เอกสารประกอบการสอน-วิชาการสอบบัญชี Auditing

เอกสารประกอบการสอนรายวิชา

การสอบบัญชี (Auditing)
รหัสวชิ า 3201-2106

จัดทําโดย
อาจารย์ รมิดา บญุ ทันสา
สาขาวิชา การบัญชี แผนก การบญั ชี
ประจําภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2563
วิทยาลัยเทคโนโลยีพายพั และบริหารธรุ กิจ

ก

คํานํา

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสอบบัญชี รหัสวิชา 3201-2106 ฉบับน้ีได้จัดทําข้ึนเพื่อให้
เหมาะสมและสอดคล้องกับจดุ มุ่งหมายรายวิชาและคาํ อธิบายรายวิชา โดยได้แบ่งเน้ือหาออกเป็น 10 บท
คือ

ความร้ทู ่ัวไปเกย่ี วกบั การสอบบัญชี กฏหมายทเี่ ก่ียวข้องกับการสอบบัญชี หลักฐานการสอบบัญชี
การวางแผนการสอบบัญชี ความเส่ียงในการสอบบญั ชีและการควบคุมภายใน กระดาษทําการของผู้สอบ
บัญชี การตรวจสอบสินทรัพย์ การตรวจสอบหนี้สินและส่วนของเจ้าของ การตรวจสอบรายได้และ
คา่ ใชจ้ ่าย รายงานของผสู้ อบบญั ชี

ในการจัดทําเอกสารประกอบการสอนรายวิชาการสอบบัญชี ฉบับน้ี ผู้จัดทําขอขอบคุณ
ผู้อํานวยการวิทยาลัยเทคโนโลยีพายัพและบริหารธุรกิจ ท่ีให้โอกาสในการจัดทําเอกสารการสอน
ขอขอบคุณหัวหน้าแผนกและเพื่อนร่วมงานที่ได้ให้คําปรึกษาในการจัดทําเอกสารการสอนในคร้ังนี้
ซึ่งงผู้จัดทําหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารประกอบการสอบฉบับน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการเรียนการสอนใน
รายวิชาการสอบบญั ชี

รมดิ า บุญทนั สา
10 เมษายน 2563

สารบญั ข

คาํ นาํ หนา้
สารบญั ก.
สารบัญตาราง ข.
สารบัญภาพ ค.
นโยบายรายวิชา ง.
กาํ หนดการสอน จ.
ตารางวเิ คราะห์จดุ ประสงค์การสอน ฉ.
ช.
บทท่ี 1 ความรทู้ ั่วไปเกีย่ วกับการสอบบัญชี
ความหมายของการสอบบัญชี 1
ความแตกตา่ งระหวา่ งการบัญชแี ละการสอบบญั ชี 1
วัตถปุ ระสงคข์ องการสอบบัญชี 1
ส่งิ ทผี่ บู้ ริหารได้ใหก้ ารรับรองไวเ้ ก่ียวกับงบการเงิน 2
มาตรฐานการสอบบัญชี 3
พฒั นาการของวชิ าชีพสอบบัญชี 4
กระบวนการบัญชี 4
แบบฝกึ หัด 4
ใบงานท่ี 1 ความรทู้ ั่วไปเก่ียวกบั การสอบบัญชี 6
สรุป 8
9
บทที่ 2 กฎหมายท่ีเก่ียวข้องกับการสอบบัญชี 10
กฎหมายท่ีเก่ียวข้องกบั การสอบบัญชีท่สี าํ คญั 10
สภาวชิ าชพี บัญชี 11
ประเภทของผูต้ รวจสอบบัญชี 14
จรรยาบรรณของผ้ปู ระกอบวิชาชพี บัญชี 15
แบบฝกึ หัด 16
ใบงานที่ 2 กฎหมายทเ่ี ก่ียวขอ้ งกับการสอบบัญขี 17
สรุป 18

บทท่ี 3 หลักฐานการสอบบญั ชี 19
ความหมายของหลักฐานการสอบบญั ชี 19
วธิ ีการตรวจสอบเพ่อื ให้มาซงึ่ หลกั ฐานการสอบบญั ชี 19
หลักฐานการสอบบญั ชที ีเ่ หมาะสมอยา่ งเพยี งพอ 22
วธิ กี ารตรวจสอบทีใ่ ชใ้ นการสอบบัญชี 22
แบบฝกึ หดั 25
ใบงานที่ 3 หลกั ฐานการสอบบัญชี 26
สรปุ 27
28
บทท่ี 4 การวางแผนงานสอบบญั ชี 28
ความหมายของการวางแผนงานสอบบญั ชี 28
ประโยชนข์ องการวางแผนงานสอบบัญชี 28
การวางแผนกอ่ นรับงานสอบบญั ชี 30
ขนั้ ตอนของการวางแผนงานสอบบญั ชี 32
การจัดทาํ กลยทุ ธก์ ารสอบบัญชีโดยรวม 38
ความหมายของแนวการสอบบัญชี 40
แบบฝกึ หดั 41
ใบงานที่ 4 การวางแผน 42
สรปุ 43
43
บทที่ 5 ความเสี่ยงในการสอบบัญชแี ละการควบคมุ ภายใน 43
ความหมายของความเส่ียงในการสอบบญั ชี 45
องคป์ ระกอบของความเสี่ยงในการสอบบญั ชี 45
การกําหนดระดบั ความมีสาระสําคญั 45
ความเสี่ยงในการสอบบัญชท่ยี อมรบั ได้ 47
การวิเคราะห์ความเสีย่ งในการสอบบัญชี 48
ความหมายของการควบคมุ ภายใน 48
องคป์ ระกอบของการควบคุมภายใน 49
การประเมินความเสี่ยงจากการควบคุม 50
การรายงานจดุ อ่อนของการควบคมุ ภายใน 50
แบบฝึกหัด 51
ใบงานท่ี 5 ความเส่ยี งในการสอบบัญชีและการควบคุมภายใน
สรปุ

บทท่ี 6 กระดาษทาํ การของผูส้ อบบัญชี 52
ความหมายของกระดาษทาํ การของผู้สอบบญั ชี 52
วตั ถปุ ระสงคใ์ นการจดั ทาํ กระดาษทําการ 52
รูปแบบและเนือ้ หาของกระดาษทําการ 53
การกําหนดดัชนีกระดาษทําการและการอ้างอิง 54
ประเภทของกระดาษทําการ 54
การสอบทานกระดาษทําการ 63
การเกบ็ รกั ษากระดาษทาํ การ 63
แบบฝึกหัด 65
ใบงานท่ี 6 กระดาษทําการของผู้สอบบัญชี 65
สรุป 67
68
บทท่ี 7 การตรวจสอบสนิ ทรพั ย์ 68
การตรวจสอบเงินสดและรายการเทียบเท่าเงนิ สด 71
การตรวจสอบเงนิ ลงทนุ 71
การตรวจสอบลูกหน้กี ารคา้ 73
การตรวจสอบสนิ คา้ คงเหลือ 74
การตรวจสอบลกู หน้ีอ่นื และสินทรัพยห์ มนุ เวยี นอืน่ 77
การตรวจสอบท่ีดนิ อาคารและอุปกรณ์ 79
แบบฝึกหัด 81
ใบงานที่ 8 การตจรวจสอบบัญชสี นิ ทรพั ย์ 82
สรปุ 83
83
บทท่ี 8 การตรวจสอบหนสี้ ินและสว่ นของเจา้ ของ 85
การตรวจสอบเจ้าหนก้ี ารค้า เจ้าหนีอ้ นื่ และหนี้สนิ หมุนเวยี นอ่นื 86
การตรวจสอบเงินกู้ยืมระยะยาว 90
การตรวจสอบส่วนของผถู้ ือห้นุ 92
แบบฝกึ หดั 93
ใบงานที่ 8 การตรวจสอบหนีส้ นิ และสว่ นของผูถ้ ือหุ้น
สรุป

บทที่ 9 การตรวจสอบรายได้และค่าใชจ้ า่ ย 94
การตรวจสอบรายได้ 94
การตรวจสอบการซอื้ สนิ ค้า 95
การตรวจสอบต้นทุนขาย 96
การตรวจสอบค่าใชจ้ า่ ยในการขายและบรหิ าร 96
การตรวจสอบดอกเบ้ยี จ่าย 97
การตรวจสอบการจา่ ยเงินเดอื นและค่าแรง 98
แบบฝึกหดั 100
ใบงานท่ี 9 การตรวจสอบรายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่าย 100
สรุป 102
103
บทท่ี 10 รายงานของผสู้ อบบญั ชี 103
ขน้ั ตอนการออกรายงานของผูส้ อบบัญชี 104
ความหมายของรายงานของผู้สอบบัญชี 107
รปู แบบการแสดงความเห็นต่องบการเงินในรายงานของผู้สอบบญั ชี 115
แบบฝกึ หัด 117
ใบงานท่ี 10 รายงานของผู้สอบบัญชี 118
สรปุ 119
123
ภาคผนวก คําศัพท์ภาษาอังกฤษทางบัญชี
บรรณานกุ รม

สารบญั ตาราง ค

ตารางที่ 1 ความแตกต่างระหวา่ งการบัญชีและการสอบบัญชี หนา้
ตารางท่ี 2 คณุ สมบตั ิของสมาชิกวิชาชีพ
ตารางที่ 3 ความสมั พันธร์ ะหว่างการตรวจสอบ หลกั ฐาน และวัตถปุ ระสงค์ 1
ตารางท่ี 4 วิธีทดสอบการควบคมุ รายไดจ้ ากการขาย 13
ตารางท่ี 5 การวิเคราะห์เปรียบเทยี บ 22
ตารางท่ี 6 การประเมินความเสย่ี งและระดับรายการในงบการเงิน 24
ตารางที่ 7 แผนกาํ หนดการตรวจสอบบญั ชี 32
ตารางที่ 8 แนวทางการตรวจสอบบญั ชี 36
ตารางท่ี 9 ความเสีย่ งสบื เน่ือง 38
ตารางท่ี 10 ความเสยี่ งจากการควบคมุ 40
ตารางที่ 11 การวิเคราะห์ความเส่ยี ง 45
ตารางที่ 12 แสดงความสัมพันธ์ของความเส่ียงกบั หลกั บานการสอบบญั ชี 45
47
48

ง

สารบญั ภาพ

หนา้

รปู ภาพท่ี 1 โครงสร้างของสภาวชิ าชพี 14
รูปภาพที่ 2 การขอคํายนื ยันจากบุคคลภายนอก 22
รปู ภาพที่ 3 วิธีการตรวจสอบที่ใช้ในการสอบบัญชี 23
รปู ภาพท่ี 4 การประเมนิ ความเส่ยี งในการรับงาน 30
รูปภาพท่ี 5 ภาพตัวอย่างกลยุทธก์ ารสอบบัญชีโดยรวม 34
รปู ภาพท่ี 6 การกําหนดดัชนกี ระดาษทาํ การและการอา้ งองิ 54
รูปภาพท่ี 7 กระดาษทําการงบแสดงฐานะการเงนิ 56
รปู ภาพท่ี 8 ตัวอยา่ งกระดาษทําการรายการปรบั ปรงุ 58
รปู ภาพที่ 9 ตัวอย่างกระดาษทําการหลัก-เงนิ สดและรายการเทยี บเท่าเงินสด 59
รปู ภาพที่ 10 ตวั อย่างกระดาษทาํ การประกอบ-ใบตรวตนับเงินสดย่อย 60
รปู ภาพท่ี 11 ตัวอย่างกระดาษทาํ การประกอบอื่น-ใบสาํ คญั จ่ายเงินสดย่อยทยี่ ังไมไ่ ดเ้ บิกชดเชย 61
รปู ภาพที่ 12 ตัวอยา่ งกระดาษทาํ การสรปุ การตรวจสอบ-เงินสดและรายการเทยี บเท่าเงินสด 62
รปู ภาพที่ 13 แสดงความสมั พันธแ์ ละการอ้างอิงกระดาษทาํ การ 63
รปู ภาพท่ี 14 ตวั อยา่ งกระดาษทาํ การการบันทึกการสอบทาน 64
รูปภาพท่ี 15 ตวั อย่างหนงั สือขอข้อมลู จากธนาคาร 72
รปู ภาพที่ 16 แสดงองคป์ ระกอบพนื้ ฐานในรายงานของผ้สู อบบัญชี 109
รปู ภาพท่ี 17 แสดงตวั อยา่ งการแสดงความเห็นงบการเงนิ อยา่ งไม่มเี งือ่ นไข 112
รูปภาพที่ 18 แสดงตวั อย่างการแสดงความเห็นงบการเงนิ อยา่ งมีเงื่อนไข 114
รูปภาพท่ี 19 แสดงตัวอย่างการแสดงความเหน็ งบการเงินไมถ่ กู ต้อง 116
รูปภาพที่ 20 แสดงตวั อยา่ งการไมแ่ สดงความคดิ เหน็ ตอ่ งบการเงนิ 118

จ

นโยบายประจําวิชา (Class Policy)

ลกั ษณะรายวิชา

1. ช่ือวิชา การสอบบัญชี รหสั วิชา. 3201-2106

2. ระดบั ชั้น ประกาศนียบัตรวชิ าชีพชน้ั สูง ปวส.

3. จํานวนหน่วยกิต 3 หน่วยกิต /(3ท – 0ป – 3น) เวลาเรยี น 3 คาบ/สัปดาห์

4. หมวดวชิ า ทกั ษะวชิ าชีพ กลมุ่ สมรรถนะ วิชาชีพเลอื ก

5. จุดประสงค์รายวิชา
1. มคี วามรู้ ความเข้าใจเก่ียวกบั มาตรฐานการสอบบญั ชี หลักการสอบบัญชี กฏหมายทเี่ กย่ี วข้อง

กบั การสอบบญั ชี และจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี
2. มีทกั ษะเกย่ี วกบั การปฏิบติงานสอบบัญชี ตามมาตรฐานการสอบบัญชี
3. มคี ุณลกั ษณะนิสัยที่พงึ ประสงค์ และมีเจตคตทิ ด่ี ี ในการประกอบอาชีพ

6. สมรรถนะรายวิชา
. 1. แสดงความรู้เกย่ี วกับหลกั การและมาตรฐานการสอบบัญชี

2. แสดงความรูเ้ กย่ี วกบั การปฏบิ ัติงานสอบบัญชี ตามมาตรฐานการสอบบัญชี

7. คาํ อธิบายรายวิชา
ศึกษาเกี่ยวกับวิวัฒนาการวิชาชีพสอบบัญชี มาตรฐานการสอบบัญชี หลักการและแนวคิด

พ้ืนฐานของการสอบบัญชี มาตรฐานการสอบบัญชี กฏหมายที่เก่ียวข้องกับการสอบบัญชี จรรยาบรรณ
ของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี การประเมินความเสี่ยง การวางแผนและการจัดทําแนวการตรวจสอบบัญชี
การรวบรวมและวิเคราะห์หลักฐานการปฏิบัติงานสอบบัญชี การจัดทํากระดาษทําการและสรุปผลการ
สอบบญั ชี

8. การวัดผล คะแนน
ลาํ ดับ รายละเอียด 20 คะแนน
1 คะแนนเจตคติ (Moral score) 10 คะแนน
1.1 คะแนนมาตรฐานการอยู่รว่ มกัน 5 คะแนน
1.2 คะแนนคุณลักษณะทพี่ ึงประสงค์ (Core Skill) 5 คะแนน
1.3 คะแนนเข้าเรยี นของนกั ศกึ ษา 40 คะแนน
2 คะแนนด้านทกั ษะ (Working & Practical Skill) 10 คะแนน
2.1 งานทม่ี อบหมายในห้องเรยี น (Assignment) 10 คะแนน
2.2 การบ้าน (Home Work) 20 คะแนน
2.3 สอบทักษะรายหนว่ ย (Practical Test) 40 คะแนน
3 ด้านความรู้ (Knowledge) 10 คะแนน
3.1 สอบกลางภาค (Midterm Test) 15 คะแนน
3.2 สอบปลายภาค (Final Test) 15 คะแนน
3.3 สอบสมรรถนะ (Competency Test) 100 คะแนน
รวม

9. การประเมนิ ผล 80 – 100 เกรด 4
คะแนน 75 – 79 เกรด 3.5
คะแนน 70 – 74 เกรด 3
คะแนน 65 – 69 เกรด 2.5
คะแนน 60 – 64 เกรด 2
คะแนน 55 – 59 เกรด 1.5
คะแนน 50 – 54 เกรด 1
คะแนน 0 – 49 เกรด 0
คะแนน

10.เอกสารประกอบการสอน :
1. หนงั สอื เรียนวชิ า การสอบบญั ชี
2. เอกสารประกอบการสอนวิชาการสอบบญั ชี

11. ชัว่ โมงท่ีเข้าพบอาจารย์ได้
วันจันทร์ – วนั ศกุ ร์ เวลา 08.00 – 16.30 น.

12. ข้อตกลงรว่ มกัน (Class Management), การส่งการบ้าน)
1) ทําความสะอาด Class ใหเ้ สรจ็ ภายใน 5 นาที ก่อนเร่ิมเรยี น
2) หากเขา้ เรียนสายภายใน 10 นาที ไมว่ ่ากรณีใด ๆ เชค็ สาย สายเกิน 20 นาที เช็คขาด
3) เช็คชื่อเม่ือนกั ศึกษา มีอปุ กรณ์การเรยี นครบ
4) ปิดเสยี งโทรศพั ท์ใหเ้ รยี บร้อยแล้วนํามาใส่กล่อง
5) อนญุ าตใหเ้ ขา้ ห้องนํา้ ไดค้ าบละ 1 คร้งั
6) ไม่อนุญาตใหน้ ําขนมขบเค้ียวทกุ ชนิดข้นึ มารับประทานในหอ้ งเรยี น
7) ต้องสง่ งานอยา่ งน้อย 80%
8) ส่งการบา้ นตามวนั และเวลาในตารางเท่านนั้
9) กรณนี กั ศึกษาก่อกวน เตือน 1 ครงั้ เตือนครง้ั ที่ 2 เชค็ ขาด

ช่ือหน่วยการเรยี นรู้ / กาํ หนดก
รายการสอน
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม
1. ความรูท้ ่วั ไปเก่ียวกบั การสอบบญั ชี
1.1 ความหมายของการสอบบญั ชี 1. อธิบายความหมายของการสอบบญั ชไี ด้
1.2 ความแตกต่างระหว่างการบัญชแี ละการ 2. บอกความแตกต่างระหว่างการบญั ชแี ละการ
3. บอกวัตถปุ ระสงค์และหลักการพ้นื ฐานของการสอบบ
สอบบญั ชี 4. อธิบายสิง่ ทผ่ี ู้บรหิ ารไดใ้ หก้ ารรบั รองไวเ้ กีย่ วก
1.3 วตั ถปุ ระสงค์ของการสอบบญั ชี 5. อธิบายมาตรฐานการสอบบญั ชีได้
1.4 สิง่ ทผี่ ้บู ริหารไดใ้ หก้ ารรบั รองไวเ้ กีย่ วกบั 6. อธบิ ายพัฒนาการของวชิ าชีพสอบบญั ชไี ด้
7. อธบิ ายกระบวนการสอบบัญชไี ด้
งบการเงนิ
1.5 มาตรฐานการสอบบญั ชี 1. อธิบายกฎหมายทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การสอบบญั ช
1.6 พฒั นาการของสภาวชิ าชพี สอบบญั ชี 2. อธบิ ายเกี่ยวกบั สภาวิชาชพี บัญชีได้
1.7 กระบวนการสอบบญั ชี 3. อธบิ ายประเภทของผสู้ อบบัญชไี ด้
4. บอกจรรยาบรรณของผปู้ ระกอบวิชาชีพบัญช
2. กฎหมายทเี่ ก่ียวขอ้ งกบั การสอบบัญชี
2,1 กฎหมายท่ีเกย่ี วขอ้ งกบั การสอบบัญชที ี่ 1. บอกความหมายของหลกั ฐานการสอบบญั ชีไ
2. อธิบายวธิ ีการตรวจสอบเพ่ือใหไ้ ดม้ าซึ่งหลักฐ
สาํ คญั สอบบญั ชี
2.2 สภาวิชาชพี
2.3 ประเภทของผตู้ รวจสอบบญั ชี 3. อธิบายหลกั ฐานการสอบบัญชที เ่ี หมาะสมอย่างเพียง
2.4 จรรยาบรรณของผูป้ ระกอบวิชาชพี บญั ชี

3. หลกั ฐานการสอบบญั ชี
3.1 ความหมายของหลกั ฐานการสอบบญั ชี
3.2 วิธกี ารตรวจสอบเพือ่ ให้มาซ่งึ หลักฐาน

การสอบบญั ชี

ฉ

การสอน

สมรรถนะประจําหนว่ ย สปั ดาหท์ ่ี จํานวน
ช่ัวโมง

สมรรถนะ 13
1. เขียนแผนผังขน้ั ตอนกระบวนการสอบบญั ชี
รสอบบญั ชไี ด้

บัญชไี ด้

กับงบการเงิน

ชที ส่ี าํ คัญได้ สมรรถนะ 2 3
ชไี ด้ 1. ปฏบิ ตั งิ านสอบบัญชตี ามกฏหมายทเี่ กี่ยวขอ้ ง 3
ไดอ้ ยา่ งถูกต้อง

ได้ สมรรถนะ 3
ฐานการ 1. แสดงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งวิธกี ารตรวจสอบ
หลกั ฐานการตรวจสอบ
งพอได้

ช่อื หน่วยการเรยี นรู้ / จุดประสงค์เชงิ พฤติกรรม
รายการสอน

3.3 หลักฐานการสอบบญั ชที ่ีเหมาะสม

อยา่ งเพียงพอ

3.4 วิธีการตรวจสอบที่ใชใ้ นการสอบบญั ชี

4. การวางแผนงานสอบบญั ชี 1. บอกความหมายของการวางแผนงานสอบบญั

4.1 ความหมายของการวางแผนงาน 2. บอกประโยชนข์ องการวางแผนงานสอบบญั ช

สอบบญั ชี 3. อธบิ ายการวางแผนก่อนรบั งานสอบบัญชไี ด้

4.2 ประโยชนข์ องการวางแผนงานสอบบัญชี 4. บอกข้ันตอนของการวางแผนงานสอบบญั ชไี

4.3 การวางแผนก่อนรบั งานสอบบญั ชี 5. อธิบายการจดั ทํากลยุทธ์การสอบบญั ชีโดยร

4.4 ขน้ั ตอนของการวางแผนงานสอบบญั ชี 6. อธบิ ายความหมายของแนวการสอบบญั ชไี ด

4.5 การจดั ทํากลยุทธก์ ารสอบบญั ชโี ดยรวม

4.6 ความหมายของแนวการสอบบญั ชี

5. ความเสย่ี งในการสอบบัญชีและการควบคุม 1. บอกความหมายของความเส่ยี งในการสอบบ

ภายใน 2. บอกองค์ประกอบของความเสยี่ งในการสอบ

5.1 ความหมายของความเสี่ยงในการ 3. อธิบายกาํ หนดระดับความมสี าระสาํ คญั ได้

สอบบัญชี 4. อธบิ ายความเสี่ยงในการสอบบญั ชที ี่ยอมรบั ไ

5.2 องค์ประกอบของความเสย่ี งในการ 5. สามารถวิเคราะห์ความเสย่ี งในการสอบบญั ช

สอบบัญชี 6. อธิบายความหมายของการควบคุมภายในได

5.3 การกําหนดระดบั ความมีสาระสาํ คัญ 7. บอกองค์ประกอบของการควบคมุ ภายในได้

5.4 ความเสย่ี งในการสอบบญั ชที ย่ี อมรับได้ 8. สามารถประเมินความเส่ียงจากการควบคมุ ไ

5.5 การวเิ คราะห์ความเสยี่ งในการสอบบัญชี 9. อธิบายการรายงานจดุ ออ่ นของการควบคมุ ภ

5.6 ความหมายของการควบคมุ ภายใน

สมรรถนะประจาํ หนว่ ย สัปดาหท์ ี่ จาํ นวน
ช่วั โมง

ญชีได้ สมรรถนะ 4-5 6

ชไี ด้ 1. ปฏบิ ัติตามข้นั ตอนการวางแผนงานสอบบญั ชี

ไดอ้ ย่างถูกต้อง

ได้

รวมได้

ด้

บญั ชีได้ สมรรถนะ 6-7 6
บบัญชีได้ 1. วิเคราะห์ความเส่ียงได้
2. เขยี นรายงานจดุ ออ่ นของการควบคมุ ภายใน
ได้ ไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง
ชไี ด้
ด้

ได้
ภายในได้

ช่ือหน่วยการเรยี นรู้ / จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม
รายการสอน
1. อธิบายความหมายของกระดาษทําการของผ
5.7 องค์ประกอบของการควบคมุ ภายใน 2. อธิบายรูปแบบและเนอื้ หาของกระดาษทํากา
5.8 การประเมนิ ความเสยี่ งจาการควบคมุ 3. อธิบายรปู แบบและเนือ้ หาของกระดาษทาํ กา
5.9 การรายงานจดุ ออ่ นของการควบคุม 4. อธิบายการกําหนดดชั นีกระดาษทําการและก
ภายใน 5. อธิบายประเภทกระดาษทาํ การได้
6. กระดาษทําการของผสู้ อบบัญชี 6. อธิบายการสอบทานกระดาษทาํ การได้
6.1 ความหมายของกระดาษทาํ การของ 7. อธิบายการเกบ็ รักษากระดาษทาํ การได้
ผู้สอบบญั ชี
1. อธบิ ายการตรวจสอบเงนิ สดและรายการเทีย
6.2 วตั ถปุ ระสงคใ์ นการจดั ทํากระดาษทําการ ได้
2. อธบิ ายการตรวจสอบเงนิ ลงทนุ ได้
6.3 รูปแบบและเนือ้ หาของกระดาษทาํ การ 3. อธบิ ายการตรวจสอบลูกหน้ีการคา้ ได้
6.4 การกําหนดดัชนกี ระดาษทาํ การและ 4. อธบิ ายการตรวจสอบสินคา้ คงเหลอื ได้
การอ้างอิง 5. อธบิ ายการตรวจสอบลูกหนอี้ ่ืนและสินทรัพย
6.5 ประเภทกระดาษทําการ อน่ื ได้
6.6 การสอบทานกระดาษทาํ การ
6.7 การเกบ็ รกั ษากระดาษทําการ
7. การตรวจสอบสินทรัพย์
7.1 การตรวจสอบเงนิ สดและรายการ
เทยี บเท่าเงินสด
7.2 การตรวจสอบเงินลงทุน
7.3 การตรวจสอบลูกหน้ีการคา้
7.4 การตรวจสอบสนิ คา้ คงเหลือ
7.5 การตรวจสอบลูกหนอี้ น่ื และสนิ ทรพั ย์

สมรรถนะประจําหนว่ ย สปั ดาห์ท่ี จํานวน
ชัว่ โมง

ผสู้ อบบญั ชไี ด้ สมรรถนะ 8-9 6
ารได้ 1. จดั ทํากระดาษทําการของผูส้ อบบัญชีไดอ้ ย่าง
ารได้ ถูกต้อง
การอา้ งองิ ได้

ยบเท่าเงินสด สมรรถนะ 10-11 6
1. ตรวจสอบบญั ชที ่ีสาํ คัญไดอ้ ย่างถูกต้อง

ย์หมนุ เวียน

ช่อื หน่วยการเรยี นรู้ / จดุ ประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม
รายการสอน

หมนุ เวยี นอ่ืน 6. อธิบายการตรวจสอบที่ดนิ อาคารและอปุ กร

7.6 การตรวจสอบทด่ี ิน อาคารและอปุ กรณ์

8. การตรวจสอบหน้ีสินและส่วนของผถู้ ือหุ้น 1. อธิบายการตรวจสอบเจ้าหน้กี ารค้า เจา้ หน้อี

8.1 การตรวจสอบเจา้ หนี้การค้า เจา้ หนอ้ี ่ืน หมนุ เวยี นอื่นได้

และหนส้ี นิ หมุนเวยี นอ่ืน 2. อธิบายการตรวจสอบเงนิ กยู้ มื ระยะยาวได้

8.2 การตรวจสอบเงินก้ยู มื ระยะยาว 3. อธบิ ายการตรวจสอบส่วนของผูถ้ ือหนุ้ ได้

8.3 การตรวจสอบสว่ นของผู้ถอื ห้นุ

9. การตรวจสอบรายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่าย 1. อธบิ ายการตรวจสอบรายไดไ้ ด้

9.1 การตรวจสอบรายได้ 2. อธบิ ายการตรวจสอบการซอื้ สนิ ค้าได้

9.2 การตรวจสอบรายการซ้ือสนิ คา้ 3. อธิบายการตรวจสอบต้นทุนขายได้

9.3 การตรวจสอบตน้ ทนุ ขาย 4. อธบื ายตรวจสอบคา่ ใช้จา่ ยในการขายและบ

9.4 การตรวจสอบคา่ ใชจ้ ่ายในการขาย 5. อธบิ ายการตรวจสอบดอกเบยี้ จา่ ยได้

และบรหิ าร 6. อธบิ ายการตรวจสอบเงนิ เดือนและค่าแรงได

9.5 การตรวจสอบดอกเบ้ียจ่าย

9.6 การตรวจสอบเงนิ เดือนและคา่ แรง

10. รายงานของผูส้ อบบญั ชี 1. อธิบายขน้ั ตอนการออกรายงานของผู้สอบบญั

10.1 ขนั้ ตอนการออกรายงานของผสู้ อบ 2. อธิบายความหมายของรายงานผู้สอบบญั ชีได

บัญชี 3. อธิบายรูปแบบการแสดงความคดิ เหน็ ตอ่ งบก

10.2 ความหมายของรายงของผสู้ อบบัญชี รายงานของผ้สู อบบญั ชไี ด้

10.3 รูปแบบการแสดงความเห็นตอ่ งบ

การเงนิ ในรายงานของผู้สอบบญั ชี

สมรรถนะประจําหน่วย สปั ดาห์ท่ี จาํ นวน
ชว่ั โมง
รณไ์ ด้
12-13 6
อ่ืนและหนสี้ ิน สมรรถนะ
1. ตรวจสอบบญั ชีท่ีสาํ คัญได้อย่างถกู ต้อง

สมรรถนะ 14 3
1. ตรวจสอบบญั ชีท่ีสําคัญได้อย่างถูกตอ้ ง

บรหิ ารได้
ด้

ญชไี ด้ สมรรถนะ 15-17 9
ด้ 1. จดั ทาํ รายงานของผสู้ อบบญั ชไี ดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
การเงินใน

ตารางวเิ คราะห์จ

ระดับพฤติกรรมทตี่ อ้ งการ

หนว่ ยท่ี ชอ่ื หน่วย / หัวขอ้ การเรยี นรู้

1 ความรู้ท่ัวไปเกีย่ วกับการสบบญั ชี
1.1 ความหมายของการสอบบญั ชี
1.2 ความแตกต่างระหวา่ งการบญั ชแี ละการสอบบัญชี
1.3 วัตถปุ ระสงค์ของการสอบบญั ชี
1.4 ส่งิ ท่ีผู้บริหารได้ใหก้ ารรบั รองไว้เกี่ยวกับงบการเงิน
1.5 มาตรฐานการสอบบัญชี
1.6 พฒั นาการของวชิ าชพี สอบบัญชี
1.7 กระบวนการสอบบญั ชี

2 กฏหมายทีเ่ กยี่ วขอ้ งกบั การการสอบบญั ชี
2.1 กฏหมายทีเ่ ก่ยี วข้องกับการสอบบัญชที ่ีสาํ คญั
2.2 สภาวชิ าชีพบญั ชี
2.3 ประเภทของผตู้ รวจสอบบญั ชี
2.4 จรรยาบรรณของผู้ประกอบวชิ าชีพบญั ชี

ช

จดุ ประสงค์การสอนความ ํจา ทักษะ คณุ ลักษะที่พงึ
ความเข้าใจ ประสงค์
ความรู้การ ํนาไปใ ้ช
การ ิวเคราะ ์ห
 การประมาณค่า
 ความคิดส ้รางสรร ์ค

 
 

 


 



ระดับพฤตกิ รรมทีต่ ้องการ

หนว่ ยที่ ชอ่ื หน่วย / หัวขอ้ การเรยี นรู้

3 หลกั ฐานการสอบบญั ชี
3.1 ความหมายของหลกั ฐานการสอบบัญชี
3.2 วิธกี ารตรวจสอบเพ่อื ใหไ้ ดม้ าซ่ึงหลักฐานการสอบบัญชไี ด้
3.3 หลักฐานการสอบบญั ชีทเ่ี หมาะสมอยา่ งเพยี งพอ
3.4 วิธีการตรวจสอบทใี่ ชใ้ นการสอบบญั ชี

4 การวางแผนงานสอบบญั ชี
4.1 ความหมายของการวางแผนงานสอบบัญชี
4.2 ประโยชน์ของการวางแผนงานสอบบัญชี
4.3 การวางแผนกอ่ นรบั งานสอบบญั ชี
4.4 ขัน้ ตอนของการวางแผนงานสอบบัญชี
4.5 การจัดทํากลยทุ ธ์การสอบบญั ชี
4.6 ความหมายของแนวทางการสอบบัญชี

5 ความเสยี่ งในการสอบบญั ชแี ละการควบคมุ ภายใน
5.1 ความหมายของความเส่ียงในการสอบบัญชี
5.2 องคป์ ระกอบของความเสีย่ งในการสอบบญั ชี
5.3 การกําหนดระดบั ความมสี าระสําคญั

ความ ํจา ความรู้ ทักษะ ลกั ษณะท่พี งึ ประสงค์
ความเข้าใจ 
การ ํนาไปใ ้ช 
การ ิวเคราะ ์ห
การประมาณค่า 
ความคิดส ้รางสรร ์ค












ระดบั พฤติกรรมที่ตอ้ งการ

หนว่ ยที่ ชอ่ื หนว่ ย / หวั ขอ้ การเรยี นรู้

5.4 ความเสีย่ งในการสอบบญั ชที ย่ี อมรับได้
5.5 การวิเคราะหค์ วามเส่ียงในการสอบบญั ชี
5.6 ความหมายของการควบคุมภายใน
5.7 องคป์ ระกอบของการควบคุมภายใน
5.8 การประเมนิ ความเสีย่ งจากการควบคมุ
5.9 การรายงานจดุ อ่อนของการควบคมุ ภายใน
6 กระดาษทําการของผู้สอบบญั ชี
6.1 ความหมายของกระดาษทําการของผู้สอบบญั ชี
6.2 วตั ถปุ ระสงคใ์ นการจดั ทํากระดาษทําการ
6.3 รูปแบบและเนื้อหาของกระดาษทําการ
6.4 การกําหนดดชั นีกระดาษ
6.5 ประเภทกระดาษทาํ การ
6.6 การสอบทานกระดาษทาํ การ
6.7 การเก็บรักษากระดาษทําการ

ความ ํจา ความรู้ ทักษะ ลกั ษณะท่ีพงึ ประสงค์
ความเข้าใจ 
การ ํนาไปใ ้ช 
การ ิวเคราะ ์ห   
การประมาณค่า 
ความคิดส ้รางสรร ์ค 
 
 

 
 
 
 
 
 
 

ระดับพฤติกรรมทตี่ ้องการ

หนว่ ยท่ี ชอื่ หน่วย / หวั ขอ้ การเรยี นรู้

7 การตรวจสอบสนิ ทรัพย์
7.1 การตรวจสอบเงินสดและรายการเทยี บเทา่ เงนิ สด
7.2 การตรวจสอบเงินลงทุน
7.3 การตรวจสอบลูกหน้กี ารคา้
7.4 การตรวจสอบสินค้าคงเหลือ
7.5 การตรวจสอบลูกหน้อี ื่นและสนิ ทรพั ย์หมนุ เวียนอนื่
7.6 การตรวจสอบทดี่ นิ อาคารและอปุกรณ์

8 การตรวจสอบหนส้ี ินและส่วนของผู้ถือหนุ้
8.1 การตรวจสอบเจ้าหน้ีการค้า เจ้าหน้อี น่ื และหนส้ี ินหมุนเวียนอน่ื
8.2 การตรวจสอบเงนิ กยู้ มื ระยะยาว
8.3 การตรวจสอบส่วนของผู้ถือหนุ้

9 การตรวจสอบรายได้และค่าใช้จ่าย
9.1 การตรวจสอบรายได้
9.2 การตรวจสอบการซือ้ สินค้า
9.3 การตรวจสอบตน้ ทุนขาย
9.4 การตรวจสอบคา่ ใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร
9.5 การตรวจสอบดอกเบ้ียจ่าย

ความ ํจา ความรู้ ทักษะ คุณลักษณะท่ีพงึ
ความเข้าใจ ประสงค์
การ ํนาไปใ ้ช  
การ ิวเคราะ ์ห  
การประมาณค่า  
ความคิดส ้รางสรร ์ค  
  
   

  
  
 

 
 
 
 
 

ระดับพฤติกรรมที่ตอ้ งการ

หนว่ ยที่ ช่ือหนว่ ย / หัวขอ้ การเรยี นรู้

9.6 การตรวจสอบเงนิ เดอื นและคา่ แรงงาน
10 รายงานของผสู้ อบบญั ชี

10.1 ขนั้ ตอนการออกรายงานของผ้สู อบบญั ชี
10.2 ความหมายของรายงานของผสู้ อบบญั ชี
10.3 รปู แบบการแสดงความเหน็ ต่องบการเงินในรายงานของผู้สอบบญั ชี

ความรู้ความจํา
ความเขา้ ใจ
 การนาํ ไปใช้
 การวิเคราะห์
 การประมาณค่า
 ความคดิ สร้างสรรค์

 ทักษะ

คุณลกั ษณะที่พงึ
ประสงค์

1

เนือ้ หา (หนว่ ยท่/ี บทท่ี) 1 ความรทู้ ่ัวไปเกย่ี วกบั การสอบบญั ชี

สาระสาํ คัญ
วิชาสอบบัญชีเป็นวิชาชีพที่ให้บริการแก่สาธารณชนในด้านการตรวจสอบบัญชี โดยมี

วัตถุประสงค์เพื่อให้ได้มาซง่ึ ความเชอื่ มน่ั อย่างมเี หตุผลว่า งบการเงินโดยรวมปราศจากการแสดงข้อมูลที่ขัดต่อ
ข้อเท็จจริงอันเป็นสาระสําคัญหรือไม่ ไม่ว่าจะเกิดจากการทุจริตหรือข้อผิดพลาด ซ่ึงช่วยให้ผู้สอบบัญชี
สามารถแสดงความเห็นได้ว่า งบการเงินได้จัดทําขึ้นในสาระสําคัญตามแม่บทการบัญชีในการรายงานทาง
การเงนิ ท่ีเกีย่ วข้องหรือไม่ และเพื่อรายงานตอ่ งบการเงนิ และส่ือสารตามที่มาตรฐานการสอบบัญชีกําหนดตาม
ขอ้ เทจ็ จริงทผ่ี ้สู อบบญั ชตี รวจสอบ เนอื่ จากผลงานของผู้สอบบัญชีเกี่ยวข้องกับสาธารณชนและผู้ใช้งบการเงิน
จึงต้องมีกฎหมายเข้ามากํากับดูแลผู้ประกอบวิชาชีพสอบบัญชีต้องได้รับใบอนุญาตในการประกอบวิชาชีพ
และมีคุณสมบัติตามเกณฑ์ที่ฏหมายกําหนด เรียกว่า “ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต” (Certified Public
Accountant) จึงจะสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ และผู้สอบบัญชีต้องเป็นบุคคลท่ีมีความเป็นกลาง มีความรู้
ความสามารถ และมีความเป็นอิสระ

เนอื้ หา
ความหมายของการสอบบัญชี

การสอบบัญชี (Auditing) คอื การตรวจสอบสมุดบญั ชี เอกสารประกอบการลงบัญชี และหลักฐาน
อ่นื ๆ โดยผปู ระกอบวชิ าชพี สอบบัญชี ตามแนวทางปฏิบตั งิ านที่วิชาชีพไดกําหนดเปนมาตรฐานไวเพ่อื ท่ใี หผู
สอบ บัญชจี ะสามารถวนิ ิจฉัย และแสดงความเหน็ ไดวางบการเงนิ ท่กี ิจการจดั ทาํ ขนึ้ ขัดกับขอเทจ็ จริง อนั เปน
สาระสาํ คญั และเปนไปตามหลักการบัญชีทร่ี บั รองทว่ั ไปเพียงใด หรอื ไม

ความแตกต่างระหวา่ งการบัญชีและการสอบบัญชี

การบัญชี การสอบบัญชี

1. เร่ิมจากหลักฐาน/เอกสารสู่งบการเงิน 1. เรมิ่ จากงบการเงนิ สหู่ ลกั ฐาน/เอกสาร

2. ยึดหลกั การบัญชซี งึ่ กิจการใช้ปฏิบตั ิ 2. พจิ ารณาวา่ หลกั การบัญชมี ีความขัดแย้งกับ

หลักการบัญชีที่รับรองทวั่ ไปหรือไม่

3. งบการเงินที่ผบู้ ริหารจัดทําขึน้ อาจไม่เป็นท่ี 3. มคี วามรบั ผดิ ชอบต่อบคุ คลหลายฝาุ ย เชน่ ผ้ถู อื ห้นุ

เชื่อถอื หรอื เป็นประโยชนแ์ ก่บุคคลภายนอกเต็มท่ี เจา้ หนี้ ผู้ลงทุน ส่วนราชการ ลกู คา้ ฯลฯ

4. งบการเงินที่ได้ตรวจสอบและแสดงความเห็นแล้ว

จะไดร้ บั ความเช่ือถือจากบคุ คลภายนอก

ตารางที่ 1 ความแตกตา่ งระหวา่ งการบญั ชแี ละการสอบบัญชี

2

วตั ถปุ ระสงคข์ องการสอบบัญชี

วัตถปุ ระสงค์ของการตรวจสอบ

1. เพื่อให้ไดม้ าซึง่ ความเชื่อม่ันอยา่ งมเี หตผุ ลวา่ งบการเงินโดยรวมปราศจากการแสดงข้อมูลที่ขัดตอ่
ขอ้ เท็จจรงิ อันเปน็ สาระสําคัญหรือไม่ ไมว่ ่าจะเกิดจากการทจุ รติ หรือข้อผดิ พลาด ซ่งึ ชว่ ยให้ผสู้ อบบญั ชี
สามารถแสดงความเห็นไดว้ ่า งบการเงินไดจ้ ดั ทาํ ข้ึนในสาระสําคญั ตามแมบ่ ทการบัญชใี นการรายงานทาง
การเงนิ ที่เกีย่ วขอ้ งหรอื ไม่

2. เพ่ือรายงานต่องบการเงนิ และสือ่ สารตามท่ีมาตรฐานการสอบบญั ชีกําหนดตามข้อเท็จริงทผี่ สู้ อบ
บญั ชตี รวจพบ

หลักการพนื้ ฐานในการปฏบิ ัติงานของผู้สอบบัญชี
1. ด้านจรรยาบรรณทเี่ กยี่ วข้องกบั การตรวจสอบงบการเงิน ผสู้ อบบัญชตี ้องปฏบิ ัติตามข้อกําหนด

ดา้ นจรรยาบรรณทีเ่ ก่ียวขอ้ ง รวมถึงข้อกาํ หนดเกี่ยวกบั ความเปน็ อิสระในสการตรวจสอบงบการเงิน เช่น
ก. ความโปร่งใส ความเปน็ อิสระ ความเทย่ี งธรรม และความซ่อื สตั ยส์ จุ รติ
ข. ความรู้ ความสามารถ และมาตรฐานในการปฏบิ ัตงิ าน
ค. การรักษาความลับ
ง. ความรบั ผดิ ชอบต่อผูร้ บั บริการ
จ. ความรับผิดชอบต่อผ้ถู ือหุน้ ผู้เปน็ หุน้ ส่วน บคุ คลหรือนติ บิ คุ คลทผ่ี ู้ประกอบวชิ าชีพปฏิบตั ิ

หน้าทใ่ี ห้
ฉ. ความรับผิดชอบต่อเพ่ือนรว่ มวิชาชีพ และจรรยาบรรณทว่ั ไป

2. การใชว้ ิจารณญาณในการสังเกต และสงสัยเย่ยี งผู้ประกอบวิชาชพี ผูส้ อบบัญชีต้องวางแผนและ
ปฏบิ ตั ิงานตรวจสอบโดยใชว้ ิจารณญาณในการสังเกตและสงสยั เยยี่ งผู้ประกอบวิชาชีพ

3. การใช้ดลุ ยพินจิ เยี่ยงผู้ประกอบวิชาชีพ ผ้สู อบบัญชีต้องใช้ดลุ ยพินจิ เย่ียงผปู้ ระกอบวชิ าชีพในการ
วางแผนและปฏิบตั ิงานตรวจสอบงบการเงิน

4. หลักฐานการสอบบญั ชีท่ีเพียงพอและเหมาะสม และความเสีย่ งในการสอบบญั ชี ผูส้ อบบญั ชตี ้อง
ไดม้ าซึ่งหลักฐานการสอบบญั ชที ่ีเพยี งพอและเหมาะ เพื่อลดความเสยี่ งในการสอบบัญชีให้อยูใ่ นระดับตาํ่ ที่
ยอมรับได้

5. การปฏบิ ัติงานตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบญั ชี ผู้สอบบัญชีตอ้ งปฏิบตั ิตามมาตรฐานการ
สอบบัญชที ุกฉบับท่ีเก่ยี วขอ้ งกบั การตรวจสอบ

3

สง่ิ ทผี่ ู้บรหิ ารไดใ้ ห้การรบั รองไวเ้ กี่ยวกับงบการเงนิ (Management Assertions)
ก. ส่ิงท่ีผบู้ ริหารไดใ้ ห้การรบั รองไวเ้ กยี่ วกับประเภทรายการ (รายการในงบกาํ ไรขาดทุน)
1. การเกดิ ข้นึ จรงิ Occurrence รายการและเหตุการณ์ทกุ รายการทถ่ี ูกบันทึกนั้นเกิดข้นึ จรงิ

และเก่ียวข้องกับกจิ การ
2. ความครบถ้วน Completeness รายการและเหตุการณ์ทุกรายการท่คี วรจะบันทกึ ได้ถกู

บันทกึ แลว้ ครบถว้ นทุกประการ
3. ความถกู ต้อง Accuracy จํานวนเงินและข้อมลู อ่นื ทีเ่ กยี่ วข้องกบั รายการและเหตุการณ์ที่

ถกู บนั ทึกได้ถูกบนั ทึกอยา่ งเหมาะสม
4. การตัดยอด Cut-off รายการและเหตกุ ารณ์ไดถ้ ูกบันทกึ ในรอบระยะเวลาบัญชีท่ถี ูกตอ้ ง
5. การจดั ประเภทรายการ Classification รายการและเหตุการณไ์ ด้ถกู บันทึกในบัญชที ่ี

เหมาะสม
ข. ส่งิ ท่ีผู้บริหารได้ให้การรับรองไวเ้ ก่ียวกับยอดคงเหลอทางบัญชี ณ วันสนิ้ สุดรอบระยะเวลา

บัญชี (รายการในงบแสดงฐานะการเงนิ ) ไดแ้ ก่
1. ความมีอยจู่ ริง Existence สินทรพั ย์ หนสี้ ิน และส่วนของผูถ้ อื หนุ้ มีตวั ตนหรือ มอี ย่จู ริง
2. กรรมสทิ ธแ์ิ ละข้อผกู พนั Rights and Obligations กจิ การถอื หรือควบคุมสิทธิใน

สินทรัพย์ และมหี นสี้ นิ ที่กจิ การมีขอ้ ผูกพัน
3. ความครบถ้วน Completeness สนิ ทรัพย์ หนี้สนิ และส่วนของผู้ถือหุ้นท้งั หมดท่ีควร

บนั ทกึ ไดถ้ ูกบนั ทึกแลว้
4. การแสดงมลู คา่ และการปันสว่ น Valuation and Allocation สนิ ทรพั ย์ หนีส้ นิ และสว่ น

ของผ้ถู ือหนุ้ ที่แสดงในงบการเงิน แสดงดว้ ยจาํ นวนทีเ่ หมาะสมและผลจากการปรับมูลคา่ หรอื การปรบั ปรงุ
การปนั สว่ นได้ถูกบนั ทึกอยา่ งเหมาะสม

ค. สงิ่ ทผ่ี บู้ ริหารได้ใหก้ ารรบั รองไวเ้ ก่ียวกับการแสดงรายการและการเปิดเผยข้อมลู ได้แก่
1. การเกิดขนึ้ จรงิ และกรรมสิทธ์ิและข้อผูกพนั Occurrence and Rights and Obligations

การเปิดเผยเหตกุ ารณ์ รายการและประมาณการอื่น ๆ เกิดขน้ึ จรงิ และเกย่ี วข้องกบั กิจการ
2. ความครบถ้วน Completeness การเปดิ เผยข้อมลู ทง้ั หมดทคี่ วรรวมอยู่ในงบการเงนิ ได้

รวมไว้แลว้
3. การจดั ประเภทรายการและการเข้าใจได้ Classification and Understandability

ข้อมลู ทางการเงนิ มกี ารแสดงและอธบิ ายอยา่ งเหมาะสมและเปิดเผยอย่างชัดเจน
4. ความถกู ต้องและการแสดงมูลค่า Accuracy and Valuation ข้อมูลทางการเงนิ และอื่น ๆ

ไดถ้ ูกเปดิ เผยดว้ ยจํานวนเงินทีเ่ หมาะสม

4

มาตรฐานการสอบบญั ชี

มาตรฐานการสอบบญั ชีท่ีรบั รองท่ัวไป

หลักการพน้ื ฐานรวมถึงแนวทางการปฏิบตั งิ านทเ่ี ก่ยี วข้องกับการสอบบญั ชีกาํ หนดโดยสภาวชิ าชพี

บญั ชปี ระเทศไทยได้นํามาตรฐานการสอบบัญชีระหว่างประเทศ (International Standards on Auditing

:ISA) มาเป็นแนวทางในการจัดทํามาตรฐานดังกล่าวจัดทําโดยสหพนั ธ์นักบญั ชรี ะหวา่ งประเทศ

(International Federation of Accountants : IFAC) เป็นผ้จู ัดทาํ มาตรฐานการสอบบัญชีระหว่างประเทศ

องค์ประกอบมาตรฐาน จาํ นวน 46 ฉบบั ประกอบดว้ ย

แมบ่ ทสําหรบั งานที่ใหค้ วามเชื่อม่นั 1 ฉบบั

มาตรฐานการสอบบัญชี 37 ฉบบั

มาตรฐานงานสอบทาน 2 ฉบบั

มาตรฐานงานทีใ่ ห้ความเชอื่ มั่น 4 ฉบับ

มาตรฐานงานบรกิ ารเกยี่ วเน่อื ง 2 ฉบับ

http://www.tfac.or.th/Article/Detail/66978

พัฒนาการของวิชาชีพสอบบัญชี
พระราชบัญญตั ิกรพระคลังมหาสมบัติ จุลศกั ราช 1237 ตราข้นึ เมอื่ วนั ที่ 14 เมษายน 2478

พระราชบัญญตั ิพระธรรมนูญหน้าทีร่ าชการในกระทรวงพระคลงั มหาสมบตั ิ ตราขนึ้ ใน พ.ศ. 2433 มีการจัดต้ัง
กรมตรวจเงินแผน่ ดินในกระทรวงพระคลังมหาสมบัติพระราชบญั ญัตวิ า่ ดว้ ยคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน มี
การตราพระราชบญั ญัติในปี พ.ศ. 2476

กฏหมายที่เก่ียวข้องการสอบบัญชีในทางธรุ กจิ หรอภื าคเอกชน มีดงั น้ี
1. พระราชบัญญัติลักณะเข้าหุน้ สว่ นและบรษิ ทั รัตนโกสนิ ทรศก 130 (พ.ศ. 2454)
2. ประมวลกฏหมายแพง่ และพาณชิ ย์ พ.ศ. 2467
3. พระราชบัญญัติผสู้ อบบัญชี พ.ศ. 2505
กระบวนการสอบบัญชี

การสอบบัญชีเป็นกระบวนการรวบรวมและประเมนิ หลกั ฐานหรอื ขอ้ เท็จจรงิ ตา่ ง ๆ ให้เพียงพอและ
เหมาะสม มวี ัตถปุ ระสงค์เพื่อให้ไดม้ าซึง่ ความเช่ือม่ันอยา่ งมเี หตผุ ลวา่ งบการเงินโดยรวมปราศจากการแสดง
ขอ้ มูลที่ขัดต่อข้อเทจ็ จริงอนั เปน็ สาระสําคญั หรือไม่

กระบวนการสอบบัญชอี าจแบง่ ออกเป็น 3 ข้ันตอนดงั นี้
1. การวางแผนงานตรวจสอบ (Audit Planning)

1.1 การรวบรวมข้อมลู เกย่ี วกับธรุ กจิ ที่ตรวจสอบ
1.2 การวิเคราะห์เปรยี บเทียบในเบอ้ื งต้น
1.3 การกําหนดความมีสาระสาํ คญั
1.4 การประเมินความเสีย่ งท่ียอมรบั ไดแ้ ละความเสย่ี งสืบเนือ่ ง

5

1.5 การทาํ ความเขา้ ใจระบบการควบคุมภายใน และการประเมนิ ความเส่ียงจากการควบคมุ
1.6 การจัดทาํ กลยุทธ์การสอบบญั ชโี ดยรวมและแนวการสอบบญั ชี
2. การปฏิบตั งิ านตรวจสอบบัญชี (Audit Practice) โดยปฏิบัติงานตรวจสอบระหว่างปี (Interim
Audit) และปฏบิ ัติงานตรวจสอบประจําปี (Yearend Audit)
2.1 วธิ ีการทดสอบการควบคุม (Test of Control)
2.2 การตรวจสอบเนอ้ื หาสาระ (Substantive Procedures)
3. การสรปุ ผลการตรวจสอบ (Audit Reporting)
3.1 การตรวจสอบเหตกุ ารณ์ภายหลังวนั ทใี่ นงบการเงนิ
3.2 ขอหนังสือรับรองของผบู้ รหิ าร
3.3 การวเิ คราะหเ์ ปรยี บเทยี บขั้นสุดทา้ ย
3.4 การเสนอรายการปรบั ปรงุ และจัดประเภทบญั ชีใหม่
3.5 การจดั ทาํ รายงานของผู้สอบบัญชี

6

แบบฝึกหัด/ใบงาน

แบบทดสอบก่อนเรยี นและหลงั เรียน

ตอนที่ 1 จงทาํ เครอ่ื งหมายกากบาท (X) ลงหนา้ ข้อท่ถี ูกตอ้ งท่สี ุด

1. ขอ้ ใดเปน็ วัตถุประสงค์ของการสอบบัญชี

ก. ใหข้ ้อมูลทีเ่ ป็นประโยชน์ต่อการตัดสนิ ใจเชงิ เศรษฐกจิ แก่ผใู้ ชง้ บการเงนิ

ข. ให้ข้อเสนอแนะและคําปรกึ ษาแก่ผู้ใชง้ บการเงนิ

ค. ตรวจขอ้ ทจุ ริตและข้อผิดพลาดในงบการเงิน

ง. แสดงความเหน็ ว่างบการเงินแสดงฐานะการเงินและผลการดาํ เนนิ งานโดยถูกต้องตาม ท่คี วรใน

สาระสําคัญตามาตรฐานการายงานทางการเงินหรอื ไม่ เพียงใด

2. การตรวจนับทรพั ย์สินเปน็ การพสิ ูจนค์ วามถกู ต้องด้านใด

ก. ความมอี ยู่จริง ข. การเกิดขนึ้ จริง

ค. ความครบถ้วน ง. การวดั มลู คา่

3. Cut-off หมายถึงรายการตามข้อใด

ก. การจัดประเภทรายการท่ีถกู ต้อง

ข. รายการหรือเหตุการณ์ไดบ้ ันทึกในรอบระยะเวลาบัญชที ่ีถกู ต้อง

ค. รายการเกดิ ขน้ึ จริงของรายการ

ง. ความครบถ้วนของรายการ

4. ข้อใด ไม่ใช่ หลักการพื้นฐานของจรรยาบรรณวิชาชีพท่ีเกี่ยวข้องกับผู้สอบบัญชีในการปฏิบัติงาน

ตรวจสอบงบการเงนิ

ก. ความโปรง่ ใส ความเป็นอสิ ระ ความเทีย่ งธรรม และความซ่ือสัตยส์ จุ รติ

ข. ความรู้ ความสามารถ และมาตรฐานในการปฏบิ ตั งิ าน

ค. ความรับผิดชอบต่อการเสยี ภาษขี องผรู้ ับบรกิ าร

ง. ความรบั ผดิ ชอบตอ่ ผู้ถอื หุน้ ผูเ้ ปน็ หนุ้ ส่วนบคุ คลหรอื นิติบุคคลทผ่ี ู้ประกอบวชิ าชีพปฏิบตั ิ

หน้าท่ีให้

5. การปฏิบัติงานตรวจสอบเนอ้ื หาสาระระหวา่ งปี ถือเป็นขั้นตอนใดของกระบวนการตรวจสอบ

ก. การวางแผน ข. การควบคมุ

ค. การสรุปผล ง. การปฏิบตั ิงานตรวจสอบ

6. การตรวจสอบโฉนดที่ดนิ เพ่ือดกู รรมสิทธิแ์ ละภาระผูกพันเป็นการตรวจสอบเพ่ือพิสจู น์สิ่งท่ี ผบู้ รหิ าร

รบั รองไว้เกี่ยวกับความถูกต้องของงบการเงนิ ในข้อใด

ก. Rights and Obligations ข. Classification and Understandability

ค. Accuracy and Valuation ง. Valuation and Allocation

7

7. ในการจัดทาํ มาตรฐานการสอบบัญชีไทยได้นํามาตรฐานการสอบบัญชใี ดมาใช้เป็นแนวทางใน การจัดทํา

ก. มาตรฐานการสอบบญั ชรี ะหว่างประเทศของสหพันธน์ กั บัญชีระหว่างประเทศ

ข. มาตรฐานการสอบบัญชขี องสมาคมผูส้ อบบญั ชีรับอนญุ าตสหรฐั อเมริกา

ค. มาตรฐานการสอบบัญชีของประเทศอังกฤษ

ง. มาตรฐานการสอบบญั ชีของสหพนั ธบ์ ัญชอี าเซียน

8. หน่วยงานใดท่ีมีหน้าทีใ่ นการออกมาตรฐานการสอบบญั ชขี องประเทศไทย (TSA)

ก. กรมพัฒนาธุรกจิ การค้า ข. สภาวชิ าชพี บญั ชี

ค. ตลาดหลักทรพั ย์แห่งประเทศไทย ง. กระทรวงพาณิชย์

9. การกาํ หนดความมีสาระสําคญั อยู่ในขน้ั ตอนใดของการตรวจสอบ

ก. การวางแนวการตรวจสอบ

ข. การปฏิบัติงานตรวจสอบ

ค. การวางแผนการตรวจสอบ

ง. รายงานการตรวจสอบ

10. ข้อใด ไมถ่ ูกต้อง

ก. ผ้สู อบบัญชตี อ้ งใชว้ ิจารณญาณในการสงั เกตและสงสยั เยยี่ งผปู้ ระกอบวิชาชพี นั้น

ข. ผสู้ อบบญั ชีตอ้ งปฏิบัตติ ามจรรยาบรรณของผู้ประกอบวชิ าชพี บญั ชี

ค. ผสู้ อบบัญชีตอ้ งใช้ดลุ ยพินจิ ในการวางแผนการปฏบิ ตั งิ าน

ง. ผสู้ อบบญั ชีตอ้ งรบั ผดิ ชอบตอ่ การทจุ รติ ท่ีมีอยูใ่ นงบการเงนิ

*******************************

8

วิชา การสอบบัญชี ใบงานท่ี 1
เรื่อง ความรูท้ ั่วไปเกีย่ วกับการสอบบัญชี

คาํ ช้แี จง ให้นกั ศึกษา
1. แบ่งกลมุ่ ผู้เรยี นออกเป็น 6 กลุม่ ๆ ละประมาณ 2 คน โดยเรียงตามเลขที่

2. ให้ผู้เรียนแต่ละกลุ่ม ระดมความคิดเก่ียวกับเร่ือง “ความแตกต่างของการบัญชี และการสอบ บัญชี”
โดยใหผ้ เู้ รียนสง่ ตวั แทนออกมานําเสนอหนา้ ช้นั เรยี นโดยเขียนสรุปลงในแผนกระดาษ

3. ให้ผเู้ รียนแตล่ ะกลมุ่ คน้ ควา้ เร่ือง พระราชบญั ญัตวิ ิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2547

9

บทสรุป
วิชาชีพด้านการสอบบัญชเี ป็นวชิ าชพี ที่ใหค้ วามเชือ่ มั่นแกผ่ ใู้ ช้บญั ชี และต้องกาํ หนดระดับ

ความสาระสาํ คัญของรายการ เพื่อประกอบการพิจารณาความถกู ต้องตามทีค่ วรของงบการเงนิ ตามาตรฐาน
การรายงานของงบการเงนิ

การสอบบญั ชมี วี ัตถุประสงค์เพ่อื ให้ได้มาซงึ่ ความเชอื่ ม่นั อย่างมีเหตผุ ล วา่ งบการเงนิ โดยรวม
ปราศจากการแสดงข้อมลู ทข่ี ัดต่อข้อเทจ็ จริงอนั เป็นสาระสําคญั หรือไม่ ไม่ว่าจะเกิดจากการทจุ รติ หรือ
ข้อผดิ พลาด ซ่ึงช่วยใหผ้ ูส้ อบบญั ชีสามารถแสดงความเห็นได้ว่า งบการเงนิ ได้จดั ทาํ ขึ้นในสาระสาํ คญั ตามที่
มาตรฐานการสอบบัญชีกําหนด ตามข้อเท็จจริงท่ผี ู้สอบบัญชีตรวจพบ เพอื่ ให้ความเชอื่ มั่นแก่ผู้ใช้งบการเงนิ
ทกุ ฝาุ ย ไม่วา่ จะเป็นผลู้ งทุน เจา้ หน้ี หนว่ ยงานราชการ พนักงานและสาธารณชนทัว่ ไป ในการปฏิบัตกิ ับ
ความเปน็ อิสระในงานตรวจสอบงบการเงิน การใชว้ จิ ารณญาณในการสังเกตและสงสยั เยย่ี งผปู้ ระกอบวิชาชพี
การใช้ดุลพินิจเย่ียงผปู้ ระกอบวชิ าชพี ตลอดจนถงึ การปฏิบัตงิ านเพ่ือให้ได้มาซ่ึงหลักฐานการสอบบัญชที ี่
เพยี งพอและเหมาะสม

กระบวนการสอบบัญชแี บ่งออกเป็น 3 ข้ันตอน ไดแ้ ก่ การวางแผนงานตรวจสอบ การ
ปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ และการสรุปผลการตรวจสอบ

*******************

10

เน้อื หา (หนว่ ยที่/บทท)ี่ 2 กฎหมายทเ่ี ก่ียวขอ้ งกบั การสอบบัญชี

สาระสําคัญ
การสอบบญั ชีเปน็ วิชาชีพทีใ่ ห้บริการแกส่ าธารณชน โดยมีวัตถุประสงคห์ ลกั คือ การแสดง

ความเหน็ ต่องบการเงนิ จึงมผี ลกระทบต่อบคุ คลหลายฝาุ ย กฎหมายสําคัญที่ใชก้ าํ กบั ดูแลวชิ าชพี สอบบัญชี
ไดแ้ ก่ ประมวลกฎหมายแพง่ และพาณิชย์ พ.ศง 2472 พระราชบญั ญตั ิการบัญช พ.ศ. 2543 ประมวล
รษั ฎากรและพระราชบญั ญัตวิ ิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2547

เนอ้ื หา
กฏหมายที่เก่ียวขอ้ งกับการสอบบัญชีที่สาํ คญั

1. ประมวลกฏหมายแพง่ และพาณชิ ย์ พ.ศ. 2472
- งบแสดงฐานะการเงินต้องมีผู้สอบบัญชีตรวจสอบแลว้ นาํ เสนอเพ่ืออนุมัติในท่ปี ระชมุ ใหญ่ภายใน
4 เดอื น นับแตว่ นั ทีล่ งในงบแสดงฐานะการเงิน
- ผู้สอบบัญชีต้องจัดทาํ รายงานการสอบบัญชหี ลงั จากการตรวจสอบงบการเงินเสร็จสิ้น
2. พระราชบัญญตั ิการบญั ชี พ.ศ. 2543
- ห้างหุน้ ส่วนจดทะเบียนเกนิ 5 ล้านบาท หรือสินทรัพย์รวมเกนิ 30 ลา้ นบาท หรอื รายได้รวมเกิน
30 ล้านบาท
- นติ บิ ุคคลทต่ี ้ังตามกฏหมายต่างประเทศ
- กจิ การรว่ มคา้
ต้องจัดทาํ งบการเงนิ ที่ไดร้ ับการตรวจสอบโดยผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาต และยน่ื ตอ่ สํานักงานกลางบญั ชหี รือ
สํานักงานบญั ชีพาณิชยจ์ ังหวดั ภายใน 5 เดอื น นบั แต่วนั ปิดงบการเงิน
- บรษิ ัทจํากัดหรือบรษิ ัทมหาชนจาํ กัดทต่ี ้งั ขนึ้ ตามกฎหมายไทย
จัดทํางบการเงนิ ที่ไดร้ ับการตรวจสอบโดยผู้สอบบญั ชรี ับอนญุ าต และยื่นต่อ สาํ นักงานกลางบัญชหี รอื
สาํ นักงานบัญชีท้องที่ ภายใน 1 เดือน นบั แต่วันทีง่ บการเงิน ไดร้ ับอนมุ ัติในที่ประชุมใหญ่
3. ประมวลรัชฏากร มาตรา 69 และมาตรา 3 สัตต
บญั ชงี บแสดงฐานะการเงนิ และบญั ชงี บกําไรขาดทุน ทย่ี ืน่ พรอ้ มกับแบบแสดงรายการเสียภาษีเงนิ ไดน้ ติ ิบุคคล
ต้องได้รบั การตรวจสอบและรับรองโดยผู้ตรวจสอบและรับรองบัญชี ผตู้ รวจสอบและรับรองบัญชี ได้แก่
1. ผูส้ อบบัญชรี บั อนญุ าต (C.P.A)
- หา้ งฯ ขนาดใหญแ่ ละบรษิ ทั จาํ กดั ปฏบิ ัตงิ านตามมาตรฐานทก่ี ําหนดโดยสภาวชิ าชพี บัญชี
- ห้างฯ ขนาดเลก็ ใหป้ ฏบิ ตั ติ ามหลักเกณฑแ์ ละเงื่อนไขทีอ่ ธิบดีกรมสรรพากรกําหนด
2. ผู้สอบบัญชีภาษีอากร (T.A)
- ตรวจสอบได้เฉพาะห้างฯ ขนาดเลก็ โดยปฏิบตั ิตาม หลักเกณฑ์และเง่ือนไขที่อธิบดีกรมสรรพากร
กาํ หนด

11

4. พระราชบัญญตั วิ ิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2547
ใชบ้ งั คบั แทนพระราชบัญญตั ิผสู้ อบบัญชี พ.ศ. 2505 ก่อให้เกิด “สภาวชิ าชีพบญั ชี” และมหี นา้ ที่
“กกบ.” มหี นา้ ทกี่ ํากบั ดแู ลการดาํ เนินกิจการของสภาวชิ าชีพบญั ชี
ผลกระทบจากพระราชบัญญตั ิวิชาชีพบญั ชี พ.ศ. 2547
1. ผทู้ ําบญั ชีต้องขึน้ ทะเบยี นหรือเป็นสมาชิกสภาวชิ าชพี บัญชี
2. ผู้สอบบัญชตี ้องเปน็ สมาชกิ สามญั หรอื วิสามญั ของสภาวิชาชพี
3. นติ ิบุคคลท่ใี ห้บริการดา้ นการทาํ บัญชีและการสอบบญั ชตี ้องจดทะเบียนต่อสภาวิชาชพี และจัดให้มี
หลักประกันเพ่ือรบั ผิดชอบต่อบคุ คลทสี่ าม

สภาวิชาชีพบัญชี
ตงั้ ขึน้ ตาม พระราชบัญญตั วิ ิชาชีพบญั ชี พ.ศ. 2547 เป็นนิตบิ ุคคล มีวัตถปุ ระสงค์ ส่งเสริม พฒั นา

และอํานาจดงั นี้
1. สง่ เสรมิ การศึกษา อบรม และวิจัย
2. สวัสดิการ สงเคราะหร์ ะหว่างสมาชกิ
3. กําหนดมาตรฐานการบญั ชี มาตรฐานการสอบบญั ชี อนื่ ๆ ทเี่ กี่ยวขอ้ ง
4. กาํ หนดจรรยาบรรณ
5. ออกใบอนญุ าต พกั ใช้ เพิกถอน ของผปู้ ระกอบวชิ าชพี บัญชี
6. รับรอง ปรญิ ญา ประกาศนียบตั ร ในวชิ าการบญั ชขี งสถาบันต่าง ๆ
7. รับรองความรู้ความชํานาญ
8. รบั รองหลักสตู รการฝึกอบรม
9. ควบคุมความประพฤติ
10. ช่วยเหลือ แนะนาํ เผยแพร่
11. ออกข้อบังคับ
12. เปน็ ตวั แทนของผปู้ ระกอบวิชาชพี บญั ชี
13. ให้คาํ ปรึกษาเสนอแนะรัฐบาล
14. ดาํ เนนิ การอ่ืนเพื่อเปน็ ไปตามวัตถปุ ระสงค์

12

สมาชิกของสภาวชิ าชพี

ประเภทสมาชิก คุณสมบัติ

1. สมาชิกสามัญ -อายไุ ม่ตา่ํ กวา่ 20 ปี

-ปริญญาตรี สาขาการบัญชี

-สัญชาติไทย

-ไมเ่ คยต้องโทษ

2. สมาชิกสามัญ -อายไุ ม่ตาํ่ กว่า 20 ปี

-ปรญิ ญาตรี สาขาอื่น เชน่ เศรษฐฐาสตร์

-สัญชาติไทย (กรณีไม่มสี ัญชาติไทย ต้องมใี บอนุญาตการทํางานของ

ของประเทศ)

3. สมาชิกสมทบ -อายุไม่ตํ่ากว่า 18 ปี

-ปวส. สาขาการบัญชี

4. สมาชิกกติ ติมศักด์ิ ผทู้ รงคณุ วุฒิทีร่ บั เชญิ เป็นสมาชิกตามมติของคณะกรรมการสภาวิชาชพี

บญั ชี

ตารางท่ี 2 คุณสมบัตขิ องสมาชกิ ของสภาวชิ าชีพ

สทิ ธแิ ละหนา้ ทขี่ องสมาชิกสามัญ
1. แสดงความคิดเห็นในการประชุมใหญ่
2. ออกเสยี งลงคะแนนในการประชมุ ใหญ่
3. เลือกตง้ั รบั เลือกตัง้ หรือรบั แต่งต้งั เป็นกรรมการหรือตําแหนง่ อื่นอนั เก่ียวกับกจิ การของสภาวชิ าชพี
4. สมาชิกสามญั ไมน่ ้อยกว่าหนง่ึ ร้อยคนเข้าช่ือเสนอร่างข้อบงั คบั ตอ่ สภาวชิ าชีพบัญชไี ด้
5. สมาชกิ สามญั ไม่นอ้ กว่าหนง่ึ ร้อยคนเข้าชอ่ื กันทาํ หนงั สอื ร้องขอให้นายกสภาพวชิ าชพี บัญชีเรียก
ประชุมใหญ่วสิ ามัญได้
6. ชาํ ระคา่ บํารงุ สมาขกิ หรือค่าธรรมเนียม
7. ผดงุ ไว้ซึ่งเกียรติศกั ด์ิแห่งวชิ าชพี บัญชีและปฏิบตั ติ นตามบทบญั ญัติแห่งพระราชบญั ญตั ิวชิ าชีพ
บญั ชี พ.ศ. 2547
8. สทิ ธแิ ละหนา้ ทอี่ ืน่ ตามทีส่ ภาวิชาชีพบัญชีกาํ หนด

13

โครงสรา้ งของสภาวชิ าชีพบญั ชี

คณะกรรมการสภาวิชาชีพบัญชี

คณะกรรมการกําหนดมาตรฐานการบญั ชี (กมบ.)

คณะกรรมการจรรยาบรรณ

คณะกรรมการกาํ กบั ดแู ลการประกอบวิชาชีพบญั ชี (กกบ.)

พระราชบัญญัตสิ ภาวิชาชพี การบัญชี พ.ศ. 2547

2. การทําบัญชี 1. การสอบบญั ชี

3. การบัญชีบรหิ าร 4. การวางระบบบัญชี

5. การบัญชีภาษีอากร 6.การศกึ ษาและเทคโนโลยกี ารบัญชี

ภาพท่ี 1 โครงการสรา้ งของสภาวชิ าชพี

14

ประเภทของผู้ตรจสอบบญั ชี
ผู้สอบบัญชี จาํ แนกเปน็ 2 ประเภท
1. ผ้ตู รวจสอบบัญชีอสิ ระหรอื ผู้ตรวจสอบบัญชีภายนอก (External Auditor)
2. ผู้ตรวจสอบภายใน (Internal Auditor)

คุณสมบัตขิ องผู้สอบบัญชีรับอนุญาต
1. เป็นสมาชิกสามญั หรอื สมาชกิ วสิ ามัญของสภาวิชาชีพบญั ชี
2. ผา่ นการทดสอบและการฝกึ หัดงานทางวชิ าชพี ต่อเนอ่ื งกนั ไมน่ อ้ ยกวา่ 3 ปี หรือ 3,000 ชวั่ โมง
3. ไมเ่ คยต้องโทษคาํ พิพากษาถึงทีส่ ุดใหจ้ ําคุก
4. ไมเ่ คยเปน็ บคุ คลล้มละลาย
5. มคี ุณสมบัติและไมม่ ลี ักษณะต้องหา้ มอ่นื ตามทีก่ ําหนดในข้อบังคับสภาวชิ าชีพบัญชี

วิชาชีพท่ใี ชใ้ นการทดสอบการเป็นผูส้ อบบญั ชีรบั อนญุ าต
1. วชิ าการบญั ชี 1 และ วชิ าการบัญชี 2
2. วชิ าการสอบบัญชี 1 และวชิ าการสอบบัญชี 2
3. วชิ าการสอบบญั ชีทป่ี ระมวลผลโดยคอมพวิ เตอร์
4. วิชากฎหมายท่ีเกยี่ วข้องกบั การประกอบวิชาชพี ของผสู้ อบบัญชี
เกณฑ์การผ่านการทดสอบการเป็นผ้สู อบบัญชรี บั อนุญาต
1. ไดค้ ะแนนแต่ละวิชาไม่น้อยกวา่ ร้อยละ 60
2. สามารถสะสมผลการทดสอบแต่ละวชิ าไดไ้ มเ่ กนิ 4 ปี

(ดรู ายละเอียดการทดสอบท่ี www.fap.or.th)
คุณสมบตั ขิ องผู้สอบบัญชภี าษีอากร

1. สาํ เรจ็ การศกึ ษาไมต่ ํ่ากว่าปริญญาตรที างการบญั ชี
2. มีอายุไมต่ ่ํากว่า 20 ปี บริบรู ณ์
3. มีสัญชาตไิ ทย หรือสัญชาติของประเทศที่ยนิ ยอใหบ้ คุ คลในสัญชาตไิ ทยเป็นผู้สอบบัญชใี นประเทศนั้น
4. ไมเ่ ปน็ ผ้มู ีความประพฤติเสอื่ มเสียหรอื บกพร่องในธรรมอันดี
5. ไมเ่ คยต้องโทษจาํ คุกในคดีเกีย่ วกับภาษอี ากรหรอื คดอี ื่นตามที่อธบิ ดกี รมสรรพากรเห็นว่า อาจนาํ มาซ่ึง

ความเสอ่ื มเสียเกียรติแหง่ ความเปน็ ผสู้ อบบัญชภี าษีอากร
6. ไม่เป็นบุคคลวกิ ลจรติ หรอื จติ ฟนั่ เฟือนไมส่ มประกอบ
7. ไมเ่ ป็นผูต้ รวจสอบและรับรองบญั ชที อ่ี ยู่ระหว่างถูกสั่งพกั หรือถกู พักถอนอนุญาต
8. ตอ้ งผา่ นการทดสอบตามที่อธิบดีกรมสรรพากรกาํ หนด

15

วิชาท่ีใช้ในการทดสอบการเปน็ ผู้สอบบญั ชภี าษีอากร
1. วชิ าการบญั ชี
2. วชิ าการสอบบัญชี
3. วชิ าความร้เู ก่ยี วกับประมวลรษั ฏากร

เกณฑก์ ารผา่ นการทดสอบการเป็นผ้สู อบบัญชีภาษีอากร
1. ไดค้ ะแนนแต่ละวิชาไม่น้อยกว่า รอ้ ยละ 60
2. สามารถสะสมผลการทดสอบแต่ละวชิ าได้ไม่เกนิ 3 ปี
(ดรู ายละเอยี ดการทดสอบท่ี www.rd.go.th)

จรรยาบรรณของผู้ประกอบวชิ าชีพบญั ชี
1. ความโปรง่ ใส ความเป็นอิสระ ความเทีย่ งธรรม และความซอ่ื สัตย์สจุ ริต
2. ความรูค้ วามสามารถและมาตรฐานในการปฏิบตั ิงาน
3. ความรบั ผิดชอบต่อผรู้ ับบริการและรักษาความลับ
4. ความรับผิดชอบตอ่ ผถู้ ือหุ้น ผ้เู ป็นหุ้นสว่ น หรือบคุ คล หรือนิติบคุ คลที่ผ้ปู ระกอบวชิ าชพี ปฏิบตั ิ

หน้าที่ให้

(ดูรายละเอียดจรรยาบรรณ ที่ : http://www.tfac.or.th/Article/Detail/66981)

16

แบบฝกึ หดั หรือ ใบงาน แบบฝึกหดั 2

วิชา การสอบบญั ชี
เรื่อง กฎหมายท่เี กยี่ วข้องกับการสอบบัญชี

ตอนท่ี 1 ใหน้ ักศกึ ษาตอบคําถามต่อไปน้ีใหถ้ กู ตอ้ ง
1. พระราชบัญญัติวิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2547 ออกมายกเลิกกฎหมายฉบับใด และวิชาชีพบัญชีตาม
พระราชบญั ญตั ฉิ บบั นี้หมายถึงการให้บริการท่ีเกีย่ วกับดา้ นใดบา้ ง
2. ตามมาตรา 3 สัตต แห่งประมวลรัษฏากร กําหนดให้มีการตรวจสอบและรับรองบัญชี เพื่อประโยชน์ใน
การจัดเก็บภาษี บคุ คลใดบ้างทม่ี สี ิทธติ รวจสอบและรับรองบญั ชตี ามมาตราน้ี
3. ตามพระราชบัญญตั ิการบญั ชี พ.ศ. 2543 กําหนดใหง้ บการเงนิ ของธุรกิจประเภทใดบ้างไม่ต้องได้รับการ
ตรวจสอบและแสดงความเหน็ โดยผู้สอบบัญชีรบั อนุญาต
4. จรรยาบรรณของผ้ปู ระกอบวชิ าชพี บัญชี ทใี่ ชบ้ งั คับในปัจจุบันเป็นไปตามกฎหมายฉบับใดและกําหนดไว้ก่ี
หมวด อะไรบ้าง
5. รายการตอ่ ไปนผี้ ิดจรรยาบรรณของผสู้ อบบญั ชีหรือไม่ ถ้าผิดจรรยาบรรณให้ระบุว่าผิดหมวดใด
5.1 การเปิดเผยข้อมูลท่ีไม่เพียงพอหรือมีการปกปิด เพื่อบิดเบือนข้อเท็จจริงอันเป็นสาระสําคัญของงบ
การเงนิ
5.2 ผสู้ อบบัญชีรบั งานตรวจสอบท่ใี ชค้ อมพวิ เตอร์ในการบันทึกบญั ชี โดยไมม่ คี วามรู้ด้านคอมพิวเตอร์
5.3 ผู้สอบบัญชีไดร้ บั เชญิ ให้ไปเปน็ วทิ ยากรบรรยายให้ความร้ทู างวชิ าชีพ

17

วิชา การสอบบัญชี ใบงานท่ี 2
เร่ือง กฎหมายทีเ่ กี่ยวขอ้ กับการสอบบญั ชี

คําช้แี จง
1. แบ่งผเู้ รยี นออกเป็นกลมุ่ ๆ ละ 4–5 คน
2. ให้ผ้เู รยี นแตล่ ะกลุ่ม จดั ทําแบบทดสอบปรนัยแบบเลือกตอบ 4 ตวั เลอื ก เกี่ยวกับ “กฎหมายที่

เก่ียวข้องกับการสอบบญั ชี” กลุ่มละ 10 ขอ้ พรอ้ มกบั เฉลยแบบทดสอบ โดยใหเ้ วลาในการทาํ 30 นาที
3. ให้ผู้เรียนแต่ละกลุ่มสับเปล่ียนหมุนเวียนกันทําแบบทดสอบของกลุ่มอื่นทุกกลุ่มยกเว้นกลุ่มของ

ตนเอง

18

บทสรปุ
วชิ าชพี สอบบัญชมี พี ัฒนาการมาอยา่ งต่อเนื่องตามลาํ ดับเวลา วัตถุประสงค์ของการสอบบญั ชี

เปลยี่ นมาเปน็ การตรวจสอบเพอื่ แสดงความเหน็ ต่องบการเงนิ ว่าถกู ต้องตามทีค่ วร ตามมาตรฐานการรายงาน
ทางการเงิน ผสู้ อบบัญชีได้พัฒนาการวิธกี ารตรวจสอบใหม่ ๆ มาใชใ้ นการสอบบญั ชีรวมทง้ั เสนอบริการ
ประเภทต่าง ๆ มากย่ิงขน้ึ กฎหมายท่เี กย่ี วข้องกับการสอบบัญชีในทางราชการหรือภาครัฐฉบับแรกของ
ประเทศไทยคอื พระราชบญั ญตั ิสําหรับกรมพระคลงั มหาสมบัตแิ ละว่าด้วยกรมต่าง ๆ ซึ่งจะเบิกเงินสง่ เงินในปี
พ.ศ. 2418 ต่อมาได้มกี ารประกาศใชพ้ ระราชบัญญตั ผิ ู้สอบบัญชี พ.ศ. 2505 ซง่ึ ถอื เป็นกฎหมายฉบบั แรกท่ี
มีการกาํ หนดคุณสมบัตแิ ละพื้นฐานความรขู้ องผู้สอบบญั ชีรับอนุญาตให้เป็นไปตามมาตรฐานการสอบบญั ชี
และกําหนดใหม้ ีคณะกรรมการควบคมุ การประกอบวชิ าชีพ (ก.บช.) เพือ่ ทําหน้าท่ีควบคุมการประกอบวิชาชีพ
ตอ่ มาได้มีการยกเลิก และไดม้ ีการประกาศใช้พระราชบัญญัติผสู้ อบบัญชี พ.ศ. 2547 ทําให้เกิดองค์กร
ภาคเอกชน คือ สภาวชิ าชพี บญั ชี เป็นนองค์กรท่ตี ั้งขึน้ มาเพอ่ื พัฒนามาตรฐานวชิ าชพี กํากับดูแล
จรรยาบรรณของสมาชกิ ในการปฏิบัตงิ านผูส้ อบบญั ชีจะต้องยึดถือจรรยาบรรณแหง่ วชิ าชพี เพอื่ ใหผ้ ลงาน
การสอบบัญชเี ปน็ ทน่ี ่าเชื่อถือและได้รบั การยอมรบั จากสาธารณชนทวั่ ไป

**************************************

19

เนื้อหา (หนว่ ยที่/บทท)่ี 3 หลักฐานการสอบบญั ชี

สาระสาํ คญั
ในการปฏบัติงานสอบบัญชีเพื่อแสดงความเห็นต่องบการเงิน ผู้สอบบัญชีควรออกแบบ

และใช้วิธีการตรวจสอบเพื่อให้สามารถได้มาซ่ึงหลักฐานการสอบบัญชีท่ีเหมาะสมอย่างเพียงพอ เพื่อให้
ผู้สอบบัญชีสามารถได้ข้อสรุปอย่างสมเหตุสมผลในการแสดงความเห็นของผู้สอบบัญชี ในการออกแบบ
และใช้วิธีการตรวจสอบผู้สอบบัญชีต้องพิจารณาถึงความเกี่ยวข้องและความน่าเชื่อถือของข้อมูลท่ีจะใช้
เป็นหลักฐานการสอบบัญชีเพื่อสนับสนุนส่ิงท่ีผู้บริหารรับรองไว้เกี่ยวกับงบการเงิน เนื่องจากในการ
ปฏิบัติงานตรวจสอบเอกสารทั้งหมด แต่จะใช้วิธีการเลือกตัวอย่างมาทดสอบและประเมินหลักฐานที่ได้
จากการตรวจสอบ ดงั นน้ั ผูส้ อบบญั ชีจงึ ต้องมีความรู้เกีย่ วกับวธิ กี ารรวบรวมหลักฐานและการเลือกใช้วิธี
ท่ีเหมาะสม เพือ่ ทาํ ใหไ้ ดห้ ลกั ฐานทเี่ ชื่อถือได้

เนอื้ หา
ความหมายของหลักฐานการสอบบัญชี

1. หลักฐานทางบัญชี (Underlying Accounting Data)
1.1 สมุดบัญชี เชน่ สมดุ รายวนั ขั้นต้น
1.2 บันทกึ ทางการบัญชี เชน่ ทะเบียนคุมสนิ ทรัพยถ์ าวร
1.3 เอกสารประกอบรายการบัญชี เช่น ใบกาํ กับสนิ คา้ /ใบกาํ กับภาษี

2. หลกั ฐานประกอบ (Corroborating Information)
2.1 หลักฐานจากการสอบถาม
2.2 คํายืนยนั จากบุคคลภายนอก
2.3 หลกั ฐานการตรวจนับสนิ ทรัพย์
2.4 ขอ้ มลู ที่ได้จากการสงั เกตการณ์

วธิ ีการตรวจสอบเพื่อใหไ้ ด้มาซึ่งหลกั ฐานการสอบบัญชี

1.การตรวจสอบ (Inspection)

1.1 การตรวจสอบบันทกึ ทางการบัญชี หรอื เอกสาร กับเอกสารใบสาํ คญั เช่น การตรวจรายการ
ขายในสมุดรายวนั ขายกับใบกํากับสินค้า การตรวจรายการซ้อื ทรัพยใ์ นทะเบียนคุมสินทรัพยก์ บั สญั ญาซอื้
ขายทรัพยส์ นิ และใบเสร็จรบั เงนิ จากผู้ขาย

1.2 การตรวจสินทรัพย์ที่มีตัวตน Counting เป็นการตรวจนับทางกายภาพ เช่น การตรวจนับ
รถยนต์เปน็ เพยี งหลักฐานวา่ รถยนต์มีอยู่จริง แตม่ ิไดใ้ ห้หลักฐานว่ากิจการเป็นเจา้ ของรถยนต์คนั น้นั ต้องใช้

20

วธิ กี ารตรวจสอบอน่ื เพิ่มเติม ในการพสิ ูจนค์ วามเป็นเจ้าของ เช่น การตรวจทะเบียนรถยนต์ สญั ญาซื้อขาย
หรือสญั ญาเชา่ ซ้ือ

2. การสงั เกตการณ์ (Observation)

การสงั เกตการณ์ ประกอบด้วยการดูกระบวนการหรอื ขั้นตอนที่ผู้อน่ื กระทาํ เชน่ ผู้สอบบัญชี
สังเกตการณก์ ารตรวจนบั สนิ คา้ ทีก่ ระทาํ โดยพนักงานของบริษทั หรอื สงั เกตการณ์การปฏบิ ัตติ ามการ
ควบคมุ ภายใน

3. การทดสอบการคาํ นวณ
(Calculation)

การทดสอบการคํานวณ ประกอบด้วย การตรวจสอบความถูกต้องของตัวเลขในเชิงคาํ นวณใน
เอกสารและบนั ทึกทางการบัญชีตา่ ง ๆ การทดสอบการคาํ นวณสามารถทาํ ไดท้ ้ังด้วยมือและทาง
อิเลก็ ทรอนิกส์ เชน่ การทดสอบการบวกเลขในรายละเอยี ดสนิ ค้าคงเหลอื

4. การปฏบิ ตั ิซํ้า (Reperformance)

การปฏิบตั ิซ้าํ เปน็ การท่ผี สู้ อบบัญชปี ฏบิ ัติโดยอิสระตามขั้นตอนหรือตามการควบคุม ซ่ึงเป็นสว่ น
หน่ึงของการควบคภุ ายในของกจิ การ

5. การสอบถาม (Inquiry)

การสอบถาม ประกอบดว้ ย การหาข้อมูลทางการเงนิ และข้อมูลที่ไม่ใชข่ ้อมลู ทางการเงินจาก
บุคคลท่ีมีความรู้ท้งั ภายในและภายนอกกจิ การ การสอบถามเปน็ วธิ ีการตรวจสอบวธิ ีหนงึ่ เช่น ขอ้ มลู ที่
เก่ยี วกบั ความเป็นไปได้ท่ีผู้บริหารจะไม่ปฏิบตั ติ ามการควบคมุ ในบางกรณีคําตอบทไ่ี ดร้ ับอาจทาํ ใหผ้ ูส้ อบ
บญั ชตี อ้ งปรับปรุงวธิ ีการตรวจสอบท่ใี ชห้ รอื ใชว้ ธิ กี ารตรวจสอบอื่นเพิ่มเติม

6.การวิเคราะห์เปรยี บเทียบ (Analytical Procedure)

การวิเคราะห์เปรียบเทียบ ประกอบด้วย การประเมนิ ข้อมูลทางการเงนิ การวเิ คราะห์
ความสมั พันธท์ ี่มเี หตผุ ลระหว่างข้อมลู ทางการเงนิ และข้อมูลท่ไี ม่ใชข่ ้อมูลทางการเงนิ การวิเคราะห์
อตั ราสว่ นแนวโน้มท่ีสําคัญ เช่น การวิเคราะหเ์ ปรยี บเทียบยอดขาย ตน้ ทนุ ขาย กําไรขนั้ ต้นปปี ัจจุบนั เทยี บ
กับปกี ่อน

7. การขอคาํ ยนื ยนั จากบคุ คลภายนอก (Confirmation)

การขอคํายนื ยันจากบุคคลภายนอก เปน็ หลกั ฐานการสอบบัญชที ีผ่ ู้สอบบัญชีไดร้ บั โดยตรงในรปู
ของเอกสารทเี่ ป็นลายลกั ษณ์อกั ษรจากบุคคลภายนอก

21

1. ผ้สู อบบัญชีขอให้กิจการทําหนงั สือ

ยืนยนั ยอดในนามของกจิ การ

ผสู้ อบบัญชี กจิ การทตี่ รวจสอบ
หนงั สอื ยืนยันยอด
3. บคุ คลภายนอกส่งกลบั ให้ผูส้ อบบญั ชโี ดยตรง 2. ผู้สอบบญั ชคี วบคมุ การจัดสง่

บคุ คลภายนอก

ภาพท่ี 2 การขอคํายนื ยันจากบคุ คลภายนอก

ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งวิธีการตรวจสอบ หลักฐานการตรวจสอบ และวตั ถปุ ระสงคก์ ารตรวจสอบ

วธิ กี ารตรวจสอบ หลกั ฐานที่ได้ วัตถุประสงค์การตรวจสอบ

1. การตรวจ

-การตรวจสอบยอดตาบญั ชีกับ -บนั ทกึ ผลการตรวจกบั เอกสาร -ความถกู ตอ้ งในด้านจาํ นวนเงนิ

เอกสารประกอบการลงรายการ ความครบถ้วน การวดั มลู คา่

การแสดงรายการและการเปดิ เผย

ขอ้ มลู

-การตรวจสทิ รพั ย์สนิ -บนั ทึกการตรวจนบั ทรพั ยส์ ิน -ความมีอยู่จรงิ

-การบนั ทกึ รายการและผ่านราย -ผลการผ่านยอดในบญั ชีแยก -ความถูกต้องในดา้ นจํานวนเงนิ

การไปบญั ชแี ยกประเภท ประเภททเ่ี กย่ี วขอ้ ง ความครบถ้วน การวดั มลู ค่า

การแสดงรายการและการเปดิ เผย

ขอ้ มูล

2. การสงั เกตการณ์ -บนั ทึกผลการสงั เกตการณ์ -ความมอี ยู่จรงิ ความถูกต้อง

ครบถว้ นด้านปรมิ าณ

3. การสอบถาม -บนั ทึกผลการสอบถาม -การแสดงรายการเปดิ เผยข้อมลู

4. การขอคาํ ยืนยนั -หนงั สือตอบกลบั การยนื ยันยอด -ความมีอย่จู ริง ความถกู ต้องครบ

และบันทึกผลการยนื ยนั ยอด ถ้วนและด้านปรมิ าณการแสดงลกู ค้า

5. การคํานวณ -บันทึกผลการคาํ นวณ -ความถกู ต้องและการวดั มลู ค่า

6. การวิเคราะหเ์ ปรียบเทยี บ -บนั ทึกการวเิ คราะหเ์ ปรยี บเทียบ -การวดั มลู ค่า

ตารางท่ี 3 ความสมั พันธร์ ะหว่างวธิ ตี รวจสอบ หลกั ฐานและวัตถปุ ระสงค์