู ขาดอํานาจการบริหารประเทศ
ตามตวั บทกฎหมาย ไมม่ กี ารคดโกง หรอื ใชอ้ ทิ ธพิ ลทางการเงนิ หรอื อา� นาจหนา้ ทใ่ี นการบบี บงั คบั 5. เปนการสรา งความถกู ตอ งและความ
ชอบธรรมในการใชอาํ นาจทางการเมือง
ซื้อคะแนนเสียง เพ่ือตนเองและหมู่คณะ โดยจะต้องเป็นการเลือกต้ังทีมบริสุทธิ์ยุติธรรม ใหก บั บุคคลท่ีจะมาทาํ หนา ทีบ่ ริหารประเทศ)

มคี วามโปร่งใส 2. ครูใหน กั เรียนอธิบายหลกั เกณฑส ําคัญท่ีจะ
ชว ยทําใหการเลอื กตง้ั บรรลุจุดมงุ หมาย วา
๒.๔) หลักการใช้สิทธิในการเลือกตั้งอย่างเสมอภาค หมายถึง การให้สิทธิแก่ ตอ งประกอบดว ยหลกั เกณฑใ ดบา ง โดยให
สรุปในลกั ษณะของผังความคิด
ประชาชนชาวไทยโดยไม่มีการกีดกันหรือจ�ากัดสิทธิบุคคลหนึ่งบุคคลใดเป็นพิเศษ เพราะความ

แตกต่างทางฐานะ เศรษฐกิจ สังคม เพศ ผิว ไม่ว่าจะเป็นผู้หญิง - ผู้ชาย ยากจน - ร่�ารวย

ผวิ ขาว - ผวิ ดา� ทกุ คนมสี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งคนละหนง่ึ คะแนนและคะแนนทกุ เสยี งมนี า้� หนกั เทา่ กนั

๒.๕) หลักการออกเสียงโดยท่ัวไป หมายถึง การเปิดโอกาสให้มีการออกเสียง

เลือกตั้งอย่างท่ัวถึงแก่ประชาชนทุกหมู่เหล่า เว้นแต่กรณีที่มีข้อจ�ากัดอันเป็นท่ีรับรองกันทั่วไป

เช่น บคุ คลทีอ่ ายยุ งั ไม่ครบ ๑๘ ปีบรบิ รู ณ ์ บุคคลวิกลจรติ หรอื มีจติ บกพรอ่ ง เป็นตน้

๒.๖) หลักการลงคะแนนลับ หมายถึง การออกเสียงเลือกต้ังของประชาชนถือ

เป็นสิทธิของผู้เลือกต้ังโดยเด็ดขาด สิทธินี้จะได้รับการพิทักษ์ปกป้องก็โดยการออกเสียง

ลงคะแนนลับ โดยท่ีผู้ออกเสียงไม่จ�าเป็นต้องบอกผู้อ่ืนว่าตนเลือกใคร ท้ังนี้เพ่ือให้การเลือกต้ัง

เปน็ ไปอย่างบรสิ ทุ ธ ิ์ ปราศจากการข่บู ังคับจากกลุ่มอิทธพิ ลใดๆ

127

ขอ สอบ O-NET เกร็ดแนะครู

ขอสอบป ’52 ออกเกยี่ วกับคณุ สมบัติของผูมีสิทธเิ ลอื กต้ัง ครคู วรจดั กจิ กรรมทีช่ วยปลกู ฝงพฤติกรรมการเลือกตง้ั ตามแนวทางประชาธิปไตย
บุคคลทมี่ ีลักษณะใด ตอ งหา มมใิ หใ ชส ิทธเิ ลอื กตัง้ ตาม เชน การเลอื กตง้ั หัวหนา กลุม การเลือกตง้ั หวั หนา หอ ง การเลอื กประธานนักเรยี น
เปนตน โดยใหนักเรยี นไดม สี ว นรวมในกจิ กรรม ท้ังในบทบาทการเปนผูจ ดั การ
รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2550 เลอื กต้งั และการเปนผูลงคะแนนเสยี งเลือกตง้ั
1. ตาบอด
2. หหู นวก มุม IT
3. วิกลจริต
4. จิตฟน เฟอ น ศกึ ษาคน ควาขอ มูลเพ่ิมเตมิ เก่ยี วกับหลักเกณฑการเลือกตั้ง ไดท่ี
http://www2.ect.go.th/about.php?Province
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 3. และขอ 4. เพราะรฐั ธรรมนูญ
คู่มือครู 127
แหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 100 ไดกําหนดไววา
ผูท ี่จะมีสิทธิเลือกตั้งตองไมมีลกั ษณะตองหา ม ดงั น้ี

- เปน ภิกษุ สามเณร นักพรต หรือนักบวช
- อยใู นระหวา งถูกเพิกถอนสิทธิเลือกต้ัง
- ตองคมุ ขงั อยูโดยหมายของศาลหรอื โดยคําสง่ั ท่ีชอบดว ย
กฎหมาย
- วกิ ลจริต หรอื จิตฟนเฟอ นไมสมประกอบ

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครใู หนกั เรยี นบอกแนวทางการปฏิบตั ขิ อง ๓) การรักษาความศักด์ิสิทธ์ิของการเลือกต้ัง เม่ือการเลือกตั้งมีความส�าคัญ
ประชาชน ท่จี ะชว ยสงเสรมิ ใหก ารเลอื กต้งั ต่อการปกครองระบอบประชาธิปไตยเชน่ ทกี่ ล่าวมาแลว้ ข้างต้น จงึ มีความจ�าเปน็ อย่างยง่ิ ท่ีจะต้อง
ดาํ เนินไปอยางสุจรติ โปรง ใส และยตุ ิธรรม
รวมถงึ ผลท่จี ะเกดิ ขึ้นตอระบอบการเมือง ท�าให้การเลือกต้ังเป็นไปอย่างยุติธรรมท่ีสุด ปราศจากการทุจริตคดโกงต่างๆ ที่เป็นส่ิงเลวร้าย
การปกครองไทยจากการปฏิบัตดิ งั กลา ว
(แนวตอบ ประชาชนเปนสวนสําคัญทจี่ ะชว ย และเปน็ อันตรายต่อระบอบการปกครอง ส่งิ เลวรา้ ยทเี่ รามกั จะพบเหน็ กนั อยู่เสมอ มดี งั น้ี
สง เสริมใหการเลอื กต้งั มีความสุจริต โปรงใส
และยุตธิ รรมได โดยการปฏบิ ัตติ า งๆ เชน ๓.๑) การใช้อิทธิพลจากทางราชการ เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อฝ่ายตน เช่น
ไปใชส ิทธลิ์ งคะแนนเสยี งทุกครงั้ ไมน อนหลบั
ทบั สทิ ธ์ิ ไมขายเสยี ง พิจารณาเลือกบคุ คลท่ี พรรคการเมืองที่เป็นพรรครัฐบาล ย่อมมีโอกาสที่จะใช้อ�านาจบีบบังคับให้ข้าราชการในส่วน
มีความรู มสี ว นรวมสังเกตการณแ ละติดตาม
การดําเนินการเลอื กตัง้ อยา งใกลช ดิ ซงึ่ ถาหาก ต่างๆ ชว่ ยเหลือผสู้ มัครในนามของพรรคตน หรือผู้สมคั รท่ีมีอิทธิพลและเงนิ ทองบางคนใชเ้ งินซอื้
ทกุ คนชวยกนั ปฏบิ ตั ติ ามวิธีดังกลาว ก็จะชวย
ใหการเลอื กตงั้ ดาํ เนินไปอยางสจุ รติ และไดค นดี เจา้ หนา้ ทผ่ี มู้ หี นา้ ทใี่ นการจดั การเลอื กตง้ั เชน่ กรรมการประจ�าหนว่ ยเลอื กตงั้ กรรมการนบั คะแนน
มคี วามสามารถเขา ไปบริหารประเทศ)
เป็นต้น เพื่อใช้เป็นเคร่ืองมือในการทุจริต ซึ่งมีอยู่หลายวิธี เช่น การปลอมแปลงบัตรเลือกต้ัง
2. ครูใหน ักเรยี นรว มกันอภิปรายภายในชั้นเรยี น
ถงึ ปญ หาและอุปสรรคตา งๆ ท่ีสง ผลตอการ โดยรเู้ หน็ เปน็ ใจกบั กรรมการตรวจนบั คะแนน หรอื การรว่ มมอื กนั ปลอมแปลงหลกั ฐานการเลอื กตง้ั
เลอื กตง้ั พรอมทั้งเสนอแนวทางแกไขปญ หา
และอปุ สรรคเหลา น้ัน จากน้ันใหนกั เรยี น การแอบเพิ่มชือ่ ผู้อ่ืนเข้าไวใ้ นทะเบียนบา้ น เป็นต้น
ชว ยกนั เขียนสรปุ ผลการอภปิ ราย แลว สง
ตัวแทนออกมารายงานหนา ชั้น ๓.๒) การท�าลายคู่แข่งขัน พฤติกรรมที่ไม่ดีของผู้หาเสียงเลือกต้ังที่มัก 1
(แนวตอบ ปญ หาและอุปสรรคตอการเลอื กตั้ง กระท�ากันอยู่เสมอ ก็คือ การท�าลายผู้สมัครรับเลือกตั้งท่ีเป็นคู่แข่งขัน เช่น ฆ่าหัวคะแนน
เชน ปญหาประชาชนนอนหลบั ทับสิทธิ์ วิธกี าร
แกไขปญ หา คอื หนวยงานภาครัฐและเอกชน ของฝ่ายตรงกันข้าม การข่มขู่ท�าร้าย การฉีกท�าลายโปสเตอร์และแผ่นป้ายโฆษณาหาเสียง
ตองรณรงคเผยแพรข าวสารและขอมูลความรู
ใหประชาชนรจู ักการรักษาสิทธขิ องตนเอง การสร้างเหตุการณ์ความไม่สงบในการปราศรัยหาเสียงของฝ่ายตรงข้าม รวมทั้งการขุดคุ้ย
รวมถงึ กระตุนใหประชาชนเขา ไปมีสวนรวมทาง
การเมอื งตามระบอบประชาธิปไตยใหมากทสี่ ดุ ประวตั คิ ตู่ อ่ สมู้ าประจานเพอื่ ใหค้ นเกลยี ดชงั ไมว่ า่ จะเปน็ จรงิ หรอื เปน็ เทจ็ การสรา้ งขอ้ มลู ทเ่ี ปน็ เทจ็
ปญ หาการซอื้ สิทธิ์ขายเสยี ง เปนการเปด โอกาส
ใหนักการเมืองทไี่ มม ีคณุ ธรรมจรยิ ธรรมเขาไป และเผยแพร่ข้อมลู ตามสื่อต่างๆ ถอื เปน็ เรื่องทเ่ี ลวรา้ ยที่สุดส�าหรับระบอบประชาธปิ ไตย
บริหารประเทศได วิธกี ารแกไขปญหา คอื
ตองเพมิ่ บทลงโทษพรรคการเมอื งที่ซือ้ สทิ ธิ์ ๓.๓) การใช้เงินเพื่อซ้ือคะแนนเสียง การเลือกตั้งในประเ2ทศไทยมีการใช้เงิน
ขายเสยี ง รณรงคใ หประชาชนตระหนกั ใน ซอ้ื เสยี งจากประชาชนกนั อยา่ งแพรห่ ลาย และดเู หมอื นวา่ การซอื้ คะแนนเสยี งทจี่ า่ ยเงนิ เปน็ รายหวั
สิทธหิ นา ทข่ี องตนเองและเมอื่ พบเห็น
ผูกระทาํ ผิดใหแจงเจาหนาที่ดําเนนิ การ เปน ตน ) จะมีมากย่ิงขึ้นในการเลือกต้ังระยะหลัง ถึงแม้ว่าสื่อมวลชนได้น�าเอาพฤติกรรมการซื้อคะแนน

นักเรียนควรรู เสยี งเลอื กตง้ั ของพรรคการเมอื งตา่ งๆ มาตแี ผใ่ หป้ ระชาชนไดร้ บั ร ู้ และมคี ณะกรรมการการเลอื กตง้ั

สอดสอ่ งดแู ลการเลอื กตงั้ แตก่ ป็ รากฏวา่ มกี ารซอื้ คะแนนเสยี งกนั ในหลายจงั หวดั ของประเทศไทย

นอกจากน้ี ยังมีการซ้ือขายสิทธิในการเลือกต้ังกันอีกด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง

การซื้อขายบัตรประจ�าตัวประชาชน ซ่ึงจะท�าได้โดยการโกงการเลือกตั้งจากการปลอมแปลงสิทธิ

เลือกต้ังใหค้ นของตนมาใช้สทิ ธแิ ทน

ทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ ถอื เปน็ อปุ สรรคทสี่ า� คญั ของระบอบประชาธปิ ไตย ทเ่ี ราจะตอ้ งชว่ ยกนั กา� จดั

สอดส่อง ดแู ล และไม่ยึดถือปฏิบัต ิ เพราะสทิ ธิเสรภี าพในการก�าหนดชะตาชวี ติ ของตนเอง สิทธิ

เสรีภาพในการเลือกผู้แทน และเลือกรัฐบาลท่ีจะมาปกครองเรา ถือเป็นส่ิงท่ีมีค่าสูงสุดที่มนุษย์

พึงมีพงึ ได้

128

ขอ สแอนบวเนนOก-าNรคEดิT
การกระทาํ ของใครถือเปน การขัดขวางการพฒั นาระบอบ
1 หัวคะแนน เปนการวางระบบในการหาเสียงของผลู งสมคั รรับเลอื กตง้ั รปู แบบหน่ึง ประชาธปิ ไตยของประเทศมากทส่ี ดุ
โดยการจัดหาหัวคะแนนซงึ่ เปนบคุ คลหรอื กลมุ บคุ คล เพ่อื ใหช วยรณรงคหาเสียง
สนับสนนุ ผลู งสมัครดว ยวิธีการตางๆ ซงึ่ โดยท่ัวไป หวั คะแนนมกั เปน บคุ คลที่ชาวบาน 1. ภวู นาถทาํ ปา ยรณรงคใหค นออกไปใชสทิ ธเิ ลือกต้งั
รจู ักกนั อยางกวา งขวางและมคี วามนาเช่อื ถือ จึงเปน สวนชวยท่สี าํ คญั ในการแนะนาํ ตัว 2. อธิราชไมไ ปใชส ทิ ธิเลือกต้งั เนอ่ื งจากไปเท่ยี วตา งจังหวัด
ผสู มัครแกชาวบา น 3. นรนิ ทรไ ปชมุ นมุ ประทว งโดยสงบ เพอ่ื ขบั ไลน กั การเมอื งทท่ี จุ รติ
2 การซ้อื คะแนนเสียง เปนวิธีการเพอ่ื ใหไ ดมาซง่ึ คะแนนเสียงจากประชาชน 4. นฤบดีเขยี นบทความวจิ ารณก ารทํางานของรฐั บาลทาง
อาจทําไดห ลายรูปแบบ เชน การใหเงนิ ใหสง่ิ ตอบแทน หรือการสญั ญาวาจะใหส ิง่ ตา งๆ
ถือเปนวธิ ที ีผ่ ิดกฎหมายและไมเ ปน ไปตามแนวทางประชาธปิ ไตย ประชาชนทุกคน หนงั สอื พิมพ
จึงควรรวมมือกนั ปองกนั การซ้ือคะแนนเสยี ง ซึ่งสามารถทาํ ไดหลายวธิ ี เชน รว มกัน
เผยแพรความรูเก่ียวกบั ผลเสยี ของการซอื้ คะแนนเสียง ชวยกนั สอดสอ งดแู ล หากพบ วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. การนอนหลบั ทบั สทิ ธห์ิ รอื การ
เบาะแสวา มกี ารซือ้ สทิ ธขิ์ ายเสียงเกดิ ข้นึ กแ็ จง คณะกรรมการการเลือกตั้งหรือเจา หนา ที่
ตํารวจ เพอ่ื จะไดดาํ เนินการตามกฎหมาย เปนตน ไมไปใชสทิ ธเิ ลือกตั้ง ถอื เปน การขดั ขวางการพัฒนาระบอบ
ประชาธิปไตยของประเทศมากทส่ี ุด เปนการแสดงออกถึงการ
ไมม จี ติ สํานกึ ในการมีสว นรวมทางการเมอื ง ซง่ึ อาจทาํ ใหเราได
คนไมด ี ไมมคี ุณธรรม จริยธรรมเขา มาบริหารประเทศก็เปน ได

128 คูม่ ือครู

กระตุน้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

๔) การสร้างส�านึกการมีส่วนร่วมทางการเมืองของประชาชน การจะรักษา 1. ครูใหน กั เรียนพจิ ารณาสถาบนั ทางสังคมวา
ความศักดิ์สิทธ์ิของการเลือกต้ัง และให้การเลือกต้ังเป็นไปอย่างถูกต้อง ไม่มีส่ิงเลวร้ายดังท่ี ในแตล ะสถาบนั มีบทบาทในการชว ยสรา ง
จิตสํานกึ การมีสว นรว มทางการเมืองของ
กล่าวไปข้างต้น จ�าเป็นอย่างย่ิงที่ทั้งองค์กรของรัฐ ประชาชนอยางไร โดยใหเ ขยี นอธบิ าย
ในรูปแบบของตาราง
องคก์ รเอกชนและสถานศกึ ษาตา่ งๆ จะตอ้ งใหก้ ารศกึ ษา (แนวตอบ ตัวอยา งเชน

และท�าความเข้าใจกับประชาชนให้ตระหนักถึงความ สถาบันทางสงั คม บทบาทการสรา งจติ สาํ นกึ
1. สถาบนั ครอบครวั เชน บิดามารดาควรแนะนาํ
จ�าเป็น และความส�าคัญของการเข้าไปมีส่วนร่วม 2. สถาบนั การศกึ ษา ใหบตุ รหลานติดตามขา วสาร
เกีย่ วกบั การเมอื ง ใชหลัก
ทางการเมอื ง เชน่ หนว่ ยงานของรฐั ทม่ี หี นา้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง 3. สถาบันการเมอื ง ประชาธิปไตยในบาน เขารว ม
การปกครอง กจิ กรรมทางการเมอื งทกุ ครั้ง
อาจจะจัดอบรมประชาชนให้เข้าใจถึงบทบาท สิทธิ ทโ่ี อกาสอํานวย เปนตน
4. สถาบนั ส่อื สาร เชน ปลกู ฝง และใหความรู
หนา้ ท่ขี องตน ต่อระบอบการปกครอง มวลชน เกี่ยวกับการมสี ว นรวมทางการ
เมืองของประชาชนแกน ักเรยี น
องคก์ รเอกชนเองกอ็ าจรว่ มมอื กบั รฐั บาล ใหนกั เรยี นรณรงคหรือจดั
ปา ยนเิ ทศเชญิ ชวนใหใหผคู น
ในการกระตุน้ เตือนให้ประชาชนเห็นถงึ ผลเสยี ของการ การสร้างสำานึกของการมีส่วนร่วมทางการเมือง ไปใชสทิ ธเิ์ ลอื กตงั้ จัดใหมีการ
ไม่สนใจและขาดส�านึกท่ีจะเข้าไปมีส่วนร่วมในการ ใหก้ บั เยาวชนของชาติ เปน็ ส่งิ ทสี่ ถานศึกษาทกุ แห่ง เลือกตง้ั ประธานนักเรยี นหรอื
ปกครองตนเอง หรอื การประพฤตผิ ดิ กฎหมายเลอื กตง้ั พึงกระทาำ หวั หนาหอ ง เปน ตน
เชน รณรงคเ ผยแพรค วามรู
ดว้ ยการขายบัตรประชาชน ขายเสยี งให้กับพรรคการเมืองหรือผสู้ มัครรับเลือกตัง้ เปน็ ต้น เกย่ี วกับความสําคัญของการ
เลือกตงั้ หรือการมีสวนรว ม
สถานศึกษาก็เช่นเดียวกัน ในฐานะที่เป็นสถานที่ให้ความรู้แก่เยาวชนของชาติ ทางการเมืองอื่นๆ จัดอบรมให
ประชาชนเขา ใจสิทธิ บทบาท
จ�าเป็นอย่างยงิ่ ท่ีสถานศึกษาต่างๆ จะต้องให้การศกึ ษาอบรมความรู้ทางการเมือง และสง่ เสริมให้ และหนา ทีข่ องตนตามระบอบ
ประชาธิปไตย เปนตน
เยาวชนไดม้ ีส่วนร่วมในการปกครองตนเอง เชน่ จัดใหม้ กี ารเลือกต้ังประธานนักเรยี น กรรมการ 1 เชน นาํ เสนอขาวสารเก่ียวกบั
นกั เรียน หวั หน้าหอ้ งตามหลกั การประชาธิปไตย เพื่อปลูกฝังจิตส�านกึ การมสี ว่ นรว่ มทางการเมอื ง การมีสว นรว มทางการเมอื ง
ของประชาชนทัง้ ในและ
ให้กับเยาวชนอย่างถูกต้องเหมาะสม เพื่อท่ีจะได้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ท่ีมีความรู้และความเข้าใจใน ตา งประเทศ เผยแพรขอ มลู
เกย่ี วกับผลเสยี ของการที่
การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอยา่ งแทจ้ รงิ ประชาชนไมส นใจเขาไปมี
เ ป็นระ บบที่ไม๕่ใ)ห ้คกวาารมจเสัดมกอาภรเาลคือแ2กกต่ปั้งระ ชเนาชื่อนงจทา่ีอกยรู่ใะนบจบังกหาวรัดเทลือี่มกีขตนั้งาขดอไงมไ่เททย่าทก่ีเันค ยเใชช่น้ก ันผมู้มาีนสิทานธิ สวนรวมทางการเมอื ง เปน ตน

เลือกต้ังในจังหวัดเล็กจะมีสิทธิออกเสียงเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรได้เพียง ๑ คน

ในขณะทผ่ี มู้ สี ทิ ธเิ ลอื กตง้ั ในจงั หวดั ใหญ ่ กลบั มสี ทิ ธอิ อกเสยี งเลอื กสมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรไดต้ ง้ั แต ่

๒ - ๓ คน นอกจากนนั้ ในเขตเลือกตั้งขนาดใหญ่ผู้สมัครรบั เลอื กตงั้ ท่รี �า่ รวยจะได้เปรยี บผ้สู มคั รรบั

เลือกตั้งทีย่ ากจนในการรณรงคห์ าเสียงเลอื กตง้ั เพราะสามารถจ้างบคุ คลอื่นชว่ ยหาเสียงให้ และมี

ชอ่ งทางหาเสยี งทห่ี ลากหลายกวา่ เชน่ การซอื้ โฆษณาสอ่ื สง่ิ พมิ พ์ วทิ ยโุ ทรทศั น์ และเวบ็ ไซตต์ า่ งๆ )

2. ครใู หนักเรยี นรว มกันจําลองสถานการณแสดง
กระบวนการในการเลือกตง้ั โดยใหนักเรียน
129 แตละคนแสดงบทบาทของผทู ่ีมีสว นเก่ียวของ

ในการเลือกตงั้

ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT นกั เรยี นควรรู

กจิ กรรมใดภายในโรงเรียนท่ชี ว ยสรางจติ สาํ นกึ ทางการเมือง 1 การมีสวนรว มทางการเมือง นักเรียนสามารถมสี ว นรวมทางการเมอื งไดห ลายวิธี
ระบอบประชาธปิ ไตยไดดีทสี่ ุด เชน ศกึ ษาคนควาขอ มลู ทเ่ี กยี่ วกบั การเมอื ง ตดิ ตามขาวสารขอมูลทางการเมอื งจาก
สือ่ ตา งๆ ไมวา จะเปน วิทยุ โทรทัศน หนังสือพมิ พ สนทนาแลกเปล่ียนความคิดเห็น
1. การแขง ขนั กฬี าสี ทางการเมอื งกบั คนรอบขา ง รณรงคการไปใชส ิทธิเลือกตั้ง เปนตน
2. การเลือกตงั้ ประธานนักเรยี น 2 ความเสมอภาค หากพจิ ารณาตามหลกั ประชาธิปไตย ความเสมอภาค
3. การรวมปรับภูมทิ ัศนข องโรงเรยี น (Equality) หมายถึง การที่ประชาชนทกุ คนในประเทศมีความเสมอภาคหรอื ความ
4. การจดั โตว าทใี นหวั ขอ เก่ยี วกับการเมือง เทา เทยี มกันในเรอื่ งส่งิ จาํ เปน ข้ันพืน้ ฐาน ในทีน่ ี้ ส่ิงทจ่ี าํ เปน ข้นั พืน้ ฐานตอการอยูรอด
และพัฒนาตวั เองตามหลกั สิทธิมนษุ ยชน คอื ปจจยั สี่ ความมน่ั คงปลอดภยั ในชวี ิต
วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะการเลอื กตง้ั ประธานนกั เรยี น และรางกาย การนบั ถือศาสนา การศึกษาและการรบั รูขา วสาร การเขา ถงึ บรกิ าร
สาธารณะและสวัสดิการสังคม การประกอบอาชพี การมสี ว นรว มทางการเมอื ง
จะชวยใหน ักเรียนไดมีสวนรวมในการตดั สนิ ใจเพ่อื เลือกบุคคลทตี่ น และการไดรับความคุมครองตามกฎหมาย
เหน็ วา เหมาะสม รวมถึงเขา ใจกระบวนการตา งๆ ในการเลือกตง้ั
เชน การลงคะแนนเสียง การนบั คะแนนเสยี ง การประกาศผล
การเลอื กตงั้ เปนตน จึงเปน กจิ กรรมท่ีทําใหน กั เรยี นเห็นความ
สําคัญของวถิ ีทางประชาธปิ ไตย และนาํ ไปใชใ นการดําเนนิ ชวี ิต
ประจาํ วันได

คู่มอื ครู 129

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครูใหน ักเรยี นเขียนบทบาทหนาท่ขี องรัฐบาล ดังนั้น รัฐธรรมนูญจึงได้ปรับปรุงระบบการเลือกต้ังในบางส่วน เช่น ก�าหนดการเลือกตั้ง
ใหไดม ากที่สุด แลวนาํ เสนอในช้นั เรยี น สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็นระบบแบ่งสันปันส่วนผสม โดยให้ลงคะแนนเพียงคร้ังเดียวแล้วจึง
(แนวตอบ บทบาทหนาทข่ี องรัฐบาล เชน กาํ หนด กนบั�ามคณาคะ�ากนรวรณมกสาัดรสก่วานรเทล่ีนอื ่ังกขตอง้ั 1 ง(ผกู้แกทตน.)แ ใบนบกบาัรญบชรีรหิ าายรชบ่ือุคแคลละ แงบบปบรแะบม่งาเณขต แ ลนะอกกาจราดก�านเน้ียินังกใหาร้ออิสื่นรๆะ
นโยบายการบริหารประเทศและดําเนินตาม ตามที่กฎหมายบัญญัติมากย่งิ ขึ้น
นโยบายเหลานั้น โดยมอบหมายใหกระทรวง
กรม กอง และหนว ยงานตา งๆ รบั ไปปฏิบัติ ๖.๓ รัฐบาล และการจดั ตั้งรัฐบาล
ใหเ กดิ ผลทว่ั ประเทศ รกั ษาความมนั่ คง ดแู ล
รักษา ความปลอดภัยในชวี ิตและทรพั ยส ินของ รัฐบาล หมายถึง คณะบุคคลและองค์กรซึ่งมีหน้าท่ีในการบริหารประเทศ และบังคับใช้
ประชาชน ใหบ รกิ ารแกป ระชาชนในดานตา งๆ กฎหมายต่างๆ
ทง้ั ดานการศกึ ษา สาธารณสขุ สาธารณปู โภค คณะบุคคล ไดแ้ ก ่ คณะรัฐมนตร ี และองคก์ รของรัฐ ได้แก่ กระทรวง กรม ข้าราชการ ทหาร
การปกครอง ฯลฯ) ตา� รวจ ซง่ึ มหี นา้ ทดี่ แู ลความสงบเรยี บรอ้ ยของสงั คม และพฒั นาสงั คมใหเ้ จรญิ กา้ วหนา้ ใหท้ ดั เทยี ม
กับนานาประเทศ
2. ครใู หน ักเรียนหาขาวจากแหลงตางๆ เชน
หนงั สือพิมพ วารสาร อนิ เทอรเ นต็ เปนตน ๑) หนา้ ทข่ี องรฐั บาล คณะรฐั มนตรจี ะทา� หนา้ ทบี่ รหิ ารราชการแผน่ ดนิ หมายความวา่
ทแ่ี สดงถึงการทาํ หนา ที่ของรฐั บาล โดยให
นักเรียนนาํ ขา วมาตดิ ลงในกระดาษ A4 แลว เปน็ ผกู้ า� หนดนโยบายวา่ จะกระทา� อะไรใหเ้ ปน็ ประโยชนแ์ กป่ ระชาชน ทา� ใหเ้ กดิ การพฒั นาประเทศ
เขยี นสรปุ วา รัฐบาลมกี ารดาํ เนินการอะไรบา ง ท�าให้เกิดความยุติธรรมในสังคม รักษาความมั่นคงของชาติ รวมท้ังความปลอดภัยในชีวิตและ
และกอ ใหเกิดประโยชนอยางไร ทรพั ยส์ นิ ของประชาชน ตามนโยบายทเ่ี คยแถลงไวต้ อนหาเสยี งเลอื กตง้ั และตอนเขา้ มาเปน็ รฐั บาล
รัฐบาลจะเป็นผู้ก�าหนดนโยบายและน�านโยบายน้ันๆ ไปปฏิบัติ ท�าให้เกิดผล
อยา่ งแทจ้ ริง กล่าวคอื เม่อื คณะรัฐมนตรกี า� หนดนโยบายและไดร้ บั ความเห็นชอบจากรัฐสภาแลว้
ก็จะมอบหมายให้กระทรวง กรม และหนว่ ยงานต่างๆ รบั ไปปฏิบัติ ใหเ้ กดิ ผลท่วั ประเทศ ทงั้ ใน
กรุงเทพมหานครและตา่ งจงั หวดั โดยแตล่ ะกระทรวงจะมีรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงคอยก�ากับดแู ล
รบั ผิดชอบ

๒) ประสิทธิภาพในการบริหารงานของรัฐบาล การบริหารราชการในส่วนกลาง

การบริหารราชการในส่วนภูมิภาค และการบริหารราชการในส่วนท้องถ่ิน จะมีประสิทธิภาพและ
เกิดประโยชน์แก่ประชาชนและประเทศชาติมากน้อยเพียงใด ข้ึนอยู่กับความสามารถและ
ความรับผิดชอบของคณะรัฐมนตรหี รอื รัฐบาล
รัฐบาลทีด่ ีควรมคี วามสามารถในด้านตา่ งๆ ดงั นี้
๒.๑) ความสามารถในการตอบสนอง ตรงตามความต้องการของประชาชน
สว่ นใหญอ่ ยา่ งท่ัวถงึ และเทา่ เทียมกนั
๒.๒) ความสามารถในการรับผิดชอบต่อหน้าท่ี หมายความว่า เมื่อรัฐบาล
ก�าหนดนโยบายอย่างใดอย่างหน่ึงแล้ว จะมีผลผูกพันกับรัฐมนตรีทุกคนในคณะรัฐบาลที่จะต้อง
น�านโยบายนั้นไปปฏิบัตใิ ห้เกดิ ผล หากมีความผิดพลาดเกิดขึน้ กจ็ ะตอ้ งรับผดิ ชอบรว่ มกนั

130

นักเรียนควรรู ขอสแอนบวเนนOก-าNรคEดิT
ขอใด ไมใช บทบาทหนา ที่ของคณะรัฐมนตรี
1 คณะกรรมการการเลอื กตง้ั ประกอบดว ยประธานกรรมการการเลือกตง้ั 1 คน 1. พจิ ารณาคดพี ิพาทระหวา งหนวยงานราชการ
และกรรมการการเลือกตงั้ 4 คน ซงึ่ จะตองเปน ผทู ่มี ีความเปน กลางทางการเมอื ง 2. กําหนดนโยบายเพอื่ ใชบ ริหารราชการแผน ดนิ
และมคี วามซอ่ื สัตยส ุจรติ มวี าระดํารงตาํ แหนง 7 ป และดาํ รงตาํ แหนงไดเ พยี ง 3. ออกมติตางๆ เพอื่ ใหกระทรวงและกรมปฏบิ ตั ิ
ครั้งเดยี ว 4. ควบคมุ ใหขา ราชการประจาํ นาํ นโยบายไปปฏบิ ตั ิ
วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะการพิจารณาคดีพิพาท
คณะกรรมการการเลือกตงั้ มอี าํ นาจหนา ทส่ี าํ คญั คอื ดําเนนิ การจัด หรอื ระหวา งหนวยงานราชการ เปนอาํ นาจหนา ทข่ี องศาลปกครอง
จดั ใหมกี ารเลือกตัง้ สมาชิกสภาผแู ทนราษฎร สมาชกิ วฒุ ิสภา สมาชกิ สภาทองถ่ิน สว นในขออน่ื ๆ นนั้ เปน อํานาจหนาท่ีของคณะรฐั มนตรที ั้งสน้ิ
และผบู รหิ ารทอ งถน่ิ รวมทง้ั การออกเสยี งประชามตใิ หเ ปน ไปโดยสจุ รติ และเทย่ี งธรรม

มมุ IT

ศกึ ษาคน ควา ขอ มลู เพม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั คณะกรรมการการเลอื กตง้ั
ไดท ี่ http://ect.go.th

130 ค่มู ือครู

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

1. ครใู หนักเรยี นอธิบายถึงปจ จัยสําคญั ที่
จะสง ผลใหก ารบรหิ ารงานของรัฐบาลเปน
๒.๓) ความสามารถในการติดตามและควบคุม การน�านโยบายที่ได้มอบหมาย ไปอยางมปี ระสทิ ธิภาพ โดยใหนักเรยี นเขยี น
ให้กระทรวง กรมตา่ งๆ รับไปปฏิบัติ ลงในสมุดบนั ทกึ จากนนั้ ครสู มุ นักเรยี นให

๒.๔) ความสามารถในการประสานงาน นอกจากจะมอบหมายให้หน่วยงาน ออกมาอภปิ รายหนาชนั้
(แนวตอบ ปจ จยั สําคัญท่จี ะทําใหการบริหารงาน
ตา่ งๆ รบั นโยบายไปปฏบิ ัติจดั ท�าแลว้ คณะรฐั มนตรีจะต้องมคี วามสามารถในการประสานงานให้ ของรัฐบาลเปน ไปอยา งมีประสทิ ธภิ าพ ไดแ ก
การบริหารงานตอ งตอบสนองความตองการ
กระทรวงต่างๆ ท�างานร่วมกนั เพ่ือใหบ้ รรลุจดุ หมายอย่างเดียวกันดว้ ย ของประชาชนสวนใหญไ ด เชน สามารถ
แกป ญ หาปากทอ งของประชาชนได แกไ ขปญ หา
๓) ความรับผิดชอบของรัฐบาลต่อประชาชน ความรับผิดชอบที่ส�าคัญยิ่งของ คา ครองชพี สงู ของประชาชนได เปน ตน
นอกจากนั้น รฐั บาลยังตอ งควบคมุ การ
รฐั บาลกค็ อื ความรบั ผดิ ชอบตอ่ ประชาชน ซง่ึ เปน็ หวั ใจสา� คญั ของการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย ปฏิบตั ิงานของหนว ยราชการตา งๆ ใหดาํ เนิน
ทตี่ อ้ งการใหป้ ระชาชนสามารถตรวจสอบการทา� งานของรฐั บาลทตี่ นไดเ้ ลอื กเขา้ มาบรหิ ารประเทศ ไปไดด วยดีใหได จึงจะทาํ ใหก ารบริหารงาน
ว่าไดท้ า� หน้าทต่ี อบสนองความต้องการของประชาชนครบถว้ นหรือไม ่ ของรัฐบาลเปน ไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ เชน
โดยความรบั ผดิ ชอบตอ่ ประชาชนน้สี ามารถแสดงออกและตรวจสอบได้ ดังน้ี
๓.๑) รัฐบาลแถลงผลงานต่อสภาผู้แทนราษฎร และแจ้งผ่านส่ือต่างๆ เพ่ือให้
ประชาชนรับรเู้ ป็นระยะๆ

๓.๒) ประชาชนตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของรัฐบาลได้ โดยผ่านทางสภา หากรัฐบาลมอบหมายใหหนว ยงานหน่งึ
รับนโยบายไปปฏบิ ตั ิเพือ่ สรางความเจริญ
ผู้แทนราษฎร กล่าวคือ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจะตั้งกระทู้ถามคณะรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรี ใหแกป ระชาชน ถารฐั บาลไมเ ขาไปตรวจสอบ
ควบคุม หรอื ประสานงานการทํางาน
เป็นรายบุคคลให้ช้ีแจงการกระท�าท่ีบกพร่อง ข้อขัดข้อง ข้อข้องใจในการท�างานของรัฐบาล หนวยงานนนั้ อาจปฏบิ ตั งิ านไดไ มด เี ทาที่ควร
หรือรัฐมนตร ี หรือหน่วยงานของรฐั ถ้าหากรฐั มนตรหี รือรัฐบาลกระท�าหน้าที่ผดิ พลาด หรอื ไม่มี ประชาชนอาจไมพ อใจ สง ผลใหก ารบรหิ ารงาน
ผลงาน สภาผู้แทนราษฎรอาจจะเปิดอภิปรายท่ัวไปไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีเป็นรายคนหรือรัฐบาล ของรัฐบาลลมเหลวได เปน ตน)
ท้งั คณะก็ได้ 2. ครใู หนักเรยี นอธิบายวา ประชาชนสามารถ
ตรวจสอบการปฏิบตั ิหนาท่ขี องรัฐบาลได
๓.๓) ประชาชนอาจจะตรวจสอบ อยา งไรบาง
หรือแสดงปฏิกิริยาต่อการปฏิบัติหน้าท่ีของรัฐบาล (แนวตอบ ประชาชนตรวจสอบการปฏิบัตหิ นา ที่
ดว้ ยการรอ้ งเรียนโดยตรง เช่น การเดินขบวนประทว้ ง
อย่างสงบและปราศจากอาวุธ การแสดงความคิดเห็น

ในรูปของการประชุมสมั มนา การอภปิ ราย การเขียน ของรฐั บาลได 2 ทาง คอื ตรวจสอบทางออ ม
โดยผานทางสภาผูแ ทนราษฎร คอื สมาชิก
บทความแสดงความคิดเห็นผ่านสื่อมวลชนต่าง ๆ สภาผแู ทนราษฎรทีเ่ ปรยี บเสมอื นตัวแทนของ
ประชาชน จะตั้งกระทถู ามคณะรฐั มนตรใี น
เปน็ ตน้ การตรวจสอบรัฐบาลดังกล่าวถอื วา่ เปน็ หนา้ ท่ี ปจั จบุ นั หนว่ ยงานดา้ นการปกครองมกี ารเปด เวบ็ ไซต์ ประเดน็ ทีข่ ดั ขอ งใจ เพ่ือใหคณะรฐั มนตรี
ส�าคัญยงิ่ ของพลเมอื งดใี นระบอบประชาธปิ ไตย และสร้างเพจในโซเชียลเน็ตเวิร์ก เพื่อให้ประชาชน ทาํ การชี้แจงในสภา สว นอีกทางหน่ึงคือการ
สามารถเข้าไปแสดงความคิดเห็นทางด้านการเมือง
หรอื การบรหิ ารประเทศในเชงิ สรา้ งสรรคไ์ ดโ้ ดยอสิ ระ ที่ประชาชนทาํ การตรวจสอบโดยตรง เชน

131 การรอ งเรียน การชมุ นุมประทวงอยางสนั ติ
การอภิปรายหรอื การแสดงความคดิ เห็นตาม
สอ่ื ตา งๆ เปน ตน )
กจิ กรรมสรา งเสรมิ
เกรด็ แนะครู

ครูใหน กั เรียนอธบิ ายวา มีปจจัยใดบา งท่ีจะชว ยเสรมิ สรา ง ครอู าจเชญิ ผทู มี่ คี วามรู ความเชยี่ วชาญ ทางดานการเมอื งการปกครองไทย เชน
ประสิทธิภาพในการดําเนินงานของรฐั บาล โดยใหเขยี นลงใน นกั รัฐศาสตร ผทู ที่ ํางานดานการเมอื ง เปน ตน มาเปน วทิ ยากรบรรยายความรู
สมดุ บนั ทึกใหไ ดม ากทีส่ ุด แลวนํามาอภิปรายภายในชน้ั เก่ียวกบั บทบาทหนาท่ขี องรฐั บาลและปจ จัยตา งๆ ท่มี ผี ลตอ ประสทิ ธภิ าพในการ
บรหิ ารงานของรัฐบาล แลว เปดโอกาสใหนกั เรยี นไดม สี ว นรวมในการแสดงความ
กจิ กรรมทา ทาย คิดเห็นเพ่อื แลกเปลี่ยนความรู

ครใู หนักเรยี นสรปุ ผลดที จ่ี ะเกิดขนึ้ ท้ังตอประชาชนและ มมุ IT
ประเทศชาตจิ ากการบริหารงานของรฐั บาลอยา งมปี ระสิทธภิ าพ
แลวนํามาแลกเปล่ียนกันศึกษาภายในชนั้ ศึกษาคน ควาขอ มูลเพิ่มเตมิ เก่ยี วกับการดําเนนิ งานตามนโยบายของรฐั บาล
ไดท ี่ http://www.opm.go.th/opminter/mainframe.asp

คู่มอื ครู 131

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Explain Expand Evaluate
Explain
อธบิ ายความรู้

ครูใหน ักเรยี นรว มกนั อภิปรายเกี่ยวกับความ ๔) ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลกับประชาชน ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลกับ
สมั พนั ธระหวา งรัฐบาลกับประชาชน วาทงั้ สองฝาย
ควรมบี ทบาทในการทาํ หนาทีอ่ ยา งไรเพื่อสง เสริม ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย สามารถกล่าวโดยสรุปได้ ดังน้ี
ใหก ารเมืองการปกครองไทยมีการพฒั นาอยาง ๔.๑) ประชาชนเลอื กผแู้ ทนราษฎร โดยพจิ ารณาจากนโยบายของพรรคการเมอื ง
มีประสทิ ธภิ าพ และความประพฤติของสมาชิกพรรคการเมือง แล้วเลือกพรรคการเมืองท่ีมีนโยบายที่ตนชอบ
มากท่ีสุดเข้าไปท�าหน้าทใี่ นรัฐสภา
(แนวตอบ บทบาทหนาท่ขี องรัฐบาลกับประชาชน ๔.๒) การจัดต้ังรัฐบาล พรรคการเมืองท่ีได้รับเสียงข้างมากอย่างเด็ดขาด คือ
ในการสง เสริมใหก ารเมอื งการปกครองไทยพฒั นา เกนิ กวา่ กงึ่ หนงึ่ ของจา� นวนสมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรจะไดเ้ ปน็ ผจู้ ดั ตง้ั รฐั บาล ถา้ ไมม่ พี รรคการเมอื งใด
ไปอยางมีประสทิ ธิภาพ ไดแ ก ประชาชนตอ งเลือก ได้รับเสียงข้างมากเด็ดขาด ก็จะมีการตกลงกันระหว่างพรรคการเมืองที่ได้รับการเลือกตั้งว่า
พรรคการเมอื งทม่ี คี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และมนี โยบาย จะมอบให้พรรคการเมืองใดเป็นแกนกลางในการจัดต้ังรัฐบาลผสม พรรคท่ีไม่ได้ร่วมรัฐบาล
การบรหิ ารประเทศท่ดี ี เขา ไปมีอํานาจในการบรหิ าร กจ็ ะทา� หนา้ ทเ่ี ปน็ พรรคฝ่ายค้านท�าหนา้ ทตี่ รวจสอบการท�างานของรฐั บาลต่อไป
ประเทศ และพรรคการเมอื งทีไ่ ดรบั การเลอื กตงั้ แลว กรม ร บั ไปปฏ บิ ัต๔จิ ดั.๓ท)�า กท�า้ังหในนสดว่นนโกยลบาางยแ ลเะมส่ื่วอนกภ�าูมหภินาดคน 1โโยดบยมายีขแ้ารลา้วชกก็มารอแบลหะหมนา่วยยใหรา้กชรกะาทรเรปวน็ ง
กต็ อ งบริหารประเทศใหสมกบั ความไววางใจของ ผู้ดา� เนินการภาคปฏบิ ัติ
ประชาชน ไมท จุ ริตคดโกง ไมต รากฎหมายท่จี ะ ๔.๔) การน�านโยบายไปปฏิบัติ ประชาชนมีความอยู่ดีกินดีหรือไม่ข้ึนอยู่กับ
ทําใหป ระชาชนเดอื ดรอน ประชาชนกต็ อ งหมน่ั นโยบายและการนา� นโยบายไปปฏิบัติของหน่วยราชการและเจ้าหนา้ ทขี่ องรัฐ
ตรวจสอบการทาํ งานของรฐั บาลวา มกี ารทุจรติ ๔.๕) ประชาชนสามารถตรวจสอบการท�างาน และผลงานของรัฐบาลผ่านทาง
ในหนาทหี่ รอื ไม รัฐบาลไดรักษาผลประโยชนข อง ส่ือต่าง ๆ หากรัฐบาลไม่มีผลงานหรือบริหารงานผิดพลาด ประชาชนสามารถร้องเรียนผ่านทาง
ประเทศชาติมากนอยเพียงใด หากพบวา รัฐบาล สื่อตา่ ง ๆ ได้ หรอื สามารถรวบรวมรายช่อื เพอื่ ถอดถอนรฐั มนตรีหรอื นกั การเมอื งทีก่ ระท�าผดิ ได้
บริหารงานผดิ พลาดก็ควรแจงไปยังหนว ยงาน
ทร่ี บั ผิดชอบใหจัดการแกป ญหาตอ ไป) ๕) การจดั ต้ังรฐั บาล เนอ่ื งจากรฐั บาลมอี า� นาจหนา้ ที่กวา้ งขวางมาก รฐั ธรรมนญู

ขยายความเขา้ ใจ Expand จึงบัญญัติให้ใช้วิธีการตั้งรัฐบาลอย่างเปิดเผยและเป็นที่รับรู้ของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรท่ีสังกัด
พรรคการเมืองต่าง ๆ ทุกคน โดยไม่ปล่อยให้แกนน�าของพรรคการเมืองรีบไปต้ังรัฐบาลกันทันที
ครูใหนกั เรียนแบงกลมุ ออกเปน 3 กลุม หลังจากทราบผลการเลอื กตัง้ ทวั่ ไปเหมือนในอดีต
โดยใหแ ตละกลุม จบั ฉลากเพ่ือเลอื กหวั ขอ ไดแก ดว้ ยเหตนุ ี้ รฐั ธรรมนญู จงึ บญั ญตั ใิ หส้ ภาผแู้ ทนราษฎรพจิ ารณาใหค้ วามเหน็ ชอบบคุ คล
พรรคการเมอื ง การเลือกตงั้ รัฐบาลและการจดั ต้งั ซ่งึ สมควรได้รับแต่งตั้งเปน็ นายกรฐั มนตรใี หแ้ ล้วเสร็จภายในระยะเวลาท่กี �าหนด
รัฐบาล จากนัน้ ใหน กั เรยี นแตละกลมุ ชวยกันจัด การเสนอชื่อบุคคลซึ่งสมควรได้รับแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีดังกล่าว ต้องมีสมาชิก
ปายนเิ ทศเพ่อื ใหค วามรูในเรอ่ื งบทบญั ญัติของ ลสงภคาะผแู้แนทนนแรบาบษเฎปริดจเ�าผนยว2นท่ีรัฐธรรมนูญก�าหนดรับรองการลงมติ ในกรณีเช่นน้ีให้กระท�าโดยการ
รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ทวี่ า ดว ยเร่ือง
ตามหวั ขอทก่ี ลมุ ของตนจับฉลากได 132

ตรวจสอบผล Evaluate

ครูตรวจสอบความถูกตอ งและความสวยงาม
ของปา ยนเิ ทศใหค วามรขู องทง้ั 3 กลุม

นักเรยี นควรรู ขอ สอบ O-NET
ขอสอบป ’51 ออกเก่ียวกับการดํารงตาํ แหนงนายกรัฐมนตรีของไทย
1 สวนกลางและสวนภูมภิ าค ประเทศไทยมีการจัดระเบยี บบรหิ ารราชการแผน ดนิ ขอ ใดกลาวถกู ตองเก่ยี วกับการดาํ รงตําแหนง นายกรัฐมนตรี
โดยแบงออกเปน 3 สวน ดงั น้ี ตามรฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2550
1. จะดํารงตําแหนงติดตอกนั 2 วาระ ไมได
1. การบริหารราชการสวนกลาง ไดแก สาํ นกั นายกรัฐมนตรี กระทรวง และกรม 2. จะดาํ รงตาํ แหนง ตดิ ตอ กนั เกินกวา 4 ป ไมได
2. การบริหารราชการสว นภมู ิภาค ไดแ ก จงั หวัดและอาํ เภอ 3. จะดาํ รงตาํ แหนง ตดิ ตอกนั เกนิ กวา 8 ป ไมไ ด
3. การบริหารราชการสว นทองถิ่น ไดแ ก องคกรปกครองสวนทองถน่ิ รูปแบบ 4. จะดาํ รงตําแหนงตดิ ตอกนั เกินกวา 2 วาระ ไมไ ด
ท่ัวไป คือ อบจ. เทศบาล และอบต. และองคก รปกครองสวนทอ งถน่ิ รปู แบบ วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย
พิเศษ ไดแ ก กรุงเทพมหานครและเมอื งพัทยา พ.ศ. 2550 มาตรา 171 กาํ หนดวา นายกรฐั มนตรีจะดํารงตําแหนง
2 การลงคะแนนแบบเปด เผย ตามขอ บงั คับการประชุมสภาผูแทนราษฎร ตดิ ตอกนั เกนิ กวาแปดปมไิ ด
พ.ศ. 2551 ขอ 75 ไดก าํ หนดวธิ ปี ฏิบตั ิในการออกเสยี งลงคะแนนแบบเปดเผยไว ดงั นี้
1. ใชเ ครอื่ งออกเสียงลงคะแนนตามท่ีประธานกําหนด
2. เรียกชือ่ สมาชิกตามหมายเลขประจําตัวสมาชิกใหอ อกเสียงลงคะแนน

เปน รายคนตามวธิ ีท่ปี ระธานกาํ หนด
3. วธิ อี ื่นใดซงึ่ ท่ีประชมุ เหน็ สมควรเฉพาะกรณี

132 คมู่ อื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Evaluate
Explain Expand Engage

กระตนุ้ ความสนใจ

๗. การตรวจสอบการใช้อÓนาจรัฐตามรฐั ธรรมนญู 1. ครูเกริน่ นาํ ถงึ ความสําคัญของการตรวจสอบ
การใชอ าํ นาจรฐั ตามรฐั ธรรมนูญแหง
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ได้ส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วม ราชอาณาจกั รไทย แลวใหนักเรียนชว ยกนั บอก
ในการตรวจสอบการใชอ้ า� นาจรฐั อยา่ งเปน็ รปู ธรรม โดยมงุ่ เนน้ ใหร้ ฐั ตอ้ งดา� เนนิ การตามแนวนโยบาย ประโยชนของการตรวจสอบการใชอํานาจรฐั
ด้านการมีส่วนร่วมของประชาชน ด้วยการส่งเสริมและสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชน
ในการตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐทุกระดับ ในรูปแบบองค์กรทางวิชาชีพ หรือตามสาขาอาชีพ 2. ครใู หน ักเรยี นชวยกันบอกชือ่ หนว ยงานหรือ
ทหี่ ลากหลายหรอื รปู แบบอ่นื องคก รทีม่ ีบทบาทเก่ียวของกับการตรวจสอบ
รวมท้งั ยังได้กา� หนดหลกั เกณฑ์และวิธีการตรวจสอบผูใ้ ช้อ�านาจรฐั ข้ึน เพอื่ ใหผ้ ูใ้ ชอ้ �านาจรัฐ การใชอ าํ นาจรฐั ตามรฐั ธรรมนูญแหง
ให้ปฏิบัตหิ น้าท่โี ดยสุจรติ และเทย่ี งธรรมอีกดว้ ย ราชอาณาจักรไทย

๗.๑ กระบวนการตรวจสอบการใชอ้ าำ นาจรัฐ สา� รวจคน้ หา Explore

รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย ไดก้ า� หนดกระบวนการตรวจสอบการใชอ้ า� นาจรฐั ไว ้ ดงั นี้ 1. ครูใหนกั เรียนสบื คนขอ มูลเกยี่ วกับการ
ตรวจสอบการใชอํานาจรัฐตามรัฐธรรมนญู แหง
๑) การตรวจสอบทรัพย์สิน รัฐธรรมนูญระบุให้ผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมือง ราชอาณาจกั รไทย จากแหลงการเรยี นรูตางๆ
เชน หองสมดุ หนังสอื เรียน อินเทอรเ นต็
เชน่ นายกรฐั มนตร ี รฐั มนตร ี สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร มหี นา้ ทตี่ อ้ งยน่ื บญั ชแี สดงรายการทรพั ยส์ นิ สอบถามจากผทู ่ีมคี วามรู เปนตน
และหนสี้ นิ ของตน คสู่ มรส และบตุ รทยี่ งั ไมบ่ รรลนุ ติ ภิ าวะตอ่ คณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปราม
การทจุ รติ แหง่ ชาต ิ (คณะกรรมการ ป.ป.ช.) ทกุ ครงั้ ทเี่ ขา้ รบั ตา� แหนง่ หรอื พน้ จากตา� แหนง่ ซง่ึ ประธาน 2. ครใู หน ักเรยี นติดตามขาวการเมืองจากสือ่
กรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหง่ ชาต ิ จะทา� หนา้ ทจี่ ดั ใหม้ กี ารประชมุ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตางๆ เชน วิทยุ โทรทศั น หนงั สือพิมพ
เพ่ือตรวจสอบความถูกต้อง และความมีอยู่จริงของทรัพย์สินและหน้ีสินดังกล่าวนั้นโดยเร็ว วารสาร เปนตน ในประเดน็ ท่ีเก่ยี วกับการ
ตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั ตามรัฐธรรมนูญ

อธบิ ายความรู้ Explain

ครูใหนักเรยี นยกตัวอยา งบทบัญญตั ขิ อง
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทยฉบับปจจบุ นั
ในมาตราทเี่ กี่ยวกับการตรวจสอบการใชอ าํ นาจรฐั
1 มาตรา แลวรวมกนั อภปิ รายแสดงความคดิ เหน็
ถึงขอดี และบอกแนวทางการปฏิบตั ิท่ถี กู ตอ ง

คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (คณะกรรมการ ป.ป.ช.) เป็นองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ทำาหน้าท่ีสำาคัญใน
การตรวจสอบการใชอ้ าำ นาจบรหิ ารราชการแผ่นดินของรัฐใหเ้ ป็นไปอย่างสุจรติ โปร่งใส รวมท้ังทำาหน้าที่รณรงคแ์ ละปลูกฝังคนในชาติ
ให้มีความซ่อื สัตย์สจุ ริต ต่อต้านการคอรร์ ปั ชันในทุกรูปแบบ

133

ขอสแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT เกร็ดแนะครู

การท่รี ฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย ไดบัญญัตใิ หมกี าร ครูอาจอธบิ ายเพม่ิ เตมิ เกย่ี วกับการมีสว นรว มของประชาชนในการตรวจสอบ
ตรวจสอบการใชอาํ นาจของรฐั มีขอดอี ยางไร การใชอาํ นาจของรัฐวา การเขา ไปมสี วนรว มนนั้ กอ ใหเกดิ ประโยชนท ี่สําคญั ในหลาย
แนวตอบ ขอบญั ญัติการตรวจสอบการใชอํานาจรฐั ในรัฐธรรมนูญ ดาน เชน
แหง ราชอาณาจกั รไทย มีผลดี คือ ทําใหผ ดู าํ รงตาํ แหนง ทาง
การเมอื งไมก ลา ทําทุจริตตอ หนา ท่ี และไมส ามารถเขาไปแทรกแซง 1. ทาํ ใหค ุณภาพของการตดั สนิ ใจดีขึ้น เพราะกระบวนการปรึกษาหารือกับ
การแตงตั้งโยกยา ยหรอื การปฏบิ ัติราชการของขาราชการหรอื สาธารณชน จะชวยสรางความกระจา งใหก บั วตั ถุประสงคแ ละความตองการ
พนกั งานรฐั วสิ าหกจิ ได อกี ทงั้ ยงั มบี ทลงโทษผกู ระทาํ ผดิ ทช่ี ดั เจนและ ของโครงการหรอื นโยบาย นอกจากนัน้ การมสี วนรวมของประชาชน ยงั นําไปสู
เขมงวด เปนการปอ งกนั มใิ หผ ูด าํ รงตําแหนง ทางการเมืองใชอ าํ นาจ การพิจารณาทางเลือกใหมๆ ที่ใหประสิทธิผลในการดําเนินโครงการหรือนโยบาย
หนาทปี่ ระพฤติมชิ อบ เมอ่ื การฉอราษฎรบังหลวงลดนอยลงหรอื สูงสดุ
หมดไป ประเทศไทยก็สามารถพัฒนาไปไดอ ยา งรวดเร็ว
2. การสรางฉันทามติ การมีสวนรว มของประชาชนจะสรา งขอตกลงและ
ขอ ผกู พนั อยา งมั่นคงในระยะยาว ระหวา งกลมุ ทีม่ ีความแตกตางกัน ชวยสราง
ความเขาใจระหวางกลมุ ตา งๆ ลดขอ โตแ ยงทางการเมอื ง และชวยใหเ กดิ
ความชอบธรรมตอ การตดั สินใจของรฐั บาล

คู่มือครู 133

กระตุน้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครใู หนักเรยี นแบง ออกเปน 2 กลุม โดยให ในกรณีท่ีปรากฏว่าผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองผู้ใดมีทรัพย์สินเพ่ิมขึ้นผิดปกติ หรือจงใจไม่ย่ืน
กลุม หน่ึงชวยกนั อธิบายถงึ หลักเกณฑและ บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สิน หรือจงใจย่ืนบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินด้วย
กระบวนการในการตรวจสอบทรัพยสิน ปขอ้ราคบวาปมรอามนั กเปาน็รทเทจุ จ็ รติตแลหอดง่ ชจานตปิ ก(1คปณดิ ะขกอ้ รเทรมจ็ กจรางิรทปค่ี .วปร.ชแจ.)ง้ มใหหี ท้ นรา้าทบสี่ ปง่ รเอะธกาสนาครทณง้ั ะหกมรรดมทกมี่ าอีรปยอู่้ พงรกอ้นั มแทละงั้
สวนอกี กลมุ หนึง่ ใหชวยกันอธบิ ายถึงหลักเกณฑ รายงานผลการตรวจสอบไปยงั ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ า� รงตา� แหนง่ ทางการเมอื งเพอื่ วนิ จิ ฉยั
และกระบวนการในการตรวจสอบการกระทาํ ต่อไป
ทเ่ี ปนการขัดกนั แหงผลประโยชน จากนน้ั ให
แตละกลุมทาํ รายงานสรปุ ทั้งนี้ถ้าศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองท�าการวินิจฉัยว่า
(แนวตอบ หลกั เกณฑและกระบวนการตรวจสอบ ผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองผู้ใดกระท�าความผิดจริง ผู้นั้นจะพ้นจากต�าแหน่งทางการเมืองและ
ทรัพยสินของคณะกรรมการปองกันและ ห้ามมิให้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองหรือต�าแหน่งใดๆ เป็นเวลา ๑๐ ปี นับแต่วันที่ศาลฎีกา
ปราบปรามการทุจรติ แหงชาติ (ป.ป.ช.) คือ แผนกคดีอาญาของผู้ด�ารงตา� แหนง่ ทางการเมอื งวินิจฉัยคดี
ผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื ง คูสมรส และบุตร
ที่ยงั ไมบรรลุนติ ภิ าวะ ตอ งแสดงบญั ชีทรพั ยส ิน ๒) การตรวจสอบการกระท�าที่เป็นการขัดกันแห่งผลประโยชน์ รัฐธรรมนูญ
และหนีส้ ินตอ ป.ป.ช. ทุกครั้งทเ่ี ขารบั หรือ
พนจากตาํ แหนง ผูทม่ี ีทรพั ยส ินเพ่มิ มากขึน้ ระบุให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา ต้องไม่ด�ารงต�าแหน่งหรือหน้าที่ใดๆ ใน
ผดิ ปกติ หรือไมยนื่ แสดงบัญชที รพั ยส นิ และ หน่วยราชการ หน่วยงานของรฐั รัฐวสิ าหกจิ หรอื ราชการท้องถน่ิ ตลอดจนจะต้องไม่ใช้สถานะ
หน้ีสิน หรอื แสดงแตเปน เทจ็ ประธาน ป.ป.ช. หรือต�าแหน่งทางการเมืองเข้าไปก้าวก่าย หรือแทรกแซงเพ่ือประโยชน์ของตนเอง หรือ
มหี นาที่สงเร่ืองตอ ไปใหศ าลฎกี าแผนกคดีอาญา พรรคการเมอื ง ไม่วา่ จะโดยทางตรงหรอื ทางอ้อม
ของผดู าํ รงตําแหนง ทางการเมืองพจิ ารณาตดั สิน
หากมีความผิดจริง ตองพน จากตําแหนง ทาง ท้ังน้ีผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองผู้ใดมีพฤติการณ์ร�่ารวยผิดปกติ ส่อไปในทาง
การเมือง และหา มดํารงตาํ แหนงทางการเมอื ง ทุจริตต่อหน้าที่ หรือส่อว่ากระท�าผิดต่อต�าแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรม หรือส่อว่ากระท�าผิดต่อ
หรือตําแหนง ในพรรคการเมือง 5 ป ต�าแหน่งหน้าท่ีราชการ หรือส่อว่ากระท�าผิดต่อต�าแหน่งหน้าท่ีในการยุติธรรม หรือส่อว่าจงใจใช้
สว นหลกั เกณฑแ ละกระบวนการในการ อ�านาจหน้าท่ีขัดต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ หรือฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรม
ตรวจสอบการกระทําท่เี ปน การขดั กนั แหง อย่างร้ายแรง ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองจะเป็นผู้พิพากษากรณี
ผลประโยชน คอื หา มมิให ส.ส และ ส.ว. ดังกล่าว
ดาํ รงตําแหนงหนาท่ีในหนวยงานราชการ
หรือรฐั วิสาหกจิ ตองไมรับเงินจากหนว ยงาน ๗.๒ แนวทางการตรวจสอบการใชอ้ าำ นาจรฐั
ราชการหรอื รัฐวิสาหกิจ ตอ งไมใชอ ํานาจหนา ท่ี
ของตนแทรกแซงการแตง ตง้ั โยกยา ย หรอื รัฐธรรมนูญได้ก�าหนดแนวทางการตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐไว้ ๒ แนวทาง ได้แก่
การปฏบิ ัติงานของขาราชการหรือพนักงาน การตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐโดยสภา และการตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐโดยองค์กรอิสระ
รฐั วสิ าหกจิ ตลอดจนนายกรฐั มนตรแี ละ ตามรฐั ธรรมนญู
รฐั มนตรตี องไมเ ปน หุนสว นหรือผถู อื หนุ
ในหางหนุ สวนหรอื บริษัท) ๑) การตรวจสอบการใช้อ�านาจรฐั โดยรัฐสภา รัฐธรรมนูญบัญญตั ิให้ ส.ส. หรือ

2. ครูใหนักเรียนยกตัวอยา งกรณที จี่ ะตองมกี าร ส.ว. ไมน่ อ้ ยกวา่ หนง่ึ ในสบิ ของจา� นวนสมาชกิ ทง้ั หมดเทา่ ทม่ี อี ยขู่ องแตล่ ะสภา รอ้ งตอ่ ประธานสภาท่ี
ตรวจสอบการใชอาํ นาจรัฐตามรัฐธรรมนูญแหง ตนเปน็ สมาชกิ เพอื่ สง่ เรอ่ื งใหศ้ าลรฐั ธรรมนญู เพอ่ื วนิ จิ ฉยั ในกรณที สี่ มาชกิ คนใดคนหนง่ึ แหง่ สภานนั้
ราชอาณาจกั รไทย โดยใหนกั เรยี นเขียนอธิบาย กระทา� ผดิ ไปจากทรี่ ฐั ธรรมนญู กา� หนด เชน่ ความผดิ ฐานกระทา� การอนั เปน็ การขดั กนั แหง่ ผลประโยชน์
กรณีตัวอยาง แลวนาํ มารวมกันอภปิ ราย หรือไมม่ ีความซอ่ื สตั ย์สุจริตเปน็ ท่ปี ระจักษ์ หรือกรณีทีส่ มาชกิ สภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา
ภายในช้ัน หรอื กรรมาธิการกระท�าการใดๆ ท่ีมีผลใหต้ นมีส่วนในการใช้งบประมาณท้ังทางตรงและทางอ้อม

เกร็ดแนะครู 134

ขอ สแอนบวเนน Oก-าNรคEดิT
ลักษณะการกระทําใดของผูด ํารงตาํ แหนงทางการเมอื งท่เี ขา ขา ย
ครูอาจใหน กั เรียนทํากิจกรรมโดยการรวมกนั อภิปรายเก่ียวกบั หลกั เกณฑ ตอ งถอดถอนออกจากตําแหนง
และวธิ ีการในการตรวจสอบการใชอํานาจรัฐตามบทบญั ญตั แิ หงรัฐธรรมนญู แนวตอบ ผูทม่ี พี ฤตกิ รรมร่าํ รวยผดิ ปกติ สอ ไปในทางทุจริตตอ
ในประเดน็ ทเี่ กยี่ วกบั ขัน้ ตอน กระบวนการในการดําเนนิ การ รวมถงึ ผลดีท่เี กดิ ขน้ึ หนา ที่ สอวากระทําผดิ ตอ ตาํ แหนงหนา ทร่ี าชการ สอ วากระทําผิด
จากการมกี ารตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั จากนน้ั ใหน กั เรียนสรุปผลการอภปิ ราย ตอ ตําแหนง หนา ทีใ่ นการยตุ ธิ รรม สอวา จงใจใชอํานาจหนาท่ขี ดั ตอ
บทบญั ญตั แิ หง รฐั ธรรมนูญหรอื กฎหมาย หรือฝา ฝน หรือไมป ฏบิ ตั ิ
นกั เรยี นควรรู ตามมาตรฐานทางจริยธรรมอยา งรายแรง

1 คณะกรรมการปองกนั และปราบปรามการทุจริตแหงชาติ หรอื คณะกรรมการ
ป.ป.ช. มีอาํ นาจหนาที่ตามกฎหมายประกอบรฐั ธรรมนญู วาดว ยการปองกันและ
ปราบปรามการทุจรติ เชน ไตส วนและวินจิ ฉัยวาเจา หนาที่ของรฐั ร่ํารวยผิดปกติ
กระทาํ ความผดิ ฐานทจุ ริตตอ หนาท่ี กาํ หนดหลักเกณฑและวิธีการยื่นบัญชีแสดง
รายการทรัพยสินและหนส้ี ินของเจาหนา ท่ีของรฐั การเปด เผยบญั ชีแสดงรายการ
ทรัพยสนิ และหนี้สินของผูดํารงตาํ แหนงนายกรัฐมนตรแี ละรฐั มนตรี เปนตน

134 ค่มู ือครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

๒) การตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐโดยองค์กรอิสระต1ามรัฐธรรมนูญ องค์กร 1. ครใู หน ักเรียนอธิบายการตรวจสอบการ
อสิ ระตามรฐั ธรรมนญู ทสี่ า� คญั ไดแ้ ก่ คณะกรรมการการเลอื กตงั้ ผตู้ รวจการแผน่ ดนิ คณะกรรมการ ใชอาํ นาจรัฐโดยประชาชนตามบทบญั ญตั ิ
แหง รัฐธรรมนูญฉบับปจจุบัน วามีหลกั เกณฑ
ป้องกนั และปราบปรามการทุจรติ แหง่ ชาติ และคณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดิน และขั้นตอนการดาํ เนนิ การอยา งไร โดยให
นกั เรยี นจดั ทําเปน ผังความคดิ นําเสนอใน
โดยแต่ละองค์กรจะมีขอบเขตการท�างานและประเด็นการตรวจสอบที่แตกต่างกัน ชนั้ เรยี น

แต่ทุกองค์กรมีเป้าหมายเดียวกัน คือ ต้องการให้ผู้ใช้อา� นาจรัฐปฏิบัติหน้าท่ีด้วยความสุจริตและ 2. ครใู หนกั เรียนชวยกันยกตัวอยางบทบัญญตั ิ
ในรฐั ธรรมนูญทเ่ี ก่ียวกับการตรวจสอบการใช
เทยี่ งธรรมมากท่สี ดุ อํานาจรฐั โดยประชาชน พรอ มทั้งวิเคราะหว า
มผี ลดีอยา งไร
ในท่นี ไ้ี ดย้ กตัวอยา่ งขอบเขตการท�างาน และประเดน็ การตรวจสอบของแตล่ ะองคก์ ร (แนวตอบ เชน รัฐธรรมนูญ กาํ หนดวา
ประชาชนผมู สี ิทธิเลือกตั้งจํานวนไมนอยกวา
มาพอสังเขป ดังนี้ สองหมืน่ คน มสี ทิ ธเิ ขา ช่อื กลาวหาวา กรรมการ
ปองกนั และปราบปรามการทจุ ริตแหง ชาติ
๒.๑) คณะกรรมการการเลือกตั้ง เป็นผู้ควบคุมและด�าเนินการจัดการเลือกตั้ง กระทาํ ผดิ โดยย่นื ตอประธานรฐั สภา
พรอ มหลกั ฐาน)
หรือจัดให้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาท้องถิ่น และ
3. ครใู หน กั เรยี นอธบิ ายบทบาทของคณะกรรมการ
ผู้บริหารท้องถ่ิน การสรรหาสมาชิกวุฒิสภา รวมท้ังการออกเสียงประชามติให้เป็นไปโดย การเลอื กตั้งในการตรวจสอบการใชอํานาจรัฐ
พรอ มทงั้ ยกตัวอยางกรณีศึกษาท่ีแสดงถงึ
สุจริตและเที่ยงธรรม เช่น วางระเบียบเกี่ยวกับข้อห้ามในการปฏิบัติหน้าท่ีของคณะรัฐมนตรี การทาํ หนา ที่ของคณะกรรมการเลอื กต้งั
(แนวตอบ คณะกรรมการการเลือกตัง้ มอี าํ นาจ
และรัฐมนตรีในคณะรัฐมนตรี ซ่ึงพ้นจากต�าแหน่งตามรัฐธรรมนูญแล้วแต่ยังคงอยู่ในต�าแหน่ง หนาทีใ่ นการควบคุมดแู ลและดําเนินการจดั
การเลือกต้ังและการออกเสียงลงประชามตใิ ห
เพ่ือปฏิบัติหน้าท่ีต่อไปจนกว่าคณะรัฐมนตรีที่ต้ังขึ้นใหม่จะเข้ามารับหน้าท่ีแทน สืบสวนสอบสวน เปน ไปอยา งสจุ ริตและเปน ธรรม รวมถงึ สืบสวน
สอบสวนเพอ่ื หาขอ เท็จจริงและวนิ จิ ฉยั ช้ขี าด
เพื่อหาข้อเท็จจริงและวินิจฉัยชี้ขาดปัญหาหรือข้อโต้แย้งที่เกิดข้ึนตามกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับ ปญหาการเลอื กตงั้ ตลอดจนเพกิ ถอนสทิ ธิ
เลอื กต้งั และดาํ เนินคดีอาญากับผสู มคั ร
การเลอื กตงั้ เชน่ พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา่ ดว้ ยการเลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร หัวคะแนน และผเู ก่ยี วขอ งท่ีทจุ รติ ในการ
เลอื กต้ัง เชน ออกระเบยี บวา ดว ยการหาเสียง
และการได้มาซง่ึ สมาชกิ วุฒิสภา เปน็ ตน้ ขอควรปฏิบตั ิและขอหามมิใหป ฏบิ ัตใิ นการ
หาเสียงเลอื กตั้ง ออกระเบยี บวา ดวยการ
ก่อนมีการประกาศผลการเลือกตั้ง เลอื กต้ังสมาชิกสภาผูแ ทนราษฎร ออกระเบยี บ
วาดวยการวินิจฉัยการทจุ รติ การเลือกต้งั
หากปรากฏหลักฐานอันควรเชื่อว่าผู้สมัครรับเลือกตั้ง เปน ตน )

ผู้ใดกระท�าการ ก่อ หรือสนับสนุนให้ผู้อื่นกระท�าการ

อันเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับการเลือกตั้ง

อันน่าจะส่งผลให้การเลือกตั้งมิได้เป็นไปโดยสุจริต

และเที่ยงธรรม คณะกรรมการการเลือกต้ังก็มีสิทธิ

ระงับสิทธิเลือกต้ังของบุคคลดังกล่าวได้ชั่วคราว

๑ ปี แต่ถ้าประกาศผลการเลือกต้ังแล้ว เป็นอ�านาจ

ของศาลฎีกาท่ีจะพิจารณาเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของ คณะกรรมการการเลอื กตงั้ ทาำ หนา้ ทส่ี ง่ เสรมิ สนบั สนนุ
บุคคลดงั กลา่ วเป็นเวลา ๑๐ ปี จัดให้มีการเลือกต้ังและประสานงานกับหน่วยงาน
ต่างๆ ในการให้การศึกษาแก่ประชาชนเก่ียวกับการ
ปกครองระบอบประชาธิปไตย

135

ขอสอบ O-NET นักเรยี นควรรู

ขอ สอบป ’52 ออกเก่ยี วกบั องคกรอสิ ระตามรฐั ธรรมนญู แหง 1 องคก รอิสระ หมายถงึ องคก รของรฐั ทไ่ี ดรับมอบหมายใหด ําเนนิ การเก่ยี วกับ
ราชอาณาจกั รไทย ภารกจิ ของรฐั ตามบทบัญญตั แิ หง รฐั ธรรมนญู และกฎหมาย โดยเปน องคก รของรัฐ
ทีม่ สี ถานะพเิ ศษ ซงึ่ ไดร ับหลักประกนั ใหสามารถปฏิบตั ิภารกิจหนาทไี่ ดโ ดยอสิ ระ
ขอ ใดเปน องคกรอสิ ระตามรฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย ปลอดพน จากการแทรกแซงจากองคก รของรัฐหรือสถาบันการเมืองอืน่ รวมทั้ง
1. ศาลรัฐธรรมนญู อยเู หนือกระแสและการกดดนั ใดๆ ท่เี กดิ ขึน้ ภายในสังคมในชวงเวลาใดเวลาหนึ่ง
2. คณะกรรมการตรวจเงินแผนดิน
3. คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหงชาติ มุม IT
4. คณะกรรมการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ แหง ชาติ
ศกึ ษาคนควาขอ มูลเพิม่ เตมิ เกย่ี วกับองคกรอสิ ระตามรัฐธรรมนูญ ไดท ี่
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2., 3. และ 4. เพราะองคก รเหลา น้ี http://www.ect.go.th/newweb/th/links/

เปนองคกรอิสระตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550
ทง้ั สิ้น

คู่มอื ครู 135

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain Explain
อธบิ ายความรู้

1. ครใู หน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายในประเดน็ ตอ ไปน้ี นอกจากน้ี หากภายหลังการประกาศผลการเลือกตง้ั มหี ลกั ฐานอนั ควรเชอ่ื ไดว้ ่า
พรอมทง้ั เขยี นสรปุ ความรูทไ่ี ดล งใน ผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ผใู้ ดกระทา� ผดิ การเลอื กตงั้ หรอื รเู้ หน็ กบั การกระทา� ของบคุ คลอน่ื ใหค้ ณะกรรมการ
สมุดบันทึก เลือกต้ังยื่นค�าร้องต่อศาลฎีกาเพ่ือส่ังเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งหรือเพิกถอนสิทธิการเลือกตั้ง
• อาํ นาจหนาทข่ี องผตู รวจการแผนดินคืออะไร ของผู้น้ัน ในกรณีที่ศาลฎีกาพิพากษาว่ากระท�าความผิดตามท่ีถูกร้องให้ศาลฎีกาสั่งเพิกถอนสิทธิ
(แนวตอบ พจิ ารณาและสอบสวนหาขอเทจ็ จริง สมัครรับเลือกต้ัง หรือเพกิ ถอนสิทธิเลอื กต้งั ของผนู้ นั้ เป็นเวลา ๑๐ ป ี ทงั้ นี ้ ตามพระราชบญั ญตั ิ
การไมปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย หรอื ปฏิบตั ิ ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือพระราชบัญญัติประกอบ
นอกเหนอื กฎหมายของขา ราชการหรอื รัฐธรรมนญู ว่าดว้ ยการไดม้ าซึ่งสมาชกิ วฒุ ิสภา แลว้ แตก่ รณี
พนักงานรฐั วิสาหกิจ การละเลยการปฏบิ ัติ
หนาทข่ี องขาราชการหรอื พนกั งานรฐั วิสาหกจิ ๒.๒) ผู้ตรวจการแผ่นดิน เป็นคณะบุคคลที่พระมหากษัตริย์ทรงแต่งต้ังขึ้น
ที่อาจกอ ใหเกิดความเดอื ดรอนกับประชาชน ตามค�าแนะน�าของวุฒิสภา โดยมีอ�านาจหน้าที่ในการพิจารณาและสอบสวนข้อเท็จจริงตาม
รวมถงึ ดาํ เนนิ การเกี่ยวกับจรยิ ธรรมของ ค�าร้องเรยี น เชน่ การไมป่ ฏิบัตติ ามกฎหมายหรอื ปฏบิ ัตนิ อกเหนอื อา� นาจหน้าทีต่ ามกฎหมายของ
ผดู าํ รงตําแหนงทางการเมืองและเจา หนาท่ี ข้าราชการ พนักงาน หรอื ลูกจ้างของหน่วยราชการ หนว่ ยงานรัฐ หรอื รฐั วิสาหกิจ หรือราชการ
ของรฐั ดว ย) ส่วนท้องถิ่น เป็นต้น รวมท้ังด�าเนินการเก่ียวกับจริยธรรมของผู้ด�ารงต�าแหน่งทางการเมืองและ
• อํานาจหนาท่ีของคณะกรรมการปอ งกัน เจา้ หนา้ ทรี่ ัฐ ติดตาม ประเมนิ ผล และจดั ทา� ขอ้ เสนอแนะในการปฏิบตั ติ ามรฐั ธรรมนูญ เพื่อแก้ไข
และปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติคอื อะไร เพม่ิ เตมิ ในกรณที เี่ หน็ วา่ จา� เปน็ ตลอดจนประกาศรายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏบิ ตั หิ นา้ ท่ี
(แนวตอบ ตรวจสอบบัญชที รัพยส นิ และ พรอ้ มขอ้ สงั เกตตอ่ คณะรฐั มนตร ี สภาผแู้ ทนราษฎร และวฒุ สิ ภาในราชกจิ จานเุ บกษา และเปดิ เผย
หนสี้ ินของผูดาํ รงตําแหนง ทางการเมือง ตอ่ สาธารณะดว้ ย
คูส มรส และบุตรทย่ี ังไมบ รรลนุ ิตภิ าวะ
รวมถึงกาํ กบั ดูแลคณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของ ๒.๓) คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ เป็นคณะบุคคล
ผูดาํ รงตําแหนง ทางการเมือง ตลอดจนไตส วน ซงึ่ พระมหากษตั รยิ ท์ รงแตง่ ตง้ั ขนึ้ ตามคา� แนะนา� ของวฒุ สิ ภา โดยกรรมการปอ้ งกนั และปราบปราม
และวนิ จิ ฉัยผูด าํ รงตาํ แหนงทางการเมอื งท่ี การทุจริตแห่งชาติต้องเป็นผู้ท่ีมีความซ่ือสัตย์สุจริต และมีคุณสมบัติตามท่ีบัญญัติในรัฐธรรมนูญ
รํ่ารวยผดิ ปกติหรอื กระทําการทจุ ริตตอหนา ที)่ เช่น เคยเปน็ นายกรัฐมนตรี กรรมการการเลอื กตงั้ ผู้ตรวจการแผน่ ดิน กรรมการสทิ ธมิ นุษยชน
แห่งชาติ กรรมการตรวจเงินแผ่นดิน หรือเคยรับราชการในต�าแหน่งไม่ต�่ากว่าอธิบดี หรือด�ารง
2. ครใู หนักเรียนรว มกนั อภิปรายถึงผลดีทีเ่ กิดข้ึน ต�าแหน่งไม่ต่า� กว่าศาสตราจารย์ เปน็ ต้น
ตอ ระบอบการเมืองการปกครองไทย จากการ ทั้งน้ี กรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ต้องไม่มีลักษณะ
ทาํ หนาทขี่ องผตู รวจการแผนดนิ และคณะ ตอ้ งหา้ มตามทบ่ี ัญญัติไว้ในรัฐธรรมนญู อกี ดว้ ย
กรรมการปอ งกันและปราบปรามการทุจรติ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ มีอ�านาจหน้าท่ีส�าคัญ
แหงชาติ จากนนั้ สรุปผลการอภปิ ราย แลวสง ในการตรวจสอบความถูกต้องและความมีอยู่จริงของทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ด�ารงต�าแหน่ง
ตัวแทนออกมารายงานหนา ช้นั มทพีางฤกตากิ ราเรมณือร์ งา�่ รวรยวผมดิทป้ังกไตต ิ่ส1กวรนะทแา�ลคะววาินมิจผฉดิ ัยฐวาน่าทเจจุ ้ารหติ ตนอ่้าหทนี่ขา้ อทง ี่ รกัฐรตะทั้งา�แคตว่ผาู้บมผริหดิ ตารอ่ รตะา� ดแับหสนูงง่ หขึ้นนา้ไทป่ี
(แนวตอบ ทําใหมีองคกรอสิ ระมาตรวจสอบการ ราชการ หรือความผิดต่อต�าแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรม และด�าเนินการกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ
ทํางานของผูดํารงตาํ แหนง ทางการเมือง ปองกัน หรือข้าราชการในระดับต�่ากวา่ ที่รว่ มกระท�าความผดิ กับผดู้ �ารงต�าแหน่งดงั กล่าวดว้ ย
มใิ หผ ูด ํารงตําแหนงทางการเมอื งฉอราษฎร
บงั หลวง เบียดบงั เงนิ ของประเทศไปเปน ของ 136
ตนเอง ทาํ ใหประเทศชาตเิ จริญกาวหนา
และสามารถพฒั นาไปไดอ ยา งรวดเรว็ )

นักเรยี นควรรู ขอ สแอนบวเนนOก-าNรคEดิT
กอ นที่นายชลธารจะเขาดาํ รงตาํ แหนงสมาชกิ วุฒสิ ภา นายชลธาร
1 ราํ่ รวยผิดปกติ พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกัน จะตอ งแสดงบญั ชีทรัพยส ินแกองคกรใด
เเละปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. 2542 มาตรา 4 ไดใหค วามหมายของคําวา รา่ํ รวย 1. คณะกรรมการการเลือกตั้ง
ผิดปกติไวว า หมายถงึ การมีทรพั ยสินมากผดิ ปกติ หรือมีทรพั ยสินเพ่ิมข้ึนมากผิด 2. ผตู รวจการแผน ดินของรัฐสภา
ปกตหิ รอื การมีหนสี้ ินลดลงมากผดิ ปกติ หรอื ไดทรพั ยส นิ มาโดยไมสมควร สบื เนื่อง 3. คณะกรรมการตรวจเงินแผนดนิ
มาจากการปฏิบตั ิหรอื ใชอ าํ นาจในตาํ แหนงหนา ท่ี เปน ตน 4. คณะกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ

มุม IT วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 4. รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร

ศกึ ษาคนควาขอ มลู เพิม่ เติมเก่ยี วกับอาํ นาจหนา ทขี่ องขา ราชการแผน ดนิ ไดท ี่ ไทย กาํ หนดวา ผดู าํ รงตําแหนง ทางการเมอื งดงั ตอ ไปน้ี ไดแก
http://www.ombudsman.go.th นายกรฐั มนตรี รัฐมนตรี สมาชกิ สภาผูแทนราษฎร สมาชกิ วฒุ ิสภา
ขา ราชการการเมอื งอ่นื ผูบ รหิ ารทองถนิ่ และสมาชกิ สภาทอ งถิน่
136 คมู่ ือครู ตามทก่ี ฎหมายบญั ญตั ิ มีหนาทีย่ ื่นบญั ชแี สดงรายการทรัพยส นิ
และหนส้ี นิ ของตน คสู มรส และบุตรทย่ี ังไมบรรลุนิตภิ าวะตอ
คณะกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทุจรติ แหง ชาติ
ทุกคร้งั ทเ่ี ขารบั ตําแหนง หรือพนจากตาํ แหนง

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Expand Evaluate
Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ซ่ึงพระ ราชบัญ ญัต๒ิป.๔ระ) กคอณบระัฐกธรรรรมมกนารูญตว2ร่าวดจ้วเงยนิ กแาผรต่นรดวนิ จ เงเปิน็นแอผง่นคด์กินร ตพรว.ศจส. อ๒บ๕อ๔สิ ร๒ะ แไลดะ้บเปัญ็นญกัตลิใาหง้ ครใู หนักเรียนจดั ทาํ ผงั ความคดิ ที่แสดงถึง
คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ มอี า� นาจหนา้ ท่ีในหลายดา้ น เชน่ วางนโยบายการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ โครงสรา งและอํานาจหนา ที่ของคณะกรรมการ
ใหค้ า� แนะนา� แกฝ่ า่ ยบรหิ ารในการแกไ้ ขกฎหมาย ระเบยี บเกยี่ วกบั อา� นาจหนา้ ทข่ี องคณะกรรมการ ตรวจเงินแผนดนิ โดยใหม ีภาพประกอบพรอ ม
ตรวจเงินแผ่นดิน ให้ค�าแนะน�าแก่ฝ่ายบริหารในการแก้ไขกฎหมาย ระเบียบข้อบังคับเกี่ยวกับ คาํ อธิบายใหครบถว น จากนน้ั นําสงครูผูสอน
การควบคุมเงินของรัฐ ก�าหนดมาตรฐานหรือมาตรการเก่ียวกับการตรวจสอบการบริหาร
งบประมาณสา� หรบั หนว่ ยรบั ตรวจ ชขี้ าดสงู สดุ ในกระบวนการทางวนิ ยั ทางงบประมาณ และการคลงั ขยายความเขา้ ใจ Expand
ออกระเบยี บ ขอ้ บงั คบั และประกาศตามอา� นาจหนา้ ทเ่ี กยี่ วกบั การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เสนอขอ้ สงั เกต
และความเห็นต่อคณะกรรมาธกิ ารพจิ ารณางบประมาณรายจ่ายประจา� ป ี เป็นต้น 1. ครูใหน ักเรยี นจัดทําแผนพับเพอ่ื ใหค วามรูเรื่อง
ขน้ั ตอนการมสี ว นรวมของประชาชนในการ
สรุปไดวา รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย เปนกฎหมายสูงสุดของประเทศที่มี ตรวจสอบอํานาจของรฐั ตามบทบญั ญตั ิของ
ความสําคัญเปนอยางยิ่งในการปกครองระบอบประชาธิปไตย เนื้อหาสาระของรัฐธรรมนูญ รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย แลวนาํ สง
จะใหความสําคัญกับการสงเสริมและคุมครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน หลักการบริหาร ครูผสู อน
ราชการแผนดินของรัฐ อํานาจหนาท่ีของหนวยงานและองคกรทางดานการปกครองตาง ๆ
สนบั สนนุ ใหป ระชาชนมบี ทบาทและมสี ว นรว มในการปกครองและตรวจสอบการใชอ าํ นาจของ 2. ครูใหน ักเรียนจดั ทาํ แผนเพือ่ รณรงคให
รัฐอยา งเปนรูปธรรม ประชาชนเห็นความสาํ คัญและเขา มามี
สวนรว มในการตรวจสอบการใชอํานาจรฐั
อยางไรก็ตามประชาชนชาวไทยทุกคน ควรศึกษาและทําความเขาใจกับรัฐธรรมนูญ ตามบทบญั ญตั ิของรัฐธรรมนญู แหง
แหง ราชอาณาจกั รไทย โดยเฉพาะในประเดน็ สทิ ธเิ สรภี าพของประชาชน และการเขาไปมสี ว น ราชอาณาจกั รไทย แลวนาํ สงครผู ูสอน
รวมในการตรวจสอบการใชอํานาจของรัฐ เพ่ือท่ีจะไดเปนแนวทางในการปฏิบัติตนใหถูกตอง
และเหมาะสมตามทรี่ ฐั ธรรมนญู ไดบ ญั ญตั ไิ ว อนั จะมสี ว นชว ยสรา งเสรมิ ใหร ะบอบประชาธปิ ไตย ตรวจสอบผล Evaluate
ของไทยมีความเขมแขง็ มากขึน้
1. ครูตรวจสอบความถกู ตอ งของการจัดทํา
แผนพับเพ่อื ใหความรเู ร่อื งการมีสว นรว มของ
ประชาชนในการตรวจสอบการใชอ ํานาจรัฐ

2. ครตู รวจสอบความสมบูรณจ ากการจัดทาํ แผน
เพือ่ รณรงคก ารมีสว นรวมของประชาชนในการ
ตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั

137

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นกั เรียนควรรู

ครใู หนักเรยี นไปศึกษาองคกรอสิ ระตามรัฐธรรมนญู 1 องคกร 1 พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรัฐธรรมนญู เปน กฎหมายทีต่ ราขนึ้ ในรูปแบบ
ที่สนใจ เขยี นสรุปคุณสมบัตขิ องบคุ คล วิธีการสรรหาบุคคล พระราชบญั ญัติ ซ่งึ รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทยไดบัญญตั ิใหม ขี น้ึ อีกรปู แบบหนึ่ง
ท่จี ะมาดํารงตาํ แหนงในองคกรนั้นๆ และอํานาจหนา ที่ของ ในระบบกฎหมายไทย เพื่อกําหนดรายละเอยี ดซึ่งเปนกฎเกณฑส ําคัญเพ่ิมเติม
องคก รน้นั ๆ นาํ เสนอในช้ันเรียน จากบทบัญญัติแหง รฐั ธรรมนญู บางมาตราท่ีบัญญตั หิ ลักการไวอยา งกวา งๆ
ในเร่ืองใดเรื่องหน่งึ เพอ่ื ใหบทบัญญัตนิ ั้นมคี วามกระจา งแจง ชัดเจน และสมบูรณ
กจิ กรรมทา ทาย ยงิ่ ขน้ึ โดยไมต อ งบัญญตั ิไวในตัวบทแหง รัฐธรรมนญู ใหม ีความยาวมากเกนิ ไป
และเพื่อที่จะไดส ะดวกแกการแกไ ขเพิม่ เติมโดยไมต อ งดําเนนิ การตาม
ครใู หนักเรียนไปหาขา วเกย่ี วกับคดผี ดู าํ รงตาํ แหนงทาง วธิ กี ารแกไขเพม่ิ เตมิ รฐั ธรรมนญู ท่ีทําไดยากกวาการแกไขเพ่ิมเตมิ พระราชบัญญัติ
การเมืองที่ทจุ ริตตอ หนาท่ี แลวองคกรอสิ ระตามรฐั ธรรมนูญ
ทําหนาทีว่ ินจิ ฉยั ชี้มูลความผิด จากนนั้ เขยี นสรุปวาบุคคลในขาว คู่มือครู 137
ทาํ ความผดิ อะไร องคก รท่ีทําหนา ทีต่ รวจสอบวินจิ ฉัยคดีวา
อยา งไร และวิเคราะหว าการวนิ ิจฉยั นน้ั สงผลดตี อประเทศอยางไร

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธิบายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Explain Expand
Evaluate Evaluate
ตรวจสอบผล

ครตู รวจสอบความถกู ตองจากการตอบคําถาม คาปถระาจÓมหนว่ ยการเรยี นรู้
ประจําหนวยการเรยี นรู
๑. รัฐธรรมนูญมีความสา� คญั ตอ่ การปกครองของประเทศอย่างไร
หลักฐานแสดงผลการเรยี นรู ๒. เพ่ือให้การเมืองมีความโปร่งใส มีคุณธรรม จริยธรรม รัฐธรรมนูญควรก�าหนดหลักการ

1. แผน พับเผยแพรความรเู รอ่ื งบทบญั ญัติของ ไว้ว่าอยา่ งไร
รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย ฉบับปจจบุ ัน ๓. การปฏิบัติตามบทบัญญัติท่ีระบุไว้ในรัฐธรรมนูญ ประชาชนสามารถกระท�าได้อย่างไรบ้าง
ที่เก่ยี วกบั รัฐสภา คณะรฐั มนตรี และศาล
เพื่อใหร้ ะบอบประชาธิปไตยของไทยมคี วามม่นั คงและเข้มแขง็
2. ปา ยนิเทศเก่ยี วกบั ทีม่ าและบทบาทหนาทต่ี าม ๔. การทรี่ ฐั ธรรมนญู เปดิ โอกาสใหป้ ระชาชนสามารถตรวจสอบผดู้ า� รงตา� แหนง่ ทางการเมอื งได ้
บทบัญญตั แิ หง รฐั ธรรมนูญในหัวขอรัฐสภา
คณะรฐั มนตรี และศาล มีผลดีต่อการเมืองไทยอย่างไร จงวิเคราะห์
๕. นักเรียนสามารถเขา้ ไปมีส่วนร่วมในการตรวจสอบการใชอ้ า� นาจของรัฐได้อย่างไร
3. แผนพบั เรื่องการมีสว นรว มของประชาชน ๖. ประชาชนสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองได้อย่างไรบ้าง และการเข้าไปมีส่วนร่วม
ในการตรวจสอบการใชอ ํานาจรัฐ
ส่งผลดีต่อประชาชน และต่อการปกครองระบอบประชาธิปไตยของไทยอย่างไร

กิจสรก้ารงรสมรรคพ์ ฒั นาการการเรยี นรู้

กิจก๑รรมท่ี ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษาประวัติความเป็นมาของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณา-
กจิ ก๒รรมท่ี จกั รไทย ต้งั แตฉ่ บบั ท่ี ๑ แล้วสรุปสาระส�าคัญนา� สง่ ครผู สู้ อน
เชญิ วทิ ยากรมาบรรยายใหค้ วามรเู้ กยี่ วกบั ความสา� คญั ของรฐั ธรรมนญู ในระบอบ
กจิ ก๓รรมท่ี ประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมขุ
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มวิเคราะห์สถานการณ์การเมืองของไทย จากนั้นร่วมกัน
กิจก๔รรมที่ สรปุ ประเดน็ เพื่อวเิ คราะหถ์ งึ สาเหต ุ ผลกระทบ แนวทาง เช่น การแกไ้ ขหรอื
การพฒั นา
• ปัญหาการเมอื งไทย

• การมีสว่ นรว่ มทางการเมืองของคนไทย

• ความเข้าใจในการปกครองของไทย
• แนวทางการพัฒนาการเมอื งของไทย
ให้นักเรียนแต่ละคนไปสืบค้นข่าวเก่ียวกับการตรวจสอบการใช้อ�านาจของรัฐ
โดยภาคประชาชน มาคนละ ๑ ข่าว พร้อมวิเคราะห์ด้วยว่า ข่าวดังกล่าว
แสดงถึงการใชอ้ า� นาจตรวจสอบอยา่ งไร และส่งผลดอี ยา่ งไร

138

แนวตอบ คาํ ถามประจําหนวยการเรียนรู
1. รัฐธรรมนูญมคี วามสาํ คญั เพราะเปน กฎหมายสงู สุดท่ใี ชป กครองประเทศ ซ่ึงกําหนดระเบยี บ บทบาท หนาที่ สทิ ธิ และเสรีภาพของคนในสงั คมตามแนวทางของ

ระบอบประชาธปิ ไตย รวมถงึ กําหนดรูปแบบของรฐั ระบอบการปกครองของรัฐวา เปน รฐั เดย่ี วหรือรฐั รวม การใชอ ํานาจอธิปไตย และความสมั พันธร ะหวา งสถาบัน
ทางการเมือง
2. กาํ หนดใหม อี งคก รอสิ ระตามรฐั ธรรมนญู เพอ่ื ตรวจสอบการทาํ งานของผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื ง มกี ระบวนการตรวจสอบอาํ นาจรฐั รวมถึงมีบทบญั ญตั เิ กยี่ วกับ
จริยธรรมของผูด าํ รงตาํ แหนงทางการเมืองและเจา หนา ทขี่ องรฐั
3. คนไทยสามารถทาํ ใหระบอบประชาธิปไตยของไทยมคี วามมนั่ คง เขมแขง็ ไดห ลายวธิ ี เชน การไปใชส ิทธิลงคะแนนเสยี งเลือกต้ัง เลอื กคนทีม่ ีคุณธรรม จริยธรรม
เขาไปบรหิ ารบานเมอื ง การมีสว นรวมในกจิ กรรมทางการเมอื ง การมสี วนรวมในการตรวจสอบการทํางานของรัฐบาล เปนตน
4. เปนการเปด โอกาสใหป ระชาชนสามารถเขา มามีสวนรวมทางการเมือง และชวยเพมิ่ ความโปรง ใสในการดําเนินงานของรฐั ทําใหผ ดู าํ รงตําแหนง ทางการเมอื งไมกลา
ทจุ ริตตอหนา ที่ ผูดาํ รงตําแหนง ทางการเมืองท่ีมีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม มกี าํ ลังใจในการปฏบิ ตั ิงาน การพัฒนาประเทศจึงดําเนินไปไดอยางรวดเร็ว
5. ประชาชนชาวไทยสามารถเขาไปมีสว นรวมทางการเมอื งไดห ลายแนวทาง เชน การไปใชส ิทธิเลือกตัง้ การติดตามขา วสารและแสดงความคิดเห็นตอ การทํางานหรือ
นโยบายของรัฐ การสมคั รเปนสมาชิกพรรคการเมือง เปนตน ซง่ึ การเขา ไปมสี ว นรว มทางการเมืองจะทําใหรัฐทราบปญ หาและความตอ งการทีแ่ ทจ ริงของประชาชน
ในแตละพ้นื ท่ี เปน การตรวจสอบอาํ นาจของรฐั มิใหก ระทําการอนั ทุจรติ และเปนการพัฒนาประชาธิปไตยใหม ีความสมบรู ณ

138 ค่มู อื ครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expore Explain
Engage

Expand Evaluate
เปาหมายการเรยี นรู

1. บอกความหมายและความสาํ คญั ของกฎหมาย
ท่เี กี่ยวกบั ชวี ติ ประจาํ วนั

2. อธบิ ายสาระสาํ คัญของกฎหมายแพง
เกย่ี วกับตนเองและครอบครัว กฎหมายแพง
เกี่ยวกบั นิตกิ รรมและสญั ญา กฎหมายอาญา
กฎหมายอน่ื ๆ ทคี่ วรรู และกฎหมายระหวา ง
ประเทศทสี่ าํ คญั

3. ปฏิบตั ิตนตามกฎหมายท่ีเกีย่ วของกบั
ตนเอง ครอบครัว ชุมชน ประเทศชาติ
และสงั คมโลกได

๗˹Nj ¡ÒÃàÃչ̷٠Õè สมรรถนะของผเู รยี น

ตวั ช้ีวัด 1. ความสามารถในการสอ่ื สาร
2. ความสามารถในการคดิ
■ วิเคราะหแ์ ละปฏบิ ตั ิตนตามกฎหมายท่ีเก่ยี วข้องกบั ตนเอง ครอบครัว 3. ความสามารถในการแกปญ หา
ชมุ ชน ประเทศชาติ และสงั คมโลก (ส ๒.๑ ม.๔-๖/๑) 4. ความสามารถในการใชท กั ษะชีวิต

สาระการเรยี นรู้แกนกลาง ก®Ëมา คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค

■ ความหมายและความสำาคัญของกฎหมาย 㹪ÕÇิµ»รÐจาí Ç¹Ñ 1. รกั ชาติ ศาสน กษตั รยิ 
■ กฎหมายแพง่ เกย่ี วกบั ตนเองและครอบครวั 2. ซื่อสตั ยส จุ ริต
■ กฎหมายแพง่ เกี่ยวกบั นติ ิกรรมและสัญญา ¸ÃÃÁªÒµÔ¢Í§Á¹Øɏ·íÒãËŒµŒÍ§ÍÂÙ‹ÃÇÁ¡Ñ¹ 3. มีวนิ ยั
■ กฎหมายอาญา 4. ใฝเ รยี นรู
■ กฎหมายอนื่ ท่คี วรรู้ ໚¹Êѧ¤Á äÁ‹ÊÒÁÒöÍÂÙ‹â´´à´ÕèÂǵÒÁÅíҾѧ䴌
■ กฎหมายระหวา่ งประเทศทคี่ วรรู้ ¡ÒÃÍÂًËÇÁ¡Ñ¹·íÒãˌ䴌»ÃÐ⪹¨Ò¡¡ÒþÖè§¾Ò กระตนุ้ ความสนใจ Engage
ÍÒÈÂÑ ¡¹Ñ µ§Ñé áµã‹ ¹ÇÂÑ à´¡ç ¨¹à¢ÒŒ ÊÇ‹Ù ÂÑ ªÃÒ ËҡᵋÅФ¹
·Òí µÒÁÍÒí àÀÍ㨢ͧµ¹ ÂÍ‹ Á¡Ãзº¡ÃÐà·Í× ¹µÍ‹ ¼ÍŒÙ ¹è× ครใู หน กั เรยี นดภู าพหนา หนว ย แลว ครู
áÅÐÍÒ¨¹íÒÁÒ«Ö觤ÇÒÁ¢Ñ´áÂŒ§áÅФÇÒÁäÁ‹Ê§ºÊآ䴌 ตง้ั คาํ ถามใหน กั เรยี นชว ยกนั ตอบ
´Ñ§¹Ñé¹ Êѧ¤Á¨Ö§¨íÒ໚¹µŒÍ§µéѧ¡µÔ¡Ò¢Öé¹ÁÒ à¾×èÍ໚¹
à¤Ã×èͧÁ×ͤǺ¤ØÁËÃ×ͨѴÃÐàºÕº·Ò§Êѧ¤Á â´Â • จากภาพหนา หนว ยนี้ นกั เรยี นสามารถ
ÇÒ§á¹Ç·Ò§ÊíÒËÃѺ¡ÒÃÍÂًËÇÁ¡Ñ¹äÇŒ ¡µÔ¡Ò«è֧໚¹ เชอื่ มโยงเกย่ี วขอ งกบั กฎหมายไดอ ยา งไร
ºÃ÷´Ñ °Ò¹ÊÒí ËÃºÑ ¡ÒÃÍÂË٠Nj Á¡¹Ñ ã¹Ê§Ñ ¤Á¡Òû¡¤Ãͧ (แนวตอบ เปน ภาพการขบั ขร่ี ถจกั รยานยนต
¢¹Ò´ãËÞ‹ 䴌ᡋ ¡®ËÁÒ โดยการสวมหมวกนริ ภยั ทง้ั ผขู บั ขแ่ี ละผซู อ น
ซงึ่ เปน การปฏบิ ตั ติ าม พ.ร.บ. การจราจร
ทางบก)

เกรด็ แนะครู

การเรยี นเรือ่ งกฎหมายในชวี ติ ประจําวนั มงุ ใหนกั เรียนมคี วามรูค วามเขา ใจ
ในกฎหมายตา งๆ ท่จี าํ เปน ตอ การดําเนินชีวติ เชน กฎหมายแพงเกี่ยวกับตนเอง
และครอบครวั กฎหมายแพงเกย่ี วกบั นิติกรรมและสญั ญา กฎหมายอาญา เปนตน
และสามารถปฏบิ ัติตนตามกฎหมายตางๆ อยา งเครงครดั ในฐานะท่เี ปนพลเมืองดี
ของชาติ ซึง่ ครูควรจัดการเรยี นรโู ดยใหนักเรียนทํากิจกรรมตอไปนี้

• สบื คนขอ มูลเก่ียวกบั กฎหมายในชีวิตประจาํ วนั ทสี่ าํ คญั จากแหลง การเรียนรู
ตางๆ

• ตดิ ตามขา วสารขอ มลู จากส่ือมวลชนในประเดน็ ท่เี กยี่ วกับกฎหมายในชวี ิต
ประจาํ วัน

• สรุปสาระสําคัญของกฎหมายในชวี ิตประจําวันตา งๆ โดยการอภิปราย
และเขียนบนั ทึกสรุป

• อธบิ ายถึงแนวทางการปฏบิ ัตติ นตามกฎหมาย

ค่มู ือครู 139

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา อธิบายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain Elaborate Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครใู หนกั เรยี นชวยกนั บอกกฎหมายทน่ี ักเรยี น ñ. ¡®ËÁÒÂ
รูจักคนละ 1 กฎหมาย จากนัน้ ครตู ้ังคําถาม
๑.๑ ความหมายของกฎหมาย
• กฎหมายคืออะไร
(แนวตอบ กฎหมาย (Law) คอื บรรทดั ฐานทาง ความหมายของกฎหมายนั้น ได้มีนักปรัชญาและนักกฎหมายให้ค�านิยามไว้ต่างกัน
สังคมประเภทหน่ึง ซึง่ เปน ขอบงั คับของรฐั
อนั เปนสว นหนง่ึ ของการจดั ระเบยี บสงั คม ดังตัวอย่าง เช่น จอหน์ ออสติน (John Austin) ปรัชญาเมธที าง
เพือ่ ใชค วบคุมความประพฤติของพลเมือง
หากผูใดฝาฝน จะตอ งไดร บั โทษตามที่ กฎหมายชาวอังกฤษ อธบิ ายว่า “กฎหมาย คอื คา� ส่งั
กฎหมายบญั ญตั ิ)
ค�าบัญชาของรัฏฐาธิปัตย์ ซ่ึงบังคับใช้กับกฎหมาย
• กฎหมายมีความสาํ คญั อยา งไร
(แนวตอบ กฎหมายมีความสาํ คัญ ท้งั หลาย ถา้ ผูใ้ ดไม่ปฏบิ ตั ิตาม โดยปกตแิ ลว้ ผนู้ ้ันต้อง
ในหลายๆ ดา น เชน ชวยกาํ หนดสถานภาพ
บทบาท หนา ท่ีของสมาชิกในสงั คม กําหนด รบั โทษ”
แนวทางในการปฏิบัตติ นเพ่ือใหเปน มาตรฐาน
เดยี วกนั ชว ยใหส งั คมเกิดความสงบสุข หลวงจ�ารูญเนติศาสตร์ อธิบายว่า “กฎหมาย
และมีความเปนระเบยี บเรยี บรอ ย เปนตน )
คือ กฎข้อบังคับว่าด้วยการปฏิบัติซึ่งผู้มีอ�านาจของ

กฎหมายเป็นข้อบังคับของรัฐท่ีคนในสังคมควร ประเทศได้บัญญัตขิ นึ้ และบงั คับใหผ้ ทู้ อี่ ย่ใู นสงั กัดของ
ปฏิบัตติ ามอยา่ งเคร่งครัด
ประเทศนนั้ ถือปฏบิ ตั ิตาม”

ศาสตราจารย์ ดร.หยุด แสงอุทัย นักกฎหมาย อธิบายว่า “กฎหมาย ต้องแยกออกเป็น

สา� รวจคน้ หา Explore กฎหมายตามเน้ือความและกฎหมายตามแบบพิธีเสียก่อน จึงจะสามารถอธิบายความหมาย

ครูใหนกั เรียนศึกษาคน ควาขอ มลู เก่ยี วกับ ของกฎหมายได้ถูกต้อง โดยกฎหมายตามเน้ือความ คือ กฎหมายท่ีบัญญัติมีลักษณะเป็น
ความหมาย ความสําคัญ และการแบง ประเภท
ของกฎหมายตามลกั ษณะตา งๆ จากแหลง กฎหมายแท้ ได้แก่ ขอ้ บงั คับของรัฐซ่งึ กา� หนดความประพฤติของมนุษย์ ถ้าฝ่าฝนื จะได้รบั ผลร้าย
การเรยี นรู เชน หอ งสมดุ หนังสอื เรยี น อินเทอรเ นต็
หรอื สอบถามจากผูท่มี ีความรทู างดานนติ ิศาสตร หรือถูกลงโทษ และกฎหมายตามแบบพิธี คือ กฎหมายท่ีออกมาโดยวิธีบัญญัติกฎหมาย
เปนตน
ไม่ต้องค�านึงวา่ กฎหมายน้ันเขา้ ลักษณะเปน็ กฎหมายตามเนือ้ ความหรอื ไม่ เชน่ พระราชบัญญัติ

งบประมาณประจ�าปี เพราะแม้ว่าจะเป็น “พระราชบัญญัติ” หรือเป็นกฎหมาย แต่ก็ไม่ได้

มีลักษณะเป็นกฎหมายตามเน้ือความแต่ประการใด และมิได้มีข้อความบังคับความประพฤติ

ฝข่าอยงบพรลหิ เมารือไงดร้ แับตก่จาร�าพเปจิ ็นารตณ้องาทกล�าเัน่ ปก็นรพองรจะารกาชรัฐบสัญภญาหัตริ อื เฝพา่ ื่อยในหิต้กิบาญัรใญช้เัตงกิ1ิน่อแนผเ่ทนา่ดนินั้นขอเปงร็นัฐตบน้ า”ลหรือ

สา� หรบั ในที่น้ีจะใชน้ ิยามความหมายของกฎหมายอย่างทีค่ นท่วั ไปเข้าใจกัน และเป็นนิยาม

สท่วใ่ี ชน้กหนั นอ่ึงยขา่ องงแกพารรห่จัดลารยะเบรวียมบทท้ังาปงสระังเคทมศ2ไเทพยื่อดใ้วชย้ควคบือค“ุมกคฎวหามมาปยระหพมฤาตยิขถองึ งขพ้อลบเมังคือบังขอโดงยรฐัหอาันกเผปู้ใ็นด

ฝา่ ฝืนจะตอ้ งได้รับโทษหรอื ผลรา้ ยอย่างใดอย่างหนึ่ง โดยเจา้ หน้าทขี่ องรัฐเป็นผู้ดา� เนินการบังคบั ”

140

นกั เรียนควรรู ขอ สแอนบวเนนOก-าNรคEดิT
ขอ ใดกลา วถูกตอ งเกีย่ วกบั กฎหมาย
1 ฝา ยนิติบัญญัติ ไดแก สมาชิกสภาผแู ทนราษฎรและสมาชกิ วฒุ ิสภา 1. กฎหมายไมถือเปน วฒั นธรรมของมนุษย
เปนตวั แทนของประชาชนทไ่ี ปทําหนา ที่ออกกฎหมาย พจิ ารณางบประมาณของ 2. กฎหมายเปนบรรทดั ฐานทางสงั คมรูปแบบหน่ึง
แผนดนิ เพ่ือนาํ มาใชแ กปญหาของแผนดนิ และประเทศชาติ ตลอดจนตรวจสอบ 3. เสรีภาพทางประชาธปิ ไตยยอมอยเู หนือกฎหมาย
การบรหิ ารงานของฝา ยบรหิ าร 4. ประชาชนมีสทิ ธทิ จี่ ะเลอื กปฏบิ ตั ิตามกฎหมายไดต ามความพอใจ
2 จดั ระเบียบทางสังคม เปนลกั ษณะของการวางมาตรฐาน การกําหนดแนวทาง วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะบรรทดั ฐานทางสงั คมนัน้
การปฏบิ ตั หิ รอื แนวทางในการแสดงพฤตกิ รรมของสมาชกิ ในสังคม เพื่อใหค วาม แบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก วถิ ีประชา กฎจารตี และกฎหมาย
สัมพันธข องสมาชกิ ในสงั คมดําเนนิ ไปดวยความเปน ระเบยี บเรียบรอ ย อันนําไปสู ซ่งึ กฎหมายถอื เปนบรรทดั ฐานท่เี ปนทางการมากทสี่ ุด เพราะมีการ
ความสงบสุขและความเจริญมัน่ คงของสังคม ซงึ่ การจัดระเบยี บทางสังคม กําหนดกฎเกณฑและบทลงโทษอยา งเปนลายลกั ษณอกั ษร
ประกอบดวยปจจัยสาํ คญั ตางๆ เชน บรรทดั ฐานทางสงั คม สถานภาพทางสงั คม
บทบาททางสงั คม การจัดลาํ ดบั ชั้นทางสังคม คานยิ มทางสงั คม เปนตน

140 ค่มู อื ครู

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engaae Expore Evaluate
Explain Expand Explain

อธบิ ายความรู้

๑) กฎหมายเปน็ ข้อบังคับของรัฐ 1หมายความวา่ กฎหมายเปน็ ข้อกา� หนดในการ 1. ครูใหน กั เรียนอธิบายสรุปความหมายของ
กฎหมายโดยเขยี นเปนผงั ความคิด จากนั้น
สั่งหรือห้ามการกระท�าอย่างใดอย่างหน่ึง ซึ่งรัฐในฐานะท่ีเป็นสถาบันทางการปกครองใช้อ�านาจ นาํ ผงั ความคิดมาแลกเปล่ยี นเรยี นรกู ัน
จัดท�าข้ึน เพื่อจัดระเบียบทางสังคม แต่รัฐเป็นส่ิงที่ไม่มีชีวิตจิตใจ ฉะนั้น การใช้อ�านาจจัดท�า ภายในชน้ั
กฎหมายของรัฐ จงึ ทา� โดยผา่ นผทู้ ่ีมอี า� นาจในการปกครอง เช่น ผา่ นทางรฐั สภา ซึ่งประกอบดว้ ย
ผู้แทนปวงชนและเป็นผูใ้ ช้อ�านาจนิติบัญญัติ เปน็ ตน้ 2. ครใู หน กั เรยี นอธิบายในประเดน็ “กฎหมาย
มคี วามสําคัญตอสังคมมนษุ ยอยา งไร” โดยให
๒) กฎหมายเปน็ ขอ้ บงั คบั ความประพฤตขิ องพลเมอื ง หมายความวา่ ขอ้ บงั คบั นกั เรียนยกตัวอยา งประกอบการอธบิ ายซงึ่ อาจ
เปนเรอ่ื งท่เี กดิ ขนึ้ จริงหรอื เปนเร่อื งทน่ี กั เรยี น
ทมี่ ีลกั ษณะท่ีเป็นค�าสั่งหรือขอ้ ห้ามใชบ้ ังคบั ความประพฤติหรอื การกระท�าต่างๆ ของมนุษย์ท่ีเป็น แตงข้ึนเองกไ็ ด จากนั้นนํามารว มกันอภปิ ราย
พลเมอื งของรัฐโดยทั่วไป เช่น ส่งั ใหพ้ ลเมอื งเสยี ภาษี หรอื หา้ มพลเมอื งฆา่ ผูอ้ ่ืน เปน็ ต้น ในชัน้

๓) หากผใู้ ดฝา่ ฝนื กฎหมายจะตอ้ งไดร้ บั โทษหรอื ผลรา้ ยแรงอยา่ งอนื่ หมายความ 3. ครูใหน ักเรียนแบงกลุมออกเปน 5 กลุม
แลวใหน ักเรยี นรวมกนั อภิปรายวา หากสงั คม
วา่ กฎหมายยอ่ มมสี ภาพบงั คบั ใหพ้ ลเมอื งปฏบิ ตั ติ าม ผใู้ ดฝา่ ฝนื ไมป่ ฏบิ ตั ติ ามกฎหมายจะไดร้ บั โทษ มนษุ ยไมม ีกฎหมายจะสงผลอยา งไร
เช่น ถูกจา� คุกหรือถูกปรับ หรือไดร้ บั ผลร้ายอยา่ งอื่นตามแตท่ ีก่ ฎหมายจะระบุไว้ เช่น ต้องชดใช้ ใหน กั เรยี นเขียนสรปุ ผลการอภิปราย
ค่าเสียหายแก่ผทู้ ่ีไดร้ บั ความเสียหายจากการฝ่าฝืนกฎหมาย เป็นตน้ แลวสงตวั แทนออกมารายงานหนาชัน้

๔) โทษหรอื ผลรา้ ยอนั เกดิ จากการฝา่ ฝนื กฎหมายนน้ั เจา้ พนกั งานของรฐั จะ
เปน็ ผดู้ า� เนนิ การบงั คบั หมายความวา่ การลงโทษหรอื กอ่ ใหเ้ กดิ ผลรา้ ยแกผ่ ฝู้ า่ ฝนื กฎหมายจะกระทา�

ในนามของรัฐเท่าน้ัน โดยผู้ฝ่าฝืนกฎหมายและผู้เสียหายจากการฝ่าฝืนกฎหมายจะแก้แค้นหรือ
ลงโทษกนั เองตามใจชอบไมไ่ ด้ ตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามขน้ั ตอนทกี่ ฎหมายก�าหนดไว้ โดยอาศยั เจา้ พนกั งาน
ของรฐั เปน็ ผดู้ �าเนนิ การให้

สังคมควรปลูกฝังให้เยาวชนของชาติเรียนรู้เกี่ยวกับกฎหมายต้ังแต่ในวัยเด็ก เพื่อสร้างจิตสำานึกในการเคารพและปฏิบัติ
ตามกฎหมายอยา่ งเคร่งครดั

141

ขอ สแอนบวเนนOก-าNรคEิดT เกร็ดแนะครู

เพราะเหตุใดจึงตองมกี ฎหมายเปนบรรทดั ฐานในการอยูรวมกนั ครูควรยกตวั อยา งขา วสารทเ่ี กย่ี วขอ งกับการกระทําผดิ กฎหมาย ซ่ึงเกิดขึน้
ในสังคมมนุษย ในสังคมหรือท่ีกาํ ลังเปน กระแสอยใู นสังคม จากนัน้ ใหนักเรียนรวมกนั วิเคราะหว า
แนวตอบ เพราะการทม่ี นษุ ยเ ปน สัตวส ังคมและตองดําเนินชวี ิต ขา วดังกลา วสะทอ นใหเหน็ ถงึ ขอดขี อดอ ยของกฎหมายไทยอยางไร เพราะเหตใุ ด
อยูรว มกันน้ัน หากแตล ะบุคคลประพฤตปิ ฏิบัติตามอาํ เภอใจ บคุ คลในขา วจงึ ไมเ กรงกลวั ตอ กฎหมาย และอยากใหร ฐั ปฏิรปู กฎหมายเร่อื งใด
กย็ อมสง ผลเสยี และสรางความเดอื ดรอนตอสว นรวม ดงั น้นั มนุษย มากท่ีสดุ เพราะเหตใุ ด
จงึ ตองจดั ระเบียบสงั คมโดยสรา งกฎหมายขน้ึ เปน แนวทางในการ
ปฏบิ ัติเพอ่ื การอยูรว มกันไดอยา งเปน ระเบียบและสงบสขุ นกั เรียนควรรู

1 รฐั เปน รูปแบบของกลไกทางการเมอื งที่มอี ํานาจสูงสดุ คอื อาํ นาจอธิปไตย
ในการปกครองดินแดนทางภูมิศาสตรท่ีมอี าณาเขตและประชากรแนน อน รฐั จะตอ ง
มอี งคป ระกอบท่ีสาํ คญั ไดแ ก ประชากร ดนิ แดน รฐั บาล และอาํ นาจอธปิ ไตย

ค่มู ือครู 141