หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ
รายวชิ า ช่องทางการพฒั นาอาชีพ
(อช21001)
ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้น
หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน
พทุ ธศักราช 2551
(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ.2560)
สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย
สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ
ห้ามจาหน่าย
หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 25/2555
หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ
รายวชิ า ช่องทางการพฒั นาอาชีพ
(อช21001)
ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้น
ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ที่ 25/2555
คํานาํ
กระทรวงศึกษาธกิ ารไดป ระกาศใชหลักสตู รการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กนั ยายนพ.ศ.2551 แทนหลกั เกณฑแ ละวิธกี ารจดั การศึกษานอกโรงเรยี น
ตามหลักสูตรการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2544 ซ่ึงเปน หลักสูตรท่พี ัฒนาข้ึนตามหลักปรัชญา
และความเชือ่ พื้นฐานในการจดั การศกึ ษานอกโรงเรียนท่ีมกี ลุมเปาหมายเปน ผูใหญม กี ารเรยี นรูและ
สงั่ สมความรู และประสบการณอ ยางตอเนื่อง
ในปง บประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน
นโยบายทางการศกึ ษาเพอื่ เพม่ิ ศกั ยภาพ และขีดความสามารถในการแขง ขนั ใหประชาชนไดม ีอาชีพ
ที่สามารถสรางรายไดทมี่ ั่งค่งั และมน่ั คง เปนบุคลากรที่มีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม
และมีจิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ
จดุ หมาย มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั และเนอื้ หาสาระ ทั้ง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตร
การศึกษานอกระบบระดับการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนอง
นโยบายกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรก
เน้ือหาสาระเกี่ยวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรม และการเตรียมพรอมเพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียน
ในรายวชิ าทม่ี คี วามเกี่ยวขอ งสัมพันธกัน แตยงั คงหลกั การและวธิ กี ารเดิมในการพัฒนาหนังสอื ทีใ่ ห
ผูเรยี นศึกษาคน ควา ความรูด ว ยตนเอง ปฏิบตั ิกิจกรรม ทาํ แบบฝกหัดเพ่อื ทดสอบความรูความเขาใจ
มีการอภิปรายแลกเปล่ียนเรยี นรกู ับกลุม หรอื ศึกษาเพ่ิมเติมจากภูมิปญญาทองถ่ิน แหลงการเรียนรู
และสอ่ื อน่ื
การปรับปรงุ หนังสือเรยี นในคร้ังน้ี ไดรับความรว มมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผูเกีย่ วของในการจดั การเรยี นการสอนท่ีศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจาก
สอื่ ตา ง ๆ มาเรียบเรยี งเน้อื หาใหค รบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวช้ีวัด
และกรอบเน้ือหาสาระของรายวิชา สาํ นักงาน กศน.ขอขอบคุณผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานไว
ณ โอกาสนี้ และหวังวาหนงั สอื เรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของใน
ทุกระดบั หากมีขอ เสนอแนะประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอมรบั ดว ยความขอบคณุ ยิ่ง
สารบญั
หนา
คํานาํ
คาํ แนะนาํ การใชหนงั สอื เรยี น
โครงสรางรายวิชาชอ งทางการพฒั นาอาชพี
บทท่ี 1 การงานอาชีพ 1
เรอื่ งท่ี 1 ความสาํ คญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชีพ 2
เรื่องที่ 2 การพฒั นากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สงั คม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป 3
ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวปี แอฟริกา
เรอื่ งที่ 3 กลมุ อาชีพใหม 32
เรื่องท่ี 4การประกอบอาชพี ในภมู ภิ าค 5 ทวีป 34
เรือ่ งท่ี 5 การพัฒนากระบวนการจดั การงานอาชพี ในชมุ ชน สังคม ประเทศ และ 42
ภูมภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป
และทวปี แอฟรกิ า
เร่อื งที่ 6 คณุ ธรรม จริยธรรม 77
เรอ่ื งที่ 7 การอนุรกั ษพลังงานและสง่ิ แวดลอ มในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และ 80
ภูมิภาค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยโุ รป
และทวีปแอฟริกา
บทท่ี 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชพี 83
เรือ่ งที่ 1 ความจําเปน ในการมองเห็นชอ งทางเพอื่ พฒั นาอาชีพ 84
เร่อื งที่ 2 ความเปน ไปไดใ นการพฒั นาอาชพี 85
เรอ่ื งท่ี 3 การกําหนดวธิ กี ารพัฒนาอาชีพพรอ มเหตุผล 92
บทท่ี 3 การตดั สินใจเลอื กพฒั นาอาชพี 94
เรอ่ื งที่ 1 การตดั สนิ ใจเลอื กพัฒนาอาชีพ 95
เรอ่ื งท่ี 2 การตดั สนิ ใจพฒั นาอาชีพดว ยการวิเคราะหศกั ยภาพ 106
บรรณานกุ รม 110
คณะผจู ัดทาํ 111
คําแนะนําการใชห นังสอื เรียน
หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการพัฒนาอาชีพ รหัส อช21001
ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน เปนหนงั สือเรยี นทีจ่ ดั ทําขน้ึ สําหรบั ผูเรียนที่เปนนักศกึ ษานอกระบบ
ในการศึกษาหนังสอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าทกั ษะการพฒั นาอาชีพ ผูเรียนควร
ปฏิบัติ ดังนี้
1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง และ
ขอบขา ยเนื้อหา
2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนด
หากยังไมเขาใจควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใหเขาใจ กอนท่ีจะศึกษา
เร่ืองตอไป
3. หนงั สอื เรยี นเลมนี้มี 3 บท คือ
บทที่ 1 การงานอาชพี
บทที่ 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชพี
บทท่ี 3 การตดั สินใจเลือกพฒั นาอาชพี
โครงสรา งรายวิชาชอ งทางการพัฒนาอาชพี
ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน (อช21001)
สาระสาํ คัญ
เปนองคความรเู ก่ยี วกับการงานอาชพี และเทคโนโลยี ซ่ึงประกอบดวยการสํารวจวิเคราะห
อาชีพในชุมชน ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา
ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา เพื่อนําไปสูการพัฒนา ระบุส่ิงที่ตองการพัฒนาอาชีพ เหตุผลความ
จําเปนท่ีตองการพัฒนาอาชีพดานตาง ๆ แสวงหาความรูและเทคนิคการพัฒนาอาชีพวิเคราะห
ความรู และเทคนิคท่ไี ดม า เพอ่ื นาํ ไปสกู ารพัฒนาอาชีพ การตัดสินใจเลือกวิธีการเพื่อพัฒนาอาชีพ
และการตรวจสอบความเปน ไปไดใ นการพัฒนาอาชีพ ใหผูเรียนสามารถเลือกแนวทางการพัฒนา
อาชพี ท่เี หมาะสมตอตนเองและชมุ ชนได
ผลการเรียนรูที่คาดหวงั
1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ วิเคราะหลักษณะงาน ขอบขายอาชีพในชุมชน สังคม
ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
ท่ีจะนําไปสกู ารพัฒนาอาชีพทเ่ี หมาะสมกบั ศักยภาพของตน และสอดคลองกับชุมชน สังคม
2. อธิบายเหตผุ ล ปจ จยั ความจาํ เปน ในการพัฒนาอาชพี ท่เี หมาะสมกบั ศกั ยภาพของตนเองได
3. จดั ระบบความสําคัญในการตดั สนิ ใจพฒั นาอาชีพได
4. ปฏิบตั ิการวเิ คราะหเ พ่ือการพฒั นาอาชีพได
ขอบขา ยเนือ้ หา
บทที่ 1 การงานอาชพี
บทท่ี 2 ชอ งทางการพัฒนาอาชีพ
บทที่ 3 การตดั สินใจเลอื กพัฒนาอาชีพ
สื่อการเรียนรู
1. กจิ กรรม
2. หนังสอื เรยี น
1
บทที่ 1
การงานอาชีพ
สาระสําคัญ
อาชีพในปจจุบันมีอยูหลากหลายในสังคม มีท้ังสรางข้ึนใหมจากทรัพยากรท่ีมีอยู หรือ
พัฒนาขยายขอบขายจากอาชีพหน่ึงเปนอาชีพหนึ่ง หากผูเรียนมีโลกทัศนทางอาชีพจะทําใหมี
ความรู ความเขาใจ อธิบายความสําคัญ และความจําเปน ลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงาน
อาชีพ การจัดการในงานอาชีพ คณุ ธรรม จริยธรรม และการอนุรักษพลังงานและส่ิงแวดลอม จะทําให
เห็นชอ งทางในการพฒั นาอาชีพ
ตัวชี้วดั
1. อธิบายความสําคญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชีพ
2. อธิบายลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และ
ภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
เพอื่ นํามาวเิ คราะหใ นการพฒั นาอาชีพ
3. อธิบายการจัดการในงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย
ทวปี ออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวีปแอฟริกา เพือ่ นํามาวิเคราะหใ นการพัฒนาอาชพี
4. อธิบายคุณธรรม จรยิ ธรรมในการพัฒนาอาชีพ
5. อธบิ ายการอนรุ ักษพลงั งานและส่ิงแวดลอมในการพัฒนาอาชพี ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ
และภูมิภาค 5 ทวปี ไดแก ทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกา
ขอบขา ยเน้อื หา
เรอ่ื งที่ 1 ความสําคญั และความจําเปนในการพัฒนาอาชพี
เรอ่ื งท่ี 2 การพัฒนากระบวนการผลติ อาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป
ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟริกา
เรื่องที่ 3 กลุมอาชีพใหม
เรื่องท่ี 4 การประกอบอาชีพในภมู ิภาค 5 ทวีป
เรื่องท่ี 5 การพัฒนากระบวนการจดั การงานอาชพี ในชุมชนสงั คม ประเทศ และภมู ิภาค5 ทวีป
ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟริกา
เรือ่ งที่ 6 คณุ ธรรม จริยธรรม
เรื่องที่ 7 การอนุรักษพ ลังงานและส่ิงแวดลอ มในชุมชน สงั คม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป
ไดแ ก ทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟรกิ า
2
เรอ่ื งท่ี 1 ความสาํ คัญและความจําเปนในการพฒั นาอาชพี
ความสาํ คญั และความจาํ เปนของการพัฒนาอาชพี วิเคราะหลกั ษณะขอบขายการงานอาชีพ
กระบวนการทาํ งาน การบรหิ ารจัดการของอาชีพตา ง ๆ ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป
ไดแก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกา เพ่ือการพัฒนาอาชีพ
จากการงานอาชีพตาง ๆ
ความสําคัญในการพฒั นาอาชีพ
การพฒั นาอาชพี เปน สงิ่ ท่สี าํ คญั ในวิถีชีวิตและการดาํ รงชพี ในปจจบุ นั เพราะอาชีพเปน การสราง
รายไดเ พ่ือเลีย้ งชพี ตนเองและครอบครัว อาชีพกอใหเกิดผลผลิตและการบริการ ซึ่งสนองตอบตอ
ความตองการของผูบริโภค และที่สําคัญคือ การพัฒนาอาชีพมีความสําคัญตอเศรษฐกิจของ
ประเทศชาติ ความสําคัญจึงเปน ฟน เฟองในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ิต เศรษฐกิจ ชมุ ชน สงผลถึงความ
เจรญิ กา วหนาของประเทศชาติ
ความจําเปนในการพฒั นาอาชพี
ความจําเปนในการพัฒนาอาชพี ในชุมชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชยี
ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา ท่ีเหมาะสมกับตนเอง วิเคราะห
ความเปนไปไดตาง ๆ ไดแก การลงทุน การตลาด กระบวนการผลิต การขนสง การบรรจุหีบหอ
การแปรรูป และผลกระทบตอชุมชน และสิ่งแวดลอม ความรูความสามารถของตนเองตอส่ิงที่
ตองการพัฒนา การลําดับความสาํ คัญของการพฒั นาทมี่ คี วามเปน ไปได เพ่ือนําขอมูลที่วิเคราะหไว
นาํ ไปปรกึ ษาผรู ู การตัดสนิ ใจเลือกพฒั นาอาชพี ที่เหมาะสมกบั ตนเอง โดยวเิ คราะหค วามพรอ มของ
ตนเอง ความตองการของตลาด เทคนิคความรู ทักษะในอาชีพ และความรับผิดชอบตอสังคม
ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอม
3
เร่อื งท่ี 2 การพฒั นากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สังคมประเทศและภมู ภิ าค5ทวีปไดแ ก
ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกา
เปนการวิเคราะหลักษณะ ขอบขาย กระบวนการผลิตทางอาชีพจากงานตาง ๆ ในวิถีชีวิต
ไดแ ก งานบาน งานเกษตร งานชา ง งานประดิษฐ และงานธรุ กิจ
1. งานบา น
งานบา น เปนการวเิ คราะหเกย่ี วกบั งานบานและชีวติ ความเปน อยใู นบาน ผาและเครื่องแตงกาย
อาหารและโภชนาการ โดยเนนการแกปญหาในการทํางาน มีความรับผิดชอบ สะอาด มีระเบียบ
ประหยัด อดออม อนรุ กั ษพลงั งานและสิ่งแวดลอม เพ่ือนําไปสูการสรางงานอาชีพท่ีเหมาะสมกับ
ศกั ยภาพของตนเองและสอดคลอ งกบั ชมุ ชน สงั คม
1.1 บานและชวี ิตความเปน อยใู นบาน
ความสัมพนั ธข องสมาชิกในบาน บานเปนปจ จยั ทจ่ี าํ เปน ในการดาํ รงชีวิต บานเปนท่ีอาศัย
ใหความปลอดภยั ความรกั ความอบอุน รว มกนั ทาํ กิจกรรมตาง ๆ เปนศูนยรวมของสมาชิกทุกคน
ในครอบครัวและมคี วามสมั พันธตอกนั
ความหมายของครอบครัว
ครอบครัวเปนหนวยหนึ่งของสังคม ประกอบดวยสมาชิกต้ังแต 2 คนข้ึนไปอยูรวมกัน
บา นเดียวกันชว ยกนั ดูแลรกั ษาและออกคา ใชจา ยของบานรวมกัน และยังเปนรากฐานหรือสถาบัน
ทส่ี ําคัญของสงั คมในการใหการศึกษา อบรมเล้ียงดูและสรางประสบการณดานตาง ๆ แกสมาชิก
ที่อาศัยอยูรวมกนั
ลกั ษณะของครอบครวั มีดังน้ี
1. ครอบครัวที่ประกอบดวยกลุมคนท่ีมีความผูกพันกันทางกฎหมาย คือ การสมรส และ
การรบั บุคคลอ่นื เปนบุตรบญุ ธรรม
2. ครอบครวั ที่ประกอบดวยกลุมคนที่มคี วามผูกพันกันทางสายเลือด ไดแก พอ แม ลูก ปู ยา
ตา ยาย พี่ นอ ง หลาน
3. ครอบครัวท่ีประกอบดวยกลุมคนท่ีมีการใชจายรวมกัน จากเงินงบประมาณเดียวกัน
อาจเก่ยี วพันกันทางสายเลอื ด หรือไมเกยี่ วพนั กนั เชน พอ แม ลูก พ่นี อ ง นายจา ง ลูกจา ง เพ่ือน
ความสาํ คญั ของครอบครัว
ครอบครวั ตองมหี วั หนาครอบครัว โดยปกติจะเปนบิดา แตบางครอบครัวอาจเปนมารดา
หรือญาติผูใหญ หัวหนาครอบครัวเปนบุคคลสําคัญในการสรางความสัมพันธและบรรยากาศให
สมาชกิ ในครอบครวั มีความรกั ความอบอุน ความเขาใจอันดีตอกัน สมาชิกจะไดรับแบบอยางที่ดี
จากครอบครวั ทําใหมจี ิตสาํ นึกในบทบาทภาระหนาที่ของตนเองทม่ี ีตอ ครอบครวั และสงั คม
4
ดังนั้น ครอบครวั จึงเปน สถาบนั ทีส่ ําคัญตอการปลกู ฝง คณุ ลักษณะอันพึงประสงคใ หเ กดิ แก
สมาชิกของครอบครวั ไดแก ความเปน ผมู รี ะเบียบวนิ ัย มีความรับผดิ ชอบ ซ่ือสัตยตรงตอเวลา รูจัก
การเสียสละ ซ่ึงเปนรากฐานสําคัญใหสมาชิกของครอบครัวกาวไปสูสถาบันอื่น ๆ ของสังคมได
อยา งมีคณุ ภาพ
การสรา งความสัมพันธใ นครอบครวั
บรรยากาศของครอบครัวท่ีมีสมาชิกอารมณดีมีความสัมพันธอันดีตอกัน สามารถทําได
ดังนี้
1. ใหส มาชิกมสี วนรวมแสดงความคิดเหน็ เก่ียวกับงาน หรือปญ หาของครอบครัว
2. ฝก ใหร ูจักการเปน ผฟู ง และผพู ดู ทีด่ ี
3. ยอมรบั นบั ถอื ในความคิดเหน็ ของผูอ น่ื
4. มอบหมายงานใหเหมาะสมกบั วัยและความสามารถ
5. รจู กั หลกี เล่ียงการขดั แยง พยายามทําความเขา ใจและรจู ักการใหอ ภัยซ่งึ กันและกนั
6. มกี ิจกรรมหรืองานทท่ี าํ รว มกัน ชว ยใหเกิดความสามัคคี การปรบั ตัวเขาหากนั
7. มีสัมมาคารวะ ประพฤตติ นเหมาะสมกับวัย และกาลเทศะ
8. ใหค วามเคารพนบั ถือตอผูอ าวโุ ส
9. ใหค วามชวยเหลือ เอื้ออาทร และมีนํา้ ใจอนั ดีตอ กัน
10. รจู ักเสียสละตามสมควรแกโ อกาส
หนาทีค่ วามรบั ผดิ ชอบของสมาชิกในครอบครวั
สมาชกิ ทกุ คนในครอบครวั มีสว นรว มในการทํางานบาน ไมควรมอบภาระใหกับผูใดผูหนึ่ง
งานตาง ๆ จะสาํ เรจ็ ไดด ว ยดีตอ งอาศยั ความรวมมอื รว มใจของสมาชกิ ทุกคน ซึ่งหลกั ในการแบงงาน
และความรับผิดชอบควรพิจารณา ดงั นี้
1. วเิ คราะหและวางแผนรว มกันวามงี านอะไรบา งที่จะตองจดั ทําในครอบครวั
2. มอบหมายงานใหส มาชกิ ทําตามความสามารถ ความถนดั และเหมาะสมกบั วัย
3. กาํ หนดหนาท่ีรับผิดชอบงานของแตละคนใหชัดเจนวาใครมีหนาท่ีอะไรและมีงานใด
ท่สี มาชิกควรทํารวมกัน
ลักษณะงานในบา น
ลกั ษณะงานในบา นมหี ลายประการ สมาชิกในครอบครัวควรมสี ว นรวมลักษณะงานในบา น
แบงออกได 2 ประเภท คือ
1. งานสวนตวั เปนงานทส่ี มาชิกตองปฏิบัติสําหรับตนเอง เชน ดานสุขภาพอนามัยตัวเอง
คือ การทําความสะอาดรางกาย การทําความสะอาดเคร่ืองใชสวนตัว รับประทานอาหารท่ีมี
5
ประโยชนตอรางกาย พกั ผอ นใหเ พียงพอ ดานการวางแผนมกี ารวางแผนในการใชเวลาแตละวันให
เปนประโยชนและเหมาะสมกบั ลักษณะงานท่ีปฏิบัติ
2. งานสว นรวม เปนงานทีไ่ ดร บั มอบหมายจากสมาชกิ ในครอบครัว หรอื เปนงานท่ีแบงเบา
ภาระของบิดามารดา ผูปกครอง และสมาชกิ ในบาน เชน การประกอบอาหาร งานซักรดี เส้ือผา และ
ทําความสะอาดเคร่ืองนงุ หม
การจดั และการดูแลรักษาบาน
การใช การเกบ็ การบํารงุ รักษา การเลือก ซอ มแซม ดดั แปลง เครื่องมือเครื่องใชในบานให
ถกู วิธีและเหมาะสมกับบริเวณพื้นท่ีในบาน จะชวยใหสะดวกตอการนํามาใชและยืดอายุการเก็บ
รกั ษา ซง่ึ จะเปนประโยชนตอ การจัดและการดแู ลรักษาบาน แบง ไดดงั น้ี
1. อุปกรณการทําความสะอาดบาน เชน ไมก วาดประเภทตา ง ๆ หลังจากใชแ ลวควรเก็บใน
บริเวณทล่ี ับตาหรอื ขางตูท่ีสูง เพ่ือหยิบใชไดสะดวกในการใชงานครั้งตอไป สารท่ีชวยในการทํา
ความสะอาด เชน ผงซักฟอก น้ํายาขัดพนื้ ควรเกบ็ ใสภ าชนะทีม่ ฝี าปดมิดชิด
2. อปุ กรณเครื่องใชไ ฟฟา เชน เตารีด โทรทศั น เตาไฟฟา ฯลฯ ควรจดั วางในที่อากาศถา ยเท
หรือหมุนเวยี นไดส ะดวก ไมค วรมนี า้ํ ขัง และหลงั จากใชงานแลวตองถอนปลั๊กออกใหเรียบรอย
1.2 ผา และเคร่อื งแตงกาย
การเลือกใชผาและเคร่ืองแตงกายผาและความสําคัญของเสื้อผา ผาเปนเคร่ืองนุงหมท่ีให
ประโยชนตอการดํารงชีวิตของมนุษย ผาเปนเครื่องนุงหมที่ใหความอบอุนแกรางกาย ปองกัน
อนั ตรายจากการปฏบิ ัติงานตา ง ๆ และเพ่ือใหเ กดิ ความสวยงาม นอกจากน้ันผายังใชในการตกแตง
บา นเรือน กอ นที่จะนาํ ผา มาใชใ หเกิดประโยชนต อ การดาํ รงชีวิต ควรศึกษาและเลือกใชใหถูกตอง
ตามความเหมาะสม
การเลือกใชเสื้อผาเคร่ืองแตง กายทีถ่ กู ตอง จะตองคํานงึ ถึง
1. การสํารวจและรจู ักตนเอง การพิจารณารูปราง ลักษณะของผูสวมใส เชน ความสูง เตี้ย
ความอว น ผอม สผี ิว สีตา สผี ม จุดเดนและจุดบกพรองของรูปรา งหนาตา
2. ในการเลือกแบบเส้อื แบบเสื้อที่ดีควรเปน แบบท่งี าย ๆ แตนาสนใจ มจี ุดเดน เพยี งจุดเดยี ว
ไมควรมกี ารตกแตงรงุ รังมากเกินไป และเลือกใหเหมาะสมกับบุคลกิ ของผูสวมใส
3. งบประมาณเรอ่ื งเส้ือผา ควรซือ้ มาใชแ ลวคุม คา เงินทีเ่ สียไปและใชไ ดนาน
การทําความสะอาด ดูแลและรกั ษาผาและเครอ่ื งแตง กาย
เส้อื ผา นอกจากจะตอ งเลอื กเส้ือใหเหมาะสม ใหถูกตอ งกับบุคลิกภาพ โอกาส สถานที่แลว
ผสู วมใสค วรศึกษาการรักษาความสะอาดอยางถูกวิธีเพื่อยืดอายุการใชงาน ความทนทาน รวมทั้ง
รูจ กั การซอ มแซมเส้ือผาใหอยใู นสภาพพรอมที่จะใชประโยชนไดทันที การทําความสะอาดเสื้อผา
ควรคํานงึ ถึงชนิดของผาเสียกอนวาควรใชน า้ํ ยา ผงซกั ฟอกหรอื สบชู นดิ ใด ผา ที่ซักนนั้ ทนตอการขยี้
6
หรือไม และอณุ หภมู มิ ากนอ ยเพยี งใด รวมท้ังความคงทนของสีผา ควรอานปายท่ีติดกับตัวเสื้อให
ละเอยี ดเก่ยี วกับคุณสมบตั ขิ องเสอ้ื ผา ที่นํามาใช เพราะผาแตละชนิดการดแู ลรักษาแตกตา งกนั ดังนน้ั
ควรไดศ กึ ษาเพื่อจะไดมีเส้ือผา ที่ใหมแ ละใชงานไดนาน ๆ
การซกั ผา มจี ุดมุงหมาย คอื การทําความสะอาด ลบรอยเปอนออกใหหมด การซักผาทําได
2 วธิ ี คือ
1. ซกั ดวยน้ํา เรียกวา ซกั เปยก
2. ซกั ดวยสารละลายโดยผา ตอ งไมถกู นาํ้ เรียกวา ซักแหง
การซักผา ทถ่ี กู ตองจะชวยทาํ ใหผาทนทานและสวยงามอยูเสมอ มีลาํ ดับข้ันตอน ดงั น้ี
1. ตรวจดูรอยชํารดุ ของเส้อื ผา กอ นลงมอื ซกั ถามีรอยชาํ รดุ ควรซอมแซมกอน
2. รดู ซปิ และปลดเขม็ ขดั ออกจากหวง เพราะจะทําใหฟ นซิปหรอื เข็มขดั เสยี ในระหวางที่ซกั
3. ลว งดูกนกระเปาหากมสี ิ่งของหรือส่ิงแปลกปลอมควรเอาออกใหห มดเพราะบางคร้ังสิง่ เหลาน้ี
จะทําใหเสื้อผา เปอน ถา ซกั ดวยเครื่องจะทําใหเคร่อื งซกั ผาเสยี เร็ว
4. กาํ จดั รอยเปอนและจดุ ดา งดําใหหมดกอนลงมือซกั
5. แยกประเภทของผา กอ นท่ีจะนําไปซัก เพราะผา บางชนดิ อาจสีตก
6. กอนนําผาลงไปซักกับผงซักฟอกหรือน้ําสบู ควรซักน้ําเปลากอน 1 คร้ัง เพื่อขจัดสิ่ง
สกปรก เชน ฝุน ละออง หรอื คราบสิง่ สกปรกอ่นื ๆ เพราะผา บางชนดิ สกปรก สามารถดูดซึมซับได
รวดเร็วจะทาํ ใหผานนั้ เกา เรว็ สไี มสดใส
การรดี ผา ควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี
1. เสยี บปล๊กั เตารดี แลว เปดสวิตชปรบั อณุ หภมู คิ วามรอนใหเหมาะสมกับเน้ือผาท่ีกําลังรีด
หรืออา นจากปายทีต่ ดิ เส้อื วาควรใชอ ณุ หภูมเิ ทา ไหรใ นการรดี การรีดควรกลับตะเขบ็ ดา นในทดลอง
รีดดกู อน เพอื่ ปองกนั ผาเสียหาย
2. การรดี เตารีดไอนํา้ ควรใชน ้ํากล่ันเตมิ กอ นเสียบปลั๊กไฟเปดสวิตช ไมค วรใชนํ้าประปาเติม
เพราะถา ใชนาํ้ เตมิ ไปนาน ๆ ทาํ ใหนํา้ ท่ตี กตะกอนจบั ตัวทาํ ใหอุดตันที่ทอไอน้ําได ดังน้ัน หลังจาก
เลิกใชท กุ คร้ังควรถายนา้ํ ออกใหห มด
3. อยาพรมนาํ้ เปยกมากจนเกินไป ควรพรมนาํ้ ท้งิ ไวป ระมาณ 5-10 นาที แลว คอ ยรดี เพราะ
ถา ผา เปยกมากเกนิ ไปจะทาํ ใหเสียเวลาการรดี ผา และจะเสียคา ไฟฟา มากขึน้ กวา ปกติ
4. ควรรดี ผาหลาย ๆ ตวั ในคร้งั เดียวกนั ถา ผาเนอ้ื บาง ๆ ควรรีดหลังสุด เพราะผาบางไมไดใช
อณุ หภูมิสงู เหมาะทีจ่ ะรีดหลังจากถอดสวติ ชแ ลว เพอ่ื เปน การประหยดั กระแสไฟฟาและเงินอีกดวย
5. ระวงั อยา ใหเ ตารีดหลนหรือตก ขณะที่กําลังจะหยุดรีดชั่วขณะหน่ึงควรปดสวิตช หรือ
ถอดปลกั๊ เตารีดเพ่ือปอ งกนั การเกิดไฟไหม
7
6. ขณะทร่ี ดี ผา ควรใหสายเตารดี เรยี บไมมวนงอ เพราะจะทาํ ใหสายเสยี ดสีกนั ทําใหฉนวน
หุมสายไฟไมทนทานจะทาํ ใหเกิดอันตรายได
7. เม่ือรดี ผาเสรจ็ ทกุ ครั้งตอ งปดสวิตช ถอดปลกั๊ และเก็บพับสายใหเ รยี บรอยทุกครั้ง
8. เตารีดหลังจากใชแลว หากมีส่ิงสกปรกติดอยู ควรใชผาชุบนํ้าหรือเบนซินหมาด ๆ เช็ดออก
ทุกครง้ั
การซอ มแซมเสอ้ื ผา
เสื้อผา ที่ชาํ รุดอาจเน่อื งมาจากการซักรีด หรือถูกส่ิงอื่นเกาะเกี่ยว ทําใหเส้ือผามีรอยตําหนิ
หรือเสียหาย เส้ือผาท่ีใสอยูบางตัวยังใหม ตองการกลับมาใชประโยชนอีก จึงจําเปนตองศึกษา
วิธีการซอมแซมใหเหมาะสมและถูกวิธี การซอมแซมเสื้อผา นอกจากจะนํากลับมาใชไดอีก
ยังสามารถดดั แปลงเส้ือผา ใหไ ดแบบใหมแ ปลกตา ทาํ ใหเกิดความสวยงามย่ิงขน้ึ และนา สวมใส
กอนท่ีจะนําเส้ือผามาซอมแซม ควรพิจารณากอนวาควรซอมแซมวิธีใดจึงจะเหมาะสม
โดยพิจารณาจากรอยชํารุดกอนและวิธีการซอมแซมสามารถนํากลับไปใชไดอีกนานหรือไม
การซอมแซมก็ไมยุงยาก
กจิ กรรม
ใหผ เู รียนหาภาพการแตงกายของบุคคลตาง ๆ คนละ 3 ชุด ใหเหมาะสมกับวัย กาลเทศะ
และฐานะทางเศรษฐกิจพรอมทงั้ แสดงความคิดเห็น
1.3 อาหารและโภชนาการ
การเลอื กบริโภคอาหารเครือ่ งดม่ื และมารยาทในการรับประทานอาหาร อาหารเปนหนึ่งใน
ปจจัย 4 ทีส่ ําคัญตอ การดาํ รงชีวิต รา งกายจะเจริญเติบโตแข็งแรง และมสี ขุ ภาพท่ดี ีตองไดรับอาหาร
ท่ีถูกสุขลักษณะ มีคุณคาทางโภชนาการเพียงพอกับความตองการของรางกายในแตละวัยซ่ึงมี
ความแตกตา งกัน
อาหาร หมายถึง ส่ิงท่ีกินเขาสูรางกายแลวไมมีโทษตอรางกาย แตนําไปใชประโยชนได
โดยสรางความเจริญเติบโต ซอมแซมสวนที่สึกหรอ ชวยใหรางกายดําเนินชีวิตตามปกติและ
ปราศจากโรค
สารอาหาร หมายถึง สวนประกอบที่เปนสารเคมีที่มีอยูในอาหารและรางกาย สามารถ
นําไปใชป ระโยชนได ไดแ ก โปรตนี คารโบไฮเดรต วิตามนิ เกลือแร ไขมนั
อาหารสมสว น หมายถึง อาหารที่มีสารอาหารครบทง้ั ปริมาณและคุณภาพตามความตองการ
ของรางกาย
8
การเลือกบริโภคอาหารใหถกู หลักอนามยั
การมีความรูความเขาใจเก่ียวกับการเลือกบริโภคอาหารใหถูกหลักอนามัย จะชวยปองกัน
การแพรกระจายของเช้อื โรคท่ีมใี นอาหารได
หลักการเลอื กบริโภคอาหารใหถูกหลกั อนามยั
1. ควรบรโิ ภคอาหารสุก เนือ่ งจากอาหารสกุ เปนอาหารท่ผี านการฆาเชือ้ ดว ยความรอ น จึงมี
ความปลอดภัยมากกวาอาหารดิบ
2. ควรใชชอนกลางประจําสําหรับตักกับขาวในการรับประทานอาหาร เพื่อเปนการปองกัน
การแพรกระจายของโรคที่ตดิ ตอได
3. ควรลา งมือกอ นรับประทานอาหารดวยนาํ้ สบูท กุ ครงั้ โดยเฉพาะผูน ยิ มบริโภคขาวเหนยี ว
และอาหารอ่นื ๆ ดวยมอื
4. รูจักเลอื กบริโภคอาหารทส่ี ะอาดและปลอดภยั
5. อาหารตอ งมีคณุ คา สูงและราคาไมแพงนัก การเลอื กซ้ืออาหารควรพิจารณาถึงคุณคาของ
สารอาหารตามหลกั โภชนาการ
6. อาหารตองมีคุณภาพ สังคมในปจจุบันมีการเลือกซ้ืออาหารมารับประทานกันมากขึ้น
ผบู รโิ ภคควรเลอื กอาหารสดใหม ไมบูดเนา หรือสงกลิ่นเหม็น ไมควรเก็บอาหารท่ีซื้อไวนานเกิน
เพราะจะทําใหอาหารไมมคี ุณภาพ
7. ทาํ ความสะอาดและเกบ็ ภาชนะอุปกรณเ ครื่องใชอ ยา งถูกตอ ง หลังทําความสะอาดผึ่งใหแหง
และควรเกบ็ เขา ท่ีใหเ รียบรอย เพ่ือปองกนั ฝุนละอองและไมอ ับชนื้
การปฏบิ ัติหลังรบั ประทานอาหาร
1. เมื่อรบั ประทานอาหารอ่ิมแลว ควรรวบชอ นและสอมไวใ นจาน
2. ชว ยกันเกบ็ ภาชนะตาง ๆ เกบ็ กวาดเช็ดถูใหเ รียบรอย (รบั ประทานอาหารทบ่ี า น)
3. ควรลกุ จากโตะอาหารพรอม ๆ กนั ถา จาํ เปน ตองลุกกอ นควรกลา วขออนุญาตแลว เกบ็ เกา อ้ี
ไวใ นสภาพเดมิ
การเลอื กบรโิ ภคอาหารใหเหมาะสมตามวยั
อาหารสําหรับผูใหญ (อายุ 40 ปข ึน้ ไป) วยั นี้รางกายมีการเสริมสรางเซลลตาง ๆ เพ่ือรักษา
สมรรถภาพการทํางานในรา งกายใหคงที่ จงึ ควรไดรบั อาหารครบทัง้ 5 หมแู ละไดส ดั สว นท่เี หมาะสม
ดังน้ี
โปรตีน
นม 1 แกว ตอวัน
ไข 1 ฟองตอวัน หรอื สปั ดาหล ะ 3-4 ฟอง
เน้อื สัตว 100 กรัมตอวนั
9
เคร่ืองในสัตว 1 ครัง้ ตอสัปดาห
ถว่ั เมล็ดแหง 50 กรัม
แปง หรือน้ําตาล (ใน 1 วนั )
ขา วสวยหรืออาหารจากแปง 3 จาน (250-300 กรมั )
เผือก มนั 1 หวั เลก็ น้าํ ตาล 2 ชอนโตะ
นาํ้ มนั หมู 2 ½-3 ถวยตวง
ผัก/ ผลไม (ใน 1 วนั )
ผกั ใบเขยี วสกุ ½ ถว ยตวง
ผกั ใบเขยี วสด 1 ถวยตวง
ผักประเภทหัว ดอก ผล ½ ถวยตวง
ผลไม 1 ผลเลก็ (สม 1 ผล)
นํ้าผลไม ½ ถวยตวง
อาหารสาํ หรบั ผสู ูงอายุ (อายุ 60 ปข ้นึ ไป) วัยน้มี ีการเปล่ยี นแปลงไปในทางเส่อื มลงของเซลล
อวัยวะตา ง ๆไดแก เซลลของสมอง ไต หัวใจ กระดูกออน กลามเนื้อลาย เปนตน และไมสามารถ
สรางข้นึ ใหมได จงึ ควรไดร ับสารอาหารในปริมาณที่เพียงพอเชนเดียวกบั วัยผูใหญ
การเก็บและการถนอมอาหาร
วธิ กี ารเก็บอาหารประเภทตา ง ๆ
1. การเก็บอาหารสด กอนเก็บไวในตูเย็นหรือตูแช ตองลางส่ิงปกปรกที่ติดมากับอาหาร
ออกใหห มดขณะทแ่ี ชเ ย็น และจะชว ยยดื อายกุ ารเกบ็ อาหารสดได
2. การเก็บอาหารแหง ตองปองกันความชนื้ ทจ่ี ะเกดิ กบั อาหาร เชน การเก็บเมล็ดพืชควรทําให
แหง กอนนาํ ไปเก็บในภาชนะมีฝาปดและไมอับช้ืน สวนพืชที่เปนหัวควรแขวนไวในที่โปรง สะอาด
มลี มโกรกไดดี ควรนาํ ไปผ่ึงแดดออน ๆ เปนประจํา
3. การเก็บอาหารกระปอง ควรเก็บไวในที่ท่ีมีอากาศเย็น โปรงและไมอับชื้น เพราะจะได
ปอ งกนั เชื้อโรคท่หี ลงเหลอื อยใู นกระปอ ง
4. การเก็บอาหารปรงุ สาํ เรจ็ อาหารทเ่ี หลอื จากการบริโภคควรเก็บในตเู ยน็ ไมเกิน2 วันกอ นนํามา
รบั ประทานควรอุน ใหร อ นจดั เพ่อื ทาํ ลายเช้อื จุลนิ ทรียทท่ี าํ ใหเ กดิ อาการทอ งเสยี
การถนอมอาหาร คอื วธิ ีการตา ง ๆ ทีท่ ําใหอ าหารเกบ็ ไดน านกวาปกติ โดยไมบดู เสีย
หลักในการถนอมอาหาร หลักในการถนอมอาหารสามารถทําไดหลายวิธี ดงั นี้
1. การแชอ าหารในอุณหภมู ติ าํ่ วธิ นี ้ีชว ยใหอ าหารเสยี ชาลง เพราะแบคทีเรียและเชื้อราซ่ึงเปน
ตนเหตุใหญมีการเจรญิ เติบโตไดชา การเก็บอาหารไมใหเสียโดยใชอุณหภูมิตํ่านี้จะเก็บไวไดนานเทาไร
ข้ึนอยกู บั อุณหภูมิในการเกบ็ วธิ เี กบ็ อาหารในตูเ ยน็ จะเกบ็ อาหารไดในระยะส้นั ประมาณ 1 สัปดาห
10
แตถาตองการเก็บอาหารในระยะยาวเปนเดือนหรือเปนป จะตองใชอุณหภูมิต่ํากวาจุดเยือกแข็ง คือ
แชใหอาหารแข็ง อาหารท่ีแชแข็งนี้ถานํามาไวในอุณหภูมิสูงข้ึนก็จะเร่ิมเสียไดอีก เชนเดียวกับ
อาหารสดทว่ั ไป
2. การตากแหง แบคทีเรียและเชื้อราในอาหารจะเจริญเติบโต ทําใหอาหารเสียได ตองอาศัย
ความช้นื พอสมควร การตากแหงทําใหค วามช้ืนในอาหารต่าํ จนเชือ้ จุลนิ ทรียไ มส ามารถเจริญเติบโตได
อาหารก็ไมเสียนิยมใชกันมากกับเนื้อสัตว ผักและผลไม เพราะทําไดงายและประหยัด การตากแหง
อาจจะใชวธิ ตี ากแดดอบ ปง ยาง หรอื รมควันกไ็ ด สาํ หรับวธิ หี ลังน้ี ควันไฟยังมสี ารบางอยางชวยถนอม
อาหารไมใ หเสียอกี ดวย
3. การใชความรอ น วิธีนอ้ี าศัยความรอนเพอ่ื ทาํ ลายจุลินทรียท่ีจะทําใหอาหารเสียและทําลาย
เอนไซมทาํ ใหปฏิกิรยิ าดาํ เนนิ ไปไมได การทาํ ลายจุลินทรยี ดวยความรอนนอี้ าจทาํ ไดห ลาย ๆ ขนั้ เชน
3.1 การทําลายเช้ือจลุ ินทรยี บ างตวั ใชกับอาหารบางชนิดท่ตี องการรักษาใหค งรูปเดิมไว
เชน นมสด ใชว ธิ ีพาสเจอรไ รส ซ่ึงใชค วามรอนตํ่าไมถ ึงจุดเดอื ด เพียงแตทําลายเช้ือจุลินทรียท่ีจะเปน
อันตรายแกผ ูบรโิ ภคเทานน้ั ฉะน้นั นมสดท่ผี านความรอนไมถ งึ จดุ เดือดจะยังมีเชอ้ื จลุ นิ ทรียอ ยูตองเก็บ
ไวในที่อุณหภูมิตํา่ เพ่อื ไมใหเ สีย
3.2 การทาํ ลายเช้ือจุลินทรยี ท้ังหมด วิธนี ีใ้ ชความรอ นสูงในระยะยาว ใชวิธีสเตอริไลซ
เพื่อฆา เช้ือจลุ นิ ทรยี ใ นอาหารใหหมด และเก็บอาหารที่ไมมีเชื้อจุลินทรียแลวในภาชนะท่ีมิดชิด เชน
บรรจุกระปอง หรือบรรจุขวด อาหารที่ถนอมดวยวิธีน้ีเก็บไวไดนานมาก เพราะไมมีส่ิงท่ีจะทําให
อาหารเสียเหลืออยู แตว ิธกี ารนีย้ งุ ยากไมเหมาะท่ีจะทําในครอบครัว เพราะตนทุนสูงเหมาะในการทํา
เปนอตุ สาหกรรมเทา นั้น
4. วธิ ีอ่ืน ๆ ไดแก การดอง การกวน การแชอ ม่ิ ฯลฯ ใชม ากกับผักและผลไม ในประเทศเรา
วิธเี หลา นชี้ ว ยถนอมอาหารไวไ ดม ากโดยทําสงิ่ แวดลอ มใหมีสภาพไมเหมาะสมสาํ หรับการเจรญิ เตบิ โต
ของเชื้อจุลนิ ทรีย
คุณคา ทางโภชนาการของอาหารทีถ่ นอมแลว
วิธีการถนอมอาหารทุก ๆ วิธี ทําใหมีการเปล่ียนแปลงในตัวอาหารเองมากบางนอยบาง
แลว แตวิธกี าร สาํ หรบั คณุ คา ทางโภชนาการนั้นก็มกี ารเปลีย่ นแปลงเชนเดยี วกัน มากนอยข้ึนอยูกับ
ประเภทของอาหารและวิธีการที่ทําถนอมไวโดยตากแหง เชน เนื้อเค็ม ปลาแหง ปลากรอบ ฯลฯ
ดองหรือหมักใสเกลือ เชน ปลารา หอยดอง ฯลฯ เหลานี้ โปรตีนในเน้ือสัตวยังใชประโยชนได
แตก ารบริโภคอาหารเหลาน้จี ะตองระวังในดา นความสะอาด ควรจะทาํ ใหสกุ ดีเสยี กอน
ผักและผลไม สารอาหารที่สําคัญ คือ วิตามิน โดยเฉพาะอยางย่ิงวิตามินซีสลายตัวไดงาย
โดยความรอน การสัมผัสกับอากาศ ฯลฯ ฉะน้ัน ผักและผลไมที่ถนอมวิตามินจะนอยลง เมื่อถูก
ความรอนและสมั ผสั กับอากาศ สว นเกลือแรใ นผกั และผลไมไมคอยมีการเปลี่ยนแปลง
11
กจิ กรรม
ใหผูเรียนจัดรายการอาหารและเครื่องด่ืมเพื่อสุขภาพ 3 ม้ือ ใน 1 วัน สําหรับบุคคล
ดงั ตอไปนี้
(เลอื ก 1 หัวขอ)
- เดก็ วยั เรียน
- ผใู หญ
- ผสู งู อายุ
มอื้ อาหาร ชือ่ อาหาร/เครือ่ งดืม่ สว นผสม/วธิ ีปรงุ คณุ คา ทางโภชนาการ
การอนรุ ักษพลังงานและสิง่ แวดลอม
การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอมในครอบครัว ไดแก การใชไฟฟา นํ้าประปาอยาง
ประหยัด ดงั นี้
การใชไฟฟา
1. การเลือกซ้ือเคร่ืองใชไฟฟา ควรเลือกซื้อชนิดประหยัดไฟ เชน หลอดตะเกียบ หรือ
เครอื่ งใชไ ฟฟาทร่ี ะบฉุ ลากประหยัดไฟ
2. เครอ่ื งใชไ ฟฟา ทีก่ ินไฟมาก เชน หมอ หงุ ขาว กาตมน้ํา กระทะ เคร่ืองซักผา เตารีด หรือ
เคร่ืองใชไ ฟฟาเสียบปลกั๊ ทุกชนิด เม่อื ใชเ สร็จแลวตองถอดปลก๊ั ออกทันที
3. การใชเ ตารีดไฟฟา รีดผา ควรเตรียมเส้ือผา ทีจ่ ะรดี และเตรียมเครื่องใชอ่ืน ๆ ใหพรอมกอน
เมื่อจะรีดจึงเสยี บปลั๊ก ควรรดี คร้งั ละมาก ๆ ประหยัดไฟฟา มากกวา รดี ทีละนอยและบอ ยคร้ัง
4. เครื่องใชไฟฟา ท่ีมสี วิตซป ด เปด เชน หลอดไฟ พัดลม เมื่อเลิกใชค วรปด สวิตชทนั ที
5. เครอื่ งปรับอากาศตองใชเ ทา ทีจ่ าํ เปน เมอ่ื จะออกจากหองหรือหยุดใชงานควรปด เคร่อื งกอน
ประมาณคร่ึงช่วั โมง
6. ควรตรวจปลั๊ก สวิตชเ คร่ืองใชไ ฟฟา ในบานทุกชนิดใหเรยี บรอย และอยูในสภาพดเี สมอ
เพ่ือประหยดั ไฟฟา และปลอดภยั จากอบุ ตั เิ หตทุ ี่จะเกิดจากไฟฟา
12
การใชน้าํ ประปา
1. เม่ือเปด กอ กน้าํ ประปาและใชน้ําในปริมาณพอเพียงแลว ปดกอกน้ําทันที อยาปลอยให
นํ้าไหล จนลนภาชนะ
2. หมั่นตรวจดูกอกน้าํ ทอ น้าํ ภายในบานและบรเิ วณบา น ถามรี อยรั่วแตกตอ งรีบซอมทันที
3. บา นท่ีมีหองสุขาแบบชกั โครก ควรเลอื กซือ้ ชักโครกแบบประหยัดน้ําและถาใชขวดพลาสติก
กรอกน้ําใหเต็ม แชไ วใ นถังชักโครกจะชว ยประหยดั นํ้าได
4. นาํ้ ทใ่ี ชแลว เชน น้ําซาวขา วนา้ํ ลา งผกั ผลไม นาํ้ ลา งจาน นํ้าท่ซี ักผา ถา เปนนํา้ สุดทา ย จะไม
คอ ยสกปรกสามารถนําไปรดตนไมได
5. กอ นออกไปนอกบา น หรอื กอนนอนควรตรวจดกู อ กนา้ํ ในบา นตอ งปดใหเรยี บรอย
การเกบ็ ขยะภายในบานและการแยกขยะ
ปจจุบันปญหาสิ่งแวดลอม คือ ขยะ ซ่ึงตองกําจัดอยางรวดเร็ว ขยะนอกจากทําลาย
สิ่งแวดลอ มแลว ยงั เปนจุดรวมของสตั วทเี่ ปนพาหนะนาํ โรค เชน หนู แมลงสาบ ดงั นน้ั การเก็บขยะ
และแยกขยะทีถ่ กู วธิ ี ชว ยใหส ะดวกตอการนาํ ไปยอ ยสลายหรือนาํ ไปใชใหเ กิดประโยชน อกี ทง้ั ชวย
รักษาสภาพแวดลอ มที่ดี
กิจกรรม
1. ทา นมหี ลกั ในการมอบหมายหนา ที่ใหก บั สมาชิกในครอบครวั อยา งไรบา ง
2. ครอบครวั หน่งึ มสี มาชิกท้งั หมด 5 คน และมีความชอบทีต่ างกนั ดังนี้
พอ ชอบปลกู ตน ไม แมชอบทาํ อาหาร ลูกสาวคนท่ี 1 ชอบอานหนังสือ ลูกชายคนที่ 2 ชอบ
เลนเกม และลกู ชายคนสุดทอ งชอบเลนกฬี า
ทานมวี ิธกี ารแบง หนา ทก่ี ารทาํ งานบา นใหก ับคนในครอบครัวน้ีไดอยางไร
2. งานเกษตร
งานเกษตร เปน การวเิ คราะหเกี่ยวกับการปลูกพืช และการเล้ยี งสัตว ตามกระบวนการผลิต
และการจัดการผลผลติ มกี ารใชเทคโนโลยเี พือ่ การเพ่มิ ผลผลติ ปลูกฝง ความรบั ผดิ ชอบ การอนุรักษ
พลังงานและส่ิงแวดลอมเพื่อนําไปสูการสรางงานอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนและ
สอดคลอ งกบั ชมุ ชน สังคม
2.1 การปลกู พืช
การปลกู ผักสวนครัวปลอดสารเคมี
ผักเปนพืชที่เรานํามาประกอบเปนอาหารในชีวิตประจําวัน มีคุณคาทางอาหารที่เปน
ประโยชนตอรางกาย การปลูกผักสวนครัวปลอดสารเคมีเปนการปลูกผักโดยไมใชสารเคมี เชน
13
ปุยเคมี และสารปองกันกาํ จัดศัตรพู ชื แตใ ชป ยุ คอก ปยุ หมักชีวภาพ นํ้าสกัดชีวภาพ และสารสมุนไพร
ปอ งกันกําจดั แมลงมาใชใ นการปลูก ทาํ ใหปลอดภัยกับผผู ลติ และผบู ริโภค
ความหมายของพืชผกั สวนครัว
พืชผกั สวนครัว หมายถึง พืชผกั ทีป่ ลูกในพ้ืนทวี่ างในบริเวณบานหรือหนวยงาน อาจปลูก
ลงแปลงหรอื ในภาชนะตา ง ๆ เพอ่ื ใชบริโภคในครอบครัว หากมีจํานวนมากเหลือจากการบริโภค
กส็ ามารถนาํ ไปจําหนา ยได
การแบงประเภทของพชื ผกั สวนครวั
1. ผักกินใบกินตน เชน คะนา ผักบุง กะหลํา่ ปลี ผักกาดขาว
2. ผกั กนิ ฝกกนิ ผล เชน พรกิ มะเขอื ถั่วฝกยาว ถั่วแขก ถวั่ พู
3. ผกั กินหวั กนิ ราก เชน ผกั กาดหวั กระชาย ขม้ิน
4. ผกั กนิ ยอด เชน ตําลึง ชะอม
5. ผักกนิ ดอก เชน กะหลํา่ ดอก ดอกแค ขจร
การคัดเลอื กเมล็ดพนั ธุ มวี ิธีการคัดเลือก ดังนี้
1. เปน เมล็ดทแี่ กเ ตม็ ท่ี เก็บจากผลหรือฝก ทีแ่ กหรือสุกจัด มอี าหารสะสมในเมล็ดมาก
2. เปน เมลด็ ทส่ี มบรู ณ ไมม ีรอยแตก หักรา ว หรอื ลบี
3. เปน เมลด็ ท่ีเกบ็ มาใหม ๆ ไมเกบ็ ไวนานจนเกินไป
4. เปน เมลด็ ทสี่ ะอาดปราศจากโรคและแมลง
เครือ่ งมอื และอุปกรณใ นการปลกู ผัก
เคร่ืองมอื และอปุ กรณในการปลูกผัก เปนส่ิงที่ชวยใหทํางานไดสะดวกและรวดเร็วย่ิงข้ึน
ไดงานทม่ี คี ณุ ภาพ ประหยัดเวลา แรงงาน และสงผลใหไดผลผลิตมากย่ิงขึ้น เชน เคร่ืองพรวนดิน
อปุ กรณร ดนา้ํ และเคร่อื งพน ยา เปน ตน
หลักการปลูกผักสวนครวั ปลอดสารเคมี
1. ไมใชสารเคมีใด ๆ ในการปลูกผัก เชน ยาปองกันและกําจัดเช้ือรา ยาฆาแมลง ปุยเคมี
และยากาํ จดั วชั พชื
2. ใชว ธิ ีการปอ งกนั และกาํ จดั ศตั รูพชื โดยวธิ ผี สมผสาน
3. ใชปุยท่ีไดจากธรรมชาติ เชน ปุยคอก ปุยหมัก อินทรียวัตถุตาง ๆ บํารุงดินโดยใช
จลุ ินทรยี เขา มาชว ย
4. ใชปุยหมักชีวภาพ นํ้าสกัดชีวภาพ น้ําหมักสะเดา หรือสารสมุนไพรอยางสม่ําเสมอ
ทุก 7-10 วัน ถามีแมลงศัตรูพืชมารบกวน พนสารสมุนไพรกําจัดแมลงใหบอยขึ้นเปนทุก 2-3 วัน
หรอื ทกุ วัน
14
5. ไมป ลอยใหท ด่ี ินวางเปลา ควรมีการปลูกพืชหมนุ เวียน
6. ใชพันธุพ ืชตา นทานโรค
7. เตรยี มดนิ ปลูกใหอ ุดมสมบูรณ จะทําใหพ ืชผักสมบูรณแข็งแรงตานทานโรค ใหผลผลิต
ทด่ี แี ละมคี ุณภาพ
8. ปลูกผกั ผสมผสาน โดยปลกู สลบั หรอื คละกนั ในแปลงเดียว ปองกนั การทาํ ลายของหนอน
และแมลง
9. ปลกู พชื ใหเหมาะสมกับฤดูกาล
การเตรียมดนิ ปลกู ผกั
เลอื กสถานทใ่ี นการปลกู ผักสวนครัว ควรเปนสถานทที่ ี่ไมม ีน้ําทว มขัง ไดรับแสงแดดอยางนอย
วนั ละ 6 ชัว่ โมง ไมม สี ตั วเ ลยี้ งมารบกวน ใชจ อบหรอื มีดดายหญา บรเิ วณทจี่ ะปลูกแปลงควรมีขนาด
กวาง 1-1.5 เมตร ยาว 4 เมตร ขดุ ดินลกึ ประมาณ 30 เซนตเิ มตร ตากดิน ยอ ยดินเก็บวัชพชื ใสป ยุ คอก
ปยุ หมกั จาํ นวน 1 ปบ ตอพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร และปุยหมักชีวภาพ 1 กิโลกรัม คลุกเคลาใหเขากัน
คลุมดว ยฟาง รดนํา้ สกัดชีวภาพ 1 ลติ ร ตอ นา้ํ 20 ลิตร ใหช มุ หมักทง้ิ ไว 2-3 วนั
การปลูกผกั สวนครัว มีวิธกี ารปลกู ดังนี้
1. เพาะกลาแลวยายปลูก อาจเพาะในแปลงหรือในภาชนะจะชวยประหยัดคาเมล็ดพันธุ
เชน กะหล่าํ ปลี กะหลํ่าดอก มะเขอื เทศ พรกิ ฯลฯ
2. หวานเมล็ดในแปลงปลูก เปนผักท่ีเมล็ดมีราคาไมแพง ปลูกงาย เชน คะนา ผักบุง
กวางตุง ผักกาดขาว ฯลฯ
3. ปลูกแบบหยอดหลุม เปนการปลกู ผกั ที่มเี มลด็ ใหญ เชน ถวั่ พู ถว่ั ฟกยาว ฟกทอง ฯลฯ
การบํารุงรักษาผกั สวนครัว มีวธิ ีการ ดังน้ี
1. การรดน้าํ ควรรดนาํ้ อยางสมาํ่ เสมอเชา และเย็น ใหช ุมชืน้ พอเหมาะอยา งใหนํ้าขงั แฉะ
2. ใสปยุ ใชปุยท่ีไดจ ากธรรมชาติ เชน ปุยคอก ปุยหมัก นํ้าสกดั ชวี ภาพ หรอื ปุยหมกั ชวี ภาพ
3. การปองกันกาํ จดั ศัตรพู ชื ใชวธิ ีผสมผสานและใชสารสมนุ ไพรกาํ จดั แมลงไมใ ชสารเคมี
การเก็บเกีย่ วผักสวนครวั
การเกบ็ เกีย่ วและระยะเวลาในการเกบ็ เกยี่ วของพชื ผกั แตละครงั้ จะแตกตางกนั ออกไปตามชนิด
ของผัก เชน แตงกวา อายุ 30-45 วัน หลังปลกู ผลออนสเี ขียวออ นปนขาวไดข นาด ผักบุง อายุ 25 วนั
ตนออนสูง ประมาณ 30 เซนตเิ มตรขนึ้ ไป
15
ขอ ควรรู
ผักกินตนบางชนิดเมื่อโตเต็มท่ีแลว เหลือโคนตนท่ีมีใบติดไว 2-3 ใบ รดนํ้า ใหปุย ดูแล
รักษาตอไป จะมีตาขางหรือแขนงผักเกิดขึ้นมา สามารถเก็บมารับประทานไดอีก เชน คะนา
กะหลา่ํ ปลี ผกั บงุ
การเก็บผักท่ตี อ งถอนออกมาทงั้ ตน ควรรดนาํ้ ใหด นิ ชนื้ จะทําใหถ อนไดง า ย จดั เรยี งเปนกอง
นําสวนรากไปลางน้ําเอาดินออก นํามาจัดเรียงใหโคนตนเสมอกัน ดึงในบริเวณโคนตนและ
ใบท่ีเนาเสียออก
การแปรรปู พชื ผักสวนครวั
ผักสวนครัวถามีปริมาณมากใชบริโภคในครัวเรือนไมหมดก็สามารถนําไปจําหนายหรือ
แปรรูปดวยวิธีการตา ง ๆ เชน การตากแหง เชน พรกิ หอม กระเทยี ม
การทําปุยหมักชีวภาพ
ปุยหมักชีวภาพ ไดจากการหมกั อินทรยี วตั ถุกบั น้ําสกดั ชวี ภาพ เปนการเพม่ิ จุลนิ ทรยี ไปชวย
ยอยสลายอินทรยี วัตถทุ าํ ใหด ินมคี วามอดุ มสมบูรณย ่งิ ข้นึ
วิธีใชปุยหมักชวี ภาพกบั ผักสวนครัว
1. ใสป ยุ ลงไปในแปลงปลกู ขณะเตรยี มดินอัตราสวน 1 กโิ ลกรัมตอพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร
2. พืชผกั ท่ีมีอายเุ กือบ 2 เดือน เชน ถ่ัวฝกยาว แตง พริก มะเขือ ใชปุยชีวภาพรองกนหลุม
กอ นปลูก 1 กาํ มอื
3. หลงั จากปลกู ผักแลวใสป ยุ หมกั ชวี ภาพทกุ 7-10 วนั และรดดวยนาํ้ สกัดชีวภาพ 1 ชอนโตะ
ตอน้าํ 5-10 ลิตร ทุก 5-7 วนั
4. ดินทีใ่ ชปุยหมักชีวภาพควรเปนดินที่มีสวนผสมของปุยหมัก ปุยคอก หรืออินทรียวัตถุ
เพอื่ เปนอาหารของจุลนิ ทรียต อ ไป
5. บริเวณแปลงปลูกผักควรมวี สั ดุคลุมแปลง เพื่อรักษาอุณหภูมิและความชื้นใหเหมาะสม
กบั การเจริญเติบโตของจุลนิ ทรยี
6. เพือ่ เปน การประหยดั ปุย หมกั ชีวภาพ กอ นนําไปใชควรนําไปคลุกเคลากับปุยหมัก หรือ
ปุย คอกในอัตราสวนปยุ ชีวภาพ 1 สว น ตอ ปุย หมกั หรอื ปยุ คอก 10 สวน
การจดั จาํ หนา ย
การตลาด ตองศกึ ษาความไดเ ปรียบเสยี เปรียบของปจ จัยตนทุน อายขุ องสนิ คา โควตา และ
สิทธิบัตรทีไ่ ดครอบครอง หรือแปรรูปกง่ึ อตุ สาหกรรมเพื่อตอบสนองตลาดภายในประเทศ หากเกนิ
ความพอดสี ามารถวางแผนการตลาดสูต ลาดตา งประเทศได
16
กจิ กรรม
ใหผ เู รียนวางแผนการปลูกผกั ลงในตารางดา นลาง
ข้นั ตอน วธิ กี ารปฏบิ ตั ิ
1. การเตรยี มการกอ นปลูก ............................................................................................................
2. การเตรียมอปุ กรณ ............................................................................................................
3. การเตรยี มดนิ ............................................................................................................
4. วิธีปลกู ............................................................................................................
5. การดแู ลรกั ษา ............................................................................................................
6. การเก็บเกย่ี ว ............................................................................................................
กจิ กรรม
จงตอบคําถามตอ ไปน้ี
1. ผกั สวนครัวคอื อะไร
2. การปลกู พชื สวนครวั ปลอดสารเคมมี ีประโยชนอยางไร
3. วัสดอุ ปุ กรณในการทําปุย หมักชวี ภาพมอี ะไรบาง
4. อินทรยี วัตถุในทองถ่นิ ของผูเรยี น ทส่ี ามารถนาํ มาทาํ ปุย หมกั ชีวภาพมอี ะไรบาง
5. วิธีการปองกันและกาํ จดั แมลงสาํ หรับการปลกู ผักปลอดสารเคมมี ีวิธกี ารอยางไรบาง
2.2 การเลยี้ งสัตว
การเล้ียงสัตวมีจุดประสงคที่สําคัญ คือ เพื่อเปนอาหารของประชากรภายในครอบครัว
หมูบานในประเทศ และเพื่อประชากรโลก ซึ่งอาหารที่ไดจากสัตว ไดแก อาหารประเภทเนื้อ นม
และไข อาหารประเภทเน้ือไดจาก โค กระบือ สุกร สัตวปก สัตวนํ้า จระเข อาหารประเภทนมได
จากโคนม แพะนม และควายนม เปนตน อาหารประเภทไขไดจากไขไก ไขเปด ฯลฯ นอกจากน้ี
การเลี้ยงสตั วย งั ใหประโยชนใ นดา นเครือ่ งนุง หม ยารักษาโรค เคร่ืองประดับและกอใหเกิดรายได
จากผลประกอบการจากอุตสาหกรรมการเลยี้ งสตั ว
สภาพปญ หาของการเล้ียงสตั ว
ปญ หาของการเล้ียงสัตวใ นประเทศไทยมมี ากทก่ี ําลงั รอการแกไข ซง่ึ เราสามารถแบง สภาพ
ปญ หาออกเปนหัวขอ ใหญ ๆ ได 5 ปญหา คือ
17
1. ปญหาเรอื่ งคน ปญ หาของคนในภาคเกษตร คอื ผลิตไดแ ตข ายไมอ อก คนยังขาดความรู
เร่ืองการตลาด ขาดการชวยเหลือจากภาครัฐอยางจริงจัง ขาดความชวยเหลือเพื่อต้ังกลุมซ่ึงจะทํา
อยางไรใหคนเกิดความเอ้ือเฟอ อาทรตอ เพอื่ นรวมอาชีพ
2. ปญ หาเรอ่ื งเงนิ ทนุ หมายถึง เงินทุน เกษตรกรสวนใหญคิดได ทําไดและทําไดดีแตขาด
เงินทุนในการดาํ เนินกิจกรรมการเลยี้ งที่ตอ เนื่อง ทาํ ใหขาดรายไดห มนุ เวยี นในฟารม
3. ปญหาเรอ่ื งปจ จัยการเลย้ี ง เร่ิมจากท่ีดนิ โรงเรยี น อปุ กรณก ารเลยี้ ง ธรรมชาตใิ นทอ งถิ่น
เปน ปญ หาท่ผี เู ล้ียงสตั ว และหนวยงานภาครัฐตอ งรว มมือกันแกไ ข
4. ปญ หาเรือ่ งการจัดการฟารมเกษตรกรขาดความรู ความเขาใจเกยี่ วกับกระบวนการเลย้ี งสตั ว
ในเรอ่ื งความสมดุลของการลงทนุ กบั ผลตอบแทนทคี่ ุม คาท่ีสุด รวมถึงการใชแรงงาน เงินทุน และ
ปจ จยั การเลย้ี งไมเหมาะสมกอ ใหเ กิดปญ หาในดา นการจดั การฟารมในเวลาตอ มา
5. ปญหาเร่ืองกิจกรรมดานการตลาด เกษตรกรในประเทศไทยปจจุบัน ประสบปญหานี้
เปนหลัก หลักการเล้ียงสัตวท่ีดีควรคํานึงถึงปจจัยน้ีเปนปจจัยแรกในการท่ีจะตัดสินใจลงทุนใน
การเลีย้ งสัตว
ชนดิ และประเภทของสัตวท ี่ควรเลย้ี ง
สตั วเ ลยี้ งทสี่ ําคญั ทางเศรษฐกจิ แบง ออกตามชนิดและประเภทได ดงั น้ี
1. สตั วใหญ ไดแก
โค หรอื ววั แบง ออกเปน 3 ประเภท คือ โคนม เลี้ยงเพอ่ื ตอ งการนํา้ นมเปน หลัก โคเนื้อเลย้ี ง
เพ่อื ตองการเนื้อเปนหลัก โคกึง่ เน้ือก่งึ นมเลี้ยงไวเ พอ่ื ตอ งการทั้งเนื้อและนม
กระบอื หรือควาย แบง ออกเปน 2 ประเภทใหญ คือ กระบอื ปลกั เล้ียงเพอื่ ใชงานและใหเ นื้อ
กระบอื แมน ํา้ (กระบอื นม) เลี้ยงไวเ พ่ือตองการนาํ้ นม
2. สตั วเ ล็ก ไดแก
- สกุ ร แบงออกเปน 2 ประเภท คือ สุกรเน้ือ ไดแก สุกรท่ีนําเขาจากตางประเทศ
เมอื่ ปรับปรุงพนั ธุแลว จะใหเ นอ้ื เปน หลัก สุกรนํา้ ไดแ ก สกุ รพืน้ เมอื งในประเทศ สุกรประเภทนีเ้ ลยี้ ง
งายใหเ นอ้ื นอ ยมีมันมาก
- แพะ แบง ออกไดเ ปน 2 ประเภท คอื แพะนมเลยี้ งไวเ พอื่ ใหน มเปน หลัก แพะเน้ือ
ใหเนอ้ื เปน หลกั เลีย้ งงา ยโตเรว็
- แกะ เล้ียงเพ่ือใหข นเปน หลักมากกวาเน้ือ
3. สตั วป ก ไดแก
- ไก แบง ออกเปน 3 ประเภท ไดแก ไกเน้อื ไกไข ไกสวยงาม
- เปด ไดแก เปด เนือ้ เปด ไข
18
4. สัตวน า้ํ ไดแก
- ปลาทะเล
- ปลานาํ้ จดื
- ปลาสวยงาม
- ปลานาํ้ กรอ ย
- สตั วครึง่ บกครงึ่ นํา้
การเลอื กสถานท่ีเล้ยี งสตั ว
เมือ่ ตองการเลี้ยงสัตว สงิ่ ทต่ี องคํานงึ เปน อันดับแรกคอื สถานทส่ี ําหรบั เลย้ี ง ยอมตองการสถานที่
อันจาํ เพาะและเหมาะสมกบั ตวั ของเขาเองตามหลักธรรมชาติ ชนดิ ของสัตว ภูมิอากาศ รวมถึงความเหมาะสม
ของสตั วช นิดน้นั ๆ และยังตองคํานึงถงึ เปาหมายของการเลีย้ งวาจะเล้ยี งสตั วเ พือ่ อะไร เพอ่ื นันทนาการ
เพื่อการคาหรืออื่น ๆ เมื่อทราบความตองการเปนเบ้ืองตนแลว จึงควรพิจารณาสถานที่เล้ียงสัตว
ซง่ึ จะมีขอพจิ ารณาสถานทเี่ ล้ยี งสตั ว ดังน้ี
ขนาดและสัดสว นรา งกายสัตวท จ่ี ะเลี้ยง
- พื้นทีต่ ั้งฟารมทเ่ี หมาะสมตามประเภทของสตั วนน้ั ๆ
- ประเภทของโรงเรอื น
- ขนาดของโรงเรือนเลย้ี งสตั ว และการตอ เติมในอนาคต
- มแี หลง นาํ้ พอเพยี ง
- การคมนาคมสะดวก
- สภาพภมู อิ ากาศเหมาะสมกบั ชนิดและประเภทของสัตว
การคัดเลอื กพันธุ
ลักษณะพนั ธสุ ตั ว
1. สตั วพนั ทาง คือ สตั วท่ผี สมพนั ธโุ ดยธรรมชาติ ไมมีการคัดเลือกสายพนั ธทุ าํ ใหสตั วเลี้ยง
ดอยคุณภาพทางดานผลผลิต สีสัน รูปราง และไมสามารถประมาณการผลผลิตที่คาดวาจะไดรับ
แนนอนได
2. สัตวพันธุแท คือ สัตวท่ีไดรับการคัดเลือกแลวเม่ือมีการผสมพันธุสัตว ลูกท่ีไดจะมี
ลกั ษณะเหมอื นพอแมท ้ังรูปราง สีสัน นาํ้ หนกั เม่ือโตเต็มที่ ทัง้ ไดร บั การยอมรับจากสมาคมผูเลี้ยงสัตว
และสามารถประมาณการการใหผ ลผลิตได
การปองกันและดแู ลรักษาโรคสตั ว
นักเล้ียงสัตวท่ีดีควรคาํ นึงถึงการปองกันรักษาสุขภาพของสัตวเปนอันดับตน ซึ่งเปนวิธี
ทีป่ ระหยดั ท้ังเงนิ และคา รักษาโรค
19
โรคสัตว มี 2 สาเหตใุ หญ คือ
1. โรคท่เี กดิ จากเชื้อโรค เชน แทง ตดิ ตอ วณั โรค ปากและเทาเปอ ย หวัดไก ฯลฯ
2. โรคที่ไมเกดิ จากเชื้อโรค เชน โรคกระเพาะและลําไส บาดแผลหรอื ของมคี มบาด เปนตน
การถนอมอาหารและการแปรรูป
การถนอมอาหารเปน การเก็บรักษาอาหารทีเ่ หลือเพ่ือใชบริโภคในมื้อตอไป โดยใหคุณคา
ของอาหารสญู เสียนอ ยทสี่ ุด การถนอมอาหารวิธงี าย ๆ มดี งั นี้
1. การทาํ ใหแหง เน้อื สัตวบกและสัตวน้ํา มีการทําแหงเชนเดียวกัน เม่ือมีเน้ือสดหรือปลา
สดเหลอื มาก ใหนําเนือ้ หรอื ปลามาทําใหเปน ชน้ิ บาง ๆ ตามความพอใจ นาํ มาคลุกเกลือเพื่อปองกัน
การเนาเสยี วางแผบ นตะแกรงหรอื กระจาด แลวนําไปผึ่งแดดจนแหงในระหวางตากควรกลับชิ้นเน้ือ
ใหทกุ สวนไดร ับความรอ นโดยทว่ั ถงึ เมื่อแหงแลวนาํ มาเกบ็ โดยการผึ่งกระจาดในทไี่ มอบั ชื้นเพราะ
จะทําใหมีกลนิ่ เหมน็ เราเรียกวา เนือ้ เค็มหรอื ปลาเคม็ ระยะเวลาการเกบ็ รกั ษาจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับ
ความเคม็ และความแหงของเนือ้ ถา แหง มากจะเกบ็ ไวไดน านระหวา งการเกบ็ ควรนําออกผ่งึ แดดบาง
เพือ่ ใหอาหารเกบ็ ไวไดนานขนึ้
2. การหมักเกลือ การถนอมผลิตผลการเกษตร อาจจะใชเกลือเปนตัวชวยในการรกั ษาไมใ ห
เนาเสยี ทางดานเนอื้ สัตว จะเนา เสียไดง า ย ควรนาํ เนอ้ื มาห่นั เปนชนิ้ บาง ๆ นําไปหมักกบั เกลือ เกลือ
จะเปน ตวั รกั ษาไมใ หอ าหารเนา โดยการดูดนํ้าในเน้อื ออกมาแลวสง ความเค็มเขา ไปแทนที่ การหมัก
เกลือถานาํ เนอ้ื ไปตากใหแ หงจะทําใหเ นอ้ื เก็บไดน าน
การถนอมอาหารประเภทเน้ือมีวิธีการทําหลายอยาง ตามลักษณะของเนื้อสัตวแตละชนิด
ผเู รยี นควรศกึ ษาเพ่ิมเติมจากตําราถนอมอาหาร ศึกษาในหวั ขอ ที่นา สนใจ บางคร้ังอาจจะเปนอาชีพ
เสริมสรางรายไดแกค รอบครัวได
การจดั การผลผลติ และการจดั จําหนา ย
การจัดการผลผลิตทางดา นสตั ว ความไดเ ปรียบหรอื เสยี เปรียบข้ึนอยูกับราคาในตลาดและ
ตนทุนในการยดื อายกุ ารขายเพอื่ รอราคาใหส ูงข้ึน เพ่อื ระบายสินคาออกสตู ลาด
ตลาดการคา สัตว แบงออกเปน 2 ระบบ
ระบบตลาดภายในประเทศไดแก พอคา คนกลางโรงงานแปรรปู ตลาดรวบรวมผลผลติ ขนาดใหญ
กลุมคนเหลานี้จะรวบรวมผลผลิตจากผูเล้ียงสัตวเพื่อท่ีจะไดกระจายไปตามแหลงรับซื้อทั่วไป
ภายในประเทศ โดยการขายสัตวเปน หรอื แปรรูปไปสผู ูบริโภคปลายทาง
ตลาดตางประเทศ เมอ่ื ความตอ งการภายในประเทศลดนอยลง เนื่องจากเกนิ ความพอดเี ราสามารถ
สง ออกผลิตภณั ฑจากสตั วออกนอกประเทศได ปจจบุ นั มีการคา และการลงทุนเพื่อการสงออกหลาย
รปู แบบ
20
ลกั ษณะการจดั จําหนายสัตวเ ล้ียงหรอื ผลิตภัณฑ
- การคา ขายลูกสตั ว เชน ลูกสุกร ลูกปลา เพ่อื นาํ ไปเล้ยี ง เปน ตน
- การคา ขายสัตวใ หญ เพื่อนาํ ไปเปนอาหารหรอื วัตถปุ ระสงคอน่ื
- การคาขายสัตวพ อพนั ธุ แมพนั ธุ เพอ่ื ใชท าํ พนั ธุ
- การคา ขายซากสตั วชาํ แหละ เปน การบริการในทองถ่นิ
- การคาขายผลิตภณั ฑจากสตั ว เชน นม ไข หนงั เขา ฯลฯ
- การทํากจิ การโรงงานทเ่ี กีย่ วของกับสตั ว เชน โรงงานผลติ ภัณฑอาหารสัตว โรงฟอกหนัง
โรงงานแปรรูปเนือ้ เปนตน
กจิ กรรม
ใหผูเรียนคิดวิธีที่จะใชพลังงานจากธรรมชาติ มาประกอบการเล้ียงสัตวใหมากท่ีสุดโดย
ไมทําลายส่งิ แวดลอ มมาคนละ 1 เรื่อง พรอ มอภิปรายในกลมุ
3. งานชา ง
งานชาง เปนการวิเคราะหเกย่ี วกบั การทาํ งานตามกระบวนการของงานชาง ซง่ึ ประกอบดว ย
การบาํ รุงรักษา การติดตั้งและประกอบ การซอม และการผลิต เพื่อจะนาํ ไปสูการสรางงานอาชีพ
ท่เี หมาะสมกบั ศกั ยภาพของตนและสอดคลองกบั ชมุ ชน สงั คม
3.1 การติดต้ังและการประกอบ
เครือ่ งมือเครื่องใชห ลาย ๆ ชนิด กอนนําไปใชงานตอ งนาํ ชน้ิ สวนแตละช้ินมาประกอบกัน
ใหเปน เคร่ืองมือเคร่ืองใชเคร่ืองน้ัน ๆ แมกระทั่งเคร่ืองใชในบานที่เรียกวา เฟอรนิเจอรแบบถอด
ประกอบ การประกอบตองทาํ ตามลําดับขนั้ ดังนี้
1. อา นแบบหรือผังท่ีติดมากับชุดอุปกรณ โดยทั่วไปเครื่องมือเครื่องใชที่โรงงานผลิตมา
จําหนายมักมีรูปแบบ ผัง การติดต้ัง การประกอบ คุณลักษณะของเครื่อง การใชงาน การรักษา
ตลอดถงึ ขอควรระวงั ความปลอดภยั ในการใชท่ีอาจจะเกดิ แกผูใช และความปลอดภัยตอเครื่องมือ
ใหอายุการใชงานนานขนึ้ และความปลอดภัยในการเก็บรักษา เปนตน เคร่ืองมือเคร่ืองใชบางชิ้น
ตองนาํ ชน้ิ สวนมาปรับแตงใหเหมาะสมแลวนําแตละช้ินมาประกอบกัน แบบหรือผังอาจจะเขียน
คลายของจริง ยอขนาดหรือขนาดเทาของจริง ถาขนาดเทาของจริงใหนําช้ินสวนเหลาน้ันทาบลง
กับแบบ เพื่อตรวจสอบวาอุปกรณชิ้นนั้นเปนช้ินเดียวกับแบบ ถาแบบผังมีขนาดเล็กกวาของจริง
ใหเทียบเคียงกันวารูปรางเหมือนกันหรือไม มีสวนโคง เวา หยัก นูน กี่แหง อยางไร การติดต้ัง
การประกอบตองใชช้ินไหนเปนหลัก ชิ้นรองประกอบอยางไร เรียงตามลําดับกอนหลัง อาจมี
หมายเลขกาํ กบั ตําแหนงที่ตอเชื่อม อาจจะใชตะปูควง น็อต สกรู หรือล่ิมเสียบขัดกันเทานั้น หรือ
อาจตองใชกาว ใชต ะกวั่ บดั กรี
21
2. ตรวจสอบจาํ นวนชนิ้ สวนกับแบบใหถูกตอง กอนประกอบช้ินสวนใหตรวจนับกอนวา
ชิ้นสวนของเครอ่ื งน้ัน ๆ มีจํานวนก่ีช้ิน ถูกตองตรงตามแบบที่แนบมากับเคร่ืองหรือไม เครื่องมือ
เครือ่ งใชบ างชนิดบางประเภทอาจมหี ลายรุน แตล ะรุนคลายคลึงกัน อาจแตกตางเฉพาะขนาดหรือ
อุปกรณบางชน้ิ แบบทุกรุนใชอันเดียวกัน แตจะกําหนดในหมายเหตุเฉพาะแตละรุนไว รุนนั้น ๆ
ประกอบอุปกรณก่ีช้ิน ชิ้นใดไมมีในรุนนั้น สภาพของชิ้นสวนชํารุดหรือไม หากชํารุดแตกหัก
ไมควรนํามาประกอบใช
3. อา นทําความเขา ใจขั้นตอนการประกอบ ขนั้ ตอนการประกอบจะกําหนดไวในแบบเปน
ชิ้นสวนหลักและชิ้นสวนช้ินตอ ๆ ไปตามลําดับ 1 2 3 ชิ้นสวนหลักวางอยางไร หงาย ควํ่า เอียง
นอน ยนื ช้นิ สว นช้ินท่ี 1 ประกอบทางดา นไหน บน ลา ง ซาย หรือขวา ชิน้ สวนชิน้ ตอ ๆ ไป วางตอ
จากชิ้นไหนอยางไร
4. ลงมือประกอบตามลําดับขั้นตอนท่ีกําหนด นําช้ินสวนที่เปนหลักวางในตําแหนงและ
ทศิ ทางท่ีเหมาะสม อาจตองใชอุปกรณหรือเคร่ืองมืออื่นจับ ยึด หรือตองมีคนชวยจับ นําชิ้นสวน
ลําดับที่ 1 2 3 4 และ 5 ตามลําดับมาประกอบตามลําดับ ตามแบบกําหนด หามนําชิ้นสวนอ่ืนมา
ประกอบกันกอนโดยปฏิบัตินอกเหนือไปจากแบบอาจจะทําใหประกอบยาก และทําใหชิ้นสวน
เสียหาย
5. ประกอบใหค รบทกุ ช้นิ กอนลงมอื ทดลองใช ประกอบชน้ิ สว นใหครบทกุ ชน้ิ กอ นทดลองใช
บางครงั้ ผูป ระกอบอยากลองท้ังท่ีประกอบช้ินสวนไดเพียงบางช้ิน อยากจะทดสอบทีละข้ัน ๆ ใน
ระหวางประกอบ เน่ืองจากช้ินสวนตองใชยึดโยงซึ่งกันและกันหากประกอบยังไมสมบูรณหาก
ทดลองจะทําใหเ กดิ การแตกหักชาํ รดุ ได ดังนัน้ ตอ งประกอบทุกชิ้นสวนใหค รบถวนตามแบบกอน
แลว จงึ ทําการทดสอบ
6. ชิ้นสวนชิ้นใดประกอบยากอยาฝน ใหคอย ๆ พิจารณา การประกอบชิ้นสวนอาจจะ
พิจารณารปู แบบไมชดั เจนหรอื แบบผงั ทใ่ี หมาไมชดั เจน ในสว นทซ่ี อนหรอื ทบั กัน หรือบางจุดตอง
ใชภาพขยายยงุ ยากอานแบบไมเขา ใจ หรือมองอยางผวิ เผนิ ใชค วามเคยชินตัดสินใจประกอบ อาจจะ
ขดั กนั ตองพยายามฝนกดผลกั จนประกอบได อาจจะทาํ ใหชนิ้ สว นนัน้ โคง งอ และหักในท่ีสุด หาก
รูสกึ วา การประกอบชิ้นสวนนั้นไมสะดวกยุงยากใหกลับไปพิจารณาแบบผังใหมอีกคร้ัง ช้ินสวน
ถูกตอ งตามแบบรุนจริงหรือไม
กจิ กรรม
ใหประกอบโตะ อาหาร จํานวน 1 ตวั ตามแบบ
วัสดุอปุ กรณ
1. พน้ื โตะขนาด 100 x 20 x 10 เซนตเิ มตร สาํ เร็จรปู จาํ นวน 1 ชิน้
2. ขาโตะ ไมแ ทง ส่เี หลย่ี มยาว 1.2 เมตร จํานวน 4 ทอน
3. น็อตพรอมแหวนรอง จํานวน 4 ชุด
22
เครือ่ งมือ
กญุ แจเลือ่ น กุญแจลอ็ ก และคมี ปากแบนขนาดใหญ
ขนั้ ตอนการประกอบ
1. เตรียมเครื่องมือและวสั ดใุ หพรอม
2. วางพื้นโตะ บนพืน้ หรือบนโตะทํางาน หงาย พ้นื โตะ (งาน) ขน้ึ
3. นาํ ขาโตะหมายเลข 1 วางบนพน้ื ใหสกรูที่ตดิ กบั ขาโตะเสยี บในชอ งหมายเลขที่ 1 บนพน้ื โตะ
4. ใสนอ็ ตเขา กบั สกรู หมุนน็อตจนแนน
5. ปฏบิ ตั ขิ น้ั ท่ี 3 และ 4 กบั ขาโตะ หมายเลข 2
6. ปฏิบตั ิขนั้ ที่ 3 และ 4 กับขาโตะ หมายเลข 3
7. ปฏบิ ัติขัน้ ท่ี 3 และ 4 กบั ขาโตะ หมายเลข 4
8. จับโตะท่ีประกอบเสร็จแลววางกับพ้ืน ใชมือสองขางผลักดู แข็งแรงหรือไม หากโอน
เอนใหปรับหมุนน็อตใหแ นนข้ึน
3.2 การบํารงุ รักษา
เครื่องมือเครื่องใช เมื่อใชไปนานมักสึกหรอ สภาพชํารุด คลาดเคลื่อนจากสภาพเดิม
ฝุนละอองเกาะสกปรก ตอ งดแู ลรกั ษา ปรบั แตง ทาํ ความสะอาด ดงั นี้
1. การปรบั แตงเครื่องมอื เครื่องใช เครือ่ งมอื เคร่ืองใชที่ประกอบขนึ้ จากชิ้นสว นหลาย ๆ ช้ิน
โดยการใชก ารเช่อื มยดึ น็อต สกรู หรือวิธอี ่ืนใด เมอื่ ใชงานไปนาน จากการส่นั สะเทอื น จากการเคลอื่ นยาย
หรืออบุ ัติเหตุ ตําแหนงเชอื่ มตอระหวา งชน้ิ สว นอาจจะเคลอ่ื นจากทเี่ ดมิ ตอ งรบี แกไขปรบั แตง ใหอยู
ในสภาพปกติกอนใชงานตอ ไป หากคิดวาไมเปนไร ชํารุดเล็กนอย ยังใชการไดไมเปนไร หากใช
ตอ ไปอาจจะเกิดอนั ตรายกับผใู ชและอาจจะเกิดความเสียหายตอเครอื่ งมอื ไดด ว ย
2. การทาํ ความสะอาดประจําวนั /สัปดาห/ เดือน/ ป เครือ่ งมอื เครอื่ งใชท ุกชน้ิ กอนนําไปใชงาน
ตอ งตรวจสภาพใหพ รอมกอนและหลังการใชงานแลวกอนเก็บเขาตูหรือที่เก็บใหทําความสะอาด
เสยี กอ นเปน การทาํ ความสะอาดประจาํ วนั เครอื่ งมือเครอ่ื งใชบ างชนดิ อาจมเี ศษวัสดุขยะจากการทาํ งาน
เขาไปติดสะสมภายในเครื่อง ไมสามารถทําความสะอาดอยางงาย ๆ ได ควรมีวันหยุดพักเคร่ือง
ทําความสะอาดประจําสปั ดาห หรือประจําเดือน หรือประจาํ ป แลว แตชนิดของเครือ่ งมือนั้น ๆ
3. ปรบั เปล่ียนอะไหลตามอายุการใชงาน เคร่ืองมือเคร่ืองใชทุกชิ้นใชไปนาน ๆ ชิ้นสวน
โดยเฉพาะทม่ี กี ารเคลอื่ นไหวจะสกึ หรองา ย เชน เคร่ืองมอื ประเภทเครือ่ งกลเครอ่ื งไฟฟา เมอ่ื ใชงาน
ระยะหนึ่งจะตองปรบั เปลี่ยนชนิ้ สวนใหมต ามทีค่ มู อื ของเคร่ืองนั้น ๆ กําหนด เชน การเปลย่ี นแหวน
เปลย่ี นบูต กระเดื่อง คันกระแทก นํา้ มันเคร่อื ง นํ้ามนั หลอลน่ื จาระบี เปน ตน
4. นาํ ไปใหศ ูนยบ ริการตรวจสภาพตามกําหนด เครือ่ งมือเครื่องใชบางชนิด ใชเทคโนโลยี
คอ นขางสงู โดยตองใชเคร่ืองมอื เครื่องวดั พเิ ศษเฉพาะ ผใู ชงานไมสามารถซอ มบํารงุ ไดเอง ตองนาํ ไป
23
ใหศ นู ยบรกิ ารชวยตรวจสอบ ปรับแตงใหเ ทา นนั้ ซง่ึ คูมือที่มากบั เครื่องจะระบุไววา ใชงานไปเปน
ระยะเวลานานเทา ไร ควรนําไปบริการตรวจสภาพ ผูใชตองปฏิบัติตามคูมือเพื่อยืดอายุการใชงาน
ของเครื่องมอื เครอ่ื งใช
5. การขัดของบางลักษณะตองใหชางซอมเทาน้ัน หามซอมเอง เครื่องมือบางชนิด เชน
เคร่ืองไฟฟา เคร่อื งกล ผใู ชไ มสามารถซอ มเองได เพราะบริษัทผูผลิตสงวนไวสําหรับผูผลิต ผูแทน
จําหนา ยเทานน้ั หากผูใ ชแกไ ขเองอาจจะทําใหช ํารุดเสยี หายมากขึน้
กิจกรรม
ใหน าํ รถจกั รยานยนตไปตรวจสภาพตามทกี่ าํ หนดแลวบนั ทึกการซอมบาํ รงุ มาดวย
3.3 การซอ ม
เครื่องมือเครอื่ งใช หากรูสึกวา ใชงานไมคลอง ติดขัดไมสะดวกสบาย หรือมีความรูสึกวา
ไมปลอดภยั ควรดาํ เนนิ การตรวจซอมกอ นนําไปใช ดงั นี้
1. ศึกษาใหรจู กั คณุ ลกั ษณะของเครื่องมอื เคร่อื งใช เคร่ืองมือเครอ่ื งใชทุกชนดิ ท่ีวางจําหนาย
ในทอ งตลาด ในชุดหรือกลองบรรจจุ ะมีตวั เครอื่ งมอื เคร่อื งใช ยงั มคี มู ือและใบรับประกันติดมาดวย
ใหอานรายละเอยี ดคูมอื ซึง่ จะประกอบดวยคณุ ลกั ษณะของเครือ่ งมือน้ัน การใชงาน การบาํ รงุ รกั ษา
ขอควรระวัง และอื่น ๆ เฉพาะคุณลักษณะของเครื่อง ประกอบดวย น้ําหนัก ขนาดกวาง ยาว สูง
วัสดุที่ใชถาเปนเคร่ืองกลเคร่ืองไฟฟา จะบอกขนาดกําลัง แรงมา ความสามารถในการทํางาน
ยาวนานเทาใดควรพักหรือใชไดตลอดเวลา เปนตน หากเกิดการชํารุดดวยอาการหน่ึงอาการใด
มกั จะบอกขัน้ ตอนการตรวจสอบและตรวจซอ มเบือ้ งตน ไวใ นคมู อื ใหลองทําตามข้นั ตอนท่ีระบุใน
คูมอื นน้ั
2. ตรวจสภาพภายนอก กอ นถอดชน้ิ สวนใด ใหต รวจสอบภายนอกกอนวาสภาพภายนอก
เปนอยางไร แตกหักหรือไม ยุบ บุบสลาย อาจทําใหกระทบตอช้ินสวนภายในได แตถาสภาพ
ภายนอกปกตแิ สดงวาการขัดของเกิดจากสภาพการใชงาน จึงตองถอดช้ินสวนประกอบภายนอก
ออก แลว คนหาช้นิ สว นท่ชี าํ รดุ เสียหายตอ ไป
3. ถอดช้ินสวนประกอบออกตรวจสอบ ช้ินสวนภายนอกที่ประกอบเปนตัวเคร่ือง อาจ
ประกอบดว ยชิ้นสวนหลาย ๆ ช้นิ ตอ งนาํ คมู อื ผังการประกอบเคร่ืองมาพจิ ารณาในการถอดช้นิ สวน
ดวย ใหถอดยอนถอยจากลําดับสุดทายไปหาลําดับที่ 1 โดยใชไขควงหรือคีม หรือกุญแจเล่ือน
แลว แตก รณี บางชนิดอาจใชเ ปน เข้ียวหรือเดือยเกาะเก่ียวกัน อาจใชมือกดสวนหน่ึง ดันสวนหน่ึง
แลวปลดออก การถอดบูต สลักบางชน้ิ อาจตอ งใชเครอ่ื งมือประเภทเครื่องดดู
4. หากเหน็ วาช้นิ สว นใดสกึ หรอตองเปลีย่ นใหม ชนิ้ สวนท่ีเกี่ยวขอ งกบั การหมนุ การกระแทก
การเคล่อื นท่ี ช้นิ สว นทท่ี าํ ใหเกิดการเคลอ่ื นไหวใชไปนานวนั จะเกดิ การสกึ หรอ เมือ่ ถอดชนิ้ สว นมา
ดแู ลวเห็นวาสึกหรอควรเปลย่ี นใหม
24
5. ประกอบใหอยูในสภาพปกติ เม่ือเปลี่ยนอะไหลใหมทุกชิ้นแลวใหตรวจความเรียบรอย
ใสอ ะไหลใ หมเ ขา ไปในสภาพเดมิ หรือไม หากปกติแลว ใหประกอบช้นิ สวนอืน่ ใหเ ปน ตวั เคร่ืองเขา
ปกตติ ามขน้ั ตอนการประกอบเครอ่ื ง จากประสบการณท่ีถอดหรอื ดูจากคูมอื ประกอบ
6. ทดสอบขั้นตน เมื่อประกอบเครื่องเสร็จแลวใหทดลองเคร่ืองกอนนําไปใชงานจริง
ถาเปน เครอื่ งประเภทไฟฟา ใหก ดสวิตชแลวสงั เกตวามีสิ่งผิดปกติหรือไม กลิ่นเหม็นไหม เครื่องรอน
ผดิ ปกติ หากผดิ ปกตเิ พยี งนิดหนอยควรปดสวิตชท นั ทีแลว ตรวจสอบใหม ถาประเภทเครอ่ื งยนตให
ติดเคร่อื งยนตเ ดินเปลา ระยะหนงึ่ กอน
7. ทดลองใชงานจริงระยะหน่ึง หลังจากทดลองเครื่องจนใชไดจริงแลว ใหใชดวยความ
ระมัดระวงั คอยสังเกตอาการเปลย่ี นแปลงท่อี าจเกดิ ข้นึ ในระหวา งการใชง าน หากมีเสยี ง อาการส่ัน
รอนจดั ผิดปกติ ใหห ยดุ พักการทํางานไวกอ น แลวทาํ การตรวจสอบตามกระบวนการตรวจสอบแลว
จงึ นําไปใชงานตอ ไป
8. นาํ ไปใชงานจริง เม่ือเครือ่ งท่ซี อ มแซมใชง านไดตามปกติแลว จึงนาํ ไปใชง านจรงิ
กิจกรรม
ใหซอมเครือ่ งใชใ นบานหนึง่ ชิ้น แลว บันทกึ ข้นั ตอนการซอ มไวดว ย
4. งานประดิษฐ
งานประดษิ ฐ เปน การวเิ คราะหเก่ียวกับการทํางานดานการประดิษฐสิ่งของเคร่ืองใชท่ีเนน
ความคดิ สรางสรรค โดยเนน ความประณตี สวยงาม ตามกระบวนการงานประดิษฐและเทคโนโลยี
และเนนการอนุรักษและสืบสานศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ตามภูมิปญญา
ทอ งถ่ินและสากลเพ่อื นําไปสูการสรางงานอาชีพท่เี หมาะสมกับศักยภาพของตนเองและสอดคลอง
กบั ชุมชน สงั คม
ความหมายของงานประดษิ ฐ
ประดิษฐ แปลวา คิดทําข้ึน งานประดิษฐจึงหมายถึงการนําเอาวัสดุตาง ๆ มาทําเปน
ผลิตภณั ฑใ หม เพ่อื ประโยชนใชส อยดานตา ง ๆ เชน เปนของเลน ของใช หรือเพือ่ ความสวยงาม
ประโยชนของงานประดษิ ฐ มดี งั นี้
1. เปน การใชเวลาวางใหเกิดประโยชน
2. มคี วามภาคภมู ิใจในผลงานของตน
3. มรี ายไดจ ากผลงาน
4. มีความคิดริเริ่มสรางสรรคผลงานใหม ๆ
5. เปนการฝก ใหรจู ักสังเกตสง่ิ รอบ ๆ ตัว และนาํ มาใชใหเกิดประโยชน
25
ลักษณะของงานประดิษฐ แบงเปน 2 ประเภท คือ
1. งานประดิษฐท่ัวไปเปนงานท่ีบุคคลสรางขึ้นมาจากความคิดของตนเองโดยอาศัย
การเรยี นรจู ากส่ิงรอบ ๆ ตัว นํามาดัดแปลงหรือเรียนรูจากตํารา เชน การประดิษฐของใชจากเศษ
วสั ดุ การประดิษฐด อกไม
2. งานประดิษฐท่ีเปนเอกลักษณไทยเปนงานที่ไดรับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษใน
ครอบครัวหรือในทองถิ่น หรือทําข้ึนเพ่ือใชในงาน หรือเทศกาลเฉพาะอยาง เชน มาลัย บายศรี
งานแกะสลัก
ประเภทของงานประดษิ ฐ งานประดิษฐตาง ๆ สามารถเลือกทําไดตามความตองการและ
ประโยชนใชสอย ซ่ึงอาจแบงประเภทของงานประดิษฐตามโอกาสใชส อย ดงั น้ี
1. ประเภทท่ีใชเปนของเลน เปนของเลนที่ผูใหญในครอบครัวทําใหลูกหลานเลน เพ่ือ
ความเพลดิ เพลิน เชน งานปน ดนิ เปน สัตว สง่ิ ของ งานจักสานใบลานเปน โมบาย งานพับกระดาษ
2. ประเภทของใช ทําข้ึนเพ่อื เปนของใชในชีวิตประจําวัน การสานกระบุง ตะกรา การทํา
เครอื่ งใชจ ากดินเผา จากผาและเศษวัสดุ
3. ประเภทงานตกแตง ใชตกแตงสถานท่ี บานเรือนใหสวยงาม เชน งานแกะสลักไม
การทํากรอบรูป ดอกไมป ระดษิ ฐ
4. ประเภทเคร่ืองใชในงานพิธี ประดษิ ฐข น้ึ เพอ่ื ใชใ นงานเทศกาล หรือประเพณีตาง ๆ เชน
การทํากระทงลอย ทาํ พานพุม มาลยั บายศรี
วสั ดุและอุปกรณท ใ่ี ชในงานประดษิ ฐ
การเลอื กใชวัสดุอุปกรณในการประดิษฐช้ินงาน ตอ งเลือกใหเหมาะสมจงึ จะไดง านออกมา
มีคุณภาพสวยงาม รวมท้ังตองดูแลรักษาอุปกรณเคร่ืองใชเหลานี้ใหอยูในสภาพท่ีใชงานได
ตลอดเวลา
1. วสั ดแุ ละอปุ กรณใ นงานประดษิ ฐ แบงออกเปน ประเภทตา ง ๆ ดังนี้
ประเภทของเลน
- วัสดทุ ่ใี ช เชน กระดาษ ใบลาน ผา เชอื ก พลาสตกิ กระปอ ง
- อุปกรณท่ใี ช เชน กรรไกร เขม็ ดา ย กาว มีด ตะปู คอน แปรงทาสี
ประเภทของใช
- วสั ดุทใี่ ช เชน กระดาษ ไม โลหะ ดิน ผา
- อปุ กรณท ี่ใช เชน เลื่อย สี จักรเยบ็ ผา กรรไกร
ประเภทของตกแตง
- วัสดทุ ใ่ี ช เชน เปลือกหอย ผา กระจก กระดาษ ดินเผา
- อุปกรณที่ใช เชน เข็มเยบ็ ผา เขม็ รอยมาลยั คีม คอน เขม็ หมดุ
26
2. การเลอื กใชแ ละการบํารุงรักษาอุปกรณ มหี ลกั การดังนี้
1. ควรเลอื กใชใหถ ูกประเภทของวสั ดุและอุปกรณ
2. ควรศึกษาวิธกี ารใชกอ นลงมอื ใช
3. เมือ่ ใชแลว เก็บไวใ หเปนระเบยี บเรยี บรอ ย
4. ซอ มแซมเครือ่ งมอื ทชี่ าํ รดุ ใหพรอมใชเ สมอ
การประดษิ ฐชิ้นงาน
ข้ันตอนในการปน
1. กําหนดโครงสราง รูปรางของชิ้นงาน ตามลกั ษณะสดั สวนของช้ินงาน การยอ สวน ขยายสวน
2. ศึกษาลักษณะธรรมชาติของช้ินงานท่ีตองการปน เชน ตัวสัตวตาง ๆ ศึกษารูปทรง
ภายนอก ภายในรายละเอยี ดตาง ๆ เชน ลาํ ตัว หัว หู หาง ฯลฯ ในการเลยี นแบบใหเหมือนจริง หรือเปน
รปู รา งท่แี ตกตางไปจากความเปนจริง รปู รางตลกขบขัน
วัสดุอุปกรณท่ีใชใ นการปน
1. แปง หรอื ดินสําหรับปน
2. กาวลาเทกซ กาวไฟฟา (กาวปน )
3. ลวดขนาดตา ง ๆ
4. กรรไกร ปากคมี เขม็ เยบ็ ผา ไมจ มิ้ ฟน
5. ดาย เอ็น เชอื ก
6. ถุงพลาสตกิ หรือแผน พลาสติกสาํ หรบั รองพบั
7. โลช่นั หรอื ครมี ทาผวิ
8. ภาชนะสําหรบั จดั วาง
9. สสี ําหรับผสมแปง หรอื ดนิ อาจใชสผี สมอาหาร สโี ปสเตอร
วิธกี ารผสมแปง
1. แปง กาว สารกันรา โลชัน่ ใสก ะละมัง คนสวนผสมใหเ ขากัน
2. โลชัน่ ทามอื นวดแปงจนเปน กอนนิ่ม นวดบนพ้ืนโตะ จนแปง เนียนนุมไมต ิดมือ
3. เก็บแปงใสถุงพลาสติก แบงผสมสีตามตองการ ในปจจุบันมีแปงและดินสําเร็จขาย
แตราคาคอนขางแพง
กิจกรรม
ใหผเู รียน ตอบคําถามตอไปนี้
1. ความแตกตางของชน้ิ งานปนในสมยั โบราณกับปจ จบุ นั มีความแตกตา งกนั อยา งไรบาง
2. อุปกรณท ่ใี ชใ นงานประดษิ ฐม อี ะไรบา ง มีวธิ ีการใชอยางไร
3. ขอ ปฏบิ ัตหิ ลังจากใชอ ปุ กรณท ุกคร้งั ควรทาํ อยางไร
27
4. การประดษิ ฐชิ้นงานดว ยตนเอง มขี อ ดอี ยางไร
5. งานธุรกจิ
งานธรุ กจิ เปนการวเิ คราะหงานหรอื กจิ กรรมที่เปนการนําเอาทรพั ยากรตาง ๆ มาใชรว มกัน
หรือเปลีย่ นสภาพเพ่อื ทจ่ี ะกอใหเกิดคุณคาท่ีสูงกวาเดิม โดยที่ผูซึ่งเปนเจาของหรือผูจัดการหวังวา
ส่ิงที่ตนทาํ น้ันจะย่ังยืนและเจริญกาวหนาตอไปในอนาคต โดยในงานหรือกิจกรรมทางธุรกิจ
จะกลาวถงึ งานการตลาด งานการผลติ หรือบรกิ าร งานการเงินและบญั ชี และงานทรัพยากรมนษุ ย
ความรธู ุรกจิ ในชีวติ ประจาํ วัน
ปจจุบันชีวิตคนเราสวนใหญเก่ียวพันกับเรื่องธุรกิจเกือบท้ังสิ้น เพื่อความอยูรอด ความ
สะดวกสบายจะตองอาศัยปจจัยตาง ๆ ในการดําเนินชีวิต อันไดแก ปจจัย 4 ซึ่งก็คือ อาหาร
เคร่ืองนุงหม ท่ีอยูอาศัย และยารักษาโรค ความตองการเหลานั้นเปนสาเหตุทําใหเกิดกิจกรรม
ท่ีเก่ยี วขอ งกบั การผลติ การจาํ หนา ย และการซือ้ ขายแลกเปลย่ี น
ความหมายของธุรกจิ
ธุรกิจ คือ กิจการที่กอใหเกิดสินคาและบริการ ชองทางการประกอบธุรกิจไมใชเพียงแต
มุงหวังผลกําไร แตม ุงอํานวยสินคา และบริการเพอ่ื สนองความตองการของมนษุ ย
จุดมงุ หมายของธุรกิจ คอื
1. เพอ่ื ใหบริการแกผ บู รโิ ภคอุปโภค
2. นําผลกาํ ไรมาสผู ลู งทุน
3. เพ่ือความอยูรอดและเจริญเตบิ โต
ความสัมพันธร ะหวา งธรุ กิจกับบคุ คล
เราอาจแบงความสมั พันธร ะหวา งธุรกิจกับบคุ คลออกเปน 2 ลกั ษณะ คือ
1. ความสมั พนั ธข องธุรกิจกบั บุคคลในฐานะผบู ริโภค คอื การบรโิ ภคส่งิ ของ เคร่ืองใช เชน
เส้ือผา อาหาร นอกเหนอื จากปจ จัย 4 เน่อื งจากคนเรามีความตอ งการไมมีสิน้ สดุ
2. ความสัมพันธของธุรกิจกับบุคคลในฐานะผูผลิต เมื่อเปนผูบริโภคจะตองผลิตใหได
มลู คาเทากบั มูลคา การบริโภค มิฉะนนั้ จะยากจน เชน การเปนผผู ลติ ในครอบครัว ชวยพอแมทาํ งาน
ธุรกิจท่ีเก่ยี วของในชีวติ ประจําวนั
ประเภทของธุรกจิ ที่เกี่ยวขอ งในชีวติ ประจาํ วัน มีดังนี้
1. ธรุ กจิ ผลติ สินคา เปนธุรกิจท่ีผลิตสินคาสนองความตองการของผูบริโภค ไดแก ธุรกิจ
การเกษตร ธุรกิจเหมืองแร ธุรกิจอุตสาหกรรมในครัวเรือน อุตสาหกรรมโรงงาน และธุรกิจ
กอสรา ง
28
2. ธรุ กิจจําหนา ยสนิ คา เปน ธุรกจิ ที่กระจายสนิ คา จากผูผลติ ไปยงั ผบู รโิ ภค เชน การจําหนาย
สินคาท่ีใชในการดํารงชีวิต สินคาที่อํานวยความสะดวกสบาย ซึ่งธุรกิจประเภทนี้เปนธุรกิจ
ขายปลีกและขายสง
3. ธุรกิจการบริการ เปนธุรกิจใหบรกิ ารแกลกู คา ไดแ ก ธนาคาร โรงแรม โรงเรียน โรงภาพยนตร
การคมนาคมและการขนสง
กิจกรรม
ใหผูเรียนศึกษาคนควาเร่ืองประเภทของธุรกิจท่ีเกี่ยวของกับชีวิตประจําวัน บันทึกเปน
รายงานสงและนํามาอภปิ รายในการพบกลุม
งานสาํ นักงาน
การจัดเกบ็ เอกสารทางธุรกจิ
ความหมายของเอกสารทางธุรกิจ หมายถึง เอกสารตาง ๆ ท่ีทําข้ึนเปนลายลักษณอักษร
อาจจะเขยี นข้นึ เองในลกั ษณะของจดหมาย พิมพเปน แบบฟอรม เชน ใบเสรจ็ รับเงิน ใบกํากบั สนิ คา
เปนตน เพือ่ ใชเปนหลกั ฐานในการดําเนนิ งานตาง ๆ ทางธรุ กิจ หรือใชในการอา งอิงกรณีท่ีมีปญหา
เกดิ ขนึ้
ความสําคัญและประโยชนของเอกสารทางธุรกิจ คือ ใชเปนขอมูลสนับสนุนดานการ
บริหารงานใหม ปี ระสทิ ธภิ าพ เพอื่ ประโยชนใ นการคาระหวางประเทศ เพ่ือใหเกิดความเปนธรรม
ใชคุมครองสทิ ธิแกผลู งทุน ใชป ระกันในการขอเครดิต เพื่อใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบของ
กรมสรรพากรและการเรียกรอ งคาเสียหาย
ประเภทของเอกสารทางธรุ กจิ จาํ แนกได ดังนี้
1. เอกสารการเครดิตและการเงนิ ไดแ ก เชค็ ตัว๋ แลกเงิน ต๋ัวสัญญาใชเงิน ใบหุน พันธบัตร
เปนตน
2. เอกสารการซอื้ ขายและขายสินคา หรอื เอกสารการคา เชน ใบเสนอราคา ใบเสรจ็ รับเงนิ
3. เอกสารการขนสง เชน ใบรบั สินคา ขึน้ เรอื ใบตราสง สินคา สญั ญาเชา เหมาซอ้ื
4. เอกสารประกันภัย ไดแก ใบคําขอทาํ ประกัน กรมธรรมประกนั ภยั เปน ตน
5. เอกสารการนําเขา และสงออก เชน ใบขนขาเขา ใบตราสง ใบรบั ของจากทา เรอื
การจดั เก็บเอกสารทางธุรกิจ
เอกสารทางธุรกิจมีความสําคัญ จะตองมีการเก็บเอกสารใหเปนระบบ เพื่อใหคนหาได
สะดวกหยบิ ใชไดงายและใชเปนหลกั ฐานอางอิงกรณที ่มี ีปญ หาเกิดขนึ้ วิธกี ารจดั เกบ็ เอกสาร ท่นี ิยม
ใชกันคือ การเก็บตามลาํ ดับตัวอักษร ช่ือบริษัท หางราน การเก็บเอกสารตามตัวเลขโดยใชตัวเลข
แทนชื่อบุคคล หางราน บรษิ ทั การเกบ็ เอกสารตามชื่อเรือ่ งและการเกบ็ เอกสารตามภูมศิ าสตร ใชช่ือ
สถานที่ ประเทศ จงั หวัด อาํ เภอ เปนหนวยจดั เก็บ
29
การใชเ คร่ืองใชส าํ นักงานและการบํารุงรักษา
เครื่องใชสํานักงาน หมายถึง เครื่องมือเครื่องใชสํานักงานท่ีจัดทําข้ึนเพื่ออํานวยความ
สะดวกสบายในการปฏิบัติงานสํานักงานใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ เชน เครื่องพิมพดีด
เครื่องคํานวณเลข โทรศัพท โทรสาร เครื่องถายเอกสาร และเครื่องคอมพิวเตอร เปนตน
การเลอื กใชเครื่องใชสาํ นักงานชนิดใด ขนาดเทา ใด ขนึ้ อยูกับขนาดและความจาํ เปน ของแตละธรุ กจิ
ความสาํ คัญและประโยชนของเครื่องใชสํานักงาน คือ ทําใหงานมีความถูกตอง แมนยํา
ลดความผิดพลาด ลดตนทุนในการทํางาน ชวยใหงานเสร็จดวยความรวดเร็ว เรียบรอย สวยงาม
และทุนแรงผูปฏิบัติ ลดความเมื่อยลา
การบํารุงรกั ษาเคร่อื งใชสาํ นักงาน มีการบํารุงรกั ษา อาจทําได 3 วิธี คอื
1. เรียกใชบ ริการเปนคร้ังคราว
2. ทําสัญญารบั บรกิ ารจากผูจําหนายโดยตรง
3. ศกึ ษาวิธีการบํารงุ รกั ษาจากหนงั สือคูมือการใช
การนาํ เทคโนโลยีมาใชใ นงานธรุ กิจ
ปจจุบันหนวยงานธุรกิจจํานวนมากไดนําเทคโนโลยีมาใชงานธุรกิจ เพ่ือชวยในการ
ปฏิบตั ิงาน ในสาํ นกั งานใหม ีประสทิ ธภิ าพมากขึ้นและสะดวกขน้ึ ดงั นี้
1. งานพิมพเอกสาร โดยใชคอมพวิ เตอรพ ิมพเอกสารตา ง ๆ แทนเครอื่ งพิมพด ีด
2. งานฐานขอมลู ใชคอมพวิ เตอรเพือ่ รวบรวม ประมวลผล บันทกึ และจดั เกบ็ ขอมูลตาง ๆ
3. งานติดตอสอ่ื สาร โดยใชคอมพวิ เตอรเ พื่อรวบรวม ประมวลผล บันทึก และจัดเกบ็ ขอ มลู
ตาง ๆ
4. งานดานการเงินและการบัญชี เชน การนําคอมพิวเตอรเขามาใชในการทําบัญชีเงินเดือน
เปนตน
งานการเงนิ และบญั ชี
เปา หมายท่ีสาํ คัญของตนเองและครอบครัวกค็ อื การทาํ ใหค วามเปน อยูของครอบครัวดีขึ้น
ไมประสบปญ หาเรอ่ื งการใชจา ยเงิน การใชจ า ยเงนิ ที่ดกี ค็ วรที่จะจัดทําแผนการใชจ า ยเงนิ และจัดทํา
งบประมาณของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ บุคคลในครอบครัวก็ตองชวยกันบันทึกบัญชี
เงินสดของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ เพ่ือท่ีจะไดนําของแตละคนมารวบรวม ทําการ
เปรยี บเทียบงบประมาณกับการจา ยจรงิ ของครอบครวั เปาหมายทส่ี ําคญั อกี ประการหน่ึงก็คือ การที่
ตนเองและครอบครวั มีเงินออมและสามารถนําเงินออมนัน้ ไปลงทนุ ทําธุรกจิ
30
การทาํ งบประมาณของตนเองและครอบครวั
งบประมาณ หมายถงึ การวางแผนประมาณการรายรับ-รายจาย เพื่อเปนแนวทางในการใช
จา ยอยางประหยัด งบประมาณแบง ออกไดเ ปน 2 สว น คอื
1. รายรับ แบงออกเปน
- รายรับประจําวัน เปนรายไดท ีแ่ นน อน เปนรายสปั ดาห รายเดอื น
- รายรับจร เปน รายไดท ่ีเกิดขนึ้ ไมแ นน อน เปน บางครัง้ บางคราว
2. รายจาย แยกประเภทได ดงั นี้
- รายจายเพือ่ ความตองการพน้ื ฐาน ไดแ ก คา อาหาร ทอ่ี ยู เสือ้ ผา และคายา
- รายจายเพื่อดําเนินชวี ิตประจําวัน ไดแก คา นํา้ คา ไฟฟา คาโทรศพั ท ฯลฯ
- รายจายเพอ่ื ประโยชนระยะยาว เชน เงินออมเพือ่ การศึกษา เงินประกนั ชวี ิต
- รายจายอน่ื ๆ เชน คาของขวญั ในโอกาสตา ง ๆ เงนิ ทาํ บุญ เงินบริจาค เงนิ ชว ยงาน
ข้ันตอนการจดั ทํางบประมาณ
1. ประมาณการรายรบั ประจําเดือน
2. ประมาณการรายจา ยประจาํ เดือน ตามความจําเปน กอ นหลัง
3. ประมาณการรายรบั - รายจา ยตอ งเทากนั
ตัวอยา งประมาณการรายรบั -รายจา ยของครอบครวั 6,400
4,500
งบประมาณเดือนมนี าคม 2553 10,900
ประมาณการรายรับ
1,500
เงินเดือนสามี 4,000
เงนิ เดอื นภรรยา 500
รวม 500 6,500
ประมาณการรายจา ย
รายจายเพื่อความตองการขั้นพ้นื ฐาน
คา เชา บาน
คา อาหาร
คา เสอ้ื ผา
คารักษาพยาบาล
รายจายเพื่อการดําเนินชวี ติ ประจําวนั 31
คารถ
คากาซหุงตม 600
คาไฟฟา 250
คาน้าํ ประปา 250
คา โทรศัพท 150
150 1,400
รายจา ยเพ่ือประโยชนร ะยะยาว
คา ประกนั ชีวิต 500
เงนิ ฝากธนาคารเพือ่ การศกึ ษา 1,000
เงินออม 1,000 2,500
500 500
รายจา ยอน่ื ๆ
รวม 10,900
ประโยชนข องการจัดทํางบประมาณ มีดังนี้
1. ทําใหม แี ผนการใชจายเงินอยางเปน ระบบ
2. ชว ยลดปญหาการใชจ า ยเงินมากกวารายได
3. สามารถจดั สรรเงินออมไวใ ชจ ายในอนาคต
การออมทรัพยแ ละการลงทุนกับธนาคารและสถาบันการเงิน
การออมทรัพย หมายถึง การนาํ เงินรายไดส วนทจี่ ดั สรรไวเ พอ่ื ประโยชนในอนาคต หรือใน
ยามจาํ เปน
การลงทนุ หมายถงึ การนาํ เงินออมทีส่ ะสมไวไปใชเ พ่ือใหเกดิ ประโยชนหรอื วตั ถปุ ระสงค
อยางใดอยางหนึ่งโดยเฉพาะ
สถาบันการเงิน หมายถึง องคการทางการเงินท่ีจัดข้ึนมาเพ่ือดําเนินงานทางดานการเงิน
ทําหนาท่เี ปนสอื่ กลางทางการเงิน ไดแก ธนาคาร บรษิ ัทเงนิ ทนุ บรษิ ัทหลักทรัพย เปนตน
ประเภทของการลงทนุ
เราสามารถที่จะนาํ เงินออมที่มอี ยูไ ปลงทุนได 2 ประเภทใหญ ๆ คือ พันธบัตร และหุน ซ่ึง
ทง้ั สองชนดิ เรยี กวา หลักทรพั ย
1. พันธบัตร คือ ตั๋วสัญญาใชเงินท่ีรัฐบาลหรือบริษัทเปนผูออกโดยสัญญาวาจะใชเงิน
ภายในระยะเวลาท่กี าํ หนดพรอ มดอกเบยี้
2. หนุ ของบริษทั หนุ หมายถงึ ใบรบั รองวาเปน ผูมีสวนในกิจการหรอื เปนเจาของบริษทั
32
กิจกรรม
1. ใหผเู รยี นจดั ทําบัญชีเงนิ สดของตนเอง เปนรายบุคคล
2. ระยะเวลาในการปฏิบตั ิงานประมาณ 1 สัปดาห
3. นําเสนอผลการปฏิบตั ิงานโดยการสมุ ตัวอยาง
เรอื่ งท่ี 3 กลุมอาชพี ใหม
จากการเปล่ียนแปลงในบริบทโลกทั้งในสวนการรวมกลุมทางการเงิน การเปล่ียนแปลง
เทคโนโลยีอยางรวดเรว็ การเปลย่ี นแปลงของธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม การเปลีย่ นแปลงพฤตกิ รรม
ของผูบริโภค การรวมกลุมทางเศรษฐกิจ และประการสําคัญคือ การเปลี่ยนแปลงโครงสราง
ประชากรทางสังคม ดงั นัน้ อาชพี ในปจ จบุ นั จะตอ งมกี ารพัฒนาวิธีการและศักยภาพในการแขงขันได
ในระดบั โลก ซ่งึ จะตองคาํ นงึ ถงึ บริบทภมู ิภาคหลักของโลก หรือ “รูศกั ยภาพเขา” หมายถึง ทวีปเอเชีย
ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป ทวปี ออสเตรเลีย และทวีปแอฟริกา และจะตอง “รูศักยภาพเรา” หมายถึง
รูศ ักยภาพหลักของพื้นท่ีประเทศไทย คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ศักยภาพ
ของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแตละพื้นที่ และศักยภาพของทรัพยากรมนุษยใน
แตละพ้ืนท่ี ดังน้ัน เพื่อใหการประกอบอาชีพสอดคลองกับศักยภาพหลักของพื้นที่และสามารถ
แขงขันในเวทีโลก จึงไดกาํ หนดกลุมอาชีพใหม 5 กลุมอาชีพ คือ กลุมอาชีพใหมดานการเกษตร
กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม กลุมอาชีพใหมดานความคิด
สรางสรรค และกลุมอาชพี ใหมดานบรหิ ารจัดการและบรกิ าร
1. กลุม อาชีพใหมดานการเกษตร คือการพัฒนาอาชีพในดานการเกษตรเกี่ยวกับ
การปลูกพืช เลี้ยงสัตว การประมง โดยนําองคความรูใหม เทคโนโลยี/นวัตกรรม มาพัฒนาให
สอดคลองกับศักยภาพหลักของพ้ืนท่ี คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ตาม
ลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพของภูมิประเทศ และทําเลท่ีต้ังของแตละพื้นที่ ศักยภาพของศิลปะ
วัฒนธรรม ประเพณี และวิถขี องแตล ะพ้ืนที่และศกั ยภาพของทรพั ยากรมนุษยในแตละพื้นที่ อาชีพ
ใหมดานการเกษตร เชน เกษตรอินทรีย เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎีใหม วนเกษตร ธุรกิจ
การเกษตร เปน ตน
2. กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม คือการพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพดาน
พาณชิ ยกรรม เชน ผูใ หบ ริการจาํ หนา ยสนิ คาทง้ั แบบคา ปลีกและคา สงใหแกผูบริโภคทั้งมีหนาราน
เปนสถานที่จัดจําหนาย เชน หางราน หา งสรรพสินคา ซุปเปอรส โตร รานสะดวกซ้อื และการขายที่
ไมมหี นารา น เชน การขายผานสื่ออิเล็กทรอนิกส
3. กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม คือการพัฒนาอาชีพที่อาศัยองคความรู
เทคโนโลย/ี นวัตกรรม อาชพี เก่ยี วกบั งานชางซ่ึงไดแก ชางไฟฟา ชางไม ชา งยนต ชา งประปา ชางปูน
33
และชา งเชื่อม ใหส อดคลองกับความตองการของตลาดในประเทศ และตางประเทศ และศักยภาพ
หลักของพ้ืนท่ี เชน ผูผลิตชิ้นสวนอิเลคทรอนิกสเครื่องใชไฟฟา หรืออุปกรณอิเล็กทรอนิกส
โดยท่วั ไป เชน IC PCB ผูประกอบรถยนตและยานยนตประเภทตา ง ๆ ผผู ลติ ตวั แทนจาํ หนายหรอื
ผูประกอบชิ้นสว นหรอื อะไหลรถยนต ผใู หบ รกิ ารซอ มบํารุงรถยนต ผจู ดั จําหนา ยและศูนยจําหนาย
รถยนตท งั้ มอื หนงึ่ มือสอง ผผู ลติ และจําหนา ยเครอื่ งจกั รและเคร่ืองมอื ทุกชนิด เชน เคร่ืองจักรกลหนัก
เคร่ืองจักรกลเบา ผลิตอุปกรณหรือสวนประกอบพ้ืนฐานของเคร่ืองใชไฟฟาตาง ๆ เชน สายไฟ
หลอดไฟ ฉนวนไฟฟา มอเตอรตาง ๆ การผลติ อลูมเิ นียม ผลติ และตัวแทนจําหนายผลิตภัณฑเหล็ก
สแตนเลส ผูผ ลิตจําหนายวสั ดกุ อสราง วัสดตุ กแตง สขุ ภณั ฑ การกอสรา ง อาคาร หรือทอ่ี ยูอาศัย
4. กลมุ อาชพี ใหมดานความคดิ สรา งสรรค ทามกลางกระแสการแขงขันของโลก
ธุรกจิ ที่ไรพรมแดน และการพัฒนาอยา งกาวกระโดดของเทคโนโลยีการสื่อสารและการคมนาคม
การแลกเปล่ียนสินคาจากท่ีหน่ึงไปยังอีกสถานที่ที่อยูหางไกลน้ันเปนเรื่องงายในปจจุบัน เมื่อ
ขอ จาํ กดั ของการขามพรมแดนมใิ ชอ ปุ สรรคทางการคา ตอ ไปจงึ ทําใหผ บู รโิ ภคหรอื ผซู อ้ื มีสิทธิเลือก
สินคาใหมไดอ ยา งเสรีทั้งในดานคุณภาพและราคา ซึ่งการเรียนรแู ละพัฒนาสินคาและบริการตาง ๆ
ที่มีอยูในตลาดอยูแลวในยุคโลกไรพรมแดนกระทําไดงาย ประเทศท่ีมีตนทุนการผลิตต่ํา เชน
ประเทศจนี อินเดยี เวียดนาม และประเทศในกลุมยุโรปตะวันออก จะมีความไดเปรียบในการแขง ขัน
ดา นราคา ดว ยเหตุน้ีประเทศผูนําทางเศรษฐกิจหลายประเทศจึงหันมาสงเสริมการดําเนินนโยบาย
เศรษฐกิจสรา งสรรคเ พอื่ พฒั นาสินคา และบรกิ ารใหม ๆ และหลกี เล่ียงการผลิตสนิ คา ท่ีตองตอสดู าน
ราคา โดยหลกั การของเศรษฐกจิ สรา งสรรคค อื แนวคิดหรอื แนวปฏิบัติที่สราง/เพิ่มมูลคาของสินคา
และบรกิ ารไดโดยไมตอ งใชทรัพยากรมากนัก แตใชความคิด สติปญญา และความสรางสรรคให
มากข้นึ
ทิศทางของแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาตฉิ บับท่ี 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)
ไดกําหนดยุทธศาสตรการปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเจริญเติบโตอยางคุณภาพและยั่งยืน ให
ความสําคัญกับการปรับโครงสรางเศรษฐกิจบนฐานความรู ความคิดสรางสรรคและภูมิปญญา
ภายใตปจจัยสนับสนุนที่เอื้ออํานวยและระบบการแขงขันที่เปนธรรมเพ่ือสรางภูมิคุมกันใหกับ
ประเทศ มุงปรับโครงสรางและการลงทุนใหสอดคลองกับความตองการของตลาดท้ังภายในและ
ตางประเทศ สรางมูลคา เพม่ิ ใหก ับสาขาบริการท่มี ีศกั ยภาพบนพ้ืนฐานของนวัตกรรมและความคิด
สรางสรรค พัฒนาธุรกิจสรางสรรคและเมืองสรางสรรค เพ่ิมผลิตภาพของภาคเกษตรและสราง
มลู คา เพ่มิ ดว ยเทคโนโลยีและกระบวนการผลิตที่เปนมิตรกับสิง่ แวดลอม พฒั นาภาคอุตสาหกรรมสู
อตุ สาหกรรมฐานความรูเชิงสรา งสรรคแ ละเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม พัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานและ
ระบบโลจิสตกิ ส สรางความมั่นคงดานพลงั งานควบคูไ ปกบั การปฏริ ปู กฎหมายและกฎระเบียบตาง ๆ
ทางเศรษฐกจิ และการบริหารจดั การเศรษฐกจิ สวนรวมอยางมีประสิทธิภาพเพื่อใหเปนฐานเศรษฐกิจ
ของประเทศที่เขม แข็งและขยายตัวอยางมีคณุ ภาพ
34
กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนอาชีพที่อยูบนพื้นฐานของการใช
องคความรู (Knowledge) การศึกษา (Education) การสรางสรรคงาน (Creativity) และการใช
ทรพั ยส ินทางปญ ญา (Intellectual Property) ทเี่ ชอ่ื มโยงกับพื้นฐานทางวัฒนธรรม (Culture) การส่ังสม
ความรูของสังคม (Wisdom) และเทคโนโลยี/นวัตกรรมสมัยใหม (Technology and Innovation)
(อาคม เติมพิทยาไพสฐิ ,2553) ดังน้นั กลมุ อาชีพใหมดา นความคิดสรางสรรค จงึ เปนการตอยอดหรอื
การพฒั นาอาชีพในกลุมอาชีพเดิม คือกลุมอาชีพเกษตรกรรม กลุมอาชีพอุตสาหกรรม กลุมอาชีพ
พาณชิ ยกรรม กลมุ อาชีพคหกรรม กลมุ อาชพี หตั ถกรรม และกลมุ อาชพี ศลิ ปกรรม
กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค เชน แฟช่ันเสื้อผา เคร่ืองประดับ
เครอ่ื งสําอาง ทรงผม สปาสมนุ ไพร การออกแบบสื่อ/ภาพยนตร/ โทรทศั น เครอื่ งใชไฟฟา เฟอรนิเจอร
วัสดุกอสรางแบบประหยัดพลังงาน เซรามิก ผาทอ จักสาน แกะสลัก รถยนตพลังงานทางเลือก
ขากลอัตโนมัติเพ่อื ผพู ิการ การทอ งเท่ยี วเชิงวัฒนธรรม ตลาดนาํ้ อโยธยา เปนตน
5. กลุม อาชพี ใหมด า นบริหารจัดการและบรกิ าร เชน ธรุ กิจบริการทองเที่ยว ธุรกิจ
บรกิ ารสุขภาพ ธุรกจิ บริการโลจิสติกส ธุรกิจภาพยนตร ธุรกจิ การจัดประชุมและแสดงนิทรรศการ
บริการทปี่ รึกษาดานอสงั หาริมทรัพย ทีป่ รกึ ษาทางธรุ กิจ
งานอาชีพใหมทั้ง 5 กลุม ในอนาคตจะมีการเติบโตทางธุรกิจมากข้ึน จึงมีความ
ตองการเจา หนา ท่ี บคุ คล พนักงาน เพ่ือควบคุมและปฏิบัติงานท่ีมีความรู ความสามารถ และทักษะ
ฝมอื เปน จํานวนมาก
เร่อื งที่ 4 การประกอบอาชีพในภมู ิภาค 5 ทวีป
ภูมิภาคของโลกประกอบดวย 5 ทวีป ไดแก เอเชีย อเมริกา ยุโรป ออสเตรเลีย
แอฟริกา ซงึ่ ในแตล ะภมู ภิ าคจะมลี กั ษะการประกอบอาชีพท่ีแตกตางกัน เพราะมีความแตกตางกัน
ทางสภาพบริบทของพื้นที่ ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติและพ้ืนท่ี ลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ
ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี วถิ ีชีวิตและการดํารงชีวิตของประชาชน ดังน้ันในการประกอบอาชีพ
ผูประกอบการจําเปนตองเขาใจในความแตกตางของสภาพบริบทของพ้ืนท่ีดังกลาว เพราะใน
อนาคต การติดตอทางการคาจะสามารถเชื่อมโยงติดตอซื้อขายไดอยางไมมีขอบเขตจํากัด
ความแตกตางของลักษณะงานอาชีพในแตละภูมภิ าค มรี ายละเอยี ดดังน้ี
ภูมิภาคเอเชีย สวนใหญของประเทศในภูมิภาคเอเชีย ประกอบอาชีพเกษตรกรรม
เปนหลัก ไดแก การปลูกพืช การเลี้ยงสัตว การประมง ปาไม รวมถึงงานอาชีพทางดานเหมืองแร และ
อตุ สาหกรรมดว ยโดยในแตละอาชพี ที่ประกอบการในภมู ภิ าคเอเชีย มลี ักษณะการประกอบอาชีพ ดังน้ี
การปลูกพืช เปนอาชีพเกษตรกรรมที่ประชาชนสวนใหญในแตละประเทศของ
ภูมิภาคเอเชียดําเนินการประกอบเปนอาชีพ แตมีความแตกตางกันไปตามลักษณะภูมิอากาศ
35
ภูมปิ ระเทศ และการดํารงชีวิตของประชากร โดยประเทศในเขตพ้ืนท่ีราบท่ีมีปริมาณฝนเพียงพอ
และประชากรอาศยั อยอู ยางหนาแนน จะมีการดาํ เนินการประกอบอาชพี การปลกู พืชเพอื่ เลยี้ งตนเอง
แตในเขตพ้นื ท่ีท่มี ภี ูมิอากาศแบบปาดิบชื้น มีประชากรอยูบางเบา จะประกอบอาชีพเกษตรกรรม
ปลกู พชื แบบเลอ่ื นลอย ท้ังนี้ ในพืน้ ท่ที เ่ี ปนทุงหญา มรี ะบบชลประทาน สวนใหญจะประกอบอาชีพ
ปลกู พืชพรอมการเลี้ยงสัตว โดยพ้ืนทใี่ ดของประเทศที่อยูในเขตอากาศหนาว เขตทะเลทราย และ
เขตภเู ขา จะเปนพื้นทที่ ี่ไมสามารถประกอบอาชีพเกษตรกรรมปลกู พืชได
สําหรับพืชเศรษฐกิจท่ีสําคัญนิยมปลูกในประเทศของภูมิภาคเอเชีย เชน ขาวเจา
ขาวโพด มะพราว ปาลม นา้ํ มัน มะกอก ชา ฝา ย ปอ ปาน ยางพารา เปน ตน
การเลีย้ งสตั ว อาชพี เกษตรกรรมการเล้ียงสัตว เปนอีกอาชีพหน่ึงที่ประชาชนใน
ประเทศตา ง ๆ ของภูมิภาคเอเชียนยิ มประกอบอาชีพ แตม คี วามแตกตา งกันไปตามสภาพภมู ปิ ระเทศ
และภูมิอากาศ โดยในประเทศท่ีมีอากาศแหงแลงแถบเอเชียตะวันตกเฉียงใต และตอนกลางของ
ภมู ภิ าค ซึ่งมลี กั ษณะพนื้ ท่ีเปนทุงหญา กึง่ ทะเลทราย ประชากรในเขตดงั กลา ว จงึ นิยมเลย้ี งสตั วแบบ
เรรอ น ไดแ ก อูฐ แพะ แกะ โค มา และจามรี โดยการเลี้ยงสตั วใ นลกั ษณะดงั กลาว เปนการประกอบ
อาชพี เพ่ือตองการนมและเน้อื นาํ มาใชเปนอาหาร สวนในเขตอากาศรอนชื้นและอบอุน ประชากร
จะนยิ มเลยี้ งสตั วเพ่ือการบรโิ ภคและการสงเปนสินคา ออก ไดแ ก สุกร ไก เปด ท้ังน้ี ในเขตอากาศ
ดังกลาว จะนิยมเลย้ี งโค กระบือ และมา เชน เดียวกัน แตเ ปนการเลีย้ งไวเพ่ือใชง าน
การประมง การประกอบอาชีพประมงของภูมิภาคเอเชีย มีการดําเนินการประกอบ
อาชีพประมงใน 2 ลกั ษณะ ไดแก ประมงน้าํ จืด และประมงทางทะเล การประกอบอาชีพประมงนํ้าจืด
สวนใหญจะนิยมทําอาชีพประมงควบคูกับการปลูกพืช โดยเฉพาะพืชผัก สําหรับการประกอบ
อาชีพประมงทางทะเล มีการประกอบอาชีพในเขตนานนํ้าแถบชายฝงตะวันออกของภูมิภาคเอเชีย
ต้ังแตอาวไทยไปจนถึงชองแคบเบรงิ ทีก่ ระแสน้าํ อนุ กุโรชโิ วไหลมาบรรจบกับกระแสนํา้ เย็นโอยาชโิ ว
เพราะเปนแหลงที่มีอาหารสมบูรณ ทําใหมีสัตวน้ําอยูเปนจํานวนมาก ประเทศญ่ีปุนเปนประเทศท่ีมี
การประกอบอาชีพประมงทางทะเลมากที่สุดในโลก นอกจากการประกอบอาชีพประมงจับสัตวนํ้า
ทะเลแลว ตามแนวชายทะเลยังมีการประกอบอาชีพการเลี้ยงหอยประเภทตาง ๆ รวมถึงสาหรายทะเล
ซงึ่ มีการประกอบอาชพี เชน น้กี ระจายโดยท่ัวไปในประเทศท่มี พี ้ืนท่ีชายทะเล
ปา ไม อาชพี ปา ไม มีการดาํ เนนิ งานอาชีพใน 2 ลักษณะตามเขตภูมิอากาศ คือ ปาไม
ในเขตรอน จะเปนไมประเภทไมเนื้อแข็ง ในเขตประเทศ ไทย เมียนมาร ลาว กัมพูชา เวียดนาม
อนิ เดีย และในประเทศกลุม หมเู กาะ สวนปา ไมใ นเขตหนาว จะเปนปา ตน สน โดยมีการนําไมสนมา
ใชท าํ เปน กระดาษและลังไม
เหมืองแร ภูมิภาคเอเชีย เปนภูมิภาคที่อุดมไปดวยแรธาตุนานาชนิด เนื่องจากมี
สภาพภูมิประเทศเปนเทือกเขาท่ีมีอายุแตกตางกัน แรธาตุที่สําคัญที่มีการขุดข้ึนมาใชประโยชน
ไดแ ก เหล็ก ถานหิน ดีบุก นํ้ามัน แมงกานิส เพชร พลอย เปน ตน
36
อตุ สาหกรรม ในภมู ิภาคเอเชีย การประกอบอาชีพดา นอุตสาหกรรม สวนใหญจะ
เปน อตุ สาหกรรมแบบหัตถกรรมหรืออุตสาหกรรมในครัวเรือน ในลักษณะงานฝมือ ของที่ระลึก
เชน ผาทอ เครอื่ งโลหะ เคร่อื งแกะสลกั เคร่ืองจักสาน เปนตน สําหรับอุตสาหกรรมใหม ประเทศ
ญ่ีปนุ เกาหลี ไตหวนั และสงิ คโปร ถกู จดั ใหเปนประเทศในกลุมอุตสาหกรรมใหม
ลักษณะวิธีการคาในภูมิภาคเอเชีย การคาขายแตเดิมประเทศในภูมิภาคเอเชีย
จะใชว ธิ ีตา งคนตา งขาย แตอ นาคตตงั้ แตป พ.ศ. 2558 กลุมประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต
ในนามของอาเซยี น กําหนดทะลายกาํ แพงทางภาษี และรวมคาขายกบั ประเทศในภูมิภาคอ่ืน เพื่อให
สามารถกระจายสนิ คา และสรางพลังการตอรองราคา
ภูมภิ าคอเมริกา เน่ืองจากภมู ิภาคอเมรกิ า มีความแตกตางกนั ในดานภมู ิประเทศ ภูมิอากาศ
และวิถีการดํารงชีวิตคอนขางสูง ในเขตอเมริกาใต และอเมริกาเหนือ การประกอบอาชีพของ
ท้ัง 2 เขต จึงมคี วามแตกตา งกนั ไปดว ย ดงั นี้
การปลกู พชื นิยมปลูกพชื มดี งั น้ี
ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมริกาเหนอื
กาแฟ ขอ มูล ขอมลู
ขาวโพด
โกโก ปลกู มากในประเทศบราซิล มี ขา วสาลี ไมม กี ารปลกู
มากถงึ รอยละ 50 ของโลก และ
ขา วโพด ยังมกี ารปลูกในประเทศ ไมม ีการปลกู
โคลัมเบีย และเอกวาดอร
ขาวสาลี ปลกู เพ่ือนาํ มาทําเปน เปนพชื เศรษฐกจิ ของประเทศ
ชอ็ กโกแลต เครื่องดมื่ และ สหรฐั อเมริกา ปลูกมากในแถบ
ขนมหวาน นิยมปลูกใน ภาคกลางของประเทศ
ประเทศ บราซลิ เอกวาดอร
เปนพชื ทปี่ ลูกมากในประเทศ ปลกู มากในประเทศ
บราซลิ รวมถึง ประเทศ สหรัฐอเมรกิ า และแคนาดา
อารเ จนตินา เวเนซเู อลา เปรู โดยประเทศสหรัฐอเมริกา
และโคลัมเบยี จะปลกู ขา วสาลีฤดูหนาว
นิยมปลกู ในประเทศบราซลิ สว นประเทศแคนาดา
อารเ จนตนิ า ชลิ ี
37
ประเภท อเมริกาใต ประเภท อเมรกิ าเหนอื
ขอ มลู ขอมูล
ออ ย
กลวย ปลกู มากในประเทศบราซลิ ฝาย จะปลูกขา วสาลีฤดูใบไมผลิ
ฝาย ปลูกมากในประเทศเอกวาดอร ไมมกี ารปลูก
ปลูกมากในประเทศบราซิล ไมม กี ารปลกู
อารเจนตินา ปลกู มากในบริเวณลมุ แมนา้ํ
มสิ ซิสซิปป ภาคตะวนั ตกของ
ไมมีการปลกู ถั่วเหลอื ง รัฐแอริโซนา และแคลฟิ อรเ นีย
ปลูกมากในเขตทรี่ าบภาคกลาง
ไมมกี ารปลกู ยาสูบ ของประเทศสหรัฐอเมรกิ า
เปน พืชเศรษฐกจิ ท่ีสราง
ชอ่ื เสียงใหแ กป ระเทศ
สหรัฐอเมริกา ปลกู มากในเขต
ภาคตะวนั ออกของประเทศ
สหรฐั อเมรกิ า
ไมมกี ารปลูก ขา วเจา ปลกู มากในเขตภาคใตข อง
ประเทศสหรฐั อเมริกา
ไมมกี ารปลูก ผกั และผลไม ในภาคตะวนั ออกของประเทศ
ตา ง ๆ สหรัฐอเมรกิ า มกี ารปลกู เชอรรี่
สตรอเบอรี แอปเปล ภาคใต
ปลกู สม สับปะรด ชายฝง
ตะวนั ตกเฉียงใต ปลกู องนุ
มะกอก สม มะนาว
การเลีย้ งสัตว ในเขตอเมรกิ าใต และอเมรกิ าเหนือ มกี ารเลย้ี งสัตว ดังน้ี
โคเนื้อ ในเขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศบราซิล อารเจนตินา และอุรุกวัย
สวนในเขตอเมริกาเหนือ นิยมเล้ียงในแถบตะวันตกของประเทศ และจะเล้ียงเปนฟารมปศุสัตว
ขนาดใหญ
โคนม เขตอเมรกิ าใตไ มมีการเลี้ยงโคนม ในสวนของอเมริกาเหนือ นิยมเล้ียงใน
เขตทร่ี าบภาคกลางและภาคตะวนั ออกของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยพ้ืนท่ีดังกลาว จะมีการปลูก
38
ขาวโพด และถั่วเหลือง ซ่ึงมีการนําขาวโพด และถั่วเหลือง มาใชเปนอาหารสัตว เพื่อใหโคนมมี
สุขภาพแขง็ แรง
แกะ เขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศอุรุกวัย โดยมีการเลี้ยงจํานวนมากเปน
อันดับ 2 ของโลก ในเขตอเมรกิ าเหนอื นยิ มเลยี้ งในภาคตะวนั ตก และตะวันตกเฉียงใตข องประเทศ
สหรัฐอเมริกา
สุกร เขตอเมรกิ าใต นิยมเลี้ยงในประเทศเปรู และบราซิล สวนเขตอเมริกาเหนือ
นยิ มเลี้ยงในเขตทเ่ี ล้ียงโคนม โดยใชห างนมนาํ มาเล้ยี งสุกร
ปาไม เขตอเมริกาใตเปน แหลงไมเ น้ือแข็งท่ีมีอยอู ยา งอุดมสมบูรณแ ละกวางขวาง
แตนํามาใชประโยชนไดนอย เพราะการคมนาคมไมสะดวก สําหรับเขตอเมริกาเหนือ สวนใหญ
ประกอบอาชพี ปาไม ท่สี วนใหญเปนไมเ นื้อออน
เหมืองแร เขตอเมรกิ าใตและอเมรกิ าเหนือ มีแรธ าตุทีส่ าํ คญั อน่ื ไดแก
อเมริกาใต อเมรกิ าเหนอื
ขอมลู
ประเภท ขอ มูล ประเภท
ถา นหิน มมี ากแถบเทือกเขาดานตะวันตก
ไมม ที รัพยากรและการผลิต ของประเทศสหรฐั อเมริกา
เหล็ก มีมากในประเทศบราซลิ มกี าร เหล็ก มีมากทบี่ รเิ วณเทอื กเขาเมซาบี
ผลิตมากเปนอนั ดับ 2 ของโลก รฐั มินนิโซตา และเปนแหลง
รวมท้ัง เวเนซเู อลา โบลเิ วีย ชิลี ทองคาํ เหลก็ ทีส่ าํ คัญทีส่ ดุ ในเขตอเมริกา
ทองแดง เหนอื
ทองคํา มีมากในประเทศบราซลิ แหลงผลติ ทีส่ าํ คญั อยทู เี่ ทือกเขา
รอกกี้
ทองแดง มีมากเปนอนั ดบั ท่ี 1 ของโลก แหลงผลติ ทสี่ ําคัญ อยทู ่ีเทอื กเขา
ในประเทศชิลี รวมทั้งใน รอกกี้
ประเทศบราซิล และเปรู
บอกไซด เปนแรธาตทุ ี่นํามาใชเ พ่อื การ
ไมมที รพั ยากรและการผลติ ผลิตอลมู ิเนียม มีมากท่รี ัฐ
อารคนั ซอ
ดบี กุ ประเทศโบลเี วีย มีการผลิตดบี กุ
สงั กะสี มากเปน อนั ดบั 2 ของโลก ไมม ที รัพยากรและการผลติ
ผลติ มากในประเทศเปรู บราซิล
ไมมีทรัพยากรและการผลิต
39
ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมรกิ าเหนอื
นํา้ มนั ขอมลู น้ํามัน ขอมูล
และอารเจนตินา มแี หลงผลิตทางตอนเหนอื ของ
ประเทศเวเนซูเอลา เปน ประเทศ รัฐแอลาสกา และภาคกลาง
ท่ีมีการผลิตมากทส่ี ุด และยงั มี ตอนลา งของประเทศแคนาดา
ในประเทศบราซิล โบลเี วยี
เอกวาดอร
อุตสาหกรรม ในเขตอเมริกาใต จะเปนอุตสาหกรรมเบา เชน การผลิตน้ําตาล
อาหารกระปอง ประเทศที่มีอุตสาหกรรมเจริญกา วหนา เปนอตุ สาหกรรมขนาดใหญ ไดแ ก ประเทศ
บราซิล และอารเ จนตนิ า เปน การผลติ เหล็กกลา นํ้ามันและปโตรเคมี สวนอเมริกาเหนือ เปนสวน
ภูมิภาคท่เี จริญกาวหนา มากทางอุตสาหกรรม โดยเฉพาะการผลิตในอุตสาหกรรมหลกั
ภูมิภาคยุโรป การดําเนินงานอาชีพของประเทศในภูมิภาคยุโรป มีลักษณะการประกอบ
อาชีพ ดงั น้ี
การปลูกพืช พนื้ ทีก่ ารปลูกพชื ของภูมภิ าคยุโรป สว นใหญป ลกู ในยโุ รปตะวันออก
และภาคใตของประเทศองั กฤษ ภาคเหนอื และภาคตะวันตกของประเทศฝร่ังเศส รวมถึงตอนเหนือ
ของประเทศเยอรมัน พชื ท่สี าํ คัญและมผี ลตอเศรษฐกิจไดแ ก
ขาวสาลี ปลูกมาในประเทศยูเครน ฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โรมาเนีย
บัลกาเรีย เยอรมัน ฮังการี
ขา วโอต ขา วบารเลย ถัว่ มนั ฝรั่ง ปลูกไดโดยท่วั ไปของประเทศตาง ๆ ใน
ภมู ิภาคยโุ รป
องุน สม มะกอก มะนาว แอปเปล ปลกู มากในประเทศที่มีลักษณะอากาศ
แบบเมดิเตอรเรเนยี น ไดแก ประเทศอติ าลี ฝร่งั เศส สเปน กรซี
การเลี้ยงสตั ว สตั วเศรษฐกิจที่นิยมเลี้ยง ไดแก กวางเรนเดียร โคเน้ือ โคนม แพะ
แกะ มา และสุกร โดยการเล้ยี งสตั วเศรษฐกิจดงั กลา ว ขึ้นอยกู ับความเหมาะสมของลักษณะภูมิประเทศ
และภมู อิ ากาศ
การประมง แหลงทําการประมงท่สี ําคัญในภมู ิภาคยุโรป ไดแก
ทะเลเหนือ โดยเฉพาะบริเวณกระแสนํ้าอุนแอตแลนติกเหนือบรรจบกับ
กระแสน้ําเย็นกรนี แลนดตะวันออก ทําใหมีอาหารสมบูรณ ปลาชุกชุม ประเทศที่ประกอบอาชีพ
ประมงในเขตนี้ ไดแก ประเทศนอรเ วย ไอซแ ลนด และสหราชอาณาจักร
40
ทะเลดาํ ทะเลสาบแคสเปย น และแมนาํ้ โวลกา มกี ารจับปลาสเตอรเจียน
นาํ มาทาํ เปนไขปลาคารเวยี ร
ปา ไม อาชีพปา ไม มีการประกอบอาชีพอยางจริงจังในประเทศฟนแลนด สวีเดน
รัสเซีย นอรเ วย สว นใหญเปนปา ไมในเขตหนาว มีปาตนสนจํานวนมาก โดยมีการนํามาใชทําเปน
เย่ือกระดาษ
เหมอื งแร ภูมิภาคยโุ รป เปน แหลงแรท ่ีสําคัญจํานวนมาก ไดแ ก
นา้ํ มันและกาซธรรมชาติ อยูในบรเิ วณทะเลเหนือ และรอบทะเลสาบแคสเปยน
บอกไซด นาํ มาถลงุ เปน อลมู ิเนียม มีมากในประเทศฝรั่งเศส ยูโกสลาเวีย
ฮงั การี และเทือกเขาคูราล ในประเทศรัสเซีย
โพแทช นํามาใชในอุตสาหกรรมปุยและสบู มีมากในประเทศฝรั่งเศส
เยอรมัน สเปน และรสั เซยี
อุตสาหกรรม ในภมู ิภาคยโุ รป ถอื ไดว า เปนภมู ิภาคอุตสาหกรรม ประชากรสวนใหญ
จะประกอบอาชีพอยใู นภาคอตุ สาหกรรม แหลง อตุ สาหกรรมในภูมภิ าคยโุ รปจะอยูแถบยุโรปตะวันตก
เชน ประเทศฝร่ังเศส สหราชอาณาจักร เยอรมัน เนเธอรแลนด รวมถึง ประเทศรัสเซีย ยูเครน
เบลารสุ ในแถบยุโรปตะวนั ออก
ภูมิภาคออสเตรเลีย การประกอบอาชีพของภูมิภาคออสเตรเลีย มีลักษณะการประกอบ
อาชพี ดงั น้ี
การปลกู พชื เกษตรกรรมการปลูกพืช ถือวาเปนอาชีพหลักของภูมภิ าคออสเตรเลีย
โดยในการดาํ เนนิ การอาชพี เกษตรกรรมปลกู พืช เกษตรกรมกี ารนําเคร่ืองจักรกลเขามาชวยในการ
ทําการเกษตร เน่ืองจากพื้นท่ีของออสเตรเลียมีความแหงแลง และใชในการขุดนํ้าบาดาล พืชที่
สาํ คญั และมีผลตอเศรษฐกจิ ไดแก ขาวสาลี เปนพืชเศรษฐกิจที่สําคัญท่ีสุดของภูมิภาคออสเตรเลีย
นอกจากนั้น ยังมีการปลูกขาวเจา กลวย ออย สับปะรด องุน และสม กระจายในพ้ืนท่ีภูมิภาค
ออสเตรเลยี ตามความเหมาะสมของสภาพภูมิประเทศ และภมู อิ ากาศ
การเล้ียงสัตว ในภูมิภาคออสเตรเลีย นิยมเล้ียงสัตว ไดแก แกะ เปนการเล้ียงไว
เพ่ือการใชขน โคเน้ือ มีการเล้ียงในบริเวณทุงหญาสะวันนา และโคนม มีการเล้ียงในบริเวณ
เขตอากาศอบอนุ
การประมง ภูมิภาคออสเตรเลีย โดยเฉพาะฝงตะวันออก เปนบริเวณท่ีมีปลา
จาํ นวนมาก ไดแก ปลาทูนา ปลาฉลาม ปลาแซลมอน ปลากระบอก รวมท้ัง มีการเล้ียงหอยมุกที่
เกาะเทอรส เตย แตงานอาชีพดานประมง มีปญหาไมสามารถจับปลาที่มีชุกชุมไดมาก เพราะขาด
แรงงาน
ปาไม อาชีพปาไม มีการประกอบอาชีพปาไม ประเภทปายูคาลิปตัส เพราะมี
จาํ นวนมากในแถบตะวนั ออกของภมู ิภาคออสเตรเลีย
41
เหมอื งแร ภมู ิภาคออสเตรเลยี เปน แหลง แรทสี่ าํ คญั จํานวนมาก ไดแ ก
เหลก็ มมี ากทร่ี ฐั เวสเทิรน ออสเตรเลีย
ถานหิน มมี ากทีซ่ ดิ นีย นิวคาสเซลิ
ทองคํา มีมากทรี่ ฐั เวสเทิรน ออสเตรเลยี
ดบี กุ มมี ากทร่ี ัฐควนิ สแลนด
อตุ สาหกรรม ในภมู ภิ าคออสเตรเลยี มีการดาํ เนินงานอาชีพอุตสาหกรรมการเกษตร
เปน สวนใหญ ไดแก การผลิตสิ่งทอ น้ําตาล นม เนย อาหารกระปอง ดานอุตสาหกรรมอื่น มีการ
ผลติ เครอ่ื งใชไฟฟา การตอเรือ สวนใหญภาคอุตสาหกรรมจะประกอบการในแถบตะวันออกเฉียงใต
ของภูมิภาคออสเตรเลีย
ภมู ภิ าคแอฟรกิ า การประกอบอาชีพของภมู ิภาคแอฟริกามลี ักษณะการประกอบอาชีพ ดังน้ี
การปลูกพืช ภูมภิ าคแอฟริกาสว นใหญ เปน ทะเลทราย ดินขาดความอุดมสมบูรณ
ประชากรจะปลูกพืชไดเฉพาะบริเวณทร่ี าบดินตะกอนของปากแมนํ้าสายตาง ๆ ทําใหผลผลิตท่ีได
ไมเพยี งพอตอการบรโิ ภคของประชาชนในภมู ภิ าค ทง้ั น้ี แหลงปลูกพืช เลี้ยงสัตว และอุตสาหกรรม
ท่สี าํ คญั ของภมู ิภาคแอฟรกิ า ไดแ ก
แหลงปลูกพืชเมืองรอนในเขตรอนชื้น บริเวณลุมน้ําคองโก ชายฝงแอฟริกา
ตะวันออก และตะวันตก มีการปลูกโกโกมากที่สุด นอกจากนั้น มีการปลูกปาลมนํ้ามัน กาแฟ
ถั่วลิสง ออย ยางพารา เผือก และมัน
ลุมแมน า้ํ ไนล เปนพ้ืนทอ่ี ากาศรอ นแหง แลง สวนใหญปลูก ฝาย ชา อินทผาลัม
ขาวฟา ง
เขตเมดเิ ตอรเ รเนียน บริเวณดา นเหนือสุดและดา นใตสุดของภมู ภิ าค มีการปลูก
สม องนุ มะกอก และขา วสาลี
เขตอบอุนชนื้ บริเวณดานตะวนั ออกเฉียงเใตข องภูมภิ าค มกี ารปลูกผลไม
ขาวสาลี ขา วโพด
การเล้ียงสตั ว ในภูมภิ าคแอฟรกิ า มกี ารเลย้ี งสตั วแ ละการลา สตั วป า ดังน้ี
โคเขายาว เล้ียงไวเ พ่ือใชแรงงาน ใชเ นอื้ เปนอาหาร และเปนการแสดงฐานะ
ทางสังคม สว นใหญจะเลยี้ งในเขตภาคตะวนั ออกและภาคใตของภูมภิ าค
โคเนื้อ และโคนมพนั ธตุ างปะเทศ นยิ มเลี้ยงในเขตท่ีมภี ูมอิ ากาศอบอนุ ชืน้
แพะ แกะ เปนการเลย้ี งแบบเรร อน ในเขตทะเลทราย
อฐู เล้ียงไวเ พื่อใชเปนพาหนะและอาหาร นยิ มเลีย้ งในเขตทะเลทราย
การลาสัตวปาโดยชนพ้ืนเมือง สัตวปาที่เปนท่ีนิยมในการลาเพื่อนํามา
จาํ หนาย ไดแก งาชาง และนอแรด
42
เหมืองแร ภูมิภาคแอฟริกา เปนภูมิภาคที่มีแหลงแรเปนจํานวนมาก โดยเฉพาะ
เพชร มีปริมาณมากกวาทกุ ภมู ิภาค โดยแรธ าตุที่สาํ คญั อืน่ ไดแ ก
ถา นหนิ มีมากทีส่ าธารณรฐั แอฟรกิ าใต
น้ํามันปโตรเลียม มีมากท่ีทะเลทรายสะฮารา ประเทศแอฟริกาเหนือ
ลเิ บีย แอลจีเรีย อยี ปิ ต ไนจเี รีย
กาซธรรมชาติ มีมากในท่ีลุมของแอฟริกาเนือ และแอฟริกาตะวันตก
โดย ประเทศแอลจเี รยี มปี ริมาณกาซธรรมชาติ มากท่ีสดุ แหงหนึ่งของโลก
ทองคาํ มีมากทส่ี าธารณรฐั แอฟรกิ าใต
ทองแดง มมี ากท่ีประเทศซาอรี
อุตสาหกรรม ในภูมิภาคแอฟริกา มีการดําเนินงานอาชีพดานอุตสาหกรรม โดย
เฉพาะทสี่ าธารณรัฐแอฟริกาใต
เรอื่ งที่ 5 การพฒั นากระบวนการจัดการงานอาชพี ในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวปี
ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟรกิ า
1. การจดั การการผลิต
กระบวนการของการจัดการการผลติ
มีความสําคัญ จําเปน ตองมีข้ันตอนท่ีกําหนดไวกอนหลังอยางชัดเจน เพื่อให
ผูดําเนินการสามารถปฏิบัติตามไดอยางถูกตอง กระบวนการผลิต จําเปนตองมีความเขาใจและ
สามารถจัดระบบการบริหารจัดการ ไดอ ยางมปี ระสทิ ธภิ าพ เพราะเปนการกาํ หนดแนวทางการส่ือสาร
การประกนั คณุ ภาพ การประเมิน การควบคมุ การติดตามตรวจสอบ การดําเนินงาน การแกปญหา
เปน เครื่องมอื ในการสรางนวตั กรรม รวมถึงการพยากรณส ่งิ ที่จะเกดิ ข้ึน
กระบวนการของการจดั การ เปนการนําทรพั ยากรมาเปน ผลผลติ ดงั นี้ 43
ปจ จยั นาํ เขา กระบวนการ ปจจัยนาํ ออก
Inputs Process Outputs
ทรัพยากรการจดั การ หนาทก่ี ารจดั การ ผลลัพธ
1. คน 1. การวางแผน 1. สินคา
2. เงนิ 2. การจัดองคกร 2. บรกิ าร
3. วสั ดุอุปกรณ 3. การจัดคนเขาทํางาน
4. วิธกี าร 4. การอํานวยการ
5. การควบคมุ
จากแผนภาพขางตน ปจจัยนําเขา ไดแก คน เงิน วัสดุอุปกรณ และวิธีการ ถูกนําเขาสู
กระบวนการของการแปรรูปทรัพยากร โดยหนาที่การจัดการ 5 ประการ คือ การวางแผน การจัด
องคกร การจัดคนเขาทํางาน การอํานวยการ และการควบคุม เม่ือผานกระบวนการแปรรูปแลว
ผลลัพธที่ไดจะเปนปจจยั นาํ ออก ไดแ ก สนิ คา ตาง ๆ หรอื อาจอยูใ นรปู ของการบรกิ าร
กระบวนการของการจัดการการผลิต เปนการวิเคราะห ลักษณะ ขอบขายท่ีเกี่ยวของกับ
การจัดการการผลิต ไดแก การวางแผน การจัดทําโครงการ การใชวัสดุอุปกรณ การใชแรงงาน
การใชสถานที่ และการใชท นุ
แนวคิดสาํ คญั
การวางแผนงานเปนกิจกรรมเบ้อื งตนของการปฏิบัติงานใหผูปฏิบัติงานทราบถึงแนวทาง
วาตอ งทาํ อะไร ท่ีไหน เม่ือใด อยางไร โดยมีกระบวนการของการวางแผนเพ่ือใหไดแผนงานที่ดี
สามารถปฏิบัติใหสําเร็จไดตามวัตถุประสงคที่กําหนด การวางแผนงานท่ีดีจะเปนเครื่องมือของ
ฝา ยปฏิบัติการทจี่ ะชว ยใหการดาํ เนินการมคี วามชดั เจน ราบร่ืน และประหยดั ทรพั ยากร
การดําเนินกิจกรรมใดก็ตาม สิ่งที่ตองมีอันดับแรกน้ันก็คือ วัตถุประสงคหรือเปาหมาย
การประกอบธรุ กจิ กเ็ ชน กนั จะตอ งกาํ หนดวตั ถุประสงคห รอื เปาหมายใหช ัดเจน การวางแผนจะเปน
การกําหนดแนวทางของการดําเนินกิจกรรมวาจะทําอะไร เมื่อใด อยางไร โดยใชทรัพยากรตาง ๆ
เพอ่ื ใหเกดิ ความสาํ เรจ็ ตามวตั ถุประสงคท ต่ี อ งการ