1

19. RUNTU BAWI KHRIH
Lk..2:8-12 FBCY 22-12-2000
Khrismas can le mipi;
- Khrismas a nai thlang, ziang in do ding?
- Ei le in, Carol singing
- Khrisma ceimawinak a phunphun kan hmu
Laikhawte
- Vok that, ram tawih
- Biak inn cei mawi, zanmin, nawmnak phunphun a um ve.
Jesuh tello Khrismas kan hmang pang maw Runtu timi qong.;
- Vancungmi ih qong a si. Khuiah ? Zo hnenah?;
- Hramlak tu khal pawl hnenah
- Asia ram ah.
- Cumi cu khrisma taktak a si.
A dang ziang an qong bet hrih?
- Qihhlah uh
- Thuthangtha
- Runtu bawi
Ziang ruangah tukhal pawl ngelcel
- Tangdor mi an si
- Mi rin um khawte pacang tha.
- Fial vekih tuan vur vo pawl. A tikcu?
- Adai zan
- Fianhrial can
- Buainak a um lo can. Vanmi hla an sa.


- Pathian thangthatnak
- Leitlun daihnak
Ziang tune a si pei?
- Tonic solfa le staff note cu a tel ding ka zum lem lo.
- Israel pawl sak theumi hla aw
- Tukhal pawl theih ding hla a si ding.
Zirding; Kan phaihlenghla, khuate hla a thupi ve ho khaw. Vancungmi ra hai seh la an sak ve men ding.
Tukhal pawl ziang an tuah?
- An tu rual an tanih naute be dingin Bethlehem lam an pan.
- Runtu thu hla hmun kipah an than.
Cucu Khrismas a si. Ruat khawm ding;
1. Ziangruangah Jerusalemah Vancungmi an lang lo?
- Pathian in khawtefa mi tangdor pawl a hril.
- Khawpi fa buai celcel, sipuazi lawng ruat, mi uar aw tuk pawl a duh lo.
- Vancungmi an ra ko nan, an buai tuk nakah an thei lo tla a si men ding.
- Kan tawh awknak ah vanmi hla an ngai man lo tla a si men ding.
2. Tuisanah teh khawte ah maw khawpi ah vancung mi an leng?
- Laimi farah bik kan si khal le vancungmi a leng ve ko.
- Khawpi milian hrek khat zumtu hnen khalah a leng ve ko.
3. Kan hrangah teh Krismas cu ziang a si?
- Kanmah Runtu ding Jesuh kan co kan ngah , pek kan si hi a thupi bik
- Nunnak ruahsannak in pek
Tukhal pawlih theih mi phuanmi Runtu thu cu phuangdarh in Khrismas taktak hmang cio u si.
Jesuh tel lo Khrismas hmang pang hlah u si.
- Asia pawlin tavuan tumpi kan nei sal ti theih ding. -Nisuahlam mifim kan si ti hngilh lo ding.


20. THINGLAMTAH SIAR LO PORH DING DANG KA NEI LO.
Kal. 6: 14
1Kor. 1 : 31
A Hmun FBCY
A ni ... Feb.6, 2000.
Kum 2000 sungih ka sermon hmaisabik a siih, hivek can sunglawi, kum zabi thar tiang in hruai suaktu Pathian hmin ka thangqhat. A cemcia mi kum zabi 20th Centuri sung tla ka vun thlir salih Pathian ih in hruaidaan pawl ka ruat sal tikah Pathian thangthat lo in ka um thei lo.
Thinglamtahnak siar lo porh ding dang ka nei lo timi thulu hi ka duh zetmi a si. Ka Bible cang hril mi pawl hi keimah ka nunnak taktak lam dang tertu an si ih, ka hrangah a thupi ngaingai.
A cemcia mi can sung ka tlei rawl deuh lai pawl tla ka vun ruat salih, Pathian ih i hruainak thu hla pawl ka hngilh thei dahlo. Tui ka din hmun hi midang thawi tahqhim ahcun, a sang ka tinak a si riailo. Asinan, keimai khawte dinhmun thawi qhim cun, a sang in ka ruat aw. Himi ka dinhmun cu Pathian ih i thlen termi liolio a si. Keimai cahnak le fimthiamnak pakhat hman a um lo.
Jame 4: 10 nakih in sim vekin tangdor pawl cu Pathian in a can a kim tikah a khai sang leh ti cu ka nunnak ah a kim a si.
A hleice in keimah mino ka rak si dah zo vekin tu ah mino a si lai rero mi pawl in hi thu hi napin ruat dingah ka duh. Nan din hmunah a dikmi thu sat catnak ( decision) nan neih a qul.
Kan bible siar mi vekin Paul cun thinglamtahnak siar lo porhawk ding dang ka nei lo a ti.
Lei tlun fimthiamnak phunphun hi a sia thluh ka tinak a si lo. A sinan, thukpin vun ruat ahcun porhawktlak ding ngaingai um lem hlahkhaw.
1990 kum Canada le America ram ihsin ka ra tlun pekah tu le tu ka sermon mi thu pakhat a um. Mi hrekkhat cun nan thei thluh zo men ding ka ti.
Rev. U Win Tin, kan MCC GS pa in hitin thu i sut. Na thil va zir cu ziangvek thiamnak na ngah i ti.
Kei khalin a tawi zawngin hitin ka let sal.
Leilung tlun thansonak hrekkhat ruangah kan leilungpi hi natnak in a khat thluh ka
ti.


Mirang qong cun, The world is badly wounded in the name of so called development, ti a si.
Kum zabi 20 sungih mithiam qhaqha pawlih thil tuah suakmi khalin kan leitlunah siatnak tampi a suahpi tariai.
Gandhi ih a rak qong dahmi cu a dik vivo tinak a si.
“ Industrialism is going to be a curse for mankind “ a rak ti. Cetlam an thil thiamnak pawl hi minung hrangah siatnak tampi a suaktu a sileh ding a ti.
Newsweek Jan 31, 2000 sung khalah hi tin an ngan..... There are more poor people now than ever before, a third of the global population of 6 Bill. have a per-capita income of less than the equivalent of a dollar a day....
...hlan san hnakin mifarah kan tam deuhdeuh. Kan leitlun mipum 6 billion ih (3/2)qhenthum qhen qhenhnih cu mi pakhat ah dollar fangkhat hman an ngah thei lo.
Kum zabi 21 kan lut muarmo thlang nan, kum zabi 20 ih harnak pawl cu kan tanta thei cuanglo ding. Kan leilungpi hi a tlangpi thu in harsatnak phun hnih a nei. Cumi cu;
- Ecology timi Kan boruak thianfai lonak le
- Poverty, timi farahnak an si.
Cumi harsatnak cu kum zabi 21 khalah kan tong thiamthiam ding. A cemcia mi can sungih kan leilungpi dinhmun hi vun thlir sal cun minung saduhthah a kim lo nasa.
Russia Tamadah pa Boris Yeltsin khalin a direm lonak thuhla pawl, a President sinak ih a suah zawngah hitin a sim ta.
Dec. 31, 1999 ih a sim tami a si. Mirang tongin hitin an ngan.
... I want to ask your forgiveness because many of our hope have not come true, because what we thought would be easy turned out to be painfully difficult. I ask you to forgive me...
N.W Jan. 10, 2000
Hitin a tawi zawngin let sal sehla,
Kan saduhthah vek ngaingai kan hlen suah thei lo ruangah ngai thaimnak ka lo dil a si. Thilqha zet cangsuak dingh kan ruahsannak pawl khal kan saduhthah vekin cangsuak thei loin, thil harzet a can sal ruangah ngaithiamnak ka lo dil a si...a ti.
Cuasi ih kan kan leilung tlun thil umtudan kan zoh tikah, khawvel thiamnak le khawpi nundaan pawl khal dawttlak le porhawktlak ngaingai an um ta lo a si cu. Khawpi nun ( modern lifestyle) hi Pathian duhlozawng sualnak a tamtuk.


Cuiruangah a si men ding kan Pathian in a suahnak ah Jerusalem hril lo in Bethlehem khawte a hril. Herod Siangpahrang umnak Jerusalem cu kan Bawipa suaknak ah hril a si talo.
Kan Pathian in a Fapa suahnak dingah Bethlehem khawte cu a hril tariai. Khawpi dinhmun hnakin, khawte dinhmun cu a uar sawn a sicu. Cuiruangah hokhaw kei khal kan lai khawtenun, ka uar ka upat ih ka sunlawih ve.
Kan Lai khawte nun sunlawihnakah tiah,” Keimah Khawte Fa” timi cauk khal ka suah hngehnge kha. Himi cabu cu phundang in ka sim a sile, kan khawte din hmunin Pathian thu ka zirnak ka hmuhnak, Khawte Theology ka tile a sual lemlo ding.
Khawte ih a suak vemi Jesuh ih thinglamtah siarlo pawrhawk ding dang khal ka nei ve lo.
Kan khawte dinhmunin;
Mawtaw tla kan nei ve lo,
Vanzam tla kan to thei ve lo
Thirleng hman kan nei lo
Asinan, thinglamtah cahnak le huham kan neihmi hi kan pawrhawknak a si ve. Ziangah ti le thinglamtah in kan hrangah qhatnak tamtuk a suahpi. Kan hrangah sullam tampi a nei.Thinglamtahih suahpi mi lawng uartlak, pawrhawk tlak a si. Thinglamtah ih a suakpi mi pawl cu;
1. Kan sual leiba khencih a si zo. Kolose 2: 13-14
2. A mai hma ruangah damnak kan ngah. 1 Pet. 2 : 24 3. Thinglamtah cu kan cahnak a si. 1 Kor. 1: 18
Khrih thinglamtah lawng porhawk a tlak ti a theitu kan si cio theinak dingah Pathian in a thu mal in sawm sak hramseh. A-men


21 NUNNAK THU THAN UH.
A Hmun : FBCY
A Ni : 30-4-2000 Mtt. 28: 16- 20 Johan 20: 25-26
Bawi Jesuh a thawhsal tikah dungthluntu pawlin nunnak thuthangqha hi hmun 2 ah an than. Cumicu;
- An mah le an mah karlak le,
- Midang zumlo tu hnenah.
Mary in dungthluntu pawl hnenah a than hmaisa bik. Cucu an mah le anmah kartlak a si.
Bawi Jesuh khal a langsal tikah midang hnenah a lang hmaisa lo. A dungthluntu pawl hnenah a lang hmaisa a si. Voikhat cu dungthluntu pawl hnenih Jesuh a langtikah, Thomas a rak um ve lo.
Bawi Jesuh a thosal ti, Thomas an sim venan a zum duh lo.
Thomas ih thinlung cu;
- Mi hawi zawng lo.
- Rualpi pawl lo
- Beidong theizet a si hmang.
Thomas hnenih an sim rero laiah Jesuh in a thei ko nan a lang duh lohli lo.
Ziang ruangah Jesuh a lang duhlo ticu ka thei lo. Tui ka qong rero khal hi Jesuh in in thei ko. A duh le kan hnenah a lang thei veko. Sihmanseh la, qul a ti lo ahcun a lang dahlo ding.
Thomas in a nundan a ruataw sal. Rualpi a pawl lo ih peu cu a qha lo ti a thei. Rualpi a pawl sal.
Cutikah cun dung thluntu an kim. Thomas a um ve.
An lung a rual. Cuhnu lawngah Jesuh a lang sal.
Khristian lung rualten kan um a qul ti in zirh. Lungruallonak hmunah Jesuh a nuam lo. A lang lo ding.
Thu a pek
Dungthluntu pawl in Jesuh a thosal taktak ti an zum thluh hnu lawngah, an lung a rual hnu lawngah,Jesuh in thu a pek.
.. Va feh u la ka thuthangtha va phuang uh, leilung a cem hlan lo nan hnenah ka um ding .. a ti.
Mtt. 28:16-20, Johan 20:25-26
Hithu hi kan dung kum 2000 lai ih thuhla, thuanthuvek men a si lo.


Tui kan san khalah a duh tikah a duhmi hnenah a quldan vekin a phuang aw thei a si.
Thuthimnak ah,
Mara ram thuthangqha phuangtu Pu AB hnenah siseh, “Wa” ram Pathian thuthangqha simtu Joshua Chain hnenah siseh tui kan san khalah, mangbangza in kan Pathian cu a phuangaw thei a si.
Nunnak thu than uh.
Nunnak thu than ding hi a thu pituk. Nunnak thu kan than tikah ziang tluk a har ve. Harsatnak phunphun cu kan tong ko ding. Asinan beidong lo in than thotho ding kan si.
Ziangah ti le,kan leilung tlun kan zoh tikah Sipuazi hna quantu hrekkhat pawlih nunnak hi zoh hnik u.
Ritthei, midang nunnak siatsuahthei thilri hman harsazetin leilungpi tiang an khatqer thei asiah cun, ziangruangah Nunnak thuthangqha cu kan than lo ding? Ziang tluk har hman sehla, than ding kan si.
Nunnak thuthangqha leitlunah karhzai sinsin hram seh. Cui thuthangqha thantu dingah kan zaten Pathian in in hmang hramseh. ... Amen ..


28. BAWIPA ZANRIAH SULLAM
I Kor.22:19, 1Kor.5:7 Ahmun: FBCY
Ani: Aug.6, 2000
Tuizingah Bawipa zanriah kan hmannak sullam a thar in ruat khawm ka duh. Bawipa zanriah a suah daan a dunglam thu kan zoh tapei.;
(a) Lantak puai (Passover) Ex. 12: 8-9, 13, Deut.16:7
Lantak puai timi cu, Israel pawlih independent ngahni a si. Ramdangih independent day thawn a bang aw riailo. Izip sal an tannak ihsin Pathian in a luatsuak termi hngilhlonak ih tuahmi puai a si. Suahlannak kan siar le a fiang zet ding.
Kan theih zo vekin Israel fate pawl cu Pharoh Siangpahrangin a thlah duh hrimhrim lo. Ci tikah Moses hmangin mangbangza a phunphun a tuah. Netabikah Pathian dantatnak cu Izip pawl hnenah a thleng.
Tufa thi hnih, man lomi Izip pawlih inn pohpoh ah an fapa upabik an thi. Pharoh fapa upabik khal a thi ve. Cutikah Pharoh Siangpahrang cu a thin a heng ngaingai.Israel fate pawl suak qheh dingin thu a pek.Cuticun Israel fate pawl cu luatnak an ngah.
Cumi an luatnak thu hngilhlo nakah kumtinten puai an tuah qheu. Tuu an that. Thilnu tel lo hmuk an tuahih rawl einak puai an tuah qheu. Cuvekin, Jesuh le dungthluntu pawl khalin cumi puai cu an tuah ve. Lk. 22:19-24
Himi puai zanah buainak phunphun kan hmu thei fawn.
- Upa cuh aw ruri na
- Bawi Jesuh zum lonak mitthawn zoh qengqeng tla an um.
Kum 3 sung dungthluntu pawl hin Bawipa cu an thlun rero nan an thei fiang thei ngaingai lo.
- Kan lakah zo ha a tumbik?
- Vancungramah zoha vorhlam ih to ding.. tivek. thu an sutaw ruri.
Khristian mitampi khal hivek kan bang qheu. Kan zummi taktak kan fiang ngiangai lo can tampi a um. Kan lai Khristian thuanthu kan zoh tikah 100 sung hi vun qhen hnik sehla, a thawk lam hnakin a cem lam ah buainak a tam cuang in ka thei.
ZBC GS khal hi napin cuh awk ciamco a rak um dah lemlo. Duhdawtnak thawn an kian aw qheu. Tu kan sanah ziang kan cang? Kan thei thluh ko. ZBC GS cuh awk ruangah kan ZBC khal a kuai qheh zo.
Upa quan duh ruangah Laimi Khrifabu hi pawl ziatah kan qhen aw zo.


MCC ka quan sung kum 20 lai hi a buai nasa in ka thei. Hmailam cu dai vivo hramseh.
Penticost niih mangbangza a thlen vekin kum 2000 hnu lam cu mangbangza kan ramah thleng sal hramseh tiah thla ka cam.A thleng ko ding ti khal in ka zum. Bawi Khrih ah pumkhat kan si ti thei sal cio u si.
Tui kan san khalah Judah Isakariat vekin a sung lamin Jesuh dotu tampi kan um thei. Mah le mah Khristian ti aw si, zum duh hnailo, mi siatsuah duhtu, pawl qhen duhtu tampi kan um thei. Pathian zum hnailo ih Bible tlawngkai tla hi qih a nungzet. Tlawngkai ding dang um lo ruangih, nu le pa ih fial ruangah Bible tlawng kai tla kan tam deuhdeuh thlang. Pathian kan zum taktak lo ahcun, Judah Iscariat vekin a sunglam ral can a awl te a si.
Bawipa theih ringringnak ah kan timi cu ziang a si?
Laimi hi kan thih tikah khan kan phun tengteng. Kan khan phun mi ah “Cin Ringringnak” tin ca kan ngan qheu.
Cuvekin, kan Bawipa in a dungthluntu pawl thu a cah tami cu, “ Keimah cin ringringnakah tuah uh” ti a si. Himi thucahnak hi, Laimi khan a ceh aw qheu pawl hrangah theih a ol cuang in ka thei.
Bawipa in Lantak puai (Passover) can ih a thih ding thu a cahmi hi sullam a nei cuang ka ti.
Kan sual sal tannak in Jesuh in, in runsuak. Judah pawl luatsuak vek a sive. Tu fate thi in kan luatve. 1Jn. 1:7
Misual kan si hrih cing in Jesuh cu kan hrangah a thi. R.5:8 Sualman cu thihnak a si... R. 6: 23
Bible sungah Jesuh cu Tufate thawn an qhim. 1Kor. 5:7
Judah pawl ih Lantak puai ( Passover) can ngelcel hrilin, Jesuh thisen, Tufano thisen ih rundamnak thu in zirh. Johan 19:14
Kan sual sal tannakin Jesuh in in luat ter ve tinak a si.
Tu fate khi zoh hnik. Jn. 1:29
Jesuh cu harsatnak tuartu sal a si. Is. 53:2 -3, 7. Dung 8:26-35
Kan Bawipa cu thlawsuahnak le lennak petu lawngah ruat ding a si lo. Harsatnak quartu sal khal a si. Cumi ih dung thluntu kan si ruangah harsatnak in luat tum ding kan si lo. Thinglamtah lamzin kan thlun. Asinan, thinglamtah khatlam ralah, nehnak a um ti ruahsannak kan nei ti cu hngilh pang hlah u si.
Thulakkhawm


1. Upa cuhnak in buai nawn hlah u si. Kum 2000 kan lut tikah hi kan ram hi remnak in leng thlang hramseh.
2., Judah Isacariat vekin, Jesuh dodalnak le rin hlelnak um hram hlahseh.
3. Tufa thisen in Judah pawl an luat vekin kan nih khal Jesuh khrih thisen in kan luat zo.
4. Bawipa thlun cu harsatnak tuar phahin nehnak lamzin a si.


30. PATHIAN THUNUNG LEITLUN TLEUNAK
Jn 1:1-4, 8:12, Mtt. 5:14-16, Heb 4:12 Ahmun: Patamia Baptist Church
Ani : 20-8-2000 ( Bible Sunday)
Tuikum Bible Sunday ni ih thu sirhsan cu, Pathian thunung leitlun tleunak ti a si. Tui kan siarmi Johan 1:1-4 sung kan hmuh vekin,
.... Pathian ih qongkam cu leilung tleunak a si.. ti a si.
Jn. 8:12 sung khalah
...Keicu leitlun tleunak ka si. Ka dung thluntu cu tleunak a ngah ding ... a ti. Pathian zum hmaisa tu pawl khal in cumi pawl cu a dik a si tiah an sim ve.
Pathian ih thunung cu;
... Nunnak, huham neimi, a hriam zetmi .... a si. Heb. 4:12
Bawi Khrih zumtu pawl cu Leitlun tleunak tiah kawh kan si. Hitluk qongfang hi a vaqha lawman ha ka ti theu. .. “Tleunak”.. timi qongfang hi a thupi tuk.
...Nannih cu leitlun tleunak nan si... Mtt. 5:14
Bawi Khrih in Leitlun ih tleunak timi ziang tin tetti a piah?
1. Rundamnak hnaquanin tleunak a sinak a langter.
Leitlunih rundamtu a sinak a langter.
Thinglamtah ah a thisen suakin misual in tlen. Rom. 6:23,5:8, 1Jn. 1:7
2. Thihnak ihsin a thosal.
Thihnak ihsin thosal timi leilung tlun biaknak ah kan hmu dahlo. Bawi Khrih lawng a tho sal. Himi cu thuthangqha ngaingai a si.
A zumtu hmuahhmuah khal nunnak an ngah ding. Nehnak nun khal an ngahding. 1Jn. 5:4-5, Jn.11:25, 5:24,16:33
Leitlun tleunak a si timi ziang tin tetti kan piah ding?
Zumtu hmaisa pawl cu an nunnak liam in tetti an piah.
Missionary pawl khalin an ti thei tawkin an piah ve. Zirhnak in siseh, quannak in siseh tleunak an langter ve.
India ramih missionary a quantu, William Carey cun India ram a qhanso theinak dingah a phunphun a zuam. Daan qhalo an neihmi pawl tla a siatsak. Thuqhimnak ah, an pasal a thih le an nupi a nung lai in an phum qheumi tla a hlora lter.
Kan Kawlram Misionary Judson khal in, calai lamin Kawlram qhansonak phunphun a quan. Bible a let. Kawl Dictionary a tuah.


Misionary Bo Cake khal in lothlawhdan, sumhnam zutdan phunphun a zirh. Cuvek in Misionary tampi in an kiangkap qhatnak dingah “Tleunak” an langter cio.
Thulakkhawm
Bawi Khrih cu Leitlun Tleunak a si.
Rundamnak a hnaquan le a thawhsalnak in Tleunak a sinak a langter.
Kannih khal Leitlun tleunak kan si.
Tleunak thu langtertu ding kan si.
Pathian qongkam, leitlun tleunak thu ngan khumnak Bible hi mi hmuah siar
dingin zuam cio u si..


32. KUMKHUA HMUN RINGRING MI JESUH
Heb. 13 :18
A Hmun : FBCY
A Ni : 18-2-2001 (Sunday)
A thleng aw rero mi kan san
Leitlun san thuanthu kan zoh asile tamtuk a thleng aw zo..
- Agriculture, lothlo san
- Industrialization . cet ih hnaquan san
- Information Technology (IT ) timi thiamnak phunphun san tin santhum in an then. Mirang pa Wilson Dizard ih qhen dan vekin a si.
1980 kum cu santhum a thawhnak a si a ti. Kan sanah hin Information Technology (IT) an hmang nasa.
USA ram kan zoh hnik pei.
1985 kum ah Kuli quantu minung million. 18 an um.
Kum zabi 21 lut zawngah cun 12 million ah a qum.
Leitlun ram qhangsobik pawl G 7 ram pawlah cun,
- 1970 ah 33% a si ih
- 2025 ah cun 1% lawng a si thlang ding an ti.
Minung hnaquan nak cu thiamnak(IT) in a lawng vivo thlang tinak a si. Mithiam hnaquan, (Knowledge worker) an thupi vivo tinak a si cu.
Cuasi ih, minung tampi hnaquan nei lo an cang vivo dingih, 18 century laiih Cetzung san kan hluan leh pang pei maw tiah an phang rero.
Tui kan sanah cun,
- Industrialization in Robotdization timi qongfang a tam zetzo. Robot timi cu Chek qong a siih, Robotnik in a ra. “Sal” tinak a si. Tufangah Japan ramah Robot 176000 a um.
- Europe ah 48000
- USA ah 33000
- Ramdang ah 23000 a um thlang a si.
Ruahnak
(a). BC 6 hrawng hi san thupi zet a si. Thuthup, thuthuk zetzet an theih tum san a si. Aristotle pawl hminthangzet minung an suak. Cui san cu, san thlengnak pakhatnak ti khal in an ko.
(b) Tikpan fimnak san
Newton san ti khalin an ko.
19 Century dunglam deuhin a thok.
20 Century cu Max vuadi san a si.
Utopia hope timi, kan leilungpi hi vanram vek kan cangter ding timi ruahnak san a si.


Lei le van ih ummi thu le hla kan thei thluh ding timi, mekinnit (Newton) ruahnak a suak. (We will know everything.)
Cui sin; a cekcin thil a cang thei timi, Exact Science san a suak lala.
Kawl qongin Pa Di Tha Pin Khit an ti.
(c) Einstein san.
A cekcin thil a cang ding timi ih sin “ Law of uncertainty” timi thil fiang thei ngaingai lo san an thleng lala.Theory of complexity a suak tikah thil a thleng aw thei ti an thei.
Social Scientist pawlin X Factor timi qong an hmang thlang.
Tiduhsan mi cu kan theih lomi thuhla tampi a um lai tinak a si. Kan nih Pathian zumtu pawl cun an X cu “Pathian” fimnak thuthup kan tile a sual lemlo men ding. Minung ih theihban lomi thuhla tampi a um lai tinak a si. Minung in kan theih ban lo mi thuhla tampi a um hrih timi san a si.
Nunphung
Nunphung lam kan zoh khal le, tui kan san hi tampin a thleng aw.
Global Lifestyle an ti. Kan hnipuan pawl khuiram khalah an cawngaw thluh thlang tinak a si. Phun dang in kan qong asile,
- T Shirt (“ T” Kor)
- Hamberger (Mirang hmuk) san kan thleng thlang, an ti.
Minung tampi cu Cultural shock timi, mai san thawi kaihaw thei lomi mangbangnak phunphun karlakah an nung.
A thleng aw dah lomi Jesuh.
Kan Bible ca sung kan zoh asile, Heb. 13: 9 nakah, ... Zirhnak phun dangdang in lamzin dikin lo hruai sual hlah haiseh .. tiah kan hmu thei.
Tufang kan kiangkapah kan zoh tikah rinhlelnak tampi a leng.
Sihmansehla kan Bible ih in zirh vekin kan Bawi Jesuh cu a thleng aw dah lo. Heb. 13 : 8
A thlengawklonak thuhla pawl kan zoh khawm hnik pei.
1. Tangdormi Jesuh a si. (By force ahmang dah lo)
Lk. 24:28-32, 8:26-37, Mk 3: 12
Mtt 28:15
A tlunih Bible pawl kan zoh tikah Jesuh ih nuncan dan kan hmu thei. Duhlo theihlo (By force) in Jesuh in hna a tuan dahlo. Emause khual tlawng pawl hnen khalah in duh maw duh lo ti a hnik sak ta hnu ah an hnenah riak a tum. Duh lo cingin mi a pan dah lo.


Siannak hi Pathian hmuhnak a si. Emause khual tlawng pawl khal siang zetin rawl ei an sawm hnu lawngah Bawi Jesuh a si ti an thei.
Bawi Jesuh in;
- Khawsia a dawi thei,
- Vancungmi a ko thei
- Mithi a tho ter thei
- Mi a dam ter thei
Asinan, a thil tuah theinak huham pawl hi mi hnenih larnak men ah a hmang dah lo.
Duh sehla tuisun ni khalah a lang thei ko.Lang duh sehla Leitlun minung pawl Khristian hman an cang thluh men ding. Cutivekih, man nei lo, ( a paw sa) Khristian canter ding duh pawl a si lo.
Thihnak in Bawi Jesuh a thosal ti khal puithiam pawlin an theinan, an zum duh cuanglo kha. Mtt. 28: 15
Mangbangza Pathian ti tuisun ni khalah mi tampin an thei ko nan an zum an tum cuanglo.
2. Rundamnak in tuahsak.
Rom 5: 9; ..Pathian thawn kan rualaw zo ...
Kolose 2: 13-14 ..kan sual leiba cazin a phiat zo..
1 Pet. 2:24 Amai hma ruangah kan dam.
Rom. 9: 25 Ka minung tiah ka ko ding... timi kan hrangih Bible thutiam pawl khal a thlengaw dah lo ding.
3. Kumkhua nunnak pe theitu. 1 Jn. 5 : 12-13 ..nunnak nei...
Rom 6: 23 ..sual thihnak..Jesuh thawng in nunnak..
Jn. 11: 21 Thawhsal nun..
Jn 3: 16 ..Fapa zum cu nunnak... timi kan hrangih Bible thutiam, kumkhawnunnak neitu ka sinak khal a thlengdah lo ding.
4. Mifarah le mipi a zangfahnak
Mk. 6:34 Miburpi a zang fah thu
Amos 5: 21-24, Thawinak, dingnak a duh deuh.
Is. 1 : 17, nuhmei farah zangfahnak ..
Mifarah parih kan Bawipa ih zawnruahnak khal ziang tikkhalah a thleng aw dah lo ding.
Thukhaikhawm
Ziang tlukin kan san hi thlengaw rero khal sehla, Jesuh ih;


- Tangdornak
- Rundamnak
- Kumkhaw nunnak
- Mifarah le mipi a zangfahnak cu ziang tik khalah a thleng dah lo ding. ..Amen ..


33. KAN PUPA BIAKNAK IN KHRISTIAN ZUMNAK AH.
Dung 17:22-23, 2 Tim. 1:12 Lai Baptist Church
Feb.11, 2001
Biaknak dang tampi le kan kiangkap minung tampi in kan zumnak, kan biaknak hi thupi ah an ruat lemlo. Mihrekkhat pawl tlacun, Khristian cu mifarah pawl lawngih biakmi a si men ko lo maw an ti.
Hitivek zum lotu minung tampi lakah ziang ruangah kan nih hin kan zum thei? Ziangruangah a hna kan quan ciamco? ZBC program kan zoh asile, CCOC, CMC kan ti ih missionary tampi kan thlah. Ziangruangah kan zumih kan quan? Kan hnenih a phuang aw mi kan Pathian hi fiangtuk in kan thei ih, a nungmi Pathian a si taktak ti kan theih ruangah kan quannak a si.
Hlanah kan Pathian cu Profet hmangin a phuang aw. Cuisin Fapa hmangin a phuang aw. Tuah cun cui Pathian cu Thlarau in kan hnenah a phuang aw a si. Heb. 1:1-2, 1Kor. 2:10.
Thinlung khalin kan hmu thei. Jer. 29:13
Paul vek cun kan Pathian cu mit in kan hmu velo nan, kan laimi hnenah phundangten, hmuh theihding, theih thei dingin a phuangaw veko ka ti.
Kan Lai hnenah cun;
- Germany scientist pawl hnenih a phuan awk vek cun a phuang aw lo men ding
- Leitlun Theologian tampi hnenih a phuan awk vek cun a phuang aw lo men ding. Asinan phundangten kan theih thei ding in a phuang aw ve ko.
Ramdangih Pathian phuanawk daan pawl cu kan Lai khawte ah ken thluh a theih lo. Cumi cu pangpar bel vekin an qhim. Pangpar bel khuai ta loih cinmi pangpar cu a hram qhaten leilung ih a bu awk thei lo vekin, ramdang ruahnak pawl khal, kanram mipi thawn a kaih aw lo mi tampi a um thei. Cuiruangah, kan ram thawn milaw dingin, pangpar bel cu khuaita a qul tinak a si.
Cathiam lo, Bible siar thiam velo kan pipu pawl hnenah, an mai theih thei dingn kan Pathian cu a phuang aw ve a si.
Kan pupa pawl hnenih a phuanawk dan pawl tetti khaan ka duh. Paulin Jesuh thu midangin a fiang deuh theinak dingah a mai thuhla tla a sim can a um vekin, keikhal ka thuhla sim ve ka duh. Phundang in ruat sual hram hlahuh. Kan phuanmi kan Pathian thu nan fiang sinsin theinakah timi tumtahnak lawng ka nei. Miphun uarnak lam ih ka rel duhmi a si lo, ti lo theihter ka duh.
Kei hi Zahau, Hlawnceu, Zathang, Cinzah cithlah hnam cawkrawi ( Kahpia) ka si. Kan pupa pawl hi biaknak lam a duh zet pawl a upat zet pawl an si. Bawlpu, tlangbawi quanqheu pawl an si. Phun dangin kan sim asile sakhua mi taktak an si.


Sakhawmi an siruangah;
- Serh le sang an nei. Mi dingfel, rinsantlak an si. Fifir, rukruk an duh lo.
- Mithah khal an duh lo. Mithat cu Laithat an ti ih an hua ngaingai, Mithat pawl cu khawsung khal ah an um ter duh lo.
-Nuhmei farah parah zawn ruahnak an nei. Zungna an nei. Tlawmngaimi an si.
- A zarh timi an nei. Thlachiat an ruat.
An biakmi
Thlarau phunphun an bia. Cui an biakmi cu;
- Hmuh theihlo
- Tham theihlo
- Kaih theihlo
- Dat khuai theihlo an si.
( Asinan a qul tikah cun hmuh theihin an um ve.) Himi an biakmi hi a um taktak a si tin an thei fiang. An biaknak sungah mangbangza thuhla tampi a um.
Paul cu kan pupa pawl hnenah rak thleng ve sehla, Khristian an cang thluh men ding ka ti.
Athen khaw pawlih theih lo Pathian an timi a fiangter vekin kan pupa pawlih khawzing Pathian khal a fiangter thei ding tiah ka zum. Dung. 17:22-23.
Mirang missionary hrekkhat pawlin kan pupa biaknak an theih fiang lo ruangah Khristian an can thei lonak tla a si men ding ti ih ka ruah can tampi a um. An biaknak le Khristian zumnak a bang awknak pawl fiangten sim hai sehla a qha zet ding tiah ka ruat. Kei ka hrangah cun kan pupa biaknak ka ruat tikah Khrstian cang thei dingin i bawmtu ngaingai a si. Kan pupa biaknak cu ka zumnak sawh hngettu a si sawn.
Kan Lai pupa biaknak in Khristian zumnak pom a ol zia thu hla ( 7 ) kan zoh khawm hnik pei.
1. Thisen thu
Kan pupa biaknak le thisen hi qhen theih asilo. Raithawinak phunphun an nei ih rannung thisen phunphun an luang ter. Kan pupa pawlin daan an neihmi sungah pakhat le pakhat ngaithiam awknak ah sathi lon timi tla an nei. Cuiruangah thisen hi an hrangah a thupi ngaingai.
Cu a si ih Bawi Jesuh ih thisenin kan sualnak in tlen a si timi hi kannih laimi taktak hrangah cun zum ding a har lo. Kan Bible sung Heb. 9:22, 1 Johan 1:7 tvk. Pawl ih kan hmuhmi le in zirhmi pawl cu zum a har hrimhrim lo a si.


2. Mangbangza Pathian
Leitlun fimthiamnak ih ruahban theilomi mangbangza thlarau phunphun thu hi kan pupa sanih sin kan rak nei zo a si. Pathian khal hi mangbangza (supernatural being) a si.
Mangbangza (supernatural being) ruahnak rak nei zotu kannih laimi hrangah cun, Khristian pawlih mangbangza an timi hi ruat harsa ding a um nawn lo. Zum harsa a si nawn lo.
Bawi Jesuh in, “ Thlarau in leilung a cem hlan lo ka lo umpi ding” a ti vek pawl hi , thlarau phunphun rak zum zotu kannih laimi hrangah zum a har nawn lo.
Pathian in ziang vekih kan um khalah, in hmu thluh timi zumnak hi, khawzing Pathian in in hmu ringring ti thei zotu hrangah zum ding a ol tuk thlang. Pathian a um ti zum hi kan nih Laimi hrangah a ol tuk a si. Khawzing Pathian rak be zotu, rak neizotu kan si.
3. Vancungram
Kan nih Laimi pawlin kan thih hnuah thlarau kan nei ti kan zum. Cui thlarau cu, mithikhua,pialrang ti vekah an um tin zumnak kan nei. Mithi khua le pialrang timi zumnak nei zotu kan si.
Cuiruangah Khristian pawlih Bible sungih an nganmi, thihhnu umnak ding Vancungram an timi cu zum dingah a har nawn lo. Zawn 14:1-4, Rev. 21
4.Thihhnu nunnak
Ka sim zo vekin kan thihhnu khalah thlarau kan nei ti zumnak neitu kan si. Minung hi kan thih veten kan cem ralnak a si lo. Thlarau kan nei lai ti hi kan zum.
Thihhnu ah nun sal theinak kan nei ve ti tla kan zum. Nunfu thuanthu kan zoh a si le, thihhnu lam khalah nunfu ruangah nunsalnak kan nei thei ti ruahsannak a neitu kan si.
Cuiruangah cuvek zumnak a nei zotu kan nih Laimi pawl hrangah Bawi Jesuh kan zum asile kan thosal ve ding timi zumnak hi zum ding a har lo a si. Bible sungih in zirhmi nunsalnak thuhla pawlhi zum a ol zet. Johan 11:25, Rev. 1:18
5. Mang
Kan pupa pawlin manghi thupi zetah an ruat. An mang man mi vekin thil a cang thei tin an ruat. Mang hmuahhmuah a dik thluh cu an ti ve lo. Ka sim duhmi cu mang hi thupi zetah an ruat ve ka tinak a si.
Cuiruangah kan Bible sungih mang thuhla pawl, Bawi Jesuh ih suah hlan ih mang an man mi pawl, a suah hnu khalah Izip ramah tlan uh tiih mangih an manmi thu hla pawl hi zum a ol te.


Mtt.2:13
6. Thuanthu
Kan Laimi thuanthu sungah Palo tivek Tilik tivek thuanthu khal kan nei ve. Cumi pawlin Bible sungih in zirhmi Noah tilik thuanthu siseh, Thiangthlarau fapa Jesuh suah daan thu pawl siseh zumnak in nei ter thei sinsin.
7. Midang hrang nun. (Moral teaching)
Kan pupa san khalah nuhmei farah nauta pawl zaangfah ding, zoh qhat ding a si ti zirh awknak an nei. Rawllep khal farah pawlih hawl dingah an ret. An lo ih sin a suakmi thlai rawl pawl a cut tikah, an la ih, an lak hrelhmi a tangpangmi pawl cu rawllep kan ti. Cumi rawllep pawl cu lak sal dan a si lo. Farah hrangah an tanta qheu. Kan Bible sungih zirhmi thawn a dang aw lo tinak a si. Lev.25:35-38, 19:9-10. Mtt.5:17
Thulakkhawm
A tlunih ka simmi thuhla 7, kan zoh asile, Khristian zumnak hi kan pupa zumnak sungah a tlem, bun a theih ih, kan zumnak fektertu sawh hngettuah a cang a si. Thuthimank Menu le Apple kung peh vek a si. Menu kungah Apple kan peh tikah a cak sinsin ih rahqha tampi a rah thei vekin, kanpupa zumnak ah Khristian zumnak kan peh thei a si le rahqha tampi kan nei ve ding a si.
Kei ka hrangah cun ka Khristian zumnak fek sinsin dingah lai pupa zumnak sungah i rak ret lawk. Phundang in ka sim a si le, Khristian si thei dingah Laimi ah i tuah ka ti le ka sual lem lo ding.
Cuasi ih, mi tampi in kan zummi hi an zum duh lo khal le, ziangih an siar lo khal le, kan nih cun Bawipa cu kan zum qhiamqhiam ding. Kan thlun qhiamqhiam ding.
Ziangah ti le kan hnenah fiang tukin a phuang aw ve mi Pathian a si. A hna cu taimak ten quan cio u si. Pathian in kan simmi parah thlawsuahnak in pek sak hram seh. ..Amen...


36. NUNFU KAN NEI ZO.
Jn. 20:30-31 Lk. 24:34
1 Jn. 5: 12-13 Ahmun : FBCY Ani: 29-4-2001
Khristian pawlih kan lamdannak thupi bik pakhat cu;
Jesuh a tho sal ti a si. Lk. 24 :34. Jesuh thihnak in thosal lo sehla, Khristian timi khal a um lo ding. Jesuh Khrih ih thawhsalnak cu Kristian pawl ih kan hrampi a si.
Jesuh thawhsalnak thuthawn pehaw in kan Bible sungih ngan khummi, minung phunphun hnenin zirding tampi kan nei. Jesuh thawhsalnak thu thawn pehaw in ruatkhawm ding pawl malte ka tarlang duh.
1. Tlangbawi zum duhlo pawl thu.
Kan Bible sungih nganmi, Mtt. 28 : 11 - 15
Dung 4: 17, kan siar asile, tlangbawi pawl le tulai uktu pawl dinhmun a bangaw. Hmunhrekkhat ahcun, Jesuh Khrih, Pathian ih thil titheinak, a huham cahnak an hmu ih an theive ko nan,an zum duh cuanglo. Tlangbawi pawl khal Jesuh a thosal ti an thei nan, an zumduh cuanglo. Thihnak ih a thawhsalnak cu an hrangah qihnung tlukin an ruat men..
2. Thomas ih rinhlelnak thu.
Kan Bible sung ih nganmi, Jn.20 : 24–29 kan siar a sile, Thomas ih zum duhlonak,
rinhlelnak thu kan hmu thei. Thomas nunnak kan zohtikah Thomas cu; - Rualpi a rak pawl lo. A peu.
- A lengah a um
- Dungthlun tu lakih a rak um lo ruangah Jesuh a hmu ve lo.
- Asinan, dungthluntu pawl, a pawl sal tikah Jesuh a hmu ve. - Pathian tla a sawmngiar (Challenge) a tuah ngam.
3. Emause khual tlawng pawl.
Lk. 24 : 13- 32 kan siar a sile, Emause khual tlawngpawl thuhla kan hmu thei ding.
Himi Bible in kannih khal khual tlawngmi kan si tinak a lang ter. An Bawipa ih thihsan cu poi an tituk. An ngai duahdo. A thu rel lo in an um thei lo. A nun laiih a thusimmi pawltla an run ruat sal.
Ruahsannak an rak neih zia. A thil tuah thei daan, a huham cahnak thu, Profet pawl ih an sim mi thu pawl, nunau pawlih simmi in an mang a bang ter. Ruahnak thiang te an nei. Cuvek ruahnak thiangte lungput cu, Jesuh in a duh ngaingai ti a fiang. ( Ziangah tile, theihlo dingten, a thupten, a thlun rero a si kha.)


Emause khual tlawng pawl vekin, Pathian parah na bei a dong ve maw? Na nunnak ih na rinsan bikmi Pathian asinan, bawmnak ngah hrih lo in, na nunnak cu zatlaknak le riatsiatnak in a khat qheu maw?
Cuvek na beidong cuahco canah khalah, Emau khual tlawng te vekin, na kiangah Jesuh a leng ve hokhaw.
Emause khual tlawng pawl vekin, Pathian seherhnak na nei ve maw? Pathian cu na hmu puppi ngaingai ve lo dingnan, na seherh thotho ahcun, na kiangah Jesuh a leng ve ding. Cumi seherh qtenqinak thinlungput hokhaw kan Pathian in a duh. Emause khual tlawng pawl vekin seherhnak thinlung nei ringring aw. Theih duhnak ih tidai hal vekih na halah cun, na kiangah Jesuh a leng ve deing hokhaw.
Na hnenah, Bawipai thawhsalthu hi kumziat an lo sim zo? Na mang a bang maw? Mangbangza a si tiah na ruat dah maw? Zumtlak a si tiah na ruat ve maw? Cuvek ih na ruah laiah Jesuh na kiangah a leng duh ve hokhaw.
Emause khual tlawng pawl vekih thinlung thiang ten a um mi( a zu ta mi) pawl lakah Jesuh a leng ve. Nang khalin na Thlarau mit in na hmu thei ve ding.
4. Mary Makdalen, Peter, Paul vek mi raltha pawl.
1 Kor. 9:16, Act 4: 20 sung kan zoh tikah, Peter le John ih simmi kan hmu thei. ...Kan hmuhmi le kan theihmi sim lo le rel lo in kan um thei lo... an ti. Dung. 4:20.
Paul in; Ka sim lo ah cun ka hma khua a pit ding .. a ti 1Kor. 9:16
Jesuh ih thawhsal thu, nunnak thu hi sim lo le rello in an um theilo tinak a si..
Jesuh thawhsal thu hi thuthang timi News menmen lawng a si lo. Kumkhaw nunnak a si fawn.
5. A zumtu pawl cu an nung ding.
John 11:25, 20:30-31. I John 5:12-13
Himi Bible catlang kan siar tikah Bawi Jesuh a zumtu pawl cu an nung ve ding ti kan hmu thei. Ziangtluk lungawinak thuthang qha ha a si. Kan Nunfu thuanthu thawn a bang aw nawn ka ti. Cumi thuanthu simphahin ka qong ka bang ta ding.
Khuahlan laiah khua pakhat ah Tlangval mawizet pakhat a um. Cui Tlangval pa cu Vancungmi Fala mawi zetin a ngai. Cui Vancungmi cu Vuntar timi Nutar ah cangtahrat in cumi tlangval pa te ih inn ah a thleng. Cui pitar nu cun an hnen um dingin zaangfah a dil. Inn tekte in an el rero nan, nan Vokte le Arte tuah tal ah ka qhahnem ding a ti ruangah an inn ah cun an um ter. Nutar siava vekin a um ruangah zianghmanah an siar lo.
Veikhat cu an tlangval pa ( Sim Thli Hran Thang) ih se khalhnak kiangah a thupten a feh. Cule a vuntar hrukpi kor cu a hlit ih, pipawk a vok ciamco. Cutikah, a pipawk


voknak hramlak hmuah a tleu thluh. Zo a si pei? tiah Sim Thli Hram Thangin a thupten a bih. Falanu cun a Vuntar cu a hruksal nan, Sim Thli Hran Thang cun Fala mawizet a si ti a theih zo ruangah a duh thotho. Ziangvek Vuntar a hruk khal le Sim Thli Hran Thang ih hrangah cun, a poi nawn lo. Vuntar sungah Fala mawizet a um ti a thei fiang zo. A nu le a pa in ziangtluk an kham khal le a duh thotho. Neta bikah cun a nupi ah a qhit pam lo maw.
Vuntar nu cu a pi le a pu in an hmuh suam tuk ruangah Vancungih a ummi a nu le a pa in an hruai sal. A rei hlanah Sim Thli Hran Thang cu a nupi ngaituk ih. a thi. A thih hnuah, a nupi Ai Thang Vel kotu dingin vate phunphun an hril. Neta bikah Vahui ih aw te cu an duh bik ruangah Ai Thang Vel kotu dingah an hril suak. Vahui cu a zam vivo ih, Ai Thang Vel tei hnahhlunpi ah a fu. Ai Thang Vel cu thiam a rak tah rero. Vahui cun hitin hla a sak;
.... Ka ti te hui...hui..hui..hui..., Sim Thli Hran Thang a thi an ti Ai Thang Vel thi rungral seh an ti.. kati te hui..hui..hui... a ti. Cui Vate aw cu Ai Thang Vel in a theih veten, thungai a si le ka thiam tlangah rung ai sal aw a ti ih a ti vekin a thiam tlangah cun a ai sal lala.
Cuveten, Ai Thang Vel cu um thei nawn lo in a nu le a pai hnenah an neihmi Nunfu cuadil.AnuleapainanNunfucuanpesianglo. Anihkhalinduhloinan hmuanih an cin mi Nunfu a Bawibik cu .. bup.. tin a khiak. A khiak thluh hnuah a dang pawl cu .. Caal ah rung cang thluh uh... a ti ih siat a serh ta.
A fu bawi thawn Sim Thli Hran Thangih ruak umnak cu a vung thleng. A Nunfu cu a fep, a fep ih, a ti cu a pasal ruak a phut sual so qheu. A Phut zawngah hitin hla a sak. ... A thi hnu ee.. kir law..kir law.. Pialrem cungih an khar cia hnu, zungum in kir law... a ti.
Tawkfang a rei in a pasal cu a hung nung sal ih, nuam zetin an um tlang... ti a si.. Himi thuamthu hi ka duh nasa. Ka khawvel laiah, hramlak ka vakih Caal ka hmuh le ka thin a na zet qheu. Ai Thang Vel in siat rak serh ta lo sehla, himi pawlhi Nunfu hlir an si dingih, kan duh dawtmi a thi cia pawl tla kan nun sal thei dingnan, tiah thu ka ruat qheu ih poi ka ti tuk.
Kan khawvel san ahcun, ziang ti hmanin nuntheinak lam zin ka hmu lo.
Asinan Khristian kan can hnu cun Bawi Khrih zumnak thawngin kumkhawnunnak a um a si ti ka thei ih ka lung a awi tuk. Phundangin kan sim a si le NUNFU a si mi Jesuh kan nei. Haleluija! Cui Nunfu thu cu Leitlun khua zakipah than cio u si. .... Amen....


27. REMDAIHNAK HRANGAH NA DUHNAK IN ZIRH AW
Eph. 2:15-18. 2Kor. 5:18-19
Ahmun: Kanemi Karen Baptist Church Ani: 15-7-01 (Judson Sunday)
Tuikum Myanmar Baptist Convention, Judson Sunday ih thusirhsan cu, a tlunih thutlangpi hi a si.
Remdaihnak (Reconciliation) timi kan zohta hnikpei. Remdaihnak timi cu; (a) Ral dinhmunin rualpi din hmun cang sal
(b) A remaw lomi pawl an remaw sal.
(c) Lungkim tlangnak an ngah sal
Remdaihnak um dingah kan Pathian in hna a quan. Netabikah a fapa neihsun hmangin minung thawn remdaihnak hna a quan. Heb. 9:22, Kolose 1:19-20
Pathian ih remdaihnak hnaquan cu a fale a si mi, kanmah pawlin pehzawm in quan vivo dingah quanvo kan nei.
Remdaihnak timi phunhnih a um.
(1) Pathian le minung karlak (Vertical Dimention) remdaihnak le,
(2) Minung le minung karlak (Horizontal dimention) remdaihnak an si.
Remdaihnak ih lungput cu;
1. Ngaithiamnak
Pathian in ngaihthiamnak hna a quan. Fapa tlanhlo thu khalah kan hmu thei. Lk. 15- 11
Kan Bible ah ngaithiamnak thuhla tampi kan hmu. (a) Josep le a unau pawl karlak ah Gen. 45
(b) Jacop le Esau thuhla Gen. 27-33, 33:4
2. Duhdawtnak (Johan 3:16)
Pathian in leitlun thawn remaw sal dingah a fapa neihsun a run thlah. Duhdawtnak ah hram a bun a si.
- Remdaihnak um thei dingah duh dawtnak a thu pi ngaingai.
- Tui sun remlonak phunphun sung khalah duhdawtnak thawn hnaquan ding a si.
Ka Bawipai qong hngilh hlah u si. ... Mi pakhat in a rualpi pawl hrangah duhdawtnak tumbik a neih mi cu an hrangih a nunnak pek hi a si...Johan 15:13


3. Tlawmngainak
Khrih cu ral daihnak a si. 2 Kor. 5:18, Rom 5: 10-11
Khrih in in duhdawt ih a nunnak kan hrangah Pathian lungawi tertu rimhmui peknak le raithawi nakah a pek awk vekin, nan nunnak cu duhdawtnak in lo uk seh. Eph. 5:2
4. Remnak tuah tu. Mtt. 5:9
Kan kiangkap buainak phunphun kartlak ah remnak tuahtu ding kan si. Cucu Khristian quanvo a si.
Remnak a tuahtu pawl cu mi lungawi an si, Pathian in “Ka Fa” tiah a ko hai ding. Mtt. 5:9
Thulakkhawm.
Sayakyi Judson vekin, zumnak hngetkhoh zet nei in, kan Pathian hnaquan tumbik pakhat a simi, remdaihnak um thei dingin, kum zapi 21 sungah napin zuam cio u si.
Pathian le minung karlak remdaihnak thuthangqha phuang cio u si. Minung le minung karlak ah remdaihnak um thei dingin zuam cio u si.


28. PATHIAN FATE
Johan 1 :12
A hmun : FBCY Center A ni : April 11, 2001
Na nu le na pa zo an si?
Na nu le na pa ih fa si hi na lung a kim tawk maw?
Zo ih fate si na duh?
Mino nan si vekin saduhthah phunphun cu nan nei cio ding ka zum.
- Dawrlian fa
- Bawi fa
- Hminthang deuh pawl ih fa
Cuasi lole ramdang ih lo hruai theitu pawlih fa si tla nan duh men ding. Kei khal ka nauhak laiah thuhla phunphun ka rak ruat dah ve ho khaw. Ka pai parah ka lung kim lonak tam pi a um ve.
Asinan thuhla napin ka ruat sal tikah, Pathian fate ka theih fiang hnucun, ka ruahnak sual hmuahhmuah a hlo vuarvi thluh. Pathian fate kan si thei hi ziang tluk vannei ha kan si?
Bawi hmuahhmuah lakih bawi, Lal hmuahhmuah lakih Lalbik, ziang hmuahhmauh tuah thluhtu le nei thluhtu ih Fate kan si thei hi kan vanqha lawman ve.
Bawi Jesuh zum ruangin Pathian fate kan cang thei. Johan 1 :12
1. Ziang tin a cang thei?
Pathian in canter thei lo mi a nei lo. Lk. 1:37 Vanlam Thlarau thil a si. Johan 3:6-8 Pathian hrilmi kan si. Rom.9:25
2. Pathian fa ih quanvo.
(a) Midang hrangah nun ding. Eps. 2:10
(b) Pathian zumtu cu unau kan si, (Universal brotherhood)
3. Pathian fa ih covo
(a) Ro cotu kan si. Eps. 1 :11, 2 The. 2:14
(b) Ruahsannak neitu kan si. Rom. 8: 18. Col 1:13 (c) Kumkhawnunnak kan co zo. 1Jn 5 :12-13
(d) Milian in canter 2 Kor. 8:9
Thulakkhawm


A lo hringtu na pa a farah hniaphni ih, zianghman a lo tuahsak thei lo hmanah, zianghman a lo roh thei lo hmanah, ziang hmuahhmuah ti thei, Pathian na nei. Cui fate na si thei hi a sunglawi tuk ti thei aw.
1. Bawi Jesuh zumtu cu Pathian fate si theinak a si.
2. Pathian fa in quanvo le covo khal tampi kan nei.
Pathian fa dinhmun in kan Pathian cu thangqhat in, rian cio u si. . Amen ..


29. MANKHUNG BIK LAKSAWNG
Jn. 1:12, 3:16, Lk. 1:37, 46. 2 The. 2:14 AHmun : FBCY
ANi : Dec.12, 2001
December nikhat a hung suak hicun thinlung a phun dang cio. Khrismas rim a leng thlang..
Hivek can ahcun Lai khawte lam tla ngai a um cuang. Lai khawte lam ih Khrismas kan hmandan le khawpi hmandan cu a dangdeuh.
Khawpi lam khalah laksawng pekawk le Khrismas cei mawinak a phunphun tuah in can hman cio a si ih, phundang ten a nuam zet ve. Zoha laksawng ka pek ding? Ziang ka pek ding tiah ruat cio a si. Khrismas laksawng lei le kuat ding tawl rel ah caan a cem thei ve nasa.
Hiti vekin Khristian pawl hrangah cun December hi pakhat le pakhat laksawng pekawk thla a si.
Ziangah laksawng kan pe aw ciamco? Na san sungah ziang vek laksawng na ngah qheu? Nangin teh zo hnenah ziang vek laksawng pek na tum ve?
Fala le tlangval karlak ah;
Pavua, Kat (card) tivek
Pa le fa karlak ah laksawng phunphun kan pe aw.
Kan ngahmi laksawng hi zoh sal hnik sehla, ziangtluk mankhung an si? Kan sansung daih mankhung laksawng ziang kan nei? Kan nunnak ih reipi daihthei taktak ziangvek pawl an si. Sum le pai, inn le loteh ziang tiang in daih? Ruat cio hnikuh. Kei ka dinhmun in ka vun ruat sal. Kapa ih i roh tami kan khua ih kan inn pi ka vun cuan sal. Tuah cun, a rop thluh thlang.
“ Salurop” sawh cu sim ding a qul lo. A rop nak a rei tuk zo. “Salurop” timi hla tla ka phuah zo kha.
Asinan, kan khua khrifa upa Pu Hrang Zul ih in roh tami Pathian thunung, Jesuh Khrih cu kumkhua a daih. Ziang tik khalah a cem nawn lo ding. Tuah kan nih khalin mankhung bik laksawng kan nei. Cui laksawng cu Khrismas can ih Pathian ih in pekmi mankhung bik a fapa
neih sun Jesuh Khrih hi a si.
Cumi Khrismas laksawng Jesuh Khrih ruangah;
Pathian fate si theinak kan co. (Royal blood) Johan. 1:12
Kumkhaw nunnak kan ngah. Jn. 3:16 A ro cotu ah in kan si. 2 The. 2: 14 Kan sualnak in thiangfai ter. 1 Jn. 1:7
Cutluk kan parih qhatnak a tuahtu hrangah ziang kan tuah ve ding?
Sam 116:12. Ka parih a qhat ruangah hin Bawipa cu ziangso ka pek ve ding? tiah Sam sung ih kan hmuh vekin, kan nih the ziang kan pek ve ding?


Dungthluntu pawl dinhmun;
Dungthluntu pawl ih dinhmun kan zoh tikah pekawknak a nei ngaingai. An nunnak tiang an liam ngam a si. An tik cu zaten an pe siang.
Paul in, “Tikcu um ah siseh, um lo ah siseh, man canah siseh man lo canah siseh thuthang qha phuan ding ... a ti. 11 Tim. 4:2
Ka phuan lo le siatnak thleng seh a ti. .. 1Kor. 9:16
Peter le Johan khalin .... sim lo le rel lo in kan um thei lo an ti. .. Dung 4:20
Missionary pawl dinhmun
Siangbawi pawl ih nunnak khal kan zoh tikah pum pekawknak nun an nei ve. Judson, William Carry pawl zohqhimtlak an si.
Kap tampi qhansonak an quan; Fimnak (Education) Harhdamnak (Health)
Lothlo lam (Agriculture) tin a phunphun midang hrangah an quan a si.
Tui sanah
Tui kan san khalah Kawhhran tinkim in han quannak phunphun kan nei ve. Kan theih cio vekin, ZBC khal in, CCOC, CMC tin Pathian hna tampi a quan rero.
Kannih teh ziang kan tuah ve ding?
Paul vekin, dungthluntu pawl vekin, Missionary pawl vek cun kan pum cu kan pe aw thei lo men ding. Asinan, kan siantawk, kan ti theitawk, peknak khalin Bawipa kan duhdawtnak kan lang ter thei ve.
Kan Pathian hnaquan hi, Pathian hnenin laksawng ngah duhah a si lo. Kan sim zo vekin Pathian hnenin “Laksawng mankhung bik” kan ngah zo ruangah kan quannak a si sawn. Kan lung awinak Pathian hnenih kan langternak fang a si sawn.
Pathian hnenih lung awinak kan lang ter mi hi, a tlam tling lamlam lo ding. A mawi khal a mawi lo ding. A man khal a khung lo ding.
Asinan a fahniang pawlih tuah ve mi a si tikah sunlawih lo in a um thei lo ding. Thuthimnak ah, kanfa le pawl cangan thiam pekte ih cakuat vek lo ziang.
A cancan cu kan nu le pawl hi kan natter can a um ko ding. Asinan a duhdawtnak a thuktuk ruangah a na ti hman a thei lem lo ding. Thuthimnak ah; Fate ih nui hnawi keu sak thu.


Thulakkhawm
Laksawng mankhung bik a si mi Jesuh na nunnak ih na neih hlan sung cu laksawng phunphun na nun nakah ngah khal la na di a riam thei dah lo ding.
December Khrismas can ah hin cui laksawng sung Jesuh Khrih taktak neitu si zuam cio u si.
Cui laksawngin;
- Fate si theinak
- Kumkhawnunnak
- Ro cotu si theinak
- Sual ngaidamnak ... in pek a si.
Cu tluk kan hrang ih tha Bawipa cu kan ti thei tawkin rian cio u si. .. Amen ..


30. GOOD FRIDAY SULLAM
A hmun : FBCY A Ni : 29-3-02
1.Raithawinak
Jesuh Khrih cu raithawinak ih pekmi a si. 1 Kor. 5:7 Ngaithiamnak thlentertu thawinak a si fawn. Is. 53:10
Sualnak phurtu Tufate tin kan Bible ah a ngan. Johan. 1:29 Sualman thihnak..Khrih thawngin kumkhua nunnak Rom. 6:23 . Thisen raithawinak thu. Puithiam 17:11
Thisen thu kan Bible sung ah voi 439 a um.
2. Banabas luatnak a ngah vekin mi luat kan si.
Banabas vekin mi luat kan si. Lk 23:25
Thinglam tah ruangah a nung ding mi kan si 1 Pet. 2:24 Khrih thawn thinglamtah ah khencih kan si. Rom. 6:5-6 Thinglamtah thawng in mi luat kan si. Ep.. 1:7
A tuarnak thawngin Pathian rualpi kan cang. Kolose 1:21-23
Camsiatnak ihsin in runsuak zo. Kal. 3:13-14 Kan mai ruangah hriamhma a pu. Is. 53:4-12
3. Mangbangza (Miracle) a qul lo ah a tuah lo Mk. 15:31 4. Ziang kan tuah ti an thei lo. Lk. 23:34
5. Misual sirnak a ngaithiam. Lk. 23:43
6. Ralqha nubu. Mk. 15:40, Lk. 23:27
7. Ralbawipa in a zum Mk. 15: 39
8. Ka qheh zo. Johan 19:30
9. A hlo ralmi hrangah Pathian cahnak 1Kor. 1:18- 24


43. JESUH THAWHSAL HNU THUCAH
A Hmun : FBCY A Ni : 28-4-02
Kan Bawipa a thawhsal hnu a langnak pawl kan zoh tikah, Leitlun ih mithupizet an timi upa Bawi pawl hnen ah Jesuh a lang lo.
- Mi menmen hnenah a lang. - Thlan kiang
- Emause khual tlawng
- Tili kap
- Innsung
-An qihcan khalah a lang
* Nangmah le keimah vek mi menmen hnenah si a lang . Biaknak upa pawl hnenah a lang lo.
Jerusalem upa, Ralbawi pawl hnenah a lang lo.
Bawi Jesuh ih thu cah mi 3
1. Qihhlah. Mtt. 28:10
Mipi an qih lai can, thih an qih lai can a si.
Dung thluntu pawl hnenah daihnak um seh a ti. Lk. 24:36 Jesuh an hmuh tikah thih an qih nawn lo.
Kan zir dingmi;
Qih ding phunphun kar lakah kan Bawi pai qong ngai u si. Bawipai qong na theih ah cun na qih nawn lo ding.
2. Ka tetti va si u. Dung. 1:8
Kalli tlangpar thucah ka ruat tikah, kan nih khal kan Laitlang tein, Bawi Jesuh in thu in cah ve vekin ka ruat.. Va feh uh la .... Mtt. 28:19
Kan Ralbawibik Jesuh ih thupek a si. Kan duh khal le duh lo khal le thlun ding a si mei.
3. Thlarau co uh. Johan 20 :22
A zumtu hmuahhmuah in cui thlarau cahnak an co thei ve. Jn.7:39
Thlarau huham cahnak ringin, kan Pathian thupek cu thlun tumcio u si.. . Amen ..
44. BAWMTU THIANGTHLARAU
Johan 14:26
Ahmun : Letpanchaung, LBA Trienial Ani : March 3, 2002
1. Laimi in thlarau theih a awl te


Kan pupa zumnak le Khristian zumnak hi vei tampi ka thlir theu. Keimah hrimhrim tuisun ah Khristian cang thei dingah kan pupa zumnak in i bawm nasa.
Khristian zumnak le an zumnak hi apple le mebu kung pehzawm a theih vekin kan pehzawm thei ve tiah ka ruat.
Thlarau thu tui kan thu tlangpi “ Bawmtu Thiangthlarau” timi hi kan pupa zumnak thawn awl ten pehtheih a si ta riai. Khristian kan sinak fekter sinsin tu a si.
Bawi Jesuh in bawmtu Thlarau ka rak thlah ding a timi hi a thih zawngih a qong tami a si
Kan pupa dinhmun, ruahnak (context) cun a Thla ( Muthla) timen khal sehla a sual lem lo ding. Laimi in kan thihhnu ah thla a um thei ti khal kan zum kha. An thlarau a vak qheu kan ti. A tam sawn cu mibawm tu si lo in kan qih sawn.
Asianan, Lt. Col Ngo Zam ih in sim mi Bo Min Khaungih thlarau lawngte a rualpi pawl ral kutin a luatter thei. Qhensiat lengih a lu a langmi a rual pa tla, a thlain rinlopin a tul thlukih ral cerek in a luat riai tiah in sim dah. A hmun cu Kya-in-sik khua kiangih an kap awk lai ah a si a ti.
2. Thlarau san.
Khristian pawlin Thlarau thianghlim kan timi hi Bawi Jesuh thawn an qhen lo. 2 Kor. 3:17
Tui kan san cu kan theih cio vekin Thlarau san kan ti.
- Pa san
- Fapa san
- Thlarau san .. tin a um kha.
Thumkom kan Pathian sungih a um mi cu Thlarau Pathian a si.
3. Khawzing
Kan pupa pawl hnenah Bawi Jesuh in sim sehla, bawmtu khawzing, Lasi, Satu tivek qongfang khal a hmang thei men.
Kan pupa pawlih nitin te an qongnakah,
- Khawzing Pathian qong ngai mawh lo in
- A Khawzing a qha . ..tivek khal an qong qheu kha.
Khawzing , Satu cu bawmtu a si.
Cuvekin Thiang Thlarau cu in bawmtu in humhim tu a si.
Kan nunnak cio zoh sal hnikuh. Pathian thlarau ih a lo bawmnak tampi nan hmu cio ding.
Kei i bawmmi pawl tla malte sim sehla’.
A thupi bikin ka nauhak lai ih ka theih fiang bikmi cu;
... Khawsia hman a um thei ah cun, ziangah Patian thiang thlarau, a vancung mi cu an um thei ve lo ding ti a si...


Vancungmi in in umpi, a Thlarau thiangnhlim in in umpi ti ka theih fiang hnucun, ka nunnak hi daihnak in a khat. Qihnak in ka luat riai.
4. Mangbangza tuah thei tu
Tui kan san khalah Pathian in qul a tinakah, qul a ti mi pawl hnenah mangbang za phunphun a tuah lai a si.
- “Wa” ramih Rev. Joshua Chain thu
- Kachin ramih, J. Ja Naw thu.
- Pakukku kiang Thapaukkung khua ih Daw Win Mar te thu pawl...
Asinan, ziang ruangah mi hrek khatin an zum lo. Jn. 14:17 A cang thei lo an ti. A saingtifik (scientific) lo tukaw an ti.
Kan nih cun a cang thei kan ti. Pathian ih tuah thei lo mi ziang hman a um lo.
5. Thlarau cotu nun
- Azumtu hmuahhmuah in an co. Jn.. 7:39
- Mission hnatuan duhnak (zeal) huham (power a pek Dung 1:8 - Misenpi qhathnemnak ding a si. 1Kor. 12:7
- Thlarau laksawng phunphun 1Kor.12:8-11
- Pathian fa ti kan fiang ding. Rom. 8:15-16
Thulakkhawm
- Kannih Lai cit pawl hrangah Thlarau thu theih a awl te. - Thlarau cu Jesuh a si.
- Cui Thlarau cu in bawmtu a si,
- Mangbangza tuah theitu a si.
- A cang thei lo mi Pathian hrangah a um lo. Lk. 1:37 - Thlarau cotu nun neih ding.
Pathian in thlawsuahnak in pek sak hram seh. . Amen..
32. JOSEP NUN
Gen. 45:5-8
Ahmun : Dallas Chin Baptist Church (USA) Ani : 23-6-2002
Lungawi thu;
Hmaisa bikah hivek can tha in pe tu Pathian ka thangqhat. Can in petu hruaitu pawl hnen khalah tampi ka lung a awi. Dallas khua hi a vei hnihnak ka thlen nak a si.


Hmaisa ka thlen tum cu Laimi hitluk in an rak tam hrih lo. Tu cu Laimi tamzet ka lo hmu ih a phun dangzet.
Ziangruangah hihmun kan thleng?
1. Missionary dingah
2. A pammi nan unau pawl bawm tu dingah Josep din hmun vekin.
Josep ih nun;
- A zuartu a unau pawl a ngai thiam thei. - A unau pawl cawmtu ah a cang.
Hi hmun nan um sungah;
- An thiamnak taimak suah in lak zuam uh. (Technical know how)
- An ziaza qhalo cu cawn tum hlah uh.
- Kan laidan hngilh tum hlahuh. Hitivekin khawmah taimak suah ringring uh.
Kan pupa zumnak hngilh hlah uh; - Supernatural being
- Blood sacrifice
- Life after death.
America u nau pawl hnenih ka thu cah mi cu a tawi zawngin;
1. Kumkhawnunnak ka zuar. Jn.3:36,6:40, 10:28-29. 1Jn.5:13 2. Vancung thu cu a thlamte lawng kan thei. 1Kor.13:12
3. Mission spirit neih ding.
4.Nisuahnak lam mifim nan si ti thei ringring uh.
5. In God We Trust dinpi uh.
6. Josep vekin qhiltha tuah ding. 2. The.3:13 7. Kan “Ca” nan si. 2.Kor. 3:2


46. PATHIAN HLAWNTHIL TAWHFUNG
Kolose 2:3 Ahmun :FBCY Ani : 15-9-02
Laimi kan pu pa pawl in an thilqhabik, hlawnthli pawl cu’ Puanbuk , Thirkuang, tivek ah an ret..
Paulin Kolose Kawhhran pawl hnenah hlawnthil thu a sim. Cui hlawnthil on nak tawhfung cu Jesuh a si a ti. Kolose. 2:3.
Hlawnthil phunphun cuai thlai ding kan nei. Leitlun hlawnthil,Van hlawnthil, Eph. 1:14, tin hril ding kan nei. 2The.2:14, 1Jn. 5:13
Zumtu pawl cu, Jesuh in thihnak le nunnak tawh kaitu ka si a ti. Rev. 1:18. Cui tawhcu zo in a nei thei ding tile, Pathian fapa a zumtu hmuahhmuah ih neih theih a si. Jn 3:16, 10:28-29 1Jn.5:13
Cumi tawh in vanthlawsuah lei thlawsuah na ngah thei ti thei aw. A roco tuih tuahmi kan si.
Eph.1:14, 2.The 2:14
Cui Tawhfung nan nunnak ih nan neih hlan sung cu nan nuam dah lo ding. Bill Gate tawhfung na neih khal le na nuam cuang zik lo.
Bill Gate innkhan luhnak cu a mah lawng in a nei an ti.
Van Ro thil na on theinak ah Jesuh neih a qul
Bill Gate in a inn khan on nakah a aw a khum an ti. A mai aw lo in on theih a si lo. Jesuh in aw lo in Vancung sangka on theih a si lo.
Pathian hlawnthil lawng nunnak tlamtling umnak Vancung sangka cu, tawkfung a simi Jesuh na neih a qul. Cui tawhfung neitu kan si cio theinak dingah Pathian in a thu mal in sawm sak hramseh...Amen.


48. LUNGAWINAK THUTHANGQHA
Lk 2:8
Ahmun : Mitcaw tlawng
Ani : 25-12-03 ( Khrismas ni )
December 13, 2003 zan, Sadam Husein an kaih tikah, USA hrangah cun thuthangqha a si. White House pawlin very good news an ti.
Tui kan siarmi Bible ah .. nan hrangah thuthangqha ka run keng... tiah vancungmi pawlin tukhal pawl hnenah an sim.
Khrismas ih kenmi thuthangqha cu;
1. Qihnak in luatnak a si.
Minung hi mah le tawk zawn cioin qihnak kan nei fingfing. USA pawl cu September 11, 2001 ih WTC a siat thluh cun qihnak in an khat ve.
Minung in a phunphun kan qih cio. Thihhnu ziang kan cang ding ti ruatin thih kan qih. Khawsia tla kan tih. Hell ram tlak tla kan qih.
Vancungmi pawlin qihhlah uh in ti. Ziangah tile nanmah runtu ding naute a suak zo tiah an au.
Kei ka nunnak ka ruat sal tikah, Bawi Jesuh in i run lo sehla, nan hnenah ka ding thei ding ka zum lo. Bawi Jesuh ih i run ruangah nan hnenah ka um theinak a si. Qihnak tla ka nei nawn lo.
Kan qihnak phunphun in in run suak tu dingah Bawi Jesuh a suak zo.
2. Pathian a um
Johan 1:14 sungah .. cui qong cu titsa ah a cang ih kan hnenah a um.. ti a si.
Kan biak mi cu Immanuel Pathian a si. Pathian khui ah a um ti kan hawl a qul nawn lo. Pathian kan hnenah a um.. Mtt. 1:23
Tu ah cun thlarau in in um pi. Mtt. 28:20,
Jesuh cu Pathian a si. Jn. 1:1
Cui thlarau cu kan hmu lo nan kan zum 1 Pet. 1:8, 1:12
Oxigen cu kan hmu lo nan a um ti kan theih vekin, Thlarau khal kan hmu thei lo nan a um..
Pathian a um ti kan theih fiang nak dingah minung ah a rung cang. Cucu thuthang qha a si.
3. Pathian fa in cang ter.


Jn. 1:12, Pathian fate kan si theinak hi, ziangtluk lungawi ding ha a si.. Pathian fa hmuahhmuah cu u nau kan si. Universal brotherhood, kan sinak hi ziang tluk a nuam..
Vancung member kan sinak hi lungawi ding a si. Tu fang ih kan hmuh mi pawlhi vancung ram khalah kan umpi thei a qul.Cupa/khapa vancung ramih a kai ah cun vancung ramin ka qum sal ding ti lo ding.
Leitlun huap in mission thinlung neih ding kan si. Ziangah ti le Pathian fa thluh kan si.
4. Daihnak in pek. Jn. 14:27, Lk. 2:14
Ralpi vei khatnak Khrismas can ah ral an dai.
Dungthluntu pawl san lai khalah, thawngsung an tlak lai hmanah daihnak thu an rel thei. Paul ih nunnak ah kan hmu thei.
Sadu Sandarshing ih nun khal ah daihnak in a khat.
Naute nei pek pawl ih din hmun kan zoh tikah an nuam thei ngaingai. Puai an tuah rero theu kha.
Cu vekin kan nih khal Khrismas can ah hin kan nawmnak a phunphun in lang ter ding kan si.
Thulakkhawm
Khrismas thuthang qha cu;
1. Qihnak in in luatnak a si.
2. Pathian a um ti in fiangter..
3. Pathian fa in cang ter.
4. Daihnak nawmnak in pek fawn.
Pathian in mal in sawm sak hramseh. .... Amen ...


49. NUN HI ZIANGSO A SI?
Phi. 3:13-14, 4:1-13, 41 Ahmun : FBCY
Ani : 19-1-2003 (Kumthar)
Tuizingah Kumthar ih kan siar theumi Philipi cakuat sung ruatkhawm sal dingin ka lo sawm. Philipi cakuat sungah Paulin harsatnak sungin nawmnak, daihnak a ngah thei zia kan hmu. Himi cakuat hi thawng inn sungin a ngan mi a si. Thawnginn sungin hitluk midang thazaang a pek thei zia kan hmuh tikah minung dinhmun lamih ruat cun theih ban ding a si lo.Ziangtin lungawinak a nei thei? Mi tampi ih kan theih duhmi ;
Nunhi ziang so a si? timi tla fiang tukin a thei.
A hmaisa bikah, Nun hi ziang so a si? timi kan ruat khawm hnik pei.
Minung tampi in nun hi ziang a si ti kan theih thei lo ruangah kan nuam thei lo.
Thantlang peng hlasak thiam Pu Kio Hmungih hlaah hitin a um;
... Kei ka suahsan cu lunglen maw a si .... a ti.
Kan suahsan hi ziangha a si? Kumthar kan thlen san hi ziang ha a si?
Paul cun kei ka suahsan cu Khrih a si a ti.Paul ih nunnak hi Khrih ah a bun thluh. Cucu a nawm theinak hrampi bik a si. A nunnak Khrih ih a bun ruangah;
1. Nun daan a thiam. Phi. 4: 12
2. Nehnak nun a nei. Ziang hmuahhmuah Khrih hminin a tuah thei thluh. Phi. 4:13 3. Ruahnak qha in a khat. Phi, 4:8
4. A hmuitinmi a fiang. Phi. 3:14 Paulih hmuitin mi cu nunnak a si. .
5.Cui nunnak neitu kan si ti a theih ruangah zianghmuahhmuah neitu kan si ti tla a ti thei. 2Kor.6:10
6. Midang a duh thei, a lainat thei.
Kan nunnak cio hi kan zoh sal hnik pei? Paul vek thinlung put kan nei cio maw? Hlan san Khristian pawlhi an rak nuam zet ve ho khaw.
Dungthluntu san lai khalah u nau vekih an rak zoh awk kha.
Sam 133 kan siar khal le, zumtu hmun khatih um a nawm zia kan hmu thei.
Kan ZBC thuanthu zoh sal hnik sehla;
Rev. Thang Tsin te. Rev. Sang Fen te san lai pawlah an rak duh daw aw ngaingai. Tiddim ah khawm an nei a sile, an khawm qheh hnu, an khawlam ciarih an tlun zik tikah, pakhat le pakhat an thlah aw ciamco qheu. Qhen awkding an siang hrimhrim lo tin, Rev. Hre Kio ( Van Lianpa) in in sim dah.
Kei ka khual tlawnnak pawl khalah hivek duhdawtnak hi hmun tinah ka tong ve. Paletwa lam kan tlawn tik khalah Khrifa u nau pawlin sianglo zetin in thlah ciamco


qheu. Tutiang ka mit thlamah an cuang lai. Pengkip kan khual tlawnak ah pakhat le pakhat zumtu pawl kan duh dawtawknak hi ka tep ve qheu a si.
U le nau pawl, tuizingah Paul vekin ka lo sawm sal hai.
Paulih Philipi cakuat hi kan nuncih lawngah kumthar sung kan nun a nuam thei ding.
Paul vekin Jesuh ah na bunawk a si ah cun;
- Ziang tluk harsatnak na ton khal le, thawnginn ih na um ve khal le na nuam ve thei thotho ding.
Jesuh ah na nunnak hram na bun lo ahcun, leitlun nun hi qih a nung ngaingai. Kan harsatnak pawl hi zoh sal sehla, mah le mah thah awk theinak hlir an si ngai. Cui ruangah a si leitlun minung tampi an nunnak lungkim theilo in mah le mah an thah awk qheu.
Kumthar sung kan nawm theinak dingah Jesuh ah kan nunnak hram bun aw cio u si.
Cui Jesuh cu tu khalah Tlarauin in um pi. Mangangza phunphun a duh tikah a duh mi hnenah qul a ti tikah a tuah thei lai a si. Kan Pathian hi a um taktak ti thei cio u si.
Cui a nungmi Jesuh ah hram kan bun a si le; -Nundaan na thiam ding.
- Nehnak nun na nei ding
-Thinlung qha in na khat ding
- Midang na duhdawt thei ding. - Na hmui tinmi a fiang ding.
- Na sualnak na tan thei ding.
Pathian in thlawsuahnak in pe cio hramseh..A men.


36. A NUNGMI RUAHSANNAK ( A Living Hope)
1Pet. 1:3-12 FBCY
June 1, 2003.
America pawlin Irak ram an lak laiah 101 st Airborn Division cu Irak ram thlanglamih ummi Najaf khuaah an lut cutco. Lam zin kapih sin mipi in an rak hmuak. Irak pa pakhat cun lungawi zetin a kut tla a zap rero hai. Cupa cu Time thuthang suahtupa in hitin thu a sut.
“America pawlin Irak hrangah ziang an lo pek thei ding tin ruahsannak na nei?” a ti Mirang qong cun hitin a si.
“What he hoped America would bring to Iraq?”
Cupa in hitin a let sal. “ Zalennak, Zu, Nawmnak” a ti.“ Democracy, Wisky, Sex”.
Tuisunah nang teh ziangruahsannak na nei tiah a tlangpi thu in lo sut sehla ziangtin kan let ding?
Kan Bible sung kan siar mi ah cun, Peter in ziang a ti tile, “ A nungmi ruahsannak in kan khat” a ti. Peter in himi ca hi zo hnenah a kuat tile, hremnak phunphun a tuarmi, zonzaih retheihnak thawn a khatmi a suk a so ih a tlan rero mi, Khristian pawl hnenah a kuat mi a si. Rom Siangpahrangin Khristian pawl nasazetin a hrem lai can an harzet canih a nganmi ca a si.
Tufang kan leitlun dinhmun kan zoh tikah, hivek Khristian pawl harsatnak vek cekci cu kan tong lo ding nan, harsatnak phun dangdang cun kan luat cuang lo.
Lungkim lonak phunphun kan nei cio.
- Uktu par lungkim lonak
- Sipuazi lam lungkim lonak - Fimthiamnak lam
- Thahawknak ( Terrorism)
Kum 1991 ah Kuwait ram an run suak hnu ah Binladin a suak. September 11, 2001 ah America World Trade Center pi a siat sak. Tu Irak an run suak hnu ah Binladin 100 lai an suak leh pang ke maw tiah mi tampi an thin a phangzet.
Cu lawng a si hrih lo. tufangah hin SAR timi natnak in mi tampi a buaiter nasa fawn. Cu a si ih tui kan sanah hin Wiston Churchill le Billy Graham hi tong aw sal hai sehla, kan dung kum 50 lenglo laiih thu an rak sut awk dahmi kha an sut aw sal thotho ding tin ka zum.
“ America tlangval pa, ruahsannak i pe thei maw?” ti ih Winston Churchill ih Billy Graham a rak sut dah kha. Billy Graham khalin kan theih zo vekin a kor zalih Bible fate a suahih himi cabu sungah ruahsannak na hmu ding a ti kha.
A dik! .. Peter le zumtu pawl cun,” A nungmi ruahsannak in kan khat” an ti.


Ziangruangah tile Jesuh cu thawhter sal a siih, thihnak a neh ruangah, nunnak thar kan nei. 1Pet.1: 3.
Cumi nunnak thar ro sunglawi cu, Vancungah in ret sakih;
- A siat thei lomi
- Ruk thei lomi
- A ziam thei lomi ro a si. .... : 4
Pathian huham ih kil venmi nangmah le keimah ih co ding “Rundamnak” ro a si. ...:5 Cumi ro kan nei ti an theih ruangah ziangvek harsatnak khal an tuar thei. .. :6
Hmai lamih kan ngah lai dingmi ro thawn qhimah cun tui kan tuarmi harsatnak cu sim tlak asilo an ti men. Rom. 8:18
Harsatnak hi zumnak a fek maw fek lo timi hniksaknak in an ruat.
A siat theimi sui hman meisa in hniksak a si qheu. Cu vekin sui hnakih mankhung deuh, sunglawi sawn nan zumnak cu harsatnak a tuar suak tu si thei dingah hniksak a qul ve tin kan Bible ah kan hmu. ..1 Peter 1: 7
Tuisun ni ih kan ton cio mi harsatnak phunphun khal hi Pathian in kan hrangah zirter in duhmi a um ding. Kan hrangah qhatnak a um leh ding tin a pom dan thiam cio u si.
Nanhmu lo nan nan zum....: 8 timi qongfang hi ka duh zet. Himi “ A nungmi ruahsannak in petu Jesuh hi nang le kei khalin kan hmu ve ngai lo. Asinan kan zum. Na zum ve. Kan zum ruangah lung awinak kan nei.
Jesuh in Thomas hnenih a sim vekin hmu lo cingih zum theitu nangmah le keimah hnenah thlawsuahnak a um a si. Jn. 20:29
Ziang tin kan zum thei?
Thuthimnak ah Irak le America kahawk vek a si.
Irak hi America in a neh ti kan hmu lo nan kan zum. Asinan a zum lotu an um ve. Thuthang hi thuh a theih. Kawlqong cun (Ahmawngchiah) an ti.
Tlangbawi pawlin Bawi Jesuh a thosal ti an thei nan an zum duh ve lo.Midang ih an theih ding khal an duh lo. Thuthang an thup ve. Mtt. 28:11 - 15
Thlarau thianghlim cahnak thawngin thuthangqha a phuangtu Palai pawl hnenin na theih mi thu hla a si. :12 . Himi bungcang hi ka duh nasa. Thlarau thianghlim cu tetti khantu a si. Mtt. 28:20
Thlarau thianghlim cahnak thawngin timi cu a thuk ngaingai. Thlarau thianghlim cahnak an neih ruangah ralqhatnak in an khat.
Rundamnak thu, thawhsalnak thu rel lo le sim lo in an um thei lo. Dung 4: 20
Khristian kan can pek kan khaw kiangkap thuhla malten rel ka duh hrih. Mizoram lamih sin Pathian thunung a phurtu pawl cu kan kiangkapah an rung lutih Pathian thuhla an sim ciamco. Thlarau fialmi kan si an ti ih, kan ram cu tilian vekin a hrut nasa. A thawk pekah cun tilian nawi pi vek a si. A hmuhmi pohpoh a fen thluh men. Cuticun Pathian thiangthlarau hnaquannak cu kan bial sungah a thlengih, mi tampi


Khristian an cang. Khristian can a rak duh dah lotu, Lal pawl hman Pathian an awi thluh.
Hlim le lamnak cu a thawk pekah cun tilian nawipi vek asinan, a lehhnu ah cun tifim te ah a cang sal. Tilian nawipi khalhi mi hrut ciamco tuah Pathian in qul a ti can a um ve hmang tin ka ruat. Kan area sungmi Pathian an awi theinakah a cangih a qha ve ko ka ti.
Kan Kawlram sunghi thlarau thianghlim cahnak in a hrut ve hrih lo. An hak remrem lai a si hi. Hithu cu ziangruangah a si ti ka thei lo.
Hitluk hak remrem lakah nang le kei tla Pathian kan zum thei hi ziangtluk lung awi ding ha a si.
Kan hmu velo nan, Pathian thiangthlarau cahnak thawngin thuthangqha a phuangtu palai pawl ruangin kan zum theinak a si.
Kan ruahsannak le in luattertu cu Khrih thisen a si. 1Pet. 1:19 A siat theimi sui le ngun vek a si lo. Bawi Jesuh Khrih thawhsalnak le a thisen thawngin a nungmi ruahsannak le rundamnak ro kan co ti theihnak dingah Khristian pawlin Bawipa zanriah tla kan hman qheunak a si.
Thulakkhawm
1. Bawi Jesuh Khrih thawhsalnak thawngin a nungmi ruahsannak neitu kan si ti a tharin thei cio u si. Irak pai ruahsannak vek tisa nawmnak men lawng si hram hlahseh.
2. Pathian kilven mi nangmah le keimah in rundamnak rosung ruahsan in, tui kan harsatnak hi tuar thei zuam u si. Kan ton mi harsatnak in kan zumnak hnaihnok hlahseh.
3. Thiangthlarau cahnak rinsan in kan hmu lo nan kan zummi Jesuh ah kan nunnak hi qhumaw ringring usi.
Pathian in a thunung kan hrangah thlawsuahnak in pek sak hramseh. .. Amen...


37. PUMKHAT CANG THEI DINGIN NA DUHNAK IN ZIRH AW
Zawn 17:21, Sam 133:1, 1Kor.10:17, Kal. 3:28. Ephe. 4:3,11 Is. 11:6-8. 1Kor. 12:31
Judson Sunday 13-7- 2003
Tuvuana Thit.
Tuisun Judson Sunday ah MBC ai awhin thusimnak canqtha ka ngah ruangah Pathian ka thangqhat. A ra suaktu unau pawl nan zate par khalah ka lung a awi. Tuikum MBC ih hrilmi thu tlangpi cu Teach us your will to unity timi pumkhat cang thei dingin na duhnak in zirh aw timi a si.
Khristian pawl pumkhat kan si theinak ding hi kan Pathian in a duh. Pumkhat cang thei dingin Bible sungah tampi in zirh.
1. Johan 17 nak kan siar a si le Bawi Khrih ih pumkhat cang thei dingih a thlacamnak kan hmu ding. Pumkhat cang thei dingin vei 4 rori thla a cam tin kan hmu.
Pa le Fapa cu pumkhat an si vekin zumtu pawl khal pakhat le pakhat pumkhat cang thei dingin a duh a si. Jn 15:5
2. Paul khalin Phi. 2:2 sungah pumkhat can ding a duh zia a lang ter ve.
3. Kal. 3:28 sung kan zoh tik khalah pakhat le pakhat thlei dannak a um lo zia kan hmu thei.
4. Eph. 4:3 sungkhalah pumkhat si ding thu kan hmu fawn.
Hiti vekin kan Bible sungah hin pumkhat si theinak dingah forhnak phunphun kan hmu.
A sinan kan leilungpi kan zoh tikah pumkhat can a harzia kan hmu. Hitivek ih a qhen darhaw thluhmi kan leilungpi pumkhat cang sal thei dingah;
- U N lam in siseh
- WCC lam in siseh zuamnak a phunphun an nei.
Khristian pawl pumkhat can theinak dingah a thupi mi thu tlangpi (3) in langter ka duh.
1. Ngaithiamnak
Bawi Khrih thluntu kan si vekin kan Bawipa ih ngaithiamnak kan cawn a qul. A ral pawl hman a ngaihthiam vekin kan nih khal pakhat le pakhat ngaihthiamnak thinlung kan neih a qul. Mtt. 5:24
Mtt. 10:35
2. Tangdornak


Kawhhran sung pumkhat si theinak dingah tangdornak hi a thupi tuk. Kan Pathian hman hi leitlunah tangdorten a rungqum a si ti thei in tangdornak thinlung kan neih a qul. Phi. 2:2
St. Augustin in ziang a ti tile, kawhhran sungah a thupi bikmi cu tangdornak a si a ti. Kawhhran sungah hin a pakhatnak, upabik ih um duhnak thinlung kan neih mi hi kan buainak a si ringring qheu. Bawi Jesuh ih tangdornak hi kan cawn hrimhrim ding a si.
3. Pakhat le pakhat theih thiamawk a qul
Kan taksa, kan ruangpumpi ih um mi pawl hi qhathnemnak an neih thluh vekin, minung khal mah le tawk zawncio in qhathnemnak kan nei cio. Cucu theih sak awk ding a si.
1Kor. 12:14-28, Eph. 4:11
Thulakkhawm.
Pumkhat kan can theinak dingah;
- Ngaithiamnak
- Tangdornak
- Pakhat le pakhat theihthiamawknak nei cio u si.
..... Amen....


38. HUHAM THAWN A KHATMI PATHIAN THUNUNG
Mtt. 24:35, Heb 4:12
Bible Sunday
Trinity Baptist Church, Taungoo August 17, 2003
Hivek can sung lawi ah Pathian thusimnak ka ngah ruangah Pathian ka thangthat. A ra suaktu u le nau nan zate par khalah ka lung a awi.
Tuikum Bible Sunday ih thutlangpi an hrilmi cu huham thawn a khatmi Pathian thunung ti a si.
Kan Bible thu thawn pehaw in thu 2 sim ka duh.
1. Ziang tik khalah a thleng aw dah lomi Bible Mtt. 24:35
Kan leilung tlun thilri ruahnak pawlhi sankhat hnu sankhat a thleng aw rero nan kan Bible cu a thleng aw dah lo ding. Pathian thunung cu kumkhua in a hmun ringring ding.
2. Huham thawn a khatmi Pathian thunung a si taktak.
Pathian thunung ruangah minung tampi nunnak a thleng aw mi kan hmu thei. Thuqhimnak ah kan khua ih Pu Tawk Hrim ih nunnak ah Johan thuthangqha a siar hnu in hnangamnak in a khat. Keimai nunnak khalah 1Kor. 1:31 ih hmual neihzia ka tep ngah ve. Pathian lawng porhawktlak a sizia ka thei fiang.
Kan Bible hi tu le tu a siatsuah duhtu minung tampi an suak theu. Gen. Lew Wallace khalin Bible siatsuah thluh a tum nan, a neta bikah cun a mah riangri Pathian zumtu ah a cang sal. Sadu Sandar Sing khal Bible a ur rero tu a si nan, Pathian zumtuah a cang sal ve.
Thulakkhawm
Kan san ziang tlukin thleng aw rero khal seh la, Pathian thunung cu ziangtik khalah a thleng dah lo ding.
Pathian huham cahnak thawn thawk khummi kan Bible ruangah minung tampi nunnak khal a thleng aw thluh a si.
Midang nunnak thleng theitu Pathian thunung cu hmunkipah karhzai sin dingin zuam cio u si. ... Amen...


39. NA PATHIAN KHUI AH SO A UM?
Sam 14:1, 42:3,10, Johan 14:9 FBCY
June 27 2004
Na Pathian khuiah so a um? Na Pathian ... ti lawman cu.. Hmuhsuam..nautat.. cimseh.. asi lole beidong qong a si.
Sam cangantu in a tuar a har zetih
- Mitthli le cang hnap thawn a khat.
- A ruh le a thlik tiangin a naa thluh.
A riah a sia , a thin a bang, hma hnaikhuar vek a si.
U le nau pawl;
Nangteh veiziat nasan sungah hivek na tong dah. Minung tifam cu zohman harsatnak in, kan luat thei cio ding ka zum lo.
- Zatlaknak phunphun,
- Saduhthah hlawh tlinlonak, thih le hlohnak, midangih hmuh suamnak - Dam lonak phunphun kan ton tikah,
Na Pathian khui ah ha a um? Pathian khuiah ha na um ? kan ti qheu ko ding.
Sam cangan tu cun tha zaang a lak salih, Pathian cu a ruahsannak ah a hmang thei sal.
Pathian cu ka tu khal tu a si a ti thei sal.
1. Pathian a um.
Sam cangan tu cun mi aa pawl lawngin Pathian a um lo an ti a ti sal thei. Cuvekin kan nih khal ti thei zuam cio u si.
Pathian um le um lo thu ah a thuai lam vekin an hmu cio.
1. Communist ......
2. Gnostic ......
3. Budhist ......
4. Kan pupa pawl ..
5. Scientist hrekkhat...Um 6. Khristian .... Um
Leitlun hminthang Scientist a si mi Sir Isaac Newton cun leitlunih thil mangbangza kan hmuh suak vivo mi hin Pathian huham cahnak a langter vivo a si a ti. Mirang qongin hitin a ti.
Um lo. Thei lo Um lo Um


( He believed that the finding of science revealed perfect transcendence and omnipotence of God)
Khristian pawl cun, Pathian khuiah a um ti kan hawl dahlo. Pathian kan hnenah a um kan ti.
Emanuel Pathian a si. Mtt.1: 22
Bawi Jesuh khalin keimah i hmu tu cu kapa hmutu a si a ti kha. Jn 14: 9
Hmu lo ih zumtu hnenah thlawsuahnak a um. Jn. 20: 29
Tuah Pathian cu Thlarau in kan hnenah a um. Mtt. 28:20
Thli kan hmu thei lo nan a um. Cu vekin Thlarau kan hmu thei lo nan a um ve.
Sersiammi in Pathian kutneh a lang ter. Sam 19 : 1, 8 : 3
2 Pathian zumih thathnemnak. Sam 19 :7 - 14
- Kan nunak thartertu
- Fimnak in petu
- Kan lung awinak
- Sui hnakih mankhung
- Khuaitizu hnakih thlum sawn
- Kan sualnak in luattertu
- Ruahsannak in petu
- Pathian zumcu fim hram thawknak a si. - Kan Laimi le Pathian qhen a theih lo.
- Rinsantlak si theinak
3. Kan quanvo
Pathian ai awhtu dingah kawhhran a din.
A ka kipin kan ti thei tawkzawnah a hna quan cio ding kan si. Ruangpum pakhat asinan taksa qhen tampi a um vekin kawhhran sungah kan thilti thei dan a dang cio. - Pathian thusimtu
- Mibawmtu
- Fehtu, a thlahtu,
- Hlaphuahtu, hruaitu tin tavuan dangdang kan nei ti hngilh lo ding.
Kan pumkhat sinak in Pathian langtertu si hram u si. Johan 17 : 21-22
4. Pathian zum thei hi laksawng a si.
Ziangah kan zum thei. Pathian bawmnak a si. Thlarau hruainak lawngin Jesuh cu Bawipa a si an ti thei. 1 Kor. 12:3


Thulakkhawm
1. Pathian cu a um taktak. Mi aa pawl lawngin Pathian a um lo an ti.
2. Pathian zumin qhathnemnak phunphun mi a pe thei.
3. Kan quanvo kan theih a qul.
4. Pathian zum thei hi laksawng a si. Pathian in mal in sawm sak hram seh. ..... Amen....


40. KHRIH RIANTU KAN SI
Kal. 3:23-24, Heb. 13: 16. 2The. 3:13 MCC Combine service, YMCA (N) Aug.2, 2004.
Midang hrangih nun, zawn ruahnak le midang riantu sinak thu thawn pehaw in ruatkhawm ka duh.
Khristian kan can hlan ihsin, ka pa in nuhmei farah khur awm ding thu a rel ringring. Qong khal a ral ring zet. Qongsia qong cu Pathian in a duh lo a ti qheu.
Ka pa cu Khristian a si lo nan cu vek ruahnak qha a rak nei ve. Missionary san.
1899 ah Carson te Hakha an thleng. Laimi pawlih kan qhanso lo dan thu tamnawn an ngan.
1909 ah Dr. East Ngalti khua a thleng. Ngalti putar pa ih qong mi pawl le a biakmi thuhla pawl a theih tikah a lung a kim ngaingai.
Pathian zumtu an rak si zo zia thu a thei fiang.
- Vancung Pathian an ti. ( Heavenly God)
Palo thuanthu tla an nei.
Kei khrihfa ka cannak cu qhatnak tuah duh ah a si lo. 2 Johan 2: 2 sungih kan hmuh vekin Khrih ih duh dawtnak ka theih ruangah Khrifa a cang mi ka si.
MCC ka thlen tikah kan ti thei tawkin kan kiangkap pawl qhatnak ding kan tawlrel rero ve. Vainim sayapa ti tla in in ko sapbei.
Cathiam lo pawl ca kan zirh. A mit a van thei deuhnak dingah kan zuam pi rero. Cu vekin nannih khal nan ti thei tawk cio in Pathian hna nan quan cio ve.
Ziangruangah kan quan? Zo si kan renmi?
Bawi Khrih kan rian cio a si lo maw. Kan bawi pawl kan rian lo.
Bawi Khrih cu kan hrangah thihnak a tuar ruangah in rundam ruangah kan rian a si. 1Jn. 2:1-2
Thuthimnakah;
Mon le Lai ralkap thu.
Ralpi veihnihnak ah a si. Kya In Sik peng sung Tagay timi Mon khua ih thil cang mi a si.
1984 kum ah Capt. Thang Lung a thleng ih lai ralkap pa cu a va tong dah..