ອິດທິພົນຂອງການບໍລິໂພກຂໍ້ມູນຂ່າວສານໃນຍຸກໂລກາພິວັດຕໍ່ວັດທະນະທຳການຮຽນຮູ້ຂອງນັກຮຽນ ໂຮງຮຽນມັດທະຍົມສຶກສາສົມບູນວຽງຈັນ

ອດ ິ ທ ິ ພນົຂອງການບໍລ ິໂພກຂໍມໍ້ ນ ູ ຂາ່ ວສານໃນຍກ ຸ ໂລກາພ ິ ວດັຕ່ໍວດັທະນະທາໍ ການຮຽນຮຂ ູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສກ ຶສາສມົບນ ູ ວຽງຈນັ THE INFLUENCE OF INFORMATION CONSUMPTION IN THE POSTMODERN WORLD ON THE STUDENTS’LEARNING CULTURE IN VIENTIANE HIGH SCHOOL ວໄິ ລວນ ັ ເທບປນ ັ ຍາ ວທ ິ ະຍານພ ິ ນົ ປະລ ິ ນຍາໂທວທ ິ ະຍາສາດສງັຄມົ ສາຂາ ການຄມ ຸໍ້ ຄອງຊບັພະຍາກອນວດັທະນະທາໍ ເລກທະບຽນ: Mss-CRM-10-001 ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫງ່ ຊາດ ຄະນະວທິ ະຍາສາດສງັຄມົ 2020

ບດົສະແດງຄວາມຮບ ູໍ້ ນ ຸ ຄນ ຸ ຂາໍ້ພະເຈາົໍ້ນກັສຶກສາປະລິນຍາໂທ ສາຂາການຄມຸໍ້ ຄອງຊບັພະຍາກອນວດັທະນະທາໍ ຮຸນ່ ທີX ຂໍ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ຮບູໍ້ ນຸ ຄນຸ ຢາ່ ງສງູ ມາຍງັຄະນະນາໍ ຄະນະວທິ ະຍາສາດສງັຄມົ ພອໍ້ ມດວໍ້ຍ ອາຈານທກຸ ໆທາ່ ນທ່ີໄດສໍ້ ິດສອນ, ຖາ່ ຍທອດຄວາມຮູໍ້ແລະ ໃຫກໍ້ ານແນະນາໍຊວ່ ຍເຫ ຼືອ ໃນໄລຍະຜາ່ ນ ມາຈນົສາໍເລັດການສຶກສາ. ວທິ ະຍານພິ ນົສະບບັນສີໍ້ າໍເລັດໄປດວໍ້ຍດີ ເນ່ອຼືງຈາກໄດຮໍ້ ບັການຊນີໍ້ າໍຈາກ ທາ່ ນ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາເອກ ເດຊານຸລາດ ແສນດວງເດດ ແລະ ທາ່ ນ ອາຈານ ປະລິນຍາ ໂທ ນາງ ຂນົທອງ ພາບດຸ ດີທ່ີເປັນຄະນະກາໍມະການປຶກສາ ໃນການຂຽນບດົວທິ ະຍານພິ ນົປະລິນຍາໂທ ສາຂາການຄມຸໍ້ ຄອງຊບັພະຍາກອນວດັທະນະທາໍ ໃນຫວົຂໍໍ້“ ອິດທິພນົຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຕ່ໍວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ” ທ່ີກະລຸນາໃຫຄໍ້ າໍປຶກສາທ່ີດີແລະ ແນະນາໍກວດແກຂໍ້ ໍບໍ້ ກົຜອ່ ງຂອງບດົວທິ ະຍານພິ ນົຢາ່ ງໃກຊໍ້ ດິຕິດແທດ ຕະຫ ອດຈນົສາໍເລັດສມົບນູ . ຂາໍ້ພະເຈາົໍ້ມຄີວາມຊາບຊງຶໍ້ໃນຄວາມກະລນຸ າຂອງທາ່ ນເປັນຢາ່ ງຍ່ິງ ແລະ ຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍງັນະທ່ີນດີໍ້ ວໍ້ຍ. ຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍງັ ຄະນະກາໍມະການຜກໍູ້ ວດສອບເຄ່ອຼືງມວຼືໄິຈທງັ 5 ທາ່ ນຄ:ຼືທາ່ ນ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ສະເຫ ີມສກັ ພາບດຸ ດ;ີ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາເອກ ບຸນ ທະວີສໍສາໍພນັ;ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ຄາໍຜິວ ນາມລາໍມນູ ; ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາ ໂທ ບຸນມາກ ອິນທິພອນ ແລະ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ຄາໍພອນ ອິນທິພອນ ທ່ີໄດກໍ້ ວດ ສອບຄວາມສອດຄອ່ ງ ແລະ ໃຫຄໍ້ າໍຄດິຄາໍເຫັນໃນການປບັປງຸ ແກໄໍ້ຂເຄ່ອຼືງມວຼືໄິຈໃຫສໍ້ ມົບນູ ຍ່ິງຂນຶໍ້ . ຂໍຂອບໃຈ ຄະນະກາໍມະການປໍ້ອງກນັວທິ ະຍານພິ ນົທງັ 3 ທາ່ ນຄ:ຼື ທາ່ ນ ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາໂທ ສະເຫ ີມສກັ ພາບດຸ ດ,ີທາ່ ນ ຮອງສາດສະດາຈານ ພມົບດຸ ສະດາຈດິ ແລະ ທາ່ ນ ອາຈານ ປະລິນຍາເອກ ສາຍໃຈ ສີລາເດດ ແລະ ພະນກັງານຂອງພະແນກການສຶກສາຫ ງັປະລິນຍາຕີທ່ີຊວ່ ຍ ປບັປງຸ ຮບູ ແບບຂອງວທິ ະຍານພິ ນົໃຫສໍ້ ມົບນູ ແບບ. ຂໍສະແດງຄວາມຮບູໍ້ ນຸ ຄນຸ ແລະຂອບໃຈມາຍງັຄະນະອາໍນວຍການ, ຄູອາຈານ, ນກັຮຽນ ມ ສ ວຽງ ຈນັ, ອງົການຈດັຕງັໍ້ສະຖາບນັສ່ຼືມວນຊນົ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ທອ່ ງທຽ່ ວ ພອໍ້ ມດວໍ້ ຍຄອບຄວົຕະຫ ອດ ເຖງິເພ່ຼືອນຮວ່ ມງານ ແລະ ມດິສະຫາຍທກຸ ໆທາ່ ນ ທ່ີອາໍນວຍຄວາມສະດວກ, ໃຫຄໍ້ າໍແນະນາໍ ແລະ ເປັນກາໍລງັໃຈ ຈນົເຮັດໃຫວໍ້ ທິ ະຍານພິ ນົສະບບັນສີໍ້ າໍເລັດໄປດວໍ້ຍດ.ີຜນົສາໍເລັດຂອງການສຶກສາໃນຄງັໍ້ ນຂີໍ້ າໍ້ພະເຈາົໍ້ຂໍມອບໃຫເໍ້ປັນຜນົງານຂອງຜມໍູ້ ບີນຸ ຄນຸ ທກຸ ໆທາ່ ນ ຂໍອວຍພອນໄຊແດທ່ ກຸ ໆທາ່ ນຈງ່ົໂຊກດີ ມຄີວາມສກຸ ແລະ ປະສບົຜນົສາໍເລັດໃນໜາໍ້ທ່ີການງານທກຸ ຢາ່ ງ. ວໄິລວນັ ເທບປນັຍາ

i ຫວົບດົ : ອິດທິພນົຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຕ່ໍວດັທະນະທາໍ ການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ຜສໍູ້ ຶກສາ : ນາງ ວໄິລວນັ ເທບປນັຍາ ທະບຽນນກັສຶກສາ : MFSS0021/18 ປະລິນຍາ : ປະລິນຍາໂທສິລະປະສາດ ສາຂາ ການຄມຸໍ້ ຄອງຊບັພະຍາກອນວດັທະນະທ າ ທ່ີປຶກສາ : ຮອງສາດສະດາຈານ ປະລິນຍາເອກ ເດຊານລຸ າດ ແສນດວງເດດ : ອາຈານ ປະລິນຍາໂທ ນາງ ຂນົທອງ ພາບດຸ ດີ ປີ : 2020, ຈ ານວນໜາໍ້: 104 ໜາໍ້ ທະບຽນວທິ ະຍານພິ ນົ: Mss-CRM-10-001 ບດົຄດັຫຍໍ ໍ້ ການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນແີໍ້ ມນ່ ໄດສໍ້ ຶກສາກຽ່ ວກບັ ອິດທິພນົຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍວດັທະ ນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ໂດຍມີ3 ຈດຸ ປະສງົຄ:ຼື(1) ສຶກ ສາການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສກຶສາສມົບນູ ວຽງ ຈນັ; (2) ສຶກສາການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງ ນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ແລະ (3) ສຶກສາແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງ ການບໍລໂິພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົ ສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. ການສຶກສານໄີໍ້ດໃໍ້ຊວໍ້ ທິ ີການສຶກສາແບບປະລິມານ ແລະ ຄນຸ ນະພາບຄວບຄກູ່ ນັ ໂດຍກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງທາງປະລິມານແມນ່ ນກັຮຽນ ຈາໍນວນ 320 ຄນົ ແລະ ທາງຄນຸ ນະພາບແມນ່ 10 ຄນົ ຜນົການສຶກສາພບົວາ່ : ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາວຽງຈນັ ໃນປະຈບຸ ນັແມນ່ ນຍິມົບໍລິໂພກ ສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍເປັນສວ່ ນຫ າຍ,ສະຖານທ່ີທ່ີບໍລໂິພກສວ່ ນໃຫຍແ່ ມນ່ ຢເູ່ຮອຼືນ,ເວລາໃນການບໍລິໂພກແມນ່ ຫ າຍກວາ່ 3 ຊ່ວົໂມງ/ມ,ຼືໍ້ ຊວ່ ງເວລາໃນການບໍລິໂພກແມນ່ ບ່ໍກາໍນດົ ເວລາໄດ. ໍ້ສາໍລບັແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີມກັບໍລິໂພກແມນ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຈາກສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍ ແລະ ການນາໍໃຊແໍ້ ມນ່ ເພ່ຼືອ ຊອກຫາຂມູນໍໍ້ ທາງດາໍ້ນບດົຮຽນ ແລະ ສ່ິງບນັເທີງ ແຕໃ່ ນນນັໍ້ຈະມທີາ່ ອຽ່ ງໄປທາງດາໍ້ນສ່ິງບນັເທີງຫ າຍ ກວາ່ . ຖາໍ້ສມົທຽບການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນປີ2020 ທຽບໃສປ່ ີ2017 ແມນ່ ມກີານເພ່ີມຂນຶໍ້ ເລັກ ນອໍ້ ຍ. ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັ ຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສມົບນູ ວຽງຈນັ ທາງດາໍ້ນແຫ ງ່ ຮຽນຮ,ູໍ້ ວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນ

ii ຮູໍ້ໂດຍພາບລວມເຫັນວາ່ ມກີານປ່ຽນແປງຢໃູ່ນລະດບັຫ າຍ (X̅=3.45, S.D=0.96) ເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ມການ ີ ປ່ຽນຈາກ ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍມາເປັນການຮຽນຮຈູໍ້ າກຄອູ າຈານ ດວໍ້ ຍ ການເຂົໍ້າຮວ່ ມກດິຈະກາໍຕາ່ ງໆທ່ີທາງໂຮງຮຽນຈດັຂນຶໍ້ . ນອກຈາກນີໍ້ຍງັປ່ຽນຈາກການຮຽນແບບເຊ່ອຼືຟງັ ແຕນ່ າໍຄອາູ ຈານ ມາເປັນການຊອກຫາຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີເປັນຄາໍຕອບວທິ ະຍາສາດ ຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮຕູໍ້ າ່ ງໆເພ່ຼືອມາ ອະທິບາຍຊແີໍ້ ຈງໃຫຄໍ້ ອູ າຈານຟງັດວໍ້ຍເຫດ ແລະ ຜນົໄດເໍ້ປັນຢາ່ ງດ.ີສວ່ ນວາ່ ການເຂົໍ້າອາ່ ນເຂົໍ້າຄນົໍ້ຄວາໍ້ ຢໃູ່ນຫອໍ້ ງສະໝດຸ ຂອງເຂົາເຈາົໍ້ກເໍຫັນວາ່ ຫາໍ້ວຫນັຂນຶໍ້ ຫ າຍກວາ່ ເກ່າົ ຖາໍ້ທຽບໃສໃ່ ນໄລຍະຜາ່ ນມາ. ສາໍ ລບັ ການຮຽນຮຈູໍ້ າກແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ນູ່ ອກໂຮງຮຽນກເໍຫັນວາ່ ເຂົາເຈາົໍ້ມກີານປ່ຽນແປງຈາກການບໍລິໂພກຂໍໍ້ ມນູ ຂາ່ ວສານດາໍ້ນບນັເທີງ ມາໃຫຄໍ້ ວາມສນົໃຈຮຽນຮໃູໍ້ນສ່ິງທ່ີເປັນບດົຮຽນ ແລະ ຄວາມຮກູໍ້ ຽ່ ວກບັສງັ ຄມົທ່ວົໄປປະສມົປະສານກນັ ຜາ່ ນສ່ສຼືງັຄມົອອນລາຍ, ຜາ່ ນໝເູ່ພ່ຼືອນ ແລະ ຜປໍູ້ ກົຄອງຫ າຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົ. ບນັຫາທ່ີເກດີຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ຂອງນກັ ຮຽນໂຮງຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ ແມນ່ ປະກອບມີບນັຫາທ່ີເກດີຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮ,ູໍ້ ວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮ.ູໍ້ ສະນນັໍ້ ແນວທາງໃນການແກໄໍ້ຂບນັຫາທ່ີເກດີຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍການ ປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮ ູໍ້ກແໍ ມນ່ ປະກອບດວໍ້ຍ ແນວທາງໃນການແກໄໍ້ຂບນັຫາ ດາໍ້ນແຫ ງ່ ຮຽນ ຮ,ູໍ້ ວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮ.ູໍ້

iii Title : The Influence of Information Consumption in the Post-Modern World on the Students’ Learning Culture in Vientiane High School Researcher : Ms. Vilayvanh Theppanya Student ID : MFSS0021/18 Degree : Master of Arts in Cultural Resources Management Advisers : Associate Professor Dexanourath SENEDUANGDETH, Ph.D : Khonthong PHABOUDDY, MA Year : 2020, No. of pages : 104 pages Reg. No : Mss-CRM-10-001 Abstract This study examines the Influence of Information Consumption in the Post-Modern World on the Students’ Learning Culture in Vientiane High School. There are three objectives: (1) to study information consumption in the era of students’ in Vientiane High School ; (2) to study the change in learning culture as a result of information consumption in the Post-Modern World on the students’ learning culture in Vientiane High School, and (3) to study the problem-solving approach of information consumption to the transformative learning culture of students’ in Vientiane High School. This study used a quantitative and qualitative with using 320 students for quantitative method and 10 students for qualitative method. Consumption information in the era of information consumption in the Post-Modern World on the students’ learning culture in Vientiane High School is now popular. Most of them are consumed at home, duration of consumption is more than 3 hours / day, the time for cosumption is unable to determine. Sources of consumption is social media and they using for find information of lessons and entertainment, but trend to consum entertaining more than lesson. In compare between 2017 and 2020, the consumption is highly increased. Changing the learning culture as a result of students' information consumption in the aspect of learning sources, learning approaches and content of learning are changing in overall as we have seen in multiple level (X̅ = 3.45, S.D = 0.96) especially changed from social media consumption to learning from teacher by activities participation in the school. Besides these, it also changes from teacher’s obedient to learning from many sources. They have been change more about their lessons and general knowledge on social context through social media, friends and their parents. The problems arising from information consumption to change culture consist of problem of learning sources, learning approaches and content of learning. There for the guidline to solve the problems includes issues that come from the sources of learning, learning approaches and the content of learning.

iv ສາລະບານ ເນອຼືໍ້ ໃນ ໜາໍ້ ໃບຮບັຮອງການປໍ້ອງກນັ ບດົສະແດງຄວາມຮບູໍ້ ນຸ ຄນຸ ບດົຄດັຫຍໍ(ໍ້ພາສາລາວ).........................................................................................................................i ບດົຄດັຫຍໍ(ໍ້ພາສາອງັກດິ)....................................................................................................................iii ສາລະບານ ..........................................................................................................................................iv ສາລະບານຕາລາງ ........................................................................................................................... viii ສາລະບານຮູບພາບ.............................................................................................................................ix ພາກທີI ພາກສະເໜີ.......................................................................................................................1 1. ເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມສາໍຄນັຂອງບນັຫາ ...................................................................................1 2. ຈດຸ ປະສງົການສຶກສາ .................................................................................................................4 3. ຄາໍຖາມສຶກສາ............................................................................................................................4 4. ສມົມດຸ ຖານ................................................................................................................................4 5. ຂອບເຂດການສຶກສາ..................................................................................................................5 5.1 ຂອບເຂດດາໍ້ນເນອຼືໍ້ ໃນ........................................................................................................5 5.2 ຂອບເຂດດາໍ້ນສະຖານທ່ີ......................................................................................................5 5.3 ຂອບເຂດດາໍ້ນເວລາ............................................................................................................5 6. ຜນົທ່ີໄດຮໍ້ ບັຈາກການສຶກສາ ......................................................................................................5 ພາກທີ II ທບົທວນເອກະສານ ແລະ ຂອບເຂດແນວຄດິການສກຶສາ................................6 1. ແນວຄວາມຄດິ ແລະ ທິດສະດທີ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ................................................................................6 1.1 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ................................................................................6 1.2 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັສ່ຼື.....................................................................................................8 1.3 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັພຶດຕິກາໍຜບໍູ້ ໍລິໂພກ.........................................................................11 1.4 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັໂລກາພິວດັ...................................................................................11 1.5 ທິດສະດກີຽ່ ວກບັການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ .....................................................................12 1.6 ທິດສະດກີຽ່ ວກບັພຶດຕກິ າການເປີດຮບັຂາ່ ວສານ...............................................................15 1.7 ທິດສະດກີານຮຽນຮູໍ້..........................................................................................................17 2. ນະໂຍບາຍ ແລະ ນຕິ ິກາໍທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ........................................................................................19

v 2.1 ນະໂຍບາຍຂອງພກັຕ່ໍການພດັທະນາຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ..............................................19 2.2 ບນັດາແຜນວຽກຈດຸ ສມຸ ທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັການພດັທະນາການສ່ຼືສານ......................................20 2.3 ກດົໝາຍວາ່ ດວໍ້ຍສ່ຼືມວນຊນົ ສສປ ລາວ.........................................................................20 2.4 ກດົໝາຍວາ່ ດວໍ້ຍການສຶກສາ ............................................................................................21 2.5 ດາໍລດັວາ່ ດວໍ້ຍການຄມຸໍ້ ຄອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອນິ ເຕີເນັດ .............................................22 2.6 ກດົລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ..............................................................................22 3. ການສຶກສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ.............................................................................................................23 3.1 ການສຶກສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງຢພູ່ າຍໃນ......................................................................................23 3.2 ການສຶກສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງຢຕູ່ າ່ ງປະເທດ ...............................................................................25 4. ຂອບເຂດແນວຄດິການສຶກສາ..................................................................................................27 5. ຄວາມໝາຍຂອງຄາໍສບັສະເພາະທ່ີໃຊໃໍ້ນການສຶກສາ...............................................................28 ພາກທີ III ວທິ ີການສກຶສາ .........................................................................................................31 1. ຮບູ ແບບການສຶກສາ .................................................................................................................31 1.1 ວທິ ີທາງປະລິມານ..............................................................................................................31 1.2 ວທິ ີທາງຄນຸ ນະພາບ..........................................................................................................31 2. ປະຊາກອນສຶກສາ ແລະ ການສຸມ່ ຕວົຢາ່ ງ...............................................................................31 2.1 ປະຊາກອນສຶກສາ..............................................................................................................31 2.2 ການສຸມ່ ຕວົຢາງ່ ................................................................................................................31 2.3 ກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍ.....................................................................................................................32 3. ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ , ເຄ່ອຼືງມຼືແລະ ວທິ ີເກບັຂໍມໍ້ ນູ .................................................................................33 3.1 ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ .........................................................................................................................33 3.2 ເຄ່ອຼືງມກຼືານເກບັກ າຂໍມໍ້ ນູ ..................................................................................................33 3.3 ວທິ ີການເກບັກ າຂໍມໍ້ ນູ ........................................................................................................35 4. ການວເິຄາະ ແລະ ແປຜນົຂໍມໍ້ ນູ ...............................................................................................36 4.1 ການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ...............................................................................................................36 4.2 ການແປຜນົ ......................................................................................................................37 5. ສະຖຕິ ິທ່ີໃຊທໍ້ ດົສອບສມົມດຸ ຖານ..............................................................................................37 5.1 ສະຖຕິ ິພນັລະນາ...............................................................................................................37 5.2 ສະຖຕິ ິທດົສອບສມົມດຸ ຖານ ...............................................................................................38

vi ພາກທີIV ຜນົການສກຶສາ ແລະ ອະພິປາຍຜນົ .....................................................................39 1. ສະພາບທ່ວົໄປຂອງພຼືໍ້ນທ່ີການສຶກສາ.......................................................................................39 1.1 ທ່ີຕງັໍ້ ແລະ ຄວາມເປັນມາຂອງໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ.........................39 1.2 ໂຄງຮາ່ ງການຈດັຕງັໍ້..........................................................................................................41 1.3 ສະຖຕິ ິພະນກັງານ, ນກັຮຽນ, ອາຄານຮຽນ ແລະ ຫອໍ້ ງຮຽນ...............................................42 1.4 ສະພາບການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ການເຄ່ອຼືນໄຫວນອກຫ ກັສດູ ....................................42 1.5 ແຜນດ າເນນີການຮຽນ-ການສອນ .....................................................................................43 2. ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ວົໄປຂອງຜໃໍູ້ຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ດາໍ້ນການສຶກສາ.............................................................................43 2.1 ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ວົໄປຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມ............................................................................43 2.2 ຂໍມໍ້ ນູ ຂອງຜໃໍູ້ຫສໍ້ າໍພາດ......................................................................................................45 3. ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັ ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ............46 3.1 ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມ....................................................46 3.2 ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມໃນປີ2020 ທຽບໃສປ່ ີ2017......53 4. ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທ າການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ .............................................................................................................61 4.1 ການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນແຫ ງ່ ການຮຽນຮູໍ້............................................................................61 4.2 ການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນວທິ ີການຮຽນຮູໍ້.............................................................................63 4.3 ການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້.......................................................................71 5. ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ ການຮຽນຮູໍ້ຂອງນກັຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ ....................................................................................79 5.1 ບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັ ຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ. ............................................................................................................79 5.2 ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍກບັການປ່ຽນແປງວດັທະ ນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ..................................................................81 6. ຜນົການທດົສອບສມົມດຸ ຖານ...................................................................................................85 6.1 ດາໍ້ນແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ......................85 6.2 ດາໍ້ນວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ຢພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ.............86 6.3 ດາໍ້ນເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ຢພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ.....88

vii 7. ອະພິປາຍຜນົ ...........................................................................................................................91 7.1 ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ.....................91 7.2 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງ ນກັຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ.........................................................................................................92 7.3 ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍກບັການປ່ຽນແປງວດັທະ ນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ .....................................................................93 ພາກທີ V ສະຫ ຼຸບ ແລະ ຂໍສໍ້ ະເໜີແນະ ...................................................................................95 1. ສະຫ ຼຸບຜນົການສຶກສາ ..............................................................................................................95 1.1 ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ.........................95 1.2 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງນກັ ຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ................................................................................................................96 1.3 ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍກບັການປ່ຽນແປງວດັທະ ນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ .....................................................................97 2. ຂໍສໍ້ ະເໜີແນະ ............................................................................................................................98 2.1 ຕ່ໍນກັຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ.........................................................................98 2.2 ຕ່ໍພາກສວ່ ນທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ......................................................................................................99 2.3 ຕ່ໍການສຶກສາໃນຄງັໍ້ຕ່ໍໄປ...................................................................................................99 ເອກະສານອາໍ້ງອີງ.......................................................................................................................100

viii ສາລະບານຕາລາງ ຕາລາງທີ ໜາໍ້ ຕາລາງທີ1: ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງທ່ີກ ານດົ .....................................................................................................32 ຕາລາງທີ2: ການກ ານດົຊວ່ ງຄະແນນ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງຄາ່ ຄະແນນສະເລຍ່ .........................37 ຕາລາງທີ3: ເພດ, ຊນັໍ້ຮຽນ ແລະ ລາຍຮບັຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມ............................................44 ຕາລາງທີ4: ຈ ານວນ ແລະ ຜໃໍູ້ຫສໍ້ າພາດ.......................................................................................45 ຕາລາງທີ5: ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມ..............................................46 ຕາລາງທີ6: ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມໄລຍະ 3 ປີກອ່ ນ ...................54 ຕາລາງທີ7: ການປ່ຽນແປງການຮຽນຮຈູໍ້ າກ ແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ.................61 ຕາລາງທີ8: ການປ່ຽນແປງວທິ ີການຮຽນຮຕູໍ້ າມແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ.............63 ຕາລາງທີ9: ການປ່ຽນແປງເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ................................71 ຕາລາງທີ10: ສງັລວມການປ່ຽນແປງວດັທະນະທ າການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ................78 ຕາລາງທີ11: ປຽບທຽບການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ທາງດາໍ້ນແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ຈາໍແນກຕາມເພດ............................................................85 ຕາລາງທີ12: ປຽບທຽບການປ່ຽນແປງວດັທະນະທ າການຮຽນຮູໍ້ທາງດາໍ້ນວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ຢຕູ່ າມແຫ ງ່ ຮຽນຮພູໍ້ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ຈາໍແນກຕາມເພດ..........................87 ຕາລາງທີ13: ປຽບທຽບການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ທາງດາໍ້ນເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ຕາມ ແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ຈາໍແນກຕາມເພດ...............89 ຕາລາງທີ14: ສງັລວມການປຽບທຽບ ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທ າການຮຽນຮູໍ້ທາງດາໍ້ນແຫ ງ່ ຮຽນຮ, ູໍ້ ວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງ ນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ຈາໍແນກຕາມເພດ............................................................................................90

ix ສາລະບານຮູບພາບ ຮບູ ພາບທີ ໜາໍ້ ຮບູ ພາບທີ1: ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ,ເມອຼືງຈນັທະບລູ ີ, ນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ ..................................39 ຮບູ ພາບທີ2: ຮູບດາໍ້ນໜາໍ້ຂອງໂຮງຮຽນ ມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ .......................................40 ຮບູ ພາບທີ3: ໂຄງຮາ່ ງການຈດັຕງັໍ້ຂອງໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ........................................................41

1 ພາກທ ີ I ພາກສະເໜ ີ 1. ເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມສາໍຄນັຂອງບນັຫາ ປດັຈບຸ ນັນແີໍ້ ມນ່ ຍກຸ ແຫງ່ ການພດັທະນາ ຫ ຼືຍກຸ ສະໄໝໂລກາພິວດັ ເຊ່ງິນອກຈາກຈະເປັນຍກຸ ທ່ີເສດ ຖະກດິ ແລະ ຂະແໜງການດາໍ້ນຕາ່ ງໆມກີານຂະຫຍາຍຕວົຢາ່ ງວອ່ ງໄວແບບກະໂດດຂນັໍ້ແລວໍ້ ຍງັເປັນ ຍກຸ ທ່ີດາໍ້ນວທິ ະຍາສາດເທັກໂນໂລຊຂີໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ-ສ່ຼືສານ ມກີານຂະຫຍາຍຕວົຢາ່ ງວອ່ ງໄວ, ທນັສະ ໄໝ ແລະ ແບບບ່ໍມຂີອບເຂດພມົແດນເຊ່ັນດຽວກນັ. ດງ່ັນນັໍ້ ຈ່ງິເຮັດໃຫປໍ້ ະຊາກອນສວ່ ນໃຫຍຂ່ ອງໂລກ ກາຍມາເປັນສວ່ ນໜ່ຶງຂອງລະບບົເຄອຼືຂາ່ ຍສ່ຼືສານເຊ່ງິກນັແລະ ກນັ ໂດຍມເີຄ່ອຼືງມກຼືນົຈກັເອເລັກໂຕ ນກິ ໜວ່ ຍໜ່ຶງເປັນສນູ ກາງ, ຄນົຜໜໍູ້ ຸມ່ ນອໍ້ ຍທກຸ ຫນົທກຸ ແຫງ່ ໄດແໍ້ ບງ່ ປນັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ແລະ ປະສບົການ ເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັ ແບບທ່ີຜເໍູ້ຖາົໍ້ຜແໍູ້ ກບ່ ່ໍເຄຍີມມີາກອ່ ນ ແລະ ບ່ໍສາມາດເຮັດໄດມໍ້ າກອ່ ນ. ໃນທາງກງົກນັ ຂາໍ້ມຄນົຮຸນ່ ກອ່ ນໆຈະບ່ໍໄດເໍ້ຫັນການຍາ່ ງຊາໍໍ້ເສັໍ້ນທາງວຖິຊີວີດິ ແບບທ່ີພວກເຂົາເຄີຍດາໍເນນີມາໃນກຸມ່ ຄນົຮຸນ່ ໜຸມ່ ນອໍ້ ຍກວາ່ ອີກຕ່ໍໄປ (Margaret Mead ອາໍ້ງໃນ ສະຖາບນັຄນົໍ້ຄວາໍ້ສງັຄມົສາດ, 2013). ເພ່ຼືອຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮອໍ້ ງຕອໍ້ ງການໃນການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ທ່ີມຢີາ່ ງຫ ວງຫ າຍ ຢຕູ່ າມແຫ ງ່ ສ່ຕຼືາ່ ງໆ, ເພ່ຼືອໃຊເໍ້ປັນຂໍມໍ້ ນູ ໃນການສຶກສາຄນົໍ້ຄວາໍ້, ການດາໍເນນີທລຸ ະກດິ , ການຕິດຕ່ໍສ່ສຼືານ ຄວາມບນັເທີງ ແລະ ສາລະປະໂຫຍດອ່ຼືນໆ ຂອງປະຊາຊນົລາວ ແລະ ເພ່ຼືອຍກົສງູບດົບາດໃນການເຊ່ອຼືມ ໂຍງກບັສາກນົໃຫທໍ້ ຽບທນັກບັບນັດາປະເທດຕາ່ ງໆໃນໂລກ. ໃນໄລຍະຜາ່ ນມາພກັ ແລະ ລດັຖະບານ ເຮົາກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ ວາມສາໍຄນັໃນການພດັທະນາຄວາມກາໍ້ວໜາໍ້ຂອງເທັກໂນໂລຊກີານສ່ຼືສານ ໃນຂະແໜງ ການຕາ່ ງໆ ໂດຍໄດມໍ້ ກີານວາງທິດທາງຫນັປ່ຽນຈາກການນາໍໃຊລໍ້ ະບບົການສ່ຼືສານແບບເກ່າົ ມາເປັນ ການສ່ຼືສານແບບໃໝ່ ທ່ີທນັສະໄໝຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົ ນນັໍ້ກຄໍ ຫຼືນັປ່ຽນຈາກການນາໍໃຊລໍ້ ະບບົອານາລອ໋ ກມາ ເປັນລະບບົດຈິຕິອນ ເຮັດໃຫກໍ້ ານບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກບນັດາສ່ຕຼືາ່ ງໆຂອງລດັ ແລະ ເອກະຊນົ ເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ໜງັສພຼືິມ, ວາລະສານ, ວທິ ະຍ,ຸ ໂທລະພາບ ແລະ ສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍປະເພດຕາ່ ງໆ ຂອງປະຊາຊນົລາວເຮົາໃນປດັຈບຸ ນັນີໍ້ ແມນ່ ມຄີວາມຫ າກຫ າຍ, ສະດວກສະບາຍ ແລະ ສອດຄອ່ ງກບັ ລກັສະນະການດາໍເນນີຊວີດິຫ າຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົ. ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານແມນ່ ສ່ິງທ່ີຈາໍເປັນ ແລະ ມປີະໂຫຍດຕ່ໍ ການດາໍລງົຊວີດິຂອງຄນົເຮົາ ເພາະວາ່ ຄນົເຮົາຍ່ິງເປີດໂອກາດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ແລະ ມທີກັສະໃນ ການສະແຫວງຫາຂໍມໍ້ ນູ ຫ າຍເທ່ົາໃດ ກຍໍ ່ິງມຄີວາມຮເູໍ້ປັນເງາົຕາມໂຕ ແລະ ທນັສະພາບແວດລອໍ້ ມຫ າຍ ຂນຶໍ້ ເທ່ົານນັໍ້ ແລະ ຄວາມບ່ໍຮກູໍ້ ຽ່ ວກບັສ່ິງແວດລອໍ້ ມພາຍນອກນນັໍ້ ຂາ່ ວສານຈະເປັນເຄ່ຼືອງມຊຼືວ່ ຍໃນການ ຕດັສນິ ໃຈ, ຊວ່ ຍເພ່ີມຄວາມຮ,ູໍ້ ຄວາມຄດິ ແລະ ແກໄໍ້ຂບນັຫາຕາ່ ງໆ. ເນ່ອຼືງຈາກຂາ່ ວສານໃນສ່ຼືແຕລ່ ະ ປະເພດນນັໍ້ມຫີ າຍ ຈນົຜຮໍູ້ ບັສານບ່ໍສາມາດເປີດຮບັຂາ່ ວສານທ່ີຜາ່ ນເຂົໍ້າມາສຕູ່ ນົໄດທໍ້ ງັໝດົ ບກຸ ຄນົຈ່ງິ

2 ເລຼືອກຮບັຮພູໍ້ ຽງບາງສວ່ ນ ທ່ີຄດິວາ່ ມປີະໂຫຍດຕ່ໍຕນົເອງຕາມຈດຸ ມງຸໍ້ໝາຍ, ຄວາມເພ່ິງພໍໃຈ ແລະ ຄວາມ ຕອໍ້ ງການ (Charles K, Atkin ອາໍ້ງໃນ ການຈະນາ ແກວໍ້ເທບ, 1997). ເຖງິແມນ່ ວາ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈະມປີະໂຫຍດຕ່ໍຄນົເຮົາຢາ່ ງຫ ວງຫ າຍກຕໍ າມ ແຕຖ່ າໍ້ຫາກເຮົາຫາກບ່ໍ ມກີານເລຼືອກເຟັໍ້ນ, ບ່ໍມສີະຕິໃນການບໍລິໂພກ, ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານເຫ່ົ ານນັໍ້ກປໍ ຽບສະເໝຼືອນດາບສອງຄມົທ່ີ ໃຫທໍ້ ງັປະໂຫຍດ ແລະ ໃຫທໍ້ ງັໂທດແກຜ່ ບໍູ້ ໍລິໂພກ ໂດຍສະເພາະໃນຂະນະທ່ີກະແສວດັທະນະທາໍ ບໍລິ ໂພກນຍິມົ ກາໍລງັມອີິດທິພນົຕ່ໍສງັຄມົໃນເວລານີໍ້ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີຜາ່ ນສ່ຼືມວນຊນົຕາ່ ງໆ ແມນ່ ໄດເໍ້ຂົໍ້າມາ ມອີິດທິພນົຕ່ໍການປກູ ຝງັ ແລະ ປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນແນວຄດິ , ຄວາມເຊ່ອຼື, ຄາ່ ນຍິມົ, ຄວາມຮສູໍ້ ຶກ, ອາລມົ ແລະ ພຶດຕິກາໍຂອງປະຊາຊນົໃນສງັຄມົ ໃນການໂຄສະນາຊວນເຊ່ອຼືຊກັຈງູໃຫບໍ້ ໍລິໂພກ, ເລຼືອກຊສຼືໍ້ ິນຄາໍ້ ແລະ ບໍລິການຕາ່ ງໆ. ນອກຈາກນີໍ້ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຍງັມອີິດທິພນົຕ່ໍການກະຕກຸ ຊຸກຍພູໍ້ ຶດຕິກາໍການບໍລິ ໂພກຂອງຜບໍູ້ ໍລິໂພກໃນຍກຸ ປະຈບຸ ນັ ໂດຍສະເພາະກຸມ່ ຊາວໜຸມ່ , ນກັສຶກສາ ເຊ່ງິເປັນກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍທ່ີສາໍ ຄນັ ທ່ີຖກຼືຊກັຈງູໄດງໍ້າ່ ຍເພາະເປັນກຸມ່ ທ່ີມກັໃຊອໍ້ າລມົ ແລະ ຄວາມຮສູໍ້ ຶກໃນການຕດັສິນໃຈ. ຖາໍ້ຫາກກຸມ່ ດງ່ັກາ່ ວເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືແລະ ມພີຶດຕິກາໍການບໍລິໂພກສ່ຼືໂດຍບ່ໍໃຊປໍ້ ນັຍາ, ຂາດການຄນົໍ້ ຄດິຕຶກຕອງ, ຂາດການວເິຄາະ, ການວໄິຈ ແລະ ປະເມນີເນອຼືໍ້ ໃນທ່ີສ່ນຼືາໍມາສະເໜີກອໍ າດຈະຕກົເປັນ ເຫຍ່ຼືອຄາ່ ນຍິມົຂອງສ່ຼືທ່ີຈງົໃຈນາໍມາສະເໜີ ເພ່ຼືອຜນົປະໂຫຍດທາງທລຸ ະກດິໂດຍບ່ໍຮສູໍ້ ຶກຕວົ (ເອຼືໍ້ອຈດິ ວໂິຣດໄຕຣດັ, 1997). ໄວລນຸໍ້ ເປັນໄວແຫງ່ ການປ່ຽນແປງທ່ີສາໍຄນັທ່ີສດຸ ເປັນໄວທ່ີເຊ່ອຼືມຕ່ໍລະຫວາ່ ງໄວ ເດັກກບັຜໃໍູ້ຫຍ່ແລະ ມພີດັທະນາການຢາ່ ງວອ່ ງໄວທງັດາໍ້ນຮາ່ ງກາຍ, ຈດິໃຈ, ສະຕິປນັຍາ, ອາລມົ ແລະ ສງັຄມົ.ໂດຍສະເພາະ ແມນ່ ໄລຍະທ່ີຮາ່ ງກາຍມກີານຂະຫຍາຍໂຕເຂົໍ້າສວູ່ ດຸ ທິພາວະທາງເພດ ຈະມອີາ ລມົຮອໍ້ ນ ແລະ ອອ່ ນໄຫວງາ່ ຍ ພາໃຫມໍ້ ບີນັຫາທາງດາໍ້ນການປບັຕວົ ເຖງິແມນ່ ວາ່ ຈະມຄີວາມສາມາດໃນ ການຄນົໍ້ຄດິ ໄດເໍ້ກອຼືບເທ່ົາທນັກບັຜໃໍູ້ຫຍ່ແຕວ່ າ່ ກຍໍ ງັຂາດປະສບົການ (ເບນຈາ ຣກັພງົ, 1999). ໃນການພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫມໍ້ ຄີວາມຈະເລີນກາໍ້ວໜາໍ້ນນັໍ້ ຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ແມນ່ ປດັ ໄຈຕດັສິນໃນການພດັທະນາ. ສະນນັໍ້ ພກັເຮົາຈ່ງິໄດຖໍ້ ຄຼືນົເປັນເປົໍ້າໝາຍບລຸ ິມະສິດຂອງການພດັທະນາ ເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ໄດສໍ້່ງົເສີມໃຫທໍ້ ກຸ ຄນົເອົາໃຈໃສຕ່ ່ໍການສຶກສາຮາ່ໍຮຽນຍກົລະດບັຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມສາມາດມີ ວຽກເຮັດງານທາໍ, ມວີຊິາຊບີ ແລະ ມລີາຍຮບັເພ່ີມຂນຶໍ້ . ພອໍ້ ມກນັນນັໍ້ກເໍອົາໃຈໃສຮ່ ກັສາສຂຸ ະພາບພາລະ ນາໄມໃຫສໍ້ ມົບນູ , ມຄີນຸ ສມົບດັສນິທາໍປະຕິວດັ ແລະ ມຄີວາມຮກັຊາດອນັດດູ ດ່ມຼື, ຍກົລະດບັອດັຕາດດັ ຊະນຊີບັພະຍາກອນມະນດຸ ໃຫສໍ້ ງູຂນຶໍ້ . ສຶກສາອບົຮມົຄນົຮຸນ່ ໜຸມ່ ໃຫມໍ້ ນີາໍໍ້ໃຈຮກັຊາດ, ມໂີລກະທດັ, ຊວີະ ທດັກາໍ້ວໜາໍ້, ສນົໃຈຕ່ໍການສຶກສາຮາ່ໍຮຽນ,ຍກົລະດບັຄວາມຮຄູໍ້ ວາມສາມາດໃຫສໍ້ ງູຂນຶໍ້ ເລຼືໍ້ອຍໆ. ເອົາໃຈ ໃສຄ່ ນົໍ້ຄວາໍ້, ນາໍໃຊວໍ້ ທິ ະຍາສາດ-ວທິ ະຍາການໃໝ່ ເຂົໍ້າໃນການຜະລິດ, ທລຸ ະກດິ, ມແີບບແຜນການ ດາໍລງົຊວີດິທ່ີສດົໃສ (ຄະນະໂຄສະນາອບົຮມົສນູ ກາງພກັ, 2016). ຕາມສະຖຕິ ິຂອງສນູ ອິນເຕີເນັດແຫງ່ ຊາດລາວ ໄດພໍ້ ບົວາ່ ໃນເດອຼືນທນັວາ ປີ2018 ໄດມໍ້ ຜີຊໍູ້ ມົໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດທງັໝດົ 2,500,000 ຄນົ. ໃນນນັໍ້

3 ມຜີນໍູ້ າໍໃຊໍ້ Facebook ປະມານ 2,200,000 ຄນົ, ເຊ່ງິກຸມ່ ຜທໍູ້່ີນາໍໃຊຫໍ້ າຍກວາ່ ໝແູ່ ມນ່ ໄວໜຸມ່ ຖາໍ້ສມົ ທຽບໃສສ່ ະຖຕິ ິການນາໍໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດໃນປີ2014 ເຫັນວາ່ ມຈີາໍນວນຜຊໍູ້ ມົໃຊເໍ້ພ່ີມຂນຶໍ້ ເກອຼືບ 5 ເທ່ົາຂອງປີ 2014 (Laos Internet Market and Telecommunications reports, 2018). ໃນໄລຍະຜາ່ ນມາ ພຶດຕິກາໍການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນເຄອຼືຂາ່ ຍສງັຄມົອອນລາຍຂອງນກັ ຮຽນຊນັໍ້ມດັທະຍມົຕອນຕນົໍ້ ແລະ ມດັທະຍມົຕອນປາຍໃນນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັເຫັນໄດວໍ້ າ່ : ເຂົາເຈາົໍ້ນ າ ໃຊໍ້YouTube ຫ າຍທ່ີສດຸ , ຮອງລງົມາແມນ່ Whatsapp ແລະ Facebook. ເວລາທ່ີໃຊໃໍ້ນການບໍລິໂພກຕ່ໍ ມແຼືໍ້ມນ່ ປະມານ 1-4 ຊ່ວົໂມງ ແລະ ໃຊເໍ້ພ່ຼືອຄວາມບນັເທີງ (ເບ່ິງໜງັ, ຟງັເພງ ແລະ ຫ ິໍ້ນເກມ) ເປັນສວ່ ນ ໃຫຍ່ , ສະຖານທ່ີທ່ີມກັໃຊຫໍ້ າຍທ່ີສດຸ ແມນ່ ເວລາຢບູ່ າໍ້ນ ໂດຍມຄີາ່ ສະເລຍ່ ໃນການໃຊຈໍ້ າ່ ຍແມນ່ 5.000 ກບີຕ່ໍມ,ຼືໍ້ ອປຸ ະກອນທ່ີໃຊໃໍ້ນການບໍລິໂພກແມນ່ ໂທລະສບັມຖຼືເຼືປັນສວ່ ນຫ າຍ (ນດັ ດອນພນົດ, ີ 2016). ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ຫ ຼື(ເອີໍ້ນຫຍໍ:ໍ້ ມ ສ ວຽງຈນັ) ມຈີາໍນວນນກັຮຽນທງັໝດົ 3,161 ຄນົ,ຍິງ 1,816 ຄນົ, ຄອູ າຈານທງັໝດົ 145 ຄນົ, ຍິງ 103 ຄນົ (ຫອໍ້ ງການວຊິ າການ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ) ແມນ່ ໂຮງຮຽນໜ່ຶງທ່ີມເີນອຼືໍ້ ທ່ີກວາໍ້ງຂວາງ, ໄດຮໍ້ ບັການສາໍ້ງຕງັໍ້ຂນຶໍ້ ມາແຕດ່ ນົນານ, ມຊີ່ສຼືຽງທາງ ດາໍ້ນ ການຮຽນ-ການສອນ, ມກີານບໍລິຫານທ່ີສອດຄອ່ ງກບັສະພາບຕວົຈງິຂອງສງັຄມົໃນປະຈບຸ ນັ ແລະ ຂອງກະຊວງສຶກສາທ່ີວາງອອກ. ດງ່ັນນັໍ້ ຈ່ງິເຮັດໃຫໂໍ້ຮງຮຽນແຫງ່ ນສີໍ້ າມາດສາໍ້ງນກັຮຽນດ,ີນກັຮຽນເກ່ງັ ໄດຫໍ້ າຍໆຄນົໃນແຕລ່ ະປີ ແລະ ກາຍເປັນໂຮງຮຽນຕວົແບບ ຂອງຊນັໍ້ມດັທະຍມົໃນນະຄອນຫ ວງວຽງ ຈນັຫ າຍສະໄໝ ເຮັດໃຫຊໍ້ າວໜຸມ່ , ໄວໜຸມ່ ມຄີວາມສນົໃຈຢາກເຂົໍ້າມາສຶກສາຮາ່ໍຮຽນຢໃູ່ນໂຮງຮຽນແຫງ່ ນີໍ້ເປັນຈາໍນວນຫ ວງຫ າຍ. ເຖງິແມນ່ ວາ່ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ຈະເປັນໂຮງຮຽນທ່ີດມີຄີນຸ ນະພາບ ແລະ ເປັນແບບຢາ່ ງໃຫແໍ້ ກ່ ບນັດາໂຮງຮຽນຫ າຍໆແຫງ່ ໃນນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ ກຄໍ ບຼືນັດາໂຮງຮຽນມດັທະ ຍມົແຫງ່ ອ່ນຼືໆ ໃນຂອບເຂດທ່ວົປະເທດ, ແຕກ່ ບໍ ່ໍປາສະຈາກໄດໍ້ ຈດຸ ອອ່ ນບາງດາໍ້ນ ທ່ີຄວນຈະປບັປງຸ ແກໄໍ້ຂ.ໃນໄລຍະ 3 ປີຫ ງັຜາ່ ນມາເຫັນໄດວໍ້ າ່ ພຶດຕິກາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນບາງກຸມ່ ໃນໂຮງຮຽນແຫງ່ ນແີໍ້ ມນ່ ມກີານປ່ຽນໄປຄຼື ໃຫຄໍ້ ວາມສາໍຄນັຕ່ໍການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທາງສ່ຼືສ່ງິພິມ ແລະ ການຄນົໍ້ ຄວາໍ້ຢໃູ່ນຫອໍ້ ງສະໝດຸ ໜອໍ້ ຍລງົ ແລວໍ້ ຫນັມາໃຫຄໍ້ ວາມສາໍຄນັແກກ່ ານໃຊໂໍ້ທລະສບັມຖຼືຼື ເພ່ຼືອຊອກຫາ ໃນສ່ິງທ່ີຕນົເອງຕອໍ້ ງການຕາມສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍຫ າຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົ ນກີໍ້ ອໍ າດເປັນຍອໍ້ ນການບໍລິໂພກຂໍໍ້ ມນູ ຂາ່ ວສານ ຕາມສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍມຄີວາມສະດວກສະບາຍ ແລະ ສາມາດຊອກຄນົໍ້ຂໍມໍ້ ນູ ໄດວໍ້ ອ່ ງໄວ ທນັໃຈກວາ່ ການຊອກຄນົໍ້ ໃນສ່ຼືສ່ິງພິມ. ເຮັດໃຫຊໍ້ າວໜຸມ່ ໄວໜຸມ່ ນກັຮຽນຢໃນໂຮງຮຽນ ູ່ ມສ ວຽງຈນັ ຈາໍ ນວນໜ່ຶງຕິດການໃຊໂໍ້ທລະສບັມຖຼືຼືໂດຍມກີານໃຊໂໍ້ທລະສບັມຖຼືຫຼື າຍເກນີຂອບເຂດ ພາໃຫບໍ້່ໍສນົໃຈນາໍ ການຮຽນ, ບ່ໍສນົໃຈເວລາຄູສອນ ແລະ ບ່ໍມກັຮວ່ ມກດິຈະກາໍຕາ່ ງໆທ່ີໂຮງຮຽນຈດັຂນຶໍ້ . ນອກຈາກນີໍ້ກຍໍ ງັ ມປີາກດົການຫຍໍທໍ້ ໍຕໍ້ າ່ ງໆທ່ີເກດີຈາກການລະເມດີກດົລະບຽບຂອງອີກເຊ່ັນວາ່ : ການຖາ່ ຍຄລິບການອາ ລະວາດຕີກນັ, ລກັສບູ ຢາໄຟຟໍ້າ, ລກັອອກໂຮງຮຽນໃນໂມງຮຽນ, ລກັລອບເອົາໂທລະສບັມຖຼືເຼືຂົໍ້າມາໃຊໍ້

4 ໃນບໍລິເວນຂອງໂຮງຮຽນ ແລະ ອ່ຼືນໆອີກ (ຫວົໜາໍ້ໜວ່ ຍງານຄມຸໍ້ ຄອງນກັຮຽນ, 2019) ຈາກແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີ ຜາ່ ນມາເຫັນໄດວໍ້ າ່ ປາກດົການຖາ່ ຍຄລິບການອາລະວາດຕີກນັແລວໍ້ ລງົເຜີຍແຜ່ ຕາມສ່ຼືອິນເຕີເນັດ ແລະ ການສບູ ຢາໄຟຟໍ້າ ຖໄຼືດວໍ້ າ່ ເປັນບນັຫາໃໝທ່ ່ີເກດີມຢີໃູ່ນຖນັແຖວຊາວໜຸມ່ ນກັຮຽນ ເຊ່ງິສວ່ ນໜ່ຶງ ອາດຈະມສີາເຫດມາຈາກ ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີບ່ໍຖກຼືຕອໍ້ ງ ຈາກແຫ ງ່ ສ່ຼືຕາ່ ງໆເຮັດໃຫນໍ້ ກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ເກດີມກີານຮຽນຮູໍ້ແລະ ຮຽນແບບເອົາພຶດຕກິ າໍໃໝ່ ທ່ີສ່ຼືໃນກະແສໂລກາພິວດັນາໍມາສະເໜີ ໃຫຢໍ້ າ່ ງບ່ໍຮສູໍ້ ຶກຕວົ. ຖາໍ້ຫາກເຮົາປ່ອຍປະລະເລີຍໂດຍບ່ໍຊອກວທິ ີທາງແກໄໍ້ຂບນັຫາດງ່ັກາ່ ວ ກຈໍ ະເຮັດ ໃຫປໍ້ າກດົການຫຍໍທໍ້ ໍຕໍ້ າ່ ງໆແຜລ່ າມໄປຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ. ດງ່ັນນັໍ້ ຜສໍູ້ ຶກສາຈ່ງິເຫັນໄດເໍ້ຖງິຄວາມສາໍຄນັ, ຄວາມຈາໍເປັນທ່ີຈະຕອໍ້ ງຊອກຫາສາເຫດ ແລະ ວທິ ີທາງໃນການແກໄໍ້ຂປາກດົການຫຍໍທໍ້ ໍດໍ້ ງ່ັກາ່ ວໃຫຫໍ້ ຼຸດ ໜອໍ້ ຍຖອຍລງົເທ່ຼືອລະກາໍ້ວ. ດວໍ້ຍເຫດຜນົ ແລະ ເຫັນຄວາມສາໍຄນັດງ່ັກາ່ ວ ຂາໍ້ພະເຈາົໍ້ຈ່ງິມຄີວາມ ສນົໃຈຢາກສຶກສາກຽ່ ວກບັ ອິດທິພນົຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັ ຕ່ໍວດັທະນະ ທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 2. ຈດ ຸ ປະສງົການສກຶສາ 1) ສຶກສາການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົ ບນູ ວຽງຈນັ. 2) ສຶກສາການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ ທ່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງ ນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 3) ສຶກສາແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະ ທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 3. ຄາໍຖາມສກຶສາ 1) ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ເປັນຄແຼືນວໃດ? 2) ນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ມກີານປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮແນວ ູໍ້ ໃດແດ?່ . 3) ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການ ຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ມຄີແຼືນວໃດ?. 4. ສມົມດ ຸ ຖານ ນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັທ່ີມີເພດ ຕາ່ ງກນັ ມກີານປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ ການຮຽນຮແູໍ້ ຕກຕາ່ ງກນັ.

5 5. ຂອບເຂດການສກຶສາ 5.1 ຂອບເຂດດາໍ້ນເນອຼືໍ້ ໃນ ເພ່ຼືອໃຫມໍ້ ຄີວາມສອດຄອ່ ງ ແລະ ເປັນໄປຕາມຈດຸ ປະສງົທ່ີໄດກໍ້ າໍນດົໄວໍ້ຜສໍູ້ ຶກສາໄດກໍ້ າໍນດົຂອບ ເຂດຂອງການສຶກສາໄວດໍ້ ງ່ັນ:ີໍ້ - ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ຜາ່ ນແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຫ ຼືແຫ ງ່ ສ່ຕຼືາ່ ງໆ ປະກອບມເີນອຼືໍ້ ໃນຄ:ຼືປະເພດສ່ຼືທ່ີບໍລິໂພກ, ສະຖານທ່ີບໍລິໂພກ ຂໍມໍ້ ນູ , ເວລາທ່ີໃຊບໍ້ ໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ , ປະເພດແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບໍລິໂພກ ແລະ ປະເພດຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບໍລິໂພກ. - ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ທ່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັ ຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັປະກອບດວໍ້ຍ: ການປ່ຽນແປງ ດາໍ້ນແຫ ງ່ ການຮຽນຮ,ູໍ້ວທິ ີ ການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮ.ູໍ້ - ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ ການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 5.2 ຂອບເຂດດາໍ້ນສະຖານທ່ີ ໃນການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນຜີໍ້ ສໍູ້ ຶກສາໄດກໍ້ າໍນດົຂອບເຂດພຼືໍ້ນທ່ີສຶກສາສະເພາະ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົ ສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ. 5.3 ຂອບເຂດດາໍ້ນເວລາ ຂອບເຂດເວລາໃນການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນແີໍ້ ມນ່ ໄດສໍ້ ຶກສາໃນໄລຍະແຕ່ ປີ2017 - 2020, ເວລາເອົາ ຂໍມໍ້ ນູ ແມນ່ ເລ່ີມແຕ່ ເດອຼືນມງັກອນ 2020 ຫາ ເດອຼືນມນີາ 2020. 6. ຜນົທ່ີໄດຮໍ້ ບັຈາກການສກຶສາ 1) ຮໄູໍ້ດເໍ້ຖງິການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົ ບນູ ວຽງຈນັ ໃນໄລຍະຜາ່ ນມາ. 2) ຮໄູໍ້ດເໍ້ຖງິການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງ ນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 3) ຮໄູໍ້ດເໍ້ຖງິແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະ ນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 4) ສາມາດເປັນຂໍມໍ້ ນູ ພຼືໍ້ນຖານໃຫແໍ້ ກບ່ ກຸ ຄນົ, ອງົການ, ຜທໍູ້່ີສນົໃຈຢາກສຶກສາກຽ່ ວກບັຫວົຂໍນໍ້ ີໍ້ແລະ ພາກສວ່ ນທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງນາໍໄປໃຊເໍ້ພ່ຼືອແກໄໍ້ຂບນັຫາທ່ີເກດີຂນຶໍ້ ຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຂອບ ເຂດຄວາມຮບັຜິດຊອບຂອງຕນົ.

6 ພາກທ ີ II ທບົທວນເອກະສານ ແລະ ຂອບເຂດແນວຄດ ິ ການສກ ຶສາ 1. ແນວຄວາມຄດິ ແລະ ທິດສະດທີ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ 1.1 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຜາ່ ນການສຶກສາແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ກໄໍ ດມໍ້ ຫີ າຍທາ່ ນໄດໃໍ້ຫທໍ້ ດັສະນະກຽ່ ວ ກບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານວາ່ : ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໝາຍເຖງິຂໍມໍ້ ນູ ຕາ່ ງໆ ທ່ີໄດຮໍ້ ບັການປະມວນຜນົໃຫຢໍ້ ໃູ່ນຮບູ ແບບ ທ່ີມຄີວາມໝາຍຕ່ໍຜຮໍູ້ ບັ ແລະ ມຄີນຸ ປະໂຫຍດທ່ີແທຈໍ້ ງິ ຫ ຼືອາດຈະມຜີນົປະໂຫຍດສາໍລບັການດາໍເນນີ ງານ, ການຕດັສິນໃຈໃນປະຈບຸ ນັ ຫ ຼືອະນາຄດົ (ຄນັຊດິ ມາໄລວງົ, 1992); ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໝາຍເຖງິ ບນັດາຂໍມໍ້ ນູ ດບິ ທ່ີປະກອບໄປດວໍ້ຍຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີເປັນຕວົອກັສອນ, ຕວົເລກ, ສຽງ ແລະ ພາບ ທ່ີໄດຈໍ້ າກການ ປະມວນຜນົແລວໍ້ ສາມາດນາໍໄປໃຊໃໍ້ນການບໍລິຫານ ແລະ ການຕດັສນິ ໃຈຂອງຜບໍູ້ ໍລິຫານ (ນພິ າພອນ ຄາໍຈະເລີນ, 2002); ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຍງັໝາຍເຖງິຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດຜໍ້ າ່ ນການປະມວນຜນົ ແລະ ເປັນປະໂຫຍດ ຕ່ໍການນາໍໃຊເໍ້ພ່ຼືອການດາໍລງົຊວີດິຂອງມະນດຸ . ບນັດາຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານເຫ່ົ ານນັໍ້ແມນ່ ມາຈາກສ່ຼືຕາ່ ງໆເຊ່ັນ ໜງັສພຼືິມ, ວທິ ະຍ,ຸ ໂທລະພາບ, ວາລະສານ, ອິນເຕີເນັດ ແລະ ສ່ຼືບກຸ ຄນົ (ກະຊວງສຶກສາທິການ ສະຖາ ບນັຄນົໍ້ຄວາໍ້ ວທິ ະຍາສາດການສຶກສາ, 2010); ນອກຈາກນີໍ້ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຍງັໝາຍເຖງິ ສ່ິງທ່ີສ່ຼືຄວາມ ໝາຍໃຫເໍ້ຮົາຮເູໍ້ຖງິຄວາມຈງິຂອງຂໍມໍ້ ນູ ຫ ຼືສ່ິງອ່ຼືນໆໂດຍການສ່ຼືຄວາມໝາຍຜາ່ ນຮບູ ແບບຕາ່ ງໆເຊ່ັນ: ຮູບ ແບບເອກະສານ, ແຟໍ້ມ, ບດົລາຍງານ, ຕາໍລາ, ແຜນທ່ີ, ຮບູ ແຕມໍ້, ຮບູ ຖາ່ ຍ, ຟີມ, ການບນັທຶກພາບ ຫ ຼືບນັ ທຶກສຽງດວໍ້ຍເຄ່ອຼືງຄອມພິວເຕີແລະ ດວໍ້ຍເຄ່ອຼືງມອຼື່ຼືນໆເພ່ຼືອເຮັດໃຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຕາ່ ງໆທ່ີຖກຼືບນັທຶກໄວປໍ້ າກດົ ອອກມາ (ຫອໍ້ ງການກະຊວງສາທາລະນະສກຸ , 2014). ໃນການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງຄນົເຮົາ ແມນ່ ເພ່ຼືອໃຊປໍ້ ະກອບໃນການຕດັສິນໃຈໃນກດິຈະ ກາໍຕາ່ ງໆ, ຄວາມຕອໍ້ ງການຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈະເພ່ີມຫ າຍຂນຶໍ້ ເມ່ອຼືບກຸ ຄນົນນັໍ້ຕອໍ້ ງການຂໍມໍ້ ນູ ໃນການຕດັ ສິນໃຈ ຫ ຼືບ່ໍແນໃ່ ຈໃນເລ່ຼືອງໃດເລ່ຼືອງໜ່ຶງດງ່ັທ່ີ: ຊາລສ໌ເຄ ອດັຄນິ ໄດກໍ້ າ່ ວວາ່ ບກຸ ຄນົຍ່ິງເປີດຮບັຂາ່ ວ ສານຫ າຍ ຍ່ິງມຫີຕູ າກວາໍ້ງໄກ, ມຄີວາມຮ,ູໍ້ ຄວາມເຂົໍ້າໃຈໃນສະພາບແວດລອໍ້ ມ ແລະ ເປັນຄນົທ່ີທນັສະ ໄໝທນັຕ່ໍເຫດການກວາ່ ບກຸ ຄນົທ່ີເປີດຮບັຂາ່ ວສານໜອໍ້ ຍ (Atkin.C.K, 1973); ໃນຂະນະທ່ີກຕິ ິມາ ສຣຸ ະ ສນົທິກໄໍ ດໃໍ້ຫທໍ້ ດັສະນະວາ່ : ເຖງິຢາ່ ງໃດກຕໍ າມ ເນ່ອຼືງຈາກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີແຫ ງ່ ສ່ຕຼືາ່ ງໆນາໍມາສະເໜີ ຢໃູ່ນປະຈບຸ ນັນມີໍ້ ຢີຢູ່ າ່ ງຫ ວງຫ າຍ ຈ່ງິເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາບ່ໍສາມາດຮບັເອົາຂາ່ ວສານທ່ີມເີຂົໍ້າມາໄດທໍ້ ງັໝດົ ແຕຈ່ ະເລຼືອກຮບັຮພູໍ້ ຽງບາງສວ່ ນທ່ີຄດິວາ່ ມປີະໂຫຍດຕ່ໍຕນົເອງ (ກຕິ ິມາ ສຣຸ ະສນົທິ, 1990); ຈາກທດັສະ ນະຂອງ ກຕິ ິມາ ສຣຸ ະສນົທິເຫັນວາ່ ມຄີວາມສອດຄອ່ ງກບັແນວຄວາມຄດິຂອງ ແຄລບເປີທ່ີໄດສໍ້ ະຫ ຼຸບໄວໍ້

7 ວາ່ ສວ່ ນໃຫຍແ່ ລວໍ້ ຄນົເຮົາຈະເລຼືອກຮບັຂາ່ ວສານທ່ີມເີນອຼືໍ້ ໃນສອດຄອ່ ງກບັຈດຸ ປະສງົ ແລະ ທດັສະນະ ຄະຕທິ່ີມຢີຂູ່ ອງຕນົເອງ ພອໍ້ ມທງັຫ ີກລຽ່ ງຂາ່ ວສານທ່ີມເີນອຼືໍ້ ໃນຂດັກບັທດັສະນະຄະຕິແລະ ຄວາມສນົ ໃຈຂອງຕນົເອງ (Klapper,1960:19); ໃນການເປີດຮບັຂາ່ ວສານ ຫ ຼືການເປີດຮບັສ່ຼືຂອງຄນົເຮົາສວ່ ນ ໃຫຍແ່ ລວໍ້ ແມນ່ ເພ່ຼືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການ 6 ປະການຄ:ຼື ເພ່ຼືອຮເູໍ້ຫດການ, ເພ່ຼືອຊວ່ ຍໃນການ ຕດັສນິ ໃຈ, ເພ່ຼືອໃຊໃໍ້ນການສນົທະນາ, ເພ່ຼືອຄວາມຕອໍ້ ງການໃນການມສີວ່ ນຮວ່ ມ, ເພ່ຼືອສະໜບັສະໜນູ ການຕດັສິນໃຈ ແລະ ເພ່ຼືອຄວາມບນັເທີງ ແມກັຄອມ ແລະ ເບັກເກີ(McCombs, M.E. & Becker, L.B., 1979); ພອໍ້ ມດຽວກນັນີໍ້ ກຍໍ ງັມນີກັວຊິ າການຫ າຍທາ່ ນເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ໄຟຣສນັ (Friedson), ໄຣເລ (Riley) ແລະ ຟລາວເວແີມນ (Flowerman, 1951) ກໄໍ ດມໍ້ ຄີວາມຄດິ ເຫັນທ່ີຄາໍ້ຍຄກຼືນັວາ່ : ສ່ິງທ່ີເປັນ ແຮງຈງູໃຈໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມຄີວາມສນົໃຈໃນການເປີດຮບັຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືຕາ່ ງໆ ກເໍພ່ຼືອຕອບສະໜອງຄວາມ ຕອໍ້ ງການຂອງຕນົ (Friedson, Riley&Flowerman, 1951);ຈາກປາກດົການດງ່ັກາ່ ວນີໍ້ເມຕີນັ (Merton), ໄຣທ໌ (Wright) ແລະ ວາບເລດສ໌ (Waples) ເອີໍ້ນວາ່ “ພຶດຕິກາໍໃນການສະແຫວງຫາຂາ່ ວສານ” ເຊ່ງິ ນກັວຊິ າການເຫ່ົ ານມີໍ້ ຄີວາມເຫັນກງົກນັວາ່ ຜຮໍູ້ ບັສານຈະເລຼືອກຮບັຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືໃດນນັໍ້ ແມນ່ ຂນຶໍ້ ກບັ ບດົບາດ ແລະ ສະຖານະພາບທາງສງັຄມົຂອງຜຮໍູ້ ບັສານ ແລະ ເຫດຜນົໃນການຮບັສານກເໍພ່ຼືອນາໍໄປ ເປັນຫວົຂໍໃໍ້ນການສນົທະນາ ເຊ່ງິຈະເຮັດໃຫຜໍ້ ທໍູ້່ີຮບັສານນນັໍ້ຮສູໍ້ ຶກວາ່ ຕນົເອງເປັນສວ່ ນໜ່ຶງຂອງສງັຄມົ (ສພຸ ະວດັ ສະຫງວນງາມ, 2014). ໃນພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂາ່ ວສານຂອງຜຮໍູ້ ບັສານສະແດງໃຫເໍ້ຫັນວາ່ ຜຮໍູ້ ບັສານມຄີວາມກະຕຼືລຼື ລນົໍ້ (Active Audience) ໃນການເປີດຮບັສ່ຼືແລະ ເລຼືອກໃຊສໍ້່ຼືແລະ ບ່ໍໄດເໍ້ປັນຜຮໍູ້ ບັສານທ່ີເມນີເສີຍ (Passive Audience) ທ່ີລໍຖາໍ້ຮບັສານທກຸ ປະເພດທ່ີສ່ຼືມວນຊນົສ່ງົມາໃຫແໍ້ ຕພ່ ຽງຝາ່ ຍດຽວ ທງັນຂີໍ້ ນຶໍ້ ຢກູ່ ບັ ປດັໄຈຫ າຍຢາ່ ງ ເຊ່ງິປດັໄຈທ່ີມອີິດທິພນົໃນການເລຼືອກເປີດຮບັສ່ຼືຂອງບກຸ ຄນົ (Selective Process) ໃນ ການສ່ຼືສານປະກອບມຕີນົໍ້ກາໍເນດີ ແລະ ພາບລວມຂອງສ່ຼືແຕລ່ ະຊະນດິ , ດາໍ້ນຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງຜຮໍູ້ ບັ ສານ (Demand), ດາໍ້ນການສະໜອງຂອງຜສໍູ້ ່ງົສານ (Supply), ດາໍ້ນຄວາມສາມາດໃນການເຂົໍ້າເຖງິສ່ຼື (Accessibility) ແລະ ການໃຊເໍ້ວລາຫວາ່ ງຂອງຜຮໍູ້ ບັສານຕ່ໍແຫ ງ່ ສ່ຕຼືາ່ ງໆ (ການຈະນາ ແກວໍ້ເທບ ແລະ ເທຍລະໄຊ ອິດສະລະເດດ, 1999); ສວ່ ນວາ່ ປດັໄຈທ່ີມສີວ່ ນກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັການເປີດຮບັສ່ຼືແມນ່ ປະກອບມີ ຄວາມຕອໍ້ ງການ (Need),ທດັສະນະຄະຕິແລະຄວາມນຍິມົ(Attitudes and Values),ເປົໍ້າໝາຍ(Goals), ຄວາມສາມາດ (Capability), ການໃຊປໍ້ ະໂຫຍດ (Utility), ຮບູ ແບບໃນການສ່ຼືສານ (Communication Style), ສະພາບການ (Context), ປະສບົການ ແລະ ນໄິສ (Hunt and Ruben 1993:65 ອາໍ້ງໃນ ປະຣະມະ ສະຕະເວທິນ, 1996); ນອກຈາກນີໍ້ກຍໍ ງັມສີ່ິງທ່ີເປັນອງົປະກອບອ່ຼືນໆທ່ີມອີິດທິພນົຕ່ໍການຮບັຮຂູໍ້ າ່ ວສານ ຂອງຄນົເຮົາປະກອບມ:ີປະສບົການ, ການປະເມນີສາລະ ແລະ ປະໂຫຍດຂອງຂາ່ ວສານ, ຄວາມຫ ງັທ່ີ ແຕກຕາ່ ງກນັເຮັດໃຫບໍ້ ກຸ ຄນົມຄີວາມສນົໃຈແຕກຕາ່ ງກນັ, ການສຶກສາ ແລະ ສະພາບແວດລອໍ້ ມ, ຄວາມ

8 ສາມາດໃນການຮບັສານ, ບກຸ ຄະລິກກະພາບ, ອາລມົ ແລະ ທດັສະນະຄະຕິ(ເຈນດິຕາ ຣກັສິຣໂິສພາ ອາໍ້ງໃນ ມນີາ ສີວໄິລ, 2017). ຜາ່ ນການໃຫທໍ້ ດັສະນະຂອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັວຊິ າການຫ າຍໆທາ່ ນທ່ີກາ່ ວມາຂາໍ້ງເທິງນນັໍ້ ສາມາດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຄຼືຂໍມໍ້ ນູ ປະຖມົມະພມູ ແລະ ທຕຸ ິຍະພມູ ທ່ີປະກອບໄປດວໍ້ຍຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີ ເປັນຕວົອກັສອນ, ຕວົເລກ ,ສຽງ , ພາບ, ຂໍມໍ້ ນູ ຄວາມຈງິ, ຂາ່ ວສານ, ຄວາມຄດິ ເຫັນ ຫ ຼືປະສບົການ ເຊ່ງິ ປາກດົມຢີຕູ່ າມສ່ຼືມວນຊນົ ແລະ ສ່ຼືບກຸ ຄນົ. ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ເປັນປດັໄຈສາໍຄນັເພ່ຼືອຊວ່ ຍໃນການຕດັສິນ ໃຈໃນກດິຈະກາໍຕາ່ ງໆຂອງຄນົເຮົາ. ດງ່ັນນັໍ້ ຈ່ງິເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມກີານເປີດຮບັຂາ່ ວສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ ອອກໄປ ແຕສ່ ວ່ ນໃຫຍແ່ ລວໍ້ ຄນົເຮົາຈະເລຼືອກຮບັຂາ່ ວສານທ່ີມເີນອຼືໍ້ ໃນສອດຄອ່ ງກບັຈດຸ ປະສງົ ແລະ ທດັສະນະຄະຕິທ່ີມຢີຂູ່ ອງຕນົເອງ. ສ່ິງທ່ີເປັນແຮງຈງູໃຈໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມຄີວາມສນົໃຈໃນການເປີດຮບັຂາ່ ວ ສານ ກເໍພ່ຼືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການທງັ 6 ປະການຂອງຕນົເອງຄ:ຼືເພ່ຼືອຮເູໍ້ຫດການ, ເພ່ຼືອການຕດັ ສິນໃຈ, ເພ່ຼືອເວົໍ້າສນົທະນາ, ເພ່ຼືອການມສີວ່ ນຮວ່ ມ, ເພ່ຼືອສະໜບັສະໜນູ ໃນການຕດັສິນໃຈ ແລະ ເພ່ຼືອ ຄວາມບນັເທີງເຫ່ົ ານເີໍ້ປັນຕນົໍ້. 1.2 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັສ່ຼື ຜາ່ ນການສຶກສາແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັສ່ຼືກໄໍ ດມໍ້ ນີກັວຊິ າການຫ າຍທາ່ ນໃຫຄໍ້ ວາມຄດິ ເຫັນໄວໍ້ ວາ່ : ສ່ຼືມວນຊນົແມນ່ ເວທີຖະແຫ ງຂາ່ ວທ່ີປະກອບດວໍ້ຍ ສ່ຼືສ່ິງພິມ, ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ແລະ ຜະລິດຕະພນັ ສ່ຼືມວນຊນົມພີາລະບດົບາດເປັນກະບອກສຽງຂອງອງົການຈດັຕງັໍ້ຂອງພກັ, ລດັ ແລະ ສງັຄມົ ໃນການ ໂຄສະນາ, ສຶກສາອບົຮມົແນວທາງຂອງພກັ, ລະບຽບກດົໝາຍຂອງລດັ, ປກຸ ລະດມົນາໍໍ້ໃຈຮກັຊາດ ສະ ໜອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ທາງດາໍ້ນການເມອຼືງ, ເສດຖະກດິ-ສງັຄມົ, ວທິ ະຍາສາດ, ເທັກໂນໂລຊ,ີ ສາລະ ຄວາມຮ,ູໍ້ ສາລະບນັເທີງໃຫແໍ້ ກສ່ ງັຄມົ ປະກອບສວ່ ນຕາໍ້ນປາກດົການຫຍໍທໍ້ ໍໍ້ໃນສງັຄມົ, ຖອໍ້ ຍທາໍນອງທ່ີ ບິດເບອຼືນຄວາມຈງ, ິ ເປັນເວທີຂະຫຍາຍປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ສິດເປັນເຈາົໍ້ຂອງປະເທດຊາດ ຂອງປະຊາ ຊນົບນັດາເຜ່ົາ (ກມົສ່ຼືມວນຊນົ ກະຊວງຖະແຫ ງຂາ່ ວ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ທອ່ ງທຽ່ ວ, 2016); ສວ່ ນວາ່ ສຣຸ ດັ ຕຣສີກຸ ນົ ກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ ວາມໝາຍສ່ຼືມວນຊນົວາ່ ໝາຍເຖງິສ່ຼືທ່ີໃຊໃໍ້ນການສ່ງົຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານເພ່ຼືອໃຫໍ້ ມວນຊນົເປັນຜຮໍູ້ ບັ ເຊ່ງິອາໄສພຼືໍ້ນທ່ີຕາ່ ງໆຍອມຮບັຂມໍໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານນນັໍ້ໄດຢໍ້ າ່ ງໄວວາໃນເວລາພອໍ້ ມກນັ ຫ ຼືໃນເວລາໃກຄໍ້ຽງກນັ ໂດຍສ່ຼືມວນຊນົມລີກັສະນະທ່ີແຕກຕາ່ ງຈາກສ່ຼືທ່ີໃຊໃໍ້ນການສ່ຼືສານແບບອ່ນຼືໆຄ:ຼື ສ່ຼືມວນຊນົເປັນສ່ຼືທ່ີສາມາດນາໍພາຂາ່ ວສານໄປສມູ່ ວນຊນົທ່ີຮບັສານ ໂດຍອາໄສພຼືໍ້ນທ່ີ ທ່ີຫ າກຫ າຍໄດໍ້ ຢາ່ ງໄວວາຍອໍ້ ນອາໄສເທັກໂນໂລຊໃີນການດາໍເນນີງານ ແລະ ມກີານລງົທຶນສງູ . ສ່ຼືມວນຊນົມຫີ າກຫ າຍ ປະເພດ ແລະ ມຫີ າຍທາງເລຼືອກໃນສ່ຼືປະເພດດຽວກນັ ດງ່ັນນັໍ້ ຈ່ງິເຮັດໃຫຜໍ້ ຮໍູ້ ບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານສາມາດ ເລຼືອກຮບັໄດຕໍ້ າມຄວາມຕອໍ້ ງການ ເຮັດໃຫຜໍ້ ສໍູ້ ່ງົບ່ໍສາມາດບງັຄບັກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍທ່ີກາໍນດົໄວໍ້ໃຫຮໍ້ ບັສານ ຈາກສ່ຼືຕນົເອງໄດຕໍ້ າມຕອໍ້ ງການ. ເຖງິແມນ່ ວາ່ ສ່ຼືມວນຊນົຈະມຄີວາມສາມາດໃນການນາໍຂາ່ ວສານໄປສູ່

9 ມວນຊນົໄດຢໍ້ າ່ ງວອ່ ງໄວແຕສ່ ່ຼືມວນຊນົ ກມໍ ຂີໍຈໍ້ າໍກດັເລ່ຼືອງຊອ່ ງທາງການຮບັຮເູໍ້ຊ່ັນ: ການສ່ຼືສານຜາ່ ນ ວທິ ະຍກຸ ະຈາຍສຽງເປັນການສ່ງົຜາ່ ນຄນຼືໍ້ ສຽງ ເຊ່ງິຮບັຮໄູໍ້ດຈໍ້ າກການໄດຍໍ້ ິນເທ່ົານນັໍ້ ຫາກວາ່ ມກີານໂອໍ້ ລມົທ່ີບ່ໍຊດັເຈນກຈໍ ະເຮັດໃຫຜໍ້ ຮໍູ້ ບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານເຂົໍ້າໃຈຜິດພາດໄດ.ໍ້ ແຕເ່ ມ່ອຼືປຽບທຽບກບັຂະບວນການ ສ່ຼືສານລະຫວາ່ ງບກຸ ຄນົແລວໍ້ ສ່ຼືມວນຊນົມຄີວາມສາມາດໃນການໃຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຫ ຼືຄວາມຮສູໍ້ ງູກວາ່ ສ່ຼືບກຸ ຄນົ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ການຈງູໃຈໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນແປງແນວຄວາມຄດິ ແລະພຶດຕິກາໍໄດສໍ້ ງູກວາ່ ສ່ຼືບກຸ ຄນົ (ສຣຸ ດັ ຕຣສີະກນົ, 2005). ສ່ຼືມວນຊນົເປັນສະຖາບນັສງັຄມົທ່ີມຄີວາມສາໍຄນັຢາ່ ງຍ່ງິໃນປດັຈບຸ ນັ ໂດຍສະເພາະໃນຍກຸ ສງັ ຄມົສາລະສນົເທດ (Information Society) ເຊ່ງິເປັນຍກຸ ທ່ີຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານມຄີວາມສາໍຄນັຫ າຍຕ່ໍການດາໍ ເນນີຊວີດິຂອງມະນດຸ ໃນຍກຸ ນສີໍ້່ຼືມວນຊນົມບີດົບາດສາໍຄນັໃນຖານະທ່ີເປັນສ່ຼືກາງໃນການຖາ່ ຍທອດຂໍໍ້ ມນູ ຂາ່ ວສານ, ກດິຈະກາໍ, ຄວາມເປັນໄປຕາ່ ງໆ ຂອງສງັຄມົອອກເຜີຍແຜຕ່ ່ໍປະຊາຊນົ. ນອກຈາກນີໍ້ສ່ຼື ມວນຊນົຍງັມອີິດທິພນົຫ າຍໃນຂະບວນການຖາ່ ຍທອດທາງສງັຄມົ (Socialization) ທງັເປັນທາງການ ແລະ ບ່ໍເປັນທາງການ. ໂດຍສ່ຼືມວນຊນົບ່ໍວາ່ ຈະເປັນໂທລະພາບ, ຮບູ ເງາົ, ວາລະສານ ໄດເໍ້ຂົໍ້າມາມອີິດທິ ພນົຕ່ໍເດັກນອໍ້ ຍ ແລະ ຊາວໜຸມ່ ແທນອິດທິພນົຂອງພ່ໍແມ່ (ພດັຊະນີເຊຍີຈນັຍາ ແລະ ຄະນະ, 1998). ຈາກຄວາມກາໍ້ວໜາໍ້ທາງເທັກໂນໂລຊກີານສ່ຼືສານ ແລະ ສະພາບສງັຄມົທ່ີມເີສລີພາບໃນການສ່ຼື ສານຫ າຍຂນຶໍ້ ແລະ ການພດັທະນາໄປຢາ່ ງໄວວາ ຂອງອດຸ ສະຫະກາໍສ່ຼືມວນຊນົ ເຮັດໃຫສໍ້່ຼືມວນຊນົທງັ 2 ປະເພດຄຼືສ່ຼືສ່ິງພິມ ແລະ ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ສາມາດເຂົໍ້າເຖງິປະຊາຊນົຈາໍນວນຫ າຍຢາ່ ງທ່ວົເຖງິ, ໄວວາ ແລະ ຮອບດາໍ້ນ. ຈາກຄວາມສາມາດດງ່ັກາ່ ວຂອງສ່ຼືມວນຊນົ ເຮັດໃຫສໍ້່ຶຼືມວນຊນົເປັນສະຖາບນັສງັຄມົທ່ີ ມບີດົບາດ ແລະ ອິດທິພນົຢາ່ ງຍ່ິງໃນສງັຄມົປະຈບຸ ນັ ເຊ່ງິຜນົກະທບົຂອງສ່ຼືມວນຊນົຖວຼືາ່ ເປັນສ່ິງທ່ີໄດໍ້ ຮບັຄວາມສນົໃຈຈາກສງັຄມົຢາ່ ງຫ ວງຫ າຍ ທງັຈາກລດັຖະບານ ແລະ ນກັວຊິ າການສາຂາຕາ່ ງໆ ລວມ ທງັນກັວຊິາການສ່ຼືສານມວນຊນົ ກໃໍ ຫຄໍ້ ວາມສາໍຄນັກບັອິດທິພນົຂອງສ່ຼືທງັໃນດາໍ້ນບວກ ແລະ ດາໍ້ນລບົ ຕ່ໍກບັບກຸ ຄນົ, ກຸມ່ ຄນົ, ສະຖາບນັທາງສງັຄມົ, ການເມອຼືງ ແລະ ສງັຄມົ ແຕວ່ າ່ ການທ່ີສ່ຼືມວນຊນົມກີານ ຜະລິດຂາ່ ວສານ, ຄວາມຮ, ູໍ້ ຄວາມບນັເທີງ ແລະ ໂຄສະນາ ພາຍໃນຂໍຈໍ້ າໍກດັທງັຈາກພາຍໃນອງົກອນ ແລະ ພາຍນອກອງົກອນຫ າຍຢາ່ ງ ສ່ຼືມວນຊນົຈ່ງິບ່ໍສາມາດຄວບຄມຸ ຫ ຼືຈາໍກດັອິດທິພນົ ແລະ ຜນົກະທບົ ຂອງສ່ຼືມວນຊນົໄດດໍ້ ວໍ້ຍຕນົເອງແຕພ່ ຽງຜດໍູ້ ຽວ. ດງ່ັນນັໍ້, ຈ່ງິມສີ່ຼືມວນຊນົຈາໍນວນອີກບ່ໍໜອໍ້ ຍທ່ີຖກຼືຕງັໍ້ຄາໍ ຖາມ ແລະ ກວດກາຈາກສງັຄມົຕະຫ ອດມາວາ່ ມອີິດທິພນົ ແລະ ຜນົກະທບົຫ າຍຕ່ໍແນວຄວາມຄດິ ແລະ ພຶດຕິກາໍທາງການເມອຼືງ, ສງັຄມົ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ການບໍລິໂພກຂອງສະມາຊກິ ໃນສງັຄມົ ໂດຍ ສະເພາະຜນົກະທບົໃນທາງລບົຕ່ໍແນວຄດິ , ຈດິໃຈຂອງບກຸ ຄນົ, ເດັກນອໍ້ ຍ ແລະ ບນັດາຊາວໜຸມ່ ໃນທາງ ດາໍ້ນການຮຽນແບບ ຫ ຼືເອົາແບບຢາ່ ງບກຸ ຄນົ (Role Model) ຫ ຼືການສາໍ້ງຄາ່ ນຍິມົດາໍ້ນຄວາມຮນຸ ແຮງ ແລະ ແບບຢາ່ ງທ່ີບ່ໍດທີາງເພດ.ນອກຈາກນີໍ້ສ່ຼືມວນຊນົຍງັຖກຼືຫາວາ່ ມອີິດທິພນົໃນການກາໍນດົຮບູ ແບບ

10 ສງັຄມົ, ການສາໍ້ງປະຊາມະຕິ ແລະ ການສາໍ້ງຄວາມຖກຼືຕອໍ້ ງໃຫກໍ້ ບັກຸມ່ ອາໍນາດທາງດາໍ້ນການເມອຼືງ (ອບຸ ນົຣດັ ສິຣຍິ ວຸ ະສກັ, 2002); ກຽ່ ວກບັຜນົກະທບົຂອງສ່ຼືມວນຊນົນີໍ້ພອັດເຕີໍ້(Potter) ກໄໍ ດແໍ້ ຍກຜນົ ກະທບົຂອງສ່ຼືມວນຊນົທ່ີມຕີ່ໍບກຸ ຄນົອອກເປັນ 5 ດາໍ້ນດງ່ັນ:ີໍ້1) ຜນົໃນດາໍ້ນຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມເຂົໍ້າໃຈ; 2) ຜນົ ໃນດາໍ້ນຄວາມຄດິ ; 3) ຜນົໃນດາໍ້ນອາລມົ; 4) ຜນົໃນດາໍ້ນຮາ່ ງກາຍ ແລະ 5) ຜນົໃນດາໍ້ນພຶດຕິກາໍ (Potter, 2005:233-238,418-431). ເຖງິແມນ່ ວາ່ ສ່ຼືມວນຊນົຈະມອີິດທິພນົຕ່ໍຄນົເຮົາ ແຕກ່ ບໍ ່ໍແມນ່ ທງັໝດົ ເພາະມະນດຸ ເຮົາເປັນຜຮໍູ້ ບັ ສານທ່ີມຄີວາມຄດິ ຫ ຼືມທີິດທາງ, ສ່ຼືມວນຊນົບ່ໍມຜີນົກະທບົຕ່ໍຜຮໍູ້ ບັສານໂດຍກງົຫ ຼືມອີິດທິພນົຕ່ໍຜຮໍູ້ ບັສານ ພຽງເລັກນອໍ້ ຍ ເພາະມຕີວົກະຕນໍຸ້ ອ່ຼືນໆທ່ີມອີິດທິພນົເໜຼືອສ່ຼືເຮັດໃຫມໍ້ າຊວ່ ຍຫ ຼຸດອິດທິພນົຂອງສ່ຼືລງົ ໄດໍ້ ແກ່ : ທາ່ ອຽ່ ງທາງດາໍ້ນຈດິໃຈຂອງຜຮໍູ້ ບັສານ (Predispositions), ການເລຼືອກຂອງຜຮໍູ້ ບັສານ (Selective Processes), ອິດທິພນົຂອງບກຸ ຄນົ (Personal Influences) ແລະລກັສະນະຂອງສ່ຼືມວນຊນົປະເພດຕາ່ ງໆ (JosephT. Klapperອາໍ້ງໃນປະຣະມະສະຕະເວທິນ, 1990) ເຊ່ງິເຫັນວາ່ ກງົກບັຄ າເຫັນຂອງ ປະລະມະ ສະຕະເວທິນ ທ່ີວາ: ່ ອິດທິພນົຂອງສ່ຼືມວນຊນົທ່ີມຕີ່ໍປະຊາຊນົນນັໍ້ ບ່ໍແມນ່ ອິດທິພນົໂດຍກງົແຕຂ່ ນຶໍ້ ຢກູ່ ບັ ປດັໄຈຕາ່ ງໆໄດແໍ້ ກຄ່ ວາມມໃີຈໂນມໍ້ອຽ່ ງ ແລະ ທາ່ ອຽ່ ງດາໍ້ນພຶດຕິກາໍ ເມ່ອຼືໄດຮໍ້ ບັແຮງຈງູໃຈທ່ີພຽງພໍ ຫ ຼື ເມ່ອຼືມໂີອກາດທ່ີເໝາະສມົ ເນ່ອຼືງຈາກປະຊາຊນົມຄີວາມຄດິ ເຫັນແຕກຕາ່ ງໄປຈາກຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງສ່ຼື ມວນຊນົ. ສ່ຼືມວນຊນົສາມາດສາໍ້ງ ທດັສະນະຄະຕິ, ຄາ່ ນຍິມົ ແລະ ພຶດຕິກາໍໃໝໃ່ ຫແໍ້ ກປ່ ະຊາຊນົ ໃນກໍ ລະນບີກຸ ຄນົນນັໍ້ບ່ໍເຄຍີມຄີວາມຮູໍ້ຫ ຼືປະສບົການກຽ່ ວກບັສ່ິງນນັໍ້ມາກອ່ ນ. ທດັສະນະຄະຕິແລະ ຄາ່ ນຍິມົ ໃໝຈ່ ະເກດີຂນຶໍ້ ໄດກໍ້ ຕໍ ່ໍເມ່ອຼືບກຸ ຄນົນນັໍ້ໄດຮໍ້ ບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ທ່ີມເີນອຼືໍ້ ໃນແບບດຽວກນັເລຼືໍ້ອຍໆ ເປັນໄລ ຍະເວລາຍາວນານ ຫ ຼືສາມາດເວົໍ້າໄດວໍ້ າ່ ອິດທິພນົຂອງສ່ຼືມວນຊນົບ່ໍແມນ່ ອິດທິພນົທ່ີກ່ໃໍ ຫເໍ້ກດີຜນົໃນ ທນັທີທນັໃດ ຫ ຼືໃນໄລຍະເວລາອນັສນັໍ້ ແຕເ່ ກດີຈາກຜນົກະທບົທ່ີສະສມົມາໃນໄລຍະເວລາທ່ີຍາວນານ (ປະຣະມະ ສະຕະເວທິນ, 1996). ຈາກການໃຫທໍ້ ດັສະນະກຽ່ ວກບັສ່ຼືມວນຊນົຂອງຫ າຍໆທາ່ ນທ່ີຜາ່ ນມາສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ : ສ່ຼືມວນຊນົ ໝາຍເຖງິສ່ຼືຫ ຼືເຄ່ອຼືງມເຼືຜີຍແຜຂ່ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງພກັ, ລດັ ແລະ ສງັຄມົ ລວມທງັບນັດາບໍລິສດັຕາ່ ງໆທ່ີ ໃຊສໍ້່ຼືມວນຊນົໃນການໂຄສະນາສິນຄາໍ້ ແລະ ບໍລິການຂອງຕວົເອງໄປສຜູ່ ຮໍູ້ ບັ ຫ ຼືສມູ່ ວນຊນົ ໂດຍອາໄສສ່ຼື ມວນຊນົປະເພດສ່ຼືສ່ິງພິມ ແລະ ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ເປັນພາຫະນະໃນການສ່ຼືສານ ເຊ່ງິໃນປະຈບຸ ນັນສີໍ້່ຼື ມວນຊນົແມນ່ ໄດມໍ້ ບີດົບາດ ແລະ ອິດທິພນົທາງດາໍ້ນບວກ ແລະ ດາໍ້ນລບົຢາ່ ງຫ ວງຫ າຍຕ່ໍກບັຄວາມຮບັ ຮຄູໍ້ ວາມເຂົໍ້າໃຈ, ຄວາມຄດິ , ອາລມົ ແລະ ພຶດຕິກາໍ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ຜນົກະທບົໃນທາງລບົຕ່ໍເດັກນອໍ້ ຍ ແລະ ບນັດາຊາວໜຸມ່ ໃນທາງດາໍ້ນການຮຽນແບບ, ການສາໍ້ງຄາ່ ນຍິມົດາໍ້ນຄວາມຮນຸ ແຮງ ແລະ ແບບ ຢາ່ ງທ່ີບ່ໍດທີາງເພດ ເຖງິແມນ່ ວາ່ ສ່ຼືຈະມອີິດທິພນົຕ່ໍກບັຄນົເຮົາ ແຕວ່ າ່ ອິດທິພນົຂອງສ່ຼືຈະບ່ໍມຜີນົກະທບົ ໂດຍກງົຕ່ໍກບັຜບໍູ້ ໍລິໂພກຖາໍ້ຫາກຜບໍູ້ ໍລິໂພກບ່ໍມແີນວຄດິ ໄປໃນທິດທາງດຽວກນັກບັສ່ຼື.

11 1.3 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັພຶດຕິກາ ຜບໍູ້ ໍລິໂພກ ຜາ່ ນການສຶກສາກຽ່ ວກບັແນວຄດິພຶດຕິກາໍການບໍລິໂພກກໄໍ ດມໍ້ ນີກັວຊິ າການຫ າຍທາ່ ນ ໄດໃໍ້ຫໍ້ ຄວາມໝາຍໄວວໍ້ າ່ : ພຶດຕິກາໍຜບໍູ້ ໍລິໂພກໝາຍເຖງິພຶດຕກິ າໍເຊ່ງິບກຸ ຄນົມກີານຊອກຫາ, ການຊ,ຼືໍ້ ການໃຊໍ້ ການປະເມນີຜນົ ແລະ ການໃຊຈໍ້ າ່ ຍ ເພ່ຼືອໃຫໄໍ້ດຜໍ້ ະລິດຕະພນັ ແລະ ການບໍລິການ ໂດຍຄາດໝາຍວາ່ ຈະ ຕອບສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງເຂົາເຈາົໍ້ ຊບິແມນ ແລະ ຄານຸກ (Schiffman, Leon G and Kanuk, Leslie Larzar, 1991); ພອໍ້ ມດຽວກນັນີໍ້ ກຍໍ ງັມຜີໃໍູ້ຫຄໍ້ ວາມໝາຍຂອງພຶດຕິກ າຜບໍູ້ ໍລໂິພກໃນທິດທາງທ່ີ ຄາໍ້ຍຄກຼືບັ ຊບິແມນ ແລະ ຄານຸກ ວາ່ : ພຶດຕິກາໍຜບໍູ້ ໍລິໂພກໝາຍເຖງິ ການສຶກສາເຖງິຂະບວນການຕາ່ ງໆ ທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັຄວາມຄດິ , ປະສບົການ, ການຊ,ຼືໍ້ການໃຊສໍ້ ິນຄາໍ້ ແລະ ບໍລິການຂອງຜບໍູ້ ໍລິໂພກ ເພ່ຼືອຕອບ ສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການ ແລະ ຄວາມເພ່ິງພໍໃຈຂອງພວກເຂົາ ໂຊໂລມອນ ແລະ ໄມເຄນິ (Solomon & Michael R, 1996); ສວ່ ນວາ່ ພຶດຕິກາໍຂອງຜບໍູ້ ໍລິໂພກຕາມຄວາມໝາຍຂອງ ແອງເຈນິ, ຄໍແລັດ ແລະ ແບ ກັເວວ ໝາຍເຖງິການກະທາໍຂອງຄນົເຮົາທ່ີກຽ່ ວກບັການຊອກຫາ, ການໃຊສໍ້ ິນຄາໍ້ ແລະ ບໍລິການ ເຊ່ງິ ມຂີະບວນການຕດັສິນໃຈທ່ີມຢີກູ່ ອ່ ນແລວໍ້ເຂົໍ້າມາຊວ່ ຍໃນຂະບວນການດງ່ັກາ່ ວ ແອງເຈນິ, ຄໍແລັດ ແລະ ແບ ກັເວວ (Engel et.al, 1993); ນອກຈາກນີໍ້ໃນການວເິຄາະພຶດຕິກາໍຂອງຜບໍູ້ ໍລິໂພກ ເພ່ຼືອເປັນການຄນົໍ້ ຫາ ຫ ຼືວໄິຈກຽ່ ວກບັການຊຼືໍ້ແລະ ການໃຊບໍ້ ໍລິການ ເພ່ຼືອໃຫຮໍ້ ເູໍ້ຖງິລກັສະນະຄວາມຕອໍ້ ງການ, ພຶດຕິກາໍ ການຊຼືໍ້ ແລະ ການໃຊຂໍ້ ອງຜບໍູ້ ໍລິໂພກ ຄາໍຖາມທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັພຶດຕິກາໍຂອງຜບໍູ້ ໍລໂິພກມຄີ:ຼື ໃຜຢໃູ່ນ ຕະຫ າດເປົໍ້າໝາຍ, ຜບໍູ້ ໍລິໂພກຊຫຼືໍ້ ຍງັ, ເປັນຫຍງັຜບໍູ້ ໍລິໂພກຈ່ງິຊ,ຼືໍ້ໃຜມສີວ່ ນຮວ່ ມໃນການຕດັສິນໃຈຊ,ຼືໍ້ຜໍູ້ ບໍລິໂພກຊເຼືໍ້ມ່ອຼືໃດ, ຜບໍູ້ ໍລິໂພກຊຢຼືໍ້ ໃູ່ສ ແລະ ຜບໍູ້ ໍລິໂພກຊແຼືໍ້ ນວໃດ (ສີຣວິນັ ເສລີລດັ ແລະ ຄະນະ, 1998). ຈາກຄວາມໝາຍຂາໍ້ງເທິງສາມາດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ ພຶດຕິກາໍຜບໍູ້ ໍລິໂພກ ໝາຍເຖງິພຶດຕກິ າໍຂອງ ຄນົ ເຮົາ ກຄໍ ພຼືຶດຕິກາໍຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ໃນການຄນົໍ້ຫາ ຫ ຼືຂະບວນການຕາ່ ງໆ ທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັ ຄວາມຄດິ , ປະສບົການການຊ,ຼືໍ້ ການຕດັສິນໃຈ, ການບໍລິໂພກ, ການໃຊໍ້ແລະ ການປະເມນີຜນົໃນການ ໃຊສໍ້່ຼືຫ ຼື ຜນົປະໂຫຍດທ່ີໄດຮໍ້ ບັຈາກສ່ຼືໃນແຕລ່ ະປະເພດ ເພ່ຼືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງເຂົາ ເຈາົໍ້ ເຊ່ງິມຂີະບວນການຕດັສິນໃຈທ່ີມຢີກູ່ ອ່ ນແລວໍ້ເຂົໍ້າມາຊວ່ ຍ. 1.4 ແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັໂລກາພິວດັ ຜາ່ ນການສຶກສາກຽ່ ວກບັຄາໍວາ່ ໂລກາພິວດັ (Globalization) ກໄໍ ດມໍ້ ຜີໃໍູ້ຫຄໍ້ ວາມໝາຍຂອງ ໂລກາພິວດັໄວຢໍ້ າ່ ງຫ ວງຫ າຍ ແຕໂ່ ດຍສວ່ ນໃຫຍແ່ ລວໍ້ ມກັຈະເວົໍ້າວາ່ ໂລກາພິວດັແມນ່ ສະພາວະຂອງ ສງັຄມົທ່ີມຄີວາມເປັນສາກນົ ໂດຍມຄີວາມເຊ່ອຼືມໂຍງກນັລະຫວາ່ ງສງັຄມົຕາ່ ງໆໃນທ່ວົໂລກ ທງັທາງ ດາໍ້ນເສດຖະກດິ, ການເມອຼືງ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ສງັຄມົ ໂດຍບ່ໍມຂີໍຈໍ້ າໍກດັທາງດາໍ້ນເຂດແດນ ເຮັດໃຫໍ້ ກາໍ້ວໄປເຖງິການເພ່ິງພາອາໄສເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັໃນລະດບັໂລກຫ າຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົ ດງ່ັທ່ີ: ນກັສງັຄມົວິ ທະຍາປະເທດອງັກດິຂອງ London School of Economics and Political Sciences ໄດໃໍ້ຫນໍ້ ຍິ າມ

12 ໂລກາພິວດັໄວວໍ້ າ່ : ໂລກາພິວດັ ເປັນຂະບວນການທ່ີເຮັດໃຫຄໍ້ ວາມສາໍພນັທາງສງັຄມົໃນລະດບັໂລກມີ ຄວາມສາໍຄນັຫ າຍຂນຶໍ້ ໃນການເຊ່ອຼືມໂຍງເຫດການທ່ີເກດີຢພູ່ ຼືໍ້ນທ່ີໜ່ຶງທ່ີມໄີລຍະທາງຫາ່ ງໄກໃຫຄໍ້ ນົທ່ີຢູ່ ໃນອີກພຼືໍ້ນທ່ີໜ່ຶງໄດຮໍ້ ບັຮນູໍ້ າໍກນັ. ສວ່ ນວາ່ ນກັລດັຖະສາດຈາກມະຫາວທິ ະຍາໄລດຽວກນັກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ າໍ ເຫັນວາ່ ໂລກາພິວດັ ເປັນຂະບວນການທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັການປ່ຽນແປງໃນການຈດັການພຼືໍ້ນທ່ີໃນເລ່ຼືອງ ຂອງຄວາມສາໍພນັ ແລະ ການດາໍເນນີກດິຈະກາໍທາງສງັຄມົ ໂດຍອາດຈະປະເມນີໃນລະດບັທ່ີຄວບຄມຸ (Extensity), ຄວາມເຂັມໍ້ ຂນຸໍ້ (Intensity), ຄວາມວອ່ ງໄວ (Velocity) ແລະ ຜນົກະທບົ (Impact) ເຊ່ງິ ພາໃຫເໍ້ກດີມກີານໝນູ ວຽນ ແລະ ການສາໍ້ງເຄອຼືຄາ່ ຍຂອງກດິຈະກາໍຕາ່ ງໆ ໃນເລ່ຼືອງການສາໍ້ງສາຍ ສາໍພນັ ແລະ ການໃຊອໍ້ າໍນາດທ່ີມລີກັສະນະຂາໍ້ມທະວບີ ຫ ຼືຂາໍ້ມເຂດແດນຂອງແຕລ່ ະປະເທດ (David held ອາໍ້ງໃນ ແມນເຟ ດ; ວໍຣະພດົ ວງົກດິຣຸງ່ ເຣອຼືງ, 2010); ໂລກາພິວດັ ບ່ໍພຽງແຕໄ່ ດສໍ້່ງົຜນົກະທບົໃນ ລະດບັສງັຄມົເທ່ົານນັໍ້ ແຕຍ່ ງັສ່ງົຜນົກະທບົໃນລະດບັບກຸ ຄນົ ເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາສາມາດເຊ່ອຼືມໂຍງກບັໂລກ ໄດຫໍ້ າຍຂນຶໍ້ ພາໃຫເໍ້ກດີມກີານປ່ຽນແປງໃນລະດບັຄວາມຄດິ , ທດັສະນະຄະຕິ, ພຶດຕິກາໍ ນບັທງັເອກະ ລກັກມໍ ກີານປ່ຽນໄປ ໜ່ຶງໃນສາເຫດທ່ີເຮັດໃຫເໍ້ກດີສະພາວະໂລກາພິວດັແມນ່ ເນ່ອຼືງມາຈາກ ເທັກໂນໂລ ຊສີາລະສນົເທດ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ສ່ຼືອິນເຕີເນັດ ແມນ່ ໄດເໍ້ຂົໍ້າມາມບີດົບາດສາໍຄນັໃນການສ່ຼືສານຂອງ ຄນົເຮົາ ເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາສາມາດສ່ຼືສານກນັໄດໂໍ້ດຍບ່ໍມຂີໍຈໍ້ າໍກດັໃນເລ່ຼືອງຄວາມແຕກຕາ່ ງທາງດາໍ້ນພຼືໍ້ນທ່ີ ແລະ ເວລາ ລວມທງັເຮັດໃຫເໍ້ກດີມກີານສ່ຼືສານແບບຮວ່ ມກຸມ່ ຂອງຄນົທ່ີບ່ໍເຄຍີຮກູໍ້ ນັມາກອ່ ນ ອີກທງັກະ ຕນໍຸ້ ໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມສີາຍພວົພນັອນັໃກຊໍ້ ດິ ແລະ ວອ່ ງໄວ ພາໃຫເໍ້ກດີມວີດັທະນະທາໍຂາໍ້ມຊາດແບບບ່ໍມເີຂດ ແດນ ເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມວີທິ ີໃນການດາໍລງົຊວີດິທ່ີຄາໍ້ຍຄກຼືນັ (ອດັສະວນິ ເນດໂພແກວໍ້, 2012). ຈາກແນວຄວາມຄດິກຽ່ ວກບັໂລກາພິວດັຂອງຫ າຍໆທາ່ ນທ່ີກາ່ ວມາຂາໍ້ງເທິງ ສາມາດສະຫ ຼຸບໄດໍ້ ວາ່ : ໂລກາພິວດັເປັນຂະບວນການທ່ີກຽ່ ວພນັກບັການຈດັການຄວາມສາໍພນັລະຫວາ່ ງ ເວລາ ແລະ ພຼືໍ້ນ ທ່ີໃໝ່ເຮັດໃຫສໍ້ ງັຄມົທ່ີມພີວົພນັກນັໃນວງົແຄບໃນຮບູ ແບບເກ່າົປ່ຽນມາເປັນສງັຄມົທ່ີມຄີວາມທນັສະໄໝ, ມຄີວາມວອ່ ງໄວໃນການເຊ່ອຼືມໂຍງກນັລະຫວາ່ ງສງັຄມົຕາ່ ງໆຢໃູ່ນທ່ວົໂລກ ທງັທາງດາໍ້ນເສດຖະກດິ, ການເມອຼືງ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ສງັຄມົ ໜ່ຶງໃນສາເຫດທ່ີເຮັດໃຫເໍ້ກດີສະພາວະໂລກາພິວດັແມນ່ ເນ່ອຼືງ ມາຈາກ ເທັກໂນໂລຊສີາລະສນົເທດ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ສ່ຼືອິນເຕີເນັດ ທ່ີເຂົໍ້າມາມບີດົບາດສາໍຄນັໃນການ ສ່ຼືສານຂອງຄນົເຮົາ ເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາສາມາດສ່ຼືສານກນັໄດໂໍ້ດຍບ່ໍມຂີໍຈໍ້ າໍກດັທາງດາໍ້ນເຂດແດນ ກາໍ້ວໄປ ເຖງິການເພ່ິງພາອາໄສເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັ ໃນລະດບັໂລກຫ າຍຂນຶໍ້ . 1.5 ທິດສະດກີຽ່ ວກບັການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ ວດັທະນະທາໍຄພຼືຶດຕິກາໍຂອງມະນດຸ ທ່ີເກດີຈາກການຮຽນຮູໍ້ ລວມທງັຜະລິດຕະພນັທ່ີເກດີຈາກ ການຮຽນຮນູໍ້ ນັໍ້ອີກດວຍໍ້ , ມະໂນພາບວດັທະນະທາໍ ເປັນເຄ່ອຼືງມສຼືາໍຄນັທ່ີນກັມະນດຸ ວທິ ະຍາໃຊເໍ້ພ່ຼືອທາໍ ຄວາມເຂົໍ້າໃຈປະເພນີແລະ ວດັທະນະທາໍທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ ຂອງມະນດຸ ໃນສງັຄມົຕາ່ ງໆທ່ວົໂລກລວມທງັ

13 ຕວົເຮົາເອງ ແລະ ສງັຄມົຂອງມະນດຸ ເຮົາອີກດວໍ້ຍ (ງາມພິດ ສດັສະຫງວນ, 1995); ສວ່ ນວາ່ ຄວາມໝາຍ ຂອງວດັທະນະທາໍຕາມທດັສະນະຂອງນກັມະນດຸ ວທິ ະຍາ ວດັທະນະທາໍໝາຍເຖງິສ່ິງທງັໝດົທ່ີສະຫ ບັ ສບັຊອໍ້ ນ ເຊ່ງິລວມທງັຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມເຊ່ອຼື, ຈາລິຍະທາໍ, ສິລະປະ, ກດົໝາຍ, ປະເພນີແລະ ສາສະໜາ ອ່ຼືນໆ ລວມທງັອປຸ ະນໄິສຕາ່ ງໆທ່ີມະນດຸ ເຮົາໄດມໍ້ າໂດຍການຮຽນຮຈູໍ້ າກການເປັນສະມາຊກິຂອງສງັຄມົ (Eward Taylor 1971 ອາໍ້ງໃນ ພດຸ ສິມມາລາວງົ, 2018). ນອກຈາກນີໍ້ ວດັທະນະທາໍຍງັກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັຄວາມເປັນຄນົຢາ່ ງແຍກບ່ໍໄດໍ້ ເພາະວດັທະນະທ າທ່ີ ຄງົສະພາບຢໄູ່ດໍ້ຮກັສາໃຫມໍ້ ຄີວາມງອກງາມໄດແໍ້ ມນ່ ພາວະພິເສດຂອງມະນດຸ ທ່ີສດັໂລກອ່ຼືນໆບ່ໍມີຫ ຼື ມກີມໍ ໜີ ອໍ້ ຍຫ າຍ. ວດັທະນະທາໍແມນ່ ສະພາບທ່ີເຮັດໃຫຈໍ້ ະເລີນງອກງາມໄດໍ້ຄຼືຄວາມຮສູໍ້ ຶກນກຶຄດິທ່ີຈະ ໄປກາໍນດົທິດທາງຂອງພຶດຕິກາໍຮວ່ ມຂອງຄນົໃນສງັຄມົ ການປ່ຽນແປງປບັປງຸ ໄດມໍ້ ກີານຜະລິດສາໍ້ງວດັ ທະນະທາໍ ທ່ີມຈີດຸ ມຸງ່ ໝາຍເຮັດໃຫເໍ້ກດີເອກດັຕະພາບທາງວດັທະນະທາໍ ເພ່ຼືອສ່ງົຜນົໃຫສໍ້ ງັຄມົມວີດັທະ ນະທາໍຮວມ່ ໂດຍຖສຼືາໍຄນັວາ່ ວດັທະນະທາໍລວມຈະໄປທາໍລາຍວດັທະນະທາໍຍອ່ ຍ ຫ ຼືວດັທະນະທາໍຂອງ ຊຸມຊນົຕາ່ ງໆໃນສງັຄມົນນັໍ້ (ໄຊອະນນັ ສະໝດຸ ວະນດິ , 1997); ໃນການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນວດັທະນະທາໍ ເປັນການປ່ຽນແປງກຽ່ ວກບັຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມເຊ່ອຼື ແລະ ລກັສະນະການສະແດງອອກຂອງວຖິຊີວີດິທ່ວົໄປ ໃນສງັຄມົ. ຜນົຂອງການຄນົໍ້ຄວາໍ້ທາງວທິ ະຍາສາດກ່ໃໍ ຫເໍ້ກດີເທັກໂນໂລຊໃີໝທ່ ່ີເປັນການປ່ຽນແປງວຖິ ີ ຊວີດິທາງສງັຄມົ ທ່ີມຄີວາມກາໍ້ວໜາໍ້ທາງດາໍ້ນວທິ ະຍາສາດ ເຮັດໃຫເໍ້ກດີການຜະລິດລະບບົສ່ຼືສານແບບ ໂທລະເລກ ແລະ ໂທລະສບັ ຂນຶໍ້ ໃນທ່ວົໂລກໂດຍເປັນການແລກປ່ຽນທາງດາໍ້ນວດັທະນະທາໍຢາ່ ງກວາໍ້ງ ຂວາງໃນທ່ວົໂລກແບບບ່ໍຮສູໍ້ ກຶຕວົ (Smelser ອາໍ້ງໃນ ໄຊສມົພອນ ຫາວນັນະລາດ, 2017); ສວ່ ນວາ່ ສລຸ ິ ໄຊ ຫວນັແກວໍ້ ກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ ວາມໝາຍຂອງການປ່ຽນແປງທາງວດັທະນະທາໍວາ່ : ໝາຍເຖງິການປ່ຽນແປງ ທ່ີເກດີຂນຶໍ້ ດາໍ້ນຕາ່ ງໆ ທ່ີມະນດຸ ປະດດິ ແລະສາໍ້ງຂນຶໍ້ ທ່ີສາໍຄນັກ່ຄໍ ເຼືຮັດໃຫເໍ້ກດີມກີານປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນ ຄາ່ ນຍິມົ, ບນັທດັຖານ ແລະ ລະບບົສນັຍະລກັຕາ່ ງໆຢໃນູ່ ສງັຄມົນນັໍ້ໆ (ສລຸ ິໄຊຫວນັແກວໍ້ 1997:156- 157 ອາໍ້ງໃນ ສນຸ ນັໂທ ກດິຕິວງົ, 2015); ນອກຈາກ ນນີໍ້ ະຣງົ ເສັງປະຊາ ກໄໍ ດໃໍ້ຫທໍ້ ດັສະນະວາ່ : ການ ປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍແມນ່ ເປັນການປ່ຽນແປງທ່ີມະນດຸ ກາໍນດົໃຫມໍ້ ຂີນຶໍ້ ນບັທງັສ່ິງທ່ີເປັນວດັຖຸແລະ ບ່ໍ ເປັນວດັຖຸ ທ່ີນາໍເອົາມາໃຊເໍ້ປັນອງົປະກອບໃນການດາໍເນນີຊວີດິຮວ່ ມກນັໃນສງັຄມົ (ນະຣງົ ເສັງປະຊາ, 1998). ສະຫ ຼຸບແລວໍ້ ການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນວດັທະນະທາໍເປັນການປ່ຽນແປງດາໍ້ນຕາ່ ງໆ ທ່ີມະນດຸ ປະ ດດິສາໍ້ງຂນຶໍ້ ເຊ່ງິໃນການປ່ຽນແປງນນັໍ້ອາດຈະກາໍ້ວໜາໍ້ ຫ ຼືຖອຍຫ ງັ ເປັນໄປໄດຢໍ້ າ່ ງຖາວອນ ຫ ຼືຊ່ວົຄາວ ນບັທງັສ່ິງທ່ີເປັນວດັຖຸແລະ ບ່ໍເປັນວດັຖຸເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມເຊ່ອ, ຼື ຄາ່ ນຍິມົ, ບນັທດັຖານ, ລະ ບບົສນັຍະລກັຕາ່ ງໆລວມທງັຄວາມກາໍ້ວໜາໍ້ທາງດາໍ້ນວທິ ະຍາສາດ ແລະ ລກັສະນະການສະແດງອອກ ຂອງວຖິຊີວີດິທ່ວົໄປໃນສງັຄມົ.

14 - ສາເຫດຂອງການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ ເມ່ອຼືກາ່ ວເຖງິສາເຫດຂອງການປ່ຽນແປງທາງວດັທະນະທາໍແມນ່ ຕອໍ້ ງກາ່ ວເຖງິຂະບວນການທາງ ວດັທະນະທາໍ ທ່ີມຫີ າຍຂະບວນການເປັນຕນົໍ້ແມນ່ : ການປະດດິຄດິຄນົໍ້, ການຄນົໍ້ພບົ, ການແຜກ່ ະຈາຍ ການຕິດຕ່ໍທາງວດັທະນະທາໍ, ຄວາມທນັສະໄໝ ແລະ ນະວດັຕະກາໍ ເຊ່ງິມຄີວາມໝາຍດງ່ັນ:ີໍ້ 1) ການປະດດິຄດິຄນົໍ້ ໝາຍເຖງິຂະບວນການຂອງສ່ິງຕາ່ ງໆ ທ່ີບ່ໍເຄຍີມມີາກອ່ ນຖກຼືປະດດິຄດິ ຄນົໍ້ ແລະ ສາໍ້ງຂນຶໍ້ ມາ ເຊ່ງິສ່ິງໃໝໆ່ ດງ່ັກາ່ ວນນັໍ້ອາດຈະເປັນວດັທະນະທາໍທາງວດັຖເຸຊ່ັນ: ກວຽນ, ລດົຍນົ ເຄ່ອຼືງບິນ, ບາໍ້ນ ຫ ຼືອາດຈະເປັນວດັທະນະທາໍທ່ີບ່ໍແມນ່ ວດັຖເຸຊ່ັນ: ກດົໝາຍ, ຄາ່ ນຍິມົ, ອດຸ ມົການໃໝໆ່ ເມ່ອຼືປະດດິຄດິຄນົໍ້ສ່ິງຕາ່ ງໆເຫ່ົ ານນັໍ້ມາແລວໍ້ ມກັຈະເຮັດໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນວດັທະນະທາໍ ໃນດາໍ້ນຕາ່ ງໆຕາມມາ. 2) ການຄນົໍ້ພບົ ໝາຍເຖງິຂະບວນການທ່ີບາງສ່ິງບາງຢາ່ ງຖກຼືຄນົໍ້ພບົ ໂດຍສ່ິງຂອງຕາ່ ງໆເຫ່ົ າ ນນັໍ້ມຢີແູ່ ລວໍ້ ແຕບ່ ່ໍຮຈູໍ້ ກັ ຈນົມຄີນົໄປພບົເຫັນເຊ່ັນ: ກະແສໄຟຟໍ້າຄກຼືານຄນົໍ້ພບົ ແຕດ່ ອກໄຟແມນ່ ການປະ ດດິຄດິຄນົໍ້ ການຄນົໍ້ພບົແມນ່ ປດັໄຈຢາ່ ງໜ່ຶງຂອງການປ່ຽນແປງທາງວດັທະນະທາໍ. 3) ການແຜກ່ ະຈາຍ ໝາຍເຖງິສວ່ ນຕາ່ ງໆທ່ີສະເພາະຂອງວດັທະນະທາໍໜ່ຶງ ແຜກ່ ະຈາຍໄປອີກ ວດັທະນະທາໍໜ່ຶງ ໃນບາງກລໍ ະນສີວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງວດັທະນະທາໍດງ່ັກາ່ ວ ຈະແຜກ່ ະຈາຍໄປຕາມສງັຄມົ ຕາ່ ງໆໃນທ່ວົໂລກ ການແຜກ່ ະຈາຍເປັນວທິ ີການໜ່ຶງທ່ີສງັຄມົຕາ່ ງໆໄດຮໍ້ ບັນະວດັຕະກາໍ ກຄໍ ຼືໄດຮໍ້ ບັສ່ິງ ຂອງໃໝໆ່ ຈາກນອກສງັຄມົ ການແຜກ່ ະຈາຍເປັນຜນົມາຈາກການທ່ີວດັທະນະທາໍຕາ່ ງກນັມາຕິດຕ່ໍກນັ ໄປເລຼືໍ້ອຍໆ ຈນົໃນທ່ີສດຸ ເຮັດໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນແປງໃນສວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງວດັທະນະທາໍໜ່ຶງ ຫ ຼືທງັສອງວດັ ທະນະທາໍທ່ີມາຕ່ໍກນັ. 4) ການຕິດຕ່ໍທາງວດັທະນະທາໍ ເປັນປາກດົການທາງວດັທະນະທາໍຢາ່ ງໜ່ຶງ ເມ່ອຼືຄນົສອງກຸມ່ ມີ ວດັທະນະທາໍທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັມາຕິດຕ່ໍກນັ ແຕລ່ ະກຸມ່ ອາດຈະສ່ງົອິດທິພນົເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັໄດໍ້ແຕຖ່ າໍ້ ການຕິດຕ່ໍເປັນໄປໃນໄລຍະເວລາສນໆັໍ້ ກອໍ າດຈະບ່ໍມອີິດທິພນົທ່ີຍາວນານ ແຕຖ່ າໍ້ຕິດຕ່ໍກນັຍາວນານຂນຶໍ້ ອາດຈະເຮັດໃຫເໍ້ກດີຜນົກະທບົຕ່ໍກນັໄດໍ້ເຊ່ງິອາດຈະເປັນການສ່ງົອິດທິພນົແຕຝ່ າ່ ຍດຽວ ຫ ຼືສ່ງົຜນົກະ ທບົຕ່ໍກນັທງັສອງຝາ່ ຍໄດໍ້ນກັມະນດຸ ວທິ ະຍາໄດໃໍ້ຊຄໍ້ າໍວາ່ “Acculturation” ເມ່ອຼືເວົໍ້າເຖງິປາກດົການດງ່ັ ກາ່ ວແຕນ່ ກັມະນດຸ ວທິ ະຍາຄນົອງັກດິໃຊຄໍ້ າໍວາ່ “ Cultural Contact ” ເຊ່ງິມຄີວາມໝາຍຄາໍ້ຍໆກນັ ທງັ ສອງຄາໍນໝີໍ້ າຍເຖງິປາກດົການທ່ີສອງວດັທະນະທາໍທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັຕິດຕ່ໍກນັໄປເລຼືໍ້ອຍໆ ການຕິດຕ່ໍກນັ ດງ່ັກາ່ ວເຮັດໄດຫໍ້ າຍທາງເຊ່ັນ: ໂດຍການເຮັດສງົຄາມກນັ, ການຕກົເປັນຫວົເມອຼືງຂນຶໍ້ , ການຖກຼືຍຶດຄອງ ທາງທະຫານ, ການຕກົຢພູ່ າຍໃຕກໍ້ ານປກົຄອງຂອງຈກັກະພດັນຍິມົ, ການອບົພະຍບົ, ການເຄ່ອຼືນຍາໍ້ຍ ແຮງງານ, ການຄາໍ້, ການແລກປ່ຽນທາງດາໍ້ນເທັກໂນໂລຊີໃນປະຈບຸ ນັມກີານຕິດຕ່ໍກນັໃນຊວ່ ງສນັໍ້ໆເຊ່ັນ ການທອ່ ງທຽ່ ວ ຫ ຼືການຕິດຕ່ໍກນັທາງອອໍ້ ມໂດຍທາງສ່ຼືສານມວນຊນົ ແລະ ການແລກປ່ຽນຄວາມຮຕູໍ້ າ່ ງໆ

15 ເມ່ອຼືວດັທະນະທາໍ ທ່ີຕາ່ ງກນັສອງວດັທະນະທາໍມາຕິດຕ່ໍກນັໄປເລຼືໍ້ອຍໆ ໃນທ່ີສດຸ ກມໍ ຜີນົກະທບົ ເຮັດໃຫໍ້ ແບບແຜນວດັທະນະທາໍດງັໍ້ເດມີຂອງວດັທະນະທາໍທີໜ່ຶງ ຫ ຼືວດັທະນະທາໍທງັສອງມກີານປ່ຽນແປງໄປ. 5) ຄວາມທນັສະໄໝ ເປັນຂະບວນການປ່ຽນແປງທ່ີກາໍລງັເກດີຂນຶໍ້ ໃນສງັຄມົທ່ີກາໍລງັພດັທະນາ ຫ າຍຍ່ິງຂນຶໍ້ ຂະບວນການປ່ຽນແປງດງ່ັກາ່ ວເກດີຂນຶໍ້ ເມ່ອຼືສງັຄມົກາໍລງັພດັທະນາ ຮບັເອົາວດັທະນະທ າ ທາງວດັຖໄຸ ດແໍ້ ກ່ເທັກໂນໂລຊດີາໍ້ນຕາ່ ງໆເຊ່ັນ: ດາໍ້ນການກະເສດ, ການສ່ຼືສານ, ການແພດ, ການສຶກສາ ແລະ ດາໍ້ນອ່ຼືນໆ. ສວ່ ນວດັທະນະທາໍທ່ີບ່ໍແມນ່ ວດັຖຂຸ ອງສງັຄມົຕາເວັນຕກົເຊ່ັນ: ຄາ່ ນຍິມົ, ອດຸ ມົການ, ໂລກະທດັ, ແບບແຜນການເລຼືອກຄແູ່ ຕງ່ ງານ, ລະບບົລດັຖະການ ແລະ ອ່ຼືນໆອີກຫ ວງຫ າຍ ເມ່ອຼືນ າມາ ໃຊແໍ້ ລວໍ້ ມກັເຮັດໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນແປງໃນສງັຄມົທ່ີກາໍລງັພດັທະນາ ເຊ່ງິການປ່ຽນແປງດງ່ັກາ່ ວແມນ່ ບ່ໍ ສອດຄອ່ ງເຮັດໃຫເໍ້ກດີມຜີນົກະທບົຕ່ໍທກຸ ສະຖາບນັສງັຄມົ ທກຸ ສະຖາບນັຊຸມຊນົທກຸ ແຫງ່ ແລະ ມຜີນົກະ ທບົຕ່ໍຊວີດິທກຸ ດາໍ້ນຂອງສະມາຊກິ ໃນສງັຄມົທ່ີກາໍລງັພດັທະນາ. 6) ນະວດັຕະກາໍ ເປັນປດັໄຈຢາ່ ງໜ່ຶງທ່ີເຮັດໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນແປງຢາ່ ງຫ ວງຫ າຍໃນປະເທດທ່ີກາໍ ລງັພດັທະນາ ຄາໍວາ່ ນະວດັຕະກາໍໝາຍເຖງິ ຂະບວນການຮບັເອົາສ່ິງໃໝທ່ ່ີຍງັບ່ໍເຄຍີມມີາກອ່ ນມາໃຊໃໍ້ນ ສງັຄມົ ຫ ຼືຊຸມຊນົ ສ່ິງຂອງໃໝດ່ ງ່ັກາ່ ວອາດຈະເປັນວດັທະນະທາໍທາງດາໍ້ນວດັຖເຸຊ່ັນ ເທັກໂນໂລຊສະີ ໄໝໃໝທ່ າງການສ່ຼືສານ, ການແພດ, ການສຶກສາ, ການກະເສດ ຫ ຼືການຕະຫ າດ ແລະ ສ່ິງຂອງໃໝທ່ ່ີບ່ໍ ເປັນວດັທະນະທາໍທາງດາໍ້ນວດັຖເຸຊ່ັນ ຄວາມຄດິ , ຄາ່ ນຍິມົ, ອດຸ ມົການ ຫ ຼືແບບແຜນພຶດຕິກາໍໃໝໆ່ ໃນ ດາໍ້ນຕາ່ ງໆ ທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັໄປ (ງາມພິດ ສດັສະຫງວນ, 1999); ໃນຂະນະທ່ີນກັສງັຄມົວທິ ະຍາກໄໍ ດໍ້ ໃຫນໍ້ ຍິ າມການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍວາ່ :ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍຄສຼື່ິງທ່ີເກດີຂນຶໍ້ ໃນອະດດີກຽ່ ວກບັ ບດົບາດສະຖາບນັ,ການຈດັລະບຽບໂຄງສາໍ້ງທາງສງັຄມົລວມທງັການເກດີຂນຶໍ້ , ການຂະຫຍາຍຕວົແລະ ຫ ຼຸດລງົຂອງສ່ິງດງ່ັກາ່ ວດວໍ້ຍ ມວິ (Mill 1954); ນອກຈາກນີໍ້ມູຣ (Moore,1974) ຍງັກາ່ ວວາ່ ການປ່ຽນ ແປງວດັທະນະທາໍຄຼືການປ່ຽນແປງໃນໂຄງສາໍ້ງທາງສງັຄມົຄຼືແບບແຜນການພວົພນັເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັ ລວມທງັຜນົກະທບົຂອງໂຄງສາໍ້ງທາງສງັຄມົທ່ີມຕີ່ໍບນັທດັຖານ ແລະ ຄາ່ ນຍິມົດວໍ້ຍ. ຜາ່ ນການສຶກສາກຽ່ ວກບັ ສາເຫດການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍຂອງນກັວຊິ າການຫ າຍທາ່ ນ ສາ ມາດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ : ສາເຫດຂອງການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍແມນ່ ມາຈາກການປະດດິຄດິຄນົໍ້, ການຄນົໍ້ ພບົ, ການແຜກ່ ະຈາຍ, ການຕິດຕ່ໍທາງວດັທະນະທາໍ, ຄວາມທນັສະໄໝ, ນະວດັຕະກາໍ ເຮັດໃຫເໍ້ກດີມີ ການປ່ຽນແປງທາງດາໍ້ນຄວາມຄດິ , ຄາ່ ນຍິມົ, ອດຸ ມົການ ຫ ຼືແບບແຜນ, ພຶດຕິກາໍໃໝໆ່ ໃນດາໍ້ນຕາ່ ງໆ ຂອງຄນົເຮົາ ກຄໍ ຼືຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ມຄີວາມແຕກຕາ່ ງກນັໄປ. 1.6 ທິດສະດກີຽ່ ວກບັພຶດຕກິ າ ການເປີດຮບັຂາ່ ວສານ ຜາ່ ນການທບົທວນກຽ່ ວກບັທິດສະດກີຽ່ ວກບັພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂາ່ ວສານ ກມໍ ນີກັວຊິ າການ ຫ າຍທາ່ ນໃຫຄໍ້ ວາມເຫັນວາ່ : ການເປີດຮບັຂາ່ ວສານເປັນຂະບວນການທ່ີສ່ງົຜນົຕ່ໍການຮບັຮູໍ້ ແລະ ຍງັ

16 ເປັນຂະບວນການທ່ີສາໍຄນັໃນການຕດັສິນໃຈໃນສະຖານະການຕາ່ ງໆ ເຊ່ງິໃນຊວີດິປະຈາໍວນັຂອງມະ ນດຸ ເຮົານນັໍ້ແມນ່ ມຄີວາມຈາໍເປັນຕອໍ້ ງອາໄສການແລກປ່ຽນຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ, ຄວາມຮູໍ້ແລະ ປະສບົການ ເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັ ເກດີເປັນປດັໄຈທ່ີສ່ງົຜນົຕ່ໍການປ່ຽນແປງໃນໂຕຂອງຜຮໍູ້ ບັສານ ທງັໃນລະດບັຄວາມ ຮ,ູໍ້ ທດັສະນະຄະຕິເຊ່ງິຜຮໍູ້ ບັຂາ່ ວສານແຕລ່ ະຄນົກຈໍ ະມພີຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂາ່ ວສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ ຊາ ອດັຄນິ (Atkin.C.K, 1973); ໃນຂະນະທ່ີ ວວິເບີຊະແລັມ ກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ າໍຄດິ ເຫັນຕ່ໍພຶດຕິກາໍການເປີດ ຮບັຂາ່ ວສານຂອງຄນົເຮົາວາ່ : ຍອນໍ້ ສ່ຼືມວນຊນົແຕລ່ ະປະເພດນນັໍ້ແມນ່ ມເີອກະລກັ ແລະ ຈດຸ ພິເສດສະ ເພາະຂອງໃຜມນັ. ດງ່ັນນັໍ້ ຈ່ງິເຮັດໃຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີມຢີຕູ່ າມສ່ຼືມວນຊນົແຫ ງ່ ຕາ່ ງໆ ສາມາດຕອບສະ ໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງຜຮໍູ້ ບັສານໄດໍ້ເຊ່ງິໂດຍປກົກະຕິແລວໍ້ ຄນົເຮົາແມນ່ ມຄີວາມຕອໍ້ ງການ ທ່ີຈະ ເປີດຮບັຂາ່ ວສານຢຕູ່ ະຫ ອດເວລາ ທງັນຂີໍ້ ນຶໍ້ ຢກູ່ ບັປດັໄຈທ່ີເປັນໂຕກາໍນດົຄ:ຼື1) ປດັໄຈດາໍ້ນບກຸ ຄະລິກ ກະພາບ ແລະ ຈດິຕະວທິ ະຍາສວ່ ນບກຸ ຄນົ: ໝາຍເຖງິຄວາມແຕກຕາ່ ງທາງດາໍ້ນບກຸ ຄະລິກກະພາບ ແລະ ຈດິຕະວທິ ະຍາຂອງຄນົເຮົາ ແມນ່ ຍອໍ້ ນຢໃູ່ນສະພາບແວດລອໍ້ ມທາງສງັຄມົທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ ເຊ່ງິມຜີນົຕ່ໍ ກບັຮບູ ແບບພຶດຕິກາໍການສ່ສຼືານໃນການເລຼືອກເປີດຮບັ, ການເລຼືອກຮບັຮູໍ້ແລະ ການເລຼືອກຈດົຈາໍ; 2) ປດັໄຈດາໍ້ນຄວາມສາໍພນັທາງສງັຄມົ:ແມນ່ ມສີວ່ ນໃນການກາໍນດົພຶດຕິກາໍການສ່ສຼືານຂອງຄນົເຮົາ ເພາະ ຖາໍ້ເຮົາປະພຶດໄປໃນທາງດຽວກບັຄາ່ ນຍິມົຂອງກຸມ່ ກຈໍ ະໄດຮໍ້ ບັຄວາມນຍິມົ ແຕຖ່ າໍ້ເຮົາປະພຶດຂດັກບັຄາ່ ນຍິມົຂອງກຸມ່ ກຈໍ ະຖກຼືລງົໂທດ. ດງ່ັນນັໍ້ ຄນົເຮົາຈ່ງພະຍາຍາມ ິ ປະຕິບດັຕາມກຸມ່ ທາງດາໍ້ນ ຄວາມຄດິ , ທດັສະນະຄະຕິແລະພຶດຕກິ າໍ; 3)ປດັໄຈດາໍ້ນສະພາບແວດລອໍ້ ມນອກລະບບົການສ່ຼືສານ: ແມນ່ ການນ າ ເອົາລກັສະນະພຼືໍ້ນຖານທ່ີຄກຼືນັຂອງຄນົເຮົາມາຈດັຢໃູ່ນປະເພດດຽວກນັເຊ່ັນ ເພດ, ອາຊບີ, ການສຶກສາ, ລາຍໄດໍ້ເຊ່ງິເຫັນໄດວໍ້ າ່ ບກຸ ຄນົທ່ີຢກູ່ ຸມ່ ລກັສະນະດຽວກນັແມນ່ ຈະໄດຮໍ້ ບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຢໃູ່ນຮບູ ແບບທ່ີ ບ່ໍແຕກຕາ່ ງກນັຫ າຍ. ປດັໄຈທງັ 3 ດາໍ້ນແມນ່ ລວໍ້ ນແລວໍ້ ແຕມ່ ອີິດທິພນົຕ່ໍການຮຽນຮ,ູໍ້ ການຮບັຮູໍ້ແລະ ການຕີຄວາມໝາຍຂອງສານ ເຮັດໃຫກໍ້ ານເປີດຮບັຂາ່ ວສານຂອງບກຸ ຄນົມຄີວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ນນັໍ້ກຄໍ ຼື ມກີານເລຼືອກເປີດຮບັຂາ່ ວສານຫ າຍຂນຶໍ້ ເຊ່ງິສະແດງໃຫເໍ້ຫັນວາ່ ການເລຼືອກບໍລິໂພກສ່ຼືມວນຊນົນນັໍ້ ຂນຶໍ້ ຢກູ່ ບັຄວາມຕອໍ້ ງການ ຫ ຼືແຮງຈງູໃຈຂອງຜຮໍູ້ ບັສານເອງແລວໍ້ ແຕຈ່ ດຸ ປະສງົ ແລະ ຜນົໄດຮໍ້ ບັຈາກສ່ຼືມວນ ຊນົນນັໍ້ (Wilber Schramm, 1973). ນອກຈາກນີໍ້ເມຣີນິ ແລະ ໂລເວນສໄ໌ ຕ ກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ າໍຄດິ ເຫັນກຽ່ ວກບັພຶດຕິກາໍໃນການເລຼືອກຮບັສ່ຼື ທ່ີຄາໍ້ຍໆກນັວາ່ ການທ່ີຜຄໍູ້ ນົມພີຶດຕິກາໍໃນການເລຼືອກຮບັສ່ຼືແລະ ຂາ່ ວສານແຕກຕາ່ ງກນັໄປນນັໍ້ມຫີ າຍ ປດັໄຈ ເຊ່ງິປດັໄຈດງ່ັກາ່ ວນນັໍ້ປະກອບມ:ີຄວາມເຫງາົ, ຄວາມຢາກຮຢູໍ້ າກເຫັນ, ເພ່ຼືອຜນົປະໂຫຍດໃຫໍ້ ແກຕ່ ນົເອງ ແລະ ລກັສະນະສະເພາະຂອງສ່ຼືແຕລ່ ະປະເພດ (Merrill & Lowenstein 1971:134-135 ອາໍ້ງໃນ ຊະວະຣດັ ເຊດີໄຊ,1984); ຢາ່ ງໃດກຕໍ າມ ເຖງິແມນ່ ວາ່ ບກຸ ຄນົຈະມພີຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂາ່ ວ ສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ, ມຈີດຸ ປະສງົໃນພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ ແລະ ມຄີວາມ

17 ຕອໍ້ ງການໃນພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັນນັໍ້ ແຕໂ່ ດຍທ່ວົໄປແລວໍ້ ບກຸ ຄນົຈະມີ ພຶດຕິກາໍໃນການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນ 3 ລກັສະນະ (ຊານນັ ຣດັຕະນະໂຊດ, 2009) ຄ:ຼືພຶດຕິກາໍ ການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືມວນຊນົ, ພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກບກຸ ຄນົ ແລະ ພຶດ ຕິກາໍການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືສະເພາະ. ຜາ່ ນການໃຫຄໍ້ ວາມໝາຍຂອງນກັວຊິາການຫ າຍທາ່ ນທາງຂາໍ້ງເທິງນນັໍ້ ສາມາດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ : ໃນຊວີດິປະຈາໍວນັຂອງມະນດຸ ເຮົານນັໍ້ ໂດຍປກົກະຕິແລວໍ້ ຄນົເຮົາແມນ່ ມຄີວາມຕອໍ້ ງການທ່ີຈະເປີດຮບັ ຂາ່ ວສານຢຕູ່ ະຫ ອດເວລາ ເພ່ຼືອແລກປ່ຽນຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ, ຄວາມຮູໍ້ແລະ ປະສບົການເຊ່ງິກນັ ແລະ ກນັ ເຊ່ງິໃນການເປີດຮບັນແີໍ້ ມນ່ ຂນຶໍ້ ຢກູ່ ບັປດັໄຈທ່ີເປັນໂຕກາໍນດົຄຼືປດັໄຈດາໍ້ນບກຸ ຄະລິກກະພາບ ແລະ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາສວ່ ນບກຸ ຄນົ, ປດັໄຈດາໍ້ນຄວາມສາໍພນັທາງສງັຄມົ, ປດັໄຈດາໍ້ນສະພາບແວດລອໍ້ ມນອກລະ ບບົການສ່ຼືສານເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມພີຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂາ່ ວສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັ. ເຖງິແມນ່ ວາ່ ບກຸ ຄນົຈະ ມພີຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂາ່ ວສານທ່ີແຕກຕາ່ ງກນັແຕໂ່ ດຍທ່ວົໄປແລວໍ້ ບກຸ ຄນົຈະມພີຶດຕິກາໍໃນການເປີດ ຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນ 3 ລກັສະນະຄຼື: ພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືມວນຊນົ, ພຶດຕິກາໍ ການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກບກຸ ຄນົ ແລະ ພຶດຕິກາໍການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືສະເພາະ. 1.7 ທິດສະດກີານຮຽນຮ ູໍ້ ກ. ຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮ ູໍ້ ການຮຽນຮຄູໍ້ ຂຼືະບວນການທ່ີເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາປ່ຽນແປງພຶດຕິກາໍ, ຄວາມຄດິ ເຊ່ງິຄນົເຮົາໄດໍ້ ຈາກການໄດຍໍ້ ິນ, ຈາກການຟງັ, ຈາກການສາໍພດັ, ການອາ່ ນ ແລະ ການໃຊເໍ້ທັກໂນໂລຢີຕາ່ ງໆ. ທິດສະດກີານຮຽນຮເູໍ້ປັນທິດສະດທີ່ີສຶກສາກຽ່ ວກບັ ການປ່ຽນແປງພຶດຕິກາໍ ທ່ີເກດີຈາກການ ຮຽນຮູໍ້ ແລະ ປະສບົການຂອງຄນົເຮົາກບັສ່ິງແວດລອໍ້ ມ, ການຮຽນຮພູໍ້ ຶດຕິກາໍໃໝຂ່ ອງຄນົເຮົາສາມາດ ສາໍ້ງການຮຽນຮູໍ້ໂດຍຜາ່ ນປະສບົການການສງັເກດເຊ່ງິເກດີຈາກສ່ິງກະຕນໍຸ້ (Stimulus) ແລະ ການຕອບ ສະໜອງ (Response) ຖາໍ້ເຮົາເຮັດເລຼືໍ້ອຍໆກຈໍ ະພາໃຫເໍ້ກດີເປັນພຶດຕິກາໍໂດຍອດັຕະໂນມດັ ເຊ່ງິອງົ ປະກອບທ່ີສາໍຄນັຂອງການຮຽນຮໄູໍ້ດແໍ້ ກ່ : ແຮງຂບັ (Drive) ຄຼືຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງຄນົເຮົາເອງທ່ີມຕີ່ໍສ່ງິ ກະຕນໍຸ້ ; ສ່ິງກະຕນໍຸ້ (Stimulus) ຄສຼື່ິງທ່ີເຂົໍ້າມາກະຕນໍຸ້ ໃຫຜໍ້ ຮໍູ້ ຽນມກີານຕອບສະໜອງເຮັດໃຫເໍ້ກດີການ ກະທາໍ; ການຕອບສະໜອງ (Response) ຄຼືການທ່ີຄນົເຮົາສະແດງປະຕິກລິ ິຍາຕອບສະໜອງຕ່ໍສ່ິງກະ ຕນໍຸ້ ພາໃຫກໍ້ າຍເປັນພຶດຕິກາໍທ່ີສະແດງອອກຂອງຄນົເຮົາ ແລະ ສ່ິງເສີມສາໍ້ງ (Reinforcement) ແມນ່ ເປັນ ອງົປະກອບທ່ີສາໍຄນັທ່ີພາໃຫຄໍ້ ນົເຮົາມກີານປ່ຽນແປງພຶດຕິກາໍ. ການຮຽນຮຂູໍ້ ອງຄນົເຮົາມອີງົປະກອບ ພວົພນັກນັທງັ 4 ປດັໄຈໄດແໍ້ ກ່ : 1) ປດັໄຈສວ່ ນບກຸ ຄນົ, 2) ສະພາບແວດລອໍ້ ມ, 3) ການຮຽນຮູໍ້ແລະ 4) ການກະທາໍ (Bandura 1986).

18 ນອກຈາກນີໍ້(ເສຣີວງົມນົທາ 1999) ກໄໍ ດໃໍ້ຫຄໍ້ ວາມເຫັນວາ່ ທິດສະດກີານຮຽນຮຄູໍ້ ຂຼືະບວນການ ຂອງປະສບົການທ່ີເຮັດໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນແປງເປັນພຶດຕກິ າໍທ່ີຖາວອນເຊ່ງິການປ່ຽນແປງພຶດຕິກາໍນບີໍ້່ໍໄດໍ້ ມາຈາກພາວະຊ່ວົຄາວ ຫ ຼືສນັຊາດຕະຍານ, ການຮຽນຮແູໍ້ ມນ່ ປະກອບດວໍ້ຍປດັໄຈ 3 ດາໍ້ນຄ:ຼື 1) ຄວາມ ຮູໍ້(Knowledge) ເປັນການຮຽນຮທູໍ້່ີເກດີຈາກບກຸ ຄນົອ່ຼືນ ມຄີນົອ່ຼືນມາບອກ ຫ ຼືສອນໃຫ;ໍ້ 2) ປະສບົການ ໂດຍກງົ (Direct Experience) ເປັນການຮຽນຮທູໍ້່ີເກດີຈາກສ່ິງທ່ີເຮົາໄດສໍ້ າພດັ ໄດພໍ້ ບົເຫັນມາໂດຍກງົ ດວໍ້ຍຕນົເອງ; 3) ການເຊ່ອຼືມໂຍງ (Association) ເປັນການເຊ່ອຼືມໂຍງຄວາມຄດິກບັປະສບົການທ່ີເຄຍີ ໄດພໍ້ ບົເຫັນມາກອ່ ນ ຫ ຼືສງັເກດສ່ິງທ່ີເກດີຂນຶໍ້ ດວໍ້ຍຕນົເອງ ແລະ ຈາກການບອກເລ່ົາຂອງຄນົອ່ຼືນ. ສວ່ ນວາ່ ຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮຕູໍ້ າມທດັສະນະຂອງ ທິດສະນາ ແຂມມະນີການຮຽນຮູໍ້ ແມນ່ ການປ່ຽນແປງພຶດຕິກາໍ ເຊ່ງິວາ່ ການປ່ຽນແປງທ່ີເກດີຂນຶໍ້ ນນັໍ້ແມນ່ ເກດີຈາກປດັໄຈໃນຕວົຂອງເຮົາ ເອງ ແລະ ເປັນການປະສມົປະສານລະຫວາ່ ງປດັ ໄຈໃນຕວົ ຂອງເຮົາກບັສະພາບແວດລໍ້ອມທ່ີມາ ກະທບົໃສ່ ເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງຕນົເອງໂດຍການປບັຕວົເຂົໍ້າກບັສະພາບແວດ ລອໍ້ ມ ໄດຢໍ້ ່າງເໝາະສມົ (ທິດສະນາ ແຂມມະນ, ີ 2005); ພໍ້ອມດຽວກນັນກີໍ້ ມໍ ຜີໍ້ໃູຫໍ້ຄວາມໝາຍຂອງ ການຮຽນຮທູໍ້່ີມລີກັສະນະຄາໍ້ຍຄຼືກບັ ທິດສະນາ ແຂມມະນວີາ່ ການຮຽນຮຍູໍ້ ງັໝາຍເຖງິ ການປ່ຽນແປງ ພຶດຕິກາໍທ່ີເກດີຂນຶໍ້ ອນັເປັນຜນົເນ່ອຼືງມາຈາກປະສບົການທ່ີຜາ່ ນມາ (ດາຣາ ທີປະປານ, 1999). ຜາ່ ນການສຶກສາກຽ່ ວກບັຄວາມໝາຍຂອງທິດສະດກີານຮຽນຮູໍ້ ຂອງນກັວຊິ າການຫ າຍໆທາ່ ນ ທ່ີກາ່ ວມາ ສາມາດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ : ການຮຽນຮຄູໍ້ ຂຼືະບວນການທ່ີເຮັດໃຫຄໍ້ ນົເຮົາໂດຍສະເພາະນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ມກີານປ່ຽນແປງຄວາມຄດິ , ພຶດຕິກາໍ ທ່ີເກດີຈາກປະສບົການ ການສງັເກດ, ການໄດຍໍ້ ິນ, ໄດໍ້ ຟງັ, ການສາໍພດັ, ການອາ່ ນ ແລະ ການໃຊເໍ້ທັກໂນໂລຊຕີາ່ ງໆ ພາໃຫເໍ້ກດີເປັນການປ່ຽນແປງພຶດຕິກາໍ ໃໝທ່ ່ີຂອໍ້ ນຂາໍ້ງຖາວອນ ເຊ່ງິພຶດຕິກາໍໃໝນ່ ແີໍ້ ມນ່ ມາຈາກສ່ິງກະຕນໍຸ້ ແລະ ສ່ິງຕອບສະໜອງ ໂດຍອງົ ປະກອບທ່ີສາໍຄນັຂອງການຮຽນຮແູໍ້ ມນ່ ເກດີຈາກປດັໄຈໃນຕວົ ກບັປດັໄຈນອກຕວົ ຫ ຼື ສະພາບແວດ ລອໍ້ ມທ່ີມາກະທບົໃສ່ ເຮັດໃຫເໍ້ຂົາເຈາົໍ້ມກີານຮຽນຮເູໍ້ພ່ຼືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອໍ້ ງການຂອງຕນົເອງ ໃຫໍ້ ສາມາດປບັຕວົເຂົໍ້າກບັສະພາບແວດລອໍ້ ມໄດຢໍ້ າ່ ງເໝາະສມົ. ຂ. ປະເພດຂອງແຫ ງ່ ຮຽນຮ ູໍ້ ແຫ ງ່ ຮຽນຮູໍ້ໝາຍເຖງິ ແຫ ງ່ ຫ ຼືສູນລວມ ເຊ່ງິອາດຈະເປັນສະຖານທ່ີຫ ຼືສນູ ລວມທ່ີປະກອບ ດວໍ້ຍຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ, ຄວາມຮູໍ້ແລະ ກດິຈະກາໍທ່ີມຂີະບວນການຮຽນຮູໍ້ຫ ຼືຂະບວນການ ການຮຽນ-ການ ສອນ ທ່ີມຮີບູ ແບບແຕກຕາ່ ງຈາກຂະບວນການການຮຽນ-ການສອນ ທ່ີມຄີເູປັນຜສໍູ້ ອນ ຫ ຼືສນູ ກາງການ ຮຽນຮ.ູໍ້ ເປັນການຮຽນຮທູໍ້່ີມກີານກາໍນດົເວລາຮຽນໃຫມໍ້ ຄີວາມເໝາະສມົກບັຄວາມຕອໍ້ ງການ ແລະ ຄວາມ ພອໍ້ ມຂອງຜຮໍູ້ ຽນ, ການວດັ ແລະ ປະເມນີຜນົການຮຽນ ທ່ີສາໍ້ງຂນຶໍ້ ມາແມນ່ ມລີກັສະນະສະເພາະແທດ

19 ເໝາະກບັການຮຽນຮຢູໍ້ າ່ ງຕ່ໍເນ່ອຼືງ ແລະ ມຄີວາມແຕກຕາ່ ງຈາກການປະເມນີຜນົການຮຽນຢໃູ່ນຫອໍ້ ງຮຽນ (ສ ານກັງານຄະນະກ າມະການ ການສຶກສາແຫງ່ ຊາດ, 2014). ແຫ ງ່ ຮຽນຮໝູໍ້ າຍເຖງິແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ, ສາລະສນົເທດ, ແຫ ງ່ ຄວາມຮທູໍ້ າງວທິ ະຍາການ ແລະ ປະສບົການທ່ີສະໜບັສະໜນູ ສ່ງົເສີມໃຫຜໍ້ ຮໍູ້ ຽນ ໄຝຮ່ ຽນ, ໄຝຮ່ ,ູໍ້ ສະແຫວງຫາຄວາມຮູໍ້ແລະ ຮຽນຮດູໍ້ ວໍ້ຍ ຕນົເອງຕາມອດັທະຍາໄສຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ ແລະ ຕ່ໍເນ່ອຼືງຈາກແຫ ງ່ ຕາ່ ງໆ ເພ່ຼືອເສມີສາໍ້ງໃຫຜໍ້ ຮໍູ້ ຽນເກດີ ຂະບວນການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເປັນບກຸ ຄນົແຫງ່ ການຮຽນຮ.ູໍ້ ແຫ ງ່ ຮຽນຮມູໍ້ ຄີວາມສາໍຄນັຄຼື:ເປັນແຫ ງ່ ການສຶກ ສາຕາມອດັທະຍາໄສ, ເປັນແຫ ງ່ ຮຽນຮຕູໍ້ ະຫ ອດຊວີດິ , ເປັນແຫ ງ່ ປກູ ຝງັນໄິສການຮກັການອາ່ ນ ການສະ ແຫວງຫາຄວາມຮູໍ້ແລະ ການສຶກສາຄນົໍ້ຄວາໍ້ດວໍ້ຍຕນົເອງ, ເປັນແຫ ງ່ ເສີມສາໍ້ງປະສບົການໃນພາກປະຕິ ບດັຕວົຈງິ ແລະ ເປັນແຫ ງ່ ເສີມສາໍ້ງຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມຄດິ ແລະ ວທິ ະຍາການ (ຍພຸ າພອນ ສິຣພິ ນັ, 2014). ນອກຈາກນີໍ້ ຍງັມຜີໃໍູ້ຫຄໍ້ ວາມໝາຍຂອງແຫ ງ່ ຮຽນຮວູໍ້ າ່ : ແຫ ງ່ ຮຽນຮໝູໍ້ າຍເຖງິ ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວ ສານ ແລະ ປະສບົການທ່ີສະໜບັສະໜນູ ສ່ງົເສີມໃຫຜໍ້ ຮໍູ້ ຽນເກດີມຄີວາມສນົໃຈຢາກຮຢູໍ້ າກຮຽນ ແລະ ສະ ແຫວງຫາຄວາມຮດູໍ້ ວໍ້ຍຕນົເອງຕາມອດັທະຍາໄສຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ ແລະ ຕ່ໍເນ່ອຼືງ ເພ່ຼືອເສີມສາໍ້ງໃຫຜໍ້ ໍູ້ ຮຽນເກດີຂະບວນການຮຽນຮູໍ້ ແລະ ເປັນບກຸ ຄນົແຫງ່ ການຮຽນຮູໍ້ ເຊ່ງິປະເພດຂອງແຫ ງ່ ຮຽນຮຈູໍ້ າໍແນກ ຕາມລກັສະນະຂອງທ່ີຕງັໍ້ແມນ່ ມີ2 ແຫ ງ່ ຄ:ຼື 1) ແຫ ງ່ ຮຽນຮໃູໍ້ນໂຮງຮຽນປະກອບມ:ີຄສູ ອນ, ຫອໍ້ ງສະໝດຸ , ຫອໍ້ ງຄອມພິວເຕີ. 2) ແຫ ງ່ ຮຽນຮນູໍ້ ອກໂຮງຮຽນປະກອບມ:ີຫອໍ້ ງສະໝດຸ ຂອງທອໍ້ ງຖ່ນິ, ຫໍພິພິທະພນັ,ວດັ,ຄອບຄວົ, ໝເູ່ພ່ຼືອນ, ຊຸມຊນົ ແລະ ສ່ຼືມວນຊນົ (ມະລິວນັ ຈນັທະກະນະກອນ, 2014). ຈາກການໃຫຄໍ້ ວາມໝາຍຂອງແຫ ງ່ ຮຽນຮຂູໍ້ ອງຫ າຍທາ່ ນສາມາດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ ແຫ ງ່ ຮຽນຮໝູໍ້ າຍ ເຖງິແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ທ່ີນກັຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ ສາມາດສຶກສາຫາຄວາມຮ,ູໍ້ຄວາມເຂົໍ້າໃຈ ແລະ ຄວາມ ຊາໍນານ ເພ່ຼືອເສີມສາໍ້ງໃຫເໍ້ກດີຂະບວນການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເປັນບກຸ ຄນົແຫງ່ ການຮຽນຮູໍ້ແຫ ງ່ ຮຽນຮອູໍ້ າດ ຈະເປັນໄປໄດທໍ້ ງັສ່ິງທ່ີເປັນທາໍມະຊາດ ຫ ຼືສ່ິງທ່ີມະນດຸ ສາໍ້ງຂນຶໍ້ ນບັທງັສ່ິງທ່ີມຊີວີດິ ແລະ ບ່ໍມຊີວີດິ ເຊ່ງິ ເຂົາເຈາົໍ້ສາມາດສຶກສາຄນົໍ້ຄວາໍ້ດວໍ້ຍຕນົເອງຕາມອດັທະຍາໄສ ແລະ ເປັນແຫ ງ່ ຮຽນຮຕູໍ້ ະຫ ອດຊວີດິ , ແຫ ງ່ ຮຽນຮແູໍ້ ບງ່ ຕາມທ່ີຕງັໍ້ມຢີູ່2 ປະເພດຄຼື ແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ໃູ່ນໂຮງຮຽນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນແຫ ງ່ ຮຽນຮໃູໍ້ນ ໂຮງຮຽນປະກອບມ:ີ ຄູສອນ, ຫອໍ້ ງສະໝດຸ , ຫອໍ້ ງຄອມພິວເຕີ; ແຫ ງ່ ຮຽນຮນູໍ້ ອກໂຮງຮຽນປະກອບມ:ີ ຫອໍ້ ງສະໝດຸ ຂອງທອໍ້ ງຖ່ນິ, ຫໍພິພິທະພນັ, ວດັ, ຄອບຄວົ, ໝເູ່ພ່ຼືອນ, ຊຸມຊນົ ແລະ ສ່ຼືມວນຊນົ. 2. ນະໂຍບາຍ ແລະ ນຕິກິ າໍທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ 2.1 ນະໂຍບາຍຂອງພກັຕ່ໍການພດັທະນາຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ພກັ ສ່ງົເສີມຄາ່ ນຍິມົຂອງສງັຄມົໃຫເໍ້ປັນໄປຕາມທິດທາງການພດັທະນາແບບຍຼືນຍງົໂດຍຖເຼືອົາ

20 ການພດັທະນາຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ເປັນປດັໄຈຕນົໍ້ຕໍ ເພ່ຼືອຍກົລະດບັກາໍລງັການຜະລິດ ແລະ ການ ສາໍ້ງເສດຖະກດິພມູ ປນັຍາ, ໃນນນັໍ້ຖເຼືອົາຄນົເປັນເປົໍ້າໝາຍ ແລະ ຈດຸ ສມຸ ຂອງການພດັທະນາ; ສຼືບຕ່ໍສມຸ ໃສເ່ ສີມຂະຫຍາຍຜນົສາໍເລັດຂອງການປະຕິຮບູ ການສຶກສາ ກຄໍ ພຼືດັທະນາຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ຕາມ 3 ລກັສະນະ ແລະ 5 ຫ ກັມນູ ຂອງການສຶກສາແຫງ່ ຊາດໃຫມໍ້ ມີາດຕະຖານຂອງພາກພຼືໍ້ນ, ສາກນົ ແລະ ທນັ ສະໄໝ;ສຼືບຕ່ໍສາໍ້ງຄນົລາວໃຫເໍ້ປັນພນົລະເມອຼືງດ,ີມຄີວາມຮບັຜິດຊອບຕ່ໍສງັຄມົ,ຕ່ໍພນັທະພນົລະເມອຼືງ ມສີະຕິເຄົາລບົກດົໝາຍ, ຮກັອນັດອີນັຖກຼືຕອໍ້ ງ. ພອໍ້ ມກນັນນັໍ້ ກເໍດັດດຽ່ ວຕາໍ້ນອນັຫຍໍທໍ້ ໍໍ້, ຫ າໍ້ຫ ງັ ແລະ ທດັສະນະຜິດເຂວຕາ່ ງໆ, ການເສ່ຼືອມຖອຍດາໍ້ນຄນຸ ສມົບດັ; ມລີະດບັການສຶກສາ, ມຄີວາມຮດູໍ້ າໍ້ນອາຊບີ ແລະ ມສີຼືມແຼືຮງງານເພ່ີມຂນຶໍ້ , ມຄີວາມສາມາດປະດດິສາໍ້ງ ແລະ ນາໍໃຊວໍ້ ທິ ະຍາສາດ-ເທັກໂນໂລຊທີ່ີທນັ ສະໄໝ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ການພດັທະນາລະບບົເທັກໂນໂລຊຂີາ່ ວສານ ແລະ ການສ່ຼືສານ (ICT); ມພີາ ລານາໄມສມົບນູ ແລະ ມຄີວາມສີວໄິລທາງດາໍ້ນຈດິໃຈ ເພ່ຼືອພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫສໍ້ າມາດເຊ່ອຼືມ ໂຍງເຂົໍ້າກບັພາກພຼືໍ້ນ ແລະ ສາກນົ (ຄະນະໂຄສະນາອບົຮມົສນູ ກາງພກັ, 2016). 2.2 ບນັດາແຜນວຽກຈດຸ ສມຸ ທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັການພດັທະນາການສ່ຼືສານ ບນັດາແຜນວຽກຈດຸ ສມຸ ປ່ິນອອໍ້ ມທ່ີພວົພນັກບັຫ າຍຂະແໜງການ ທ່ີໄດກໍ້ າ່ ວເຖງິການພດັທະນາ ການສ່ຼືສານ ຂອງກອງປະຊຸມໃຫຍຄ່ ງັໍ້ທີX ຂອງພກັປະຊາຊນົປະຕິວດັລາວໄດໃໍ້ຫທໍ້ ດັສະນະວາ່ : ລດັ ສ່ງົເສີມຄວາມຮພູໍ້ ມູ ປນັຍາເຂົໍ້າໃນການຄນົໍ້ຄວາໍ້, ການພດັທະນາວທິ ະຍາສາດ, ການຄມຸໍ້ ຄອງ ແລະ ການ ນາໍໃຊວໍ້ ທິ ະຍາສາດ-ເທັກໂນໂລຊີທ່ີທນັສະໄໝຂອງພາກພຼືໍ້ນ ແລະ ສາກນົເຂົໍ້າໃນຂງົເຂດຕາ່ ງໆໃຫຫໍ້ າຍ ຂນຶໍ້ , ສາໍ້ງໃຫມໍ້ ຜີປໍູ້ ະກອບການທ່ີເຂັມໍ້ ແຂງ ແລະ ສາມາດແຂງ່ ຂນັກບັພາກພຼືໍ້ນ ຄຽງຄກູ່ ນັນນັໍ້ກຕໍ ອໍ້ ງໄດໍ້ ຄນົໍ້ຄວາໍ້ວທິ ະຍາສາດ ແລະ ພດັທະນາເທັກໂນໂລຊຕີາມທາ່ ແຮງຂອງປະເທດ. ສ່ງົເສີມການພດັທະນາ ພຼືໍ້ນຖານໂຄງລາ່ ງ ດາໍ້ນໂທລະຄມົມະນາຄມົ ແລະ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ທາງດາໍ້ນເອເລັກໂຕຣນກິຄວາມໄວ ສງູ ໃຫຂໍ້ ະຫຍາຍຕວົໄວ ແລະ ມຄີນຸ ນະພາບ. ພດັທະນາສ່ຼືມວນຊນົລາວໃຫກໍ້ າໍ້ວສຄູ່ ນຸ ນະພາບໃໝ່ , ທນັ ສະໄໝ, ຊດັເຈນ ແລະ ທນັກບັເຫດການ ຮບັປະກນັຄວາມປອດໄພ ແລະ ສະຖຽນລະພາບທາງດາໍ້ນຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ເຮັດໃຫສໍ້່ຼືມວນຊນົກາຍເປັນກະບອກສຽງຂອງພກັ ແລະ ລດັ ສາມາດເຊ່ອຼືມໂຍງກບັພາກພຼືໍ້ນ ແລະ ສາກນົ (ຄະນະໂຄສະນາອບົຮມົສນູ ກາງພກັ, 2016). 2.3 ກດົໝາຍວາ່ ດວໍ້ຍສ່ຼືມວນຊນົ ສປປ ລາວ ກດົໝາຍວາ່ ດວໍ້ຍສ່ຼືມວນຊນົ ສະບບັປບັປງຸ 2016 ມາດຕາ 4 ໄດກໍ້ າໍນດົນະໂຍບາຍກຽ່ ວກບັວຽກ ງານສ່ຼືມວນຊນົໄວວໍ້ າ່ ລດັ ສ່ງົເສີມ ແລະ ພດັທະນາວຽກງານສ່ຼືມວນຊນົຂອງລດັໃຫມໍ້ ກີານຂະຫຍາຍຕວົ ຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ, ມຄີວາມເຂັມໍ້ ແຂງ ແລະ ມຄີນນະພາບ ຸ ດວໍ້ຍການປະກອບບກຸ ຄະລາກອນສະໜອງ ງບົປະມານ, ພາຫະນະ, ອຸປະກອນເຕັກນກິ, ເທັກໂນໂລຊທີ່ີທນັສະໄໝ.

21 ມາດຕາ 9 ພນົລະເມອຼືງລາວ ມສີິດເສລີພາບດາໍ້ນສ່ຼືມວນຊນົ ໂດຍສະແດງອອກດວໍ້ ຍການປະ ກອບຄາໍເຫັນ, ໃຫທໍ້ ດັສະນະ ແລະ ສາມາດເຂົໍ້າເຖງິຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທງັພາຍໃນ ແລະ ຕາ່ ງປະເທດ ກຽ່ ວ ກບັສະພາບການ, ສາລະຄວາມຮ,ູໍ້ ສາລະບນັເທີງ ແລະ ບນັຫາອ່ຼືນ ທ່ີບ່ໍຂດັກບັກດົໝາຍ ແລະ ລະບຽບ ການ ເຊ່ງິເປັນປະໂຫຍດໃຫແໍ້ ກປ່ ະເທດຊາດ ແລະ ປະຊາຊນົລາວບນັດາເຜ່ົາ. ມາດຕາ 11 ລດັ ຮບັປະກນັສິດເສລີພາບຂອງພນົລະເມອຼືງລາວ ກຽ່ ວກບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນ ສ່ຼືມວນຊນົດງ່ັນ:ີໍ້ ການເຂົໍ້າເຖງິ ແລະ ໄດຮໍ້ ບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານກຽ່ ວກບັສະພາບການພາຍໃນ ແລະ ຕາ່ ງ ປະເທດ, ສາລະຄວາມຮ,ູໍ້ ສາລະບນັເທີງ ແລະ ອ່ຼືນໆ; ສະໜອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໃຫສໍ້່ຼືມວນຊນົຢາ່ ງຖກຼື ຕອໍ້ ງ, ຊດັເຈນ, ທນັການ ແລະ ຮບັຜິດຊອບຕ່ໍໜາໍ້ກດົໝາຍ ກຽ່ ວກບັເນອຼືໍ້ ໃນຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານນນັໍ້. ນອກຈາກນຢີໍ້ ໃູ່ນພາກທີIII ໝວດທີ1 ກໄໍ ດກໍ້ າໍນດົ ປະເພດ ແລະ ລກັສະນະຂອງສ່ຼືມວນຊນົ ລາວໄວດໍ້ ງ່ັນ:ີໍ້ ມາດຕາ 13ສ່ຼືມວນຊນົລາວແບງ່ ອອກເປັນ 2ປະເພດຄ:ຼືສ່ຼືສ່ິງພິມ ແລະ ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ທ່ີເຮັດ ເປັນພາສາລາວ, ພາສາຊນົເຜ່ົາ ແລະ ພາສາຕາ່ ງປະເທດ. ມາດຕາ 14 ສ່ຼືສ່ິງພິມ ແມນ່ ພາຫະນະໂຄສະນາທ່ີເປັນແຜນ່ ເຈຍັໍ້ ເຊ່ງິບນັຈຂຸ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານດວໍ້ຍ ຕວົໜງັສຼືຫ ຼືຮບູ ພາບໂດຍມຊີ່ສຼືະເພາະ. ສ່ຼືສ່ິງພິມອາດຈາໍໜາ່ ຍເປັນລາຍວນັ ຫ ຼືເປັນໄລຍະ ເຊ່ງິປະກອບ ດວໍ້ຍໜງັສຼືພິມ, ວາລະສານ, ໃບຂາ່ ວສານ ແລະ ຈດົໝາຍເຫດ. ມາດຕາ 15 ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ແມນ່ ພາຫະນະໂຄສະນາ ດວໍ້ຍການສາໍ້ງເປັນລາຍການວທິ ະຍ,ຸ ລາຍການໂທລະພາບ ແລະ ສ່ຼືແບບໃໝ່ ຫ ຼືລາຍການອິນເຕີເນັດປະເພດຕາ່ ງໆ ເຊ່ງິກະຈາຍອອກຜາ່ ນ ເຄ່ອຼືງສ່ງົທາງສາຍ, ທາງອາກາດ ຫ ຼືຄນຼືໍ້ ຄວາມຖ່.ີ ມາດຕາ 20 ລກັສະນະຕ່ໍສ:ູໍ້ເນອຼືໍ້ ໃນ ແລະ ຮບູ ການຂອງສ່ຼືມວນຊນົທກຸ ປະເພດຕອໍ້ ງປກົປໍ້ອງ ຄວາມຖກຼືຕອໍ້ ງຂອງແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກັ, ກດົໝາຍ ແລະ ລະບຽບການຂອງລດັ, ຕ ານວິຈິານ ການລະເມດີລະບຽບກດົໝາຍ ແລະ ລະບຽບການ, ປາກດົການຫຍໍທໍ້ ໍໍ້ໃນສງັຄມົ ແລະ ຕອບໂຕຢໍ້ າ່ ງທນັ ການຕ່ໍຖອໍ້ ຍທາໍນອງບິດເບຼືອນ, ໃສຮ່ າໍ້ຍປໍ້າຍສີທ່ີສາໍ້ງຄວາມເຊ່ອຼືມເສຍຕ່ໍກຽດສກັສີ, ຜນົປະໂຫຍດຂອງ ຊາດ ແລະ ປະຊາຊນົ (ກະຊວງຖະແຫ ງຂາ່ ວ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ທອ່ ງທຽ່ ວ, 2016). 2.4 ກດົໝາຍວາ່ ດວໍ້ຍການສຶກສາ ກດົໝາຍວາ່ ດວໍ້ຍການສຶກສາແຫງ່ ສາທາລະນະລດັປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊນົລາວ (ກະຊວງສຶກ ສາທິການ ແລະ ກລິາ, 2015) ໃນມາດຕາ 2 ໄດກໍ້ າໍນດົໄວວໍ້ າ່ : ການສຶກສາແມນ່ ຂະບວນການສອນການ ຮຽນຮູໍ້ທາງດາໍ້ນທິດສະດີແລະ ພຶດຕິກາໍຕວົຈງິກຽ່ ວກບັວທິ ະຍາສາດທາໍມະຊາດ, ວທິ ະຍາສາດສງັຄມົ ແລະ ເທັກໂນໂລຊີເພ່ຼືອພດັທະນາຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ໃຫຂໍ້ ະຫຍາຍຕວົຢາ່ ງຮອບດາໍ້ນ. ໃນມາດຕາ 5 ຂອງກດົໝາຍກໄໍ ດກໍ້ າໍນດົຫ ກັການ ການເຄ່ອຼືນໄຫວກຽ່ ວກບັວຽກງານສຶກສາໄວຄໍ້ :ຼື

22 1) ສອດຄອ່ ງກບັແຜນພດັທະນາເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ ແລະ ພດັທະນາຊບັພະຍາກອນມະນດຸ ແຫງ່ ຊາດ. 2) ຮບັປະກນັສາມລກັສະນະຄຼືລກັສະນະຊາດ, ລກັສະນະວທິ ະຍາສາດທນັສະໄໝ ແລະ ລກັສະ ນະມະຫາຊນົ. 3) ປະຕິບດັຕາມ ຫາໍ້ຫ ກັມນູ ຄຼືຄນຸ ສມົບດັສຶກສາ, ປນັຍາສກຶສາ, ແຮງງານສຶກສາ, ພາລະສຶກສາ ແລະ ສິລະປະສຶກສາ ຢາ່ ງເປັນເອກະພາບ. 4) ຮບັປະກນັໃຫກໍ້ ານຮຽນໄປຄຽງຄກູ່ ບັການປະຕິບດັຕວົຈງິ ແລະ ໃຫມໍ້ ຄີວາມສະເໝີພາບ. 5) ປະສານສມົທບົລະຫວາ່ ງ ການສຶກສາໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນກບັການສຶກສາອບົຮມົ ຢໃູ່ນຄອບຄວົ ແລະ ສງັຄມົ. 6) ຮບັປະກນັຄນຸ ນະພາບເຊ່ອຼືມໂຍງເຂົໍ້າກບັພາກພຼືໍ້ນ ແລະ ສາກນົ. 2.5 ດາໍລດັວາ່ ດວໍ້ຍການຄມຸໍ້ ຄອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອິນເຕີເນັດ ດາໍລດັວາ່ ດວໍ້ຍການຄມຸໍ້ ຄອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອິນເຕີເນັດ (2014) ມາດຕາ 2 ການຄມຸໍ້ ຄອງຂໍໍ້ ມນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອນິ ເຕີເນັດແມນ່ ການຕິດຕາມ, ກວດກາການເຄ່ອຼືນໄຫວຕາໍ້ນ ແລະ ສະກດັກນັໍ້ການນາໍ ໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອິນເຕີເນັດທ່ີເປັນໄພແກສ່ ງັຄມົ ແລະ ຄວາມໝນັໍ້ຄງົຂອງຊາດ. ມາດຕາ 4 ນະ ໂຍບາຍຂອງລດັກຽ່ ວກບັການນາໍໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອິນເຕີເນັດ ລດັສ່ງົເສີມ ແລະ ຊຸກຍບູໍ້ ກຸ ຄນົ ນຕິບິ ກຸ ຄນົ ແລະ ການຈດັຕງັໍ້ພາຍໃນ ແລະ ຕາ່ ງປະເທດທ່ີດາໍລງົຊວີດິ ແລະ ເຄ່ອຼືນໄຫວວຽກງານຢູ່ສປປ ລາວ ນາໍໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຜາ່ ນອິນເຕີເນັດ ເຂົໍ້າໃນການເຄ່ອຼືນໄຫວທາງດາໍ້ນເສດຖະກດິ -ສງັຄມົ ໂດຍ ສະເພາະໃນຂະແໜງສຶກສາ,ສາທາລະນະສກຸ , ການຄນົໍ້ຄວາໍ້ວໄິຈທາງວທິ ະຍາສາດ,ເທັກໂນໂລຊີເພ່ຼືອ ເພ່ີມປະສິດທິພາບ, ຄນຸ ນະພາບໃນການຍກົລະດບັດາໍ້ນຊວີດິການເປັນຢຂູ່ ອງປະຊາຊນົ. ລດັສ່ງົ ເສີມ ແລະ ສາໍ້ງເງ່ອຼືນໄຂໃຫນໍ້ າໍໃຊລໍ້ ະຫດັຊ່ອຼືິນເຕີເນັດແຫງ່ ຊາດລາວ (.la) ຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ ພອໍ້ ມທງັຫນັໄປ ສກູ່ ານນາໍໃຊເໍ້ທັກໂນໂລຊເີລກໝາກອິນເຕີເນັດຍກຸ ໃໝ່ (IPV6) ສາໍ້ງໂປຣແກຣມເປັນພາສາລາວສາໍ້ງ ເວັບໄຊ ແລະ ເຄອຼືຂາ່ ຍສງັຄມົອອນລາຍ ທ່ີເຄ່ອຼືນໄຫວຖກຼືຕອໍ້ ງຕາມລະບຽບກດົໝາຍຂອງ ສປປ ລາວ (ກະຊວງໄປສະນີໂທລະຄມົມະນາຄມົ ແລະ ການສ່ຼືສານ, 2014). 2.6 ກດົລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ ເພ່ຼືອແນໃສຄ່ ມຸໍ້ ຄອງນກັຮຽນຢພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ໃຫມໍ້ ຄີວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮອໍ້ ຍ ແລະ ສອດຄອ່ ງກບັສະພາບຈດຸ ພິເສດຕວົຈງິຂອງໂຮງຮຽນ, ຮບັປະກນັໃຫກໍ້ ານສຶກສາອບົຮມົກ່ສໍ າໍ້ງນກັ ຮຽນໃຫມໍ້ ປີະສິດທິພາບ, ບນັລຕຸ າມຈດຸ ປະສງົ ແລະ ເປົໍ້າໝາຍຂອງໂຮງຮຽນ. ຄະນະອ ານວຍການຂອງ ໂຮງຮຽນ ໄດກໍ້ າໍນດົກດົລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ສກົຮຽນ 2019-2020 ສະບບັເລກທີ0605/ ມສວຈ, ລງົວນັທີ23/08/2019 ປະກອບມທີງັໝດົ 7 ໝວດ 29 ມາດຕາ. ໃນມາດຕາ 7 ມີ32 ຂໍຫໍ້ າໍ້ມ ໃນ

23 ນນັໍ້ຂໍຫໍ້ າໍ້ມ 2 ແມນ່ ຫາໍ້ມລະເມດີລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ, ຮດີຄອງປະເພນອີນັດງີາມ ແລະ ລະບຽບກດົໝາຍ ຂອງບາໍ້ນເມອຼືງ; ຂໍຫໍ້ າໍ້ມ 21ຫາໍ້ມນກັຮຽນເອົາໂທລະສບັມຖຼືສຼືະມາດໂຟນ ແລະ ເຄ່ອຼືງໃຊເໍ້ອເລັກໂຕຣນກິ ທ່ີເຊ່ອຼືມຕ່ໍອິນເຕີເນັດມາໂຮງຮຽນຢາ່ ງເດັດຂາດ ຖາໍ້ກລໍ ະນຢີາກພວົພນັກບັຜປໍູ້ ກົຄອງໃຫເໍ້ຂົໍ້າໃຊບໍ້ ໍລິການ ຢຫູ່ ອໍ້ ງການຂນັໍ້ ຫ ຼືຈດຸ ບໍລິການຕາ່ ງໆທ່ີໂຮງຮຽນກາໍນດົໄວ;ໍ້ຂໍຫໍ້ າໍ້ມ 23ຫາໍ້ມຖາ່ ຍຮບູ , ຖາ່ ຍວດີໂີອ ແບບ ປິດລບັທ່ີບ່ໍໄດຮໍ້ ບັອະນຍຸ າດຈາກບກຸ ຄນົທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງໂດຍສະເພາະເລ່ຼືອງສວ່ ນບກຸ ຄນົ; ຂໍຫໍ້ າໍ້ມ 30 ຫາໍ້ມ ນກັຮຽນເອົາເຄ່ອຼືງຕາ່ ງໆຢນູ່ ອກມາຂາຍໃນບໍລິເວນໂຮງຮຽນ; ໃນໝວດທີ7 ມາດຕາ 25 ແລະ 26 ກໍ ໄດກໍ້ າໍນດົລະອຽດການຍອໍ້ ງຍໍແລະ ການປະຕິບດັມາດຕະການທາງວໄິນສາໍລບັຜທໍູ້່ີກະທາໍຜິດ (ຄະນະ ອາໍນວຍການໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ, 2019). 3. ການສກຶສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ 3.1 ການສຶກສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງຢພູ່ າຍໃນ ຄາໍບາງ ທາໍມະວງົ (2017) ໄດສໍ້ ຶກສາກຽ່ ວກບັອິດທິພນົຂອງສ່ຼືອອນລາຍ ຕ່ໍວດັທະນະທາໍການ ແຕງ່ ກາຍ ຂອງໄວໜຸມ່ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົຕອນປາຍ ໂນນສະຫວາ່ ງ ເມອຼືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫ ວງວຽງ ຈນັ. ມຈີດຸ ປະສງົເພ່ຼືອສຶກສາການນາໍໃຊສໍ້່ຼືສງັຄມົອອນລາຍ ຂອງໄວໜຸມ່ ນກັຮຽນມດັທະຍມົຕອນປາຍ ໂນນສະຫວາ່ ງ ເມອຼືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ ແລະ ສຶກສາຜນົກະທບົຂອງການນ າໃຊສໍ້່ຼືອອນ ລາຍຕ່ໍວດັທະນະທາໍການແຕງ່ ກາຍຂອງໄວໜຸມ່ ນກັຮຽນ. ໃນການສຶກສາແມນ່ ນ າໃຊວໍ້ ທິ ີການສຶກສາທາງ ປະລິມານ ແລະ ຄນຸ ນະພາບ. ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງທາງປະລິມານຄໄຼືວໜຸມ່ ນກັຮຽນ ທ່ີຢໃູ່ນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົ ຕອນປາຍໂນນສະຫວາ່ ງ ເມອຼືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ ຈາໍນວນ 313 ຄນົ ແລະ ທາງຄນຸ ນະພາບແມນ່ ຈາໍນວນ 10 ຄນົ. ຜນົການສຶກສາພບົວາ່ : ສະພາບການນາໍໃຊສໍ້່ຼືອອນລາຍຂອງໄວໜຸມ່ ນກັ ຮຽນມດັທະຍມົຕອນປາຍໂນນສະຫວາ່ ງ ເມອຼືງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ ໃນປະຈບຸ ນັແມນ່ ມລີກັ ສະນະແຜຫ່ າຍຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ ນກັຮຽນເກອຼືບ 100 ສວ່ ນຮອໍ້ ຍ ໄດຊໍ້ ມົໃຊສໍ້່ຼືອອນລາຍ, ໃນນນັໍ້ຈ ານວນ ກວາ່ 90 ສວ່ ນຮອໍ້ ຍຂອງນກັຮຽນມໂີທລະສບັມຖຼືທຼື່ີສາມາດຊມົໃຊສໍ້່ຼືອອນລາຍ. ເວລາທ່ີພວກເຂົາໃຊສໍ້່ຼື ອອນລາຍສວ່ ນຫ າຍແມນ່ ໃນເວລາຫວາ່ ງ; ສ່ຼືອອນລາຍ ທ່ີພວກເຂົານຍິມົໃຊຜໍ້ າ່ ນໂທລະສບັມຖຼືຼືແມນ່ ລາຍ (Line), ວອ໋ ດແອັບ (WhatsApp), ເຟດສບ໌ ກຸ (Facebook) ແລະ ວແີຊັດ (Wechat) ເຊ່ງິການ ນາໍໃຊສໍ້່ຼືອອນລາຍກມໍ ທີງັປະໂຫຍດ ແລະ ບ່ໍເປັນປະໂຫຍດ. ສະຖານທ່ີນາໍໃຊສໍ້່ຼືອອນລາຍຂອງນກັຮຽນສວ່ ນຫ າຍແມນ່ ນາໍໃຊຢໍ້ ເູ່ຮອຼືນ/ບາໍ້ນ, ການນາໍໃຊແໍ້ ມນ່ 5-6 ຊ່ວົໂມງຕ່ໍມ,ຼືໍ້ ຊວ່ ງເວລາທ່ີເປີດຮບັສ່ອຼືອນລາຍແມນ່ ເວລາ 16:00-22:00 ໂມງ, ການເປີດຮບັສ່ຼືອອນ ລາຍຕ່ໍອາທິດແມນ່ 7 ເທ່ຼືອຂນຶໍ້ ໄປ, ຈດຸ ປະສງົຫ ກັໃນການເປີດຮບັສ່ຼືອອນລາຍແມນ່ ເພ່ຼືອດາໍ້ນບນັເທີງ, ດນົ ຕີ, ພາບພະຍນົ ແລະ ກລິ າ; ເຄອຼືຂາ່ ຍສງັຄມົອອນລາຍທ່ີໃຊເໍ້ປັນປະຈາໍຂອງນກັຮຽນແມນ່ ເຟດສບ໌ ກຸ , ການນາໍໃຊສໍ້່ຼືອອນລາຍກບັບກຸ ຄນົແມນ່ ນາໍໃຊກໍ້ ບັໝເູ່ພ່ຼືອນ. ສາໍລບັຜນົກະທບົ ຂອງການນາໍໃຊສໍ້່ຼືອອນ

24 ລາຍ ຕ່ໍວດັທະນະທາໍການແຕງ່ ກາຍຂອງໄວໜຸມ່ ນກັຮຽນທງັ 3 ເນອຼືໍ້ ໃນຄ:ຼື ດາໍ້ນການປະພຶດການກະທາໍ, ດາໍ້ນແນວຄດິ ແລະ ດາໍ້ນຄາ່ ນຍິມົໃນການແຕງ່ ກາຍທ່ີໄດຈໍ້ າກສ່ຼືອອນລາຍ ແມນ່ ຢໃູ່ນລະດບັປານກາງ. ສມົໄພວນັ ແສງສຣຸ ຍິະ (2012) ໄດສໍ້ ຶກສາປດັໄຈທ່ີມອີິດທິພນົຕ່ໍການນາ ໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ເຂົໍ້າ ໃນການປະຕິບດັໜາໍ້ທ່ີວຽກງານຂອງພະນກັງານ ໃນການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນແີໍ້ ມນ່ ສຶກສາປດັໄຈທ່ີມອີິດທິພນົ ຕ່ໍການນາໍໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ເຂົໍ້າໃນການປະຕິບດັໜາໍ້ທ່ີວຽກງານຂອງພະນກັງານ ກະຊວງໄປສະນໂີທ ລະຄມົມະນາຄມົ ແລະ ການສ່ຼືສານ ໂດຍມວີດັຖປຸ ະສງົ ເພ່ຼືອສຶກສາສະພາບການນາໍໃຊໍ້ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວ ແລະ ປດັໄຈທ່ີມອີິດທິພນົຕ່ໍການນາໍໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ເຂົໍ້າໃນການປະຕິບດັໜາໍ້ທ່ີວຽກງານຂອງ ພະນກັ ງານກະຊວງໄປສະນ,ີໂທລະຄມົມະນາຄມົ ແລະ ການສ່ຼືສານ ເຊ່ງິປະຊາກອນທ່ີໃຊໃໍ້ນການວໄິຈ ແມນ່ ພະນກັງານລດັຖະກອນສມົບນູ ທ່ີຮບັຜິດຊອບວຽກງານເກບັກາໍ ແລະ ນ າໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕວົຈງິພາຍ ໃນກະຊວງດງ່ັກາ່ ວ ຈາໍນວນ 80 ຄນົ, ເຄ່ອຼືງມທຼື່ີໃຊໃໍ້ນການສຶກສາແມນ່ ແບບສອບຖາມ ແບບເລຼືອກຕອບ ທ່ີຜສໍູ້ ຶກສາໄດສໍ້ າໍ້ງຂນຶໍ້ ດວໍ້ຍຕນົເອງ ແລວໍ້ ລວບລວມຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດຈໍ້ າກແບບສອບຖາມ ດງ່ັກາ່ ວມາວເິຄາະ ຫາຄວາມຖ່,ີຫາຄາ່ ສວ່ ນຮອໍ້ ຍ, ຄາ່ ສະເລຍ່ ແລະ ຄາ່ ຜນັປ່ຽນມາດຕະຖານ (S.D) ໂດຍສະແດງໃນຮູບ ແບບຕາຕະລາງພອໍ້ ມອະທິບາຍ ເຊ່ງິຜນົຂອງການສຶກສາພບົວາ່ : ພະນກັງານກະຊວງໄປສະນ,ີ ໂທລະ ຄມົມະນາຄມົ ແລະ ການສ່ຼືສານ, ມກີານນາໍໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ເຂົໍ້າໃນການປະຕິບດັວຽກງານຂອງຕນົ ຢໃູ່ນລະດບັຫ າຍ ໂດຍສະເພາະແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກອິນເຕີເນັດໄດນໍ້ າໍໃຊຫໍ້ າຍກວາ່ ໝູ່ແລະ ຄວາມ ຮຽກຮອໍ້ ງຕອໍ້ ງການ ແລະ ຈາໍເປັນຂອງວຽກງານ ເປັນປດັໄຈທ່ີເຮັດໃຫມໍ້ ອີິດທິພນົຕ່ໍການນາໍໃຊຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຫ າຍກວາ່ ໝູ່ເຊ່ງິສະແດງໃຫເໍ້ຫັນວາ່ : ປະຈບຸ ນັນຂີໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໄດມໍ້ ບີດົບາດສາໍຄນັ ແລະ ຈາໍເປັນຕ່ໍໜາໍ້ທ່ີວຽກງານຂອງທກຸ ຂະແໜງການ ທ່ີຊວ່ ຍໃຫປໍ້ ະສິດທິພາບຂອງການປະຕິບດັໜາໍ້ທ່ີວຽກ ງານຂອງພະນກັງານ ໄດຫໍ້ າຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົຈາກຜນົຂອງການສຶກສາດງ່ັກາ່ ວນີໍ້ແມນ່ ເປັນຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີດີແລະ ເປັນປະໂຫຍດທ່ີຈະໄດນໍ້ າໍໄປໝນູ ໃຊໍ້ເພ່ຼືອເປັນແນວທາງໃນການປບັປງຸ , ພດັທະນາ, ຄມຸໍ້ ຄອງ ແລະ ບໍ ລິການລະບບົຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໃຫແໍ້ ກກ່ ະຊວງໄປສະນ,ີ ໂທລະຄມົມະນາຄມົ ແລະ ການສ່ຼືສານ ແລະ ອງົການຈດັຕງັໍ້ອ່ນຼືໆ ໃຫເໍ້ກດີຜນົປະໂຫຍດຫ າຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ເກ່າົ. ວນັສະຫ ອງ ສິນມະນີ(2012) ໄດສໍ້ ຶກສາປຽບທຽບພຶດຕກິ າການນ າໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດຂອງນກັຮຽນນກັສຶກສາ ກລໍ ະນສີຶກສາ: ນກັສຶກສາປີ3 ຄະນະວທິ ະຍາສາດສງັຄມົ ແລະ ນກັຮຽນມດັທະຍມົຕອນປາຍ ທ່ີຮຽນເພ່ີມຢສູ່ ນູ ບາໍລງຸ ຄະນດິສາດ, ຟີຊກິສາດ ແລະ ເຄມສີາດ ເຊ່ງິຈດຸ ປະສງົໃນການສຶກສາແມນ່ ສຶກ ສາພຶດຕິກາໍການໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດຂອງນກັຮຽນ-ນກັສຶກສາ ແລະ ສຶກສາຜນົສະທອໍ້ ນຈາກການໃຊອໍ້ ິນເຕີ ເນັດຂອງນກັຮຽນ-ນກັສຶກສາທ່ີມຕີ່ໍການສຶກສາ. ວທິ ີການສຶກສາແມນ່ ສຶກສາແບບປະລິມານ ແລະ ຄຸນນະ ພາບ. ຈາກຜນົການສຶກສາໄດໃໍ້ຫຮໍ້ ຜູໍ້ ນົສະທອໍ້ ນທາງດາໍ້ນບວກຂອງການນາໍໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດຄ:ຼືອິນເຕີເນັດ ເປັນແຫ ງ່ ຮວບຮວມຂໍມໍ້ ນູ ເກອຼືບທກຸ ຢາ່ ງຈາກທ່ວົໂລກ ເຊ່ງິເຮົາສາມາດຄນົໍ້ຫາໄດຢໍ້ າ່ ງສະດວກສະບາຍ

25 ແລະ ວອ່ ງໄວ ໂດຍທ່ີເຮັດໃຫເໍ້ຮົາປະຢດັເວລາ ແລະ ຄາ່ ໃຊຈໍ້ າ່ ຍ; ອິນເຕີເນັດຍງັເປັນບອ່ ນພກັຜອ່ ນ ຢອ່ ນໃຈ ເຊ່ງິເຮົາສາມາດສນົທະນາ, ເບ່ິງພາບ ແລະ ຟງັສຽງໄດຕໍ້ າມທ່ີເຮົາຕອໍ້ ງການ, ອິນເຕີເນັດເຮັດ ໃຫເໍ້ກດີການແລກປ່ຽນອງົຄວາມຮຂູໍ້ ອງຄນົຢທູ່ ່ວົທກຸ ມມຸ ໂລກຢາ່ ງກວາໍ້ງຂວາງ ແລະ ເສລີຫ າຍຂນຶໍ້ (ຫ ຼຸດ ຊອ່ ງຫວາ່ ງລະຫວາ່ ງຊນົຊນັໍ້ ແລະ ໄວ) ເປັນການຫາໂອກາດທາງຄວາມຮ.ູໍ້ ສວ່ ນວາ່ ຜນົສະທອໍ້ ນທາງ ດາໍ້ນລບົຂອງອິນເຕີເນັດມຄີ:ຼື ອິນເຕີເນັດເຮັດໃຫເໍ້ສຍສຂຸ ະພາບຍອໍ້ ນບ່ໍໄດພໍ້ ກັຜອ່ ນພຽງພໍ ເພາະໃຊອໍ້ ິນ ເຕີເນັດເພີດເພີນເກນີໄປຈນົຮອດເດກິດ່ນຼືທຽ່ ງຄນຼື, ຖາໍ້ຫາກໃຊເໍ້ປັນໄລຍະເວລາທ່ີດນົນານຈນົເກນີໄປກໍ ອາດເຮັດໃຫເໍ້ສຍແສງຕາ ເພາະເວລາທ່ີເຮົາໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດສວ່ ນໃຫຍແ່ ມນ່ ຈະນງ່ັຈອໍ້ ງຢແູ່ ຕໜ່ າໍ້ຈຄໍ ອມ ພິວເຕີ, ເສຍເວລາ, ສິໍ້ນເປຼືອງເງນິຄາໍ ເຊ່ງິຈະຕອໍ້ ງຈາ່ ຍທງັຄາ່ ອປຸ ະກອນ, ຄາ່ ບໍລິການ ແລະ ຄາ່ ໄຟຟໍ້າ, ອິນເຕີເນັດເປັນລະບບົອິດສະຫ ະບ່ໍມເີຈາົໍ້ຂອງເຮັດໃຫຄໍ້ ວບຄມຸ ໄດຍໍ້ າກ ແລະ ຍງັມຄີນົບາງກຸມ່ ໃຊອໍ້ ິນເຕີ ເນັດເປັນບອ່ ນຕວົະຍວົະຫ ອກລວງໄປໃນທາງທ່ີບ່ໍດ.ີ 3.2 ການສຶກສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງຢຕູ່ າ່ ງປະເທດ ສພຸ ດັ ໂຕວຈິກັໄຊຍະກນຸ (2008) ການສຶກສາພຶດຕິກາໍກາໍ້ວຣາໍ້ວ (ຄວາມຮຸນແຮງ) ຂອງໄວລນຸໍ້ ໄທ ຈດຸ ປະສງົຂອງການສຶກສາແມນ່ ເພ່ຼືອ ສຶກສາປດັໄຈທ່ີມອີດິທິພນົເຮັດໃຫໄໍ້ວລນຸໍ້ ມພີຶດຕິກາໍຄວາມຮຸນແຮງ ສຶກສາຮບູ ແບບການສະແດງພຶດຕິກາໍຄວາມຮນຸ ແຮງ ແລະ ແນວທາງໃນການແກໄໍ້ຂພຶດຕິກາໍຄວາມຮນຸ ແຮງ. ການສຶກສາແມນ່ ນາໍໃຊວໍ້ ທິ ີວໄິຈແບບປະລິມານ ແລະ ຄຸນນະພາບ ເຊ່ງິເຄ່ຼືອງມທຼື່ີໃຊແໍ້ ມນ່ ແບບ ສອບຖາມ ແລະ ແບບສາໍພາດ. ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງແມນ່ ເຍົາວະຊນົທ່ີມພີຶດຕິກາໍຄວາມຮນຸ ແຮງຈາໍນວນ 100 ຄນົ ແລະ ຜໃໍູ້ຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຫ ກັ 10 ຄນົ. ຜນົການວໄິຈພບົວາ່ ປດັໄຈທ່ີມອີິດທິພນົເຮັດໃຫໄໍ້ວລນຸໍ້ ມພີຶດຕິກ າ ຮນຸ ແຮງນນັໍ້ແມນ່ ມາຈາກການເບ່ິງແຍງຈາກຄອບຄວົ, ຈາກການອບົຮມົສ່ງັສອນຂອງຄອູ າຈານ, ຈາກໝູ່ ເພ່ຼືອນ, ອິດທິພນົຈາກສ່ຼືແລະ ອິດທິພນົຈາກສ່ິງແວດລອໍ້ ມເປັນຕນົໍ້. ໂດຍໄວລນຸໍ້ ໃນຊວ່ ງອາຍຸ 13-15 ປີ ແມນ່ ໄດຮໍ້ ບັອດິທິພນົຈາກການເບ່ິງແຍງຂອງຄອບຄວົຫ າຍທ່ີສດຸ ເຊ່ງິໄວລນຸໍ້ ເພດຍິງແມນ່ ໄດຮໍ້ ບັອດິທິ ພນົຈາກຄອບຄວົ ແລະ ຈາກສ່ຼືຫ າຍກວາ່ ເພດຊາຍ, ສວ່ ນໄວລນຸໍ້ ຊາຍແມນ່ ໄດຮໍ້ ບັອິດທິພນົຈາກການ ອບົຮມົສ່ງັສອນ ຂອງຄູອາຈານ,ໝເູ່ພ່ຼືອນ ແລະ ອິດທິພນົຂອງສ່ິງແວດລອໍ້ ມຫ າຍກວາ່ ເພດຍິງ. ແນວ ທາງໃນການແກໄໍ້ຂບນັຫາພຶດຕິກາໍຄວາມຮນຸ ແຮງຂອງໄວລນຸໍ້ ແມນ່ ປະກອບດວໍ້ຍ ແນວທາງໃນການອບົ ຮມົສ່ງັສອນຂອງຄອູ າຈານ, ແນວທາງການຄບົໝເູ່ພ່ຼືອນ, ແນວທາງໃນການອບົຮມົເບ່ິງແຍງຂອງຄອບ ຄວົ ແລະ ແນວທາງການບໍລິໂພກສ່ຼື. ພານວຸ ນັ ກອງລາດ (2011) ການສຶກສາພຶດຕິກ າການໃຊເໍ້ຄອຼືຂາ່ ຍສງັຄມົອອນລາຍຂອງໄວລນຸໍ້ ໃນປະເທດໄທ ກລໍ ະນສີຶກສາ ເຟດສບ໌ ກຸ . ເຊ່ງິມຈີດຸ ປະສງົເພ່ຼືອສຶກສາເຖງິລກັສະນະພຶດຕິກາໍຂອງໄວລນຸໍ້ ກຽ່ ວກບັຮບູ ແບບການໃຊບໍ້ ໍລິການ ແລະ ສຶກສາປຽບທຽບຄວາມສາໍພນັຂອງລກັສະນະທາງປະຊາກອນ ສາດ ກບັພຶດຕິກາໍການໃຊເໍ້ຄອຼືຂາ່ ຍສງັຄມົອອນລາຍຂອງໄວລນຸໍ້ . ການສຶກສາແມນ່ ນ າໃຊວໍ້ ທິ ີວໄິຈທາງ

26 ປະລິມານ ໂດຍເນັນໍ້ ໃສກ່ ານສາໍຫ ວດສະເພາະກຸມ່ ໄວລນໃນປະເທດໄທ ຸໍ້ ທ່ີໃຊບໍ້ ໍລິການເຟດສບ໌ ກຸ . ໃນ ການສຸມ່ ຕວົຢາ່ ງແມນ່ ເອົາສະເພາະກຸມ່ ໄວລນຸໍ້ ທ່ີມອີາຍລຸ ະຫວາ່ ງ 13-24 ປີຈ ານວນ 400 ຄນົ. ຜນົການ ວໄິຈພບົວາ່ ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງໃນການສຶກສາຄງັໍ້ນີໍ້ ສວ່ ນໃຫຍເ່ ປັນເພດຍິງຫ າຍກວາ່ ເພດຊາຍ ໂດຍມອີາຍລຸ ະ ຫວາ່ ງ 19-21 ປີເຊ່ງິສວ່ ນຫ າຍການນາໍໃຊເໍ້ຟດສບ໌ ກຸ ແມນ່ ປະກອບດວໍ້ຍ: ການສນົທະນາຜາ່ ນຂໍຄໍ້ ວາມ, ການເຂົໍ້າຮວ່ ມກຸມ່ ຕາ່ ງໆ, ການຫ ິໍ້ນເກມ, ການຕອບຄາໍຖາມ, ການແບງ່ ປນັຮບູ ພາບ, ການແບງ່ ປນັວດີີ ໂອ, ການຄນົໍ້ຫາເພ່ຼືອນເກ່າົ, ການຮວ່ ມສະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນ, ການກດົມກັ (Like). ສ າລບັພຶດຕິກ າໃນ ການນາໍໃຊເໍ້ຟດສບ໌ ກຸ ແມນ່ ເຫັນໄດວໍ້ າ່ ມຄີວາມນຍິມົໃນການນາໍໃຊຫໍ້ າຍ ແລະ ເວລາໃນການຊມົໃຊແໍ້ ມນ່ ດນົເກນີໄປ. ອະດສິອນ ອນັສງົຄາມ (2015) ສຶກສາຜນົກະທບົຈາກການໃຊສໍ້່ຼືໂຊຊຽວມເີດຍຂອງຄນົ ຢໃູ່ນ ຊວ່ ງອາຍທຸ ່ີເຮັດວຽກໃນກງຸ ເທບມະຫານະຄອນ. ຈດຸ ປະສງົໃນການວໄິຈແມນ່ ເພ່ຼືອສກຶສາຜນົກະທບົຈາກ ການນາໍໃຊສໍ້່ຼືໂຊຊຽວມເີດຍເພ່ຼືອການສ່ຼືສານ ທ່ີປ່ຽນແປງໄປໃນຮບູ ແບບສງັຄມົກມົໍ້ໜາໍ້ຂອງຜສໍູ້ ່ງົສານ-ຜໍູ້ ຮບັສານໃນຍກຸ ປະຈບຸ ນັ ແລະ ເພ່ຼືອສຶກສາພຶດຕິກາໍຂອງການໃຊສໍ້່ຼືໂຊຊຽວມເີດຍທ່ີມຜີນົຕ່ໍການປ່ຽນແປງ ຂອງການສ່ຼືສານໃນຍກຸ ປະຈບຸ ນັ.ໂດຍນາໍໃຊກໍ້ ານວໄິຈທາງປະລິມານ ມກີຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຈາໍນວນ 2,000 ຄນົ. ຜນົການວໄິຈເຫັນວາ່ ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງສວ່ ນໃຫຍແ່ ມນ່ ພະນກັງານເອກກະຊນົເພດຊາຍ ອາຍລຸ ະຫວາ່ ງ 19-24 ປີ, ປະເພດສ່ຼືໂຊຊຽວມເີດຍທ່ີນາໍໃຊຫໍ້ າຍກວາ່ ໝແູ່ ມນ່ ເຟດສບ໌ ກຸ ແລະ ເປັນສະມາຊກິໂຊຊຽວມເີດຍ ຫ າຍກວາ່ 1 ເວັບໄຊ,ເວລາໃນການຊມົໃຊແໍ້ ມນ່ ຫ າຍກວາ່ 3 ຊ່ວົໂມງ ແລະ ສວ່ ນຫ າຍແມນ່ ນາໍໃຊເໍ້ພ່ຼືອ: ສນົທະນາກບັໝເູ່ພ່ຼືອນ, ການອບັເດດສະຖານະ (ຂໍມໍ້ ນູ ສວ່ ນຕວົ, ຮູບພາບ ແລະ ແລກປ່ຽນຄນົໍ້ຫາຂໍມໍ້ ນູ ). ຜນົກະທບົດາໍ້ນການໃຊໂໍ້ຊຊຽວມເີດຍເຫັນວາ່ : ເລ່ຼືອງທ່ີເຂົາເຈາົໍ້ສນົໃຈຫ າຍກວາ່ ໝແູ່ ມນ່ ຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັ ສະມາຊກິ ໃນຄອບຄວົ, ຄວາມໃສໃ່ ຈຕ່ໍບນັຫາຕາ່ ງໆຂອງສະມາຊກິພາຍໃນຄອບຄວົ, ບກຸ ຄະລິກກະພາບ ຂອງຕນົເອງໃນທກຸ ດາໍ້ນ ເຊ່ັນ: ເສຼືໍ້ອຜາໍ້, ເຄ່ອຼືງໃຊເໍ້ປັນຕນົໍ້, ການທອໍ້ ນເງນິ, ການສາໍ້ງຖານະທາງການ ເງນິ, ການພດັທະນາເພ່ຼືອຄວາມກາໍ້ວໜາໍ້ຂອງອາຊບີ, ຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັຮາໍ້ນອາຫານ ຫ ຼືສະຖານທ່ີບນັເທີງ ໃໝໆ່ , ຂາ່ ວສານດາໍ້ນສ່ງິບນັເທີງເຊ່ັນ: ລະຄອນ, ຮບູ ເງາົເລ່ຼືອງ, ຄອນເສີດ, ຂາ່ ວກຽ່ ວກບັ ສິລະປີນດາລາ ຂາ່ ວກຽ່ ວກບັສິນຄາໍ້ເອເລັກໂຕຣນກິ; ເລ່ຼືອງທ່ີໃຫຄໍ້ ວາມສນົໃຈໃນລະດບັປານກາງໄດແໍ້ ກ່ ບກຸ ຄະລິກກະ ພາບຂອງເພ່ຼືອນຮວ່ ມງານໃນທກຸ ໆດາໍ້ນ ເຊ່ັນ: ເສຼືໍ້ອຜາໍ້ ເຄ່ອຼືງໃຊໍ້ອປຸ ະກອນເອເລັກໂຕຣນກິ,ການວາງ ແຜນກຽ່ ວກບັກດິຈະກາໍຄອບຄວົໃນວນັພກັ, ຂາ່ ວສານດາໍ້ນເສດຖະກດິການເງນິ ແລະ ການລງົທຶນ, ບນັຫາສ່ິງແວດລອໍ້ ມ ຫ ຼືບນັຫາສງັຄມົອ່ຼືນໆ. ຂາ່ ວສານນເິທດສະການທາງສິລະປະ ຫ ຼືຂໍມໍ້ ນູ ດາໍ້ນປະ ຫວດັສາດ, ຂໍມໍ້ ນູ ການທອ່ ງທຽ່ ວຕາ່ ງປະເທດ ແລະ ຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັບກຸ ຄນົສາໍຄນັຂອງໂລກ ຫ ຼືບກຸ ຄນົທ່ີ ມຊີ່ສຼືຽງ:ເລ່ຼືອງທ່ີໃຫຄໍ້ ວາມສນົໃຈໃນລະດບັຕາ່ໍແມນ່ ການສຶກສາທາໍມະ, ການປະຕິບດັທາໍ ແລະ ການໃຫໍ້ ຄວາມຊວ່ ຍເຫ ຼືອຕ່ໍສງັຄມົ. ຈາກການສຶກສາຍງັພບົວາ່ ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຍງັໃຫຄໍ້ ວາມສນົໃຈບກຸ ຄນົໃກຕໍ້ ວົເຊ່ັນ

27 ເດມີ ຫາກແຕປ່ ່ຽນການສ່ຼືສານລະຫວາ່ ງກນັເປັນການສ່ຼືສານຜາ່ ນທາງໂຊຊຽວມເີດຍ, ປ່ຽນຈາກການເວົໍ້າ ລມົກນັເປັນການສ່ຼືສານດວໍ້ຍການສ່ງົຂໍຄໍ້ ວາມແທນ, ເວົໍ້າວາ່ ກນັໜອໍ້ ຍລງົ ແຕພ່ ິມຂໍຄໍ້ ວາມໜາແໜນໍ້ ຂນຶໍ້ ແທນ. ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຍງັໄດສໍ້ ະເໜີແນະວາ່ ຄນົເຮົາຄວນເວົໍ້າລມົກນັໃຫຫໍ້ າຍຂນຶໍ້ ແລະ ຫ ຼຸດການພິມຂໍໍ້ ຄວາມຜາ່ ນສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍໃຫໜໍ້ ອໍ້ ຍລງົ. ຜາ່ ນການສງັລວມການສຶກສາທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງຢພູ່ າຍໃນປະເທດ ແລະ ຕາ່ ງປະເທດສະຫ ຼຸບໄດວໍ້ າ່ ການສຶກສາໃນທ່ີຜາ່ ນມາກຽ່ ວກບັຫວົຂໍທໍ້່ີສຶກສານແີໍ້ ມນ່ ຍງັມລີກັສະນະຈາໍກດັ ມພີຽງແຕຫ່ ວົຂໍທໍ້່ີໃກຄໍ້ຽງທ່ີ ເວົໍ້າກຽ່ ວກບັສະພາບການບໍລິໂພກສ່ຼື, ອິດທິພນົດາໍ້ນບວກ ແລະ ດາໍ້ນລບົຂອງສ່ຼືອອນລາຍຕ່ໍກບັພຶດຕິ ກາໍຂອງໄວໜຸມ່ ນກັຮຽນທ່ີຢໃູ່ນພຼືໍ້ນທ່ີອ່ຼືນ ສາໍລບັພຼືໍ້ນທ່ີໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາວຽງຈນັແມນ່ ຍງັບ່ໍທນັມີ ຜສໍູ້ ຶກສາເທ່ຼືອ ແຕກ່ ສໍ າມາດນາໍມາໃຊປໍ້ຽບທຽບໃນກລໍ ະນສີຶກສາໃນຄງັໍ້ນ.ີໍ້ 4. ຂອບເຂດແນວຄດິການສກຶສາ ເພ່ຼືອໃຫກໍ້ ານສຶກສາໃນຄງັໍ້ນເີໍ້ປັນໄປຕາມຈດຸ ປະສງົທ່ີໄດກໍ້ າໍນດົໄວໍ້ ດງ່ັນນັໍ້ ຜສໍູ້ ຶກສາຈ່ງິກາໍນດົຂອບ ເຂດແນວຄວາມຄດິການສຶກສາ ໃນຫວົຂໍໍ້ ອິດທິພນົການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັ ຕ່ໍ ວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັໄວຄໍ້ :ຼື ການບໍລິໂພກຂໍໍ້ ມນູ ຂາ່ ວໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັປະກອບມີປະເພດສ່ຼືທ່ີບໍລິໂພກ, ສະຖານ ທ່ີບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ , ເວລາທ່ີໃຊໃໍ້ນການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ , ປະເພດແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໃຊບໍ້ ໍລິໂພກ ແລະ ປະເພດຂໍໍ້ ມນູ ທ່ີບໍລິໂພກ; ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງ ນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ປະກອບມີແຫ ງ່ ຮຽນຮ,ູໍ້ ວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮ;ູໍ້ ແນວ ທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາ ຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ ຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ ເຊ່ງິໃນສວ່ ນນແີໍ້ ມນ່ ຈະໄດສໍ້ ງັລວມເອົາບນັຫາທ່ີເກດີຈາກການບໍລິ ໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັ ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ແລະ ບນັຫາທ່ີເກດີຈາກ ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງ ນກັຮຽນໂຮງ ຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ເພ່ຼືອມາເປັນແນວທາງໃນການແກໄໍ້ຂ.

28 ຕວົປ່ຽນຕາມ ຕວົປ່ຽນຕນົໍ້ 5. ຄວາມໝາຍຂອງຄາໍສບັສະເພາະທ່ີໃຊໃໍ້ນການສກຶສາ ອິດທິພນົ ໝາຍເຖງິຜນົສະທອໍ້ ນຂອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຈາກສ່ຼືຕາ່ ງໆ ທ່ີເປັນຜນົພາໃຫເໍ້ກດີການປ່ຽນ ແປງທດັສະນະຄະຕິ, ຄາ່ ນຍິ ມົ ແລະ ພຶດຕິກາໍ ຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. ການບໍລິໂພກ ໝາຍເຖງິການເປີດຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ດາໍ້ນເສດຖະກດິ, ການເມອຼືງ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ສງັຄມົ ທ່ີມຢີໃູ່ນສ່ຼືສ່ິງພິມ, ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ແລະ ອິນເຕີເນັດ ຂອງນກັຮຽນ ໃນໂຮງຮຽນມດັ ທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ເປັນຕນົໍ້ແມນ່ : ວາລະສານ, ໜງັສຼືພິມ, ວທິ ະຍ,ຸ ໂທລະພາບ ແລະ ການ ຮບັຂໍມໍ້ ນູ ຈາກການນາໍໃຊອໍ້ ິນເຕີເນັດຜາ່ ນຄອມພິວເຕີ ແລະ ຜາ່ ນແອັບພລີເຄຊນັຂອງເຄ່ອຼືງມສຼື່ຼືສານ ປະເພດຕາ່ ງໆ. ຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໝາຍເຖງິຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີເປັນຕວົເລກ ແລະ ຕວົອກັສອນ (ທ່ີຖກຼືຈດັໄວໃໍ້ນຮບູ ແບບຂອງ ເອກະສານ) ພາບແຕມໍ້, ພາບຖາ່ ຍ, ບນັທຶກດວໍ້ຍວດີໂີອ ແລະ ຂໍຄໍ້ ວາມສຽງ ແລວໍ້ ຖກຼືນ າມາເຜີຍແຜ່ ໃຫຄໍ້ ນົເຮົາບໍລິໂພກຕາມແຫ ງ່ ສ່ຼືຕາ່ ງໆເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ສ່ສຼື່ງິພິມ, ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິ ແລະ ສ່ຼືອິນເຕີເນັດ. ປດັໄຈສວ່ ນ ບກຸ ຄນົ - ເພດ ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງ ນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ - ປະເພດສ່ຼືທ່ີບໍລິໂພກ - ສະຖານທ່ີບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ -ເວລາທ່ີໃຊບໍ້ ໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ - ປະເພດແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບໍລິໂພກ - ປະເພດຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບໍລິໂພກ ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກ ການບໍລິໂພກຂໍໍ້ມນູ ຂາ່ ວສານຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງ ຈນັ. - ແຫ ງ່ ການຮຽນຮູໍ້ - ວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ - ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ ແນວທາງການແກໄໍ້ຂ ບນັຫາຂອງການບໍລິ ໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຕ່ໍ ການປ່ຽນແປງວດັທະ ນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງ ນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະ ຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງ ຈນັ.

29 ວດັທະນະທາໍ ໝາຍເຖງິວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮທູໍ້່ີເຄຍີປະຕິບດັຜາ່ ນມາຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. ໂລກາພິວດັ ໝາຍເຖງິຄວາມທນັສະໄໝ, ຄວາມວອ່ ງໄວໃນການເຊ່ອຼືມໂຍງກນັຂອງຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ທາງດາໍ້ນເສດຖະກດິ, ການເມອຼືງ, ວດັທະນະທາໍ ແລະ ສງັຄມົ ລະຫວາ່ ງສງັຄມົຕາ່ ງໆໃນທ່ວົໂລກ ໂດຍບ່ໍມຂີໍຈໍ້ າໍກດັທາງດາໍ້ນເຂດແດນ. ການປ່ຽນແປງ ໝາຍເຖງິການຫນັປ່ຽນຈາກສ່ິງທ່ີເຄຍີໄດປໍ້ ະຕິບດັຜາ່ ນມາ ໄປສກູ່ ານປ່ຽນແປງໃໝ່ ເຊ່ງິອາດຈະມທີງັດາໍ້ນກາໍ້ວໜາໍ້ ແລະດາໍ້ນຫຍໍທໍ້ ໍໍ້ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍ ໝາຍເຖງິການປ່ຽນແປງວທິ ີການຮຽນຮູໍ້ ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ ທ່ີ ເຄຍີປະຕິບດັຜາ່ ນມາ ຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮທູໍ້່ີຢພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະ ຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. ການຮຽນຮ ູໍ້ໝາຍເຖງິການເກດີຄວາມຮຈູໍ້ າກການໄດຍໍ້ ິນ, ໄດຟໍ້ ງັ, ການອາ່ ນ, ການສງັເກດ, ການ ສາໍຜດັ ແລະ ການໃຊເໍ້ທັກໂນໂລຊີເຊ່ງິເປັນການຮຽນຮກູໍ້ ຽ່ ວບດົຮຽນ ແລະ ຮຽນຮທູໍ້່ວົໄປກຽ່ ວກບັສງັຄມົ ຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮຕູໍ້ າ່ ງໆ ທ່ີຢພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມດັທະຍມົສຶກສາສມົ ບນູ ວຽງຈນັ. ລາຍຮບັ ແມນ່ ຈາໍນວນເງນິທ່ີນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ໄດມໍ້ າຈາກຜປໍູ້ ກົຄອງ ຫ ຼືຫາມາໄດດໍ້ ວໍ້ຍຕນົເອງ ເພ່ຼືອນາໍມາໃຊຈໍ້ າ່ ຍໃນແຕລ່ ະວນັ. ປະເພດສ່ຼືໝາຍເຖງິສ່ຼືຕາ່ ງໆທ່ີນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ບໍລິໂພກ ເປັນຕນົໍ້ ແມນ່ ສ່ຼືສ່ິງພິມທ່ີເປັນວາລະສານ, ສ່ຼືສ່ິງພິມທ່ີເປັນໜງັສຼືພິມ, ສ່ຼືເອເລັກໂຕຣນກິທ່ີເປັນວທິ ະຍ-ຸ ໂທລະພາບ ແລະ ສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍ. ແຫ ງ່ ການຮຽນຮູໍ້ ໝາຍເຖງິແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ສາມາດ ເຂົໍ້າເຖງິ ເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ພາຍໃນໂຮງຮຽນປະກອບມ:ີຄູອາຈານ, ຫອໍ້ ງສະໝດຸ ແລະ ຫອໍ້ ງຄອມ ພິວເຕ; ີແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຢນູ່ ອກໂຮງຮຽນມ:ີຜປໍູ້ ກົຄອງ, ໝເູ່ພ່ຼືອນ ແລະ ສ່ຼືມວນຊນົ. ວທິ ີການຮຽນຮ ູໍ້ ໝາຍເຖງິຮບູ ແບບການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮູໍ້ ພາຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ ເຊ່ງິປະກອບມ:ີການອາ່ ນ, ການຟງັ, ການສງັເກດ, ການຮວ່ ມກດິຈະກາໍ, ການລງົມປຼືະຕິບດັ, ການສນົທະນາທາງຂໍຄໍ້ ວາມ ແລະ ການສນົທະນາກບັໝເູ່ພ່ຼືອນ. ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ ໝາຍເຖງິຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີເປັນຄວາມຮກູໍ້ ຽ່ ວກບັບດົຮຽນ ແລະ ຄວາມຮທູໍ້່ວົໄປກຽ່ ວກບັ ສງັຄມົທ່ີນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັໄດຮໍ້ ບັຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮທູໍ້່ີຢພູ່ າຍໃນແລະ ນອກ ໂຮງຮຽນ.

30 ນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ແມນ່ ນກັຮຽນເພດຍິງ ແລະ ຊາຍ ທ່ີສຶກສາຮາ່ໍຮຽນ ຢໃູ່ນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. ສ່ຼືສ່ິງພິມ ແມນ່ ພາຫະນະທ່ີເປັນແຜນ່ ເຈຍັໍ້ ເຊ່ງິບນັຈຂຸ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານທ່ີເປັນຄວາມຮກູໍ້ ຽ່ ວກບັບດົຮຽນ ແລະ ຄວາມຮທູໍ້່ວົໄປກຽ່ ວກບັສງັຄມົ ດວໍ້ຍຕວົໜງັສຼືຫ ຼືຮບູ ພາບ ທ່ີນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາ ສມົບນູ ວຽງຈນັ ໄດຮໍ້ ບັຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮທູໍ້່ີຢພູ່ າຍໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນ. ສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍ ໝາຍເຖງິສ່ຼືແບບໃໝປ່ ະເພດໜ່ຶງທ່ີນກັຮຽນໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງ ຈນັ ໃຊເໍ້ປັນບອ່ ນສ່ຼືສານກນັຜາ່ ນລະບບົເຄອຼືຄາ່ ຍອິນເຕີເນັດ ເພ່ຼືອຮບັ ແລະ ເຜີຍແຜຂ່ ໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານສູ່ ສາທາລະນະດວໍ້ ຍການນາໍໃຊອໍ້ ປຸ ະກອນຄອມພິວເຕີແລະ ອປຸ ະກອນການສ່ຼືສານອ່ຼືນໆ.

31 ພາກທ ີ III ວທ ິ ີ ການສກ ຶສາ 1. ຮບູ ແບບການສກຶສາ ໃນການສຶກສາຄງັໍ້ນີໍ້ຜສໍູ້ ຶກສາແມນ່ ໄດນໍ້ າໍໃຊຫໍ້ ກັວທິ ີການວໄິຈແບບວທິ ີທາງປະລິມານ ແລະ ແບບວທິ ີ ທາງຄຸນນະພາບຄວບຄກູ່ ນັ ເຊ່ງິມລີາຍລະອຽດແບບວທິ ີການສຶກສາດງ່ັນ:ີໍ້ 1.1 ວທິ ີທາງປະລິມານ ໃນການສຶກສາທາງດາໍ້ນປະລິມານ ແມນ່ ໄດນໍ້ າໍໃຊໂໍ້ປ ແກຣມຄອມພິວເຕີມາເປັນເຄ່ອຼືງມຊຼືວ່ ຍ ໃນການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ສວ່ ນຕວົຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມ, ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິ ວດັ ແລະ ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັ ຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ. 1.2 ວທິ ີທາງຄນຸ ນະພາບ ສາໍລບັວທິ ີການສຶກສາທາງຄນຸ ນະພາບ ແມນ່ ເປັນວທິ ີສາໍພາດແບບເຈາະເລິກ ກຽ່ ວກບັການບໍລິ ໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັ, ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິ ໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ແລະ ແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການປ່ຽນ ແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ເພ່ຼືອມາຕອບສະ ໜອງຕາມປະເດັນ ແລະ ໂຄງສາໍ້ງທ່ີໄດກໍ້ າໍນດົໄວ.ໍ້ 2. ປະຊາກອນສກຶສາ ແລະ ການສ ຸ ມ່ ຕວົຢາ່ ງ 2.1 ປະຊາກອນສຶກສາ ໃນການສຶກສາຄງັໍ້ນີໍ້ ຜສໍູ້ ຶກສາໄດກໍ້ າໍນດົເອົານກັຮຽນຊນັໍ້ມດັທະຍມົສຶກສາ ທ່ີກາໍລງັສຶກສາຢໂູ່ ຮງ ຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ໃນຊນັໍ້ຮຽນ ມ.5; ມ.6 ແລະ ມ.7 ຈ ານວນ 1,589 ຄນົ; ເປັນຍິງ 938 ຄນົ (ຫອໍ້ ງການວຊິ າການໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ, 2019). 2.2 ການສຸມ່ ຕວົຢາ່ ງ ເພ່ຼືອໃຫໍ້ມຄີວາມຊດັເຈນໃນການຕອບແບບສອບຖາມ ດ່ງັນນັໍ້ ຜໍູ້ສຶກສາຈ່ງິໄດກໍ້ ານດົເອົາ ນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ທ່ີຮຽນຢຊູ່ ນັໍ້ຮຽນມ.5; ມ.6 ແລະ ມ.7 ຈ ານວນ 1,589 ຄນົ ມາເປັນກຸມ່ ຕວົຢ່າງໃນການຕອບແບບສອບຖາມ. ໂດຍການນາໍໃຊໍ້ສດູ ຄິດໄລກ່ ຸມ່ ຕວົຢ່າງຂອງ ທາໂຣ ຢາມາເນ TaroYamane (1967) ເຂົໍ້າໃນການສຸມ່ ຕວົຢ່າງໃນການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນີໍ້ສດູ ຄາໍນວນກຸມ່ ຕວົຢ່າງທ່ີໃຊມໍ້ ີ ດງ່ັນ:ີໍ້

32 n = N 1 + N() 2 ເຮົາມ: ີ n = ຈາໍນວນຂະໜາດຂອງກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງ N = ຈາໍນວນລວມທງັໝດົຂອງປະຊາກອນທ່ີໃຊໃນການ ໍ້ ສຶກສາ e = ຄາ່ ຄວາມຄາດເຄ່ອຼືນທ່ີລະດບັ ≤ 0.05 n = 1589 1 + 1589(0.05) 2 = 1589 4.9725 = 320 ຕາລາງທີ1: ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງທ່ີກາໍນດົ ຊນັໍ້ຮຽນ ຈາໍນວນນກັຮຽນ ຕວົຈງິ ຈາໍນວນສດັສວ່ ນ(%) ຈາໍນວນກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງ ຕາມສດັສວ່ ນ ຈາໍນວນກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງເພດຍິງ ຕາມສດັສວ່ ນ (50%) ຊນັໍ້ ມ.5 519 32.66 105 52 ຊນັໍ້ ມ.6 522 32.85 105 53 ຊນັໍ້ ມ.7 548 34.48 110 55 ລວມ 1,589 100 320 160 ຈາກການນາໍໃຊສໍ້ ດູ ການສຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຂອງ ທາໂຣ ຢາມາເນ ເຫັນໄດວໍ້ າ່ ຈາໍນວນກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຂອງ ການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນເີໍ້ທ່ົາກບັ 320 ຄນົ ເຊ່ງິຜສໍູ້ ຶກສາເຫັນວາ່ ຍງັມຄີວາມແຕກຕາ່ ງກນັທາງດາໍ້ນຈ ານວນ ໃນຊນັໍ້ຮຽນ ມ.5; ມ.6 ແລະ ມ.7 ເພ່ຼືອໃຫໄໍ້ດຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ທ່ີເໝາະສມົຕາມສດັສວ່ ນທາງດາໍ້ນຈາໍນວນ ແລະ ດາໍ້ນ ເພດ. ດງ່ັນນັໍ້ ຜສໍູ້ ຶກສາຈ່ງິໄດກໍ້ າໍນດົກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຕາມອດັຕາສວ່ ນຮອໍ້ ຍຂອງຈາໍນວນຕວົຈງິຂອງນກັຮຽນ ໃນແຕລ່ ະຊນັໍ້ຮຽນ ໃນການຕອບແບບສອບຖາມ. ເຫັນໄດວໍ້ າ່ ແຕລ່ ະຊນັໍ້ຮຽນແມນ່ ມຈີາໍນວນຜຕໍູ້ ອບແບບ ສອບຖາມບ່ໍຫ ຼຸດ 30% ແລະ ຈາໍນວນເພດຍິງກວມ 50% ຂອງຈາໍນວນກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງໃນແຕລ່ ະຊນັໍ້ຮຽນ. 2.3 ກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍ ສາໍລບັກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍທ່ີໃຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ທາງຄນຸ ນະພາບແມນ່ ຜທໍູ້່ີມສີວ່ ນກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັການບໍລິໂພກສ່ຼື ຂອງນກັຮຽນຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ເຊ່ງິຈາໍນວນກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍທ່ີຜສໍູ້ ຶກສາໄດກໍ້ າໍນດົເອົາແມນ່ ມີ10 ຄນົຄ:ຼື ຄະນະອາໍນວຍການ 1 ທາ່ ນ, ຫວົໜາໍ້ຫອໍ້ ງການກດິຈະກາໍນກັສຶກສາ 1 ທາ່ ນ, ຄປູ ະຈາໍຫອໍ້ ງທ່ີເປັນ ຕວົແທນໃຫແໍ້ ຕລ່ ະຊນັໍ້ຮຽນ ມ.5; ມ.6 ແລະ ມ.7 ຊນັໍ້ລະ 1 ທາ່ ນ, ຄສູ ອນທ່ີຮບັຜິດຊອບວຽກງານອງົ

33 ການຈດັຕງັໍ້ແມຍ່ ິງ ແລະ ອງົການຈດັຕງັໍ້ຊາວໜຸມ່ ອງົການຈດັຕງັໍ້ລະ 1 ທາ່ ນ. ເພ່ຼືອໃຫໄໍ້ດກໍ້ ຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍ ທາງດາໍ້ນຄນຸ ນະພາບ ທ່ີເປັນນກັຮຽນຄບົຕາມຈາໍນວນຂນັໍ້ຄມຸໍ້ ຄອງທ່ີໂຮງຮຽນຈດັແບງ່ ໄວ. ໍ້ ດງ່ັນນັໍ້ ຜສໍູ້ ຶກ ສາຈ່ງິໄດກໍ້ າໍນດົເອົາຕວົແທນຂອງນກັຮຽນ ຈາກຂນັໍ້ພອນສະຫວນັ, ຂນັໍ້ສອງພາສາ ແລະ ຂນັໍ້ມ.5-ມ.7 ຂນັໍ້ລະ 1 ຄນົ. 3. ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ , ເຄ່ອຼືງມຼືແລະ ວທິ ີເກບັຂໍມໍ້ ນູ 3.1 ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ສາໍລບັແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີຜສໍູ້ ຶກສາໃຊເໍ້ຂົໍ້າໃນການສຶກສາໃນຄງັໍ້ນແີໍ້ ມນ່ ໄດມໍ້ າຈາກ 2 ແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ຄ:ຼື ຂໍໍ້ ມນູ ປະຖມົມະພມູ ແລະ ຂໍມໍ້ ນູ ທຕຸ ິຍະພມູ . 3.1.1 ຂໍມໍ້ ນູ ປະຖມົມະພມູ ຂໍມໍ້ ນູ ປະຖມົມະພມູ ແມນ່ ຜສໍູ້ ຶກສາໄດມໍ້ າຈາກຂໍມໍ້ ນູ ການສາໍພາດ ແລະ ແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນຊນັໍ້ມດັທະຍມົສຶກສາ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ຊນັໍ້ຮຽນ ມ.5; ມ.6 ແລະ ມ.7 (ສກົ ສຶກສາ 2019-2020) ແລະ ບກຸ ຄນົສາໍຄນັຂອງໂຮງຮຽນອີກຈາໍນວນໜ່ຶງເຊ່ັນ: ຄະນະອາໍນວຍການໂຮງ ຮຽນ, ຫວົໜາໍ້ຫອໍ້ ງການກດິຈະກາໍນກັສຶກສາ, ຕາງໜາໍ້ຄປູ ະຈາໍຫອໍ້ ງໃນແຕລ່ ະຊນັໍ້ຮຽນ, ຕາງໜາໍ້ນກັຮຽນ ແຕລ່ ະຊນັໍ້ຮຽນ ເຊ່ງິຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດມໍ້ າແມນ່ ເປັນຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບ່ໍທນັໄດຜໍ້ າ່ ນການວເິຄາະ. 3.1.2 ຂໍມໍ້ ນູ ທຕຸ ິຍະພມູ ສາໍລບັຂໍມໍ້ ນູ ທຕຸ ິຍະພມູ ນແີໍ້ ມນ່ ຜສໍູ້ ຶກສາໄດຄໍ້ ດັເລຼືອກເອົາບນັດາແນວຄວາມຄດິ , ທິດສະດີ ແລະ ຂໍມໍ້ ນູ ອາໍ້ງອີງທ່ີໄດຜໍ້ າ່ ນການກນ່ັຕອງ, ວເິຄາະ, ວໄິຈ ຂອງນກັຄນົໍ້ຄວາໍ້ພາຍໃນ ແລະ ຕາ່ ງປະເທດ ຈາກເອກະສານ, ບດົວໄິຈ, ສ່ຼືອິນເຕີເນັດ ແລະ ປຶໍ້ມຕາໍລາຕາ່ ງໆ ທ່ີກຽ່ ວຂອງກບັຫວົຂໍທໍ້່ີສຶກສາເພ່ຼືອນາໍມາ ຂຽນບດົໃນຄງັໍ້ນ.ີໍ້ 3.2 ເຄ່ອຼືງມກຼືານເກບັກາ ຂໍມໍ້ ນູ 3.2.1 ແບບສອບຖາມ ເຄ່ອຼືງມທຼື່ີໃຊໃໍ້ນການເກບັກາໍຂໍມໍ້ ນູ ແບບປະລິມານ ແມນ່ ແບບສອບຖາມທ່ີຜສໍູ້ ຶກສາສາໍ້ງຂນຶໍ້ ມາເອງໂດຍແບງ່ ອອກເປັນ 4 ພາກສວ່ ນຄຼື: ສວ່ ນທີ1: ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ວົໄປຂອງຜຕໍູ້ ອບເຊ່ງິປະກອບມ:ີເພດ, ຊນັໍ້ຮຽນ ແລະ ລາຍຮບັ ສວ່ ນທີ2: ການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັ ຂອງນກັຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ໃນໄລ ຍະຜາ່ ນມາ ປະກອບມ:ີເວລາທ່ີໃຊບໍ້ ໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ , ສະຖານທ່ີບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ , ປະເພດສ່ຼືທ່ີບໍລິໂພກ, ປະ ເພດແຫ ງ່ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບໍລິໂພກ ແລະ ປະເພດຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີບໍລິໂພກ. ສວ່ ນທີ3: ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ທ່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັປະກອບດວໍ້ຍ:

34 - ແຫ ງ່ ການຮຽນຮ:ູໍ້ ແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ພູ່ າຍໃນໂຮງຮຽນ (ຄູອາຈານ, ຫອໍ້ ງສະໝດຸ , ຫອໍ້ ງຄອມພິວເຕີ) ແລະ ແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ນູ່ ອກໂຮງຮຽນ (ຜປໍູ້ ກົຄອງ, ໝເູ່ພ່ຼືອນ, ສ່ຼືສ່ິງພິມ ແລະ ສ່ຼືສງັຄມົອອນລາຍ). - ວທິ ີການຮຽນຮ:ູໍ້ ວທິ ີການຮຽນຮຈູໍ້ າກແຫ ງ່ ຮຽນຮພູໍ້ າຍໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ວທິ ີການຮຽນຮຈູໍ້ າກແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ນູ່ ອກໂຮງຮຽນ. - ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮ:ູໍ້ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮຈູໍ້ າກແຫ ງ່ ຮຽນຮພູໍ້ າຍໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ເນອຼືໍ້ ໃນການຮຽນຮູໍ້ ຈາກແຫ ງ່ ຮຽນຮຢູໍ້ ນູ່ ອກໂຮງຮຽນ. ລກັສະນະຂອງແບບສອບຖາມໃນສວ່ ນທີ3 ນີໍ້ເປັນຄາໍຖາມແບບປະມານຄາ່ ເຊ່ງິໄດມໍ້ ກີານກາໍ ນດົລະດບັຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມ ໂດຍໃຊມໍ້ າດຕະວດັຂອງ ລິເຄີດ ສເກວສ໌ (Likert Scales) ແບງ່ ອອກເປັນ 5 ລະດບັ ແຕ່ 1-5 ເພ່ຼືອກາໍນດົລະດບັຄວາມຄດິ ເຫັນຫ າຍທ່ີສດຸ ຫາໜອໍ້ ຍທ່ີສດຸ ດງ່ັນ:ີໍ້ ຄະແນນ/ລະດບັຄວາມເຫັນດີ 5 ໝາຍເຖງິ ລະດບັຄວາມເຫັນດຫີ າຍທ່ີສຸດ 4 ລະດບັຄວາມເຫັນດຫີ າຍ 3 ລະດບັຄວາມເຫັນດປີານກາງ 2 ລະດບັຄວາມເຫັນດໜີ ອໍ້ ຍ 1 ລະດບັຄວາມເຫັນດໜີ ອໍ້ ຍທ່ີສດຸ ສວ່ ນທີ4: ຂໍສໍ້ ະເໜີແນະ ເພ່ຼືອໃຫຜໍ້ ຕໍູ້ ອບຄາໍຖາມສາມາດບອກບນັຫາທ່ີພບົເຫັນກຽ່ ວກບັການບໍລິ ໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ. 3.2.2 ແບບສ າພາດ ເຄ່ອຼືງມທຼື່ີໃຊຜໍ້ ສໍູ້ ຶກສາໃຊໃໍ້ນການເກບັກາໍຂໍມໍ້ ນູ ແບບຄນຸ ນະພາບ ແມນ່ ໄດນໍ້ າໍໃຊແໍ້ ບບຟອມ ໃນການສາໍພາດ ເຊ່ງິໂຄງຮາ່ ງຂອງການສາໍພາດປະກອບດວໍ້ຍ 4 ສວ່ ນຄ:ຼື ສວ່ ນທີ1: ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ວົໄປຂອງຜໃໍູ້ຫສໍ້ າ ພາດ. ສວ່ ນທີ2: ຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ. ສວ່ ນທີ3: ຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ. ສວ່ ນທີ4: ຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັແນວທາງການແກໄໍ້ຂບນັຫາຂອງການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານ ຕ່ໍການ ປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮຂູໍ້ ອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ.

35 3.3 ວທິ ີການເກບັກາ ຂໍມໍ້ ນູ ເພ່ຼືອໃຫໄໍ້ດຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຕາມຈດຸ ປະສງົການສຶກສາທ່ີໄດກໍ້ າໍນດົໄວໍ້ ດງ່ັນນັໍ້ຜສໍູ້ ຶກສາຈ່ງິໄດມໍ້ ວີທິ ີໃນການ ດາໍເນນີການເກບັກາໍຂໍມໍ້ ນູ ແລະ ຮວບຮວມຂໍມໍ້ ນູ ໄວເໍ້ປັນລະບບົຕາມຂນັໍ້ຕອນດງ່ັນ:ີໍ້ 1) ການເກບັກາໍຂໍມໍ້ ນູ ຈາກເອກະສານ ເປັນຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດຈໍ້ າກການສຶກສາຄນົໍ້ຄວາໍ້ໃນຫ ກັຖານຂນັໍ້ສອງ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ການສຶກ ສາຈາກເອກະສານ (Documentary research) ປະເພດຕາ່ ງໆເປັນຕນົໍ້ແມນ່ ແນວຄວາມຄດິ ແລະ ທິດ ສະດທີ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງກບັຫວົຂໍກໍ້ ານສຶກສາ. ນອກຈາກນນັໍ້, ຍງັໄດສໍ້ ຶກສາກຽ່ ວກບັຂໍມໍ້ ນູ ພຼືໍ້ນຖານຂອງພຼືໍ້ນທ່ີ ສຶກສາ ທ່ີໄດຈໍ້ າກການຄນົໍ້ຄວາໍ້ວໄິຈໃນສ່ຼືອິນເຕີເນັດ, ສ່ສຼື່ິງພິມ ແລະ ຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີເປັນບດົລາຍງານຕາ່ ງໆ ຂອງໜວ່ ຍງານທ່ີກຽ່ ວຂອໍ້ ງ ເພ່ຼືອນາໍມາໃຊເໍ້ປັນແນວທາງ ແລະ ຂອບແນວຄດິການສຶກສາໃນເບຼືໍ້ອງຕນົໍ້. 2) ການເກບັກ າຂໍມໍ້ ນູ ຈາກພາກສະໜາມ ຜສໍູ້ ຶກສາໄດລໍ້ ງົໄປພຼືໍ້ນທ່ີພາກສະໜາມດ າເນນີການເກບັກ າຂໍມໍ້ ນູ ດວໍ້ຍການສ າພາດ, ສອບ ຖາມກບັປະຊາກອນກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍ ແລະ ກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງດວໍ້ຍຕນົເອງ ໂດຍການເກບັຂໍມໍ້ ນູ ນນັໍ້ໄດກໍ້ ານດົວທິ ີ ການດາໍເນນີ ເປັນຂນັໍ້ຕອນດງ່ັນ:ີໍ້ ກ. ຊວ່ ງທາໍອິດ ເປັນຊວ່ ງທ່ີຜສໍູ້ ຶກສາໄດຕໍ້ ິດຕ່ໍປະສານງານກບັອງົການຈດັຕງັໍ້ຂອງໂຮງຮຽນ ມ ສ ວຽງຈນັ ໂດຍແຈງໍ້ຈດຸ ປະສງົກຽ່ ວກບັການສຶກສາໃຫເໍ້ພ່ິນຮບັຮູໍ້ແລະ ທ າຄວາມຮຈູໍ້ ກັກບັຜທໍູ້່ີຈະໃຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຫ ກັໂດຍ ເລ່ີມຕນົໍ້ຈາກ: - ການສ າຫ ວດພຼືໍ້ນທ່ີຄກຼືານສງັເກດພຼືໍ້ນທ່ີແລະ ສງັເກດເບ່ິງການເຄ່ອຼືນໄຫວຂອງນກັຮຽນ ໃນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ ໃນເວລາຊ່ວົໂມງຮຽນ ແລະ ນອກໂມງຮຽນວາ່ ເຂົາເຈາົໍ້ໄດມໍ້ ກີານເຄ່ອຼືນໄຫວ ແນວໃດແດໂ່ ດຍພາບລວມ. ຂ. ຊວ່ ງທີສອງ ເປັນຊວ່ ງທ່ີຜສໍູ້ ຶກສາດາໍເນນີການເກບັຂໍມໍ້ ນູ ທາງປະລິມານດວໍ້ຍຕນົເອງ. ໂດຍນາໍເອົາແບບ ສອບຖາມໄປແຈກຢາຍໃຫນໍ້ ກັຮຽນທ່ີເປັນກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງພອໍ້ ມທງັສະເໜີຈດຸ ປະສງົ ແລະ ອະທິບາຍແບບ ສອບຖາມໃຫລໍ້ ະອຽດ ແລວໍ້ ປະໄວໃໍ້ຫກໍ້ ຸມ່ ຕວົຢາ່ ງຕອບກາໍນດົ 1 ວນັຈ່ງິໄປເກບັຄນຼື ຫ ງັຈາກນນັໍ້ກຮວບ ໍ ຮວມຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດມໍ້ າ ແລວໍ້ ນາໍໄປກວດສອບຄວາມສມົບນູ ເພ່ຼືອນາໍມາວເິຄາະ. ຄ. ຊວ່ ງທີສາມ ເປັນຊວ່ ງສດຸ ທາໍ້ຍໃນການເກບັຂໍມໍ້ ນູ ເພ່ີມຕ່ຼືມ ໃນສວ່ ນຂອງຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີເຫັນວາ່ ຍງັບ່ໍຄບົຖວໍ້ນ ຫ ຼືຫາຍໄປ ເພ່ຼືອໃຫໄໍ້ດຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ທ່ີຄບົຖວໍ້ນສມົບນູ ໂດຍຜສໍູ້ ຶກສາໄດມໍ້ ກີານກະກຽມແບບສາໍພາດ, ບິກ, ສໍ, ກອໍ້ ງຖາ່ ຍຮບູ , ເຄ່ອຼືງບນັທຶກສຽງ. ຫ ງັຈາກນນັໍ້ກລໍ ງົສາໍພາດໂດຍມກີານສະເໜີຈດຸ ປະສງົ, ອະທິບາຍ

36 ແລະ ແນະນາໍການຕອບສາໍພາດຂອງກຸມ່ ເປົໍ້າໝາຍທ່ີໄດກໍ້ າໍນດົໄວໍ້ໂດຍໃຊວໍ້ ທິ ີສາໍພາດແບບເຈາະເລິກ ທງັແບບດຽ່ ວ ແລະ ແບບກຸມ່ ໃນຈາໍນວນ 3 ວນັ (ໃຊເວລາ ໍ້ ສາໍພາດຄງັໍ້ລະ 25-30 ນາທີ) ອີງໃສເ່ ວລາທ່ີ ເໝາະສມົຕາມຕາຕະລາງທ່ີທາງ ອາຈານຜປໍູ້ ະສານຈດັສນັໃຫໍ້ແລວໍ້ ຮວບຮວມຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດມໍ້ າແລວໍ້ ນ າໄປ ສງັລວມຕາມຫວົຂໍຄໍ້ າໍຖາມ ໄຈແໍ້ຍກຕາມບນັຫາທ່ີຕງັໍ້ຂນຶໍ້ ເພ່ຼືອສມົທຽບກບັຂໍມໍ້ ນູ ທາງປະລິມານ. 4. ການວເິຄາະ ແລະ ແປຜນົຂໍມໍ້ ນູ ເພ່ຼືອຮບັປະກນັໃນການວເິຄາະ ແລະ ການແປຜນົ ຜສໍູ້ ກຶສາໄດອໍ້ ີງໃສຂ່ ໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດມໍ້ າຈາກການສຶກສາ ນາໍເອກະສານ,ຈາກການສາໍພາດ ແລະ ການສງັເກດຕວົຈງິຈາກກຸມ່ ຕວົຢາ່ ງເພ່ຼືອມາວເິຄາະເນອຼືໍ້ ໃນ ດວໍ້ຍ ວທິ ີການພນັລະນາ, ການອະທິບາຍ ແລະ ປຽບທຽບກບັແນວຄດິ , ທິດສະດ.ີ 4.1 ການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ 4.1.1 ການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ທາງປະລິມານ ໃນການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ທາງດາໍ້ນປະລິມານ ຫ ງັຈາກໄດຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ ຈາກແບບສອບຖາມມາຄບົຖວໍ້ນ ແລວໍ້ ຜສໍູ້ ຶກສາໄດນໍ້ າໍມາກວດສອບຄວາມຖກຼືຕອໍ້ ງ ແລວໍ້ ໃຊໂໍ້ປ ແກຣມສາໍເລັດຮບູ ທາງຄອມພິວເຕີ ເພ່ຼືອ ວເິຄາະ ໂດຍການແຍກຂໍມໍ້ ນູ ຕາມລກັສະນະຂອງແບບສອບຖາມດງ່ັນ:ີໍ້ 1) ການວເິຄາະຫາຄວາມຖ່ີ(Frequency) ໃນຮບູ ຮາ່ ງຄາ່ ສວ່ ນຮອໍ້ ຍ (Percentage) ແມນ່ ໃຊວໍ້ເິຄາະ ກຽ່ ວກບັຂໍມໍ້ ນູ ທ່ວົໄປຂອງຜຕໍູ້ ອບແບບສອບຖາມເຊ່ງິປະກອບດວໍ້ຍ: ເພດ, ຊນຮຽນ, ັໍ້ ລາຍຮບັ ແລະ ກຽ່ ວ ກບັການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານໃນຍກຸ ໂລກາພິວດັຂອງນກັຮຽນໂຮງຮຽນ ມສ ວຽງຈນັ. 2) ວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກບັ ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງນກັຮຽນຕ່ໍການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮທູໍ້່ີ ເປັນຜນົຈາກການບໍລິໂພກຂໍມໍ້ ນູ ຂາ່ ວສານຂອງນກັຮຽນ ໂຮງຮຽນມດັທະຍມົສຶກສາສມົບນູ ວຽງຈນັ ໂດຍ ຊອກຫາຄາ່ ສະເລຍ່ (Mean: X̅) ແລະຄາ່ ຜິດດຽ່ ງມາດຖານ (Standard Deviation: S.D) ແລວໍ້ ແປຄວາມ ໝາຍຕາມລາໍດບັ. 4.1.2 ການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ທາງຄນຸ ນະພາບ ເປັນການນາໍເອົາຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດຈໍ້ າກການສາໍພາດແບບເຈາະເລິກ, ການສນົທະນາ, ຈາກການ ຈດົກາຍ, ່ ການສງັເກດ ແລະ ການບນັທຶກສຽງ ແລວໍ້ ຈດັຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດມໍ້ າໃຫເໍ້ປັນລະບບົໂດຍການຈາໍແນກ ອງົປະກອບ, ເຊ່ອຼືມໂຍງຂໍມໍ້ ນູ ແລະ ຫາຄວາມສາໍພນັຂອງຂໍມໍ້ ນູ ເພ່ຼືອນາໍໄປວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ໃນແຕລ່ ະດາໍ້ນ ຕາມຈດຸ ປະສງົຂອງການສຶກສາ ເຊ່ງິຜສໍູ້ ຶກສາໄດໃໍ້ຊຮໍ້ ບູ ແບບການວເິຄາະ, ການພນັລະນາ ກຄໍ ຼືການບນັ ຍາຍອະທິບາຍ ເພ່ຼືອຕີຄວາມໝາຍ, ແປຄວາມໝາຍ ແລະ ຫາຂໍສໍ້ ະຫ ຼຸບຈາກຂໍມໍ້ ນູ ທ່ີໄດຈໍ້ າກຂະບວນການ ເກບັກາໍຂໍມໍ້ ນູ .

37 4.2 ການແປຜນົ 4.2.1 ການແປຜນົທາງປະລິມານ ການແປຜນົຂອງການວເິຄາະຄງັໍ້ນີໍ້ ແມນ່ ນ າມາຈາກການວເິຄາະຂໍມໍ້ ນູ ທາງສະຖຕິ ິແລວໍ້ ມາ ຂຽນເປັນລກັສະນະພນັລະນາຮວ່ ມກບັແນວຄດິທິດສະດີ ເພ່ຼືອນາໍໄປສກູ່ ານອະທິບາຍດວໍ້ຍເຫດ ແລະ ຜນົ ຕ່ໍກບັສະພາບຄວາມເປັນຈງິຂອງຂໍມໍ້ ນູ ໂດຍອີງໃສຈ່ ດຸ ປະສງົຂອງການສຶກສາ ເຊ່ງິການແປຄວາມ ໝາຍຄາ່ ຄະແນນສະເລຍ່ ມຄີາ່ ຢລູ່ ະຫວາ່ ງ 1-5 ຄະແນນໂດຍແບງ່ ອອກເປັນ 5 ລະດບັ ຈາກສດູ ດງ່ັນ:ີໍ້ ຄະແນນສູງສຸດ - ຄະແນນຕາ່ໍສດຸ 5 - 1 ຊວ່ ງຄະແນນ = = = 0.8 ຈາໍນວນຊວ່ ງ 5 ກາໍນດົຄາ່ ສະເລຍ່ ໃນການແປຜນົລະດບັການປ່ຽນແປງໃນຕາລາງ 2 ລະອຽດມດີງ່ັນ:ີໍ້ ຕາລາງທີ2: ການກາໍນດົຊວ່ ງຄະແນນ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງຄາ່ ຄະແນນສະເລຍ່ 4.2.2 ການແປຜນົທາງຄນຸ ນະພາບ ສາໍລບັການແປຜນົໃນການວໄິຈຄງັໍ້ນີໍ້ ແມນ່ ຈະໄດນໍ້ າໍເອົາຂໍມໍ້ ນູ ການສາໍພາດທ່ີຜາ່ ນການວິ ເຄາະແລວໍ້ ນາໍມາສະຫ ຼຸບຕີຄວາມໝາຍໂດຍການອະທິບາຍຊແີໍ້ ຈງບນັຫາ ແລະ ບນັຍາຍຜນົທ່ີໄດຢໍ້ າ່ ງລະ ອຽດ ຫ ຼື ອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງປະເດັນຫ ກັທ່ີໄດກໍ້ າໍນດົໄວຕໍ້ າມຄວາມເປັນຈງິຂອງຂໍມໍ້ ນູ ຮວ່ ມກບັ ແນວຄດິທິດສະດີໂດຍອີງໃສຈ່ ດຸ ປະສງົຂອງການສຶກສາ. 5.ສະຖຕິທິ່ີໃຊທໍ້ ດົສອບສມົມດ ຸ ຖານ 5.1ສະຖຕິ ິພນັລະນາ ນາໍໃຊສໍ້ ະຖຕິ ິພນັລະນາ (Descriptive Statistics) ເພ່ຼືອພນັລະນາລກັສະນະຂອງຜໃໍູ້ຫຂໍ້ ໍມໍ້ ນູ , ຄດິ ໄລເ່ ປັນຈາໍນວນ ຫ ຼືສວ່ ນຮອໍ້ ຍ, ຄາ່ ສະເລຍ່ (X̅) ແລະ ຄາ່ ຜນັປ່ຽນມາດຕະຖານ (S.D) ເບ່ິງການປ່ຽນ ແປງ/ຄວາມແຕກຕາ່ ງຂອງຕວົແປປ່ຽນ ຂອງຂໍມໍ້ ນູ ຕາມຈດຸ ປະສງົຂອງການສຶກສາ. ລ/ດ ຊວ່ ງຄະແນນຂອງຄາ່ ສະເລຍ່ ຄວາມໝາຍຂອງຄາ່ ຄະແນນສະເລຍ່ 5 4.21 – 5.00 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ໃນລະດບັຫ າຍທ່ີສດຸ 4 3.41 – 4.20 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ໃນລະດບັຫ າຍ 3 2.61 – 3.40 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ໃນລະດບັປານກາງ 2 1.81 – 2.60 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ໃນລະດບັໜອໍ້ ຍ 1 1.00 – 1.80 ການປ່ຽນແປງວດັທະນະທາໍການຮຽນຮູໍ້ໃນລະດບັໜອໍ້ ຍທ່ີສດຸ