ประชม ุ ว ิ ชาการ การดูแลผู้ป่ วยแบบประคับประคอง ประจ าปี2566 คณะแพทยศาสตรว ์ ช ิ รพยาบาล มหาว ิ ทยาลย ั นวม ิ นทราธ ิ ราช วันที่ 31 ส ิ งหาคม พ.ศ. 2566 https://skillfine.com/how-to-use-storytelling-in-business-communication/
ประชุมวิชาการการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ประจ าปี 2566 คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2566 การติดต่อกับหอผู้ป่วย/หน่วยงาน (Contact Information) : หน่วยงาน : ศูนย์วชิรจิตตาภิบาล (Vajira Jittapibhan center) E-mail : [email protected] เบอร์โทรศัพท์ : 02-2443716 ที่มาและความส าคัญของปัญหา ศูนย์วชิรจิตตาภิบาล คณะแพทยศาสตร์วชิพยาบาล โรงพยาบาลวชิรพยาบาล คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล เป็นโรงพยาบาลระดับตติยภูมิ ที่มีผู้ป่วยมารับบริการจ านวนมาก ขณะเดียวกันในโลก ยุคปัจจุบันการเปลี่ยนเป็นสังคมเมือง กอปรกับการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุมีผลท าให้อุบัติการณ์ของโรคไม่ติดต่อเรื้อรังเพิ่มขึ้นอย่างมากซึ่งการเปลี่ยนแปลง พยาธิสภาพของโรคในระยะท้าย มักก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่ท าให้ผู้ป่วยเกิดปัญหาความทุกข์ทรมานทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม จิตวิญญาณ รวมถึงปัญหา ทางด้านเศรษฐกิจและปัญหาจริยธรรมทางการแพทย์ เช่น การยื้อความตาย ในวาระสุดท้ายของชีวิตอันเป็นการเพิ่มความทุกข์ทรมานให้แก่ผู้ป่วยและสูญเสียค่าใช้จ่าย เพิ่มขึ้นโดยเปล่าประโยชน์ สิ่งส าคัญอย่างหนึ่งคือ การสื่อสารระหว่างบุคลากรทางการแพทย์กับผู้ป่วยและครอบครัวโดยการท างานของทีมสหสาขาวิชาชีพ เพื่อให้ผู้ป่วยรวมถึงญาติสามารถเข้าถึงการบริการการดูแลแบบประคับประคองที่มีคุณภาพ จ าเป็นต้องมีสถานที่ส าหรับรับฟังปัญหา ความต้องการ การตัดสินใจ ร่วมกับครอบครัว ดังนั้นคณะกรรมการการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคองจึงเห็นความส าคัญของการจัดตั้งศูนย์วชิรจิตตาภิบาล ขึ้นที่ชั้น 11 อาคารเพชรรัตน์ โรงพยาบาลวชิรพยาบาล เพื่อเพิ่มศักยภาพในการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคองและผู้ป่วยระยะสุดท้ายให้ดียิ่งขึ้น และให้ผู้รับบริการมีความพึงพอใจการให้บริการ ตลอดจนให้สอดคล้องกับการขยายขอบเขตการบริการให้ครอบคลุมทุกด้าน และเป็นสถานที่ส าหรับการให้การปรึกษาแนวพุทธ “คลินิกธรรมะรักษาใจ” 2.1 ให้ค าปรึกษาส าหรับผู้ป่วยที่ได้รับการดูแลแบบประคับประคอง ทั้งโรคมะเร็งและไม่ใช่โรคมะเร็ง จากหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งผู้ป่วยในและผู้ป่วยนอก 2.2 ให้บริการวิชาการโดยจัดอบรมให้ความรู้การดูแลผู้ป่วยแบบ ประคับประคองให้แก่บุคลากรทางการแพทย์รวมถึงผู้มารับบริการ 2.3 บริการให้ค าปรึกษาและให้ความรู้เกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยแบบ ประคับประคองแก่บุคคลทั่วไปทั้งโรคมะเร็งและไม่ใช่โรคมะเร็งที่เข้ามา ขอค าปรึกษารวมถึงทาง Social media ขอบเขตด้านบริการ พิธีเปิดศูนย์วชิรจิตตาภิบาล บริการวิชาการ อบรมบุคลากร ประชุมคณะกรรมการ Family meeting รศ. นพ.ประยุทธ ศิริวงศ์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล ให้เกียรติเป็นประธานพิธีเปิดศูนย์วชิรจิตตาภิบาล วันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2561 ภาพกิจกรรม
โดย นางสาวนงลักษณ์ ทองอินทร์ และ นางสาวภีรพร ด่านธีระภากุล ฝ่ายการพยาบาล คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล ภาวการณ์เจ็บป่วยที่เกิดขึ้นกับร่างกาย มิใช่เพียงต้องการการดูแลทางกายภาพที่ดีและเหมาะสมกับโรคเท่านั้นหากยังต้องการองค์ประกอบร่วมทั้งด้านจิตใจ สังคม และ จิตวิญญาณ เพื่อช่วยให้ผู้ป่วย อยู่ได้ อย่างมีคุณภาพชีวิตที่ดี สมศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ ฝ่ายการพยาบาล คณะแพทยศาสต์วชิรพยาบาลให้ความส าคัญกับการน าภูมิปัญญาตะวันออก ซึ่งเป็นศาสตร์ที่มีพื้นฐานการพยาบาล โดยมองบุคคลเป็นองค์รวม (holisticnursing)เน้นผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางมาผสมผสานการดูแลผู้ป่วยในรูปแบบกิจกรรม “การให้การปรึกษาแนวพุทธ (Buddhist counseling) ใน “คลินิกธรรมะ รักษาใจ” (Dhamma healing clinic) โดยประสานความร่วมมือกับกลุ่มพระคุณเจ้าอาสาคิลานธรรม และมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย การน าพาคนจากความทุกข์ไปสู่ความสุข โดยอาศัยหลักพุทธธรรมที่เรียกว่า “อริยสัจ 4”เป็นแผนที่ น าทางดับทุกข์ พระคุณเจ้าจิตอาสาผู้ให้การปรึกษา ค้นหาสาเหตุแห่งความทุกข์ที่เกิดจากความเข้าใจไม่ ถูกต้องตามตวามเป็นจริงน าให้ผู้รับการปรึกษา ได้เข้าใจ ความจริงด้วยปัญญาของตน และออกจากทุกข์ ด้วยตนเอง โดยมีขั้นตอนดังนี้ การเชื่อมสมาน (tuning in) คือ การเอาตนเข้าเชื่อมกับผู้รับการปรึกษาด้วยใจสงบ พร้อมเปิดใจ รับรู้เรื่องราวและภาวะทุกข์อย่างเข้าใจ การพินิจรอยแยก (identify split) คือ การค้นหาสาเหตุแห่งความทุกข์ในใจผู้รับการปรึกษา ที่เกิดจากความยึดมั่น ความอยาก ความคาดหวังที่ไม่สอดคล้องกับความจริง การเข้าใจเห็นจริง (realization) คือ ภาวะที่ผู้ให้การปรึกษาอาศัยกระบวนการแห่งปัญญา น าพาให้เข้าใจโลกและชีวิต ให้ผู้รับการปรึกษาคลายจากความยึดมั่น สามารถด ารงตนและรู้เท่าทัน ความจริงด้วยสติปัญญา (โสรีช์โพธิแก้ว, 2547) ปรับปรุงกระบวนการท างาน ขั้นตอน การให้ค าปรึกษา แนวพุทธ รวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล ตัวชี้วัด เป้า หมาย ปีงบประมาณ 2561 2562 2563 2564 2565 อัตราความพึงพอใจของ ผู้ป่วย/ญาติต่อกิจกรรมการ ให้การปรึกษาแนวพุทธ: คลินิกธรรมะรักษาใจ ≥ 85 % 98.7 99.7 98.0 97.0 97.0 เปรียบเทียบคะแนนประเมิน อาการเฉลี่ยโดยรวมของ ผู้ป่วย/ญาติ ก่อนและหลัง ได้รับการปรึกษาแนวพุทธ (ประเมินอาการโดยใช้ ESAS, ทดสอบโดยใช้สถิติ paired t-test) ลดลง ลดลง 0.97 (S.D=0.7, p<.05) ลดลง 1.10 (S.D=.0.94, p<.05) ลดลง 1.12 (S.D=.0.82 p<.00) ลดลง 1.16 (S.D=1.13, p<.00) ลดลง 0.48 (S.D=0.61, p<.00) ประโยชน์ที่ได้รับ ผู้ป่วยและญาติได้รับการดูแลแบบองค์รวม ทั้งร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ส่งเสริมให้ปัญหาและความต้องการของผู้ป่วยได้รับการประเมิน และตอบสนอง ผู้ป่วยและญาติได้เรียนรู้และพัฒนาจิตใจในการเผชิญกับการเจ็บป่วยได้อย่างมีสติ กิจกรรมการพัฒนา (process) : รูปแบบการให้การปรึกษาแนวพุทธ การให้ค าปรึกษารายบุคคลข้างเคียง และ แบบกลุ่ม ในช่วงที่พระคุณเจ้าอาสาไม่เพียงพอ การให้การปรึกษาแบบ Telemedicine ในช่วงที่มีการแพร่ระบาดของ COVID-19 บริการวิชาการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้การให้การปรึกษาแนวพุทธแก่บุคลากร นักศึกษาหลักสูตรต่าง ๆ ทั้งนักศึกษาแพทย์/พยาบาล รวมถึงพระภิกษุในการอบรมหลักสูตร “เยียวยาใจด้วยธรรมะ” ผลการประเมิน ที่มาและความส าคัญของปัญหา กระบวนการให้การปรึกษาแนวพุทธ ผลการประเมินอัตราความพึงพอใจของผู้ป่วยและญาติต่อกิจกรรมการให้การปรึกษาแนวพุทธ : คลินิกธรรมะรักษาใจ ปีงบประมาณ 2561-2565 ร้อยละ 98.7, 99.7, 98.0, 97.0 และ 97.0 ตามล าดับ ประเมินอาการต่าง ๆ โดยใช้เครื่องมือESAS ภายหลังเข้าร่วมกิจกรรม พบว่าผู้ป่วยมีระดับความเครียด ความวิตกกังวล ซึมเศร้า อาการปวด อาการเบื่ออาหาร ลดลง รับประทานอาหารได้มากขึ้น และ เมื่อเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยคะแนนการประเมินและติดตามอาการต่าง ๆ ก่อนและหลังเข้าร่วมกิจกรรมโดยใช้ เครื่องมือ ESAS และทดสอบโดยใช้สถิติ paired t-test ปีงบประมาณ 2561-2562 พบว่า คะแนนประเมิน อาการเฉลี่ยโดยรวมของผู้ป่วย/ญาติ ภายหลังได้รับค าปรึกษาแนวพุทธ:คลินิกธรรมะรักษาใจ ลดลงอย่างมี นัยส าคัญทางสถิติที่ระดับ .05และปีงบประมาณ 2563-2565คะแนนประเมินอาการเฉลี่ยโดยรวม ของผู้ป่วย/ญาติภายหลังได้รับค าปรึกษาแนวพุทธลดลง อย่างมีนัยส าคัญทางสถิติที่ระดับ .001 ข้อมูล ปีงบประมาณ 2561 2562 2563 2564 2565 จ านวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม (ราย) (ผู้ป่วย/ญาติ) 199 (150/49) 191 (150/41) 196 (160/36) 45 (30/15) 102 (70/32) การวินิจฉัยโรค (CA/ Non CA) 76/123 60/131 70/126 30/15 59/43 รูปแบบการให้การปรึกษาแนวพุทธ ( รายบุคคล/รายกลุ่ม ) 190/3 187/4 196/0 45/0 102/0 (VDO call) จ านวนหน่วยงานที่ส่งปรึกษา 19 24 25 25 25 สถิติปีงบประมาณ 2561-2565ผู้รับการปรึกษาทั้งผู้ป่วยและญาติ จ านวน 199, 191, 196, 45 (สถานการณ์COVID-19)และ 102 ราย ตามล าดับ ทั้งผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคมะเร็งและ ไม่ใช่มะเร็งโดยผู้ป่วย ส่วนใหญ่ อยู่ในกลุ่มเปลี่ยนผ่าน และระยะสุดท้าย ( PPS<60) ซึ่งรูปแบบการให้การ ปรึกษาประกอบด้วยการให้การปรึกษารายบุคคลข้างเตียง แบบกลุ่ม และ ในสถานการณ์การแพร่ระบาด ของ COVID-19 มีการจ ากัดการเยี่ยมผู้ป่วย จึงได้น ารูปแบบการให้ การปรึกษาโดยใช้ การให้การปรึกษา ผ่านระบบ VDO call เข้ามาผสมผสาน ESAS (Edmonton Symptom Assessment System) อัตราความพึงพอใจของผู้ป่วย/ญาติต่อกิจกรรม การให้การปรึกษาแนวพุทธ : คลินิกธรรมะรักษาใจ ปีงบประมาณ 2561-2565 การติดต่อกับหอผู้ป่วย/หน่วยงาน (Contact Information) : หน่วยงาน : ศูนย์วชิรจิตตาภิบาล (Vajira Jittapibhan center) E-mail : [email protected] เบอร์โทรศัพท์ : 02-2443716 ประชุมวิชาการการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ประจ าปี 2566 คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราชวันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2566
1.การน าเทคโนโลยี่เข้ามาประยุกต์ใช้ในการดูแลผู้ป่วยในช่วงสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 เป็นอีกหนึ่งทางเลือกของการให้บริการสุขภาพ ที่สามารถน ามาปรับใช้ได้ในทุกสถานการณ์ 2.ผู้ป่วยบางรายไม่มีอุปกรณ์สื่อสารที่สามารถใช้แอปพลิเคชันไลน์ออฟฟิเชียลแอคเคานท์ได้ ท าให้ไม่ได้ รับการดูแลในโครงการนี้ แต่จะได้รับการประเมินและการดูแลในทุกครั้งที่มาหอผู้ป่วยมหาวชิราวุธ6A การดูแลด้านความผาสุกทางจิตวิญญาณ , แอปพลิเคชันไลน์ออฟฟิเชียลแอคเคานท์ 1.ผู้ป่วยมะเร็งในหอผู้ป่วยมหาวชิราวุธ6A ที่มีค่าคะแนนความรุนแรงของอาการความไม่ สบายกายและใจ ≤6คะแนน ที่ได้รับการดูแลด้านความผาสุกทางจิตวิญญาณ มีค่าคะแนน ความรุนแรงของอาการความไม่สบายกายและใจ เพิ่มขึ้นอย่างน้อย 1 คะแนน 2. อัตราความพึงพอใจของผู้ป่วยต่อการดูแลด้านความผาสุกทางจิตวิญญาณ ผ่านแอปพลิเคชันไลน์ออฟฟิเชียลแอคเคานท์ ≥ ร้อยละ 85 การติดต่อกับทีมงาน (Contact Information) : หน่วยงาน : หอผู้ป่วยมหาวชิราวุธ6A E-mail : [email protected] เบอร์โทร : 3323-4 ค าส าคัญ การพัฒนารูปแบบการดูแลด้านความผาสุกทางจิตวิญญาณผ่านแอปพลิเคชันไลน์ออฟฟิเชียลแอคเคานท์ โดยใช้กระบวนการ TIR model ในผู้ป่วยมะเร็งรับยาเคมีบ าบัดที่หอผู้ป่วยมหาวชิราวุธ 6 A ที่ได้รับการประเมินโดยการประยุกต์ใช้แบบประเมินESASพบมีค่าคะแนนความรุนแรง ของอาการ ความไม่สบายกายและใจ ≤ 6 มีค่าคะแนนความรุนแรงของอาการ ความไม่สบายกายและใจ เพิ่มขึ้นอย่างน้อย 1 คะแนน ก่อให้เกิดประโยชน์และโอกาสในการให้การดูแล เสริมสร้างพลัง สามารถปรับตัวอยู่กับภาวะเจ็บป่วยและข้อจ ากัดได้อย่างมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ ซึ่งสอดคล้องกับยุทธศาสตร์คณะแพทยศาสตร์ในด้านเวชศาสตร์เขต เมืองและ Smart Medicine Faculty สรุปผลงานโดยย่อ ปัญหาและสาเหตุโดยย่อ จากการส ารวจผู้ป่วยมะเร็ง เป้าหมาย ที่มารับการรักษาที่หอผู้ป่วยมหาวชิราวุธ6A โดยการประยุกต์ใช้แบบประเมิน ESAS การสอบถามเรื่อง ความสบายดีทั้งกายและใจ พบว่าร้อยละ 20 ของผู้ป่วย มีภาวะทุกข์กายและใจ ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย สภาพปัญหา ภาวะแทรกซ้อนทางกายผู้ป่วยสามารถดูแลตนเองได้ แต่ยังต้องการการดูแล สนับสนุนทางด้านจิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยอยู่ได้อย่างมี คุณภาพชีวิตที่ดี จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19ท าให้ไม่สามารถท า กิจกรรม “ธรรมะรักษาใจ” ที่หน่วยงานได้ จึงพัฒนารูปแบบการดูแลด้านความ ผาสุกทางจิตวิญญาณ ผ่านแอปพลิเคชันไลน์ออฟฟิเชียลแอคเคานท์ ก่อนช่วงการแพร่ระบาด ของ Covid-19 ตั้งแต่ ตุลาคม 2565 จนถึงปัจจุบัน TELE RAK JAI บทเรียนที่ได้รับ หลักธรรม พุทธจิตวิทยาการปรึกษา โดยใช้หลักพุทธธรรม เรื่อง ไตรลักษณ์ อริยสัจ ๔ และ กัลยาณมิตร + จิตวิทยา แนวคิดจิตวิทยา รายบุคคล 97 100 100 99 100 100 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 ต.ค 65 พ.ย 65 ธ.ค65 ม.ค66 ก.พ 66 มี.ค66 ร้อยละ เดือน อั ต ร า ค ว า ม พึ ง พ อ ใ จ ข อ ง ผู้ ป่ ว ย ต่ อ ก าร ดู แ ลด้า น ค ว า ม ผ า สุ ก ท า ง จิ ต วิ ญ ญ า ณ ผ่ า น แ อ ป พ ลิ เ คชั น ไ ลน์ออ ฟ ฟิ เ ชีย ลแ อ คเ ค า น ท์ อัตราความพึงพอใจของผู้ป่ วย เกณฑ์ ≥ 85 ดี การ ทดสอบ M SD t df P-value ก่อนเข้าร่วม 2.50 1.36 21.809 39 <.001 หลังเข้าร่วม 7.05 1.28 จากการพัฒนาโครงการพบว่า ผู้ป่วยที่เข้าร่วมโครงการมีค่าคะแนนเฉลี่ยก่อนและหลังเข้าร่วม โครงการแตกต่างกัน โดยที่คะแนนเฉลี่ยหลังเข้าร่วมโครงการมี ค่าเฉลี่ยสูงกว่าก่อนเข้าร่วมโครงการ อย่างมีนัยส าคัญทางสถิติที่ ระดับ 0.001 อีกทั้งผลการศึกษามีความสอดคล้องกับการศึกษา ของ Onanong et al. (2020) พบว่าผู้ป่วยมะเร็งเมื่อเข้าร่วม โครงการวิจัยนี้แล้วเกิดความผาสุกทางจิตใจวิญญาณ และสามารถ ยอมรับความตายว่าเป็นเรื่องของธรรมชาติอันน ามาสู่การยอมรับ ความตาย (good death) ได้อย่างมีนัยส าคัญทางสถิติที่ระดับ 0.001 สามารถสรุปได้ว่าโครงการศึกษาน าร่องนี้ สามารถบรูณาการต่อยอด (CQI) ผลของโครงการน าไปสู่การพัฒนาเป็นงานวิจัยได้ต่อไป พระสนทนากับผู้ป่วย ร่วมกับพยาบาลผ่าน Video Call พยาบาลสนทนากับผู้ป่วย ผ่าน Chat Facebook สรุปและอภิปรายผล ประชุมวิชาการการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ประจ าปี 2566 คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2566
ภาวการณ ์ เจบ ็ป่วยท ี่เกิดข ึ น้กบัร่างกายมิใช่เพ ี ยงต ้ องการการดแูลทางกายภาพท ี่ด ี และเหมาะสมกบัโรคเท่านัน้หากยงัต ้ องการองค์ประกอบร่วมทงั้ด ้ านจิตใจ สงัคม และ จิตวิญญาณ เพ ื่อช่วยให ้ ผปู้่วย อย่ไูด ้ อย่างม ี คณ ุ ภาพชี วิตท ี่ด ีสมศกัด ์ิศร ี ของความเป็ นมน ุ ษย ์ฝ่ายการพยาบาล คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาลให ้ ความสา คญักบัการน าภมูิปัญญาตะวนัออก ซึ่งเป็ นศาสตรท ์ ี่มีพื้นฐานการพยาบาลโดยมองบุคคลเป็ นองค์รวม (holisticnursing)เน้นผู้ป่ วยเป็ น ศูนย์กลางมาผสมผสานการดูแลผู้ป่ วยในรูปแบบกิจกรรม “โครงการธรรมสญ ั จร บ ิ ณฑบาตท ุ กข” ์“การให้การปรึกษาแนวพุทธ (Buddhist counseling) ใน “คล ิ น ิ กธรรมะรก ั ษาใจ” (Dhamma healing clinic) โดยประสานความร่วมม ื อกบักล่ม ุ พระคณ ุ เจ ้ าอาสาคิลาน ธรรม และมหาวิทยาลยัมหาจฬ ุ าลงกรณ ์ ราชวิทยาลยัและพระอาจารยส ์ มยัจากวดัโบสถ ์ สามเสน การต ิ ดต ่ อกบ ั หอผป้ ู ่ วย/หน ่ วยงาน (Contact Information) : หน ่ วยงาน : หอผู้ป่ วยเพชรรัตน์ 14B เบอร์โทรศัพท์ : 02-244-3494 ประชม ุ ว ิ ชาการการดแ ู ลผป้ ู ่ วยแบบประคบ ัประคอง ประจา ปี2566 คณะแพทยศาสตรว ์ ช ิ รพยาบาล มหาว ิ ทยาลยันวม ิ นทราธ ิราชวันที่ 31 ส ิ งหาคม พ.ศ. 2566 การพัฒนาการดูแลผู้ป่ วยระยะสุดท้าย โดย หอผู้ป่ วยเพชรรัตน์ 14B ฝ่ ายการพยาบาล คณะแพทยศาสตรว ์ ช ิ รพยาบาล Action Improve Design Learning Spread Purpose Process design Process deployment Performance measurement คณุภาพชีวิตที่ดี Good Dead โครงการ ธรรมะสญัจรบิณฑบาตทุกข์ กิจกรรมทกุวนัศกุร ์ ขยายให้หน่วยงานอื่นๆ เช่น พร.13B, พร.14A และหน่วยงานอื่นๆ ที่ประสานมา โครงการ “การพัฒนาการดูแลผู้ป่ วยแบบประคับประคอง สถานการณ์ COVID 19” โดยใช้ VDO Call ซึ่งน ามาใช้จนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะ การเตรียมความพร้อมก่อนการจา หน่าย 1. อัตราผู้ป่ วยระยะสุดท้ายเสียชีวิต อย่างสงบ โดยไม่มีการช่วยฟื้นค ืนชีพ =88.29% (94/107) 2. อัตราผู้ป่ วยที่ได้รับการดูแล แบบประคับประคอง/ผู้ป่ วยระยะท้าย ได้รับการจดการความปวดให ้ อย่ใูน ระดับ ≤ 6 =100% 3. อัตราผู้ป่ วยระยะสุดท้ายได้กลับบ้าน ตามต้องการ =0% 4. อัตราการได้รับความช่วยเหล ื อ ด้านอุปกรณ์ทางการแพทย์ =100% (27/27) 1. แนวทางการคัดกรอง 2. ประเมินด ้ วย PPS, ESAS เพื่อวางแผนการดูแลให้ เหมาะสม 3. การจัดการความปวด 4. ศูนย์วชิรจิตตาภิบาล 5. PCWN 1. ให้ความรู้บุคลากร 2. ประเมินปัญหาความต้องการ และให ้ ครอบครวัมีส่วนรว่มใน . การตดัสินใจ 3. ประสานงานศนูยจ ์ิตตาภิบาล 4. ประสานงานสังคมสงเคราะห์ และ COC กระบวนการดูแลผู้ป่ วยระยะสุดท้าย PPS ≤30 สื่อสารกับทีมเพื่อท า Advanced Care Plan ติดป้ายสีฟ้า Palliative Care เพื่อสื่อสาร แนวทางการรักษา การวางแผนการดูแล และการวางแผนจา หน่ายรว่มกนั Palliative Care โครงการ คลินิกธรรมะรกัษาใจ กิจกรรมทกุวนัพธุ ตัวชี้วัด เป้า หมาย ปี งบประมาณ 2561 2562 2563 2564 2565 อัตราความพึงพอใจ ของผู้ป่ วย/ญาติต่อ กิจกรรมการให้การ ปรึกษาแนวพุทธ: คลินิกธรรมะรกัษาใจ ≥ 85 % 98.7 99.7 98.0 97.0 97.0 เปรียบเทียบคะแนน ประเมินอาการเฉลี่ย โดยรวมของผู้ป่ วย/ ญาติก่อนและหลงั ได้รับการปรึกษา แนวพุทธ (ประเมิน อาการโดยใช้ ESAS, ทดสอบโดยใช้สถิติ paired t-test) ลดลง ลดลง 0.97 S.D 0.7 p<.05 ลดลง 1.10 S.D 0.94 p<.05 ลดลง 1.12 S.D 0.82 p<.00 ลดลง 1.16 S.D1.13 p<.00 ลดลง 0.48 S.D 0.61 p<.00
ประชม ุ ว ิ ชาการ การดูแลผู้ป่ วยแบบประคับประคอง ประจ าปี2566 คณะแพทยศาสตรว ์ ช ิ รพยาบาล มหาว ิ ทยาลย ั นวม ิ นทราธ ิ ราช วันที่ 31 ส ิ งหาคม พ.ศ. 2566 https://skillfine.com/how-to-use-storytelling-in-business-communication/
ประชุมวิชาการการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ประจ าปี 2566 คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2566 การติดต่อกับหอผู้ป่วย/หน่วยงาน (Contact Information) : หน่วยงาน : ศูนย์วชิรจิตตาภิบาล (Vajira Jittapibhan center) E-mail : [email protected] เบอร์โทรศัพท์ : 02-2443716
ประชม ุ ว ิ ชาการ การดูแลผู้ป่ วยแบบประคับประคอง ประจ าปี2566 คณะแพทยศาสตรว ์ ช ิ รพยาบาล มหาว ิ ทยาลย ั นวม ิ นทราธ ิ ราช วันที่ 31 ส ิ งหาคม พ.ศ. 2566 https://skillfine.com/how-to-use-storytelling-in-business-communication/
กาลครั้งหนึ่ง... เรื่องเลาเราพลัง การดูแลแบบประคับประคอง จัดทําโดย ศูนยวชิรจิตตาภิบาล คณะแพทยศาสตรวชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช
ก คํานํา ทีมวชิรจิตตาภิบาลกอตั้งขึ้นในโรงพยาบาลวชิรพยาบาลตั้งแต ปพ.ศ. ๒๕๖๑ มีเรื่องราวและสิ่งดีๆ เกิดขึ้นมากมายทั้งจากผูปวยและ คนทํางาน เรื่องเลาเราพลังจากหลากหลายของหัวใจคนทํางาน ในครั้งนี้ เกิดขึ้นเพื่อเปนการสรางแรงบันดาลใจ กระตุน ผลักดันใหคนทํางานดานนี้ ตระหนักและเล็งเห็นถึงความสําคัญในการดูแลผูปวยแบบประคับประคองและ ผูปวยระยะสุดทาย เปนบันทึกความคิดและการเรียนรูชีวิตผานประสบการณ ของพยาบาลที่ไดดูแลผูปวยและคนอื่นๆ ที่รวมเดินบนเสนทางเดียวกัน จากความตั้งใจใหสิ่งดีงามเกิดขึ้นภายในใจไดถายทอดออกมาเปนตัวอักษร หวังเปนอยางยิ่งวาหนังสือเลมนี้จะยังประโยชนตอทุกคน ใหสามารถใชเปนแนวทางในการทํางาน หรือนําไปประยุกตใชเพื่อใหเกิด ประโยชนสูงสุดตอผูปวยและญาติ ขอขอบคุณทุกหัวใจที่สนับสนุนและผลักดันใหเกิดหนังสือเลมนี้ขึ้น ดวยหัวใจที่มุงมั่นรวมกันเสมอมา นงลักษณ ทองอินทร และ ทีมวชิรจิตตาภิบาล ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๖
ข คํานํา “พฤษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง โททนตเสนงคง สําคัญหมายในกายมี นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย สถิตทั่วแตชั่วดี ประดับไวในโลกา” (สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชิตชิโนรส : กฤษณาสอนนองคําฉันท) การดูแลผูปวยระยะสุดทายเปนเรื่องยากสําหรับผูปวย ญาติและ บุคลากรทางแพทยทางศูนยวชิรจิตตาภิบาล คณะแพทยศาสตรวชิรพยาบาล ซึ่งถูกกอตั้งขึ้นเมื่อปพ.ศ. ๒๕๖๑ จึงเกิดความคิดรวบรวมเรื่องราวดีๆ ที่เกิด จากการทํางานดานนี้เพื่อใหเปนกําลังใจแกผูเขียน ซึ่งในอนาคตถาเกิดทอใจก็ ไดหันกลับมาทบทวนความคิดดีๆ ซึ่งครั้งหนึ่งเคยเกิดขึ้นในใจของใครบางคน รวมทั้งไดเผยแพรประสบการณดีๆ ใหแกผูปวยและญาติไดเรียนรูไปดวยกัน หวังวาหนังสือเลมนี้จะสรางแรงบันดาลใจและเปนเสมือนน้ําทิพย ที่ชโลมจิตใจใหแกทีมผูดูแลผูปวยระยะสุดทายไดไมมากก็นอย จากใจทีมบรรณาธิการ ผูชวยศาสตราจารยรพีพร โรจนแสงเรือง รองศาสตราจารย จิราภรณ ศรีออน นพ.ยศวัจน รุงโรจนวัฒนา นพ.ชวนันท สุมนะเศรษฐกุล ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๖
ค คณะกรรมการการดูแลผูปวยแบบประคับประคอง โรงพยาบาลวชิรพยาบาล คณะแพทยศาสตรวชิรพยาบาล ๑. รศ.รอยเอกหญิงปนัดดา สุวรรณ ผูอํานวยการโรงพยาบาล ที่ปรึกษา ๒. ดร.อําพัน วิมลวัฒนา รองคณบดี ที่ปรึกษา ๓. พญ.บาศมน มโนมัยพิบูลย ผูชวยคณบดี ที่ปรึกษา ๔. รศ.สวางจิต สุรอมรกูล รองผูอํานวยการ ที่ปรึกษา ๕. รศ.จิราภรณ ศรีออน รองผูอํานวยการ ที่ปรึกษา ๖. นางปาริชาติ จันทรสุนทราพร หัวหนาฝายการพยาบาล ที่ปรึกษา ๗. ผศ.สุรวุฒิ ลีฬหะกร ผูเชี่ยวชาญดานคุณภาพ บุคคลภายนอกที่ชวยปฏิบัติงาน สํานักงานคณบดี ที่ปรึกษา ๘. นพ.ยศวัจน รุงโรจนวัฒนา ภาควิชาอายุรศาสตร ประธาน ๙. ผศ.ปยศักดิ์ วิทยบูรณานนท ภาควิชาวิสัญญีวิทยา รองประธาน ๑๐. นพ.ชวนันท สุมนะเศรษฐกุล หัวหนาภาควิชาเวชศาสตรเขตเมือง กรรมการ ๑๑. ผศ.ดารณี อิสระนิมิตกุล ภาควิชากุมารเวชศาสตร กรรมการ ๑๒. ผศ.รพีพร โรจนแสงเรือง ภาควิชาเวชศาสตรฉุกเฉิน กรรมการ ๑๓. พญ.ศิวรัตน รัตนธนเสถียร ภาควิชาเวชศาสตรเขตเมือง กรรมการ ๑๔. นพ.ดุสิต จิตรเอื้อกุล ภาควิชาอายุรศาสตร กรรมการ ๑๕. นางสาวพัชรี ประไพพิณ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการพิเศษ ฝายการพยาบาล กรรมการ ๑๖. นางสาวอรอวล ลาภเจริญ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการพิเศษ ฝายการพยาบาล กรรมการ ๑๗. นางชุรีภรณ สีลกันตสูติ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการพิเศษ ฝายการพยาบาล กรรมการ
ง ๑๘. นายคมธัช หวังดํารงเวศ นักกายภาพบําบัดชํานาญการพิเศษ สํานักงานผูอํานวยการ กรรมการ ๑๙. นางสาวสุนิสา พวงสมบูรณ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ ฝายการพยาบาล กรรมการ ๒๐. นางสาวสุรีมาศ ชาติศักดิ์ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ ฝายการพยาบาล กรรมการ ๒๑. นางสาวอภิญญา มรกตสินธุ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ ฝายการพยาบาล กรรมการ ๒๒. นางดาวใจ ปาระดี เภสัชกรชํานาญการ ฝายเภสัชกรรม กรรมการ ๒๓. นางสาวธิดารัตน พงษนาค นักสังคมสงเคราะหปฏิบัติการ สํานักงานผูอํานวยการ กรรมการ ๒๔. นางสาวนงลักษณ ทองอินทร พยาบาลวิชาชีพชํานาญการพิเศษ ฝายการพยาบาล กรรมการและ เลขานุการ ๒๕. นางสาวสทัสยา มาอิ่มใจ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ ฝายการพยาบาล กรรมการและ ผูชวยเลขานุการ ๒๖. นางสาวภีรพร ดานธีระภากุล พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ ฝายการพยาบาล กรรมการและ ผูชวยเลขานุการ
จ สารบัญ คํานํา ก คณะกรรมการการดูแลผูปวยแบบประคับประคอง ค สารบัญ จ แม.... มนุษยจอมพลัง ๑ นํ้าตาและหมวกกันน็อค ๔ พรุงนี้คือ ความหวัง ๗ ความอัศจรรยของรอยยิ้ม ๙ การตอสูครั้งสุดทาย ๑๑ มิตรภาพจากการเปน….ผูให ๑๔ Good dead ๑๗ กลับบาน ๑๙ ความหวังสุดทาย ๒๑ วันเกิดปสุดทาย ๒๔ เสนทางสีขาว ๒๗ แกวจอมดื้อ ๒๙ คืนหนึ่ง ๓๒ ไขตุนกูชีวิต ๓๔ การจากลา ๓๘ การจากลาที่สวยงาม ๔๐ ความสุขสุดทาย ๔๓ NEW BORN “เกิดใหม” ๔๕ เธอคือคนสําคัญของผม ๔๗ ดาวลูกไกแหงความหวัง ๕๑ พี่สาวชาวสีมวง ๕๓ ความฝนของหนู ๕๖ เตรียมตัว ๕๙
แม...มนุษยจอมพลัง ปราณี สมานจิต ทามกลางความชุลมุนวุนวายมากหนาหลายตาของผูปวยที่เดินเขา-ออก สวนทางกันไปมาในโรงพยาบาล เธอผูหนึ่งที่ยังคงอยูในบรรยากาศแบบนี้ วันแลว วันเลา ไมรูจะสิ้นสุดการเดินทางเมื่อไร เธอคือ แมของเด็กชายตัวนอย ๆ นารักคนนึง ซึ่งขณะนี้มาปรากฏตัวที่ หนาหอผูปวยเด็กพิเศษดวยทาทางที่ออนลา ในมือซายของเธอหิ้วของพะรุงพะรัง มือขวาอุมลูกชาย พรอมกระเปาเปใบใหญสะพายอยูขางหลัง บนใบหนาเต็มไป ดวยเหงื่อเม็ดเล็ก กําลังไหลลงมาขาง ๆ แกม ผมเผารุงรัง เสียงหายใจแรง ทาทาง เหนื่อยลา แตดวงตาของเธอเต็มไปดวยความหวัง พรอมรอยยิ้มที่ออนโยน เธอวางของลง พรอมยกมือไหว และพูดวา “สวัสดีคะพี่” แลวหันไปมอง ลูกชายที่ขณะนี้หัวโลนเหมือนสามเณรนอย ตากลมโตและมีประกายตาที่สดใส พรอมพูดแทนลูกชายวา “สวัสดีครับ ผมมาอีกแลวครับ” ฉันยิ้มตอนรับดวยทาทีที่คุนเคยกัน และบอกใหเขาไปพักผอนในหอง พิเศษ ครั้งนี้ลูกชายของเธอมาพักรักษาตัวในโรงพยาบาลเพื่อรับยาเคมีบําบัด เหมือนเชนเคย ลูกชายของเธออายุ 1 ขวบ 5 เดือน อยูในวัยกําลังนารัก กําลังหัดพูด เปนความฝน ความหวังและอนาคตของครอบครัว เพราะเปนลูกชายคนแรกที่เธอ รอคอย หลังจากแตงงานตอนอายุ 35 ป เมื่อ 6 เดือนกอน ลูกชายของเธอมีอาการออนเพลีย ซีด ไขสูง เหนื่อย และมีอาการเขาขั้นวิกฤตอยางมาก จนตองรักษาตัวอยูในหอง ไอซียู แตสิ่งที่ไมคาดคิดก็เกิดขึ้น ทีมแพทยไดแจงขาวรายวา ลูกชายของเธอ เปน “มะเร็งเม็ดเลือดขาว” ขาวรายทําใหเธอตกใจแทบสิ้นสติ คิดอะไรไมออก และไมรูวาจะทําอยางไรตอไปดี เธอเลาพรอมน้ําตาซึมและเสียงสั่นเครือเมื่อนึกถึง เหตุการณวันนั้น - 1 -
ความฝนของผูหญิงธรรมดา ๆ คนหนึ่งที่อยากมีครอบครัวที่สมบูรณลูกชาย ที่นารักและมีอนาคตไกล เธอยอมเสียสละหนาที่การงาน ลาออกจากอาชีพครูที่ เธอรัก มีคนนับหนาถือตา และมีฐานะทางสังคม ตั้งใจลาออกเพื่อมาเลี้ยงดูลูกใหดี ที่สุด “บัดนี้ความฝนนั้นไดดับวูบลง” เสมือนเทียนที่กําลังสวางโชติชวงแตถูกลม พัดดับวูบลงทันที ทุกอยางมืดมิด ถึงแมทีมแพทยจะใหขอมูลวา โรคนี้สามารถ รักษาไดและมีโอกาสหายก็ตาม แตเธอก็ยังกังวล ฉัน……ซึ่งเปนพยาบาลดูแลผูปวยแบบประคับประคอง และในฐานะแม คนหนึ่งฟงแลวเขาใจในความรูสึกของแมที่มีความรักตอลูกเปนที่สุด ฉันเอื้อมมือ ไปจับแขนของเธอที่กําลังกอดลูก พยายามถายทอดความรูสึกของ ความหวัง พลัง กําลังใจและมองสบตาเธอ เพื่อใหเธอรูสึกวา เธอยังมีเพื่อนและเธอไมไดอยูคนเดียว ฉันบอกเธอวา “ไมตองกังวล” ที่นี่มีพี่ๆ พยาบาลและทีมแพทย ผูเชี่ยวชาญที่พรอมจะดูแลลูกชายของเธอ รวมทั้งสามีของเธอก็คอยใหกําลังใจ และชวยเหลือ พรอมทั้งรวมทุกขรวมสุขกับเธอเปนอยางดีแตเธอผูเปนแมตอง สรางพลังใจ ใหเขมแข็ง เพราะแมคือที่พึ่งของลูก ดูแลลูกไดดีที่สุด ไมตองกลัว ปญหาใด ๆ พี่ ๆ พยาบาล/ทีมแพทยจะคอยชวยเหลือ และดูแลกันใหดีที่สุด จากนั้นฉันไดใหไลนสวนตัว เพื่อเธอจะไดปรึกษาเมื่อมีปญหาไดในฐานะเพื่อน คนหนึ่ง หลังจากไดพูดคุยกัน ไดระบายความรูสึก สีหนาของเธอดูแจมใสขึ้น เธอ ใหลูกดูดนมแมและโอบลูกของเธอไวในออมกอด ดวยความรักทะนุถนอม ในขณะรับการรักษาอยูในโรงพยาบาล ลูกชายของเธอไดรับยาเคมีบําบัด เปนระยะตามแผนการรักษาของแพทย จากชวงแรกที่สามีคอยมารับมาสง และ ชวยขนของ ตอนนี้เธอตองรับภาระนั้นเกือบทั้งหมดเพียงลําพัง บานของเธออยู ไกลจากโรงพยาบาลคอนขางมาก เดินทางแตละครั้งจึงเหนื่อยมาก ชวงหลังเธอตองมาตามลําพังกับลูกเพราะสามีติดราชการมาสงไมได แต เธอกลับไมยอทอและ พาลูกมารับยาเคมีบําบัดทุกครั้งที่แพทยนัด การไดรับยา - 2 -
เคมีบําบัด ทําใหลูกชายของเธอเบื่ออาหาร ผอมลงและไมมีเรี่ยวแรง แมแตจะเดิน หรือเลน เธอกังวลใจมากจึงมักโทรมาปรึกษากับฉันอยูบอยครั้ง ฉันแนะนําใหเธอหาเมนูอาหารที่แปลกๆ ใหมๆ ใหลูกทานเธอปฏิบัติตาม คําแนะนําดวยการทําเมนูอาหารที่เด็กๆ ชอบทําเปนรูปสัตวตางๆ ใหนารับประทาน ลูกชายเริ่มรับประทานอาหารไดมากขึ้น และมีอาการดีขึ้นตามลําดับ เธอปฏิบัติ ตามคําแนะนําของทีมแพทยพยาบาลและใหความรวมมือในการรักษา ดูแลและ เอาใจใสลูกเปนอยางดี จนลืมดูแลตัวเองกระทั่งมีรูปรางผายผอมลง ฉันไดแตให กําลังใจและใหคําแนะนํา เพื่อใหเธอผานชวงเวลาอันแสนทุกขทรมานใจไปได จนถึงขณะนี้ เวลาแหงการเดินทาง ไดผานมาครึ่งทางแลว เหลือเวลาอีกไมนาน เธอก็จะประสบความสําเร็จ ฉันอวยพรใหเธอ แม...มนุษยจอมพลัง - 3 -
น้ําตาและหมวกกันน็อค สุนิสา พวงสมบูรณ “ผมอุมลูกไดไหมครับ” สภาพผูชายตรงหนาที่ฉันเห็น มีดวงตาที่แดงก่ําและ แววตาวิงวอนตอ พยาบาลตรงหนาฉันไดกลิ่นเหงื่อโชยผานเขามา ในหนากากกระทบจมูก เหงื่อเม็ด ใสๆ เกาะพราวบนใบหนาของชายคนนั้น ในมือของเขาถือหมวกกันน็อค ที่มีรอย ถลอกและสีเกาคร่ําคราเต็มทน อันแสดงถึงรองรอยที่ผาน การใชงานมาอยาง สมบุกสมบัน ฉันพยักหนาชาๆ อนุญาตแทนคําพูด เด็กนอยใบหนาขาวซีด ริมฝปากปราศจากสีเลือด เปลือกตาปดสนิท มี เพียงการเคลื่อนไหว ของทรวงอกที่แสดงวารางในออมกอดของพอยังมีชีวิต มือที่ ประคองกอดรางเล็กนั้นสั่นเทา พอพึมพําอะไร บางอยางกับลูกนอยที่นอนนิ่งอยู บนเตียง ฉันเองก็จับใจความไมได ฉันเห็นหยดน้ําเล็กใส หยดตามรองแกมที่ไรสีสันของใบหนาจิ้มลิ้มของ เด็กนอย…หนึ่ง..สอง…สาม…หยด จากนั้นคอยไหลรินเปนสายลงบนใบหนาของลูก นอย ภาพตรงหนาทําใหฉันหายใจไมออก กอดนี้อาจเปนกอดสุดทายของเขา ที่ใหกับลูก… กอนหนานี้หนึ่งสัปดาหครอบครัวเด็กไดรับทราบวา นองใกลถึงวาระ สุดทายแลวและคุณพอ คุณแม ไดตัดสินใจใหนองหลับอยางสบายจนกระทั่ง ลมหายใจสุดทาย นองเปนลูกคนที่สองของแมที่เฝาลูกทั้งวันและคืนแตนองคือลูกคนแรก ของพอ ใจของพอที่ทําแตงานวิ่งรถทั้งวันทั้งคืน เพื่อทุมเทเม็ดเงินทั้งหมดที่ไดมา ไปกับการรักษาลูกที่เปน มะเร็งเม็ดเลือดขาว หลังจากคุณพอยื่นลูกคืนใหทีมรักษาพยาบาลไปทําการดูแลตอแลว “คุณพอ” ฉันเรียกเบาๆ “เปนอยางไรบางคะ?” - 4 -
คําถามนั้นลอยละลองในอากาศอยูนานทามกลางความเงียบระหวางเรา ทั้งคู ในที่สุด พอก็พูดวา“ผมขับรถไป ทํางานไป ก็เอาแตรองไหไป แตผมก็มา หาลูก มาดูแลลูกไมไดไมมีเวลาที่จะกอดที่จะดูแลเลย ” “ผมผิดตอเขามากจริงๆ !” ไหลของคุณพอสั่นไหว น้ําตาลูกผูชายไหลเงียบๆ เขาซบหนาลงกับฝามือ ของตัวเอง ฉันแตะไหลผายผอมนั้นเบาๆ และนั่งอยูขางเขาอยางเงียบๆ ในเสี้ยวเวลานั้น ฉันพูดบางสิ่งออกไปตามความรูสึก และมุมมองของ ความรักที่พอมีตอลูก “คุณพอ…พี่ฝากใหคุณพอดูแลตัวเองดวย รองไหไดนะถาอยากจะรองไห แตทุกครั้งที่น้ําตาทวมตาตองหยุดขับรถและถอดหมวกกันน็อคออกกอนนะ พักสักครูแลวคอยขับรถทํางานตอไป” คุณพอรับคําแผวเบา “ ครับพี่…” หลังจากนั้นไมกี่วัน นองก็ไดจากไปอยางเงียบๆ กับคุณแม สวนคุณพอ ไมมีโอกาสที่อยูกับลมหายใจสุดทายของลูกนอย การสูญเสียลูกของคุณพอคุณแม ของนอง คือการสูญเสียของเราเชนกัน … ฉันตัดสินใจไปงานศพของนองในวันสุดทาย ซึ่งเปนชวงสายๆ และกําลัง จะมีพิธีถวายสังฆทาน มีคุณพอคุณแม และเพื่อนพอ นั่งกันอยูบนพรมสีแดง กลิ่นธูปอบอวลไปทั่วศาลา ภาพที่ฉันเห็นคือคุณพอเดินเขามาดวยรอยยิ้ม ดวงตาสดใส และกาวยาว เร็วเขามาหา “ ผมคิดวาพี่จะไมมาแลว พี่รูไหมวันนั้นถาไมมีใครพูดใหสติผม ทําใหผม เขาใจวาความรัก ก็มีหนาที่ของมันเอง ผมทําหนาที่ของผมเต็มที่แลวถึงจะไมได อยูกับลูกก็ตาม” “ ขอบคุณพี่ที่ใหผมไดกอดลูก บอกรักลูก ขอโทษลูกวันนั้น ไมคิดวาจะ ไดกอดลูกเลย” ความรูสึกผิดไดรับการปลดเปลื้อง ไรสิ่งคางคาในหัวใจ - 5 -
เขาเขาใจความจริงของชีวิตแลววาคนคนหนึ่งที่ไมสามารถอยูกับลูกซึ่ง เปนเสมือนลมหายใจของเขาไดเพราะเราตางตองทําตามหนาที่ทุกอยางรอบตัว ก็ดวยความรักเชนกัน เขาตองทําหนาที่ขับรถมอเตอรไซดเพื่อหาเงินมายังชีพทุกคนใน ครอบครัว ทั้งนี้ก็ดวยความรักที่มีตอครอบครัว เขาตองหาเงินมาเพื่อทําการรักษา ลูกนอยก็ดวยความรัก แมเขาจะไมสามารถอยูในชวงวาระสุดทายกับลูกไดแตเขา ยังตองทําหนาที่ดูแลทุกหัวใจที่อยูรอบตัวของเขา ทุกอยางก็เปนไปดวยความรัก สําหรับนอง ลูกที่รัก เขาก็ทําเต็มที่แลวแมไมไดอยูในวาระสุดทายกับนองก็ตาม ‘…หลับเถิดหนา แกวตา ดวงใจ หลับใหสบาย ไมนาน คงพบกัน จากไกล ไมใชชั่วนิรันดร สักวัน พอจะตามไป คุมครอง…’ เพลงของพอที่สัญญากับลูกผานเขามาในหวงความคิด ฉันบอกกับคุณพอและคุณแมของนองในตอนนั้นวาทั้งสองตองมีชีวิตที่ดี ความสุข ความรักของพอแม จะคอยปกปองลูกเสมอไมวาเขาจะอยูที่ไหนก็ตาม - 6 -
พรุงนี้คือ ความหวัง กันตกนิษฐ วาดงามรักษ การเดินทางในชวงชีวิตของฉัน ฉันเห็นการตอสูเพื่อการมีชีวิต เห็นพอที่ทนทุกขกับมะเร็งปอด เขาจากไปตอนที่ฉันอายุ ๑๐ ขวบ ในเวลาตอมายายก็จากไปอีกคนดวยมะเร็งเตานม ตอนฉันอายุ ๑๙ ป ชีวิตยังคงดําเนินตอไปตามโชคชะตา พี่สาวคนโตก็จากฉันไปดวยมะเร็งเตานมตอนฉันอายุ ๔๗ ป และไมนานชีวิตก็กาวเขาสูปที่ ๕๐ ของฉัน คนที่มีความหมายที่สุดในชีวิตฉันคือ..คุณแม.. แมตรวจพบมะเร็งกลองเสียง ทั้งที่ไมไดสูบบุหรี่ แมโควิดจะระบาด แตมะเร็งก็ยังเปนภัยที่ครอบครัวของเราตองเผชิญ แมผานการผาตัดกอนเนื้อที่กลองเสียง ๒ ครั้ง ตามดวยการฉายแสงที่ ลําคออีก ๒๙ ครั้ง ๑ ธ.ค. ๒๕๖๕ คือวันสุดทายของการฉายแสงของแมดวยความหวังอัน เต็มเปยมที่จะไดรับโอกาสในชีวิตอีกครั้ง การชวยเหลือประคับประคองดูแลจากคุณหมอ คุณพยาบาลและ เจาหนาที่คือกําลังใจใหผูปวยตอสูกับโรคมะเร็งราย ทําใหเราสัมผัสถึงน้ําใจ ความเปนมนุษยและการอุทิศตนเพื่อการทํางาน อยางหนัก จากเจาหนาที่ หมอ และพยาบาลทุกทาน ...มันคือมวลพลังของชีวิต... - 7 -
แมในชวงชีวิตเราจะตองเผชิญกับโรคมะเร็งราย แตในระหวางทางเรายัง สัมผัสไดถึงความรักและ การทํางานอยางจริงใจของทุกทาน ไดเห็นมวลความหวัง ของนักสูกับโรคมะเร็งทั้งหมดคือสายธาร พลังใจอันยิ่งใหญที่สองแสงทางเดินทอด ใหเรากาวตอไปดวยความหวังของวันพรุงนี้ พรุงนี้คือโอกาส ขอใหทุกทานมีพลังใจในการตอสูกับโรคมะเร็ง ขอใหชีวิตทุกทานไดถูกจัดสรรอยางดี พรุงนี้คือ ความหวัง... - 8 -
ความอัศจรรยของรอยยิ้ม รจนา พลรักษ พิชัย ชายไทยอายุ ๓๖ ป เขาปวยดวยโรคมะเร็งที่กระดูก เขารักษา มาแลวประมาณ ๓ ป ตอนนี้มะเร็งทําใหเขาเคลื่อนไหวรางกายสวนลางไมได ทุกคนลองจินตนาการวาชายหนุมอายุ ๓๖ ปตองมานอนติดเตียงชวยเหลือตัวเอง ไมไดวาจะเปนอยางไร ใชคะ...เราก็เปนอีกคนที่คิดวาพิชัยชางนาสงสาร นาเวทนา เหลือเกิน ถาเราไดเจอเขาคงมีแตเรื่องนาเศราใจเพราะจากประสบการณที่เราได พบคนไขมาสวนมากคนที่นอนติดเตียงมักจะเปนผูสูงอายุ แตหลังจากที่เราไดคุยกับพิชัย เรารับรูถึงพลังที่อยูขางในมันเปนพลังบวก ที่พิชัยไดสงมาให มันไมใชความเศราและความหดหูตามที่เราจินตนาการ ไวตั้งแตแรก เราไดเห็นรอยยิ้มและคําพูดที่คอยใหกําลังใจผูอื่น ในตลอดระยะเวลาที่พิชัยนอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาล พิชัยจะยิ้มให ทุกคนเสมอ ไมวาจะเปนคุณพอกับแมที่มาคอยเฝาดูแลขางๆ คุณหมอคุณพยาบาล แมกระทั่งแมบานทําความสะอาด วันหนึ่งเราเขาไปฉีดยาใหกับพิชัยตามปกติ พอเปดประตูหองเขาไป พิชัย ก็ทักทายตามปกติพรอมรอยยิ้มถึงแมจะไมไดสดใสมากแตก็สามารถสัมผัสไดถึง ความจริงใจ เราจึงพูดไปวาเห็นรอยยิ้มของคุณพิชัยแลวรูสึกมีกําลังใจ แลวก็ยิ้มให พิชัยเหมือนกัน “สิ่งที่ผมทําไดตอนนี้ก็มีแคกําลังใจนี่แหละครับที่ผมพอจะใหคนอื่นได ผมไมอยากใหทุกคนที่เจอผมแลวหมดพลังใจ ไมอยากใหคนที่อยูใกลๆ ตอง มาทุกขไปกับผมดวย แคผมนอนตองใหคนอื่นดูแลผมก็เกรงใจมากๆ แลวครับ เวลาผมยิ้มผมรูสึกใจมันมีพลัง ถึงแมบางครั้งผมก็รูตัววาฝนยิ้ม แตการยิ้มมันก็ทําให ผมมีความสุขและคนรอบขางก็ยังพอยิ้มได” - 9 -
“ผมเคยเครียด รองไหทั้งวันทั้งคืน มันไมไดทําใหอะไรดีขึ้นทําใหพอกับ แมผมเครียดและทุกขไปดวย ตอนนี้ผมรูตัววาผมเองอยูไดไมนาน แตผมก็ไมอยาก จากไปดวยใจที่เศราหมอง ผมพยายามสวดมนตอยูตลอดเวลาในขณะตื่น คุณพยาบาลลองทําดูนะครับความสุขที่เราทําไดงายๆ คือยิ้มใหกับตัวเองบอยๆ ครับเพิ่มพลังใจใหตัวเอง ” หลังจากวันที่ไดฟงคําแนะนําจากพิชัยแลว ทุกครั้งที่รูสึกวาพลังใจมันจะ กําลังหมดหรือเจอเรื่องที่ทําใหรูสึกไมดีเราจะแกลงฉีกยิ้มกวางๆ ยิ่งทุกขมากๆ ก็หัวเราะไปเลยถึงแมตอนนั้นน้ําตามันกําลังไหลก็ตาม การยิ้มมันเยียวยาความทุกข ความเศราไดจริงๆ ทุกคนลองทําแลวจะพิสูจนไดวายิ้มทําใหคลายทุกขลงได - 10 -
การตอสูครั้งสุดทาย นงลักษณ ทองอินทร “หนูไมอยากใหแมไปโรงพยาบาลเลย หนูกลัวแมไมกลับมาหาหนูอีก” นี่เปนคําพูดของลูกสาวตัวนอยของบุญนําที่จะพูดกับเธอทุกครั้งที่เห็นพอ พาแมไปโรงพยาบาล บุญนํามีน้ําตาคลอเมื่อนึกถึงลูก คิดถึงและอยากอยูกับลูกและอยากใหลูก มาเยี่ยมทุกวัน แตก็ไมอาจทําเชนนั้นได เพราะบุญนําไมตองการใหเจาตัวนอย ที่เธอรักดั่งแกวตาดวงใจไดรับอันตรายจากเคมีบําบัดเมื่อตองมาสัมผัสใกลชิดกับเธอ บุญนําปวยดวยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวมาประมาณ ๓ ป ระยะแรกเธอไม ยอมรับการรักษา เนื่องจากเธอกลัวยาเคมีบําบัด เพราะเทาที่เธอรูนั้น มันนํามาซึ่ง ความทุกขทรมานเชน คลื่นไสอาเจียน และผมรวง ซึ่งเธอเคยเห็นสภาพของผูปวย คนอื่นมากอน ทําใหเธอปฏิเสธแผนการรักษาของแพทยเรื่อยมา จนกระทั่งตนปพ.ศ. ๒๕๕๔ บุญนําเริ่มมีสุขภาพที่ย่ําแยลง ครั้งนี้เธอมา ดวยไขสูงเนื่องจากติดเชื้อในกระแสเลือด เธอมีสีหนาเครงเครียด นอนเอาผาหม คลุมหนาและไมยอมพูดกับใคร แพทยผูดูแลบุญนําแจงฉันวา ผูปวยรายนี้ปฏิเสธ การรักษามานาน จนกระทั่งตอนนี้โรคลุกลามไปมากแลว บุญนําจะมีสามีคอยมาเฝาอยางใกลชิด ระยะแรกฉันเองยังไมคุนเคยกับ สองสามีภรรยาคูนี้สักเทาไร จนวันหนึ่ง ฉันตองรับหนาที่เปนครูพี่เลี้ยงใหแกนิสิต ปริญญาโทซึ่งเปนพระภิกษุและฉันตัดสินใจมอบหมายผูปวยรายนี้ใหพระคุณเจา ไดเยียวยาดานจิตใจ บุญนําปฏิเสธที่จะสนทนากับพระคุณเจา พระนิสิตทานใชคําวาผูปวยยัง ‘ปดตัวเอง’ และขออยูตามลําพัง แมตกอยูในหวงของความทุกขแตผูปวยหลายรายก็ไมพรอมเปดใจรับ ‘ธรรมะโอสถ’ - 11 -
ฉันเริ่มเขาไปพูดคุยเพื่อใหขอมูลดานแผนการรักษาแกเธอ เธออยูใน สภาพอิดโรย ไขสูงและริมฝปากแหงแตก เธอพูดนอยมากและใชวิธีถามคําตอบคํา กอนแยกจากกันในวันนั้น ฉันอาแขนทั้งสองขางออกแลวบอกเธอวา “มาใหกอดหนอยสิพี่เปนกําลังใจใหนะ” เธอรีบโผเขามากอดฉันและรองไหอยางหนัก จากการกอดในครั้งนั้น วันรุงขึ้นบุญนํามีพฤติกรรมเปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้น เธอไมนอนคลุมผาหมปดหนาอีกตอไปแลว และเธอตัดสินใจที่จะยอมรับการรักษา ดวยยาเคมีบําบัดแมอาจจะชาไปแตหัวใจของเธอก็เต็มไปดวยความหวังที่จะลุกขึ้น สูและไมยอมทอแท พลังงานกอด….. รุนแรงมากพอที่จะทําใหเธอมีกําลังใจในการตอสูกับ มะเร็ง และแลวการใหยาเคมีบําบัดก็เริ่มขึ้น ฉันเลาใหบุญนําฟงถึงผลขางเคียงที่ อาจจะเกิดขึ้น เพื่อไมใหเธอกลัวและเริ่มมีกําลังใจที่จะตอสูผลปรากฏวาเธอตอง สะบักสะบอมอยางมากจากการไดรับเคมีบําบัดครั้งแรกเธอทั้งอาเจียน ออนเพลีย และมีไขสูง แตในที่สุดเธอก็ผานไปได บุญนําเริ่มเปดใจรับสิ่งใหมๆ เธอและสามีไดรวมกันทําบุญถวายสังฆทาน เปดโอกาสใหตัวเองรับธรรมะโอสถจากพระคุณเจาอยางสม่ําเสมอ เธออดทน จนกระทั่งผานการรักษาครั้งแรกนี้ไปไดอยางงดงาม และทายที่สุดเธอก็ไดรับ อนุญาตใหกลับบาน หลังจากกลับไปใชชีวิตตามปกติไดไมนานนักก็ตองกลับมารับยาเคมี บําบัดตามแผนการรักษาอีกหลายครั้ง ครั้งสุดทายนี้บุญนํามีอาการคอนขางหนัก สามีของเธอโทรศัพทมาบอก ฉันวา บุญนํามีอาการแยลง ฉันมาเยี่ยมบุญนําและเธอกอดฉันดวยความดีใจ บุญนําเลาใหฉันฟงอยางละเอียดวารูสึกเหนื่อย บวมทั้งตัว ในทองมีกอน มีเลือดออกในดวงตา เกล็ดเลือดในเลือดต่ํา และปสสาวะไมคอยออก เนื่องจาก มีกอนไปกดทอปสสาวะ ซึ่งทั้งหมดลวนสรางความทุกขทรมานอยางแสนสาหัส ใหแกเธอ - 12 -
ความทอแท หมดกําลังใจกลับมาสูใจของเธออีกครั้งฉันบอกสามีของบุญนํา ใหพาลูกนอยทั้งสองมาเยี่ยมเธอที่โรงพยาบาลเพื่อหวังใหปลุกขวัญและกําลังใจ ของเธอใหกลับมาตอสูอีกครั้ง หลังไดรับยาเคมีบําบัดครั้งนี้พบวา เซลในรางกายของบุญนําไม ตอบสนองตอยา บุญนํามีอาการหนักขึ้นเรื่อยๆ เธอมักจับมือของฉันไปวางไว ที่อกและซุกหนาเขากับมือของฉัน พรอมกับหลับตาอยางอิดโรย ฉันบอกใหบุญนํา พักผอนมากๆ ฉันจะมาเยี่ยมใหมพรุงนี้เธอพยักหนาและปลอยมือฉันไป เชาวันตอมาเธอหอบเหนื่อยมากขึ้น เลือดไหลออกในชองทองมากจนทําให เธอปวดทองมาก เธอยังรับรูทุกอยางที่ฉันพูด ฉันเอามือลูบเบาๆ ที่ศีรษะของเธอ เธอดึงมือฉันมาไวที่อก มือของเธอมีสีคล้ํา จนฉันอดที่จะคิดไมไดวาคงอีกไมนานนัก เธอพนมมือไหวฉัน ฉันถามบุญนําวา “บุญนําไหวพี่ทําไม ไมตองไหวคะ” เธอยังคงจับมือฉันไว และบางครั้งเธอมีอาการผวาลืมตาคลายมองหาอะไร บางอยาง พรอมกับบนวาเหมือนมีอะไรมาเขยาเตียงทําใหศีรษะสั่น ฉันและสามี ของบุญนําชวยกันยืนยันวาไมมีอะไร มีแตพระพุทธรูปที่หัวเตียงซึ่งจะคอย คุมครองบุญนํา ฉันเอาหมอนใหเธอกอด เธอขยับตัวไปมาจนรูสึกสบายและ หลับตาลง ฉันบอกบุญนําวาพรุงนี้จะแวะมาเยี่ยมแตเชา เพียงสองชั่วโมงตอจากนั้น มีเสียงโทรศัพทดังจากสามีของบุญนํา ฉันแทบจะไมตองรับสายก็พอจะเดาไดวาบุญนําจากโลกนี้ไปแลว หลังจากที่เธอ ตองตอสูกับโรครายอยางไมเคยยอมแพมาหลายตอหลายครั้ง ถึงวันนี้เธอจะไมใชผูชนะ และไมไดกลับบานตามสัญญาที่ใหไวกับลูก แต เธอก็ไดพยายามอยางมากที่สุดแลวในการตอสูครั้งสุดทายนี้จนกระทั่งเธอหมดแรง และจากโลกนี้ไป - 13 -
มิตรภาพจากการเปน….ผูให ชนันตธิญาณ สาระภักดี “วันนี้เรารับคนไข เคสผาตัดอะไรรึคะพี่ ” เสียงจากนองพยาบาลสอบถามจากพี่หัวหนาเวร “คนไขผาตัดหัวใจ CABG จา เคสนี้อาการไมคอยดีกอนผาตัด ลงมาจาก หองผาตัด อาการอาจจะหนัก” พยาบาลอีกคนในเวรพูดขึ้นวา “อาการหนักหรือเปลาไมรูนะ แตคนไขหนัก ๑๐๔ กิโล” จนเวลาผานไประยะหนึ่ง หองผาตัดโทรแจงวา เดี๋ยวจะมีการสงคนไข ที่ไดรับการผาตัดหัวใจ มาที่ ICU เราซึ่งเปนคนรับโทรศัพทจึงแจงนองในทีมวา คนไขกําลังจะมานะ วันนั้นเรา สังเกตเห็นถึงความตื่นเตน ของนองพยาบาลที่ไดรับมอบหมาย ใหดูแลคนไขรายนี้ และเราก็มีหนาที่เปนพี่หัวหนาทีมที่คอยใหคําปรึกษา เราจึง เดินไปหานองพรอมกับเอามือจับไหลของนองแลวพูดวา “เคสมาถึงแลว ไมตองตื่นเตน เดี๋ยวพี่ชวย วันนี้เราจะชวยกันดูแลคนไข ใหดี จะไดลงเวรพรอมกัน” นองพยาบาลหันมายิ้ม “ขอบคุณคะพี่” เมื่อคนไขมาถึง ICU ภาพที่เราเห็นคือ คนไขผูหญิง ตัวโต ประมาณ 100 กวากิโล มีสายตางๆ หอยระโยงระยางเต็มตัวไปหมด มีทอชวยหายใจทางปาก มีสายเจาะใหสารน้ําทางหลอดเลือดที่คอ สายสวนปสสาวะ มีสายวัดความดัน โลหิตที่เสนเลือดแดงบริเวณขอมือ และมีทอระบายทรวงอก แผลผาตัดที่หนาอก เปนแนวยาว ถาเปนคนที่ไมเคยเห็น ก็คงจะดูนากลัวและตื่นเตนมาก แตสําหรับ พยาบาลที่ดูแลผูปวยหลังผาตัดหัวใจ ถือเปนภาพที่เห็นจนเปนเรื่องปกติ - 14 -
หลังจากรับคนไขขึ้นเตียงเรียบรอยแลว และจัดเครื่องไมเครื่องมือ อุปกรณตางๆ เขาที่ จัดสายใหยาตางๆ ใหอยูในตําแหนงที่เหมาะสม เราและนอง พยาบาลที่ดูแลคนไขก็ตองคอยดูแลผูปวยอยางใกลชิด และเฝาระวังอาการ เปลี่ยนแปลงของผูปวย ผานไปซักประมาณ 2 ชั่วโมง หลังการผาตัด ผูปวยเริ่มตื่น และพยายาม ลืมตา แตยังดูออนเพลียจากยาสลบ “คุณ…(ชื่อผูปวย) คะ ไดยินเสียงพยาบาลมั้ยคะ ตอนนี้ผาตัดเรียบรอย แลวนะคะ ตอนนี้ยายมาสังเกตอาการที่ ICU แลวไมตองกังวลนะคะ มีพยาบาล คอยดูแลตลอดเวลานะคะ” คนไขเริ่มลืมตามอง อยางออนเพลียและพยักหนารับ อาการของผูปวยรายนี้คอนขางวิกฤติ ตองคอยดูแลอาการอยูตลอดเวลา รายงานแพทยปรับยา และระวังภาวะเลือดออกมากในทรวงอกจนหัวใจเกิดการ ถูกบีบรัด หากเกิดภาวะนี้ คนไขมีโอกาสตองผาตัดใหม หรือถาแกไมทันก็อาจเกิด ภาวะหัวใจหยุดเตนได จําไดวาวันนั้นทั้งวันวิ่งทํางานกันจนลืมกินขาวกินปลา เงยหนามองนาฬิกาอีกทีก็ถึงเวลาสงเวรดึกแลว เชาวันรุงขึ้นเราไดรับมอบหมายใหดูแลคนไขรายนี้อีกครั้ง รวมกับนอง พยาบาลคนเดิมที่ดูแลเคสดวยกันหลังผาตัด เชาวันนี้คนไขตื่นเต็มที่ อาการดีขึ้น แพทยใหเอาทอชวยหายใจออกได ประโยคแรกที่คนไขพูดคือ “ขอบคุณนะลูก มันทรมานเหลือเกิน” พรอมยกมือขึ้นไหวขอบคุณ “คุณปา ไมเปนไรนะคะ ไมตองไหวคะ” “มันทรมานเหลือเกิน ตอนนี้ปาเหมือนตายแลวเกิดใหม” “ไมเปนไรนะคะ ตอนนี้อาการปาดีขึ้นตามลําดับ ไมตองกังวล แตตองฝก หายใจดีๆ ไมอยางนั้นอาจมีโอกาสถูกใสทอชวยหายใจใหมไดนะคะ” - 15 -
หลังจากคนไขไดรับ การถอดทอชวยหายใจแลว สิ่งหนึ่งที่ คนไขหลัง ผาตัดหัวใจตองทําคือ การฝกกายภาพ และการดูดลูกบอล 3 สี เพื่อฝกหายใจ หรือที่เรียกวา Triflow ซึ่งถาถามคนไขแลว นี่คืองานยาก และงานหิน สําหรับ คนไขเลยทีเดียว คนไขของเรารายนี้ ผลการตรวจระดับออกซิเจนในเลือด ไมคอย ดี หายใจตื้นปอดไมคอยขยาย เนื่องจากรูปรางของคนไขที่รูปรางใหญ รวมกับ อาการเจ็บแผล จนเราตองไปคุยใหกําลังใจ กระตุนหายใจและฝกหายใจ ทั้งปลอบทั้งดุบาง ทําอยางนี้ทุกวัน จนคําถามที่ติดปากเราคือ “ดูดลูกบอลหรือยังคะ” “ดูดไดกี่ลูกแลว” “อดทนนะปา หนูรูวามันยากและปวดแผล แตปาตองทําใหไดนะคะ” “เราสูกันมาเยอะแลว ปาตองสูตอไปจะไดรีบกลับบาน” ผานไปเปนระยะเวลา เกือบ 10 วัน ที่ผูปวยรายนี้อยูในหอง ICU และ อยูในการดูแลของเราจนถึงวันที่คนไขสามารถชวยเหลือตนเองไดมากขึ้น วันหนึ่งปาก็พูดกับเราและนองพยาบาลวา “ปาขอบใจหนูมากๆ ถาการผาตัดหัวใจ เปรียบเหมือนการเกิดใหม ของปา หนูก็คือคนที่อยูในทุกชวงชีวิตที่แสนทรมานและชวยใหปาผานมันมาได” “ทุกครั้งที่ลืมตา ปาจะเห็นหนาของหนูทั้ง ๒ คน ตลอดเวลาเลย ขอบใจ จริงๆ นะ” คนไขพูดดวยเสียหนายิ้ม และในตาเต็มไปดวยความรูสึกขอบคุณที่เรา สัมผัสได “จา...ปา หนูก็ดีใจนะที่ไดดูแลปาเห็นปาหายอาการดีขึ้นหนูก็ชื่นใจแลว” หลังจากนั้นปาก็นั่งฝกกายภาพตอไป สวนเราและนองพยาบาลดูแลปา ไดแตหันมามองหนาและยิ้มใหตอกัน ทุกครั้งที่เราทําดีกับคนไข เพียงคําขอบคุณที่คืนกลับมาก็เพียงพอใหเรา อิ่มอกอิ่มใจไปไดอีกนาน - 16 -
Good Death นิลาวรรณ บุญปญญา และ ภาวิณี ทองโสภา เมื่อหลายปกอนมีผูปวยชายสูงวัยรายหนึ่ง มาโรงพยาบาลดวยลําไสอุด ตันและมะเร็งลําไสระยะสุดทาย มีทวารใหมทางหนาทองหรือที่เรียกกันวา Colostomy คุณลุงทานนี้เปนที่คุนเคยของพยาบาลของหอผูปวยแผนกศัลยกรรม ลําไสและทวารหนักเปนอยางดี เนื่องจากคุณลุงมักจะมาดวยอาการปวดทอง คลื่นไส อาเจียน ทานอาหารไดนอย รวมกับมีอาการออนเพลียอยูบอยครั้ง ซึ่งแต ละครั้งคุณลุงตองนอนพักในโรงพยาบาลนานเปนเดือนๆ ครั้งลาสุด คุณลุงเขารับการรักษาที่โรงพยาบาลเปนชวงซึ่งมีการระบาด ของเชื้อไวรัสโคโรนาอยางหนัก มีคนติดเชื้อและลมตายจํานวนมากในทุกวัน ทางโรงพยาบาลจึงมีประกาศงดเยี่ยมผูปวยทุกกรณี เพื่อลดการแพรกระจายของ เชื้อไวรัสโคโรนาสูผูปวย ทําใหผูปวยบางรายที่นอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาลเปน เวลานานรูสึกโดดเดี่ยวและขาดกําลังใจในการรักษา เชนเดียวกันกับคุณลุงทานนี้ เดิมทีคุณลุงสามารถชวยเหลือตนเองได เปนคนอารมณดี ยิ้มแยมแจมใส มักจะใหกําลังใจเพื่อนขางเตียงใหสูอยูเสมอ จนลาสุดคุณลุงทานอาหารไดนอย มาก ทานไดเพียงน้ําหวานเพียงไมกี่อึกก็อาเจียนออกทั้งหมดจากภาวะของโรค คุณลุงเริ่มมีอาการออนเพลีย กลามเนื้อเริ่มลีบลง ไขมันใตผิวหนังลดลง เหลือ เพียงหนังหุมกระดูก กลายเปนผูปวยที่ตองพึ่งพาผูอื่น มีภาวะถดถอย ไมคอย พูดคุยและเหมอลอยอยูบอยครั้ง ทีมแพทยและพยาบาลไดเล็งเห็นวาโรคมะเร็งลําไสของผูปวยไดลุกลาม ไปยังอวัยวะอื่นๆทั่วรางกายแลว ซึ่งแสดงวาการผาตัดหรือฉายรังสีไมไดผลแลว มีแตจะทําใหผูปวยทุกขทรมานจากภาวะแทรกซอนจากการรักษา จึงไดคุยกับ ญาติถึงแผนการรักษาแบบประคับประคองที่บาน มีการวางแผนลวงหนาถึงสิ่งที่ ผูปวยและญาติตองการ - 17 -
ในรายนี้ผูปวยกลาววา ตนรับรูสภาพรางกายของตนเองดี ตนตองการ เพียงกลับไปใชเวลาอยูกับลูกหลานที่บาน ยอมดีกวานอนรอวันตายอยูที่ โรงพยาบาล ทีมแพทยและญาติจึงวางแผนการใชชีวิตที่บาน เพื่อใหผูปวยไดกลับ บานตามความประสงคสุดทาย หลังจากคุณลุงกลับบานไดเพียงไมนาน ญาติไดเดินทางเขามาที่หอผูปวย ดวยเครื่องแตงกายสีดําลวน พรอมแจงพยาบาลวา คุณลุงไดจากไปอยางสงบตาม ความตองการสุดทาย รวมทั้งมีโอกาสไดบอกลาลูกๆ หลานๆ และไมหอบเหนื่อย ไมมีอาการดิ้นทุรนทุราย กอนจะหลับใหลไปตลอดกาล ความตายก็เหมือนการเดินทางไปในที่ไกลโพนตามลําพังถามีการเตรียมตัว กอนเดินทางเปนอยางดีก็ทําใหเปนการเดินทางที่สงบและสวยงามได - 18 -
กลับบาน ศรุดา เขมวรจิตร ผูปวยเพศหญิงไทยอายุ ๓๗ ป ที่ไดรับการวินิจฉัยเปนมะเร็งของลําไสใหญ การดําเนินของโรคเขาสูระยะสุดทาย โดยลักษณะทางกายภาพเปนผูหญิงรางเล็ก มีหนาทองบวมโต แข็ง และมีถุงขับถายทางหนาทอง ผูปวยทานนี้เคยไดรับการ รักษาโดยการผาตัดลําไส และไดรับยาเคมีบําบัด แตการรักษายังไมทันครบตาม แผนการรักษาก็พบวามีการแพรกระจายของมะเร็งและลุกลามไปอวัยวะขางเคียง สงผลใหผูปวยมีอาการปวดแนนทองมากขึ้นรวมกับมีอาการคลื่นไสอาเจียนบอยๆ ทําใหผูปวยไมสามารถรับประทานอาหารทางปากไดทําไดเพียงจิบน้ําทางปาก เทานั้น ทางครอบครัวมีความกังวลกับอาการครั้งนี้ของผูปวยมาก รวมกับกลัววา ผูปวยจะมีอาการแยลงจนไมสามารถกลับบานไดอีกตอไป สามีของผูปวยจึง ปรึกษากับทีมพยาบาล และรวมพูดคุยกับตัวผูปวยเอง เพื่อเปนการตัดสินใจเลือก แนวทางในการดูแลที่เหมาะสมในขณะที่ผูปวยยังมีสติสัมปชัญญะ จนในที่สุดสรุปวาถาอาการของผูปวยทุเลาลงบาง ก็จะขอพาผูปวยกลับ บาน ทางทีมบุคลากรคํานึงถึงความตองการของผูปวยในวาระสุดทายของชีวิต และครอบครัวของผูปวย จึงปรึกษาทีมแพทยเพื่อขอปรึกษาศูนยวชิรจิตตาภิบาล เพื่อใหการดูแลผูปวยไดอยางครอบคลุมครบถวนยิ่งขึ้น เปนการชวยใหผูปวยและ ครอบครัวไดมีการระบายความวิตกกังวล และเปนการเตรียมความพรอมสําหรับ การสูญเสียที่จะเกิดขึ้น โดยใหสามีของผูปวยไดพูดคุยปรึกษากับพยาบาล ศูนยวชิรจิตตาภิบาล จากการปรึกษาสามีของผูปวยไดรับคําแนะนําในการดูแลผูปวยระยะ สุดทายเมื่อกลับบาน ไดแก เรื่องการรับประทานอาหารเมื่อกลับบานใหเปน อาหารที่ยอยงาย หรืออาหารที่ผูปวยอยากรับประทานมากๆ แตตองระวังเรื่อง การขับถาย เพราะอาหารบางชนิดอาจทําใหผูปวยขับถายลําบาก สงผลใหผูปวย ปวดแนนทองได - 19 -
อีกเรื่องที่สําคัญ คือ การบรรเทาความปวด โดยทีมใหคําแนะนําวา ถาผูปวยมีอาการปวดสามารถใชยาแผนแปะแกปวด และยารับประทานตามคําสั่ง การรักษาของแพทย ถาอาการแยลงใหรีบพาผูปวยมาโรงพยาบาลทันที สามีของ ผูปวยไดมีการเซ็นปฏิเสธการรักษา ไดแก ปฏิเสธการใสเครื่องชวยหายใจ ปฏิเสธ การฟนคืนชีพ ปฏิเสธการลางไต และปฏิเสธการใชยากระตุนหัวใจ โดยสามีแจง วาไดพูดคุยกับผูปวยไวกอนแลววา ถาผูปวยเกิดอยูในอาการที่แยลงเรื่อยๆ ใหปลอยผูปวยไปอยางสงบ ไมตองยื้อชีวิต นอกจากนั้นไดพูดถึงการจัดงานศพและการจองวัด ซึ่งเปนการวางแผน การตายไวลวงหนา ผูปวยอยากกลับไปทําหนาที่ลูกเปนครั้งสุดทาย อยากกลับไป บอกลาครอบครัวและญาติสนิทมิตรสหาย กอนที่ผูปวยจะไมสามารถทําไดอีก ผูปวยอยากกลับไปใชวาระสุดทายของชีวิตที่บานมากกวาการใชชีวิต ในหองสี่เหลี่ยมของโรงพยาบาล จนสุดทายผูปวยไดกลับบานจริงๆ แตอีกไมกี่วันตอมา ผูปวยทานนี้ตอง กลับเขามารับการรักษาในโรงพยาบาลอีกครั้ง ดวยเรื่องรับประทานอาหารไมได อาเจียนบอยๆ ไมสามารถถายอุจจาระทางหนาทองได และมีอาการสับสนจาก ภาวะความไมสมดุลของเกลือแรในรางกาย จนทําใหผูปวยสับสน วุนวาย มีอารมณที่ไมคงที่และสุดทายผูปวยก็ไดเสียชีวิตลงในหองสี่เหลี่ยมของโรงพยาบาล หลายทานที่อานอาจจะสงสัยวาสุดทายแลวผูปวยไดเสียชีวิตลงใน โรงพยาบาล อยางไรก็ดีการเสียชีวิตของผูปวยนั้น มีการวางแผนการตายไว ลวงหนามาแลว โดยไดพูดคุยกับครอบครัวถึงการจัดงานศพตามความตองการ ของผูปวย ผูปวยไดมีโอกาสในการบอกสิ่งสุดทายกับบุคคลรอบขางผูเปนที่รัก ไดกลับไปทําหนาที่ของลูกในชวงเวลาสุดทายของชีวิต ไดกลับไปทําหนาที่ภรรยา ไดกลับไปทําในสิ่งที่รักเปนครั้งสุดทายและนอกจากตัวผูปวยเองนั้นยังสงผลถึง คนรอบขางที่จะมีเวลาที่ดีรวมกันในชวงสุดทายของชีวิตกอนที่จะไมสามารถพูดได ฉันคิดวาชวงเวลาหนึ่งที่ผูปวยไดกลับบานนั้น ถือเปนเรื่องที่ประสบ ความสําเร็จในการดูแลผูปวยระยะสุดทายแลว เพราะแมผูปวยจะกลับมาดวย อาการหนักจนกระทั่งเสียชีวิตในโรงพยาบาลในที่สุด แตฉันเห็นรอยยิ้มบนหนา ของผูปวยอยางนอยผูปวยก็ไดทําตามสิ่งที่เขาอยากทํากอนจะจากไปอยางไมมีวันกลับ - 20 -
ความหวังสุดทาย สายสิณีย เลิศพรรักษ คุณยายรายหนึ่ง มาโรงพยาบาลดวยอาการซึมลง เรียกไมรูสึกตัว เหนื่อย และความดันโลหิตต่ํา แพทยจึงใสทอชวยหายใจ ใหยากระตุนหัวใจและยาเพิ่ม ความดันโลหิตใหสูงขึ้น เวลาผานไปไมนานหัวใจของผูปวยรายนี้ก็หยุดเตน แพทยได ทําการกดหนาอกกูชีพและไดคุยอาการกับลูกสาวทั้ง 2 คน ลูกสาวมีความประสงค ที่จะไมทําการชวยฟนคืนชีพ ลูกสาวทําใจแลววาคุณแมคงจะไมไหวและไมสามารถ ยื้อชีวิตไวได แตแลวก็เกิดปาฏิหาริยขึ้น หัวใจของยายก็กลับมาเตนใหมอีกครั้ง ทําใหนึกถึงแสงเทียนที่ใกลจะดับริบหรี่แลวกลับมาสองแสงสวางไดใหมอีกครั้ง คุณยาย อายุ ๗๐ ป ชวยเหลือตัวเองไมไดและนอนติดเตียงมาเปน เวลานาน สามีของยายเสียชีวิตไปนานแลว ยายมีลูก ๓ คน ลูกสาวคนแรกเสพยา และมีอาการจิตหลอน ลูกชายคนที่ 2 ติดคุกอยูที่เรือนจําจังหวัดกาญจนบุรี สวนลูกสาวคนเล็กคือ นองหนิงเปนคนที่อยูดูแลยายใกลชิดมาตลอด คุณยาย มีความหวังอยากไปเยี่ยมลูกชายซึ่งอยูในเรือนจําเพราะ ๑๐ ปมาแลวที่ไมไดเห็น หนากันเลย แมตัวของยายจะไปไมไดเพราะไมสามารถกาวขาออกไปไดและ ไรเรี่ยวแรงที่จะฝนเดิน แตหัวใจของความเปนแมนั้นยิ่งใหญ เปนรักที่บริสุทธิ์ และทรงพลัง ทําใหใจดวงนี้ไมยอมแพแมความตายจะคืบคลานมาอยูตรงหนาก็ตาม ยายยังคงอยากพบและไดกอดลูกอีกสักครั้ง ดูเปนความหวังเล็กที่ไมสลักสําคัญ ของคนทั่วไป แตสําหรับคนเปนแมชางเปนความหวังสุดทายที่ยิ่งใหญเหมือน แสงสุดทาย ที่ปลายทาง ชวงบายวันหนึ่งมีเสียงโทรศัพทดังขึ้นในหอผูปวย ลูกสาวคนเล็กของยาย โทรมา “คุณพยาบาลคะหนูขอปรึกษาเรื่องหนึ่ง คุณแมเคยบอกไววา อยากเห็น หนาลูกชายที่ติดคุก หนูอยากจะทําใหความหวังสุดทายของแมเปนจริง หนูติดตอ ทางเรือนจําไวแลว อยากไดใบรับรองแพทยวาคุณแมอาการหนักคะ ทางเรือนจํา ถึงจะใหพี่ชายมาหาคุณแมได” - 21 -
พยาบาล ทําทาครุนคิด เพราะไมเคยเจอสถานการณเชนนี้มากอน แต เพื่อความหวังสุดทายของคนไข “ญาติคะปกติทางเรือนจํา ใหพี่ชายออกมาจาก เรือนจําไดหรือคะ” “พอดี พี่ชายเปนนักโทษชั้นดี จะมีผูคุมมาดวยคะ ” หลังจากวางหูโทรศัพท ประมาณครึ่งชั่วโมง ลูกสาวโทรกลับมาอีกครั้ง “คุณพยาบาล หนูติดตอทางเรือนจํา เคาอนุญาตใหวีดิโอคอลไดคะ” คุณยายอาการดีขึ้น แพทยจึงเอาทอชวยหายใจออกและยังตองใหดม ออกซิเจน ใหอาหารทางสายยาง มีแขนขาบวม ยังคงชวยเหลือตนเองไมได พูดได แตเสียงเบาเพราะยังเจ็บคอ และบนปวดกนปวดตามตัว วันนี้ลูกสาวมาเยี่ยมตามปกติพยาบาลไดใหขอมูลการดูแลและการรักษา ทั่วๆ ไปและเมื่อพยาบาลเดินผานไปอีกครั้งก็เห็นนองหนิง ลูกสาวคนเล็กของยาย นั่งรองให น้ําตาไหลอาบ ๒ แกม และมีเสียงสะอื้น นองหนิงไดเลาระบายใหฉันฟงวา “แมบนเจ็บกน หนูสงสารแมคะ แมของหนูยังมีหวงอยูคะ หวงวาลูกสาว คนโตจะไมมีคนดูแล หนูก็รับปากไปแลววาจะไมทอดทิ้ง แมอยากพบลูกชายที่ ติดคุก ตัวหนูเองก็เครียด เหมือนตองตัดสินใจคนเดียวและกลัววาหนูจะตอง หยุดงานบอย ปกติตองทํางาน ๖ วันตอสัปดาห” ฉันจึงรับปากวาจะพลิกตัวยายบอยๆ ดูแลลดอาการปวดใหยายไดรับ ความสุขสบาย และใหนองหนิงไดแอดไลนกับหนวยงาน หากคิดถึงแมก็สามารถ โทรมา หรือ VDO call ได จะไดไมตองหยุดงานบอย นองหนิงไดเขารับคําปรึกษาจากคลินิกธรรมะรักษาใจ ของพระอาจารย โชติก อภิชาโต หลังจากไดรับคําปรึกษาแลวนองหนิงไลนมาแจงวา สบายใจขึ้น ที่ไดเลาความรูสึกที่อัดอั้นและตองเก็บไวกับตัวเองคนเดียวมานานพระอาจารย บอกวา จะบาปหรือไมบาปใหดูที่เจตนาของเราแสดงวาในสวนลึกของจิตใจแลว นองหนิงคงรูสึกกลัวบาปที่ไดเลือกการไมปมหัวใจใหกับแมของตัวเอง - 22 -
คุณยายไดทําสังฆทาน และพี่พยาบาลหัวหนาตึกนิมนตพระมารับ สังฆทาน โดยไดสวดมนตรวมกันทั้งผูปวยและลูกสาวทั้ง ๒ คน ในที่สุด วันที่คุณยายรอคอยก็มาถึง เมื่อลูกสาวบอกวาวันนี้ทางเรือนจํา จะโทรมาใหคุณยายไดคุยกับลูกชายทาง VDO call จากการสังเกตขณะที่คุณยาย ไดมองหนาลูกชายผานทางโทรศัพท น้ําตาก็ซึมออกมา ไดพูดคุยกันทั้งแมและลูก มันเปนบรรยากาศที่อบอุน ตางคนตางบอกรักกันใหดูแลตัวเอง ลูกชายจะไดออก จากเรือนจําหลังปใหม ความหวังที่แมจะไดกอดลูกชายใกลจะเปนจริง ในเชาวันรุงขึ้นคุณยายก็จากไปอยางสงบ ในฐานะพยาบาลที่ดูแลผูปวยแบบประคับประคอง นอกจากจะประเมิน ความหวัง ความตองการของผูปวยใหไดรับความสุขสบายทั้งทางกายและทางใจ แลว จะตองประเมินความหวังและความตองการของญาติของผูปวยรวมดวย เรื่องราวนี้ สอนใหเรียนรูวาความหวังเปรียบเสมือนแสงสวางที่คอยนําทาง เหมือนการตอลมหายใจใหกับชีวิต แมวาความหวังอาจทําใหเราผิดหวังได ตลอดเวลา แตเราก็ไมควรหยุดหวังเพื่อใหพบแสงสวางที่ปลายทาง การมีชีวิตอยางมีความหวังเทานั้น ที่จะทําใหทุกสิ่งมีโอกาสเปนไปได เหมือนคุณยายที่บรรลุความหวังสุดทายที่ไดพบกับลูกชาย จึงหมดหวง และจากไป - 23 -
วันเกิดปสุดทาย พญ.อรนุช เลิศโกวิทย ในชวงชีวิตหนึ่ง คนเรารูเสมอวาวันเกิดของเราคือวันไหน แตไมมีใครเลย ที่รูวาวันสุดทายของชีวิตจะมาถึงเมื่อไหร...แลวถารูละ วาวันนี้จะเปนวันสุดทาย ของชีวิต เราจะสามารถทําอะไรไดบาง แมวา เกิด แก เจ็บ ตาย จะเปนเรื่องธรรมชาติ โดยเฉพาะกับคนที่ทํางาน ในโรงพยาบาลอยางพวกเรา แตอยางไรก็ตามการพบ การพราก และการจากลา ไมไดเปนเพียงแตเรื่องธรรมชาติ สิ่งนี้มาพรอมกับความเปลี่ยนแปลงทางความรูสึก รวมทั้งมีผลกระทบตอชีวิตและจิตใจของผูคน ตลอดระยะเวลาการทํางานกับผูปวยเด็กที่เปนมะเร็ง หลายปมานี้ไดเปด โอกาสใหฉันไดมีโอกาสเรียนรู ดูแลและทําความเขาใจถึงความสําคัญของคําวา การดูแลผูปวยดวยหัวใจความเปนมนุษย ผูปวยไมไดเปนแคคนไข แตยังเปนลูก เปนเพื่อนและเปนสมาชิกที่รักของคนในครอบครัว การที่เราไดมีโอกาสเปนสวนหนึ่ง ของทีมในการดูแลผูปวยเปนหนาที่ที่มีความสําคัญ การดูแลพัฒนาองคความรูในการรักษาโรคใหหายขาดเปนเปาประสงค หลัก ที่พวกเราทีมแพทย พยาบาล และทีมเจาหนาที่ในโรงพยาบาลตางมุงมั่น รวมมือกันเพื่อดูแลคนไข แตไมใชทุกครั้งที่ผูปวยจะตอบสนองตอการรักษา วันนี้ก็เปนอีกวันหนึ่งที่ไมงายเลยสําหรับพวกเราทุกคนที่ตองแจงกับ ครอบครัวนองกอลฟ ผูปวยที่เปนมะเร็งสมองวาเนื้อรายที่ตรวจพบนั้นไม ตอบสนองตอการใหยาเคมีบําบัดขนานที่สอง และมีการกระจายมาที่เนื้อสมอง ขางเคียง ในฐานะทีมที่ไดดูแลผูปวยมาตั้งแตวันแรกที่วินิจฉัย พวกเราเอง ก็คาดหวังทุกครั้งใหโรครายของผูปวยตอบสนองตอการรักษาอยางมากที่สุด “คุณแมรูสึกยังไงบางคะ” หลังจากแจงขาวรายกับครอบครัว คุณแมนิ่ง ไปครูหนึ่ง ในฐานะที่ฉันเองเคยอยูในบทบาทของญาติผูปวยยอมเขาใจดีวา - 24 -
มันไมงายเลยที่จะถายทอดความรูสึกอันยากลําบากนี้ออกมา สายตาของเธอเต็ม ไปดวยความตกใจ กังวล และสับสน หลังจากปลอยใหคุณแมทบทวนความรูสึกและบอกเลาความกังวลในใจ ตลอดจนตอบคําถามที่เกี่ยวของกับแผนการดูแลในอนาคต “ถาไมหาย อยากให ลูกสบาย ไมอยากใหนองเจ็บ นองไมชอบถูกเจาะเลือด” “นองเขมแข็งมาก ไมเคยบอกวาไมอยากมาใหยาเคมีที่โรงพยาบาลเลย แตแมรูวานองอยากไปโรงเรียน อยากไปเที่ยวแบบเพื่อนๆ บาง” เปาหมายการรักษาถูกปรับเปลี่ยนจากการรักษาเพื่อใหหายขาด กลายเปนการประคับประคองอาการจากมะเร็งสมอง ทีมรักษาและผูปวย ตลอดจนครอบครัววางแผนการดูแลอาการแทรกซอนที่อาจเกิดขึ้น เพื่อใหผูปวย มีคุณภาพชีวิตที่สมดุลที่สุดที่เปนไปได ในชวงเวลาสุดทาย ชวงเวลานี้อาจจะไม ยาวนานนักแตมีความหมายอยางมากตอนองกอลฟและครอบครัว ทีมดูแลผูปวยเด็กระยะทายมีชื่อวา กุมารมิตรบริบาล เปนสวนหนึ่งของ ทีมวชิรจิตตาภิบาล เรามีคําวามิตรอยูในชื่อทีม เพราะอยากเปนตัวแทนบอกกับ ผูรับบริการของพวกเราทุกคนวา เราจะเปนมิตร เปนเพื่อนรวมเดินทางไปกับ ผูปวยและครอบครัวในชวงเวลาอันสําคัญนี้ แมวาอาการของนองกอลฟจะไมดีขึ้นและเริ่มมีอาการแทรกซอนจาก ตัวโรค การรับมืออาการแทรกซอนที่เกิดขึ้นไมวาจะเปนอาการซึม อาการปวด ได ถูกวางแผนการดูแลโดยทีมแพทยและพยาบาลสหสาขาวิชาชีพ โดยเฉพาะ แมนิ….. ผูเปรียบเสมือนแมพยาบาลที่คอยติดตามอาการของผูปวย และคอยเปน เพื่อนในเวลาที่มีอาการไมสบายตัวไมวาจะดึกแคไหน เธอเปนผูที่มีบทบาท อยางมากในการดูแลนองกอลฟและครอบครัว การใชเทคโนโลยีในการสื่อสารอาการผูปวยชวยทําใหนองกอลฟไดมี โอกาสอยูกับครอบครัว และไดไปเที่ยวกับคุณพอ คุณแมตามที่ตั้งใจไว - 25 -
จนวันหนึ่งในชวงใกลกับวันเกิดครบรอบอายุ 10 ป ของนองกอลฟ ทีมดูแลไดวางแผนจัดงานวันเกิดใหนองในวันที่นองมาติดตามการรักษาที่ โรงพยาบาล เด็กชายตัวผอมอมยิ้มกับเคกชิ้นเล็กๆ ของเขา คุณแมของนองเอง ก็มีรอยยิ้มนิดๆ อาจจะไมใชงานวันเกิดที่ยิ่งใหญที่สุด แตหวังวานองจะมีความสุข ในชวงเวลาหนึ่ง แมวาในตอนนี้ นองกอลฟ จะไมไดมาที่หองตรวจมะเร็งและหอผูปวยเด็ก อีกตอไปแลว แตนองกอลฟก็ไดทิ้งความทรงจําที่มีคาไว เด็กไมใชผูใหญตัวเล็ก แตในฐานะหมอผูรักษามะเร็งในเด็กอยากบอกวาบางครั้งเด็กก็กลาหาญเหลือเกิน เด็กไมสบายตัวจากโรคราย แตเขามีความอดทนไดสูงมากอยางคาดไมถึง บางครั้ง เด็กไมไดอดทนเพื่อตัวเอง แตพยายามทําทาแข็งแรงขึ้นเพื่อใหคนที่เขารักสบายใจ เด็กรักและใสใจครอบครัว ไมตางจากที่พอแมรักเขา สุดทายนี้ ขอขอบคุณวชิรพยาบาลที่เปดโอกาสและมีสวนสําคัญในการ ดูแลผูปวย ขอบคุณทีม แพทย พยาบาล และผูรวมงานทุกคนที่ทุมเท และใชหัวใจ ในการดูแลผูปวย ตั้งแตวันแรกที่เริ่มรักษาจนถึงวันสุดทายที่ตองจากกัน - 26 -