WeCitizens เสียง-ลำปาง

WeCitizensเสียงล�ำ ปาง

ลาํ ปาง

ก รู้า นเมอื งแห่ง
รเรีย

1



ง
า
ป
�ำ
ล

เพื่อใหม้ รดกทางวัฒนธรรมและธรรมชาติทมี่ อี ยู่เพียงหนึง่ เดยี วยงั คงอย่กู บั มวลมนุษย์ชาติตอ่ ไป จงึ เกดิ ‘คณะกรรมการมรดกโลก’ ข้ึน ท�ำ หน้าทคี่ ดั เลอื กและ
สนับสนนุ งบประมาณในการอนรุ กั ษ์แหล่งวัฒนธรรมและธรรมชาติทีไ่ ด้ข้นึ ทะเบียนเป็ นมรดกโลกแล้ว, ดงั น้ันการมีอยู่ของภาพเขยี นสีสมยั ยุคก่อนประวัตศิ าสตร์
บนประตผู าในเขตเทือกเขาผีปั นน�้ำ จงั หวัดลำ�ปาง ถงึ แม้จะยังไมเ่ ขา้ เกณฑ์การเป็ นมรดกโลกในระดบั สากล แต่กถ็ อื ว่าเป็ นมรดกอันลำ�้ ค่าของคนลำ�ปาง ที่ตอ้ งชว่ ยกัน
รกั ษาไว้ใหค้ งอยูใ่ นฐานะเจา้ ของแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมในพ้ืนท่ี และในโอกาสเดียวกันก็ทำ�หน้าทป่ี กป้ องใหเ้ ป็ นแหล่งเรยี นรูแ้ ทนคนทั้งชาติไปด้วย

สำ�หรบั งานภาพเขยี นสีตามผนงั ถ้ำ�อาจมีพบได้หลายแหง่ ในโลก แตส่ ำ�หรบั ในประเทศไทยมีอย่เู พียงไมก่ แ่ี หง่ , ฉะนัน้ ความสำ�คญั ของภาพเขียนสีสมยั ยคุ
กอ่ นประวตั ศิ าสตรบ์ นประตผู าในเขตเทอื กเขาผปี ั นน�้ำ ของจ�ำ หวดั ล�ำ ปาง จงึ มคี วามส�ำ คญั ในฐานะหลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร์ ซง่ึ หากถกู ลบเลอื นกจ็ ะสญู หาย
ไปจากโลกตลอดกาล กองบรรณาธิการจงึ ขออนุญาตชวนทกุ ทา่ นมาอ่านการตีความของวลัยลักษณ์ ทรงศิริ ในเว็บไซตม์ ลู นธิ ิเล็ก-ประไพ วิรยิ ะพันธุ์
ทช่ี ช้ี วนใหเ้ หน็ ประเด็นตา่ งๆ อย่างนา่ สนใจ คลิกไปท่ลี งิ ก์ : https://lek-prapai.org/home/view.php?id=779







6

ภาพถ่า่ ยห้า้ แยกหอนาฬิิ กา พ.ศ. 2510 โดย อนันั ต์์ กิติ ติวิ รากุุู��ล

7

Feature

ท่อ่ งไป
ในประวััติศิ าสตร์์

ปีี

8 พื้้�นที่�่

แห่ง่ การเรีียนรู้้�

ใน 4 ยุคุ สมัยั
ของเมืืองลำ�ำ ปาง

กุกุ ุฎุ นคร อาลัมั ภางค์์ เขลางค์น์ คร เมือื งละคร ‘เมือื งประวััติศิ าสตร์ท์ ี่่�มีชี ีวี ิิต’ – เมือื งที่่�องค์ค์ วามรู้้�ยังั คง
นครลำ�ำ ปาง ฯลฯ เหล่า่ นี้้�เป็็ นส่่วนหนึ่่�งจากทั้้�งหมด 11 ชื่่�อ แฝงฝัั งอยู่่�ตามวัดั วาอาราม ถนนหนทางไปจนถึงึ แนวกำ�ำ แพง
ที่่�ผู้้�คนในยุคุ ต่า่ งๆ เคยใช้เ้ รียี กเมือื งที่่�ปัั จจุุบันั รู้้�จักั กันั ดีี โบราณ และสถานที่่�อีีกมากมาย
ในนาม ‘จังั หวััดลำ�ำ ปาง’ โดยสาเหตุทุ ี่่�ทำ�ำ ให้เ้ มือื งรุ่่�มรวย
ไปด้ว้ ยชื่่�อเรียี กมากขนาดนี้้� ก็เ็ พราะเมื่่�อสืบื สาวจากเอกสาร WeCitizens ฉบับั (เสีียงลำ�ำ ปาง) ขอชวนคุณุ นั่่�งรถม้า้
ทางประวััติศิ าสตร์์ จะพบว่่าเมือื งลุ่่�มแม่น่ ้ำำ�วัังแห่ง่ นี้้�มีอี ายุุ ชมเมือื งไปพร้อ้ มกับั การย้อ้ นรอยประวััติศิ าสตร์์ 4
เก่า่ แก่ถ่ ึงึ 1,300 ปีี และใช่น่ อกจากภาพจำ�ำ ถึงึ รถม้า้ และ ยุคุ สมัยั สำำ�คัญั ตลอดอายุกุ ว่่า 1,300 ปีี ของเมือื งลำ�ำ ปาง
ชามตราไก่่ ด้ว้ ยอายุทุ ี่่�ยาวนานอัันมาพร้อ้ มกับั โบราณ ใน 8 พื้้�นที่่�ทั้้�งเก่า่ และใหม่่ ซึ่่�งต่า่ งเป็็ นหลักั ฐานเด่น่ ชัดั
สถานที่่�ยังั คงหลงเหลือื อยู่่�ท่า่ มกลางวิิถีขี องเมือื งสมัยั ใหม่่ ว่่านอกจากลำ�ำ ปางจะเป็็ นเมือื งประวััติศิ าสตร์ท์ ี่่�มีชี ีวี ิิต
หลายคนจึงึ จดจำ�ำ ลำ�ำ ปางในฐานะ นครหลากชื่่�อแห่ง่ นี้้�ยังั เต็ม็ ไปด้ว้ ยพื้้�นที่่�แห่ง่ การเรียี นรู้้�
เปี่� ยมศัักยภาพ ที่่�หากมาลำ�ำ ปางแล้ว้ ใครไม่ไ่ ด้แ้ วะเช็ค็ อิิน
ก็เ็ หมือื นกับั ว่่ามาไม่ถ่ ึงึ

8

9

ยุคุ ที่่� สมัยั หริิภุญุ ชัยั

10 (ราวพุุทธศตวรรษที่�่ 13)

วััดพระแก้ว้ ดอนเต้า้ สุุชาดาราม

จากเอกสารประวััติิศาสตร์์อย่่างชินิ กาลมาลีีปกรณ์์และตำ�ำ นาน
มูลู ศาสนา ระบุวุ ่า่ เขลางค์น์ ครหรือื เมือื งลำ�ำ ปางในปัจั จุบุ ันั ได้ร้ ับั การก่อ่ ร่า่ ง
สร้้างขึ้้�นเมื่่�อราวพุทุ ธศตวรรษที่่� 13 เมื่่�อครั้้�นพระนางจามเทวีเี คลื่่อ� น
ทัพั จากละโว้ม้ าสร้้างเมืืองหริภิ ุุญชัยั (ลำ�ำ พูนู ในปัจั จุบุ ันั ) ในครานั้้�น
พระนางจามเทวีีได้แ้ ต่่งตั้้�งให้พ้ ระเจ้้าอนัันตยศ โอรสของพระนาง
มาสถาปนาพื้้�นที่่ด� อนริิมแม่น่ ้ำ��ำ วังั ทางตะวันั ออกเฉีียงใต้ข้ องเมืืองลำำ�พููน
นั่่น� คืือจุดุ เริ่�มต้้นของประวััติศิ าสตร์์เมือื งลำ�ำ ปาง

เมือื งโบราณลำ�ำ ปางในยุคุ แรกมีผี ังั เมือื งเป็น็ รูปู หอยสังั ข์แ์ บบเดียี วกับั
เมือื งลำำ�พูนู โดยมีีศูนู ย์์กลางอยู่่�บริเิ วณพื้้�นที่่ท� ี่่�ปััจจุบุ ัันคืือที่่ต� ั้้�งของ
วััดพระแก้ว้ ดอนเต้า้ สุชุ าดาราม มีปี ระตูมู ้า้ ซึ่ง�่ ตั้้ง� อยู่�ทางทิศิ เหนือื เป็น็ ประตูู
ทางเข้า้ เมือื ง ทั้้ง� นี้้ใ� นปัจั จุบุ ันั วัดั พระแก้ว้ ดอนเต้า้ เป็น็ วัดั สำ�ำ คัญั ของเมือื ง
และถืือเป็็นแลนด์์มาร์ค์ หลัักบนเส้้นทางรถม้า้ ชมเมือื งลำ�ำ ปาง โดยวัดั
แห่่งนี้้เ� คยเป็น็ ที่่�ประดิษิ ฐานพระแก้ว้ มรกตยาวนานถึึง 32 ปีี
ก่่อนถูกู อััญเชิญิ ไปเชียี งใหม่่ เวียี งจัันทน์์ และกรุงุ เทพฯ อีีกทั้้ง� ยังั มีี
มณฑปศิลิ ปะพม่า่ ซึ่ง�่ สะท้อ้ นให้เ้ ห็น็ มิติ ิอิ ันั หลากหลายทางสถาปัตั ยกรรม
ของเมืืองลำ�ำ ปางได้้อย่่างชัดั เจน

นอกจากนี้้�วัดั แห่่งนี้้�ยัังเป็น็ ที่่�ตั้้�งของ พิิพิธิ ภัณั ฑ์์สถานแห่่งลานนา
พื้้น� ที่่ร� วบรวมและจัดั แสดงโบราณวััตถุแุ ละศาสนวััตถุุที่่พ� บได้จ้ ากวัดั
สำ�ำ คัญั ๆ หลายแห่ง่ ในเมือื งลำ�ำ ปาง เรียี กได้ว้ ่า่ ถ้า้ ใครสนใจงานพุทุ ธศิลิ ป์์
โบราณ มาที่่�พิพิ ิธิ ภัณั ฑ์์ในวััดแห่ง่ นี้้� ได้ช้ มครบจบในที่่เ� ดีียว

11

ยุคุ ที่่�

ยุคุ ล้า้ นนา

(พ.ศ. 1845-2325)
วิิหารพระเจ้า้ พัันองค์์ (วััดปงสนุกุ )

ยุคุ สมัยั ที่่� 2 ของเขลางค์น์ คร เริ่�มต้น้ ภายหลังั ที่่�พระญามังั รายแห่่ง
เมือื งเชียี งใหม่เ่ ข้า้ ยึึดเมือื งลำ�ำ ปางได้ส้ ำ�ำ เร็จ็ และมอบหมายให้ข้ ุนุ ไชย
เสนาสร้า้ งเมือื งขึ้น�้ มาใหม่ใ่ นปีี พ.ศ. 1845 โดยมีศี ูนู ย์ก์ ลางใหม่อ่ ยู่�ที่�
วัดั เชียี งภูมู ิิ หรือื ที่่�รู้�จักในชื่อ� ‘วััดปงสนุกุ ’

สันั นิษิ ฐานกันั ว่า่ วัดั ปงสนุกุ ถูกู สร้า้ งมาตั้้ง� แต่ส่ มัยั เขลางค์น์ ครยุคุ แรก
และเป็น็ สถาปััตยกรรมเก่่าแก่ท่ ี่่ย� ัังคงหลงเหลือื มาตั้้�งแต่่สมัยั ชุุมชนรััฐ
วัดั แห่่งนี้้�เป็น็ ที่่ป� ระดิษิ ฐานของวิหิ ารพระเจ้้าพันั องค์์ วิหิ ารที่่�มีศี ิิลปะ
ผสมผสานระหว่า่ งล้้านนา จีนี และพม่า่ และเต็ม็ ไปด้้วยงานพุุทธศิิลป์์
เชิิงสัญั ลัักษณ์อ์ ัันน่า่ ตื่่น� ตา และด้้วยความร่่วมแรงร่่วมใจในการบููรณะ
และอนุรุ ักั ษ์ว์ ิหิ ารของชาวชุมุ ชนและกลุ่�มนักั วิชิ าการจนสำ�ำ เร็จ็ วัดั ปงสนุกุ
ยังั ได้้รับั มอบรางวััลการอนุรุ ัักษ์์มรดกศิิลปวัฒั นธรรมของภููมิภิ าค
เอเชีีย-แปซิิฟิิกจากยููเนสโกในปีี 2551 อีีกด้้วย

ถนนวััฒนธรรม (ชุมุ ชนท่า่ มะโอ)

อันั ที่่�จริิงพื้้�นที่่�ชุมุ ชนท่่ามะโอก็ต็ ั้้�งอยู่�ในอาณาเขตของผัังเมืืองรููป
หอยสังั ข์ใ์ นเขลางค์น์ ครยุคุ แรกด้ว้ ยเช่น่ กันั กระนั้้น� โบราณสถานสำ�ำ คัญั ๆ
ที่่�ตั้้ง� อยู่�ในพื้้�นที่่�นี้้ส� ่ว่ นใหญ่ไ่ ด้้รัับการสร้้างขึ้น้� ในยุคุ ล้า้ นนายุุคนี้้� อาทิิ
กู่�เจ้้าย่า่ สุตุ า และซุ้�มประตููโบราณอีีกหลายแห่ง่ รวมถึึงประตูปู ่่อง
อัันเป็็นที่่�ตั้้ง� ของวััดประตูปู ่่อง วััดสำำ�คััญของชุมุ ชนท่า่ มะโอ

ด้้านหลัังของวััดประตูปู ่่องยัังเป็น็ ที่่�ตั้้ง� ของถนนวังั เหนือื หรือื
ถนนวัฒั นธรรม ถนนสายเล็็กๆ ที่่ส� วยที่่ส� ุดุ ของเมือื งสายหนึ่่�ง
โดยในทุุกเช้า้ วัันเสาร์แ์ ละอาทิิตย์์ ยังั มีตี ลาดนััดสินิ ค้า้ เกษตรอิินทรียี ์์
We Market เปิดิ ให้ผ้ ู้้�คนได้เ้ ลือื กซื้อ� หา จิบิ กาแฟ และพูดู คุยุ กันั ท่า่ มกลางค
วามร่ม่ รื่น� ของต้น้ ไม้ใ้ หญ่่ เป็น็ ภูมู ิทิ ัศั น์ท์ี่่ส� ะท้อ้ นให้เ้ ห็น็ วิถิ ีชี ีวี ิติ ร่ว่ มสมัยั ซ้้อน
ทัับไปกับั แลนด์์สเคปดั้้�งเดิมิ ของเมือื งอย่่างงดงาม

12

13

ยุคุ ที่�่

14

ยุคุ ฟื้�้ นฟูู
เมือื งลำ�ำ ปาง

(พ.ศ.2325-2417)
มิวิ เซียี มลำ�ำ ปาง

ภายหลังั ที่่อ� าณาจักั รล้า้ นนาตกเป็น็ เมือื งขึ้น�้ ของพม่า่ พระเจ้า้ กาวิลิ ะ
อาศััยความร่่วมมืือกับั พระเจ้้ากรุงุ ธนบุรุ ีขี ับั ไล่พ่ ม่า่ ออกจากอาณาจัักร
ล้า้ นนาได้ส้ ำ�ำ เร็จ็ ก่่อนมีกี ารกวาดต้้อนผู้้�คนมาสร้้างบ้้านแปงเมือื งใหม่่
โดยศููนย์ก์ ลางเมือื งในยุคุ นี้้ต� ั้้ง� อยู่่�บริิเวณที่่ต� ั้้ง� ของศาลหลัักเมืือง และ
อาคารศาลากลางหลัังเก่่าที่่�ปััจจุบุ ันั ได้ร้ ัับการบููรณะและเปิดิ เป็็น
พิิพิธิ ภัณั ฑ์ก์ ารเรียี นรู้�เมือื งลำ�ำ ปาง หรืือมิวิ เซียี มลำ�ำ ปาง

มิวิ เซียี มลำ�ำ ปางเป็น็ ศูนู ย์ก์ ารเรียี นรู้�ระดับั จังั หวัดั จัดั แสดงนิทิ รรศการ
ถาวรชุุด ‘คน-เมือื ง-ลำำ�ปาง’ โดยนำำ�เสนอผ่่านหัวั ข้้อหลักั ๆ ว่า่ ด้ว้ ยเรื่�อง
 “คน” ที่่ม� ีบี ทบาทสำ�ำ คััญต่่อเมือื ง หััวข้้อที่่� 2 ว่่าด้้วยเรื่อ� งของ “เมือื ง” 
ลำ�ำ ปาง นำำ�เสนอประวััติศิ าสตร์เ์ มือื งลำ�ำ ปางตั้้�งแต่อ่ ดีตี ถึึงปััจจุบุ ััน
และสุดุ ท้้ายในหััวข้อ้  “ลำ�ำ ปาง” นำำ�เสนอวิิถีชี ีวี ิิตของชาวลำำ�ปางในพื้้�นที่่�
ต่า่ งๆ ทั้้�ง 13 อำำ�เภอของจัังหวััด นิทิ รรศการจัดั แสดงด้้วยรูปู แบบ
interactive ที่่ท� ัันสมัยั มีลี ููกเล่น่ หลากหลาย และเพลิิดเพลินิ ลบภาพ
พิพิ ิธิ ภััณฑ์์แบบเดิิมๆ ไปหมดสิ้้�น

15

ยุคุ ที่่�

ยุคุ รถไฟ
และรถม้า้

(พ.ศ. 2459-2500)
สถานีีรถไฟลำ�ำ ปาง

ยุคุ รถไฟและรถม้้าซึ่�่งคาบเกี่ย� วกับั รััชสมััยของพระบาทสมเด็็จพระจุลุ จอมเกล้า้ เจ้า้ อยู่่�หัวั
(รัชั กาลที่่� 5) ซึ่ง�่ เป็น็ ยุคุ ที่่ท� ำ�ำ ให้ล้ ำ�ำ ปางเป็น็ เมือื งที่่ท� ัันสมััยมากที่่�สุุดในภาคเหนือื เพราะไม่่เพียี ง
มีีการตััดทางรถไฟมาถึึง แต่ก่ ่่อนหน้้านั้้�นไม่่นาน ลำำ�ปางยัังเป็็นศูนู ย์ก์ ลางของอุุตสาหกรรม
ค้า้ ไม้ส้ ักั ที่่ร� ัฐั บาลสยามให้ส้ ัมั ปทานอังั กฤษเข้า้ มาทำ�ำ ไม้้ มรดกจากยุคุ สมัยั นี้้อ� ยู่�ในรูปู แบบของ
อาคารสถาปัตั ยกรรมพื้้น� ถิ่น� ผสมตะวันั ตกมากมาย ทั้้ง� ในย่่านกาดกองต้้า ชุุมชนท่่ามะโอ
และสบตุ๋๋ย� อันั เป็็นที่่ต� ั้้ง� ของสถานีีรถไฟลำ�ำ ปางแห่ง่ นี้้� ออกแบบโดยวิิศวกรชาวเยอรมันั
สถานีีรถไฟเมืืองลำำ�ปางสร้้างแล้ว้ เสร็จ็ ในปีี พ.ศ. 2459 เป็็นอาคารครึ่่ง� ปูนู ครึ่่�งไม้ท้ รงปั้้�นหยา
ผสมจั่ว� ซ้อ้ นชั้น� คล้้ายหลังั คาตามสถาปััตยกรรมล้้านนา ที่่�ชั้น� ล่า่ งมีชี ่่องประตูคู านโค้้ง (Arch)
4 ช่่วง ขนาบด้ว้ ยหน้้าต่่างโค้้งสองฝั่�ง่ รูปู แบบนีีโอคลาสสิิกอัันเป็็นเอกลักั ษณ์์ นี่่เ� ป็น็ อาคาร
ประวัตั ิิศาสตร์์ที่่แ� คล้ว้ คลาดจากการทิ้้ง� ระเบิดิ ในช่ว่ งสงครามโลกครั้้ง� ที่่� 1 และตระหง่า่ นเป็น็
แลนด์์มาร์ค์ คู่่�เมืืองมาถึึงปัจั จุุบััน

พิิพิิธภัณั ฑ์ม์ ีีชีีวิิตย่า่ นสบตุ๋๋ย�

ย่า่ นสบตุ๋๋ย� เป็น็ ย่า่ นที่่เ� ติบิ โตมาพร้อ้ มกับั สถานีรี ถไฟลำ�ำ ปาง เคยเป็น็ ที่่ต�ั้ง� ของธนาคารแห่ง่
ประเทศไทย สถานีโี ทรทัศั น์์ และร้า้ นรวงอันั ทันั สมัยั ในศตวรรษที่่แ� ล้้ว ปััจจุบุ ัันย่่านนี้้เ� ต็็มไปด้้วย
อาคารเก่่าแก่่และพื้้�นที่่แ� ห่่งการเรียี นรู้�ทางประวััติศิ าสตร์์ที่่น� ่า่ สนใจมากมาย ซึ่�ง่ ซ้อ้ นอยู่่�กับั
วิถิ ีีชีีวิิตของผู้้�คนร่ว่ มสมััย ประหนึ่่�งพิิพิิธภััณฑ์์ที่่�มีีชีีวิิต

ไม่ว่ ่่าจะเป็็น บ้า้ นพระยาสุุเรนทร์์ บ้้านสไตล์์โคโลเนีียลที่่ส� ร้า้ งขึ้�้นในยุคุ สััมปทานค้้าไม้้
เพื่่�อไว้ส้ ำ�ำ หรับั เป็็นจวนผู้้�ว่่าราชการจัังหวัดั ลำ�ำ ปางคนแรก ปัจั จุบุ ันั ได้ร้ ับั การบูรู ณะเป็น็ ภัตั ตาคาร
หรูขู องเมือื ง (บ้า้ นพระยาสุเุ รนทร์์ บาย มาดามมููเซอร์)์ วัดั ศรีรี องเมือื ง วัดั พม่า่ ที่่ส� ะท้้อนความ
รุ่�มรวยทางสถาปัตั ยกรรมและศิลิ ปกรรมของชาวพม่า่ ที่่เ� ข้า้ มาตั้้ง� รกรากที่่ล� ำ�ำ ปางในยุคุ สัมั ปทาน
ค้า้ ไม้้ หอปููมละกอน ศููนย์ก์ ารเรียี นรู้�และพิิพิธิ ภัณั ฑ์์เกี่�ยวกับั ประวัตั ิิศาสตร์์เมือื งลำ�ำ ปางของ
เทศบาลนครลำำ�ปาง เป็็นต้้น

นอกจากนี้้� ย่่านสบตุ๋๋ย� ยังั เต็็มไปด้้วยร้้านอาหารเก่่าแก่เ่ จ้้าเด็ด็ เจ้้าดังั ของคนลำำ�ปางแทบ
นับั ไม่ถ่ ้ว้ น รวมถึึงยังั เป็น็ ที่่ต�ั้้ง� ของกาดเก๊า๊ จาว ตลาดอายุกุ ว่า่ 100 ปีใี กล้ส้ ถานีรี ถไฟ จึึงเป็น็ ย่า่ น
ที่่ใ� ครมาแล้ว้ ได้ท้ ั้้�งอิ่�มสมองไปพร้้อมกัับอิ่่ม� ท้้องอย่า่ งเพลิิดเพลิิน

16

17

18

กาดกองต้า้

จากสบตุ๋๋ย� เราไปกันั ต่อ่ ที่่�กาดกองต้า้ อีีกหนึ่่�งย่า่ นการค้า้ เก่า่ แก่่
ที่่�เรียี งรายไปด้ว้ ยอาคารไม้ส้ ัักรููปแบบโคโลเนียี ล อัันเป็็ นมรดกตกทอด
มาจากยุคุ สััมปทานค้า้ ไม้้ กาดกองต้า้ เป็็ นที่่�รู้้�จักั ในฐานะที่่�ตั้้�งของถนน
คนเดินิ ที่่�ได้ร้ ับั ความนิยิ มมากที่่�สุุดของเมือื ง ขณะเดียี วกันั ที่่�นี่่�ยังั เป็็ นที่่�ตั้้�ง
ของแหล่ง่ เรียี นรู้้�หลายแห่ง่

ไม่ว่ ่่าจะเป็็ น หม่่องโง่่ยซิ่�น่ อาคารทรงขนมปัั งขิงิ ที่่�สร้า้ งขึ้้�นโดยฝีี มือื
ช่า่ งหลวงชาวพม่า่ เมื่่�อปีี พ.ศ. 2451 ปัั จจุุบันั นอกจากเป็็ นคาเฟ่่ แสนชิลิ ล์์
แล้ว้ ยังั มีนี ิทิ รรศการที่่�บอกเล่า่ ความเป็็ นมาของบ้า้ นหลังั นี้้� รวมถึงึ ข้อ้ มูลู
เกี่่�ยวกับั บ้า้ นเก่า่ ในย่า่ น หอศิิลป์์ ลำ�ำ ปาง โดยมูลู นิิธิินิิยม ปัั ทมเสวีี
ซึ่่�งตั้้�งอยู่่�ในเรือื นไทยโบราณไม่ไ่ กลจากวััดเกาะกลาง เป็็ นพื้้�นที่่�แสดงงาน
ศิิลปะให้ศ้ ิิลปิิ นและนักั ศึึกษาศิิลปะในลำ�ำ ปาง และ papacraft คาเฟ่่
กึ่่�งแกลเลอรี่่�และร้า้ นจำ�ำ หน่า่ ยงานหัตั ถศิิลป์์ ร่ว่ มสมัยั จากหลากหลาย
ช่า่ งฝีี มือื รุ่่�นใหม่ช่ าวลำ�ำ ปาง โดยทุกุ วัันเสาร์แ์ ละอาทิติ ย์์ ทีมี งาน Papacraft
ยังั ไปเปิิ ดโซนพิิเศษ กองคร้้าฟต์์ ภายในถนนคนเดินิ กาดกองต้า้ ให้ผ้ ู้้�คน
ได้ม้ าอััพเดตว่่าศิิลปิิ นรุ่่�นใหม่ล่ ำ�ำ ปางเขาไปถึงึ ไหนกันั แล้ว้ อีีกด้ว้ ย

19

20

21

ลำำ�ปาง

ดร.ขวัญนภา สุขคร วลยี ร์ ตั น์ วิภาศรนี มิ ติ ร ไลนส์
พัชพร วิภาศรนี ิมติ นพรตั น์ สุวรรณอัตถ์
ณฏั ฐวรรธน์ สุภาจนั ทรสุข ประสิทธ์ิ ตั้งมหาสถติ กลุ
จาตุรงค์ แก้วสามดวง ป้ าศรไี ล-ลุงพิทกั ษ์ บำ�รุงพรไพศาล
พจนารถ พัฒนานุกลู

ศุภณกร ทิมมาศย์

ธัญภา สุวรรณคาม วิมล เจยี รรตั นสวัสด์ิ ภวู ดล โกศลศาสตร์
กฤษดา เขียวสนกุ สุรเชษฎ์ รอบคอบ
ภวัต อลงการาภรณ์ สดศรี ขตั ตยิ วงศ์ ภัทรเชษฐ ปั ตถา
ประจกั ษ์ ใจรวมกูล สรวิชญ์ หงษ์พาเวียน
สุเมธ เชาว์เสาวภา สรลั ภพ แกว้ บุญปั น
ว่าท่ี ร.อ. สุพจน์ ใจรวมกูล นารถวสี ชมภพู งษ์
ปกรณ์ วันอุดมฤกษ์ พันเอก สันดุสิต ดบี กุ ค�ำ
คะนอง ฤทธ์ิมหนั ต์

Interview

จากฐานภมู ิวัฒนธรรม

สู่แบรนด์

คร่ัง

ท่ไี ปไกลกว่างานวิจยั

สนทนากับ ดร.ขวัญนภา สุขคร
ว่ าด้ วยบทบาทของมหาวิ ทยาลั ย

กับการขับเคลื่ อนเมื องลำ �ปาง

ดร.ขวััญนภา สุุขคร ผู้้�อำำ�นวยการศููนย์ก์ ารศึึกษานอกที่ต่� ั้้ง� ลำ�ำ ปาง
มหาวิิทยาลัยั สวนดุสุ ิิต บอกเราว่่าสาเหตุทุ ี่โ่� ครงการเมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�ลำ�ำ ปาง
ขับั เคลื่่อ� นไปข้า้ งหน้า้ ได้อ้ ย่า่ งรวดเร็็ว ไม่ใ่ ช่เ่ พราะลำ�ำ ปางมีีพื้้�นที่แ�่ ห่ง่ การเรีียนรู้้�

ที่ม่� ีีศัักยภาพเป็็ นทุนุ เดิมิ อยู่่�แล้ว้ หากตัวั สถาบันั ของเธอเองมีีส่่วนขับั เคลื่่อ� น
ความร่ว่ มมือื ระหว่่างหน่ว่ ยงานราชการกับั เครือื ข่า่ ยชุมุ ชนมามากกว่่า 20 ปีี

ก่อ่ นที่ค�่ นส่่วนใหญ่จ่ ะเข้า้ ใจว่่า Learning City คือื อะไรเสีียอีีก

24

25

การพั ฒนา
เมอื งล�ำ ปาง
สู่เมอื งแหง่ การเรยี นรู้
จากฐานภูมิทางสังคม
และวัฒนธรรม

26

“พันั ธกิิจของมหาวิิทยาลัยั สวนดุสุ ิิต ศูนู ย์์ลำำ�ปาง คืือ
การสกัดั องค์์ความรู้�เพื่่อ� ร่่วมพัฒั นาชุมุ ชนอยู่�แล้ว้ ขณะ
เดียี วกันั เราก็ม็ ีสี ่ว่ นร่ว่ มในการทำ�ำ แผนพัฒั นาจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง
มามากกว่า่ 10 ปีี อย่า่ งไรก็ด็ ีี ปัญั หาหนึ่่ง� ที่่เ� ราพบบ่อ่ ยครั้้ง�
ก็ค็ ือื แม้ห้ น่่วยงานภาครััฐจะมีงี บประมาณอยู่่�พอสมควร
แต่ก่ ลัับไม่่สามารถนำ�ำ ไปสนับั สนุนุ ชุุมชนให้เ้ กิดิ เครื่่อ� งมืือ
การพััฒนาอย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพได้้จริิงๆ ในทางกลัับกััน
เครืือข่า่ ยภาคประสังั คมของเมืืองก็็มีคี วามเข้้มแข็็งมาก
แต่เ่ ขาก็็เชื่อ� มต่่อกับั รััฐไม่ไ่ ด้้ เพราะต่่างคนต่่างไม่ร่ ู้้�ต้อ้ ง
ไปเจอกัันตรงไหน เป้า้ หมายหนึ่่�งที่่เ� ราตั้้ง� ใจไว้จ้ ากการทำ�ำ
โครงการเมืืองแห่ง่ การเรียี นรู้�นี้� คืือการหาแพลตฟอร์์ม
กลางเชื่อ� มสองส่่วนนี้้เ� ข้า้ ด้้วยกันั ” ดร.ขวัญั นภา กล่่าว

แพลตฟอร์ม์ ที่่� ดร.ขวัญั นภาว่า่ อยู่�ในรูปู แบบของ
โครงการ ‘การพัฒั นาเมือื งลำ�ำ ปางสู่เ�่ มือื งแห่ง่ การเรียี น
รู้�จากฐานภููมิทิ างสัังคมและวััฒนธรรม’ ด้ว้ ยเชื่อ� ว่า่
พื้้�นที่่�แห่ง่ การเรียี นรู้� หาใช่แ่ ค่พ่ ื้้�นที่่�ที่่เ� ปิิดให้ค้ นทุกุ เพศ
ทุกุ วัยั ได้เ้ ข้า้ ถึึงการเรียี นรู้�แต่ย่ ังั รวมถึึงการเรียี นรู้�การทำ�ำ งาน
ของหน่ว่ ยงานต่่างๆ เพื่่อ� เชื่�อมประสานการทำำ�งานเข้้า
ด้้วยกัันเพื่่�อผลลัพั ธ์ค์ ืือ การยกระดับั เศรษฐกิิจท้อ้ งถิ่น�
และคุุณภาพชีีวิิตของคนในพื้้�นที่่อ� ย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรม
โครงการของอาจารย์แ์ บ่่งออกเป็น็ 3 โครงการย่อ่ ย
ใน 2 พื้้น� ที่่ก� ลางใจเมือื งลำ�ำ ปาง อย่า่ ง สบตุ๋๋ย� และท่า่ มะโอ
ดังั นี้้�
1) โครงการพัฒั นาระบบและกลไกเพื่่�อพััฒนาเมืือง

แห่่งการเรียี นรู้�จากฐานภููมิิทางสัังคมวัฒั นธรรมโดย
กระบวนการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม
2) โครงการพััฒนาพื้้�นที่่�การเรีียนรู้�และพิิพิธิ ภััณฑ์์มีชี ีีวิติ
ย่า่ นสบตุ๋๋ย�
3) โครงการพัฒั นาพื้้�นที่่ก� ารเรียี นรู้�และกระบวนการสร้้าง
คุุณค่า่ จากทุนุ ทางสัังคมวััฒนธรรมเพื่่อ� สร้า้ งมููลค่่าเพิ่่�ม
ทางเศรษฐกิจิ ด้้วยเสน่ห่ ์์ทางการท่่องเที่่ย� ววิถิ ีีชีวี ิติ ย่า่ น
ท่า่ มะโอ

27

WeCitizens สนทนากัับ ดร.ขวััญนภา ถึึงเบื้้อ� งหลังั การ จึงึ มองถึงึ กระบวนการการแก้ป้ ัั ญหานี้้ผ� ่า่ นเครื่่�องมือื
ทำ�ำ งานในโครงการนี้้� รวมถึึงการต่อ่ ยอดที่่ไ� ปไกลกว่า่ ขอบเขตของ ที่ช่� ื่่อ� Learning City?
งานวิจิ ััย เมื่่อ� กระบวนการการเรียี นรู้้�ทำำ�ให้้คนลำ�ำ ปางเข้า้ ใจใน
ตนเอง สู่�การพัฒั นาแบรนด์์ของเมืือง ผ่า่ นทรััพย์์สมบัตั ิคิู่�เมืือง ไม่่เชิงิ ค่่ะ จริงิ ๆ Learning City เกิิดขึ้้น� จากอุุปสรรคอีกี เรื่�องคืือ
ที่่�หลายคนมองข้้ามอย่่าง ‘ครั่่ง� ’ จะเป็็นอย่่างไรบ้า้ ง ขอเชิญิ หลังั จากที่่เ� รามีีโอกาสร่ว่ มทำ�ำ แผนพัฒั นาจัังหวัดั มาสิบิ กว่่าปีี
ติดิ ตามกันั แล้ว้ เราก็ไ็ ด้้ทำ�ำ เครืือข่า่ ยภาคประชาสังั คมและธุรุ กิิจไว้้
เช่น่ สมาคมท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน แต่เ่ มื่่อ� ลงมือื ทำ�ำ แผนไป
อาจารย์เ์ กริ่่น� ตั้้ง� แต่ต่ ้น้ ว่า่ จากการทำ�ำ งานด้ว้ ยการใช้ง้ าน ก็็พบว่่าในหลายพื้้น� ที่่� เรายัังขาดองค์์ความรู้�เกี่�ยวกัับตััวเราเอง
วิิจัยั ขับั เคลื่่อ� นเมือื ง และพบปัั ญหาของการไม่เ่ ชื่่อ� มโยง ที่่�ยังั ไม่ล่ ึึกซึ้�้งพอ อาจารย์์มองว่่าไม่ว่ ่า่ จะพััฒนาอะไรก็ต็ ามแต่่
กันั ระหว่่างงบประมาณของรัฐั กับั ภาคประชาสัังคม ถ้้าคนในพื้้น� ที่่ร�ู้�จักตััวเองอย่่างลึึกซึ้้ง� พวกเขาจะสามารถ
อยากทราบว่า่ นอกจากเรื่่อ� งนี้้� มีีสิ่่ง� ใดน่า่ หนักั ใจอีีกไหมครับั กำ�ำ หนดทิศิ ทางในอนาคตของตััวเองได้้ ตรงจุุดนั้้�น
เมื่่�อ บพท. เข้า้ มาสนัับสนุุนโครงการ Learning City
จริิงๆ มีีหลายเรื่�องมากค่่ะ แต่ป่ ััญหาอื่�นๆ เกืือบทั้้�งหมดล้้วน สิ่่�งแรกที่่�เราทำ�ำ คือื เมื่่�อต้้นปีี 2564 คือื การเปิิด forum เวทีีใหญ่่
เป็็นผลกระทบมาจากความไม่่เชื่�อมโยงดัังที่่ว� ่่าอย่า่ งเห็น็ ได้ช้ ัดั ที่่�เชิญิ ตััวแทนจากทุกุ ภาคส่ว่ นเข้า้ มาร่ว่ มแลกเปลี่่ย� นกันั
คืือเมือื งเรานี้้� ซึ่�ง่ รวมถึึงเมือื งอื่�นๆ ในประเทศเราด้้วย มัักจะ มีผีู้�เข้า้ ร่่วมกว่่า 300 ท่า่ นจากทุุกวงการตั้้ง� แต่ก่ ารเกษตร
ทำ�ำ งานในรููปแบบเดียี วกััน หรือื ทำำ�อยู่่�กับั หััวข้อ้ หรือื subject อุุตสาหกรรม สิ่่ง� แวดล้อ้ ม สาธารณสุขุ ศิิลปะ สัังคม และอื่น� ๆ
เดิมิ ๆ ซ้ำ��ำ ๆ ด้ว้ ยวิธิ ีตี ่า่ งหน่่วยงานต่า่ งทำำ�ของตัวั เองไป มาคุยุ กันั เลยว่า่ จริิงๆ แล้ว้ เมือื งลำำ�ปางยัังขาดอะไร

ยกตัวั อย่า่ งเช่น่ การพัฒั นาสินิ ค้า้ OTOP เราจะเห็น็ ว่า่ ถ้า้ ผู้�ประกอบ แล้ว้ ลำ�ำ ปางยังั ขาดอะไรครับั
การคนไหนได้้รางวัลั OTOP 5 ดาว เวลาหน่่วยงานใดก็ต็ าม
อยากส่่งเสริมิ OTOP ก็จ็ ะไปสนับั สนุุนแต่่ผู้�ประกอบการคนนั้้�น ในเวทีนี ั้้�นมีี 2 เรื่อ� งหลักั ๆ คืือ หนึ่่ง� อย่่างที่่ต� อบไปแล้ว้ คือื เรื่�อง
อาจารย์ไ์ ปเช็ค็ ข้อ้ มูลู มา และพบว่า่ ในลำ�ำ ปางเราเองมีผีู้�ประกอบ ขององค์ค์ วามรู้� คนลำ�ำ ปางส่ว่ นมากรู้�ว่าเมือื งของเรามีปี ระวัตั ิศิ าสตร์์
การ OTOP นับั 100 ราย โดยมีผีู้�ที่ไ� ด้้รับั 5 ดาว ไม่่ถึึง 2% ถึึง 1,300 ปีี เรามีีศิลิ ปวัฒั นธรรมและภูมู ิิปััญญามากมาย แต่ท่ ี่่�
จากนั้้�นหน่ว่ ยงานต่า่ งๆ ก็จ็ ะมาพัฒั นาผู้�ประกอบการรายนี้้�
โดยที่่�เหลืืออีีก 98% ก็แ็ ทบไม่่ได้ร้ ับั การสนับั สนุนุ เลย

ส่ว่ นอีกี เรื่อ� งคือื การทำำ�งานพััฒนาที่่�ขึ้�้นอยู่่�กับั งบประมาณ
ซึ่ง่� ก็็จริงิ อยู่่�ว่่าจะพััฒนาอะไรก็แ็ ล้ว้ แต่่ เราจำำ�เป็น็ ต้้องใช้้
งบประมาณ แต่บ่ ่อ่ ยครั้้ง� ที่่เ� ราเห็น็ ว่า่ หน่ว่ ยงานรัฐั ได้เ้ ริ่ม� โครงการ
อะไรไว้้ ซึ่�ง่ หลายโครงการก็ด็ ูจู ะมีีศัักยภาพในการต่่อยอดได้้
แต่่พองบประมาณประจำำ�ปีีนั้้�นหมด ก็็ต้้องเลิิกไป เหมืือนเอา
งบประมาณมาจุดุ ประกายครั้้�งเดีียว หมดแล้ว้ ก็จ็ บเลย

ตรงนี้้แ� หละที่่ท� ำำ�ให้้เราคิดิ ว่า่ เมืืองไม่่ควรรองบประมาณ
เราควรกำ�ำ หนดทิศิ ทางการพัฒั นาและสร้า้ งเครือื ข่า่ ยความร่ว่ มมือื
ของภาคส่่วนต่า่ งๆ และทำ�ำ เท่่าที่่จ� ะทำำ�ได้้ไปก่่อน เมื่่�องบมา
เราก็ใ็ ช้้หนุนุ เสริิมทิศิ ทางที่่�เราวางไว้้ การพัฒั นามัันจะไม่ส่ ะดุดุ
และต้อ้ งมานั่่ง� รองบประมาณใหม่่ ซึ่่ง� ก็ไ็ ม่่อาจคาดเดาได้้ว่า่
จะมาเมื่่�อไหร่่

28

เมืองไมค่ วรรองบประมาณ ผ่่านมาเราไม่เ่ คยถููกจัดั เก็็บอย่า่ งเป็็นระบบ พอสิ่่�งเหล่่านี้้ไ� ม่ถ่ ูกู
เราควรกำ�หนดทศิ ทางการพัฒนา จััดเก็็บ คนส่ว่ นใหญ่ก่ ็เ็ ลยไม่รู่้�ว่าใน 1,300 ปีี ที่่�ผ่่านมามีอี ะไร
และสรา้ งเครอื ข่ายความรว่ มมอื น่่าสนใจบ้้าง ยกตััวอย่า่ งเช่น่ พอเราทำ�ำ โครงการ Learning City
ที่่ส� บตุ๋๋ย� ทีมี งานของเราก็พ็ บว่า่ แทบไม่่มีเี อกสารอะไรเลย
ของภาคส่วนตา่ งๆ ต้้องมานั่่�งทำ�ำ กันั ใหม่่ ทั้้�งๆ ที่่ส� บตุ๋๋�ยนี่่ค� ือื พื้้�นที่่ท� างประวัตั ิศิ าสตร์์
และท�ำ เทา่ ทจ่ี ะทำ�ไดไ้ ปกอ่ น ที่่�สำำ�คัญั มากๆ ของเมือื งแห่ง่ หนึ่่ง� ส่่วนเรื่�องที่่�สอง เราขาดระบบ
ฐานข้อ้ มููลในจังั หวัดั ที่่ร� ะบุุว่า่ ใครทำำ�อะไรอยู่่�ตรงไหน คล้า้ ยๆ
ล �ำ ป า ง กับั เรื่อ� งแรก แต่เ่ ป็น็ ในมุมุ ของกิจิ กรรมที่่เ� กิดิ กับั เมือื ง อย่า่ งโครงการ
บางโครงการหน่ว่ ยงานนี้้เ� คยทำำ�ไปแล้ว้ หลังั จากนั้้�นก็็มีีอีีกหน่ว่ ย
งานมาทำ�ำ โครงการแบบเดีียวกันั เพราะเขาอาจไม่รู่้�ว่ามีีโครงการ
นี้้แ� ล้ว้ เป็น็ ต้้น

29

พอพบสิ่่�งที่ข�่ าดแล้ว้ อาจารย์เ์ ริ่่�มออกแบบโครงการ
นี้้อ� ย่า่ งไร

อาจารย์ว์ างอยู่� 4 เรื่อ� งหลักั เรื่�องแรกคืือลำ�ำ ปางศึึกษา หรืือ local
study เริ่�มศึึกษาจากตัวั เราเองผ่า่ นฐานทางสังั คมและ
วััฒนธรรมของเมือื งก่อ่ น เราแบ่่งเป็น็ 5 ภููมิใิ หญ่ๆ่ ได้้แก่่
ภููมิหิ ลััง ภูมู ิิเมืือง ภูมู ิวิ งศ์์ ภููมิธิ รรม เเละภููมิิปััญญา เรื่�องที่่ส� อง
คือื การพัฒั นาระบบและกลไกการขับั เคลื่่อ� นสู่�เมือื งแห่ง่ การเรียี น
ด้ว้ ยกระบวนการการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม ซึ่่ง� ก็็ตรงกับั สิ่่ง� ที่่�เราทำ�ำ มา
ตลอดอยู่�แล้ว้ เรื่อ� งที่่ส� ามคือื การเปิดิ พื้้น� ที่่ก� ารเรียี นรู้�เมือื งลำ�ำ ปาง
โดยเริ่ม� จากย่่านสำ�ำ คััญของเมืืองที่่เ� ราเห็น็ ว่่ามีีศักั ยภาพในการ
พััฒนาต่่อ ได้้แก่่ สบตุ๋๋�ย และท่่ามะโอ และเรื่อ� งสุดุ ท้า้ ย คืือการ
สร้า้ งแบรนด์ใ์ หม่่ให้แ้ ก่่เมือื ง

เข้า้ ใจว่่ากิจิ กรรมหลักั ๆ ของโครงการที่ม�่ ีีต่อ่ เมือื งจะ
อยู่่�ในข้อ้ ที่่� 3 คือื การเปิิ ดพื้้�นที่ก�่ ารเรีียนรู้้�เมือื งลำ�ำ ปาง
อยากให้อ้ าจารย์ช์ ่ว่ ยขยายความหน่อ่ ยครับั

เริ่ม� จากสบตุ๋๋�ยก่่อน เรามองว่า่ สบตุ๋๋�ยมีีศักั ยภาพมากไปกว่า่
การเป็น็ ที่่ต� ั้้ง� ของศูนู ย์์กลางทางเศรษฐกิิจใหม่ข่ องเมืืองหลังั
การเข้า้ มาของรถไฟเมื่่�อศตวรรษที่่แ� ล้้ว จึึงเกิดิ ร่อ่ งรอยทาง
ประวัตั ิศิ าสตร์ส์ ำำ�คััญหลายด้้าน ทั้้ง� ในด้้านสถาปััตยกรรม
พื้้น� ที่่ก� ารเรียี นรู้� และร้า้ นรวงเก่่าแก่่ สิ่่�งเหล่่านี้้ย� ังั คงปรากฏอยู่�
ในวิถิ ีชี ีวี ิิตของเมืืองในปััจจุุบันั เราจึึงมองพื้้น� ที่่ใ� นกรอบของ
พิิพิิธภัณั ฑ์ท์ ี่่ม� ีชี ีีวิติ โดยซ้้อนภาพของความเป็็นพิพิ ิิธภััณฑ์์
3 ด้า้ น ได้แ้ ก่่ ‘พิพิ ิธิ ภัณั ฑ์ก์ ินิ ได้้ อาหารในตำ�ำ นานย่่านสบตุ๋ย�๋ ’
โฟกััสไปที่่�การเป็น็ แหล่ง่ ร้้านอาหารเก่า่ แก่่ขึ้้�นชื่อ� คู่�เมือื ง
‘พิพิ ิิธภัณั ฑ์์เปิดิ บ้้านเก่่าเล่่าความหลังั ’ คืือการสกัดั เอา
ความทรงจำ�ำ ประวััติศิ าสตร์์ และองค์ค์ วามรู้�จากบ้้านเก่า่ ๆ
ในย่่านออกมา และ ‘พิิพิิธภััณฑ์์ถนนความรู้้�’ ทำำ�เป็น็ เส้้นทาง
แหล่่งเรีียนรู้�และพิิพิธิ ภัณั ฑ์ต์ ่่างๆ ในย่่าน โดยเรายัังพััฒนา
เครื่่อ� งมือื อย่่าง AR Book เพื่่�อให้้คนสามารถเข้้าไปสแกนเพื่่อ�
ค้น้ หาและเรียี นรู้�เกี่ย� วกับั เส้้นทางนี้้�ได้้
ส่ว่ นพื้้น� ที่่ช� ุุมชนท่่ามะโอจะมีบี ริิบทแตกต่า่ งกันั เพราะพื้้�นที่่�นี้้�
เด่น่ ทางด้้านศิลิ ปวัฒั นธรรมเก่า่ แก่แ่ ละความเป็น็ ชุุมชน หลัักๆ
คืือเราทำ�ำ แผนที่่�ทางวััฒนธรรมของชุมุ ชน ทำำ� AR Guidebook
ในการเรียี นรู้�แหล่ง่ ประวััติิศาสตร์ส์ ำ�ำ คัญั ของย่่านผ่่านมุุมมอง
แบบ 360 องศา และทำำ�กิจิ กรรมเปิิดชุมุ ชน และผลัักดัันให้้
ชุุมชนใช้พ้ ื้้�นที่่ท� ี่่�ถือื ว่่าเป็็นแลนด์์มาร์์คของย่่านรองรัับกิิจกรรม
สร้้างสรรค์์ โดยเฉพาะการเปิดิ บ้า้ นหลุุยส์์

30

31

32

33

เห็น็ ว่่ามีีกิจิ กรรมอย่า่ งการชวนตัวั แทนจากภาคส่่วนต่า่ งๆ ซึ่ง่� เป็น็ ที่่�ต้้องการในตลาดอย่่างมาก หรืือการสกัดั สีีส่่งประเทศญี่่�ปุ่�น
ไปนั่่ง� รถม้า้ ก่อ่ นมานั่่ง� จิบิ ชาพููดคุยุ กันั ด้ว้ ย ให้้เขาไปย้้อมกิิโมโน เป็็นต้น้ พออาจารย์์มาเจอตรงนี้้� ก็็คิดิ ว่่าเราน่่าจะ
สร้้างแบรนด์์จากสิ่่ง� ใกล้ต้ ััวที่่ห� ลายคนยังั ไม่รู่้�ได้้
ใช่่ค่ะ่ อันั นี้้�เรามองทั้้�งในส่่วนของการสร้้างความรับั รู้้�ในคนลำำ�ปางถึึง อาจารย์์มองครั่่ง� แบบเดีียวกัับหม้อ้ ฮ่่อมของแพร่่ หรืือครามของจังั หวัดั
พื้้น� ที่่�แห่่งการเรีียนรู้�ที่เ� มืืองเราผ่่านการต่อ่ ยอดของดีีที่่เ� รามีีอยู่�แล้้ว สกลนคร ทำำ�ไมเราไม่่ใช้ส้ ีีของครั่่ง� ที่่ค� นญี่่�ปุ่�นเขาเอาไปใช้ย้ ้อ้ มกิิโมโน
อย่่างรถม้้า รวมถึึงการเชื่�อมประสานเครือื ข่า่ ย เพราะอย่า่ งที่่�บอกไป มาพััฒนาเป็็นสีอี ััตลัักษณ์์ของเสื้้�อผ้้าที่่ผ� ลิติ โดยคนลำำ�ปางเอง คืือจาก
ว่า่ เรามองว่า่ โครงการนี้้�อยู่�ในฐานะแพลตฟอร์ม์ เชื่อ� มโยงคนทำ�ำ งาน การทำ�ำ แบรนด์อ์ ัตั ลักั ษณ์์เพื่่อ� ตอบวัตั ถุุประสงค์ข์ องโครงการ เราก็เ็ ล่่น
เพื่่อ� ร่่วมขัับเคลื่่อ� นเมืืองไปด้้วยกััน ใหญ่ด่ ้้วยการไปเสนอจังั หวัดั เลย ทางวััฒนธรรมจังั หวัดั ก็เ็ อาด้ว้ ย
แต่ค่ วามที่่ง� บในโครงการวิจิ ัยั เราไม่ม่ ีเี รื่อ� งนี้้อ� ยู่� ก็อ็ าศัยั เครือื ข่า่ ยท่อ่ งเที่่ย� ว
หรือื อย่า่ งการเปิดิ ฟอรั่ม� ในตอนแรกก็ใ็ ช่ท่ี่่เ� ราเชิญิ ตัวั แทนจากทุกุ องค์ก์ ร โดยชุมุ ชนมาร่ว่ มประสานของงบจากการท่อ่ งเที่่ย� วและกีฬี าของจังั หวัดั
ของเมืืองกว่า่ 300 คนมา มัันก็็ทำำ�ให้้เราและทุุกคนได้ร้ ับั รู้้�ร่ว่ มกัันว่า่ มาพััฒนาต่อ่ จากนั้้น� ก็ป็ ระสานกับั โรงงานหรือื ผู้�ประกอบการที่่�ทำ�ำ
กลุ่�มไหนในเมือื งนี้้ก� ำ�ำ ลังั ทำ�ำ อะไรอยู่�และมีเี ป้า้ หมายอย่า่ งไร เช่น่ เครือื ข่า่ ย ผ้า้ ย้อ้ มสีธี รรมชาติิ ให้้เขาเอาสีคี รั่่ง� ไปทำ�ำ ด้ว้ ย ในเมื่่�อเรามีีเครืือข่่าย
รักั ษ์เ์ มือื งเก่า่ ที่่อ� ยากเอาแนวคิดิ การอนุรุ ักั ษ์เ์ มือื งเข้า้ ไปอยู่�ในยุทุ ธศาสตร์์ อยู่�ทั่ว� จังั หวัดั อยู่�แล้ว้ ทั้้ง� สถาบันั การศึึกษา หน่ว่ ยงานรัฐั และภาคเอกชน
เมือื ง สมาคมผู้้�สููงอายุุของแม่จ่ ินิ ดา โพธิ์์ท� อง อยากทำำ�ฐานข้อ้ มูลู เพื่่�อ กระบวนการจึึงเป็น็ ไปอย่า่ งรวดเร็ว็ และผลิติ ภัณั ฑ์ก์ ็อ็ อกมาเร็ว็ ตามด้ว้ ย
ส่ง่ เสริมิ กิจิ กรรมผู้้�สููงอายุุ กลุ่�มท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชนอยากส่ง่ เสริิมเรื่�อง แล้้วสีีครั่่�งก็เ็ ข้้าไปอยู่�ในเสื้้อ� ผ้้าของข้้าราชการระดับั สููง รัฐั มนตรีี
ผลิติ ภัณั ฑ์ช์ ุุมชน หรือื เครืือข่า่ ยของศิิลปิินรุ่�นใหม่่อย่า่ งกองคร้้าฟต์์ กระทั่่ง� เจ้้าฟ้้าสิริ ิวิ ััณณวรีี กลายเป็็น soft power ของเมืืองลำำ�ปางไป
เป็น็ ต้น้ พอรู้�เป้า้ หมายของแต่ล่ ะกลุ่�มแล้้ว เราก็ม็ าคุุยกัันว่่าจะทำ�ำ แผน ตอนนี้้แ� ทบออเดอร์์ไม่ท่ ัันแล้ว้ ซึ่่�งก็ย็ ้อ้ นกลับั มาที่่� Learning City เราก็็
อะไรร่ว่ มกันั ได้บ้ ้้าง เอาปฏิิทินิ มากางและกาด้้วยกัันเลยว่่าถ้้าจะจัดั ผลักั ดันั ให้เ้ กิดิ การเรียี นรู้�เรื่อ� งครั่่�งมากขึ้้�น ก็ไ็ ปทำ�ำ เวิริ ์์คช้อ้ ปที่่ม� ิวิ เซียี ม
กิิจกรรมอะไรวันั ไหน ประสานกันั ได้้อย่่างไร ลำ�ำ ปาง ที่่�บ้้านเสานักั และไปจนถึึงบ้้านหลุยุ ส์์ ซึ่�่งก็็สามารถขายให้้
นัักท่่องเที่่ย� วได้ด้ ้้วย
แล้ว้ นอกจากการประสานเรื่่�องนี้้� Learning City
ของอาจารย์จ์ ะทำ�ำ อะไรได้อ้ ีีกครัับ กลายเป็็ นว่่าไปไกลกว่่าแผน Learning City อีีก

อาจารย์ม์ ีีต้น้ ทุุนที่่�ดีีข้อ้ หนึ่่�งคืือเราอยู่�ในทีมี ทำำ�แผนแม่่บทพัฒั นาจังั หวัดั เป็็นผลพลอยได้ค้ ่่ะ คือื ถ้้ามันั ไม่ใ่ ช่่เพราะมหาวิิทยาลัยั สวนดุุสิติ ทำ�ำ งาน
งานวิจิ ัยั นี้้น� อกจากทำ�ำ ข้อ้ เสนอให้ห้ น่ว่ ยงานรัฐั นำ�ำ ไปปรับั ใช้เ้ ป็น็ นโยบาย กับั เครือื ข่า่ ยชุมุ ชนไว้อ้ ยู่่�ก่อนแล้ว้ ก็อ็ าจไม่เ่ ร็ว็ เท่า่ นี้้� อาจารย์เ์ ลยมองว่า่
จึึงสามารถสอดแทรกความต้้องการของทุุกกลุ่�มเข้้าไปอยู่�ในแผนนี้้ไ� ด้้ โครงการจาก บพท. อัันนี้้�เป็็นส่่วนเสริมิ ในสิ่่�งที่่�เครือื ข่า่ ยคนลำำ�ปาง
ให้้มันั กลายเป็น็ วิสิ ัยั ทัศั น์ข์ องจัังหวััดที่่ส� อดรัับกับั บริิบทและทรัพั ยากร ทำำ�ไว้้อยู่�แล้้ว พอโครงการมาเติมิ แล้้วเราเจอศัักยภาพอื่่�นที่่อ� ยู่�นอก
ที่่เ� รามีี พอได้ว้ ิสิ ัยั ทััศน์์ออกมา และทำำ�ให้้ทุุกคนรับั รู้้�ร่่วมกัันว่า่ ตอนนี้้� ขอบเขตของโครงการ การที่่เ� รามีีเครืือข่า่ ยที่่พ� ร้้อม มัันก็ท็ ำำ�ให้้เราไปต่่อ
เราจะขับั เคลื่่อ� นลำ�ำ ปางเป็็นเมืืองแห่ง่ การเรียี นรู้� เราก็ไ็ ปเสนอเทศบาล ได้้ทัันทีี
ซึ่ง่� ก็็พอดีีกับั ที่่�เทศบาลเขามียี ุุทธศาสตร์์เรื่อ� งนี้้�อยู่�แล้ว้ จึึงตอบรัับอย่่างดีี
และร่่วมขัับเคลื่่อ� นไปกัับเราด้ว้ ยการสร้า้ งกระบวนการพััฒนาคน ในฐานะที่อ�่ าจารย์ท์ ำ�ำ งานพััฒนาเมือื งลำ�ำ ปางมากว่่า 20 ปีี
การพัฒั นาสถาบันั การศึึกษาในพื้้�นที่่� และสนับั สนุนุ ให้้มีกี ารเปิดิ พื้้�นที่่� อาจารย์ม์ ีีภาพฝัั นถึงึ เมือื งเมือื งนี้้อ� ย่า่ งไร
การเรียี นรู้� ศูนู ย์์เรียี นรู้� ห้อ้ งสมุุด และพิิพิธิ ภััณฑ์เ์ พิ่่ม� มากขึ้้�น
อาจารย์์อยากเห็็นเมืืองอยู่�ด้้วยความสุุขค่่ะ อยากให้เ้ มืืองเป็น็ เหมือื น
ในแผนการข้อ้ สุุดท้า้ ยของโครงการคือื การสร้า้ งแบรนด์์ กับั บรรยากาศที่่เ� ราพยายามสร้้างภายในมหาวิทิ ยาลัยั สวนดุสุ ิิต
อััตลักั ษณ์์ เห็น็ ว่่าอาจารย์เ์ ลือื กใช้ค้ รั่่ง� มาเป็็ นองค์ป์ ระกอบ ศูนู ย์ล์ ำ�ำ ปางแห่ง่ นี้้� กล่า่ วคือื ทุกุ คนทำ�ำ งานด้ว้ ยความสนุกุ แน่น่ อนเราทำ�ำ งาน
หลักั อยากให้เ้ ล่า่ เรื่่อ� งนี้้ห� น่อ่ ยครัับ หนักั กัันก็จ็ ริิง แต่ก่ ็็ทำ�ำ เพราะมีีเป้้าหมายที่่�ชััดเจนและมีที ััศนคติิในการ
ทำำ�งานและใช้ช้ ีวี ิติ ที่่�สมดุุล มีกี าแฟให้้ดื่่�ม มีฟี ิติ เนสและสระว่า่ ยน้ำำ��ให้้
เวลาเราพูดู ถึึงภาพจำ�ำ ของคนลำำ�ปางเรามัักนึึกถึึงชามตราไก่่ รถม้า้ ออกกำ�ำ ลังั กาย และมีเี พื่่อ� นบ้า้ นเป็น็ ชุมุ ชนโดยรอบมหาวิทิ ยาลัยั ที่่ส� ำ�ำ คัญั
และอุุตสาหกรรมเซรามิิกใช่ไ่ หมค่่ะซึ่่�งสามสิ่่�งนี้้�ก็เ็ ป็น็ เศรษฐกิิจฐานราก คือื ความเหลื่่อ� มล้ำ��ำ น้้อยมาก และทุุกคนต่่างช่ว่ ยเสริิมช่่วยผลักั ดััน
ของคนลำ�ำ ปางที่่ถ� ูกู นำ�ำ ไปต่่อยอดมามากแล้้ว แต่่มีีอีีกอุตุ สาหกรรมหนึ่่ง� ที่่� กัันและกันั
หลายคนอาจยังั ไม่่ทราบว่่าลำ�ำ ปางเรามีีศักั ยภาพเป็็นอัันดัับหนึ่่�งของ สิ่ง� ที่่อ� าจารย์พ์ บอีกี ข้อ้ หนึ่่ง� เลยก็ค็ ือื ลำ�ำ ปางมีคี นและสมาคมที่่เ� ก่ง่ ไม่น่ ้อ้ ย
ประเทศ และมีอี ััตราการส่ง่ ออกเป็น็ อันั ดัับสองของโลกรองจากอิินเดียี เลยนะคะ แต่เ่ ขาเก่่งกัันหมด เขาก็็ไม่ย่ อมทำ�ำ งานด้ว้ ยกันั ทำ�ำ ร่ว่ มกััน
นั่่น� ก็ค็ ือื ครั่่�ง เพราะลำำ�พัังในประเทศไทย โรงงานครั่่ง� มีีอยู่�ทั้�งหมด เมื่่อ� ไหร่ก่ ็ม็ ีเี รื่อ� งกันั เราก็พ็ ยายามจะใช้ศ้ ูนู ย์เ์ รานี้้เ� ป็น็ ตัวั เชื่อ� มให้เ้ ขาเห็น็
6 โรงงาน จำ�ำ นวน 5 ใน 6 นั้้�นล้้วนอยู่�ในลำำ�ปาง ผลลััพธ์ร์ ่่วมกันั ได้ป้ ระโยชน์ร์ ่ว่ มกันั เพื่่อ� ให้้เขาทำ�ำ งานด้้วยกันั
อย่า่ งมีีความสุุข
การสร้า้ งกระบวนการเรียี นรู้�เมือื งของโครงการนี้้� มันั ยังั นำ�ำ ไปสู่�การเรียี น
รู้�ทรัพั ยากรที่่เ� รามีี ซึ่่ง� ทำ�ำ ให้้พบว่่าครั่่ง� มีนี วััตกรรมอีีกมากมาย นอกจาก
การใช้ก้ ับั งานไปรษณียี ์ใ์ นภาพจำ�ำ ของใครหลายคน เช่น่ การเอาไปทำ�ำ
แว็ก็ ซ์เ์ คลือื บเมล็็ดยา ผลไม้้ และช็็อคโกแลตในอุตุ สาหกรรมอาหาร

34

เวลาเราพู ดถึง แต่ มอี ีกอุตสาหกรรมหนงึ่
ภาพจ�ำ ของคนลำ�ปาง
ทห่ี ลายคนอาจยงั ไม่ทราบว่า
เรามักนึกถึง ล�ำ ปางเรามีศักยภาพ

ชามตราไก่ เป็ นอันดบั หน่ึงของประเทศ

รถม้าและอุตสาหกรรมเซรามกิ และมอี ัตราการส่งออก
ใชไ่ หมคะ่ ? เป็ นอันดบั สองของโลก

ซ่งึ สามสิ่งนี้ก็เป็ นเศรษฐกิจฐานราก รองจากอินเดีย นัน่ กค็ ือ
ของคนล�ำ ปางท่ถี กู น�ำ ไปต่อยอด
มามากแลว้

ดร.ขวัญนภา สุขคร คร่ัง

ผอู้ ำ�นวยการศูนย์การศึกษา
นอกที่ต้งั ล�ำ ปาง

มหาวิทยาลยั สวนดสุ ิต

35

36

37

การเรม่ิ ต้นจากการสรา้ งความรว่ มมอื
เพื่อปลกุ พื้นทีเ่ รียนรู้ในย่านเลก็ ๆ

แต่มคี วามสำ�คญั ในเชงิ ประวัติศาสตร์
ก็อาจเป็ นเครอ่ื งมือ

เช่ือมประสาน ท่ีน�ำ ไปสู่การพัฒนาเมอื ง
ในสเกลใหญต่ ่อไปได้”

ล �ำ ป า ง

38

“เราเป็็ นคนย่า่ นสบตุ๋๋ย� ขณะเดีียวกันั มหาวิิทยาลัยั ในแง่่มุุมของอาหาร ซึ่ง�่ ชัดั เจนอยู่แ�่ ล้้วว่่าย่่านนี้้เ� ต็ม็ ไป
ด้้วยร้้านอาหารเก่่าแก่่คู่เ่� มือื ง เราจึงึ จัดั ทำำ�เส้้นทาง
สวนดุสุ ิิตที่เ�่ ราทำ�ำ งานอยู่่�ก็ต็ ั้้ง� อยู่่�ย่า่ นนี้้� พอได้ร้ ับั โจทย์ง์ าน ‘พิิพิิธภัณั ฑ์ก์ ิินได้้ อาหารในตำ�ำ นานย่่านสบตุ๋ย๋� ’ ซึ่่�งรวม
ร้้านขนม เครื่�องดื่่�ม และร้้านของฝากประเภทอาหาร
วิิจัยั เรื่่�องพื้้�นที่แ�่ ห่ง่ การเรีียนรู้้�ในย่า่ นสบตุ๋๋ย� ทำ�ำ ให้เ้ รารู้้�สึึก ไปด้้วย โดยเข้้าไปสัมั ภาษณ์เ์ จ้้าของกิจิ การ เรียี บเรีียง
เนื้้อ� หา และคัดั สรรออกมาได้ร้ าวสิบิ กว่่าร้้าน เน้้นร้้านที่่ม� ีี
กระตือื รือื ร้น้ เป็็ นพิิเศษ ไม่ใ่ ช่เ่ พราะเราเป็็ นลูกู หลานที่ค�่ ุ้้�นเคย อายุุเก่่าแก่่เกินิ 50 ปีี ซึ่่�งหลายร้้านก็ไ็ ม่่ได้อ้ ยู่่�ในลิิสต์์
ร้้านเด่่นที่่เ� ป็น็ ที่่น� ิยิ มของนัักท่่องเที่่�ยว แต่่เป็น็ ร้้านดั้้ง� เดิิม
กับั คนในย่า่ น แต่โ่ ครงการนี้้ก� ็ม็ ีีส่่วนในการกลับั มาเรีียนรู้้� ที่่ค� นลำำ�ปางเขากิินกััน

บ้า้ นเกิดิ ของเราในเชิงิ ลึกึ อัันมีีส่่วนในการพััฒนาเมือื งใน และกลุ่่ม� สุุดท้้ายคืือ ‘พิิพิธิ ภััณฑ์์ถนนเรียี นรู้�’ นำำ�เสนอ
แหล่่งเรียี นรู้ว� ิิถีชี ีีวิติ ของคนที่่ผ� ่่านแหล่่งเรียี นรู้ต� ่่างๆ
ภาพรวมด้ว้ ย ครอบคลุุมตั้้�งแต่่อาคารสถานีีรถไฟลำ�ำ ปาง พิิพิิธภััณฑ์์
ต่่างๆ กาดเก๊า๊ จาว ไปจนถึึงสถานที่่�เชิิงวัฒั นธรรมอย่่างวัดั
สบตุ๋๋�ยเป็น็ ย่่านเศรษฐกิจิ การค้้าที่่�เคยเป็็นศููนย์์กลางของ ศาลเจ้้า และโบสถ์์ ซึ่ง�่ สะท้้อนให้้เห็น็ มิติ ิทิ างวัฒั นธรรม
เมือื งลำำ�ปาง พร้้อมกัับการมาถึึงของรถไฟเมื่่อ� ศตวรรษก่่อน ที่่�หลากหลายของย่่านนี้้� จากนั้้น� เราก็็รวมเส้้นทางเรีียนรู้�
ทำ�ำ ให้้ความเจริิญทุุกอย่่างมารวมกันั อยู่ใ�่ นย่่านนี้้� โดยเฉพาะ ผ่า่ นพิพิ ิธิ ภัณั ฑ์ม์ ีชี ีวี ิติ ทั้้ง� 3 ส่่วน เข้้าด้้วยกันั อย่่างถ้้าเริ่ม� ต้้น
การเข้้ามาตั้้ง� รกรากและทำ�ำ ธุุรกิจิ ของกลุ่่ม� พ่่อค้้าแม่่ค้้าชาวจีนี จากสถานีีรถไฟ เราจะไปที่่ไ� หน ไปกินิ อะไร หรือื ไปชม
อันั ทำ�ำ ให้้เกิดิ สถาปัตั ยกรรม ร้้านรวง และร้้านอาหารที่่ม� ีตี ำ�ำ รับั ไปศึกึ ษาอะไรได้้บ้้างเป็็นต้้น
เก่่าแก่่มากมายส่่งผ่่านมาจนถึึงทุุกวัันนี้้� และก็็เพราะมรดก
ทางภููมิิปัญั ญาหลากหลายในอดีตี ซึ่�่งเป็็นฐานรากสำ�ำ คััญ
ของผู้้ค� นในยุุคปััจจุุบััน ทีมี วิจิ ัยั ของเราจึึงเห็น็ ตรงกัันว่่า

สบตุ๋๋ย� ไม่่ต่่างอะไรกัับ ‘พิพิ ิธิ ภัณั ฑ์์ที่่ม� ีีชีวี ิติ ’ พื้้�นที่่เ� ก่่าแก่่
ที่่�ผู้้�คนร่่วมสมััยยัังคงใช้้ชีีวิติ โดยหาได้ป้ รัับเปลี่่ย� นวิถิ ีีอะไร
จากรากเหง้้าเดิมิ นักั

ในโครงการพััฒนาพื้้�นที่่ก� ารเรียี นรู้�และพิพิ ิิธภัณั ฑ์์ พร้้อมกัับการทำำ�ข้้อมููลตรงนี้้� โครงการก็็สร้้างกิจิ กรรม
มีชี ีีวิติ ย่่านสบตุ๋ย�๋ เราแบ่่งการมองย่่านออกเป็น็ 3 ส่่วน การเรียี นรู้�ในพื้้�นที่่ต� ่่างๆ อย่่างต่่อเนื่่�อง เช่่น กิิจกรรมชวน
คือื หนึ่่ง� . บ้้านเก่่า สอง. อาหารการกินิ ในตำ�ำ นาน และสาม. คนลำ�ำ ปางนั่่�งรถม้้าสำ�ำ รวจย่่านก่่อนไปจิิบน้ำำ��ชาพููดคุุยแลก
แหล่่งเรีียนรู้� โดยเราและอ๊๊อฟ (จาตุุรงค์์ แก้้วสามดวง) เปลี่่ย� นกัันที่่�บ้้านพระยาสุุเรนทร์์ กิจิ กรรมชวนเจ้้าของ
เข้้าไปศึกึ ษาทรัพั ยากรในแต่่ละส่่วน และออกแบบแนวทาง สููตรอาหารในย่่านมาเป็น็ วิิทยากรเวิริ ์ค์ ช็็อปทำำ�อาหาร
ที่่จ� ะสื่่อ� ถึึงพิพิ ิธิ ภััณฑ์ม์ ีีชีีวิิต 3 ส่่วนนี้้ใ� ห้้เป็็นพื้้�นที่่�ของ อย่่าง กุุยช่่าย บ๊ะ๊ จ่่างสููตรโบราณ หรือื ขนมปุุยฝ้า้ ย ไปจนถึงึ
การเรีียนรู้ � ชวนผู้้ห� ลัักผู้้�ใหญ่่มาเล่่าย้้อนความหลังั ถึึงสถานที่่�ต่่างๆ
ในย่่านสบตุ๋๋ย� เป็น็ ต้้น
ในส่่วนแรก ‘พิพิ ิิธภัณั ฑ์์เปิดิ บ้้านเก่่าเล่่าความหลััง’
เราได้้คัดั เลือื กจากบ้้านที่่ถ� ููกสร้้างขึ้้น� ในยุุคของการพัฒั นา นอกจากการเปิิดและสร้้างเครือื ข่่ายพื้้�นที่่เ� รีียนรู้ใ� น
ย่่านนับั ตั้้ง� แต่่การมาถึงึ ของรถไฟ โดยเข้้าไปศึกึ ษารููปแบบ รููปแบบของพิิพิธิ ภัณั ฑ์ช์ ีีวิติ ในย่่านนี้้แ� ล้้ว เรามองว่่า
สถาปัตั ยกรรม อิทิ ธิพิ ลของการออกแบบ ไปจนถึงึ ตระกููล กระบวนการที่่เ� กิดิ ระหว่่างนั้้น� โดยเฉพาะการสร้้างความ
เก่่าแก่่ที่่�เป็น็ เจ้้าของบ้้านซึ่่�งมีสี ่่วนพััฒนาย่่านแห่ง่ นี้้� ร่่วมมืือของผู้้�คนในภาคส่่วนต่่างๆ ทั้้ง� หน่่วยราชการ
โดยทำำ�สื่่�อทั้้ง� ภาพนิ่่ง� และคลิิปวิดิ ีโี อแบบ 360 องศา กลุ่่ม� ผู้้�ประกอบการ ชุุมชน และสถาบันั การศึกึ ษา
ก่่อนจะทำ�ำ คิิวอาร์โ์ ค้้ดให้้คนเข้้ามาสแกนเข้้าไปชมพื้้�นที่่� ยังั เป็น็ เป้า้ หมายที่่เ� ราคาดหวังั ไว้้ เพราะที่่ผ� ่า่ นมา เราพบว่่า
ภายในบ้้าน เพราะแม้้จะมีบี ้้านบางหลังั อย่่างบ้้านพระยา หน่่วยงานทุุกหน่่วยงานเขามีีความหวัังดีีอยากพัฒั นา
สุุเรนทร์์ หรือื บ้้านกิจิ เสรีี ที่่�เขาเปิดิ พื้้น� ที่่เ� ป็็นร้้านอาหาร เมืืองลำำ�ปางนะคะ แต่่มันั ติดิ ที่่�ว่่าต่่างคนก็ต็ ่่างทำ�ำ งานตาม
บทบาทในพื้้�นที่่ข� องตัวั เองไป จึงึ ไม่่อาจส่่งผลกระทบใน
และให้้ผู้้ท�ี่่ส� นใจเข้้าไปชมได้อ้ ยู่แ�่ ล้้ว แต่่ก็ม็ ีบี ้้านหลายหลังั ภาพรวมของเมืืองได้เ้ สียี ทีี การเริ่ม� ต้้นจากการสร้้าง
ที่่ย� ังั มีคี นอยู่�่ และเขาต้้องการความเป็น็ ส่่วนตัวั เราก็เ็ ลย ความร่่วมมือื เพื่่�อปลุุกพื้้น� ที่่เ� รียี นรู้�ในย่่านเล็ก็ ๆ แต่่มีี
ใช้้วิิดีีโอ 360 องศานี้้� ทำ�ำ ให้้คนทั่่�วไปสามารถเข้้าไปชม ความสำำ�คัญั ในเชิงิ ประวัตั ิศิ าสตร์์แห่ง่ นี้้� รวมถึงึ ในย่่าน
ภายในได้้ ท่่ามะโอที่่�โครงการได้้ขัับเคลื่่อ� นด้้วย ก็อ็ าจเป็็นเครื่�องมือื
เชื่่�อมประสานหนึ่่ง� ที่่น� ำ�ำ ไปสู่ก�่ ารพััฒนาเมือื งในสเกลใหญ่่
พััชพร วิิภาศรีีนิมิ ิติ ต่่อไปได้”้

นักั วิิจัยั โครงการลำ�ำ ปางเมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�
มหาวิิทยาลัยั สวนดุสุ ิิต ศููนย์ล์ ำ�ำ ปาง

(การพััฒนาเมือื งลำ�ำ ปางสู่่�เมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�
จากฐานภูมู ิทิ างสัังคมและวััฒนธรรม)

39

“ถ้า้ พิิจารณาจากความเป็็ นชุมุ ชนที่อ่� ยู่่�ใกล้จ้ ุุดศูนู ย์์ โดยนำ�ำ ร่่องจากบ้้านหลุุยส์์เป็็นแห่ง่ แรก ซึ่ง�่ ไม่่เพียี งเรา
มองว่่าสิ่่�งนี้้จ� ะช่่วยดึึงดููดให้้คนที่่�ได้ช้ มอยากจะมาชม
กลางของเมือื ง ท่า่ มะโอถือื เป็็ นชุมุ ชนที่ม่� ีีต้น้ ไม้ใ้ หญ่่ ในพื้้น� ที่่ด� ้้วยตัวั เองในอนาคต แต่่ยังั เป็น็ เครื่อ� งมือื ในการ
ศึึกษาสถาปัตั ยกรรม ศิิลปะ และวิถิ ีชี ีวี ิิตของผู้้ค� นในย่่าน
และร่ม่ รื่่น� มากที่ส�่ ุุดแห่ง่ หนึ่่ง� ในประเทศเลยนะครัับ ต่่อผู้้�ที่่�สนใจไปพร้้อมกััน

หลายคนจดจำ�ำ ที่น�่ ี่ใ�่ นฐานะที่ต�่ ั้้ง� ขององค์ก์ รอุุตสาหกรรม พร้้อมไปกัับการพัฒั นา AR Tourism Guidebook
เราก็ไ็ ด้้ร่่วมกับั ชุุมชนออกแบบเส้้นทางการท่่องเที่่ย� วที่่�มีี
ป่่ าไม้ซ้ ึ่่ง� เกิดิ ขึ้้น� ในยุคุ สัมั ปทานค้า้ ไม้ก้ ับั อังั กฤษ รวมถึงึ คาแรกเตอร์เ์ ฉพาะ 4 เส้้นทาง ได้แ้ ก่่ หนึ่่ง� . เส้้นทางสำ�ำ รวจ
เมืืองเก่่าเชื่่อ� มเส้้นทางการค้้าใหม่่ในย่่าน เส้้นทาง สอง.
ที่ต่� ั้้ง� ของบ้า้ นไม้ส้ ัักสวยๆ มากมาย แต่ใ่ นอีีกมุมุ ที่น�่ ี่่� เส้้นทางสายมูู พาไปชมงานพุุทธศิลิ ป์์ ไหว้้พระ ขอพร และ
บููชาสิ่่ง� ศัักดิ์์�สิิทธิ์์ใ� นวััดสำ�ำ คััญๆ สาม. เส้้นทางตามรอย
เป็็ นชุมุ ชนเก่า่ แก่ท่ ี่เ�่ ป็็ นจุุดเชื่่อ� ม 3 เมือื งโบราณสำ�ำ คัญั 3 เวียี งโบราณ และเส้้นทางสุุดท้้าย คืือ ท่่ามะโอ Retro Art
and Craft สำำ�รวจความร่ำ�ำ�รวยทางศิลิ ปะและหัตั ถกรรมทั้้ง�
ในประวััติศิ าสตร์เ์ มือื งลำ�ำ ปาง ซึ่่ง� ก็ย็ ้อ้ นกลับั ไปตั้้ง� แต่่ ในอดีีตและปัจั จุุบันั โดยเส้้นทางเหล่่านี้้�ถููกออกแบบมาให้้
เดิินเท้้าหรืือปั่่�นจักั รยานสำ�ำ รวจได้้สบายๆ รวมถึงึ กำ�ำ ลััง
ยุคุ ก่อ่ ตั้้ง� เขลางค์น์ ครนั่่น� เลย โดยโบราณสถานหลาย ผลัักดันั ให้้กลายเป็็นเส้้นทางรถม้้าซึ่�ง่ เป็น็ เอกลัักษณ์์ของ
ลำ�ำ ปางด้้วย เพราะในย่่านเองก็เ็ ป็น็ ที่่ต� ั้้ง� ของ ‘บ้้านม้้าท่่าน้ำ��ำ ’
แห่ง่ ก็ต็ ั้้ง� อยู่่�ท่า่ มกลางบ้า้ นไม้เ้ ก่า่ แก่ใ่ นยุคุ สััมปทาน พื้้น� ที่่ก� ารเรีียนรู้เ� กี่่�ยวกัับรถม้้าและศิลิ ปวััฒนธรรมที่่ส� ำ�ำ คััญ
ของเมือื ง
ค้า้ ไม้อ้ ย่า่ งกลมกลืนื และมีีเสน่ห่ ์์
นอกจากนี้้� เราตั้้ง� ใจให้้พื้้�นที่่�เรีียนรู้ใ� นย่่านไม่่หยุุดนิ่่ง�
ชื่่อ� เต็ม็ ของโครงการที่่ผ� มรับั ผิดิ ชอบคือื ‘โครงการพัฒั นา จึงึ มีีการวางแผนจะจััดนิทิ รรศการหมุุนเวียี นภายในบ้้าน
พื้้น� ที่่ก� ารเรียี นรู้แ� ละกระบวนการสร้้างคุุณค่่าจากทุุน หลุุยส์์อย่่างต่่อเนื่่�อง อีกี ทั้้�งยัังหวังั จุุดประกายให้้ผู้้ค� นเห็น็
ทางสัังคมวััฒนธรรม เพื่่อ� สร้้างมููลค่่าเพิ่่�มทางเศรษฐกิจิ ถึงึ บทบาทของบ้้านหลังั นี้้ม� ากกว่่าจะเป็น็ จุุดเช็ค็ อิินและ
ด้้วยเสน่่ห์ท์ างการท่่องเที่่ย� ววิถิ ีีชีีวิติ ย่่านท่่ามะโอ’ ซึ่่ง� เริ่�ม แวะถ่่ายรููป เช่่นเดีียวกับั กิจิ กรรมข่่วงผญาภููมิิปัญั ญา
จากการสำ�ำ รวจข้้อมููลจากชาวบ้้าน ผู้้เ� ฒ่่าผู้้�แก่่ นัักประวััติิ ท่่ามะโอ ที่่ช� ัักชวนให้้สล่่าในชุุมชนสาธิติ การทำำ�งาน
ศาสตร์์ ผู้้เ� ชี่่�ยวชาญทางภููมิิทางสัังคมวัฒั นธรรม รวมถึึง หัตั ถกรรมอัันหลากหลาย และเปิดิ ให้้ผู้้ท� ี่่ส� นใจมาเรียี นรู้�
เอกสารต่่างๆ เพื่่อ� สกัดั ภููมิวิ ััฒนธรรมของย่่าน 5 ภููมิิ โดยจัดั หมุุนเวีียนตามพื้้น� ที่่ต� ่่างๆ ทั่่�วย่่าน
ได้้แก่่ ภููมิิหลังั ภููมิวิ งศ์์ ภููมิธิ รรม ภููมิปิ ััญญา และภููมิิธรรม
จากนั้้น� ก็จ็ ัดั เวทีเี สวนาในชุุมชนเพื่่อ� หาแนวทางในการจัดั ทำ�ำ ผมพบว่่าจุุดแข็็งของชุุมชนท่่ามะโอที่่�เห็น็ นอกจาก
ฐานข้้อมููล สื่่อ� ดิิจิิทัลั และแผนที่่ท� างวัฒั นธรรมจากภููมิิ ต้้นทุุนทางประวัตั ิศิ าสตร์ท์ ี่่เ� ล่่ามาแล้้ว คือื การที่่ม� ีคี นรุ่น� ใหม่่
ทั้้�งห้้า กลับั มาร่่วมกันั ขับั เคลื่่อ� นย่่าน ทั้้ง� ผู้้ป� ระกอบการที่่ร� วมตัวั กันั
ขับั เคลื่่อ� นเศรษฐกิจิ อย่่างสอดคล้้องกัับบริิบทของย่่าน
เราพบว่่าด้้วยความที่่ช� ุุมชนท่่ามะโอเป็น็ ชุุมชนที่่โ� ดดเด่่น ไปจนถึงึ กลุ่่ม� คนทำ�ำ งานด้า้ นสื่่อ� เพื่่อ� ชุุมชน ซึ่ง�่ พวกเขาเหล่่านี้้�
ในด้า้ นการจัดั การท่่องเที่่�ยวโดยชุุมชน แต่่การระบาดของ ก็็ร่่วมทำ�ำ งานกัับผู้้เ� ฒ่่าผู้้แ� ก่่ในย่่านได้อ้ ย่่างราบรื่�นและ
โควิดิ -19 ที่่ผ� ่า่ นมา ส่่งผลโดยตรงต่่อการท่่องเที่่ย� ว กระทั่่�ง มีีประสิิทธิภิ าพ เชื่่อ� ว่่าถ้้ายังั มีกี ารขัับเคลื่่�อนร่่วมกันั ต่่อไป
บ้้านเสานัักที่่�เป็น็ หนึ่่�งในไฮไลท์ส์ ำ�ำ คัญั ก็็ยัังต้้องปิดิ ทำ�ำ การ ท่่ามะโอจะเป็น็ มากกว่่าพื้้น� ที่่ต� ้้นแบบในการจัดั การท่่องเที่่ย� ว
ชั่่�วคราวมาจนถึึงวัันนี้้� ควบคู่�่ไปกัับการสร้้างแผนที่่�ทาง โดยชุุมชนซึ่ง�่ มีีชื่่อ� เสีียงมานานแล้้ว แต่่จะเป็น็ ชุุมชน
วััฒนธรรมของชุุมชนเพื่่อ� เป็น็ เครื่�องมือื ในการเรีียนรู้� ต้้นแบบของการขับั เคลื่่�อนและพััฒนาอย่่างมีสี ่่วนร่่วม
เราจึงึ คิิดเครื่อ� งมืือที่่ม� ีีส่่วนในการประชาสัมั พันั ธ์์พื้้�นที่่�ไป โดยคนทุุกรุ่น� ”
ด้้วย นั่่น� คือื AR Tourism Guidebook หรือื โปรแกรมการ
ท่่องเที่่�ยวเสมือื นจริงิ ด้้วยเทคโนโลยีี Augmented Reality

ซึ่ง่� ทำ�ำ ให้้ต่่อให้้คุุณอยู่ต่� ่่างจัังหวััด คุุณก็ส็ ามารถเข้้าไป
สำ�ำ รวจภายในบ้้านเก่่าหรือื ภายในย่่าน
ท่่ามะโอราวกับั ไปมาจริงิ ๆ

40

ต่อไป ท่ามะโอจะเป็ นมากกว่า
พื้นท่ตี ้นแบบในการจดั การท่องเทีย่ ว
โดยชมุ ชน แต่จะเป็ นชุมชนต้นแบบของ

การขับเคล่ือนและพั ฒนา
อย่างมีส่วนร่วมโดยคนทุกรุ่น

ล �ำ ป า ง

ณัฏั ฐวรรธน์์ สุุภาจันั ทรสุุข

นักั วิิจัยั โครงการลำ�ำ ปางเมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�
มหาวิิทยาลัยั สวนดุสุ ิิต ศููนย์ล์ ำ�ำ ปาง

(การพััฒนาเมือื งลำ�ำ ปางสู่่�เมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�
จากฐานภูมู ิทิ างสัังคมและวััฒนธรรม)

41

จาตุรุ งค์์ แก้ว้ สามดวง

นักั วิิจัยั โครงการลำ�ำ ปางเมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�
มหาวิิทยาลัยั สวนดุสุ ิิต ศููนย์ล์ ำ�ำ ปาง

(การพััฒนาเมือื งลำ�ำ ปางสู่่�เมือื งแห่ง่ การเรีียนรู้้�
จากฐานภูมู ิทิ างสัังคมและวััฒนธรรม)

42

“ถ้า้ เราเอาสโคปของย่า่ นเมือื งเก่า่ ภูเู ก็ต็ มาวาง เรากลับั มีนี ้้อยมาก เรามีมี ิิวเซีียมลำำ�ปาง หอปููมละกอน
มีนี ิทิ รรศการในบ้้านเก่่าภายในย่่านกาดกองต้้า และที่่เ� หลือื
บนถนนประสานไมตรีีที่อ�่ ยู่่�หน้า้ สถานีีรถไฟลำ�ำ ปาง จะกระจายอยู่�่ตามวัดั ต่่างๆ ซึ่ง�่ ทั้้ง� หมดก็็ขาดการเชื่่�อมโยง
ข้้อมููลเข้้าหากันั ด้้วยเหตุุนี้้ห� นึ่่ง� ในบทบาทสำ�ำ คัญั ของโครง
มันั แทบจะไม่ต่ ่า่ งอะไรกันั เลยนะครัับ เพราะแม้เ้ รา การวิิจัยั นี้้� คือื การเชื่่อ� มข้้อมููลเหล่่านี้้� และเปิิดพื้้�นที่่แ� ห่่ง
การเรียี นรู้�ที่่�มีหี ลักั ฐานอันั ชัดั เจนซึ่�่งเป็น็ ส่่วนหนึ่่ง� ของวิถิ ีี
จะไม่ไ่ ด้ม้ ีีอาคารสถาปัั ตยกรรมสวยๆ เรีียงติดิ กันั ชาวลำ�ำ ปาง ให้้คนในลำำ�ปางได้้รัับรู้�กันั

เท่า่ ภูเู ก็ต็ แต่ค่ วามเป็็ นย่า่ นการค้า้ ของคนในพื้้�นที่่� เสน่่ห์ข์ องลำ�ำ ปางสำ�ำ หรัับผมมันั คือื การมีพี ื้้น� ที่่เ� ก่่าซ้้อน
ทับั ไปกับั วิถิ ีชี ีวี ิติ ร่่วมสมัยั ที่่เ� ป็น็ อยู่แ�่ บบนี้้น� ่่ะครับั หลายคน
จริงิ ๆ ร้้านที่ข�่ ายอาหารและขนมอร่่อยๆ รวมถึงึ เคยได้้ยิินสโลแกนที่่ว� ่่า ‘นครลำำ�ปาง เมืืองที่่�ไม่่หมุุนตาม
กาลเวลา’ เพราะเรายัังเก็บ็ มรดกทางประวัตั ิศิ าสตร์์ไว้้
ทางเท้า้ ที่เ�่ ดินิ สะดวก ความดั้้ง� เดิมิ ของถนนสายนี้้� เยอะมาก รวมไปถึงึ รถม้้าที่่�เป็น็ สััญลักั ษณ์ข์ องเมืือง
หลายคนเคยมาที่่น� ี่่เ� มื่่อ� สิิบหรืือยี่่ส� ิิบปีีที่่แ� ล้้ว มาอีีกครั้�ง
ก็ม็ ีีเสน่ห่ ์ไ์ ม่แ่ พ้้เมือื งท่อ่ งเที่ย�่ วอย่า่ งภูเู ก็ต็ เลย ก็็จะพบว่่ามัันเปลี่่�ยนไปน้้อยมาก ซึ่่ง� ในเชิิงการอนุุรัักษ์์
ก็็เป็น็ เรื่�องดีนี ะครัับ แต่่ถ้้าเมืืองมัันไม่่มีพี ลวััตรเลย
ด้้วยความที่่เ� ป็น็ ย่่านที่่ร� ิเิ ริ่ม� โดยพ่่อค้้าแม่่ค้้าเชื้้อ� สายจีนี เศรษฐกิจิ ซบเซา คนรุ่น� ใหม่่มาใช้้ชีวี ิติ ไม่่ได้เ้ พราะไม่่มีงี าน
หลายคนมัักมองว่่าย่่านสบตุ๋�๋ยที่่�มีถี นนประสานไมตรีี ให้้เขาทำำ� กลายเป็น็ เมืืองของคนเกษีียณ มัันก็็ไม่่น่่าจะ
พาดผ่่านนี้้�เป็น็ ไชน่่าทาวน์์แบบย่่อส่่วน แต่่อันั ที่่จ� ริิง ตอบโจทย์ข์ องยุุคสมัยั เท่่าไหร่่
เมื่่�อมองถึงึ การเชื่่อ� มโยงกับั ย่่านอื่่น� ๆ สบตุ๋ย�๋ ก็ถ็ ือื ว่่า
มีคี วามหลากหลายทางวัฒั นธรรมสููงมาก ทั้้ง� กลุ่่�มชาว ด้้วยเหตุุนี้้� ผมเห็น็ ว่่าเราน่่าจะใช้้ต้้นทุุนทางประวัตั ิศิ าสตร์์
คริิสเตียี นที่่�อยู่�ใ่ กล้้ๆ ชุุมชนชาวไทใหญ่่ ชาวพม่่า และ ที่่ม� ีอี ยู่่�ตอนนี้้ผ� สานกัับกระบวนการเรีียนรู้� เพื่่�อเปลี่่�ยนให้้
คนเมือื งเอง ที่่�สำ�ำ คัญั ผู้้�คนทุุกกลุ่่ม� ก็็กลมกลืืนเข้้าหากันั มัันเป็็นเครื่อ� งมืือขัับเคลื่่�อนเมือื งไปยังั จุุดที่่ผ� ู้้�คนต้้องการ
จนเกิิดเป็น็ พลเมือื งชาวลำำ�ปาง ที่่�ต่่างอาศัยั อยู่่�ในอาคาร จากเมืืองปลายฝัันของใครหลายๆ คน ลำ�ำ ปางก็็อาจเป็็น
หรืือพื้้�นที่่�ที่่ส� ่่วนมากล้้วนเป็็นมรดกตกทอดมาจากอดีตี เมือื งต้้นฝันั ที่่ด� ึงึ ดููดให้้คนรุ่น� ใหม่่กลับั เข้้ามาขับั เคลื่่อ� น
ทั้้ง� นั้้น� ด้้วยเหตุุนี้้ผ� มจึงึ มองว่่าความเป็น็ ย่่านที่่ม� ีคี วามหลาก เมืืองอย่่างยั่่�งยืนื ต่่อไป”
หลายและชีวี ิิตชีวี าแบบนี้้�ไม่่ต่่างอะไรจากพิพิ ิิธภััณฑ์์
ที่่�มีีชีวี ิิต ซึ่ง�่ มีบี รรยากาศของการเรีียนรู้อ� ยู่แ�่ ล้้ว

และเพราะมองเช่่นนี้้� โครงการวิิจััยเรื่อ� งเมือื งแห่ง่
การเรีียนรู้ท� ี่่ผ� มมีีส่่วนขัับเคลื่่�อนด้้วย ก็็เลยอยากไฮไลท์์
สิ่่ง� เหล่่านี้้ข� ึ้้�นมาครัับ เพราะถ้้าไล่่เรียี งกัันจริงิ ๆ เมื่่อ� เทีียบ
กับั ประวัตั ิศิ าสตร์์ที่่�ยาวนานกว่่า 1,300 ปีีของเมือื ง พื้้�นที่่�
ของการเรียี นรู้เ� กี่่ย� วกับั เมือื งลำ�ำ ปางที่่เ� ป็น็ ทางการของเมือื ง

หลายคนเคยมาที่น่เี มอื่ สิบหรอื ยสี่ ิบปี ท่แี ลว้
มาอีกครงั้ กจ็ ะพบว่ามนั เปลี่ยนไปนอ้ ยมาก
ซึง่ ในเชิงการอนุรักษ์ก็เป็ นเร่ืองดนี ะครับ

แตถ่ ้าเมืองมนั ไม่มีพลวัตรเลย
เศรษฐกิจซบเซา คนรุน่ ใหม่มาใช้ชวี ิตไมไ่ ด้เพราะไม่มีงาน

ใหเ้ ขาทำ� กลายเป็ นเมืองของคนเกษียณ
มนั กไ็ ม่นา่ จะตอบโจทยข์ องยคุ สมยั เท่าไหร่

ล �ำ ป า ง

43

“หลังั เรีียนจบ เราไปทำ�ำ งานที่ฮ่� ่่องกงมาเกือื บ 6 ปีี การไปสู่ต่� ลาดใหม่่ๆ ผ่่านการออกงานแสดงสินิ ค้้าระดัับประเทศ
และนานาชาติิ และการทำ�ำ กิจิ กรรมที่่ด� ึงึ ดููดให้้คนมาเที่่ย� วลำ�ำ ปางเยอะๆ
จนอากงป่่ วยหนักั เลยตัดั สิินใจกลับั บ้า้ น ครอบครััวเราเปิิ ดร้้าน อย่่างงานวิ่ง� เทรลประจำ�ำ ปีที ี่่ด� อยฟ้า้ งาม อำ�ำ เภอแจ้้ห่่ม ก็เ็ ป็น็ อีกี รููปแบบ
หนึ่่ง� ที่่�ทำำ�ให้้คนจากที่่อ� ื่่�นได้ท้ ราบว่่าลำ�ำ ปางก็็มีีเส้้นทางเทรลดีๆี ด้้วย
‘ท่ง่ เฮงกี่’�่ ขายกุนุ เชีียง หมูหู ยอง หมูแู ผ่น่ หมูสู วรรค์์ ซึ่่ง� เปิิ ดใน เช่่นกััน

ย่า่ นสบตุ๋๋ย� ของเมือื งลำ�ำ ปางมา 80 กว่่าปีี แล้ว้ สมัยั ตั้้ง� แต่ร่ ุ่่�น หรือื พอได้้ทราบว่่าที่่ม� หาวิิทยาลััยสวนดุุสิติ ทำำ�โครงการเมือื งแห่ง่
การเรียี นรู้� เราก็ค็ ิิดว่่าสิ่่ง� นี้้�จะช่่วยเมืืองเราได้้มาก เพราะไม่่ว่่าคุุณจะ
คุณุ ทวดท่า่ นย้า้ ยมาจากซัวั เถา ความที่ส�่ มัยั เด็ก็ ๆ เราช่ว่ ยงานเตี่ย�่ พัฒั นาเมืืองไปทิศิ ทางไหน หัวั ใจสำำ�คัญั มันั ต้้องถููกขับั เคลื่่�อนด้้วยองค์์
ความรู้้แ� ละการสร้้างบรรยากาศของการเรียี นรู้�ให้้กัับคนในเมือื ง
จึงึ รู้้�กรรมวิิธีีทั้้ง� หมด พออากงเสีียชีีวิิต เราก็เ็ ลยมาสานต่อ่
ก็พ็ อดีกี ับั ที่่ร� ้้านท่่งเฮงกี่่เ� ราอยู่ใ�่ นย่่านสบตุ๋ย�๋ ซึ่ง�่ เป็น็ หนึ่่ง�
ธุุรกิจิ เต็ม็ รููปแบบร่ว่ มกับั เตี่ย�่ โดยเราเป็็ นรุ่่�นที่�่ 4 ของร้า้ น ในพื้้น� ที่่ท� ี่่�โครงการจัดั กิิจกรรม จึงึ เป็น็ โอกาสอันั ดีี
ที่่�จะได้เ้ รียี นรู้ย� ่่านไปพร้้อมกัับหาวิธิ ีีเชื่่อ� มองค์์
แม้้ว่่าเป็น็ ธุุรกิิจขายของฝากดั้้ง� เดิิมที่่�หลายคนมองว่่าติดิ ตลาด ความรู้้น� ั้้น� ไปสู่�ก่ ารยกระดับั อุุตสาหกรรม
ไปแล้้ว แต่่ครอบครััวเราก็็เห็น็ ตรงกันั ว่่า ถ้้าปล่่อยให้้เตี่่ย� ทำ�ำ ลำ�ำ พังั ท่่องเที่่ย� วในเมือื ง หนึ่่ง� ในกิิจกรรม
นี่่�อาจไม่่ไหว เพราะแกก็็ไม่่ทัันกัับเทคโนโลยีี จำ�ำ เป็็นต้้องมีีคนรุ่�นใหม่่ ที่่�เรามีสี ่่วนร่่วม คืือการจัดั งานนั่่�งรถม้้า
อย่่างเรามาช่่วยเรื่�องการตลาด การออกแบบ รวมถึึงการขาย จิบิ ชาย้้อนวันั วานในย่่านสบตุ๋๋ย� เป็น็ การ
ออนไลน์ท์ ี่่เ� ป็น็ ตลาดใหม่่ ซึ่ง�่ ทางออนไลน์ก์ ็ก็ ลายเป็น็ ชวนผู้้ป� ระกอบการ ตัวั แทนจากภาครััฐ
ตลาดใหม่่ที่่ช� ่่วยร้้านเราได้้เยอะมาก และชาวลำ�ำ ปางมานั่่�งรถม้้าชมเมือื ง
แล้้วไปจิิบชาพููดคุุยเรื่ �องแนวทางการ
ไม่่ได้้เสียี ดายที่่�ต้้องกลัับมาอยู่�่บ้้าน พััฒนาเมือื งกันั ที่่บ� ้้านพระยาสุุเรนทร์์
เลยค่่ะ เพราะคิิดว่่าอย่่างไรเสีีย เราก็จ็ ะ ซึ่ง�่ ก็็สอดคล้้องกัับโครงการที่่�เราอยากจะ
ต้้องกลัับมาช่่วยธุุรกิจิ ที่่�บ้้านอยู่่�แล้้ว ผลักั ดันั ให้้ลำ�ำ ปางมีงี านตรุุษจีีนในย่่าน
ตอนแรกเราคิิดจะกลับั มาเปิดิ บริิษัทั สบตุ๋๋�ยอยู่�่แล้้วด้้วย
ท่่องเที่่ย� วด้้วย เลยสมััครคอร์์สด้า้ น
การจัดั การธุุรกิจิ ท่่องเที่่ย� วที่่ม� หาวิทิ ยาลัยั ในแง่่มุุมของการท่่องเที่่ย� ว เราพยายามบอก
สวนดุุสิติ แล้้วก็ไ็ ปเรีียนเป็็นมัคั คุุเทศก์์ ทุุกคนว่่าลำ�ำ ปางไม่่ใช่่เมือื งผ่า่ น เรามีที รัพั ยากรการท่่องเที่่ย� ว
จนเข้้าวงการได้้รู้ �จัักคนนั้้�นคนนี้้�ใน ที่่ย� ููนีีคไม่่เหมืือนที่่�ไหน เพีียงแต่่ที่่�ผ่่านมาเรายัังขาดการเชื่่อ� มร้้อย
ลำ�ำ ปาง รวมถึึงหอการค้้า ไปๆ มาๆ ทรัพั ยากรเหล่่านี้้�เข้้าด้้วยกััน ซึ่�ง่ ในบทบาทของเราก็็พยายามจะ
จากที่่�ตั้้�งใจทำ�ำ ธุุรกิจิ ท่่องเที่่ย� ว กลายเป็็นว่่า เชื่่�อมโยงผู้้ป� ระกอบการด้า้ นต่่างๆ เข้้าด้้วยกััน รวมถึึงดึงึ ให้้รัฐั มา
เราหันั มาทำ�ำ งานด้้านสังั คม (สมาคมธุุรกิิจ สนับั สนุุนกิจิ กรรมในเมืืองมากกว่่านี้้� รวมถึงึ คนรุ่น� ใหม่่ที่่�นำ�ำ ความคิดิ
ท่่องเที่่ย� วฯ และสภาอุุตสาหกรรมท่่องเที่่ย� วฯ สร้้างสรรค์์มาพัฒั นารููปแบบการท่่องเที่่ย� วของเมือื ง เราเชื่่อ� ว่่าลำ�ำ ปาง
- ผู้้เ� รียี บเรีียง) ควบคู่ไ�่ ปกับั บริหิ ารร้้านอย่่างเต็็มตััวแทน มีศี ักั ยภาพมากๆ แต่่มันั ไม่่อาจจะพัฒั นาไปได้้ ถ้้าไม่่มีกี ารร่่วมมืือ
เสีียอย่่างนั้้น� (หัวั เราะ) ทั้้�งจากรััฐกับั เอกชน และคนรุ่�นก่่อนหน้้ากัับคนรุ่�นใหม่่ค่่ะ”

เรามองว่่าถ้้าเราทำ�ำ งานด้า้ นสัังคมที่่�มีีส่่วนกระตุ้้�นเศรษฐกิิจให้้
แก่่เมืือง ผลสะท้้อนมันั ก็็จะกลับั มาที่่ธ� ุุรกิจิ ของเราอยู่�่ดีี ไม่่ว่่าจะในแง่่
มุุมของการท่่องเที่่�ยว การค้้า หรืือการทำำ�ให้้เมือื งมีคี วามน่่าอยู่�่ ถ้้าทำ�ำ
ให้้ลำ�ำ ปางมีีศักั ยภาพดีีขึ้้น� ได้้ ร้้านเรา รวมถึึงธุุรกิจิ อื่่น� ๆ ในเมืืองก็จ็ ะ
ดีขี ึ้้�นตาม โดยเราโฟกัสั ไปที่่�สองส่่วนหลักั ๆ คือื เชื่่อ� มโยงผู้้ป� ระกอบ

44

วลีีย์ร์ ััตน์์ วิิภาศรีีนิมิ ิติ ร ไลนส์์

เจ้า้ ของร้า้ นท่ง่ เฮงกี่่�
นายกสมาคมธุุรกิจิ ท่อ่ งเที่ย�่ วเมือื งเขลางค์น์ คร
และประธานสภาอุุตสาหกรรมท่อ่ งเที่ย่� วจังั หวััดลำ�ำ ปาง

45

โจทยส์ ําคัญจะทํายงั ไงใหน้ ักทอ่ งเทยี่ ว
มาอยกู่ ับเราอยา่ งน้อยสักหน่งึ คืน

เราเป็ นเมืองรองก็จริง แตเ่ ราเป็ นเมอื งรองที่มีของ
เพราะถา้ ตโี จทย์ขอ้ น้ไี ด้ มนั กจ็ ะชว่ ยฟ้ื นฟูเศรษฐกจิ
บา้ นเราไดเ้ ยอะ ท่ีสําคญั คอื ภาครัฐ ถ้าวางแผนกันดีๆ

เอกชนอยา่ งพวก เรากพ็ รอ้ มจะรวมมอื อยู่แล้ว

“หม่อ่ งโง่ย่ ซิ่่น� คือื ชื่่อ� ทวดของผม ท่า่ นเป็็ นลูกู ของ ไม่่ใช่่แค่่คุุณมาซื้้อ� ของราคาประหยัดั แต่่คุุณยังั เดินิ เข้้าไปดููบ้้านเก่่า
ที่่�อยู่�่คู่่�ย่่านได้ด้ ้้วย คืือได้้ดููอาคารโคโลเนีียลสวยๆ และเรียี นรู้�
หม่อ่ งส่่วยอััตถ์์ ชาวมะละแหม่ง่ ที่เ่� ข้า้ มาดูแู ลกิจิ การไม้้ ประวััติศิ าสตร์์ไปพร้้อมกันั นี่่เ� ป็น็ เหตุุผลว่่าทำำ�ไมจากตลาด
ให้บ้ ริิษััทบอมเบย์เ์ บอร์์ม่า่ ในลำ�ำ ปางเมื่่อ� ร้้อยกว่่าปีี ก่อ่ นทวด ที่่�เริ่ม� ต้้นจากการซื้้�อ-ขายกัันเองในจังั หวัดั กลายมาเป็็นแหล่่ง
ของผมสร้า้ งอาคารหลังั นี้้เ� มื่่อ� ปีี พ.ศ. 2451 ใช้เ้ ป็็ นสำ�ำ นักั งาน ท่่องเที่่�ยวสำำ�คัญั ของเมืือง ซึ่ง�่ ดึึงดููดคนต่่างประเทศเข้้ามาด้้วย
และที่ร�่ ัับรองให้น้ ักั ธุุรกิจิ ที่เ�่ ข้า้ มาทำ�ำ สััมปทานค้า้ ไม้้ รวมถึงึ
ยังั เคยรัับรองเจ้า้ ผู้ค�้ รองนครลำ�ำ ปางด้ว้ ย และเช่น่ เดีียวกับั จริิงอยู่่ท� ี่่โ� ควิดิ ทำ�ำ ให้้ตลาดเงียี บไปนานเลย แต่่คืืนก่่อนที่่�
อาคารทรงโคโลเนีียลหลังั อื่่น� ๆ ในกาดกองต้า้ สถาปัั ตยกรรม คุุณจะมาสัมั ภาษณ์์ (สัมั ภาษณ์เ์ มื่่อ� ปลายเดือื นมิถิ ุุนายน 2565
เหล่า่ นี้้เ� ป็็ นหลักั ฐานที่แ่� สดงถึงึ ความรุ่่�งเรือื งของอุุตสาหกรรม – ผู้้เ� รียี บเรียี ง) เราก็เ็ ริ่ม� เห็น็ แสงสว่่างที่่ป� ลายอุุโมงค์ข์ึ้้น� มาบ้้างแล้้ว
ค้า้ ไม้ใ้ นอดีีต ซึ่่ง� ต่อ่ มากลายมาเป็็ นต้น้ ทุนุ ทางวััฒนธรรม เพราะเริ่ม� มีฝี รั่�งและคนอิินเดีียมาเดินิ บ้้าง ส่่วนคนต่่างจัังหวัดั
และการท่อ่ งเที่ย่� วที่ส่� ำำ�คัญั ของเมือื งลำ�ำ ปาง ก็็เข้้ามาอย่่างต่่อเนื่่�อง เห็น็ สัญั ญาณว่่าจะกลัับมาเหมือื นเดิิมแล้้ว

ผมทำำ�ธุุรกิิจอสังั หาริมิ ทรััพย์์ และรับั ช่่วงดููแลอาคารหลังั นี้้� แต่่นั่่�นล่่ะ คิดิ ว่่าคงมีคี นที่่�มองเหมือื นกัันกับั ผม นักั ท่่องเที่่�ยว
ต่่อมาจากคุุณพ่่อ ซึ่่ง� ตอนแรกก็็ใช้้อาคารนี้้�จัดั เก็็บวััสดุุก่่อสร้้าง ส่่วนใหญ่่ยัังมองลำ�ำ ปางเป็็นแค่่เมือื งผ่่าน บางคนมาเที่่ย� ว
จนภายหลัังที่่�น้ำำ�� ท่่วมหนัักในปีี 2548 และผู้้�คนในย่่านร่่วมกััน วัันเดย์์ทริิป ตกเย็็นเดิินกาดกองต้้า แล้้วก็ข็ ับั รถต่่อไปนอน
จัดั ตั้้�งถนนคนเดิิน ปลุุกกระแสการฟื้น้� ฟููอาคารเก่่าในพื้้น� ที่่� ที่่�เชียี งใหม่่ น่่าเสียี ดายนะ เพราะจริงิ ๆ เมือื งเรามีีอะไรให้้เที่่�ยว
จุุดประกายให้้ผมกลัับมาฟื้้น� ฟููอาคารหลัังนี้้� ซึ่ง�่ ก็ใ็ ช้้เวลาค่่อนข้้าง หรืือทำ�ำ มากกว่่าแค่่ไปเช้้าเย็็นกลัับ โจทย์ท์ ี่่�สำำ�คัญั หลัังจากนี้้�คือื จะ
นานในการเก็บ็ รายละเอีียดให้้เหมือื นเดิิมมากที่่ส� ุุดและกว่่าจะ ทำำ�ยัังไงให้้นักั ท่่องเที่่ย� วมาอยู่่ก� ัับเราอย่่างน้้อยสัักหนึ่่ง� คืนื
เปิดิ เป็น็ คาเฟ่ก่ ึ่่�งร้้านอาหารก็ป็ ีี 2553 โดยผมยัังอุุทิศิ ส่่วนหนึ่่�ง ทำำ�อย่่างไรให้้น่่าเที่่�ยว เราเป็็นเมืืองรอง แต่่เราเป็็นเมือื งรอง
ของอาคารให้้เป็น็ มุุมนิทิ รรศการ นำ�ำ เสนอกระบวนการบููรณะบ้้าน ที่่ม� ีขี อง ไม่่ใช่่รองแบบไม่่มีอี ะไร เพราะถ้้าตีีโจทย์ข์ ้้อนี้้ไ� ด้้ มัันก็จ็ ะ
รวมถึงึ ข้้อมููลเกี่่ย� วกัับบ้้านเก่่าหลังั อื่่น� ๆ ในพื้้�นที่่� เพื่่�อหวังั ให้้คน ช่่วยฟื้น้� ฟููเศรษฐกิิจบ้้านเราได้เ้ ยอะ
ที่่�มาเยืือนเข้้าใจถึึงคุุณค่่าของสถาปััตยกรรมในย่่าน รวมถึึงเป็น็

การส่่งไม้้ต่่อเพื่่�อหวัังให้้มีกี ารฟื้�น้ ฟููและเปิดิ บ้้านเก่่าโบราณเหล่่านี้้� อย่่างรถม้้าเนี่่ย� ใครมาลำำ�ปางก็อ็ ยากนั่่�งใช่่ไหม แต่่ในทาง
เพิ่่ม� มากขึ้้น� กลัับกัันคุุณมานั่่ง� รถม้้าตอนกลางวัันแดดเปรี้ย� งก็็ไม่่สนุุกแล้้ว

และก็เ็ นื่่อ� งจากบ้้านเก่่าที่่�สร้้างขึ้้น� ร่่วมยุุคเดีียวกัับหม่่องโง่่ยซิ่่�น แต่่ถ้้าคุุณออกแบบกิจิ กรรมอาจจะนั่่�งตอนเช้้าไปบ้้านท่่ามะโอ
เหล่่านี้้เ� องที่่ท� ำำ�ให้้กาดกองต้้าโดยเฉพาะอย่่างยิ่่ง� ถนนคนเดินิ กาด จัังหวััดเรามีชี ้้างด้้วย ลองมาไว้้ที่่�บ้้านหลุุยส์ส์ ักั เชืือกสองเชือื ก
กองต้้าที่่จ� ัดั ทุุกเย็น็ วันั เสาร์แ์ ละอาทิติ ย์ม์ ีลี ักั ษณะเฉพาะตัวั เพราะ ดึงึ ดููดให้้เด็ก็ ๆ นั่่ง� รถม้้าไปให้้อาหารช้้าง หรืืออาจจะทำำ�เส้้นทาง

นั่่ง� ตอนกลางคืืน ก็็โรแมนติิกดีี

นพรัตั น์์ สุุวรรณอััตถ์์

ทายาทรุ่่�นที่่� 4 ของอาคารหม่อ่ งโง่ย่ ซิ่่น�
และเจ้า้ ของร้า้ นหม่อ่ งโง่ย่ ซิ่่น�

46

กาดกองต้้าก็ด็ ้้วย ปัญั หาที่่ผ� มเห็น็ ได้้ชัดั คือื อาคารริมิ
ถนนเราสวยนะ เจ้้าของบ้้านเก่่าในย่่านทุุกคนก็ม็ ีวี ิสิ ัยั ทัศั น์์
ที่่�ดีี ฟื้้�นฟููบ้้านตัวั เองให้้สวยงามเหมือื นๆ กััน แต่่ตกเย็็น
คุุณเปิดิ ไฟนีอี อนสีขี าวสว่่างจ้้า ทััศนีียภาพโดยรวมดููแข็็ง
ไปหมด ทำำ�ไมไม่่ลองใช้้ไฟ warm white ให้้ย่่านมัันดููนวล
ใช้้อารยสถาปัตั ยกรรมเข้้าไปเสริิม คุุณนั่่�งรถม้้าผ่า่ นเห็็น
ไฟสีสี ้้มอุ่่น� ๆ ดููตึึกเก่่าสวยๆ มัันยกระดัับย่่านได้้เยอะ

รถไฟอีกี เรามีสี ถานีรี ถไฟที่่เ� ป็น็ อาคารอนุุรัักษ์ซ์ ึ่่ง� มา
พร้้อมกัับเรื่อ� งราวทางประวัตั ิิศาสตร์์ แต่่ที่่ผ� ่า่ นมาคุุณก็็
จััดงานรถไฟแบบเดิมิ ๆ ดึึงพ่่อค้้าแม่่ค้้ามาตั้้ง� แผงขายของ
ของก็แ็ บบเดียี วกับั กาดกองต้้า คนมาเที่่ย� วครั้�งเดีียวเขาก็็
ไม่่อยากกลัับมาแล้้ว ผมมองว่่าลำำ�ปางเรามีศี ัักยภาพมาก
อย่่าลืมื ว่่าเรามีีทรัพั ยากรหลัักคืือไฟฟ้า้ จากโรงไฟฟ้้า
เราใช้้แสงไฟเปลี่่ย� นบรรยากาศให้้เมือื งได้้ หรือื เล่่นใหญ่่ทำ�ำ
โชว์แ์ สงสีเี สียี ง เอารถไฟเป็น็ พระเอกบอกเล่่าประวัตั ิศิ าสตร์์
เมือื ง เอาหัวั รถจักั รโบราณมาวิ่�ง ทำำ�โบกี้้�สวยๆ จััดกาล่่า
ดิินเนอร์์บนรถไฟ วิ่ง� เส้้นทางระยะสั้้น� แบบญี่่ป�ุ่�น ใช่่ว่่า
จะทำ�ำ ไม่่ได้้

ทั้้�งหมดทั้้�งมวลมัันคืือเนื้้อ� หาเดิมิ เลย แต่่คุุณเอา
สุุนทรีียศาสตร์ม์ าเพิ่่ม� มููลค่่ามันั ได้้ คือื ถ้้าของมันั สวย
ใครจะไม่่อยากมากันั ผมเลยอยากฝากไว้้เป็น็ ข้้อเสนอไป
ให้้นักั วิชิ าการและที่่ส� ำ�ำ คัญั คือื ภาครัฐั คือื ถ้้าวางแผนกันั ดีๆี
เอกชนอย่่างพวกเราก็พ็ ร้้อมจะร่่วมมือื อยู่แ่� ล้้ว”

47

“ผมเกิดิ กรุุงเทพฯ สอบเอ็็นทรานซ์ต์ ิดิ คณะวิิศวะที่่� ความที่่พ� ื้้�นเพแฟนเป็น็ คนลำ�ำ ปาง แล้้วคุุณตาของเขามีี
ที่่�ดินิ อยู่่�ริมิ น้ำำ��วัังแถวกาดกองต้้า เลยคุุยกัันกัับแฟนเราควร
มหาวิิทยาลัยั เชีียงใหม่ป่ ีี 2528 แต่พ่ อได้เ้ รีียนไป มันั ไม่ใ่ ช่่ จะมีีหน้้าร้้านไว้้ขายงานแล้้วนะ จะได้ไ้ ม่่ต้้องเร่่ไปขายตาม
ที่่ต� ่่างๆ ครั้น� จะเปิดิ ที่่อ� ุุตรดิติ ถ์ก์ ็ค็ งไม่่น่่าจะมีคี นซื้้อ� เท่่าไหร่่
ชีีวิิตผมเลย ระหว่่างนั้้น� ก็ไ็ ด้ไ้ ปรู้้�จักั กับั พี่�่คนหนึ่่ง� ที่เ�่ ขาทำ�ำ งาน เลยตัดั สินิ ใจขอคุุณตาเอาที่่ด� ินิ ตรงนี้้�มารีโี นเวทและเปิดิ
เป็น็ ร้้าน papacraft เราเปิิดปีี 2561 ตอนนี้้�ก็็ 4 ปีแี ล้้ว
หัตั ถกรรมส่่งขายที่ไ�่ นท์บ์ าซาร์์ เห็น็ แล้ว้ ชอบ และพบว่่าเรา โดยช่่วงโควิดิ ก็ก็ ระทบพอสมควร แต่่เรามีขี ายออนไลน์์
และขณะเดีียวกันั เราก็ย็ ังั แปลหนัังสือื อยู่ก่� ็เ็ ลยผ่า่ นพ้้น
พอมีีทักั ษะด้า้ นงานฝีี มือื ก็เ็ ลยไปเรีียนรู้้�กับั เขา จนไม่ไ่ ด้ไ้ ปเรีียน มาได้้

หนังั สืือเลย ทำ�ำ ให้ส้ ุุดท้า้ ยโดนรีีไทร์์ พอทำ�ำ ธุุรกิจิ นี้้อ� ยู่ล�่ ำ�ำ ปางไปได้้สักั พักั ก็เ็ ริ่ม� รู้้จ� ักั เครือื ข่่าย
คนทำำ�งานคร้้าฟต์ม์ ากขึ้้น� มีนี ัักศึกึ ษามีฝี ีีมือื หลายคนมาขอ
อาจเป็็นค่่านิิยมในยุุคนั้้�นด้้วยแหละ ถ้้าคุุณเรียี นหนังั สือื เก่่ง ฝึึกงาน หรืือฝากผลงานมาขายที่่�ร้้าน หลายคนฝีีมืือดีมี าก
ก็็ต้้องไปเรีียนหมอ เรียี นวิศิ วะ อะไรแบบนี้้� คืือตอนแรกผมก็เ็ ดินิ เลยนะ ก็เ็ ลยคิดิ ว่่า เออที่่ผ� ่า่ นมาลำ�ำ ปางมันั ไม่่มีพี ื้้น� ที่่แ� บบนี้้�
ตามไปโดยไม่่ได้้คิดิ ว่่าจริงิ ๆ แล้้วตัวั เองชอบอะไร จนมาเจอเรื่อ� ง เท่่าไหร่่ คือื ถึึงแม้้ลำำ�ปางจะเป็็นเมือื งของคนทำำ�เซรามิิก
งานฝีมี ืือที่่ท� ำ�ำ ให้้ผมค้้นพบว่่าจริิงๆ เราชอบงานหััตถกรรมและ แต่่ภาพรวมก็ย็ ังั ถููกนำำ�เสนอด้้วยมุุมมองแบบราชการอยู่�่
การสร้้างสรรค์์ จากนั้้�นผมก็เ็ อ็น็ ทรานซ์์กลับั เข้้ามาใหม่่ โดยเรียี น ซึ่ง�่ ก็เ็ ป็น็ อย่่างที่่เ� ห็น็ เมือื งมันั แทบไม่่มีพี ื้้�นที่่�ให้้คนทำ�ำ งาน
สื่่อ� สารมวลชนที่่เ� ดิิม ระหว่่างนั้้น� ก็็ทำ�ำ สมุุดทำ�ำ มืือจากเศษหนัังและ คร้้าฟต์ร์ุ่�นใหม่่เลย จนปีีที่่ผ� ่่านมา มีีโครงการเมือื งแห่ง่
กระดาษส่่งขาย ก็เ็ อาไปฝากตามร้้านอย่่างสบันั งา หรือื แผงขาย การเรีียนรู้ล� ำำ�ปางเข้้ามา อาจารย์ท์ ี่่�รัับผิิดชอบโครงการก็็
ของที่่ร� ะลึกึ ตามไนท์บ์ าซาร์์ เข้้ามาคุุยกัับผมว่่าจะร่่วมส่่งเสริิมเมือื งได้้ยัังไง ผมก็เ็ ลย
คิดิ ถึงึ การสร้้างพื้้�นที่่�ดังั กล่่าว
พอเรียี นจบ ผมก็ย็ ังั คงทำำ�งานคร้้าฟต์ฝ์ ากขายอยู่อ�่ ีกี สัักพััก
เคยมีคี วามคิดิ ว่่าอยากเปิดิ ร้้านของตัวั เองที่่ไ� นท์บ์ าซาร์์ เพราะตอนนั้้น� กาดกองคร้้าฟต์์ ณ กองต้้า จึงึ เกิดิ ขึ้้�น โดยผมไปขอพื้้น�
ไนท์์บาซาร์์นี่่บ� ููมเรื่�องงานสิินค้้าทำ�ำ มือื มาก แต่่ไม่่นานจากนั้้�นคืือ ที่่�ซอยหนึ่่ง� ของถนนคนเดินิ กาดกองต้้า จัดั บููธที่่ข� ายเฉพาะ
ราวปีี 2539-2540 ก็เ็ กิดิ วิิกฤตต้้มยำำ�กุ้้�ง ทุุกอย่่างซบเซา ซึ่ง�่ ก็พ็ อดีี ผลงานของผู้้ป� ระกอบการด้้านหัตั ถกรรมรุ่่น� ใหม่่ มีตี ั้้�งแต่่
กัับที่่�ว่่าตอนผมเรียี นแมสคอม ผมได้้ทักั ษะใหม่่ติิดตัวั มาคืือการ เครื่อ� งหนังั เครื่อ� งปั้้น� ดินิ เผา เครื่อ� งจักั สาน สิ่่ง� ทอ เทียี นหอม
แปลหนังั สือื ผมชอบอ่่านหนังั สืืออยู่่แ� ล้้ว พอได้้ทัักษะการแปล ไปจนถึงึ อาหารและขนมแบบโฮมเมดที่่�ทำำ�โดยคนลำ�ำ ปาง
และการเรียี บเรียี งมาจากที่่ม� หาวิทิ ยาลัยั ก็็เลยทดลองแปลงาน รวมถึงึ มีีการแสดงดนตรีโี ฟลค์ด์ ้้วย ก็ม็ ีีการจัดั รููปแบบร้้าน
เสนอสำ�ำ นักั พิิมพ์์ กลายเป็็นว่่าช่่วงที่่�ร้้างลาจากงานทำ�ำ มือื ไป ผมก็็ ให้้สอดคล้้องเป็น็ ธีมี เดียี วกันั ผมเห็น็ ว่่าเอกลักั ษณ์ข์ องกาด
ทำำ�งานคร้้าฟต์์อีกี ประเภท นั่่น� คืือการแปลวรรณกรรม จากที่่�คิิดว่่า กองต้้าคือื เขาจะไม่่จััดโซนนิ่่ง� ทุุกอย่่างขายรวมกันั หมด
ทำ�ำ เล่่นๆ หาเงินิ ไปก่่อน ก็ก็ ลายมาเป็น็ อาชีพี ที่่ท� ำ�ำ ต่่อเนื่่อ� งมา 20 ปีี บนถนนสายเดีียว แต่่ปััญหาก็ค็ ืือถ้้าคุุณขายงานบางอย่่าง
ที่่�จำ�ำ เป็็นต้้องมีพี ื้้น� ที่่�เพื่่�อจััดแสดงให้้โดดเด่่น การกองทุุก
ช่่วง 20 ปีีที่่�แปลหนังั สืือเลี้้�ยงชีีพ ผมย้้ายบ้้านไปอยู่ก่� ัับแฟนที่่� อย่่างรวมกันั แบบนี้้ม� ันั ก็จ็ ะไปกลบผลงานของคุุณ กาดกอง
อุุตรดิติ ถ์์ โดยแฟนทำำ�งานที่่�วิทิ ยาลััยของจังั หวัดั จนมาในช่่วง 5 ปีี คร้้าฟต์์เลยถููกตั้้ง� ขึ้้น� เพื่่�อให้้มีีโซนแยกออกมาสำ�ำ หรับั แสดง
หลังั ที่่อ� ยู่่�ที่่�นี่่� ผมอยากกลัับมาสานฝัันที่่�เคยวาดไว้้สมััยก่่อน นั่่น� คือื งานคร้้าฟต์์โดยเฉพาะด้้วย
การทำำ�งานหัตั ถกรรม ก็็เลยเริ่�มลงมือื ด้้วยการซื้้อ� หนัังมาทำำ�เครื่อ� ง
ประดัับจากแพทเทิิร์์นง่่ายๆ ก่่อน พอรื้อ� ฟื้�้นทัักษะจนอยู่ม่� ืือ
ก็เ็ ลยลองสร้้างสรรค์ร์ ููปแบบใหม่่ๆ อย่่างการทำ�ำ กำำ�ไลหรือื เครื่�อง
ประดัับรููปทรงดอกไม้้ โดยผมตั้้ง� ชื่่�อให้้มัันว่่า ‘บุุปผากำ�ำ ไล’ การได้้
ทำ�ำ งานนี้้�นั่่น� แหละที่่�ทำ�ำ ให้้ผมคิดิ ว่่าเราไม่่ควรทำ�ำ อะไรครึ่ง� ๆ กลางๆ
เลยลงกรุุงเทพฯ เอางานไปเสนอ TCDC เขาก็็ให้้ผมไปวางขายใน
creative market ปรากฏว่่าขายดีมี ากๆ ก็เ็ ลยเริ่ม� ทำ�ำ แบรนด์ม์ าตั้้ง� แต่่นั้้น�
จากนั้้น� ก็ข็ ึ้้น� เชีียงใหม่่ไปขายตามตลาดนััดที่่ข� ายงานคร้้าฟต์ต์ ่่างๆ
จริงิ ใจมาร์์เก็็ตเอย หรืืองาน NAP เอย โดยเราก็ป็ ักั หลักั ทำ�ำ สตููดิิโอ
ที่่�อุุตรดิติ ถ์์นั่่�นแหละ

48