WeCitizens เสียง-ลำปาง

ถึงแมล้ าํ ปางจะเป็ นเมอื ง ตอนเปิดิ แรกๆ ก็ม็ วยวัดั ประมาณหนึ่่ง� ตั้้ง� แต่่ดีลี ให้้เกิดิ ภาพ
ของคนทําเซรามกิ แตภ่ าพรวมของเมือง ที่่ผ� มคิดิ ไว้้ การคัดั เลือื กของมาขาย คือื มีคี นอยากมาขายกับั เรา
แทบไม่มีพ้ืนท่ใี หค้ นท�ำ งานคราฟต์รุน่ ใหม่ เยอะครัับ แต่่บางทีขี องเขามัันไม่่ได้ค้ อนเซปต์์ เขาไปรัับของ
จนปี ท่ผี า่ นมามีโครงการเมืองแหง่ การ จากโรงงานมาขาย เราก็็บอกไม่่ได้้ เราอยากให้้พื้้�นที่่น� ี้้ม� ัันเป็็น
ที่่แ� สดงงานของคนที่่ท� ำ�ำ งานด้้วยตัวั เองก่่อน เพราะพวกเขาแทบ
เรียนรู้ล�ำ ปาง เข้ามากาดกองคร้าฟต์ ไม่่มีพี ื้้น� ที่่น� ี้้เ� ลย ไหนจะปัญั หานั่่น� นี่่อ� ีกี เยอะแยะ ผมมองว่่าการมีี
ณ กองตา้ จงึ เกิดข้นึ พื้้�นที่่�เริ่�มต้้นเล็็กๆ แบบนี้้ม� ันั ไม่่เพีียงทำำ�ให้้ผู้้ป� ระกอบการงาน
คร้้าฟต์เ์ ขาเข้้าถึงึ คนซื้้อ� นะ แต่่มันั ยัังจุุดประกายให้้คนอื่่�น
ตระหนักั ถึงึ คุุณค่่าตรงนี้้� และช่่วยส่่งเสริิมคร้้าฟต์์แมนลำ�ำ ปาง
ให้้มีีช่่องทางในการขายมากขึ้้น�

ส่่วนภาพไกลๆ ผมอยากเปิดิ โรงเรีียนการช่่างที่่�นี่่�น่่ะครับั
ที่่ล� ำ�ำ ปางเราก็ม็ ีสี าขาวิชิ าศิลิ ปะและการออกแบบ ที่่ม� หาวิทิ ยาลัยั
ธรรมศาสตร์อ์ ยู่่�แล้้ว แต่่ในอีกี มุุม สำำ�หรับั คนทั่่�วไปที่่�สนใจและ
อยากเรีียนรู้�เรื่�องการออกแบบหรืือหัตั ถกรรมบ้้าง เขาไม่่มีี
ที่่เ� รียี นเลย ก็ค็ ิดิ ว่่าถ้้ามีีโรงเรียี นการช่่างที่่�ไม่่ว่่าจะคุุณจะเป็็น
ใครก็็ตามก็ส็ ามารถเข้้าเรีียนได้้ คงดีีไม่่น้้อย คืือผมอาจจะ
สอนใครไม่่ค่่อยได้้หรอก เพราะผมก็เ็ รียี นรู้แ� บบ self learning มา
แต่่ลููกชายผมเขาเรีียนผ่า่ นระบบจากสถาบััน เวลาเขาสอนทีมี
งานหรืือนัักศึึกษาฝึึกงานจะเป็็นขั้้น� เป็น็ ตอนเข้้าใจง่่ายกว่่า
แล้้วพอเห็็นลููกชายผมสอนคนอื่่�น ผมก็พ็ บเลยนะ ว่่าถ้้ามีีครูู
ที่่�สอนเป็น็ เนี่่ย� มัันทำ�ำ ให้้คนเรียี นพััฒนาได้จ้ ริิงๆ

อย่่างไรก็ต็ าม แนวคิดิ ที่่อ� ยากเปิดิ โรงเรียี นช่่างเนี่่ย� ผมไม่่ได้้
มองว่่ามันั ต้้องเป็็นของ papacraft ของผม หรืือของลููกชาย
อะไรเลย แค่่คิิดว่่าเมือื งที่่�ดีมี ันั ควรจะมีีสิ่่�งนี้้ส� ำ�ำ หรัับทุุกคน
มันั ไม่่ใช่่แค่่สร้้างอาชีพี ให้้กับั คนที่่ม� าเรียี น กระทั่่�งคนที่่�เรียี น
ศิิลปะหรือื การออกแบบมา ก็็มาสอนที่่�นี่่�ได้้ มาแลกเปลี่่�ยนกันั
ทั้้�งทัักษะฝีีมืือไปจนถึงึ มุุมมองวิธิ ีีคิดิ คุุณไม่่จำ�ำ เป็น็ ต้้องเรีียน
เพื่่�อจบไปเป็น็ ช่่างฝีีมือื ก็ไ็ ด้้ คุุณอาจทำ�ำ เป็็นงานอดิิเรก ทำำ�เพื่่�อ
ฝึกึ สมาธิิ ฝึกึ ฝนวิธิ ีคี ิดิ กระบวนการทำ�ำ งาน อะไรก็ว็ ่่าไป จริงิ อยู่�่
ผลลัพั ธ์ข์ องงานออกแบบและหัตั ถกรรมคือื การได้้มาซึ่ง�่ สิ่่ง� ของ
แต่่กระบวนการระหว่่างนั้้น� มันั ก็ท็ ำ�ำ ให้้คุุณได้เ้ รียี นรู้อ� ะไรใหม่่ๆ
อีกี เยอะ”

ประสิิทธิ์์� ตั้้ง� มหาสถิติ กุลุ

เจ้า้ ของ papacraft นักั แปล
และผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� กาดกองคร้้าฟต์์ ณ กองต้า้

49

ป้้ าศรีีไล บำ�ำ รุุงพรไพศาล
และลุงุ พิิทักั ษ์์ บำ�ำ รุุงพรไพศาล

เจ้า้ ของร้้านขายของชำ�ำ ป้้ าไล
ในซอยหลิ่่ง� จันั ทร์ห์ มันั

50

“ลุงุ พิิทักั ษ์์เคยเป็็ นหลงจู๊๊ม� าก่อ่ นแกทำ�ำ หน้า้ ที่�่ ถุุงพลาสติกิ ลุุงกับั ป้า้ ไม่่เคยไปโรงเรียี นลููกเลยนะ เพราะต้้อง
ขายของทุุกวันั ถึึงเวลาจ่่ายค่่าเทอม ก็็เอาเงิินฝากลููกไป
คล้า้ ยเซลล์แ์ มนซึ่่ง� ต้อ้ งขับั รถส่ง่ ของในเส้น้ ทางลำ�ำ ปาง ไม่่เคยเห็น็ หน้้าคุุณครูู เคราะห์ด์ ีที ี่่ล� ููกๆ ป้า้ เป็น็ คนตั้้ง� ใจเรียี น
ไปจนถึงึ อำำ�เภอแม่ส่ ายที่เ่� ชีียงราย ส่่วนป้้ าเป็็ นคน พี่่ค� นโตนอกจากมาช่่วยร้้าน ก็็ยังั ช่่วยสอนการบ้้านให้้น้้อง
ห้า้ งฉัตั รที่เ�่ ข้า้ มาทำ�ำ งานในตัวั เมือื ง เมื่่อ� ประมาณ 50 ประกอบกัับที่่ล� ุุงแกเป็็นคนขยันั ทำำ�มาหากิิน เหล้้าไม่่กินิ
ปีี ที่แ�่ ล้ว้ เราเจอกันั ที่ล�่ ำ�ำ ปาง หลังั จากตกลงใช้ช้ ีีวิิต บุุหรี่่ไ� ม่่สููบ และไม่่เล่่นการพนััน ก็เ็ ลยไม่่เคยมีีหนี้้�สิิน และ
อยู่่�ด้ว้ ยกันั ความที่ล่� ุงุ แกไม่อ่ ยากเดินิ ทางบ่อ่ ยอีีก เราก็ช็ ่่วยกันั ขายของหาเงินิ ส่่งลููกๆ เรีียนจบปริญิ ญาตรีี
แล้ว้ จึงึ นำ�ำ เงินิ เก็บ็ มาเปิิ ดร้า้ นขายของชำ�ำ อยู่่�ใน กันั ได้้ทุุกคน
ย่า่ นกาดกองต้า้ นี่่�

สมัยั นั้้�นกาดกองต้้าบนถนนตลาดเก่่าที่่�เลียี บริมิ แม่่น้ำำ�� ทุุกวันั นี้้ล� ููกๆ ก็แ็ ยกย้้ายไปมีชี ีวี ิติ เป็น็ ของตัวั เองกันั หมดแล้้ว
วังั เงียี บเหงามาก ยัังไม่่มีีถนนคนเดินิ และบ้้านส่่วนใหญ่่ คนหนึ่่ง� ไปทำ�ำ หอพักั และเปิดิ บริษิ ัทั อยู่ท�่ี่่ล� ำ�ำ พููน อีกี คนไปทำ�ำ งาน
ก็ป็ ิดิ ไว้้ ไม่่ได้้ทำ�ำ การค้้า แต่่ความที่่ซ� อยหลิ่่�งจันั ทร์ห์ มันั ออฟฟิิศที่่�เชีียงใหม่่ และอีกี คนอยู่่ก� รุุงเทพฯ เขาก็็ชวนเรา
ที่่�ร้้านเราเปิิด เป็็นคิิวรถไปอำ�ำ เภอเมืืองปาน ลููกค้้าหลักั ให้้มาอยู่�่ด้้วยกัันแหละ แต่่เราติดิ ชีวี ิติ ที่่น� ี่่�ไปแล้้ว ถึงึ แม้้
ของร้้านจึงึ เป็็นคนจากอำ�ำ เภอรอบนอกที่่�นั่่ง� รถประจำำ�ทาง เศรษฐกิจิ จะซบเซา และเราขายของได้ไ้ ม่่มากเท่่าเมื่่อ� ก่่อน
ซึ่่�งสมััยนั้้�นเป็็นรถคอกหมููเข้้ามาทำำ�ธุุระในเมืือง สมัยั ก่่อน แต่่ความที่่เ� ราไม่่ต้้องส่่งเสียี ใครแล้้ว ก็็เลยพออยู่ไ่� ด้้
รถขนคนมาแน่่นทุุกรอบเลย บางรอบถึึงกับั มีีคนนั่่ง� บน ป้า้ ก็็ขายแต่่พวกขนมและเครื่�องดื่่�ม พวกอาหารสดที่่ต� ้้อง
หลังั คามาก็็มีี ยิ่่ง� ผู้้โ� ดยสารเยอะ ร้้านป้า้ ยิ่่ง� ขายดีี ก็็เริ่ม� ต้้น ทำำ�ใหม่่ก็็เลิิกขายเพราะเหนื่่อ� ย เราอายุุเจ็็ดสิิบกว่่าปีแี ล้้ว
ตั้้�งแต่่ขายน้ำ�ำ� ขายขนมง่่ายๆ จนมาขายอาหารทำำ�ใหม่่
จำ�ำ พวกขนมไข่่หงส์์ กล้้วยทอด ตำ�ำ ส้้มกัับข้้าวมััน คืือตั้้�งแต่่ ทุุกวัันนี้้เ� ราจะตื่่�นตีหี ้้า และเดินิ ออกจากบ้้านเลีียบ
ตีหี ้้าที่่�รถเริ่�มวิ่่�ง ก็ม็ ีีคนมารอซื้้อ� แล้้ว แม่่น้ำ�ำ�วังั เพื่่�อไปออกกำำ�ลังั กายกัับเครื่อ� งเล่่นตรงจวนผู้้ว� ่่า
ก่่อนเดิินกลัับบ้้านมาชงกาแฟดื่่�ม กิินข้้าว และเปิดิ ร้้าน
ลุุงกัับป้า้ มีลี ููก 3 คน เราไม่่ได้้มีีทรััพย์์สิินอะไรมากมาย ก็ข็ ายไปจนถึงึ ค่ำ��ำ ๆ ร้้านป้า้ ไม่่มีวี ันั หยุุดนะ ปีใี หม่่ สงกรานต์์
ช่่วงที่่ล� ููกกำ�ำ ลังั โตก็เ็ ลยเหนื่่อ� ยกันั หน่่อย จำ�ำ ได้้ว่าต้้องให้้ลููกๆ เข้้าพรรษา ก็็ไม่่หยุุด จะปิดิ ร้้านเฉพาะตอนที่่ล� ููกมาชวน
มาช่่วยพัับใบตองสำ�ำ หรับั ใส่่อาหาร เพราะตอนนั้้�นยังั ไม่่มีี ไปเที่่ย� วเท่่านั้้น� (ยิ้้ม� )”

เมื่อประมาณ 50 ปี ที่แล้ว
เราเจอกันทล่ี �ำ ปาง

หลังจากตกลงใช้ชวี ิตอยู่ด้วยกนั
ความที่ลุงแกไมอ่ ยากเดนิ ทางบ่อยอีกแลว้

จงึ นาํ เงนิ เกบ็ มาเปิ ดรา้ นขายของชํา
อยู่ในย่านกาดกองตา้ นี่

51

“คนมักั เข้า้ ใจกันั ว่่าชาวลำ�ำ ปางในศตวรรษที่แ�่ ล้ว้ พจนารถ พััฒนานุกุ ูลู

ร่ำำ�รวยจากการทำ�ำ สััมปทานค้า้ ไม้้ แต่เ่ ปล่า่ เลย รายได้้ ประธานชุมุ ชนกาดกองต้า้ ใต้้

จากการค้า้ ไม้น้ ี่เ�่ ข้า้ กระเป๋๋ าคนอังั กฤษหมด ที่ค�่ นในพื้้�นที่�่

รวยๆ กันั นี่ส�่ ่่วนหนึ่่ง� มาจากการค้า้ ฝิ่่� น สมัยั ก่อ่ นฝิ่่� น

ยังั เสรีี หลังั ธนาคารกรุุงไทยในตลาดยังั เคยมีีโรงฝิ่่� น

ขนาดใหญ่่ พ่่อค้า้ จีีนล่อ่ งเรือื มาใช้บ้ ริกิ ารกันั งอมแงม

แต่ใ่ นขณะเดีียวกันั ยุคุ ค้า้ ไม้้ ก็ท็ ำ�ำ ให้เ้ กิดิ ธุุรกิจิ อื่่�นๆ

ขึ้้น� ตามมาในเมือื ง จนทำ�ำ ให้ล้ ำ�ำ ปางรุ่่�งเรือื งอย่า่ งมาก

ในตอนนั้้น�

สมัยั พี่่เ� ป็น็ เด็ก็ พี่่ย� ังั ทันั เห็น็ ที่่เ� ขาขนท่่อนซุุงกันั อยู่เ�่ ลยนะ
ตอนนั้้น� แม่่น้ำ�ำ� วัังตั้้�งแต่่เกาะคาลงมาเต็็มไปด้้วยท่่อนซุุงใน
แบบที่่ล� งไปวิ่ง� เล่่นบนแม่่น้ำ��ำ ได้เ้ ลย ก่่อนพี่่จ� ะเกิดิ ครอบครัวั
แม่่พี่่อ� ยู่�เ่ กาะคา แกยัังเคยทำำ�งานรัับจ้้างขนท่่อนซุุงขึ้้�นฝั่่�ง
อยู่เ�่ ลย จนช่่วงหลังั ๆ การขนไม้้เริ่ม� ซาลง ศููนย์์กลางเมืือง
ลำำ�ปางเปลี่่ย� นจากเกาะคามาอยู่่แ� ถวริิมแม่่น้ำ��ำ วังั ในเมืือง
พร้้อมๆ กับั ที่่เ� กิดิ สงคราม แกก็ย็ ้้ายมาอยู่่แ� ถวย่่าน
กาดกองต้้า

ในยุุคนั้้น� คนกาดกองต้้าส่่วนใหญ่่เป็น็ พ่่อค้้าแม่่ค้้าในตลาด
ส่่วนอาคารในกาดกองต้้าเขาจะใช้้เป็น็ โกดังั เก็บ็ สินิ ค้้าหรือื
ไม่่ก็็พักั อาศัยั ส่่วนคหบดีีก็ท็ ำ�ำ ห้้องแบ่่งให้้เช่่า กาดกองต้้า
จึึงเต็ม็ ไปด้้วยผู้้ค� นหลากหลายเชื้้�อชาติิ คนพม่่า จีีน ญวน
ไทย เกืือบทั้้�งหมดล้้วนทำ�ำ การค้้า อาจด้้วยบรรยากาศ
แบบนั้้�น มันั ก็ท็ ำำ�ให้้พี่่ท� ี่่โ� ตมาในย่่านนี้้เ� ป็น็ คนชอบค้้าขาย
ไปด้้วย

จุุดเปลี่่ย� นของกาดกองต้้า คือื ปีี พ.ศ. 2548 ที่่ม� ีนี ้ำ��ำ ท่่วม
หนักั เมือื งลำ�ำ ปาง อย่่างที่่บ� อกว่่าอาคารส่่วนใหญ่่ในกาด
กองต้้าเป็น็ โกดัังเก็บ็ สินิ ค้้าของพ่่อค้้าแม่่ค้้าในตลาด
พอน้ำ�ำ� ท่่วม สิินค้้าก็็เสีียหาย เจ้้าของเขาก็็จำ�ำ ใจเอาของ
ที่่�ยัังมีีสภาพดีีบางส่่วนมาขายเลหลัังในราคาถููก ขายบน
ถนนที่่ย� ังั เปื้อ�้ นโคลนแบบนั้้น� เลย มีตีั้้ง� แต่่เหล้้าฝรั่ง� เครื่อ� งดื่่ม�
ขนม ไปจนถึงึ เฟอร์น์ ิเิ จอร์์ และข้้าวของเครื่อ� งใช้้ คนลำ�ำ ปาง
ก็็แห่่กัันมาซื้้อ� กันั เต็็มไปหมด จากบรรยากาศที่่เ� ศร้้าๆ
เพราะน้ำ�ำ� ท่่วม ย่่านนั้้น� กลับั มามีีชีีวิิตชีีวาขึ้้น� มาทันั ใด เราก็็
คุุยกันั ว่่าน่่าจะจััดตั้้�งให้้เป็็นถนนคนเดิินไปเลยนะ

52

คืือก่่อนหน้้านั้้น� ทางเทศบาลเขาเคยมีคี วามคิิดจะทำ�ำ ของคนในเมือื ง ก็็เริ่ม� มีนี ัักท่่องเที่่ย� วทั้้ง� ไทยและต่่างชาติิ
ถนนคนเดิินตรงนั้้น� อยู่่แ� ล้้วด้้วย เพราะเห็็นศัักยภาพของ รวมถึงึ ตัวั แทนจากจัังหวััดต่่างๆ อย่่างน่่าน แพร่่ และเลย
ตึกึ เก่่าแก่่ในย่่าน เขาก็็เคยเอางบมาลงและจัดั ถนนคนเดินิ มาศึึกษาดููงานวิธิ ีีการทำ�ำ ตลาดเรา เขาอยากรู้�ว่่าเราทำำ�ยัังไงโดย
อยู่่ส� องสัปั ดาห์์ แต่่ความที่่�เป็น็ ราชการน่่ะ เขาทำ�ำ โดยไม่่ได้้ ไม่่เก็็บค่่าเช่่า และประสานกับั เทศบาลอย่่างไรในการจัดั การ
สร้้างการมีสี ่่วนร่่วมกับั ชุุมชน แล้้วพองบหมดเขาก็ไ็ ม่่ทำ�ำ ต่่อ กับั ขยะ
ก็เ็ ลยเลิกิ กันั ไป จนมาเกิดิ น้ำ��ำ ท่่วมนี่่แ� หละ เราก็ค็ ิดิ ว่่าไหนๆ
คนก็ม็ ากัันเยอะแล้้ว เราทำ�ำ ตลาดของพวกเราเองดีีกว่่า แต่่แน่่นอนในทางกลับั กันั ก็ม็ ีแี รงเสียี ดทานเยอะ หลายคน
จะได้้ช่่วยกระตุ้้�นเศรษฐกิจิ ด้้วย ก็บ็ อกทำ�ำ ไมไม่่จัดั โซนนิ่่ง� บางคนบอกพอทำ�ำ แบบนี้้ก� าดกองต้้า
มัันไม่่มีีเอกลัักษณ์์ ทำ�ำ ไมไม่่มีีเอาพวกกาแลมาตบแต่่งให้้เป็น็
นั่่น� แหละ คนในกาดกองต้้าก็เ็ ลยรวมตัวั กันั ไปขอจัดั ตั้้ง� ถนนสายวััฒนธรรมอะไรแบบนี้้� เราก็็อธิบิ ายว่่าเราตั้้�งใจให้้พื้้�นที่่�
ชุุมชน จัดั ตั้้ง� กัันช่่วงปลายเดือื นตุุลาคม 2548 หลัังน้ำำ��ท่่วม แห่ง่ นี้้ร� องรับั คนลำ�ำ ปาง แต่่ก่่อน เวลาหยุุดเสาร์-์ อาทิติ ย์์ คนลำ�ำ ปาง
ได้้ไม่่นาน และเปิดิ ถนนคนเดินิ กาดกองต้้าครั้ง� แรกเย็็นวันั นี่่ข� ับั รถไปเที่่ย� วเชีียงใหม่่กันั หมด ตัวั เมือื งลำำ�ปางนี่่�เงีียบเลย
ที่่� 9 พฤศจิกิ ายน ตอนนั้้น� ยังั มีโี คลนจากน้ำ��ำ ท่่วมติดิ อยู่เ�่ ลยนะ เราก็ห็ วังั เปิดิ ตลาดแห่ง่ นี้้�เป็น็ ที่่�พัักผ่อ่ นให้้คนในพื้้�นที่่�เป็น็ หลััก
พลิกิ วิกิ ฤตให้้เป็น็ โอกาสมาก บ้้านบางหลัังทำ�ำ เครื่�องหมาย เราไม่่ได้อ้ ยากให้้ที่่น� ี่่เ� ป็น็ แฟรนไชส์ข์ องถนนคนเดิินเชียี งใหม่่
โชว์ไ์ ปเลยว่่าน้ำ�ำ�เคยท่่วมถึงึ ระดัับไหน ส่่วนพี่่�ก็ช็ วนเพื่่�อนๆ (หััวเราะ)
ที่่�ชอบเล่่นสะล้้อซอซึึงในวงเหล้้า มาเล่่นเปิิดหมวกในกาด
เอาวงสะล้้อมาเล่่นเพลงสากลด้้วย สร้้างสีสี ันั ให้้กาดจน ส่่วนภาพที่่อ� ยากเห็น็ ในกาดกองต้้าแห่ง่ นี้้น� ่่ะหรือื พี่่อ� ยากเปลี่่ย� น
กลายมาเป็น็ เอกลัักษณ์์อีกี อย่่างจนทุุกวันั นี้้� ถนนสายนี้้ใ� ห้้ทุุกคนได้ข้ ายของกันั ทุุกวัันน่่ะ จริงิ อยู่�่ช่่วงหลัังๆ
เริ่ม� มีีคนรุ่�นใหม่่กลัับมาทำำ�ธุุรกิจิ ในกาดกองต้้าบ้้างแล้้ว แต่่เราก็็
เราไม่่เก็็บเงินิ ค่่าเช่่าพื้้น� ที่่�พ่่อค้้าแม่่ค้้าสัักบาทเลย อยากทำ�ำ ให้้มันั เป็น็ ย่่านค้้าขายจริงิ จังั คือื เจ้้าของตึกึ ในกาดกองต้้า
คือื คุุณแค่่มาลงชื่่อ� เราก็็จัดั สรรล็อ็ คให้้ ตลาดเราไม่่ทำ�ำ ส่่วนใหญ่่เขาปิิดตึกึ เขาไว้้เฉยๆ น่่ะ เขาก็อ็ ยู่่ข� ้้างในทำ�ำ อะไร
โซนนิ่่ง� เพราะตั้้ง� ใจให้้เป็น็ ตลาดที่่ท� ุุกคนในครอบครัวั มาเดินิ ของเขาไป เลยคิดิ ว่่าถ้้างั้น� ปล่่อยให้้คนอื่่น� มาเช่่าทำ�ำ การค้้าใน
อยากให้้ทุุกคนเดินิ ไปด้้วยกันั ไม่่ต้้องแยกกันั เดินิ อย่่างเดินิ ราคาไม่่แพงกันั ไหม ดีกี ว่่าปล่่อยให้้ตึกึ มันั ร้้างเปล่่าๆ หรือื ทำ�ำ
ไปล็อ็ คหนึ่่�งคุุณจะเจอลููกชิ้้น� ปิ้้�ง ถัดั ไปอาจเป็็นกิ๊๊ฟ� ท์์ช็็อป แผงลอยริมิ ฟุุตปาธก็ไ็ ด้้ คือื เย็็นเสาร์์และอาทิติ ย์ก์ ็ข็ ายกัันตาม
ถัดั ไปเป็น็ เสื้้�อผ้้าแบบนี้้� มัันหลากหลายน่่ะ แต่่ความ ปกติิแหละ แต่่วันั ธรรมดาก็น็ ่่าจะมีดี ้้วย เพราะถ้้าคุุณมาเห็น็
หลากหลายนี้้�ก็็ทำ�ำ ให้้พ่่อแม่่ลููกก็็จะเดิินไปพร้้อมๆ กันั ได้้ ในเวลาปกติิ กาดกองต้้านี่่เ� งียี บมากเลยนะ ก็อ็ ยากให้้มันั กลับั มา
ซึ่ง�่ ทันั ทีที ี่่เ� ปิดิ กาดกองต้้าก็เ็ ป็น็ ที่่น� ิยิ มมาก จากตลาด มีชี ีีวิติ ชีวี า แทนที่่จ� ะรอสุุดสััปดาห์์ สู้้�ขายไปทุุกวัันเลยดีกี ว่่า”

เราต้งั ใจใหพ้ ื้นท่แี หง่ นี้รองรับคนล�ำ ปาง
แต่ก่อนเวลาหยุดเสาร-์ อาทิตย์

คนล�ำ ปางจะขบั รถไปเที่ยวเชียงใหมก่ นั หมด
ตวั เมอื งลําปางเงยี บเลยเราก็หวังเปิ ดตลาดแหง่ นี้

เป็ นทพี่ ักผ่อนใหค้ นในพื้นท่เี ป็ นหลัก
เราไม่ได้อยากใหท้ ่นี ีเ่ ป็ นแฟรนไชส์
ของถนนคนเดนิ เชียงใหม่ (หวั เราะ)

53

เรอื่ งเรยี นรูเ้ ทคโนโลยี
เรยี นรูน้ วัตกรรมที่มาช่วยอำ�นวย
ความสะดวกตอ่ การท�ำ มาหากนิ
ผมไม่คอ่ ยกังวลหรอก เพราะคนรุ่นใหม่

เขามพี ื้นฐานท่ีดีกนั อยู่แลว้
แต่การทเ่ี ราจะเรียนรู้เพื่อขับเคล่ือน

ไปสู่อนาคต แต่กลับไม่รู้รากฐาน
ไมร่ ู้รากเหงา้ ของตัวเอง

มันก็แปลกๆ ยังไงอยูน่ ะครับ

ศุุภณกร ทิมิ มาศย์์

ผู้ป้� ระกอบการเจ้า้ ของร้้าน At One
และคณะกรรมการกาดกองต้า้

54

“ลำ�ำ ปางเป็็ นเมือื งที่ม่� ีีต้น้ ทุนุ ที่ด�่ ีีเลยนะครัับ ทั้้ง� ทาง แต่่ผลกระทบมัันตกมาที่่�คนในเมืืองโดยตรง เพราะแทนที่่�เมืือง
จะได้พ้ ัฒั นาต่่อจากความร่่วมมือื ของหน่่วยราชการ แต่่มัันกลัับ
ด้า้ นประวััติศิ าสตร์์ ศิิลปวััฒนธรรม ทรััพยากรธรรมชาติิ ไม่่ได้เ้ ป็น็ แบบนั้้�น

ไปจนถึงึ ความร่ว่ มมือื ในด้า้ นวิิชาการ และภาคประชาสัังคม นอกจากนี้้� ความที่่ผ� มทำ�ำ งานในภาคประชาสังั คม มีอี ีกี ประเด็น็
ที่่ผ� มมองว่่าน่่าเป็น็ ห่่วงคือื ล่่าสุุดเทศบาลเพิ่่�งนำำ�นโยบายใหม่่ของ
ที่ม�่ ีีส่่วนในการขับั เคลื่่อ� นเมือื งมากขึ้้น� แต่ใ่ นทางกลับั กันั กระทรวงมหาดไทยเรื่�องการขยายชุุมชนมาใช้้ แต่่เดิิมเรามีชี ุุมชน
อยู่ใ่� นพื้้น� ที่่� 43 ชุุมชน แต่่เขาต้้องการขยายเป็น็ 80 กว่่าชุุมชน
ผมมองว่่าพอต้น้ ทุนุ เหล่า่ นี้้ม� ันั ไม่ไ่ ด้ถ้ ูกู เชื่่อ� มประสานร่่วมกันั ทั้้ง� ที่่�จำ�ำ นวนบ้้านหรือื ครััวเรือื นเท่่าเดิมิ ผมไม่่ทราบว่่าด้้วยเหตุุผล
อันั ใด แต่่ความที่่เ� ราคลุุกคลีีกับั งานในชุุมชน ผมก็ร็ู้ว� ่่าในหลาย
เมือื งมันั จึงึ ค่อ่ นข้า้ งเดินิ ช้า้ กว่่าที่ค�่ วรจะเป็็ น ชุุมชนค่่อนข้้างจะมีปี ัญั หาหรือื ขั้้ว� ทางการเมือื งเป็น็ ทุุนเดิมิ อยู่แ�่ ล้้ว
การขยายแบบนี้้� อาจจะง่่ายต่่อราชการในการจัดั สรรทรััพยากร
เช่่นว่่าพอรััฐโปรโมทให้้เป็็นเมือื งแห่ง่ การท่่องเที่่�ยว แต่่เรา ใหม่่ แต่่แล้้วทรัพั ยากรเดิมิ ในพื้้�นที่่ล� ่่ะจะเป็น็ อย่่างไร
กลัับยัังขาดโครงสร้้างพื้้�นฐานมารองรัับหรืือกระทั่่�งการสื่่�อสาร
วิธิ ีีการท่่องเที่่ย� วในเมือื งเราก็็ยัังไม่่มีี คือื ถ้้านัักท่่องเที่่�ยวไม่่ได้้ เพราะโดยพื้้�นฐานชุุมชนหนึ่่ง� มีีวัดั ประจำำ�ชุุมชนอยู่แ่� ล้้ว
ขับั รถส่่วนตัวั มาเอง เขานั่่�งเครื่�องบิิน รถทัวั ร์์ หรืือรถไฟมา แต่่พอคราวนี้้�คุุณแตกออกเป็็น 4 ชุุมชน ซึ่�ง่ วัดั ที่่�เป็็นศููนย์์กลาง
ถ้้าไม่่ใช่่รถสองแถวที่่�วิ่ง� ประจำ�ำ หรือื มีีเบอร์ร์ ถแท็ก็ ซี่่ส� ่่วนบุุคคล การจััดกิิจกรรมมีีแห่่งเดีียว ทีนี ี้้จ� ะตกลงยัังไง ไหนจะพื้้น� ที่่�
ที่่ม� ีีค่่อนข้้างน้้อยอยู่�่แล้้ว เขาก็ไ็ ม่่มีีทางเลือื กอื่่น� เลย หรือื ถ้้าเขาจะ ทับั ซ้้อนอื่่น� ๆ ที่่�ถ้้าเกิดิ ชุุมชนที่่แ� ตกออกมาดันั มีีปััญหาเป็็น
ไปวััดพระธาตุุลำ�ำ ปางหลวง หรืือวัดั เฉลิมิ พระเกีียรติิที่่อ� ยู่�่อำ�ำ เภอ ทุุนเดิมิ อยู่แ�่ ล้้ว การทำำ�แผนชุุมชนที่่�แตกต่่างกัันในพื้้น� ที่่ท� ัับซ้้อน
แจ้้ห่่ม ผมเป็น็ คนลำ�ำ ปางเอง ก็็ยัังไม่่รู้้ว� ่่าจะไปได้้ยัังไงเลยนะครัับ กันั ก็็จะยิ่่ง� สร้้างปััญหาเพิ่่ม� เข้้าไปใหญ่่ คืือเรามีีตััวอย่่างในระดัับ
เช่่นไปวัดั เฉลิมิ พระเกียี รติิ คุุณจะต้้องนั่่�งประจำ�ำ ทางรถไปลงงาว เมืืองที่่เ� ทศบาลกัับ อบจ.ไม่่ประสานกััน การแยกชุุมชนออกไป
ซึ่ง�่ รถจะมาส่่งคุุณแค่่ปากทาง จากนั้้น� ก็ต็ ้้องนั่่ง� ประจำ�ำ ทางของที่่น� ั่่น� เป็็นเท่่าตัวั ขนาดนี้้� ก็็น่่ากังั วลเรื่�องการประสานงานหนักั เข้้าไป
เพื่่อ� ไปยังั ตีนี ดอยอีีกต่่อ แล้้วก็็เปลี่่ย� นมานั่่�งรถรับั จ้้างของชุุมชน ใหญ่่นะครัับ
เพื่่�อขึ้้�นไปยัังยอดดอย สรุุปคุุณจะไปสถานที่่ท� ี่่�เป็็นหนึ่่ง� ในแลนด์์
มาร์ค์ ของจังั หวัดั โดยไม่่ใช้้รถส่่วนตัวั คุุณต้้องนั่่�งรถถึงึ 4 ต่่อ ส่่วนคำำ�ถามว่่าเราควรส่่งเสริมิ ให้้คนลำ�ำ ปางเรียี นรู้เ� รื่�องอะไร
แทนที่่ก� ารใช้้รถสาธารณะจะถููกกว่่ารถส่่วนตััว คุุณกลัับต้้องจ่่าย เป็น็ พิเิ ศษ ผมมองว่่าการเรีียนรู้ท� ี่่จ� ะร่่วมมือื กันั เพื่่อ� เห็็นแก่่
แพงและใช้้เวลามากกว่่าอีีก ประโยชน์ส์ ่่วนรวมคือื เรื่อ� งจำ�ำ เป็น็ มากๆ ซึ่่�งหมายรวมถึึงผู้้�หลักั
ผู้้ใ� หญ่่หรืือผู้้ม� ีอี ำำ�นาจในส่่วนราชการด้้วยครัับ ส่่วนอีีกเรื่�องคืือการ
หรืือลำ�ำ พังั แค่่การเดินิ ทางภายในเมือื ง ดีหี น่่อยที่่�เดี๋๋ย� วนี้้�มีี สนับั สนุุนให้้เมืืองมีกี ารเรีียนรู้�เรื่�องประวัตั ิิศาสตร์์ท้้องถิ่่น� ทุุกวันั นี้้�
grab car มาให้้บริกิ ารแล้้ว แต่่เมื่่อ� ก่่อน ถ้้าคุุณไม่่นั่่ง� รถสองแถว ในโรงเรีียนเกือื บทั้้ง� หมดในลำ�ำ ปาง เราไม่่ได้เ้ รีียนประวััติศิ าสตร์์
ที่่ม� ีเี ส้้นทางจำ�ำ กัดั คุุณก็แ็ ทบไปไหนไม่่ได้เ้ ลยนะ จะเช่่ารถมอเตอร์ไ์ ซค์์ ของตัวั เองเลยนะครับั ลููกชายผมตอนนี้้เ� รียี น ป.6 วันั ก่่อนผมทราบว่่า
หรืือลำ�ำ พังั แค่่จักั รยานก็ย็ ังั แทบหาไม่่ได้้ ตรงนี้้�แหละที่่�เมืืองเรา วิิชาสัังคมเขาได้เ้ รีียนประวััติศิ าสตร์์เกี่่�ยวกับั ภาคใต้้มา แต่่พอผม
ยังั ขาด ยัังไม่่นับั รวมที่่�เมือื งเราไม่่มีีโรงแรมในระดับั บนเปิิด ถามเขาเรื่อ� งประวัตั ิศิ าสตร์ข์ องเมือื งเรา เขากลับั ไม่่รู้้� เพราะไม่่ได้เ้ รียี น
ให้้บริกิ ารอีกี ถ้้าคุุณจะมาเที่่ย� วลำ�ำ ปางด้้วยตัวั คุุณเอง คุุณจึงึ ต้้อง ผมก็็พยายามประสานกัับเครืือข่่ายและเทศบาลให้้พิจิ ารณาเอา
เตรียี มข้้อมููลเยอะมาก หน่่วยงานรัฐั ที่่ท� ำ�ำ หน้้าที่่ส� นับั สนุุน หลักั สููตรท้้องถิ่่�นกลัับเข้้ามาในโรงเรียี นอยู่�่
การท่่องเที่่ย� วก็ด็ ููเหมือื นขาดการบููรณาการข้้อมููลเหล่่านี้้ไ� ว้้ด้้วยกันั
สุุดท้้ายรููปแบบการท่่องเที่่�ยวของเมือื งเราก็็เลยกลายเป็น็ ว่่า เพราะเรื่อ� งเรียี นรู้�เทคโนโลยีี เรีียนรู้น� วััตกรรมที่่�มาช่่วยอำ�ำ นวย
นักั ท่่องเที่่ย� วพัักที่่�เชียี งใหม่่ และเช่่ารถจากเชียี งใหม่่ขับั มาเที่่�ยว ความสะดวกต่่อการทำำ�มาหากิิน ผมไม่่ค่่อยกังั วลหรอก เพราะคน
ลำำ�ปางแบบไปเช้้า-เย็็นกลับั แทน รุ่น� ใหม่่เขามีพี ื้้น� ฐานที่่�ดีกี ัันอยู่�่แล้้ว แต่่การที่่เ� ราจะเรียี นรู้�เพื่่�อ
ขับั เคลื่่อ� นไปสู่่�อนาคต แต่่กลัับไม่่รู้้�รากฐาน ไม่่รู้้�รากเหง้้าของ
การมีโี ครงสร้้างที่่�ไม่่ถููกทำ�ำ ให้้ประสานกัันแบบนี้้� มัันยัังลาม ตัวั เอง มัันก็็แปลกๆ ยัังไงอยู่่น� ะครัับ”
ไปถึึงแนวทางการบริหิ ารจััดการเมืืองอย่่างที่่�เป็็นอยู่่ท� ุุกวัันนี้้ด� ้้วย
นะครับั อย่่างลำ�ำ ปางเรามีเี ทศบาลสองแห่ง่ คือื เทศบาลนครลำ�ำ ปาง
ในเขตตััวเมือื ง กัับเทศบาลเขลางค์น์ ครเขตรอบนอก โดยมีี
องค์ก์ ารบริหิ ารส่่วนจังั หวััดคลุุมทัับอีีกทีี แต่่ที่่�เป็น็ อยู่่ต� อนนี้้ค� ืือ
เทศบาลนครลำำ�ปางกัับ อบจ. ดููเหมืือนจะไม่่ยอมทำำ�งานร่่วมกันั
ถ้้าเทศบาลทำ�ำ พื้้�นที่่�ไหนแล้้ว อบจ.ก็็จะไม่่ยุ่่ง� ในทางกลับั กันั
ถ้้า อบจ.ทำ�ำ ในบางพื้้�นที่่ใ� นเมืือง เทศบาลก็จ็ ะไม่่ยุ่่ง� อาจด้้วย
ขั้้�วทางการเมืือง หรืืออย่่างอื่่�น ซึ่ง�่ ผมไม่่รู้้�ว่่าด้้วยสาเหตุุอะไร

55

“พื้้� นเพเราเป็็ นคนอุุทัยั ธานีี ส่่วนสามีีเป็็ นคนลำ�ำ ปางที่โ่� ตมาในกาดกองต้า้ ความที่่�

เราทั้้ง� คู่่�ชอบกินิ ของอร่อ่ ยๆ เหมือื นกันั เลยตัดั สินิ ใจเช่า่ อาคารในย่า่ นกาดกองต้า้ เปิิ ด
ร้้านเมื่่อ� ยี่ส�่ ิิบกว่่าปีี ก่อ่ น โดยตอนแรกทำ�ำ ในรููปแบบธุุรกิจิ โต๊๊ะจีีน พอขายได้อ้ ยู่่� แต่่
ดันั มาเจอช่ว่ งฟองสบู่่�แตกช่ว่ งปีี 2540 ร้า้ นเลยโดนกระทบหนักั จึงึ เปลี่ย�่ นรููปแบบมา
ขายอาหารที่ร่� าคาย่อ่ มเยาลง เราใช้ต้ ำ�ำ รับั อาหารและทรัพั ยากรเดิมิ เลย แต่ป่ รับั เมนูแู ละ
ระดับั ราคาให้ข้ ายง่า่ ยขึ้้น� โดยใช้ช้ ื่่อ� ร้้านว่่า ‘อร่่อยบาทเดีียว’ ขายข้า้ วต้ม้ ถ้ว้ ยละบาท
รองรัับลูกู ค้า้ ทุกุ ระดับั

ธุุรกิจิ ตอนแรกยังั ทรงๆ เพราะตอนนั้้น� เศรษฐกิจิ ยัังไม่่ฟื้น้� ก็ก็ ััดฟัันสู้้�อยู่�่หลายปีี กระทั่่�งมา
ปีี 2548 ที่่น� ้ำ�ำ�ท่่วมกาดกองต้้า ความที่่�ย่่านนั้้น� มีโี กดัังเก็บ็ สินิ ค้้าเยอะ เจ้้าของโกดัังก็เ็ อาของที่่�
โดนน้ำ��ำ ท่่วมมาแบกะดินิ ขายในราคาขาดทุุน คนลำ�ำ ปางก็ม็ าช้้อปปิ้้ง� กันั เต็ม็ ไปหมด จู่ๆ�่ จากวิกิ ฤต
คนที่่น�ั่่น� ก็พ็ ลิกิ ให้้กลายเป็น็ โอกาส สักั พักั ก็ม็ ีกี ารจัดั ตั้้ง� ถนนคนเดินิ กาดกองต้้า เป็น็ ตลาดกลางคืนื
ที่่�คึกึ คัักมาก ร้้านเราก็ไ็ ด้้ลููกค้้าจากตรงนี้้�ไปด้้วย เพราะตั้้ง� อยู่่ต� รงข้้ามตลาด แล้้วหลัังจากนั้้น�
ไม่่นาน มีนี ักั เขียี นของหนังั สือื โลนลี่่แ� พลเน็ท็ มากินิ ที่่ร� ้้าน แล้้วเขาเอาไปเขียี นแนะนำ�ำ ในหนังั สือื
นัักท่่องเที่่�ยวต่่างชาติิก็เ็ ลยเป็็นอีีกกลุ่่�มลููกค้้าหลักั

จุุดเด่่นของร้้านคืือราคาสบายกระเป๋๋า บริิการรวดเร็ว็ คืือไม่่ว่่าลููกค้้าจะแน่่นแค่่ไหน เราก็็
วางระบบให้้อาหารออกทัันเวลาได้้หมด กระทั่่ง� ถ้้าคุุณมากัับทััวร์์ หรือื คณะนัักกีีฬาที่่ม� ักั มา
แข่่งกีฬี าในจังั หวัดั ลำำ�ปางซึ่�ง่ มากันั หลายสิิบคน แค่่จองโต๊ะ๊ ล่่วงหน้้าว่่ากี่่ท� ี่่�นั่่�งและสั่่ง� อาหาร
มาก่่อน มาถึงึ ก็แ็ ทบไม่่ต้้องนั่่ง� รอเลย ส่่วนรสชาติอิ ันั นี้้แ� ล้้วแต่่มุุมมองลููกค้้าซึ่ง�่ เราก็ม็ ีกี ารควบคุุม
มาตรฐานอยู่เ่� สมอ หรือื ถ้้าลููกค้้าเป็น็ ฝรั่�ง พ่่อครััวเขาก็จ็ ะลดความเผ็ด็ ลงมา ที่่�สำำ�คัญั เราขาย
ราคาเดียี วกัันหมด คือื ฝรั่ง� มากินิ เขาก็็ตกใจว่่าทำ�ำ ไมถููกและเร็ว็ แบบนี้้� ก็็ได้ก้ ารบอกต่่อ
ค่่อนข้้างมาก

เรามีโี ต๊ะ๊ 50 โต๊ะ๊ รองรับั ลููกค้้าได้้มากที่่ส� ุุด 150 คน ใช้้พ่่อครัวั 10 คน ส่่วนน้้องๆ พนักั งาน
เสิิร์์ฟมีปี ระมาณ 20 คน พนัักงานเสิริ ์ฟ์ ทุุกคนเป็็นนักั เรีียนนัักศึึกษาพาร์ท์ ไทม์์ มีตี ั้้�งแต่่มอสี่่�
ปวช. ปวส. ไปจนถึึงจบปริิญญา บางคนอยู่ก�่ ัับเรามาตั้้�งแต่่เรียี นมัธั ยม แล้้วพอเรีียนจบออก
ไปทำำ�งานตอนกลางวันั ตกเย็น็ ก็ม็ าหารายได้เ้ สริมิ เสิิร์์ฟอาหารที่่ร� ้้าน จึงึ อาจจะเห็็นว่่าน้้องๆ
เราที่่น� ี่่ห� ลายคนสวมเสื้้อ� ช็อ็ ป เพราะเขาเรียี นหนังั สือื เสร็จ็ ก็ม็ าทำ�ำ งานกับั เราต่่อ เราเลยตั้้ง� เวลา
ปิิดร้้านไว้้ที่่�ห้้าทุ่่ม� เพราะเคยปิดิ ตอนเที่่ย� งคืนื กว่่าจะเก็็บร้้านเสร็็จก็็ตีหี นึ่่�งกว่่า พนัักงานก็ต็ ื่่น�
สายไปเรีียนกันั ไม่่ทััน (หัวั เราะ)

เราไม่่คิิดจะเปิดิ สาขาเพิ่่ม� มีีคนมาถามเฟรนไชส์์เหมืือนกััน แต่่ยัังไม่่กล้้าขาย เพราะถึงึ แม้้
เราจะวางระบบไว้้พร้้อมหมด แต่่ความที่่ย� ัังเป็น็ ห่่วงเรื่�องมาตรฐาน เรากับั สามีจี ึงึ ยังั ต้้องลงมา
ดููแลร้้านเองทุุกวันั ไม่่ยอมปล่่อยให้้เขารันั กันั เอง เพราะกลัวั พลาด คือื ถึงึ คนจะมาซื้้อ� เฟรนไชส์์
ไปจะไม่่เกี่่ย� วอะไรกับั ธุุรกิจิ เราแล้้ว แต่่ความที่่เ� ป็น็ ชื่่อ� ร้้านเรา เราเลยยังั ไม่่กล้้าปล่่อย ขอให้้มั่่น� ใจ
ก่่อนดีกี ว่่า

เอาจริงิ ๆ นี่่เ� ป็น็ งานที่่เ� หนื่่อ� ยนะ เพราะหลังั จากโควิดิ -19 ระลอกแรกหมดไป ร้้านเราก็ก็ ลับั
มาพลุุกพล่่านเหมือื นเดิมิ ไม่่ได้พ้ ักั แต่่เพราะทำ�ำ มาต่่อเนื่่อ� งยี่่ส� ิบิ กว่่าปีี จึงึ อาจจะชินิ แล้้ว และรู้ส� ึกึ
แฮปปี้้ก� ับั มันั ยิ่่ง� ได้เ้ ห็น็ ลููกค้้ามากินิ แล้้วถููกใจในรสชาติแิ ละการบริกิ ารและกลับั มาอีกี หรือื บางคน
พอจ่่ายเงินิ เสร็็จก็ช็ ื่่�นชมและกล่่าวขอบคุุณเราอีีก คือื คิดิ ดููเขาเป็น็ ลููกค้้า เอาเงิินมาให้้เรา
เขายังั ขอบคุุณเราอีกี เราก็็เลยยิ่่ง� มีีความสุุขและพยายามจะรัักษามาตรฐานนี้้ไ� ว้้ให้้ดีตี ่่อไป
ขณะเดียี วกันั เราก็ป็ ลููกฝังั ทัศั นคติแิ บบนี้้�กับั พนักั งานทุุกคน แน่่นอน เราทำำ�งานเพื่่�อให้้มีี
รายได้้ แต่่การทำำ�อาหารและบริิการที่่�ดีเี พื่่อ� ทำ�ำ ให้้ลููกค้้าประทัับใจก็็เป็็นกำำ�ไรที่่ส� ำำ�คััญ
และทำ�ำ ให้้เรามีีใจรัักในสิ่่�งที่่ท� ำ�ำ นี้้�ทุุกวันั ”

56

ลกู ค้ามากนิ แล้วถกู ใจในรสชาตแิ ละการบรกิ าร
และกลบั มาอีก บางคนพอจา่ ยเงนิ เสรจ็ ก็ช่ืนชม
และกล่าวขอบคุณเรา คือคดิ ดู เขาเป็ นลกู คา้ เอาเงนิ มาใหเ้ รา
เขายงั ขอบคุณเราอีก เรากเ็ ลยยิง่ มีความสุข และพยายาม

จะรักษามาตรฐานน้ีไว้ใหด้ ีต่อไป

ธััญภา สุุวรรณคาม

เจ้า้ ของร้า้ นข้า้ วต้ม้ ‘อร่่อยบาทเดีียว’ จังั หวััดลำ�ำ ปาง

57

“ผมเริ่่�มตลาด We Market เมื่่อ� 5 ปีี ที่แ่� ล้ว้ จาก เราเปิดิ ตลาดที่่�แรกหลัังโรงเรียี นอนุุบาลลำ�ำ ปาง
ขายเฉพาะช่่วงเช้้าวันั อาทิติ ย์์ ได้้รัับผลตอบรัับดีที ีีเดียี ว
การที่ไ�่ ด้ร้ ู้้�จักั กลุ่่�มคนรุ่่�นใหม่ท่ ี่ย่� ้า้ ยกลับั มาทำ�ำ ธุุรกิจิ แต่่ผ่่านไปสองปีี ฝั่่�งตรงข้้ามตลาดมีีโครงการจะมาเปิดิ
ที่บ�่ ้า้ น ก็ค็ ุยุ กันั ว่า่ เราน่า่ จะมีีช่อ่ งทางในการทำ�ำ มาหากินิ ร้้านสะดวกซื้้อ� เราก็เ็ ลยชิงิ ย้้ายมาอยู่บ�่ นถนนสายวัฒั นธรรม
มากขึ้้น� ด้ว้ ยการทำ�ำ ตลาดที่จ�่ ำ�ำ หน่า่ ยอาหารปลอดภัยั ของชุุมชนท่่ามะโอ เพราะความที่่�เราเป็็นคนในย่่านนี้้�
ต้น้ ไม้้ และผลิติ ภัณั ฑ์ท์ ี่ม่� ีีความใส่่ใจกับั สิ่่�งแวดล้อ้ ม อยู่แ�่ ล้้ว เรารู้จ� ัักผู้้ใ� หญ่่ในชุุมชน และที่่ส� ำำ�คัญั คืือย่่านนี้้�
ตอนแรกคิดิ ถึงึ การของบประมาณจากหน่ว่ ยงาน ต้้นไม้้เยอะร่่มรื่่น� แล้้วก็็เป็น็ โซนเมือื งเก่่า ก็็เลยไปขอ
รัฐั ต่า่ งๆ มาทำ�ำ เพราะผมก็เ็ คยทำ�ำ งานร่ว่ มกับั หลาย เทศบาลมาเปิดิ เอาจริิงๆ ทำ�ำ เลเก่่านี่่ล� ููกค้้าเยอะกว่่า
หน่ว่ ยงาน แต่ม่ าคิดิ ดูแู ล้ว้ ว่่าถ้า้ เราของบเขามาทำ�ำ นะครับั เพราะอยู่ใ�่ นตัวั เมือื ง ท่่ามะโอถึงึ ลููกค้้าน้้อยลง
คนให้ง้ บเขาก็ค็ าดหวัังในภาพของเขา ซึ่่ง� อาจจะ แต่่ก็็กลัับมีีเสน่่ห์ก์ ว่่า และตลาดเราก็ส็ อดรับั
คลาดเคลื่่อ� นกว่่าภาพของเรา สุุดท้า้ ยก็ล็ งมือื ไปกับั บรรยากาศของพื้้�นที่่�ด้้วย
ทำ�ำ กันั เอง เพราะผมก็ม็ ีีทักั ษะด้า้ นการทำ�ำ สื่่�อวิิดีีโอ
และสื่่�อออนไลน์ด์ ้ว้ ย ก็ม็ ีีต้น้ ทุนุ ในการสื่่�อสารและ
ประชาสััมพัั นธ์์อยู่่�พอสมควร

ผมอธิบายความรูส้ ึกนไ้ี ม่ถกู เหมือนกัน
แต่คดิ ว่ามิตรภาพแบบน้แี หละ
ทท่ี �ำ ใหผ้ มพบว่า We Market
ประสบความสำ�เร็จ

กฤษดา เขีียวสนุกุ

ผู้้�ก่อ่ ตั้้ง� We Market

58

เราย้้ายมาเปิดิ ที่่�ท่่ามะโอเดืือนมกราคม 2563 เปิดิ ได้้ คนหนึ่่�งขายกาแฟในตลาดเราแค่่ 20 บาท เพราะอยาก
เดืือนเดีียว โควิดิ ก็ม็ า หลัังจากปิิดตลาดไปพัักใหญ่่ นำ�ำ เสนอเมล็ด็ กาแฟจากผู้้�ปลููกรายย่่อย รวมถึึงผลัักดันั ให้้
ก็ก็ ลับั มาเปิิดอีีกครั้ง� โดยผมคิิดค่่าเช่่าแค่่ 20 บาท ผู้้ป� ลููกหัันมาทำ�ำ แปรรููปเองด้้วย เป็็นต้้น
เพราะอยากช่่วยผู้้�ประกอบการด้้วย จนมาตอนหลังั ตลาด
เริ่ม� ฟื้น้� เป็็นฝ่า่ ยผู้้�ประกอบการมาบอกให้้ผมขึ้้น� ค่่าเช่่า ส่่วนตััวเลยไม่่คิิดว่่าจะขยายตลาดให้้ใหญ่่ขึ้้น� ครับั
จะได้เ้ ป็น็ ทุุนให้้ผมทำ�ำ สื่่�อโปรโมท เลยขึ้้�นเป็็น 50 บาท เป้า้ หมายคืืออยากขยายให้้เล็ก็ ลงมากกว่่า (ยิ้้ม� ) หมายถึงึ
ว่่าอาจมีีผู้้�ประกอบการเพิ่่ม� ขึ้้น� บ้้าง แต่่ก็ค็ งไม่่ทำำ�ให้้เป็็น
หลัักๆ ใช้้เงินิ หมดไปกัับการโปรโมทในเฟซบุ๊๊�คน่่ะครับั ตลาดนัดั ขนาดใหญ่่แบบทั่่ว� ไป ผมอยากทำ�ำ ให้้เป็น็ ตลาด
ผมเป็น็ แอดมินิ และทำ�ำ สื่่อ� ประชาสัมั พันั ธ์แ์ ละคลิปิ วิดิ ีโี อเอง ที่่ผ� ู้้ป� ระกอบการสนับั สนุุนกันั และกันั ลููกค้้าไว้้วางใจใน
ด้้วยมองว่่าแม้้เราทำ�ำ ตลาดนัดั แต่่การทำ�ำ การตลาดออนไลน์์ พ่่อค้้าแม่่ค้้า และช่่วยส่่งเสริมิ ให้้เรามีชี ่่องทางการขายใหม่่ๆ
เป็็นสิ่่�งสำำ�คัญั เราได้ก้ ลุ่่�มลููกค้้าเพิ่่�มขึ้้น� ทางนี้้ด� ้้วย หรืือคน ให้้ตลาดนัดั แห่ง่ นี้้เ� ป็น็ สถานที่่แ� สดงสิินค้้าของพวกเขาช่่อง
จากที่่�อื่่�นมาเที่่�ยวลำ�ำ ปางก็็ได้้รู้�จากช่่องทางนี้้� ทางหนึ่่ง� ขณะเดียี วกันั ผู้้ป� ระกอบการก็ส็ ามารถขยายตลาด
ทางออนไลน์ห์ รือื ที่่อ� ื่่�นๆ ของเขาได้เ้ อง ผมเลยไม่่คิดิ
นอกจากสินิ ค้้าที่่�ขาย ไฮไลท์ห์ นึ่่�งของตลาดเราที่่ด� ึงึ ดููด อยากทำ�ำ ตลาดขนาดใหญ่่ แต่่อยากทำ�ำ ตลาดที่่ไ� ซส์ป์ ระมาณนี้้�
ลููกค้้า คืือการจััดอีีเวนท์์ประจำ�ำ เดืือนเป็็นธีมี ต่่างๆ อาทิิ แต่่มีคี ุุณภาพที่่ท� ุุกคนวางใจได้้มากกว่่า
ตลาดนัดั ต้้นบอนสีี หรือื งานแคคตัสั จากช่่วงปกติจิ ะมีี
ผู้้ป� ระกอบการมาขายประมาณ 14-15 ราย พอมีีอีเี วนท์์ ส่่วนอะไรที่่ท� ำำ�ให้้ผมรู้้�สึึกว่่ามาถููกทางแล้้วหรอครับั
ครั้�งหนึ่่�งก็็มีีคนมาร่่วมขายเกือื บ 60 เจ้้า คึึกคัักและ การได้้กิินขนมฟรีีครับั (หัวั เราะ)
สนุุกมาก อย่่างไรก็็ตาม ในมุุมของคนทำ�ำ ตลาดอย่่างผม
ความสนุุกหรือื พููดได้้ว่าเป็น็ ความสุุขที่่แ� ท้้จริงิ คือื การทำ�ำ งาน เปล่่าหรอก ขอตอบแบบนี้้� อาทิิตย์์ที่่�แล้้ว ผมไปส่่ง
หลังั บ้้าน หรือื การได้้เชื่่�อมผู้้�ประกอบการเข้้าด้้วยกััน สิินค้้าให้้คุุณป้้าท่่านหนึ่่�งมา ป้า้ ก็ช็ วนให้้ผมเข้้ามาที่่�บ้้าน
และให้้ข้้าวสาร 5 กิโิ ลกรัมั กัับผมหนึ่่�งถุุง ป้้าบอกอยากให้้
เพราะจุุดประสงค์แ์ รกของตลาดแห่ง่ นี้้ค� ือื การได้ร้ วมตัวั ผมได้้ชิิมข้้าวที่่แ� กปลููกและก็อ็ ยากให้้กำำ�ลังั ใจด้้วย
ของผู้้ป� ระกอบการรุ่น� ใหม่่ที่่�มีีวิิสัยั ทัศั น์์เดีียวกััน การที่่�ผม หรือื ทุุกครั้ง� ที่่เ� ปิิดตลาด พอพ่่อค้้าแม่่ค้้าตั้้�งร้้านเสร็จ็
มีสี ่่วนสร้้างเครือื ข่่ายให้้ผู้้ป� ระกอบการได้้รู้จ� ักั กันั ได้แ้ ลกเปลี่่ย� น เขาก็็จะแวะเวียี นเอาขนมมาให้้ผมกินิ เป็น็ สิินน้ำ��ำ ใจ
ความรู้้� และวัตั ถุุดิบิ จนสำ�ำ เร็็จ จึึงเป็็นเรื่�องน่่าปลื้้ม� ใจ เช่่น พอตอนเก็็บตลาด ก็ม็ ีีลููกค้้าที่่ม� าซื้้อ� ของยัังมาช่่วยเก็บ็
ผมแนะนำ�ำ ให้้คนทำำ�น้ำำ��เงี้�ยวได้้พบเกษตรกรผู้้�ปลููกมะเขืือ เต็็นท์์ เก็็บของให้้ หรือื อย่่างที่่�บอกไปว่่าขายๆ ไป
เทศอินิ ทรียี ์์ได้้ ก็เ็ ป็น็ การเพิ่่ม� ช่่องทางการทำ�ำ ตลาดให้้ จู่ๆ�่ ผู้้ป� ระกอบการก็เ็ ป็็นคนมาบอกผมเองว่่าให้้ขึ้้�นค่่าเช่่า
เกษตรกรไปในตัวั การได้้ช่่วยเหลืือเกษตรกรให้้ขายสิินค้้า เถอะ (หัวั เราะ) ผมอธิิบายความรู้้�สึกึ นี้้ไ� ม่่ถููกเหมืือนกันั
ทางออนไลน์์ คือื บางคนเขาก็ไ็ ม่่ถนัดั จริงิ ๆ ผมก็บ็ อกให้้ แต่่คิดิ ว่่ามิติ รภาพแบบนี้้�แหละที่่�ทำำ�ให้้ผมพบว่่า
เขาถ่่ายรููปสินิ ค้้าและทำ�ำ กำำ�หนดการการเก็็บเกี่่ย� วมา ผมก็็ We Market ประสบความสำำ�เร็็จ”
ไปโพสต์์ช่่วยเขาขาย หรือื การได้เ้ ห็็นพี่่�ที่่�ขายกาแฟดริิป

หมายเหตุ:ุ We Market คือื ตลาดที่่�มุ่่�งเน้น้ การเสริมิ สร้า้ งคุณุ ภาพชีวี ิิตที่่�ดีแี ก่ค่ นลำ�ำ ปาง
จัดั ขึ้้�นทุกุ เช้า้ วัันอาทิติ ย์์ (6.00 น. – 12.00 น.) บนถนนสายวััฒนธรรม ชุมุ ชนท่า่ มะโอ

https://we-market-lampang.business.site/

59

“ก่อ่ นจะกลับั ลำ�ำ ปาง ผมทำ�ำ งานดูแู ลระบบไอทีี

ให้โ้ รงงานที่จ่� ังั หวัดั ระยอง ทำ�ำ อยู่่�สองปีี แล้ว้ อยากกลับั
มาอยู่่�บ้า้ น เลยลาออก มาสมัคั รทำ�ำ งานแผนกไอทีี
ของโรงพยาบาลเอกชนที่เ�่ ชีียงใหม่่ แต่พ่ บว่า่ ในสายงาน
ใกล้เ้ คีียงกันั เงินิ เดือื นที่เ่� ชีียงใหม่ซ่ ึ่่ง� เป็็ นจังั หวััดที่�่
ใหญ่ท่ ี่ส�่ ุุดในภาคเหนือื แล้ว้ ยังั น้อ้ ยกว่่าเงินิ เดือื น
ที่ร�่ ะยองหลายเท่า่ นับั ประสาอะไรกับั ลำ�ำ ปาง ผมเชื่่อ�
นะว่่าถ้า้ ฐานเงินิ เดือื นในต่า่ งจังั หวััดมันั ดีีกว่่านี้้�
คนรุ่่�นใหม่ส่ ่่วนหนึ่่ง� เขาก็ไ็ ม่อ่ ยากดิ้้น� รนในเมือื งใหญ่่
หรอกครัับ

ผมทำ�ำ งานอยู่่�เชียี งใหม่่ได้พ้ ักั หนึ่่ง� ก็ไ็ ด้้งานที่่�ธนาคารใน
ลำ�ำ ปาง แต่่ตอนนั้้�นเริ่�มมีคี วามคิิดอยากทำำ�ธุุรกิจิ ของตััวเอง
แล้้ว ซึ่่ง� ก็ม็ ีพี ี่่ค� นหนึ่่ง� ไปชวนเรียี นทำ�ำ ขนมเค้้ก พอไปเรีียน
แล้้วพบว่่าเราสนุุกกัับมััน จากนั้้�นก็เ็ รียี นทำ�ำ ขนมปังั และ
ขนมอื่่น� ๆ จนชำ�ำ นาญและเริ่�มทำ�ำ ส่่งขายตามร้้านกาแฟ
ในจัังหวััด

ไม่่เคยคิดิ มาก่่อนเลยว่่าตััวเองจะเป็น็ คนทำำ�ขนม จากที่่�
ทำ�ำ สนุุกๆ หารายได้เ้ สริมิ ความที่่ธ� นาคารต้้นสังั กัดั เขาอยาก
ให้้ผมย้้ายสาขาไปอยู่ต�่ ่่างจังั หวัดั แต่่ผมก็ต็ ้้องดููแลคุุณตาและ
คุุณยาย ก็็เลยตัดั สิินใจลาออกมาทำำ�ขนมขายอย่่างเดียี ว
ตอนนั้้น� มีลี ููกค้้าที่่เ� ราต้้องส่่งประจำ�ำ พอสมควร ซึ่ง�่ ก็ท็ ำ�ำ ให้้ผม
มีรี ายได้้พอจะเป็น็ อาชีพี จริงิ จังั ได้แ้ ล้้ว ทำ�ำ อยู่ค�่ รึ่ง� ปีี คุุณยาย
ก็ช็ วนให้้ผมมาเปิดิ ร้้านที่่�บ้้านในชุุมชนท่่ามะโอ

ผมวิ่่ง� เล่่นในชุุมชนท่่ามะโอตั้้ง� แต่่เด็ก็ เพราะบ้้านเดิมิ
ของผมก็ค็ ือื บ้้านหลังั ที่่ใ� ช้้ทำ�ำ ร้้านหลัังนี้้� ก่่อนจะย้้ายไปอยู่่�
บ้้านใหม่่แถวโรงเรียี นอนุุบาลลำ�ำ ปางกัับพ่่อแม่่ตอน ป.6
การได้้กลัับมาเปิิดร้้านตรงนี้้� แม้้จะรู้ส� ึึกอบอุ่่น� เพราะผม
รู้จ� ัักเพื่่อ� นบ้้าน รู้�จัักคนในชุุมชนส่่วนใหญ่่ แต่่ก็ม็ ีีความ
กังั วลอยู่่� เพราะไม่่เคยทำ�ำ ธุุรกิิจแบบนี้้ม� าก่่อน แล้้วก็็ยังั นึกึ
ภาพของลููกค้้าตััวเองไม่่ออกว่่าจะเป็็นกลุ่่�มไหน

แต่่ปรากฏว่่าพอมาเปิิดร้้านจริงิ ผมกลับั ได้้รัับการ
สนัับสนุุนจากผู้้�คนในชุุมชนดีมี าก มีคี นในชุุมชนมาซื้้�อ
ขนม มานั่่�งดื่่ม� กาแฟ รวมถึงึ เจ้้าหน้้าที่่จ� ากองค์์การ

60

ชุมชนท่ามะโอมีโครงสรา้ งท่แี ขง็ แรงอยแู่ ลว้ อุุตสาหกรรมป่่าไม้้ โดยหลัักๆ จะได้้ลููกค้้าจากการบอกต่่อ
แต่ความทา้ ทายสำ�คญั ของชมุ ชนตอนนี้คอื รวมถึงึ จากการที่่ค� นในชุุมชนชักั ชวนให้้นักั ท่่องเที่่ย� วให้้แวะเวียี น
เรายังไม่สามารถเปลี่ยนใหช้ มุ ชนเป็ นมากกว่า มาที่่ร� ้้าน กระทั่่�งช่่วงโควิดิ -19 ระลอกแรกมาและทำำ�ให้้ธุุรกิจิ
กระทบหนััก แต่่พอมัันเริ่ม� ซา ก็็ได้แ้ รงสนัับสนุุนจากพี่่�ๆ ป่า่ ไม้้
สถานที่ท่นี ักท่องเท่ียวแวะเวียน และลุุงๆ ป้า้ ๆ ในชุุมชนนี่่แ� หละที่่ท� ำ�ำ ให้้ผมฟัันฝ่า่ วิกิ ฤตมาได้้
มาถ่ายรูปเช็คอินเฉยๆ ได้
ถามว่่าจุุดเด่่นของร้้านคือื อะไร ผมว่่านอกจากขนมปััง
ภวััต อลงการาภรณ์์ บริิยอชและขนมเค้้กแบบโฮมเมด ก็ค็ ือื บรรยากาศแบบบ้้านๆ
ร่่มรื่่น� และผ่อ่ นคลาย ผมชอบปลููกต้้นไม้้อยู่่แ� ล้้ว บ้้านหลัังนี้้�
เจ้า้ ของร้า้ น Yim: Café & Dessert Bar เลยมีีต้้นไม้้เยอะเป็็นพิิเศษ ซึ่�ง่ ก็็ดึึงดููดคนที่่�ชอบต้้นไม้้ด้้วย
มีลี ููกค้้าในชุุมชนยังั เคยเอาต้้นไม้้มาขอแลก หรือื เวลาคนในชุุมชน
https://www.facebook.com/yimcafeanddessertbar นััดประชุุมกััน เขาก็เ็ ลืือกมาประชุุมที่่น� ี่่� อาจเพราะเขาเห็น็ ว่่า
มานั่่�งนี่่แ� ล้้วไม่่เครีียดดีี

ทั้้�งนี้้� เวลามีีประชุุมเกี่่�ยวกับั โครงการต่่างๆ ของชุุมชน
ถ้้าไม่่ติดิ ธุุระอะไร ผมก็จ็ ะร่่วมเข้้าไปฟังั และแลกเปลี่่ย� นความเห็น็
ด้้วยแทบจะทุุกครั้�ง คิิดว่่านอกจากที่่ร� ้้านเราเป็็นส่่วนหนึ่่ง� ของ
ชุุมชนแล้้ว ในฐานะที่่�ผมเป็็นคนรุ่�นกลางด้้วย ก็น็ ่่าจะช่่วยเชื่่อ� ม
ประสานการทำำ�งานระหว่่างคนรุ่น� ใหม่่และลุุงๆ ป้า้ ๆ ในชุุมชน
ได้้อีกี แรง

ชุุมชนท่่ามะโอมีโี ครงสร้้างที่่�แข็ง็ แรงอยู่�่แล้้วนะครัับ เรามีี
ผู้้น� ำ�ำ ชุุมชนที่่เ� ก่่งและเชื่่อ� มประสานกับั กลุ่่ม� ต่่างๆ ได้อ้ ย่่างราบรื่น�
อย่่างไรก็ต็ าม ความท้้าทายสำ�ำ คัญั ของชุุมชนตอนนี้้ค� ือื เรายััง
ไม่่สามารถเปลี่่ย� นให้้ชุุมชนเป็น็ มากกว่่าสถานที่่�ที่่�นักั ท่่องเที่่ย� ว
แวะเวียี นมาถ่่ายรููปเช็ค็ อิินเฉยๆ ได้้

เพราะที่่จ� ริิงชุุมชนของเราก็ม็ ีที รัพั ยากรทางวัฒั นธรรมที่่�
น่่าเรียี นรู้�อีีกเยอะ แต่่นัักท่่องเที่่ย� วส่่วนใหญ่่เขาก็จ็ ะรู้แ� ค่่ว่่า
ต้้องมาถ่่ายรููปกับั บ้้านหลุุยส์แ์ ละบ้้านเสานััก มาช้้อปปิ้้�งที่่�
กาดวััฒนธรรม หรืือนั่่�งรถม้้า ก็อ็ าจต้้องมีกี ารสื่่อ� สารเรื่อ� ง
เส้้นทาง การจััดกิจิ กรรมการเรีียนรู้� และประชาสััมพัันธ์์
ให้้มากขึ้้�น รวมถึึงการออกแบบกิจิ กรรมที่่ค� รอบคลุุมกัับผู้้�คน
ทุุกรุ่�นไม่่เฉพาะแต่่กิจิ กรรมเชิิงประเพณีีอย่่างเดียี ว ซึ่�่งในฐานะ
ที่่ผ� มเป็น็ คนที่่น� ี่่� ก็จ็ ะร่่วมประสานให้้เกิดิ ภาพที่่ค� ิดิ ไว้้ให้้ได้้มาก
ที่่ส� ุุดเท่่าที่่จ� ะทำำ�ได้ค้ รัับ”

61

62

สะพานรษั ฎาภเิ ศก

หรอื ทเ่ี รยี กกนั ตดิ ปากว่าสะพานขาวข้ามผา่ นแมน่ �ำ้ วัง ดว้ ยรูปทรงโค้งคนั ธนูดแู ปลกตาจงึ เป็ น
แลนดม์ ารค์ คู่เมืองล�ำ ปาง บรเิ วณตน้ เสาระบุเดอื นมีนาคม ๒๔๖๐ คอื ปี พ.ศ. ทม่ี กี ารปรบั ปรุง
จากสะพานไม้เดมิ ใหเ้ ป็ นสะพานคอนกรตี เสรมิ เหล็ก, เสาทั้งส่ีตน้ หมายถงึ ความมั่งคงแขง็ แรง,
ครุฑสีแดงเป็ นสัญลกั ษณ์ของแผน่ ดินรชั กาลท่ี 6, พวงมาลาบนยอดเสาเพ่ือร�ำ ลกึ ถงึ
พระมหากรุณาธิคณุ ของรชั กาลท่ี 5, และไกข่ าวตรงกลางเสาคือสัญลักษณข์ องนครล�ำ ปาง
สะพานรษั ฎานอกจากคนล�ำ ปางจะใช้เป็ นสะพานสัญจรไปมา ยงั เป็ นจุดเรมิ่ ตน้ ของกาดกองต้า
ถนนคนเดนิ (เสาร-์ อาทติ ย)์ อนั โดง่ ดง จนกลายเป็ นจุดเชค็ อนิ ของนกั ทอ่ งเทยี่ ว ซง่ึ มาถงึ ล�ำ ปางแลว้
กต็ ้องหาโอกาสแวะมาถ่ายรูปหรอื เซลฟ่ี ไว้เป็ นทร่ี ะลกึ และหากจะว่ากนั ตามจรงิ ดว้ ยความงาม
ดา้ นสถาปั ตยกรรมของตวั สะพานเองก็โดดเด่นไม่มที ใ่ี ดเหมอื นเชน่ กัน

63

“ตอนหนุ่่�มๆ ผมเป็็ นช่า่ งกลึงึ ในอู่่�ซ่อ่ มรถ แต่ม่ ีี ทั้้ง� ม้้า และสารถีี พอรถม้้าหายไปเยอะ ก็็เลยเป็็นโอกาส
ให้้คนขับั รถม้้ารุ่�นใหม่่ๆ มาแทนที่่� ผมก็เ็ ป็น็ หนึ่่�งในนั้้น�
ความฝัั นมาตลอดว่่าอยากขับั รถม้า้ พอเก็บ็ เงินิ ได้้ วันั ๆ นึึงผมวิ่่�งได้้ 4 รอบ รอบใหญ่่จะได้เ้ งินิ 30 บาท
จำ�ำ นวนหนึ่่ง� เลยซื้้อ� ม้า้ มาเลี้้ย� งก่อ่ น จำ�ำ ได้ว้ ่่าซื้้อ� มา เฉลี่่�ยได้้ประมาณ 120-150 บาท ซึ่่ง� ดีีเลยนะตอนนั้้น�
ตัวั ละ 900 บาท สมัยั สััก 50 ปีี ก่อ่ น ลำ�ำ ปางยังั มีี ก็็ขัับรถม้้าเลี้้�ยงครอบครัวั และส่่งลููกเรียี นหนังั สืือได้้
รถไม่เ่ ยอะ เลยมีีคนเอาม้า้ มาขี่เ�่ ล่น่ กลางถนน
ผมก็เ็ อามาขี่เ�่ ล่น่ ด้ว้ ย ทำ�ำ ความคุ้้�นเคยกับั มันั ไป พอขับั นานๆ ไป ผมก็็เลยคุ้้น� เคยกัับนิสิ ััยของม้้า
จากนั้้น� ก็ไ็ ปเรีียนวิิธีีการขับั รถม้า้ จากคนที่ข่� ับั มาก่อ่ น เหมือื นเป็น็ ไปเองแล้้ว ผมมักั ใช้้เวลาไม่่นานในการทำำ�
จนลูกู ชายขึ้้น� ม.1 ผมจึงึ ตัดั สิินใจลาออก แล้ว้ หันั มา ความเข้้าใจบุุคลิิกของม้้าแต่่ละตัวั นั่่�นทำำ�ให้้ผมได้้งาน
ขับั รถม้า้ เต็ม็ ตัวั รับั ฝึกึ ม้้าก็็เริ่�มฝึึกให้้คนในลำ�ำ ปางก่่อน จากนั้้น� มีีเศรษฐีี
คนหนึ่่ง� อยู่�่มาเลเซียี เขาซื้้�อม้้าพันั ธุ์์�ดีมี าตััวหนึ่่�ง แต่่มััน
สมัยั นั้้�นรถม้้าในลำ�ำ ปางเป็็นที่่�นิยิ มมาก พยศมาก เขาพยายามจะเอารถไปเทียี ม มันั ถีบี พังั หมด
มีีคนขัับในเมือื ง 300 กว่่าคันั ช่่วงที่่�ผมหััดขี่่ม� ้้าใหม่่ๆ เขาก็จ็ ้้างผมไปอยู่�ท่ ี่่�มาเลเซีีย ผมก็ค็ ่่อยๆ ฝึึกไป ใช้้เวลา
คุุณเล็็ก วิิริยิ ะพัันธุ์� เปิิดเมืืองโบราณที่่�สมุุทรปราการในปีี เดืือนเศษๆ ก็็เข้้าที่่�
2515 เธอก็็มากว้้านซื้้อ� รถม้้าไปที่่�นั่่น� 200 กว่่าคััน ไปทั้้ง� รถ

ประจักั ษ์์ ใจรวมกูลู

คนขับั รถม้า้ อาวุุโสชาวลำ�ำ ปาง

64

ม้้าจะมีีอายุุเฉลี่่ย� 25-30 ปีี เราจะเริ่�มฝึึกขี่่�ม้้าตอนเขา มากสุุดประมาณ 10 ตัวั แต่่ตอนนี้้ม� ีีอยู่�่ 4 ตััว ชื่่อ� จููมง
อายุุ 2 ปีี จากนั้้�นพออายุุราว 2 ปีีครึ่ง� ก็ค็ ่่อยฝึกึ กัับรถม้้า รัษั ฎา สงกรานต์์ และใหม่่ ช่่วงปีี 2560 จู่�ๆ่ ผมก็ม็ ีอี าการ
ถ้้าเทียี บกับั อายุุคนก็ค็ ููน 4 เข้้าไป จะเท่่ากับั เด็ก็ อายุุ 8 ขวบ เส้้นเลือื ดในสมองแตก ร่่างกายครึ่ง� ซีกี ขยับั ไม่่ได้้ บั้้ม� (สุุพจน์์
ถ้้าฝึึกให้้มาขัับรถม้้า ก็็จะพาเขาไปขี่่ใ� นเส้้นทางในเมือื ง ใจรวมกููล) ลููกชายต้้องออกจากงานมาช่่วยดููแล และมาขัับ
ให้้เขาจดจำ�ำ เส้้นทาง และดููว่่าม้้าแต่่ละตัวั มีีบุุคลิิกยัังไง รถม้้าแทน ก็ไ็ ด้เ้ ขานี่่แ� หละที่่พ� าผมไปหาหมอ และใช้้เจ้้าจููมง
บางตัวั ไม่่ยอมเข้้าทางแคบ บางตัวั ก็ก็ ลัวั เสียี งพลุุ หรือื บางตัวั ที่่เ� ป็น็ ม้้าที่่ค� ุ้้น� เคยกับั ผมมากที่่ส� ุุดมาเป็น็ หมอทำ�ำ อาชาบำ�ำ บัดั
ไม่่วิ่่�งกลางคืืนเลย เพราะตกใจที่่ม� ีีแสงลอดใต้้เท้้าทำ�ำ ให้้ เขารู้ว� ่่าผมรักั ม้้า เลยคิดิ ว่่าการรักั ษาด้้วยวิธิ ีกี ารนี้้�น่่าจะ
เขาเห็็นเงาตััวเอง ปกติจิ ะใช้้เวลาฝึึกอย่่างน้้อยหนึ่่ง� ปีี ได้้ผล ซึ่่�งก็็ได้้ผลจริิงๆ ร่่างกายผมค่่อยๆ ฟื้น้� ฟููจนกลัับมา
แต่่ผมจะรับั ฝึกึ อยู่ท�่ี่่ป� ระมาณหนึ่่ง� เดือื น จากนั้้น� ก็ใ็ ห้้เจ้้าของ ขัับรถม้้าได้้อีีกครั้ง� บั้้�มเสีียสละมากทีีเดีียว ซึ่ง�่ ทุุกวัันนี้้�
มาทดลองขัับต่่อ ก็เ็ หมืือนขัับรถล่่ะครัับ คุุณมาเรีียนที่่� เขาก็ก็ ลายเป็็นกำ�ำ ลังั หลัักของครอบครัวั ขับั รถม้้า และ
โรงเรียี นสอนขับั รถประมาณหนึ่่ง� เดืือนเพื่่�อเรียี นรู้ท� ัักษะ ทำ�ำ กิจิ กรรมนั่่น� นี่่เ� กี่่ย� วกับั ม้้าเพื่่อ� หาเงินิ เข้้าบ้้าน
เบื้้อ� งต้้น หลังั จากนั้้�นก็ข็ ึ้้น� อยู่่�กัับคุุณแล้้วว่่าจะขัับรถคัันนี้้�
ยัังไง ทำ�ำ ไมผมจึึงรัักม้้าหรอครัับ ไม่่รู้้เ� หมือื นกััน อาจเพราะ
เป็น็ คนลำ�ำ ปางและเห็็นม้้ามาตั้้�งแต่่เด็็กเลยผููกพันั อย่่างวััน
ผมขับั รถม้้ามาสามสิบิ กว่่าปีแี ล้้ว ผ่า่ นม้้ามาเกือื บ 100 ตัวั ไหนว่่างๆ ไม่่ได้้ขับั รถม้้า ผมก็จ็ ะนั่่ง� เล่่นบนรถม้้า หรือื ตอนที่่�
เจออุุบัตั ิเิ หตุุมาแทบทุุกรููปแบบ เคยเจอกระทั่่ง� คนเมาขัับ ป่่วยหนักั ๆ ผมก็็ขอให้้บั้้ม� พาผมไปให้้อาหารพวกมันั
รถมาชนม้้าเราตาย ซึ่ง�่ ผมเสียี ใจมากๆ ผมเคยเลี้้ย� งพร้้อมกันั ตัวั เองก็ป็ ่ว่ ยนะ แต่่อดห่่วงไม่่ได้้ ม้้าคือื ชีวี ิิตของผม ไม่่มีมี ้้า
ผมก็อ็ าจไม่่มีอี าชีพี ไม่่มีีครอบครััวที่่ด� ีีอย่่างวันั นี้้”�

ผมขบั รถม้า
มาสามสิบกว่าปี แล้ว

ผ่านมา้ มาเกอื บ
100 ตัว

65

“องค์์การอุุตสาหกรรมป่่ าไม้ภ้ าคเหนือื บน แต่เ่ ดิมิ มีีชื่่อ� ว่่า

‘กองทำ�ำ ไม้’้ สัังกัดั กรมป่่ าไม้้ องค์ก์ รนี้้ก� ่อ่ ตั้้ง� ขึ้้น� ในปีี พ.ศ. 2476
ในยุคุ ที่อ่� ัังกฤษเข้า้ มาทำ�ำ สััมปทานไม้ส้ ัักในภาคเหนือื ของประเทศไทย
ผ่า่ นบริษิ ััท บอร์์เนีียว จำ�ำ กัดั และบริิษััท หลุยุ ส์์ ทีี. เลีียว โนเวนส์์
บทบาทในตอนนั้้น� คือื การทำ�ำ ไม้เ้ พื่่�อหารายได้ใ้ ห้ร้ ัฐั บาล ซึ่่ง� ต่อ่ มาในปีี
2482 เมื่่อ� สััมปทานป่่ าไม้ข้ องทั้้ง� สองบริษิ ััทนี้้ส� ิ้้�นสุุดลง ที่ด่� ินิ และ
อาคารต่า่ งๆ ของทั้้ง� สองบริิษััทจึงึ ตกอยู่่�ในกรรมสิิทธิ์์�ของกรม
ป่่ าไม้้ โดยหนึ่่ง� ในนั้้น� คือื บ้า้ นหลุยุ ส์์

บ้้านหลุุยส์์ เคยเป็็นบ้้านของ หลุุยส์์ ที.ี เลียี วโนเวนส์์ เป็น็ นัักธุุรกิจิ
ชาวอัังกฤษที่่เ� ข้้ามาทำ�ำ สัมั ปทาน ลููกชายของ แอนนา เลีียวโนเวนส์์
อาจารย์ส์ อนภาษาอัังกฤษของพระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้าเจ้้าอยู่ห�่ ัวั
(รัชั กาลที่่� 5) เป็็นบ้้านกึ่่ง� ไม้้กึ่่ง� ปููน หลัังคาทรงปั้้�นหยา สไตล์์โคโลเนียี ล
ซึ่�ง่ สมััยนั้้น� ถือื เป็็นบ้้านที่่�หรููหรามาก ก่่อสร้้างเสร็็จปีี 2449 ทุุกวัันนี้้ม� ีีอายุุ
116 ปีีแล้้ว อย่่างไรก็็ตาม ด้้วยบทบาทขององค์ก์ รเราดููแลเรื่�องการปลููก
และใช้้ประโยชน์จ์ ากป่า่ เศรษฐกิจิ เป็น็ หลักั ภายหลังั ที่่อ� งค์ก์ ารอุุตสาหกรรม
ป่่าไม้้ของเรารัับบ้้านหลังั นี้้�มา บ้้านจึึงถููกปิิดไว้้มาหลายสิบิ ปีีโดยไม่่ได้ใ้ ช้้
ประโยชน์์ใดๆ

จนภายหลัังที่่�ชาวบ้้านในชุุมชนท่่ามะโอรวมตัวั กันั จััดการท่่องเที่่ย� ว
เชิิงวัฒั นธรรมภายในชุุมชน และทางชุุมชนเห็็นตรงกันั ว่่าน่่าจะมีีการเปิดิ
บ้้านหลัังนี้้�ที่่�เป็็นหนึ่่ง� ในมรดกชิ้้น� สำ�ำ คััญของยุุคสััมปทานค้้าไม้้ให้้ผู้้�ที่่ส� นใจ
เข้้าชม ความที่่�องค์์กรของเราก็ผ็ ููกพันั กับั ผู้้ค� นในชุุมชนนี้้�มาตลอด เราจึึง
ยินิ ดีีเปิิดบ้้านให้้โดยไม่่คิิดค่่าใช้้จ่่ายใดๆ

อัันที่่�จริงิ องค์์การอุุตสาหกรรมป่า่ ไม้้ก็ม็ ีีภารกิจิ ที่่�ต้้องทำำ�งานส่่งเสริมิ
ชุุมชนอยู่่�แล้้ว แต่่ที่่ผ� ่่านมาภารกิิจหลัักของเราคืือการส่่งเสริมิ ให้้ชาวบ้้าน
ร่่วมปลููกป่า่ และทำ�ำ ผลิติ ภััณฑ์์จากไม้้ รวมทั้้ง� ไม้้สัักในภาคเหนืือ นี่่จ� ึึง
เป็็นครั้ง� แรกที่่�องค์์กรร่่วมมืือกัับชุุมชนในรููปแบบของการเปิดิ บ้้านเพื่่อ�
การท่่องเที่่�ยว

ผมย้้ายมาประจำำ�การที่่�นี่่�ปีี 2559 ตอนนั้้น� บ้้านได้เ้ ปิดิ สู่�ส่ าธารณะใน
บางวาระบ้้างแล้้ว และก็ม็ ีีเครืือข่่ายลำ�ำ ปางรัักษ์เ์ มือื งเก่่า เข้้ามาร่่วมหา
แนวทางในการบููรณะร่่วมกัับชุุมชน จนมาปีี 2563 ที่่ท� างจัังหวัดั ตัดั สิินใจ
สนัับสนุุนงบประมาณในการบููรณะบ้้านใหม่่ทั้้ง� หลััง จนทำ�ำ ให้้บ้้านหลังั นี้้�
เปิิดตัวั อย่่างเป็น็ ทางการ ผ่่านการจัดั การของผู้้ค� นในชุุมชน

66

ทางชุมชนเหน็ ตรงกันว่านา่ จะมี
การเปิ ดบ้านหลงั นที้ เี่ ป็ นหน่ึงในมรดกชน้ิ สำ�คัญ

ของยคุ สัมปทานค้าไมใ้ หผ้ ทู้ สี่ นใจเข้าชม
ความท่อี งคก์ รของเราก็ผกู พัน

กับผคู้ นในชมุ ชนนี้มาตลอดเราจงึ ยนิ ดี
เปิ ดบ้านใหโ้ ดยไม่คิดค่าใช้จา่ ยใดๆ

วิิมล เจีียรรัตั นสวััสดิ์์�

ผู้้�จัดั การส่่วนอำำ�นวยการ
องค์ก์ ารอุุตสาหกรรมป่่ าไม้ภ้ าคเหนือื บน

และเพราะเห็็นว่่าสถานที่่�ที่่ต� ั้้ง� อยู่�่ในพื้้น� ที่่ข� องเราแห่่งนี้้� สร้้าง
ประโยชน์์ในฐานะแหล่่งเรียี นรู้�ที่่�สำ�ำ คััญของเมืืองได้้ ปัจั จุุบันั ทาง
องค์์กรของเราเองก็ก็ ำ�ำ ลัังทำ�ำ แผนเพื่่�อการบููรณะสถานที่่�อย่่างยั่่�งยืนื
ซึ่ง�่ อยู่�่ในระหว่่างดำ�ำ เนินิ งาน แต่่ก็อ็ าจมีคี วามซัับซ้้อนเล็ก็ น้้อย เพราะ
ที่่ด� ิินที่่บ� ้้านหลังั นี้้�ตั้้�งอยู่�เ่ ป็น็ ที่่�ดิินราชพัสั ดุุที่่�ดููแลโดยกรมธนารักั ษ์์
ขณะที่่�ตัวั อาคารซึ่�ง่ มีอี ายุุมากกว่่าร้้อยปีี กรมศิิลปากรก็ข็ ึ้้�นทะเบีียน
เป็น็ โบราณสถาน การจะบููรณะบ้้านหลัังนี้้�ต่่อไป ก็ต็ ้้องประสานกับั
ทั้้�งสองหน่่วยงาน

อย่่างไรก็ต็ าม ส่่วนตัวั ผมรู้้ส� ึึกภููมิิใจที่่�เห็น็ บ้้านหลัังนี้้�กลับั มามีชี ีีวิิต
ชีีวาอีีกครั้ง� เพราะมัันไม่่ใช่่แค่่บ้้านที่่�เชื่่อ� มร้้อยประวััติิศาสตร์์ของเมืือง
ในยุุคหนึ่่ง� เข้้ากับั วิิถีชี ีวี ิิตของชุุมชนในปัจั จุุบันั แต่่ยังั เป็็นบ้้านที่่เ� ป็น็
สััญลักั ษณ์์ของความร่่วมมืือขององค์์กรเรา หน่่วยงานระดัับจัังหวัดั
และพี่่�น้้องในชุุมชนนี้้�อีีกด้้วย”

67

“สมัยั ก่อ่ นเราจะเรีียกหมู่่�บ้า้ นที่อ่� ยู่่�ริิมแม่น่ ้ำ�ำ วัังฝั่่� งนี้้� หรือื การจัดั เสวนา ประเด็น็ ก็ค็ ืือ ส่่วนมากเวลามีีโครงการอะไรมา
เขาก็็จะขอทำำ�ป้้ายชื่่�อโครงการมาติดิ ไว้้ตามที่่�ต่่างๆ ในชุุมชน
นำ�ำ ด้ว้ ย ‘ท่า่ ’ ซึ่่ง� มาจากท่า่ น้ำ�ำ และตามด้ว้ ยต้น้ ไม้ท้ ี่ข่� ึ้้น� ชุมุ พอติดิ เยอะก็ร็ ก หลังั ๆ มาเลยบอกเขาว่่าถ้้าจะทำ�ำ ป้า้ ยชื่่อ� โครงการ
ขอเป็น็ ป้้ายบอกชื่่อ� พัันธุ์์�ต้้นไม้้ให้้คนในชุุมชนและนัักท่่องเที่่ย� วได้้
บริเิ วณนั้้น� อย่า่ งบ้า้ นป้้ าเป็็ นบ้า้ นท่า่ เก๊๊าม่ว่ งซึ่่ง� มาจาก ทราบดีีกว่่า หรือื เอาเงินิ ที่่�จะทำำ�ป้้ายมาจัดั กิจิ กรรมในชุุมชนดีกี ว่่า
ซึ่�ง่ ทางผู้้�สนัับสนุุนเขาก็็ยิินดีี เลยได้ป้ ระโยชน์ท์ ั้้�งสองฝ่่าย
ต้น้ มะม่ว่ ง ถัดั ไปเรีียกบ้า้ นท่า่ เก๊๊าไฮมาจากต้น้ ไทร หรือื ท่า่ มะโอ
หรืืออย่่างการบููรณะบ้้านหลุุยส์ซ์ ึ่่ง� ตั้้ง� อยู่ใ่� นพื้้�นที่่�ขององค์์การ
ก็ม็ าจากส้้มโอ จนปีี 2542 เทศบาลนครลำ�ำ ปางก็จ็ ัดั ตั้้ง� อุุตสาหกรรมป่่าไม้้ ถ้้าไม่่ได้ก้ ารรวมตััวกันั ของพวกเราชาวชุุมชน
ไปคุุยกับั ท่่านผู้้ว� ่่าทรงพล สวาสดิ์์ธ� รรม (ดำ�ำ รงตำ�ำ แหน่่ง พ.ศ.2560-
ชุมุ ชนขึ้้น� ก็เ็ ลยเรีียกรวมย่า่ นนี้้ท� ั้้ง� หมดว่่า ‘ท่า่ มะโอ’ เพราะ 2562) ของบประมาณมาบููรณะบ้้านหลัังนี้้� เพื่่�อเปิิดเป็น็ สถานที่่�
ท่่องเที่่�ยว เราก็็อาจไม่่มีีสถานที่่�ที่่�เป็น็ เหมืือนแลนด์ม์ าร์ค์ สำ�ำ คัญั
คำ�ำ คำ�ำ นี้้เ� ริ่่ม� เป็็ นที่ร�่ ู้้�จักั กันั แพร่่หลายแล้ว้ ของชุุมชนอย่่างทุุกวัันนี้้� ซึ่่ง� ผู้้ว� ่่าท่่านก็็เต็ม็ ที่่ก� ัับพวกเรามาก
มีีการขอใช้้สถานที่่จ� ััดเทศกาล ‘ท่่ามะโอเรโทรแฟร์’์ ต้้นปีี 2561
ศููนย์ก์ ลางของชุุมชนท่่ามะโอคือื วัดั ประตููป่อ่ ง ซึ่ง�่ เป็น็ วัดั ที่่ม� ีศี รัทั ธา บริเิ วณสวนหน้้าบ้้าน ทำ�ำ ให้้เป็็นที่่�รับั รู้�ในวงกว้้างด้้วย
เป็น็ คนท้้องถิ่่น� ส่่วนอีกี วัดั ในชุุมชนคือื วัดั ท่่ามะโอ สร้้างโดยชาวพม่่า
ยุุคสัมั ปทานไม้้ เป็็นที่่ท� ราบกัันว่่าชาวพม่่านี่่�มีฝี ีมี ือื ทำำ�ไม้้เก่่งที่่�สุุด กระทั่่�งต่่อให้้ไม่่มีงี บประมาณจากหน่่วยงานไหนมาให้้ก็็เถอะ
ในเอเชีีย ที่่�ไหนค้้าไม้้ คนพม่่าก็จ็ ะไปอยู่ท่� ุุกที่่� ทีีนี้้�เนื่่�องจาก แต่่เมื่่อ� เราสามารถรวมกลุ่่ม� กันั ได้อ้ ย่่างเหนียี วแน่่นแล้้ว การฮอมแรง
การทำำ�ไม้้ เขาจะต้้องตัดั ต้้นไม้้ขนาดใหญ่่ พวกเขาก็็เชื่่อ� เรื่อ� ง หรือื ฮอมเงินิ คนละน้้อยเพื่่อ� จัดั กิจิ กรรมกันั เองในชุุมชน ก็ส็ ามารถ
การไปรุุกล้ำำ��รุุกขเทวดา ชาวพม่่าก็็เลยทำ�ำ บุุญทดแทนด้้วยการ เกิดิ ขึ้้น� ได้อ้ ย่่างไม่่ยากเย็็น อย่่างวันั ก่่อนที่่�น้้องจะมาสััมภาษณ์์ป้า้
สร้้างวัดั ไว้้ที่่น� ี่่� สมััยก่่อนจึงึ เรีียกวัดั นี้้ว� ่่าวััดม่่าน ตรงบ้้านหลุุยส์์ก็็เพิ่่ง� มีีการจัดั ดนตรีีในสวน ต้้อนรัับการเปิดิ เมืือง
หลัังโควิดิ ไป เราทำ�ำ เท่่าที่่ก� ำ�ำ ลังั จะเอื้้อ� เป็็นงานเล็็กๆ แต่่เห็น็ ชาว
ป้้าเกิดิ และเติิบโตที่่น� ี่่� แต่่เดิิมก็็ไม่่รู้้ห� รอกว่่าชุุมชนแห่่งนี้้ม� ััน ชุุมชน คนลำำ�ปางในย่่านอื่่�นๆ และนักั ท่่องเที่่ย� วมาร่่วมงานกัับ
พิเิ ศษยัังไง เพราะเราคุ้้น� ชิินกับั บ้้านไม้้สััก บ้้านเราก็เ็ ป็น็ บ้้าน คับั คั่่ง� ป้า้ ก็ร็ู้ส� ึกึ ปลาบปลื้้ม� เนี่่ย� … ถ้้าคนในบ้้านเราคนใดคนหนึ่่ง� ทำ�ำ
ไม้้สักั และก็ย็ ังั ทันั เห็น็ แพที่่บ� รรทุุกท่่อนซุุงในแม่่น้ำ��ำ วังั จนหลังั จาก มันั ไม่่มีที างสำ�ำ เร็จ็ หรอก แต่่คนตัวั เล็ก็ ๆ อย่่างพวกเราร่่วมกันั ทำ�ำ น่่ะ
เราเออร์ล์ ี่่ร� ีไี ทร์์จากอาชีพี ครููและกลับั มาอยู่บ�่ ้้าน ก็เ็ ริ่ม� สัังเกตว่่า มัันมีพี ลังั จะทำ�ำ ให้้ภาพที่่�เราฝันั ไว้้ร่่วมกันั เป็็นจริิงได้้
ทำ�ำ ไมมีนี ักั ท่่องเที่่�ยวฝรั่ง� แบกเป้ม้ าเดิินเที่่�ยวแถวบ้้านเราบ่่อยจังั
จนมาสัังเกตดีๆี ก็็พบว่่าตลอดหลายสิิบปีที ี่่ผ� ่า่ นมา ชุุมชนเรา ส่่วนคำ�ำ ถามที่่ว� ่่ามองไปข้้างหน้้าอย่่างไร ขอตอบใกล้้ๆ ก่่อน
แทบไม่่ได้้เปลี่่ย� นไปไหนเลย คือื ในขณะที่่ช� ุุมชนอื่่�นๆ เขาอาจ ป้้ากำ�ำ ลัังคุุยกับั สมาชิกิ ในกลุ่่ม� กันั ว่่าจะจััดตั้้�งเป็น็ วิิสาหกิจิ การ
ทุุบตึกึ เก่่าสร้้างตึกึ แถวที่่ท� ันั สมัยั แทน แต่่ท่่ามะโอยังั มีบี ้้านไม้้เก่่าๆ ท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน เพื่่�อความสะดวกในการบริิหารงาน พร้้อมกััน
ที่่เ� ราเห็็นตอนเด็ก็ ๆ เหมืือนมันั ถููกหยุุดเวลาไว้้เมื่่�อร้้อยปีกี ่่อนเลย นี้้ก� ็็เริ่�มส่่งงานให้้กับั คนรุ่น� ใหม่่มาช่่วยทำำ�ต่่อ ซึ่่ง� เป็็นเรื่อ� งดีีมาก
ซึ่่�งนี่่�แหละคือื เสน่่ห์ท์ ี่่ห� าที่่ไ� หนไม่่ได้้ ที่่ท� างกลุ่่�มมีีคนรุ่น� ใหม่่กลับั บ้้านมาร่่วมพััฒนาชุุมชนด้้วยกันั กับั
เราแล้้ว เพราะถ้้าให้้คนแก่่ๆ อย่่างรุ่น� ป้า้ ทำำ�เนี่่ย� ก็อ็ าจได้้มุุมมอง
ประกอบกัับการที่่เ� รามีีโอกาสไปเที่่�ยวต่่างประเทศบ่่อยด้้วย เดิมิ ๆ โซเชีียลมีีเดีียก็เ็ ล่่นกัันไม่่เก่่ง แต่่คนรุ่น� ใหม่่มานี่่� เขาทำ�ำ
ก็เ็ ห็น็ ว่่าในยุุโรปเขามีกี ารอนุุรัักษ์์อาคารเก่่าไว้้สวยงามมากๆ ประชาสัมั พันั ธ์ไ์ ด้เ้ ร็ว็ เชื่่อ� มโยงนั่่น� นี่่�ได้เ้ ก่่ง แถมยัังมีคี วามคิดิ
ตรงนี้้�จึึงทำ�ำ ให้้ป้้าย้้อนกลับั มาคิิดที่่�จะก่่อตั้้ง� เครืือข่่ายของผู้้ค� น สร้้างสรรค์์ คำ�ำ ถามนี้้จ� ึึงน่่าจะไปถามคนท่่ามะโอรุ่น� ใหม่่ๆ มากกว่่า
ในชุุมชนเพื่่อ� รองรับั การท่่องเที่่ย� ว ในชื่่อ� ‘กลุ่่ม� ท่่องเที่่ย� วโดยชุุมชน ว่่าจะมองไปข้้างหน้้าอย่่างไร แต่่เท่่าที่่ป� ้้าเห็็น ป้้าก็ร็ู้�สึกึ วางใจกับั
ท่่ามะโอ’ ด้้วยความที่่�เราเป็็นคณะกรรมการชุุมชนอยู่�แ่ ล้้ว สิ่่ง� ที่่�เป็น็ อยู่่� หรือื กำ�ำ ลังั จะเกิดิ ขึ้้�นมากแล้้ว”
ก็ช็ วนบ้้านนั้้�นบ้้านนี้้ม� าคุุยกันั ว่่า ชุุมชนเรามีีของดีีอะไรบ้้าง
บ้้านไหนพร้้อมจะเปิดิ รัับนัักท่่องเที่่ย� วบ้้าง ไปขอความร่่วมมืือกัับ
เจ้้าอาวาสของวัดั ทั้้�งสองแห่่ง และก็ท็ ำ�ำ เส้้นทางท่่องเที่่ย� วในชุุมชน
เพื่่�อหวังั สร้้างรายได้้ให้้คนในชุุมชนไปพร้้อมกััน

ป้า้ คิดิ ว่่าการมีกี ลุ่่�มหรืือมีีเครืือข่่ายชุุมชนนี่่ม� ัันช่่วยให้้เรา
ต่่อรองกับั หน่่วยงานต่่างๆ ได้้มากนะ อย่่างที่่ผ� ่า่ นมามัักจะมีี
หน่่วยงานการท่่องเที่่ย� วหรืือโครงการวิิจัยั เข้้ามาให้้การสนับั สนุุน
ชุุมชนในโครงการต่่างๆ เช่่นการเปิิดเส้้นทางท่่องเที่่ย� ว

68

ป้ าคดิ ว่าการมีกลุม่
หรอื มเี ครอื ข่ายชมุ ชน
นมี่ นั ช่วยใหเ้ ราตอ่ รอง
กบั หน่วยงานต่างๆ

ไดม้ ากนะ

สดศรีี ขัตั ติยิ วงศ์์

ประธานกลุ่่�มท่อ่ งเที่ย�่ วโดยชุมุ ชนท่า่ มะโอ

69

ชมุ ชนผมเน่ยี ไดร้ บั รางวัล
ท้งั จากการทอ่ งเท่ยี วและวัฒนธรรม
จากหน่วยงานตา่ งๆมากมายนบั ไมถ่ ว้ น

เราได้รับ แตโ่ ล่กับใบประกาศ
แตค่ นในชมุ ชนกห็ าไดม้ รี ายได้
เขา้ มาเท่ากบั รางวัลที่ไดร้ ับเลย

สรวิิชญ์์ หงษ์์พาเวีียน

นักั ทำ�ำ สื่่�อสร้้างสรรค์์
และตัวั แทนคนรุ่่�นใหม่จ่ ากชุมุ ชนท่า่ มะโอ

70

“ผมเกิดิ และโตที่ช�่ ุมุ ชนท่า่ มะโอ จังั หวััดลำ�ำ ปาง ช่่วงที่่�ผมกลัับมา ทางชุุมชนสามารถดีลี กัับทางจัังหวัดั และ
องค์ก์ ารอุุตสาหกรรมป่า่ ไม้้ในการบููรณะและเปิิดบ้้านหลุุยส์์
ช่ว่ งเรีียนมอหนึ่่ง� ป้้ าต้อ้ ย (สดศรีี ขัตั ติยิ วงศ์์) เริ่่ม� เป็น็ แหล่่งท่่องเที่่ย� วของเมือื งได้้พอดีี ผมจึึงมีีโอกาสได้ใ้ ช้้
ทักั ษะการทำ�ำ สื่่อ� ทำ�ำ นิทิ รรศการภายในบ้้าน จากนั้้น� ก็ม็ ีโี ครงการ
ก่อ่ ตั้้ง� กลุ่่�มท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชน ซึ่่ง� ผมมีีโอกาสเป็็ น เมืืองแห่ง่ การเรีียนรู้�ของอาจารย์ข์ วัญั (ดร.ขวััญนภา สุุขคร
ผู้้�อำ�ำ นวยการมหาวิิทยาลััยสวนดุุสิติ ศููนย์ก์ ารศึึกษานอกที่่�ตั้้�ง
อาสาสมัคั รมัคั คุเุ ทศก์ท์ ้อ้ งถิ่่น� จากที่ผ�่ ูกู พัันกับั ชุมุ ชน ลำ�ำ ปาง) ซึ่่�งผมได้้รับั มอบหมายให้้ทำ�ำ AR Guidebooks นำำ�ชม
ภายในบ้้านเก่่าที่่เ� ป็็นมรดกของย่่านซึ่ง�่ ก็เ็ ป็น็ อีีกแนวทางการ
อยู่่�แล้ว้ พอได้ร้ ่่วมกิจิ กรรม ได้เ้ ข้า้ อบรม และได้น้ ำ�ำ นำำ�เสนอชุุมชนภายใต้้เงื่�อนไขจากโควิดิ -19 และล่่าสุุดก็ไ็ ด้้รัับ
ทุุนจากกองทุุนสื่่อ� ปลอดภััยและสร้้างสรรค์์ ได้้ทำ�ำ วิดิ ีโี อสารคดีี
นักั ท่อ่ งเที่ย�่ วชมย่า่ นก็ร็ ู้้�สึึกสนุกุ ดีี แต่ต่ อนนั้้น� ผมคิดิ ว่่า เชิิงลึึกเกี่่�ยวกับั วิิถีีคนขับั รถม้้าในจัังหวััดลำ�ำ ปาง พร้้อมไปกับั
ได้้ทำ�ำ โครงการเชิงิ มีีเดียี แล็็บของ Spark U Lanna ทั้้ง� หมด
เป็็ นแค่ก่ ารใช้เ้ วลาว่่างแบบหนึ่่ง� ไม่ไ่ ด้ค้ ิดิ อะไรจริิงจังั ทั้้ง� มวลนี้้� ผมนำ�ำ ทรัพั ยากรมาจากชุุมชนท่่ามะโอ รวมถึงึ พื้้น� ที่่อ�ื่่น� ๆ
ในลำำ�ปางมาหมดเลยนะ สิ่่ง� นี้้ย� ิ่่�งสะท้้อนให้้เห็็นว่่าแม้้ลำ�ำ ปาง
ผมเรียี นด้า้ นสิ่่�งแวดล้้อม เรีียนเกี่่�ยวกัับการประเมินิ จะเป็็นเมือื งเล็ก็ ๆ แต่่ก็ย็ ัังมีแี ง่่มุุมให้้เล่่าอีีกมากมายไม่่รู้้จ� บ
เทคโนโลยีีที่่ส� ่่งผลกระทบต่่อสิ่่ง� แวดล้้อม อย่่างพลัังงาน
แสงอาทิติ ย์์ หรืือรถไฟฟ้้าทำำ�นองนั้้�น แต่่จุุดเปลี่่ย� นจริิงๆ ถ้้าถามว่่าอยากเห็็นอะไร ผมอยากเห็น็ คนรุ่น� ใหม่่กลับั มา
คือื ช่่วงจบปริญิ ญาตรีี ผมมีีโอกาสไปฝึกึ งานที่่ส� ถาบัันราม ช่่วยกัันพััฒนาเมืืองครับั คือื เข้้าใจแหละว่่าที่่�คนส่่วนใหญ่่
จิิตติซิ ึ่�่งทำ�ำ งานด้า้ นเด็ก็ และเยาวชนในสามจัังหวัดั ชายแดน ไม่่กลัับมา เพราะที่่�นี่่ไ� ม่่มีงี านอะไรให้้ทำ�ำ นักั คืือถ้้าคุุณไม่่รัับ
ภาคใต้้ ช่่วงนั้้�นผมมีโี อกาสได้้ฝึกึ ทำ�ำ สารคดีี งานเขียี นบท ราชการ คุุณก็็อาจไปทำ�ำ งานการไฟฟ้้าที่่แ� ม่่เมาะซึ่�ง่ เป็็นงาน
ถ่่ายทำำ�วิดิ ีโี อ และตัดั ต่่อ ไปอยู่�ท่ ี่่น� ั่่�นหนึ่่�งปีี ก็ไ็ ด้้ทัักษะเหล่่านี้้� ที่่�มั่่�นคง แต่่คนทำ�ำ งานสื่่�ออย่่างพวกผมเนี่่�ยไม่่มีงี านประจำ�ำ ให้้
กลัับมา จากนั้้น� ก็็เรียี นต่่อปริญิ ญาโทที่่�มหิดิ ล โดยระหว่่างที่่� ทำำ�โดยสิ้้น� เชิิงเลย แต่่นั่่น� ล่่ะ โลกสมััยนี้้�เทคโนโลยีมี ัันไปไกล
ผมกลัับมาอยู่่บ� ้้านเพื่่�อทำำ�เรื่อ� งจบ พี่่�นัักข่่าวที่่�ไทยพีีบีเี อส จนทำ�ำ ให้้เราไม่่ต้้องเอาตัวั เองไปอยู่เ�่ มือื งใหญ่่ๆ อย่่างเดียี วแล้้ว
ซึ่่ง� รู้�จัักกัันสมััยที่่ผ� มฝึกึ งานที่่ส� ถาบันั รามจิติ ติิ ชวนให้้ผมทำำ� เราก็ต็ ้้องหาแนวทางกันั ต่่อว่่าจะทำ�ำ อย่่างไรที่่จ� ะดึงึ ดููดคนรุ่น� ใหม่่
สกู๊๊�ปข่่าวเกี่่ย� วกับั ชุุมชนท่่ามะโอ ความที่่ผ� มคุ้้น� เคยกับั ทรัพั ยากร ที่่�มีศี ักั ยภาพกลัับมาบ้้านเกิดิ ทำำ�อย่่างไรให้้เมืืองมีพี ื้้�นที่่�ทาง
ทางวัฒั นธรรมของย่่านดีมี าตั้้�งแต่่เด็ก็ ก็็เลยรับั งานนี้้ม� าทำำ� เศรษฐกิิจรองรับั คนรุ่�นใหม่่
ไปๆ มาๆ พี่่เ� ขาก็ช็ วนทำ�ำ ข่่าวต่่อเรื่�อยๆ กลายเป็น็ ว่่าทุุกวัันนี้้�
ไม่่ได้้ทำำ�งานที่่เ� รีียนมาเลย กลายมาเป็็นคนทำ�ำ สื่่�อให้้บ้้านเกิิด แล้้วทำำ�ไมต้้องอยากให้้คนรุ่น� ใหม่่กลับั มาใช่่ไหมครัับ?
ตััวเองเต็ม็ ตัวั (ยิ้้ม� ) ผมคิิดว่่านี่่�เป็็นโจทย์เ์ ดียี วกัับชุุมชนท่่ามะโอบ้้านเกิดิ ของผม
เผชิญิ อยู่ต�่ อนนี้้� คือื ชุุมชนผมเนี่่ย� ได้้รับรางวัลั ทั้้ง� จากการท่่องเที่่ย� ว
ก่่อนที่่ผ� มจะกลับั มาลำ�ำ ปางครั้�งที่่�สองนี้้� ผมมีโี อกาสไป และวัฒั นธรรมจากหน่่วยงานต่่างๆ มากมายนัับไม่่ถ้้วน
ทัศั นศึกึ ษาด้า้ นสิ่่�งแวดล้้อมที่่ป� ระเทศจีนี อยู่่พ� ัักหนึ่่�ง ไปทั้้ง� คือื เราได้้รัับแต่่โล่่กับั ใบประกาศ แต่่คนในชุุมชนก็็หาได้้มีี
ซีีอาน ปัักกิ่่ง� และเฉินิ หยาง ไปดููบ้้านเมือื งเขา และได้เ้ ห็น็ รายได้เ้ ข้้ามาเท่่ากับั รางวัลั ที่่�ได้้รัับเลย
เมือื งเก่่าหลายแห่ง่ ที่่เ� ขายัังคงเก็็บสถาปัตั ยกรรมหรือื พื้้น� ที่่�
ที่่เ� ป็น็ มรดกของเมือื งไว้้ได้้ดีี ขณะที่่ห� มู่บ�่ ้้านบางแห่ง่ ที่่ถ� ููกปัจั จัยั เราจะทำ�ำ ยัังไงให้้ชุุมชนมีคี วามยั่่�งยืนื ทางเศรษฐกิิจให้้
บางอย่่างทำ�ำ ให้้ต้้องถููกรื้อ� ทำ�ำ ลาย ทางการเขายังั สร้้างขึ้้น� มาใหม่่ สมกัับที่่�ได้้รับั รางวัลั นี่่แ� หละที่่ผ� มคิิดว่่าถ้้ามีีคนรุ่�นใหม่่กลัับมา
ด้้วยรููปแบบดั้้�งเดิิมได้้ ตรงนี้้แ� หละที่่�จุุดประกายแก่่ผมมาก เชื่่อ� มโยงกับั คนรุ่น� ก่่อนเพื่่อ� ช่่วยกันั ออกแบบวิธิ ีกี าร มาช่่วยกันั
ทีเี ดียี ว คือื ของเก่่าที่่เ� มือื งจีนี เขามีอี ายุุเป็น็ พันั ๆ ปีี เขายังั รักั ษาได้้ สร้้างธุุรกิจิ ใหม่่ๆ หรืือหาแนวทางการจัดั การท่่องเที่่�ยวที่่�ยั่่ง� ยืนื
ทำ�ำ ไมวััดในลำ�ำ ปางที่่ม� ีอี ายุุสองร้้อยกว่่าปีี หรือื หมู่บ่� ้้านเราที่่ม� ีี ชุุมชนเราก็อ็ าจจะดีีกว่่านี้้� หรืือในอีกี ทาง แทนที่่�หน่่วยงานรััฐ
ประวัตั ิิมาร้้อยปีี สั้้�นกว่่าเขาเยอะ การอนุุรักั ษ์์สิ่่�งเหล่่านี้้ไ� ป จะหาวิิธีกี ระตุ้้�นการท่่องเที่่ย� วด้้วยการมอบรางวัลั แบบเดิมิ
พร้้อมกัับทำำ�ให้้เมืืองยัังเติิบโตต่่อไปพร้้อมกับั ยุุคสมัยั ทำ�ำ ไม อาจจะมีีการกำ�ำ หนดยุุทธศาสตร์ห์ รือื นโยบายสักั อย่่างที่่�ดึึงดููด
จึึงเป็น็ ไปไม่่ได้้ ให้้คนรุ่น� ใหม่่กลับั มาทำ�ำ งานที่่�บ้้าน เพื่่อ� ช่่วยขัับเคลื่่อ� นและ
พัฒั นาบ้้านเกิดิ ผมว่่าถ้้าเป็น็ เช่่นนั้้น� สิ่่ง� นี้้จ� ะช่่วยกระตุ้้น� เศรษฐกิจิ
แล้้วจะทำำ�อย่่างไร สิ่่�งหนึ่่�งที่่ผ� มคิดิ และทำ�ำ ได้้ทันั ทีีก็ค็ ืือ ท้้องถิ่่น� ได้้ดีกี ว่่าการประกาศรางวัลั อีีกครัับ”
การเผยแพร่่ของดีขี องบ้้านเกิดิ ตััวเองสู่่�สาธารณะให้้มากที่่�สุุด
เราหาแง่่มุุมที่่น� ่่าสนใจของเมืืองเราเพื่่�อบอกเล่่าผ่า่ นสื่่อ�
ที่่เ� ราทำ�ำ ประชาสัมั พันั ธ์อ์ อกไปเพื่่อ� ช่่วยดึงึ ดููดผู้้ม� าเยือื น ดึงึ ดููด
โอกาสใหม่่ๆ เพื่่อ� ขับั เคลื่่อ� นเศรษฐกิิจให้้ชุุมชน โดยมุุมมอง
แบบนี้้� ผมไม่่ได้้คิดิ เองคนเดีียว เพราะภายหลังั ผมกลับั บ้้าน
มาทำ�ำ สื่่�ออยู่เ่� พีียงลำำ�พังั พักั หนึ่่�ง เพื่่อ� นๆ พี่่ๆ� น้้องๆ รุ่น� ราว
คราวเดีียวกับั ผมก็ท็ ยอยกลับั มาอยู่บ�่ ้้าน บางคนทำำ�ธุุรกิจิ
ส่่วนตััว บางคนเป็็นบล็อ็ คเกอร์์ บางคนเป็็นฟรีีแลนซ์์
พวกเขาก็็มาช่่วยผมทำ�ำ งานสื่่�อต่่างๆ ซึ่ง�่ ทำ�ำ ให้้ผมไม่่รู้้�สึกึ
โดดเดี่่�ยวอีีกต่่อไป

71

72

73

“ผมเริ่่ม� เล่น่ ดนตรีีกลางคืนื ระหว่่างที่เ่� รีียน พอโควิิด-19 เริ่ม� ซา แล้้วรัฐั บาลอนุุญาตให้้กลับั มามีีการ
แสดงดนตรีสี ดได้้ ด้้วยความที่่ท� างร้้านกระทบหนักั เอาการ
ปริิญญาตรีีที่ม�่ หาวิิทยาลัยั เชีียงใหม่่ จนเรีียนจบ เราก็็เลยประหยัดั เงิินลงด้้วยการเลือื กจ้้างวงดนตรีีแค่่ช่่วง
สุุดสััปดาห์์ ส่่วนวันั ธรรมดา ผมก็็จะเล่่นดนตรีีโฟล์ค์
ออกมาก็ไ็ ม่ไ่ ด้ท้ ำ�ำ งานตรงสายที่เ�่ รีียน เป็็ นนักั ดนตรีี ในร้้านบ้้าง ลููกค้้าของร้้านส่่วนหนึ่่�งเป็็นคนทำำ�งานที่่�ชอบ
ฟังั เพลง ส่่วนอีกี กลุ่่ม� ใหญ่่ๆ คือื นักั ศึกึ ษาธรรมศาสตร์ค์ รับั
กลางคืนื อย่า่ งเดีียว เล่น่ ตั้้ง� แต่ท่ ี่ม�่ ังั กี้้ค� ลับั ยังั เปิิ ดอยู่่� คือื รุ่�นพี่่เ� ขามากันั ก่่อน แล้้วก็็ชวนรุ่�นน้้องตามๆ กัันมา
กลายเป็็นร้้านประจำำ�ของพวกเขา
ที่ว�่ อร์ม์ อััพ และอื่่�นๆ ต่อ่ เนื่่อ� งมา 12 ปีี จนแม่ต่ ามตัวั
เรื่อ� งทำำ�เลของร้้านนี้้�ก็็เป็็นส่่วนสำ�ำ คัญั ครัับ เราได้้ตรง
ให้ผ้ มกลับั ไปช่ว่ ยธุุรกิจิ ที่บ�่ ้า้ นที่ล�่ ำ�ำ ปางเมื่่อ� ราว 5 ปีี เชิงิ สะพานรััษฎา ติดิ ริมิ น้ำ��ำ วังั คนมากินิ ข้้าวหรืือมาดื่่�มก็ไ็ ด้้
เห็็นวิวิ ทั้้ง� สะพานและแม่่น้ำ�ำ� เป็็นทิวิ ทัศั น์แ์ ลนด์์มาร์์ค
ที่แ�่ ล้ว้ ก็เ็ ลยตัดั สิินใจเลิกิ เพื่่�อกลับั มาอยู่่�บ้า้ น ของเมืืองเลย ส่่วนเสาร์์-อาทิติ ย์์ คนมาเดิินกาดกองต้้า
เขาก็็แค่่ข้้ามสะพานมานั่่ง� ได้้ง่ายๆ และก็็เพราะผมได้เ้ ห็็น
ผมเรียี นมัธั ยมที่่�โรงเรีียนบุุญวาทย์์วิิทยาลััย จากนั้้�นก็็ ทิวิ ทัศั น์แ์ บบนี้้ท� ุุกวันั เลยทำ�ำ ให้้ผมคิดิ ว่่าเอาเข้้าจริงิ ถ้้าหน่่วย
ไปอยู่่เ� ชีียงใหม่่มา 16 ปีี ระหว่่างนั้้�นมีโี อกาสกลัับบ้้านบ้้าง งานราชการเขาทำ�ำ งานกัับนัักออกแบบ เมืืองเราสวยกว่่านี้้�
แต่่การกลัับมาอยู่�่ลำ�ำ ปางแบบเต็็มเวลา รวมถึงึ เปลี่่�ยนรููป ได้้อีกี เยอะนะครับั
แบบงานโดยสิ้้น� เชิงิ เลยก็ท็ ำำ�ให้้ผมใช้้เวลานานเหมือื นกันั
กว่่าจะปรัับตัวั ได้้ อย่่างช่่วงเทศกาล เขาจะประดัับไฟสะพาน ตบแต่่ง
ทัศั นียี ภาพในเมือื ง สวยเลย แต่่พอพ้้นเทศกาล เขาก็เ็ อาออก
เพราะถึึงลำ�ำ ปางจะไม่่ใช่่เมือื งเล็ก็ แล้้ว แต่่พููดถึึงความ ปล่่อยให้้มัันมืดื ๆ ทึมึ ๆ แบบเดิิม คืือผมมองบางเรื่�องก็ไ็ ม่่
หลากหลายทางด้า้ นศิิลปวััฒนธรรมร่่วมสมััย ก็็ถืือว่่ายังั ได้ใ้ ช้้งบประมาณอะไรเยอะ ถ้้าเขาทำ�ำ ต่่อเนื่่�อง รวมถึงึ ทำำ�
ห่า่ งไกลจากเชียี งใหม่่มาก อย่่างพวกร้้านเหล้้าก็จ็ ะเปิดิ เพลง ที่่อ� ื่่น� ๆ มีกี ารจัดั การเรื่อ� งไลท์ต์ ิ้้ง� ดีๆี ไม่่ต้้องแฟนซีหี วือื หวา
คล้้ายกันั ไปหมด ไม่่ได้้มีที างเลือื กมากนักั ตอนกลับั มาใหม่่ๆ แค่่เรียี บๆ แต่่ให้้สถาปัตั ยกรรมมันั โดดเด่่นขึ้้น� มา คือื พื้้น� ฐาน
หลัักๆ ผมจะไปนั่่�งที่่� Mao Deep Café จนผ่่านไปปีีหนึ่่ง� ของเมือื งเก่่าลำ�ำ ปางนี่่ส� วยอยู่่�แล้้วนะครับั ทั้้�งสะพาน
มีีรุ่น� น้้องที่่โ� รงเรีียนไปได้อ้ าคารตรงเชิิงสะพานรัษั ฎา ทั้้�งทิิวอาคาร หรืือวัดั วาอาราม อาจจะเติมิ แค่่วิิธีกี ารที่่จ� ะ
แล้้วเขาก็เ็ ปิิดร้้านกัันตรงนั้้น� ผมก็็เลยย้้ายไปนั่่�งประจำ�ำ ทำำ�ยัังไงให้้มันั โดดเด่่นหรืือเสริมิ เสน่่ห์ข์ ึ้้น� มา ถ้้าเมือื งมีี
ที่่น� ั่่น� นั่่ง� บ่่อยๆ เข้้าเขาก็ช็ วนมาร่่วมหุ้้น� ซึ่ง�่ เขาก็ใ็ ห้้อิสิ ระผม
ในการเลือื กเพลงหรือื เลืือกวงดนตรีมี าเปิดิ ผมก็เ็ ลยลอง สุุนทรีียะ มููลค่่าเพิ่่�มก็จ็ ะตามมาเองครับั ”
นำ�ำ เสนอเพลงอินิ ดี้้ท� ี่่ต� ่่างออกไปจากร้้านส่่วนใหญ่่ในลำ�ำ ปาง
ดููบ้้าง คือื เลือื กให้้ตอบโจทย์์เราก่่อน ซึ่่�งทุุกคนก็โ็ อเค
ร้้าน The Gravity Club จึึงกลายมาเป็น็
ธุุรกิิจที่่�เติมิ เต็็มชีวี ิติ ผม

ร้้านนี้้เ� ปิิดมาได้้ 5 ปีแี ล้้วครับั
ตอนกลางวันั ผมจะช่่วยธุุรกิิจที่่�
ครอบครััว พอตกเย็็นก็ม็ าเปิดิ ร้้าน
ผมทำ�ำ ทั้้�งดููแลจัดั การภายในร้้าน
เลืือกเพลงที่่�จะเปิดิ และทำ�ำ อาหาร

74

พื้นฐานของเมอื งเกา่ ลำ�ปาง
สวยอย่แู ล้วนะครบั ท้งั สะพาน
ทัง้ ทวิ อาคารหรอื วัดวาอาราม
อาจจะเติมแคว่ ิธีการท่จี ะท�ำ ยงั ไง
ใหม้ ันโดดเด่นหรือเสริมเสนห่ ข้นึ มา
ถา้ เมืองมสี ุนทรียะ มูลค่าเพ่ิม

กจ็ ะตามมาเองครับ

สุุเมธ เชาว์์เสาวภา

หุ้้�นส่่วนร้้าน The Gravity Club

75

“พ่่ อผมเป็็ นทั้้ง� คนขับั รถม้า้ และคนฝึึ กม้า้ ตอนเด็ก็ ๆ เวลาพ่่อผมไปขับั รถม้า้ พานักั ท่อ่ งเที่ย่� ว

ชมเมือื ง แกจะพาผมนั่่ง� ติดิ รถไปด้ว้ ย ผมขึ้้น� หลังั ม้า้ ตั้้ง� แต่อ่ ายุรุ าว 5-6 ขวบ พออายุุ 8 ขวบ
พ่่อก็ใ็ ห้จ้ ับั สายขับั และฝึึ กควบคุมุ ม้า้ จนผมอายุุ 12 ปีี จำ�ำ ได้ว้ ่่าวัันนั้้น� เป็็ นวัันที่่� 5 ธัันวาคม
พ่่อออกไปทำ�ำ ธุุระนอกบ้า้ นพอดีี ผมเลยถือื โอกาสพานายบุญุ ทอง ม้า้ ที่พ่� ่่อให้ผ้ มใช้ฝ้ ึึ กลากรถ
ออกไปเข้า้ คิวิ รับั ลูกู ค้า้

ความที่่ผ� มนั่่ง� รถม้้ากับั พ่่อมาตลอด เลยจดจำ�ำ เส้้นทางได้แ้ ม่่น ทริิปแรกของผมจึึงราบรื่น� ผมได้้รัับ
ค่่าแรง 50 บาท สมััยนั้้�นก๋๋วยเตี๋๋�ยวชามละ 15 บาท ผมเอาไปอวดเพื่่อ� นใหญ่่เลย พอพ่่อมารู้�ทีีหลังั
แต่่เห็น็ ว่่าผมทำ�ำ ได้้ แกก็ไ็ ม่่ว่่าอะไร หลัังจากนั้้�นพอมีีเวลาว่่าง อย่่างวันั หยุุดหรือื ปิดิ เทอม ผมก็็หาเวลา
ขัับรถม้้าตลอด โดยมีนี ายบุุญทองเป็็นม้้าตััวแรกในชีีวิิต

ช่่วงที่่เ� รีียนมััธยมต่่อวิิทยาลััยเทคนิิค ผมมัักจะหาเวลาขับั รถม้้าเสมอ แต่่เป็น็ งานหาค่่าขนม
ไม่่ได้้จริิงจัังอะไร พอเรียี นจบผมไปทำ�ำ งานที่่ก� รุุงเทพฯ และย้้ายไปเป็น็ ครููอยู่�จ่ ังั หวััดตากอีีกหลายปีี
จนมาปีี พ.ศ. 2560 พ่่อผมเกิดิ เส้้นเลืือดในสมองแตก เป็น็ อััมพาตครึ่�งซีกี ผมเลยต้้องลาออกจากงาน
กลับั มาดููแลพ่่อที่่ล� ำำ�ปาง ความที่่�มีีทักั ษะอยู่แ�่ ล้้ว และพ่่อก็็มีรี ถม้้าพร้้อม ก็็เลยเปลี่่ย� นอาชีพี มาขัับรถม้้า
ควบคู่ไ�่ ปกับั การเป็็นช่่างทำำ�เกืือกม้้า และทำ�ำ งานศิิลปะขายตามที่่�ต่่างๆ

ถึึงจะมีที ักั ษะการขับั รถม้้าอยู่่แ� ล้้ว แต่่การกลับั บ้้านครั้ง� นี้้ท� ำ�ำ ให้้ผมต้้องเรียี นรู้อ� ะไรหลายๆ เรื่อ� งใหม่่
ทั้้�งการดููแลคนป่ว่ ย และการบริหิ ารจััดการอาชีีพอิิสระใหม่่นี้้� ที่่�สำำ�คััญคือื เรียี นรู้ม� ้้าที่่�ต้้องใช้้เทียี มรถขัับ

ม้้าแต่่ละตััวมีบี ุุคลิิกเฉพาะนะครับั ม้้ามีคี วามฉลาดและมีคี วามจำำ�ที่่ด� ีี แต่่ก็็มีลี ัักษณะนิสิ ััยที่่เ� รีียกร้้อง
ให้้เราต้้องทำ�ำ ความเข้้าใจพอสมควร อย่่างนายบุุญทองม้้าตัวั แรกของผมเนี่่�ย เขาจะเป๊ะ๊ เรื่อ� งเวลามากๆ
ทุุกวันั พ่่อจะพาเขาไปรับั นักั ท่่องเที่่ย� ว และพาไปตามเส้้นทางต่่างๆ เขาจะรู้ไ� ด้เ้ ลยว่่าจุุดไหนที่่เ� ขาจะได้พ้ ักั
จุุดไหนที่่เ� ขาต้้องเดินิ ต่่อ หรือื กระทั่่ง� พอตกเย็น็ ถึงึ เวลากลับั บ้้าน เขาก็จ็ ะเดินิ กลับั บ้้าน จำ�ำ ได้้ว่าตอนเด็ก็ ๆ
ที่่�ผมขับั รถม้้า แล้้วตกเย็น็ ผมแวะเข้้าห้้องน้ำ��ำ ออกมาอีีกทีีนายบุุญทองหายไปแล้้ว เขาเดินิ กลับั บ้้านเอง
ผมต้้องโบกรถแถวนั้้น� เพื่่�อไล่่ตาม (หัวั เราะ)

พอพ่่อเริ่ม� หายดีีจนสามารถกลัับมาขัับรถม้้าได้้อีกี ครั้ง� ความที่่ช� ีวี ิิตการเป็็นสารถีขี องผมลงตัวั แล้้ว
และรู้ส� ึกึ สนุุกกัับมััน ก็็เลยขัับรถม้้าต่่อ จนปีี 2563 เกิิดโควิดิ -19 ไม่่มีนี ักั ท่่องเที่่�ยวเข้้ามาเลย ก็ผ็ ลัักดััน
ให้้ผมต้้องเรีียนรู้ �ใหม่่อีีกครั้ ง�

คืือแต่่ไหนแต่่ไร ผมเป็็นคนชอบขวนขวายหาข้้อมููลเพื่่�อเพิ่่�มมููลค่่าให้้กัับงานบริกิ ารอยู่่�แล้้ว อย่่างถ้้า
พานักั ท่่องเที่่ย� วนั่่ง� รถม้้าชมเมือื ง ผมก็จ็ ะบอกเล่่าเกร็็ดประวัตั ิิศาสตร์ต์ ามจุุดต่่างๆ พร้้อมไปกับั อ่่าน
บุุคลิิกของนักั ท่่องเที่่�ยวแต่่ละท่่านด้้วย เช่่น คนนี้้�ใช้้กล้้องถ่่ายรููปโปร ก็็คงชอบถ่่ายรููปทิวิ ทัศั น์์หรือื
สถาปัตั ยกรรมแน่่ๆ ผมก็็จะแนะนำ�ำ มุุมถ่่ายรููปสวยๆ ให้้เขา หรืือถ้้าคนนี้้ม� าสายบุุญ ก็จ็ ะพาไปไหว้้พระ
ขอพรวัดั นั้้�นวัดั นี้้� หรืือบางคนเขาสนใจเรื่�องเครื่อ� งแต่่งกายพื้้�นเมืือง ผมพาไปดููจิติ รกรรมฝาผนังั วัั
ดประตููป่่องเลย มีใี ห้้ดููครบ เป็็นต้้น

แต่่ทีนี ี้้พ� อโควิดิ มาเอานัักท่่องเที่่�ยวของเราไป ก็เ็ ลยมาคิิดต่่อว่่าจะเอายัังไง เพราะคนท้้องถิ่่น� ใคร
เขาอยากจะขึ้้น� รถม้้าชมเมือื งตััวเองกันั ซึ่่ง� ถ้้าปล่่อยไว้้แบบนี้้�เราก็็ไม่่ต่่างอะไรจากแท็ก็ ซี่่ท� ี่่ไ� ม่่มีผี ู้้�โดยสาร
ก็เ็ ลยเปลี่่�ยนกิจิ กรรม หัันมาเปิดิ บ้้านตััวเองให้้ผู้้ป� กครองพาลููกๆ หลานๆ มาเล่่นและมาเรียี นรู้�
เกี่่ย� วกับั ม้้า พาไปนั่่�งรถม้้าสำำ�รวจเส้้นทางอัันซีีน ให้้เด็็กๆ ได้ใ้ ห้้อาหารม้้า ไปขี่่�ม้้า เรียี นรู้�ว่่าม้้าใช้้ชีวี ิติ
ยังั ไง ซึ่ง่� ผมก็เ็ พิ่่ง� มาสังั เกตว่่าแม้้คนลำ�ำ ปางจะคุ้้น� เคยกัับรถม้้า แต่่ส่่วนใหญ่่ก็็ไม่่ค่่อยรู้�อะไรเกี่่�ยวกับั ม้้า
เท่่าใด ผมก็็เลยทำ�ำ กิจิ กรรมเพื่่�อการเรีียนรู้น� ี้้ข� ึ้้�นมา รวมถึงึ ผมยัังจััดการแสดงฟ้อ้ นเจิิง-ฟ้อ้ นดาบ
สร้้างความบัันเทิิง ซึ่�ง่ เป็็นทัักษะที่่ผ� มได้้มาจากตอนเป็น็ ครููให้้ลููกค้้าชมด้้วย

76

ตอนน้ผี มอายุส่ีสิบกว่า สิ่่ง� เหล่่านี้้ส� ่่วนหนึ่่ง� เกิดิ มาจากการที่่ผ� มสะสมประสบการณ์์
ผมอยากพิสูจน์ใหค้ นรุน่ ใหม่ได้เหน็ ว่า จากการเป็น็ คนขับั รถม้้าด้้วยครับั เพราะขณะที่่เ� ราบรรยาย
เรื่อ� งราวต่่างๆ ให้้ลููกค้้าฟังั เราก็ฟ็ ัังลููกค้้าด้้วยว่่าเขาสนใจ
อาชีพคนขับรถม้ามันอยู่ได้นะ อะไร เขาเคยไปเที่่ย� วไหนมา แล้้วที่่�ที่่เ� ขาไปมีีการจัดั การ
หลายคนกส็ รา้ งตัวส่งลูกจบด็อกเตอรม์ าไม่น้อย อย่่างไร มัันช่่วยให้้ผมเรียี นรู้�ได้เ้ ยอะ และสิ่่�งนี้้ก� ็ไ็ ด้้ผลเมื่่อ�
เมือื งต้้องมาเผชิญิ กับั วิกิ ฤตที่่ท� ำ�ำ ให้้การขับั รถม้้าแบบเดิมิ ๆ
ส่ิงสําคญั คือเราจะร่วมขับเคล่ือนอยา่ งไร ไม่่อาจอยู่�ร่ อดได้้อีกี ต่่อไป
ใหอ้ าชีพคนขับรถมา้ สามารถอยไู่ ด้
อยา่ งภาคภูมิใจคู่เมืองลำ�ปาง พอโควิิดซา เมือื งก็เ็ ริ่ม� ดีขี ึ้้น� มีีนักั ท่่องเที่่ย� วกลัับเข้้ามา
แต่่ผมก็ย็ ัังทำ�ำ กิิจกรรมนี้้�ต่่อไปควบคู่่�ไปกับั การขับั รถม้้า
พาชมเมืืองเช่่นเดิมิ และความที่่�ผมแต่่งตััวมีเี อกลักั ษณ์์
สังั เกตไหม คนขัับรถม้้าส่่วนใหญ่่จะออกแนวคาวบอย
แต่่ผมว่่าลำ�ำ ปางตอนกลางวันั นี่่�ร้้อนมากนะครัับ ผมใส่่เสื้้�อ
พื้้น� เมืืองกัับกางเกงสะดอดีีกว่่า เป็น็ คาวบอยเหมืือนกันั
แต่่เป็น็ คาวบอยน้ำ��ำ ปู๋๋� สไตล์์ลำ�ำ ปาง (ยิ้้�ม) ก็ม็ ีีลููกค้้าให้้ความ
สนใจเยอะ พวกเขามาขอถ่่ายรููป ผมก็ไ็ ด้้ทิปิ เพิ่่ม� อีกี

ตอนนี้้�ผมอายุุสี่่�สิบิ กว่่า คุุณเชื่่�อไหมว่่าผมเป็น็ สารถีี
ที่่อ� ายุุน้้อยกว่่าใครเขาเลย สิ่่ง� ที่่ผ� มทำ�ำ อยู่น�่ี้้� นอกจากเป็น็
อาชีพี ที่่�ผมรััก ผมก็็อยากพิิสููจน์ใ์ ห้้คนรุ่น� ใหม่่ได้เ้ ห็น็ ว่่า
อาชีพี คนขับั รถม้้ามันั อยู่ไ�่ ด้น้ ะ จริงิ อยู่�่ หลายคนอาจมองว่่า
มัันไม่่มั่่น� คงเท่่ารับั ราชการหรืือทำ�ำ งานบริิษัทั แต่่ก็็อย่่าลืมื
ว่่าคนขับั รถม้้าที่่น� ี่่�หลายคนก็็สร้้างตัวั สร้้างครอบครัวั
และส่่งลููกจบด็็อกเตอร์ม์ าไม่่น้้อย สิ่่�งสำำ�คัญั คือื หลัังจากนี้้�
เราจะร่่วมขับั เคลื่่�อนอย่่างไรให้้อาชีพี นี้้ส� ามารถการัันตีี
รายได้้ที่ม� ั่่�นคง หน่่วยงานต่่างๆ หรือื รััฐจะช่่วยกันั สร้้าง
กระบวนการอย่่างไรให้้อาชีพี คนขับั รถม้้าสามารถอยู่่ไ� ด้้
อย่่างภาคภููมิใิ จ

ทุุกวัันนี้้ล� ำ�ำ ปางมีรี ถม้้าราว 100 คััน แต่่มีคี นขัับจริงิ ๆ
ราว 50-70 คน ลองเทียี บดููสิวิ ่่าประเทศไทยเรามีปี ระชากร
ทั้้�งหมดราว 70 ล้้านคน อาชีีพคนขัับรถม้้าคิดิ เป็น็ สััดส่่วน
1 ในล้้านคนเลยนะ นี่่�เป็น็ อาชีพี ที่่ไ� ม่่ธรรมดา และทุุกฝ่่าย
ก็ต็ ่่างเห็น็ ตรงกัันว่่าควรอนุุรักั ษ์ว์ ิถิ ีีนี้้ไ� ว้้ให้้คู่เ�่ มืืองลำ�ำ ปาง
สิ่่ง� นี้้ม� ีคี ุุณค่่ามากพอให้้ผมต้้องสู้้ไ� ปกับั มันั เพื่่อ� วันั ข้้างหน้้า”

ว่่าที่�่ ร.อ.สุุพจน์์ ใจรวมกูลู

สารถีีรุ่่�นใหม่่ ช่า่ งทำ�ำ เกือื กม้า้ และศิิลปิิ นอิิสระ

77

ปกรณ์์ วัันอุุดมฤกษ์์

ผู้ป�้ ระกอบการในจังั หวััดลำ�ำ ปาง
และตัวั แทนกลุ่่�มสเก็ต็ บอร์์ด

78

“เรามีีกันั ประมาณ 40 คนได้ค้ รับั ทุกุ คนในเมือื ง ล่าปางเป็ นเมอื งเลก็ น่าจะ
มีการพัฒนาที่คลอ่ งตัวกว่าน้ี
จะสลับั กันั มาเล่น่ สเก็ต็ บอร์ด์ กันั ตรงนี้้� (ลานด้า้ นหน้า้
อยา่ งเรอื่ งเศรษฐกจิ
หอปูมู ละกอน บริเิ วณ 5 แยกหอนาฬิิ กาเมือื งลำ�ำ ปาง) พอมกี ลมุ่ ทนุ ใหญ่มาเปิ ดศูนยก์ ารคา้
พื้นท่ธี ุรกจิ เกา่ แกใ่ นเขตใจกลางเมอื ง
เล่น่ ด้ว้ ยกันั มาหลายปีี แล้ว้ เมื่่อ� ก่อ่ นก็ก็ ระจายกันั เล่น่ ก็ซบเซา เซง้ รา้ นปิ ดกจิ การกันไปหมด

หลักั ๆ จะเล่น่ ที่ล�่ านด้า้ นหน้า้ สวนสาธารณะเขลางค์น์ คร ผมเข้าใจว่ามันเป็ นยคุ สมยั
ตามกลไกตลาด
แต่เ่ ดี๋๋ย� วนี้้เ� ล่น่ ไม่ไ่ ด้แ้ ล้ว้ เพราะพื้้�นสึึกหมด ส่่วนอีีกที่่�
แต่การทรี่ ัฐปลอ่ ยใหเ้ มืองมนั ดำ�เนนิ ไป
คือื ลานจอดรถของเซ็น็ ทรััลลำ�ำ ปาง แต่ท่ ี่ห�่ ้า้ งฯ มักั ใช้้ ในลักษณะแบบนีก้ ร็ ู้สึกเสียดายแทน

จัดั งานอีีเวนท์์ สุุดท้า้ ยเลยมารวมตัวั กันั ที่น�่ ี่่� ผู้ประกอบการรุ่นเกา่ ท่ี มีส่วนร่วม

ที่่น� ี่่เ� ป็น็ พื้้น� ที่่ข� องเทศบาลครับั ตอนแรกเขาก็ไ็ ม่่อนุุญาต ในมุุมมองของผม ลำำ�ปางเป็็นเมือื งเล็็ก ที่่�เอาเข้้าจริิง…
ให้้เล่่นหรอกครับั เพราะถ้้านานๆ ไปพื้้น� ตรงนี้้ก� ็อ็ าจมีคี วาม น่่าจะมีกี ารพัฒั นาที่่ค� ล่่องตัวั กว่่านี้้� แต่่ที่่ผ� ่่านมา ดููเหมืือน
เสียี หายได้้ แต่่เราก็็ต่่อรองบอกว่่าเมือื งควรต้้องมีีพื้้�นที่่ใ� ห้้ ผู้้ใ� หญ่่จะไม่่ค่่อยรัับฟัังเสีียงของคนตัวั เล็ก็ ๆ อย่่างพวกเรา
พวกเรา เพราะสเก็ต็ บอร์ด์ ก็เ็ ป็น็ กีฬี าชนิดิ หนึ่่ง� เทศบาลยังั มีี สักั เท่่าไหร่่ รวมถึึงไม่่มีีนโยบายที่่ช� ่่วยเหลืือผู้้ป� ระกอบการ
สนามฟุุตบอล สนามบาสเก็ต็ บอล แต่่กลับั ไม่่มีลี านสเก็ต็ รายย่่อยด้้วย อย่่างเรื่อ� งเศรษฐกิจิ อัันนี้้ค� ือื ช่่วงก่่อนจะมีี
ขณะที่่อ� ุุตรดิิตถ์์เมือื งเล็ก็ กว่่าเราเขายังั มีี หรืือเชียี งรายนี่่ม� ีี โควิดิ -19 อีีกนะครัับ พอมีกี ลุ่่�มทุุนใหญ่่มาเปิดิ ศููนย์์การค้้า
พื้้�นที่่ท� ี่่�ดีีมากๆ เลยนะ ทางเทศบาลเขาก็ร็ ับั เรื่�องเราไว้้ พื้้น� ที่่ธ�ุุรกิจิ เก่่าแก่่ในเขตใจกลางเมือื งก็ซ็ บเซา จนผู้้ป� ระกอบการ
ระหว่่างนั้้�นเขาก็ใ็ ห้้เราเล่่นกันั ที่่�นี่่ไ� ปก่่อน ซึ่่ง� นี่่ก� ็็ผ่่านมา พากัันเซ้้งร้้านหรือื ปิดิ กิจิ การกันั ไปหมด คือื ผมเข้้าใจว่่า
หลายปีแี ล้้ว (หัวั เราะ) มันั เป็น็ ยุุคสมัยั หรือื เป็็นไปตามกลไกตลาด แต่่การที่่�
รััฐปล่่อยให้้เมือื งมันั ดำ�ำ เนิินไปในลัักษณะแบบนี้้� ก็ร็ู้�สึกึ
พวกแรมป์์กระโดดและอุุปกรณ์ท์ ั้้�งหมดเป็็นของที่่�พวก เสีียดายแทนผู้้�ประกอบการรุ่�นเก่่า ที่่�มีสี ่่วนร่่วมขัับเคลื่่�อน
เรารวมเงินิ กัันซื้้�อครัับ เราฝากไว้้กัับเทศบาลหลังั เล่่นเสร็็จ เมืืองมาเหมืือนกันั ครับั ”
ส่่วนแสงสว่่าง เมื่่อ� ก่่อนเขาไม่่มีใี ห้้ ก็็ต้้องเอาไฟมาติดิ เอง
ที่่ต� ้้องมีีไฟเพราะเราเล่่นกัันตอนเย็็นตั้้ง� แต่่หกโมงถึึงสี่่ท� ุ่่�ม
ตอนกลางวันั ต่่างคนต่่างไปเรียี นหรือื ไปทำ�ำ งาน จนภายหลังั
พอเทศบาลปรับั ปรุุงภููมิทิ ััศน์์บริิเวณห้้าแยกหอนาฬิิกา
เราก็็เลยได้อ้ านิิสงส์เ์ รื่อ� งแสงสว่่างไปด้้วย

ช่่วงก่่อนเลือื กตั้้�งนายกเทศมนตรีี มีนี ัักการเมืืองมาคุุย
กับั พวกเราที่่น� ี่่เ� ยอะครับั เขาก็ถ็ ามความต้้องการ เราก็บ็ อก
ว่่าในฐานะคนเล่่นสเก็็ตบอร์์ด เราแค่่ต้้องการพื้้น� ที่่ท� ี่่�เป็็น
กิจิ จะลักั ษณะเท่่านั้้น� เอง พื้้น� ที่่ท� ี่่ม� ีคี วามปลอดภัยั ต่่อทั้้ง� ผู้้เ� ล่่น
และคนที่่ผ� ่า่ นไปผ่า่ นมา จริิงอยู่�ต่ รงนี้้�ทำ�ำ เลดีี แสงสว่่าง
ก็พ็ ร้้อม แต่่อย่่าลืมื ว่่ามันั อยู่ร�่ ิมิ ถนน มีโี อกาสเกิดิ อุุบัตั ิเิ หตุุได้้
ที่่ส� ำ�ำ คัญั คือื ในเขตเทศบาลเรามีที ี่่ด� ินิ เปล่่าเยอะ การพัฒั นา
ให้้เป็็นลานสเก็ต็ บอร์์ดได้้มัันไม่่ใช่่ว่่าจะเป็็นไปไม่่ได้้
ก็็เฝ้้ารออยู่่เ� หมืือนกัันว่่าต่่อไปจะเป็็นอย่่างไร

79

“สถานีีรถไฟลำ�ำ ปาง

สร้า้ งแล้ว้ เสร็จ็ เมื่่อ� ปีี พ.ศ.
2458 เป็็ นหนึ่่ง� ในสััญลักั ษณ์แ์ ห่ง่
ความรุ่่�งเรืืองของเมือื งในอดีีต เพราะ
ในยุคุ สมัยั นั้้น� ลำ�ำ ปางมีีธนาคารแห่ง่ ชาติิ
มีีสถานีีโทรทัศั น์ช์ ่อ่ ง 8 ธุุรกิจิ อะไรต่า่ งๆ
ก็ม็ าเปิิ ดกันั ที่น�่ ี่่� โดยมีีสถานีีรถไฟแห่ง่ นี้้เ� หมือื น
เป็็ นประตูเู ชื่่อ� ม เพราะนอกจากการขนส่ง่ ผู้โ้� ดยสาร
จากกรุุงเทพฯ หรืือจังั หวััดอื่่�นๆ รถไฟยังั ใช้้
ขนสิินค้า้ ข้า้ วของเครื่่อ� งใช้้ พืืชผักั ผลไม้้ ยาสููบ
ไปจนถึงึ เหรีียญกษาปณ์ห์ รือื ธนบัตั รจากกรุงุ เทพฯ
ส่่งมายังั ธนาคารแห่ง่ ชาติทิ ี่อ่� ยู่่�ใกล้ๆ้ ทหารก็ใ็ ช้้
รถไฟขนยุทุ โธปกรณ์์ กระทั่่ง� รถถังั ก็ย็ ังั เคยขึ้้น�
รถไฟมาแล้ว้

นอกจากในเชิิงประวััติิศาสตร์์ ความที่่�สถานีรี ถไฟ
มันั ถููกสร้้างพร้้อมกับั ราง และรอดพ้้นจากสงครามโลก
มาได้้ อาคารสถานีีรถไฟแห่่งนี้้�จึึงกลายเป็็นมรดกชิ้้น�
สำ�ำ คัญั ของเมือื ง คือื ถ้้าดููสถานีรี ถไฟประจำ�ำ จังั หวัดั อื่่น� ๆ
ส่่วนใหญ่่จะมีหี น้้าที่่�เป็็นแค่่สถานีที ี่่�ให้้ผู้้�โดยสารมาขึ้้�น
รถเท่่านั้้น� แต่่กัับที่่�ลำ�ำ ปาง ที่่น� ี่่ร� วมเข้้ากับั แลนด์ม์ าร์์ค
ของเมือื ง กลายเป็็นแหล่่งท่่องเที่่ย� วที่่ค� นจะแวะมา
ถ่่ายรููปด้้วยตััวของมันั เองด้้วย

ผมประจำ�ำ การที่่�สถานีีรถไฟลำ�ำ ปางมาได้้ 10 ปีีแล้้ว
ก็ด็ ููแลภาพรวมของสถานีี ทั้้ง� รอบการเดิินรถไฟ
สิ่่ง� อำำ�นวยความสะดวก ความสวยงาม ความสะอาด
และการจััดการเอกสาร หลายคนอาจไม่่รู้้ท� ี่่�การรถไฟ
ส่่วนกลางเขาจะมีกี ารประกวดสถานีรี ถไฟดีเี ด่่น โดย
จะมีกี รรมการมาตรวจสอบสิ่่ง� เหล่่านี้้เ� พื่่อ� ประเมินิ และ
แข่่งขันั กัันในระดับั ต่่างๆ อย่่างสถานีีลำ�ำ ปางจะเป็็น
สถานีชี ั้้น� 1 ร่่วมกัับสถานีลี ำ�ำ พููน สถานีีเด่่นชัยั หรืือ
เชีียงใหม่่ ผมก็พ็ ยายามจะทำ�ำ ให้้สถานีีเราได้้คะแนน
อัันดัับต้้นๆ ตลอด เพราะต้้นทุุนของเราสวยอยู่่�แล้้ว

80

คะนอง ฤทธิ์์�มหันั ต์์ ผมพยายามจะท�ำ ใหส้ ถานเี รา
ไดค้ ะแนนอันดบั ตน้ ๆ
นายสถานีีรถไฟลำ�ำ ปาง
ตลอดเพราะตน้ ทุนของเรา
สวยอย่แู ลว้

ในส่่วนของภาพรวม นอกจากการรถไฟ
จะมีกี ารเปลี่่�ยนรถไฟขบวนใหม่่มาใช้้ โดยพยายามเปลี่่ย� น
ใหม่่ทั้้ง� หมดให้้ได้ใ้ นระยะเวลาอันั ใกล้้ ลำ�ำ ปางเราเองก็ม็ ีกี ารปรับั
ปรุุงภููมิทิ ัศั น์ข์ องสะพานดำ�ำ (สะพานรถไฟที่่พ� าดเชื่่อ� มจากสถานีลี ำ�ำ ปาง
ไปยังั สถานีบี ่่อแฮ้้ว - ผู้้เ� รียี บเรียี ง) ซึ่่�งตอนนี้้ก� ำ�ำ ลัังเข้้าสู่�่เฟสที่่� 2 สะพาน
ดำำ�แห่ง่ นี้้�ก็็เป็น็ อีีกหนึ่่�งแลนด์ม์ าร์ค์ ทางประวััติศิ าสตร์ส์ ำำ�คัญั ของเมืือง โดย
สร้้างขึ้้�นตั้้�งแต่่สมััยสงครามโลกครั้�งที่่� 2 และก็ร็ อดพ้้นจากสงครามมาได้้
พร้้อมกับั อาคารสถานีี

นอกจากบทบาทด้้านประวััติิศาสตร์์และการท่่องเที่่�ยว ด้้วยทำำ�เลที่่เ� ป็็นหนึ่่�ง
ในศููนย์์กลางของเมือื ง สถานีีรถไฟลำ�ำ ปางยังั เชื่่�อมโยงกัับเมือื งในด้า้ นสังั คมด้้วย
อย่่างลานด้า้ นหน้้าสถานียี ังั ใช้้จััดกิิจกรรมอีีกหลากหลายทั้้�งงานรถไฟและรถม้้า
ลำ�ำ ปางที่่เ� ชื่่อ� มโยงกับั สถานีรี ถไฟโดยตรง งานแห่่พระในช่่วงสงกรานต์์ ไปจนถึงึ งาน
กีฬี าสีขี องโรงเรียี น ก็จ็ ะใช้้ที่่น� ี่่ต� ั้้ง� ขบวนพาเหรดเพื่่อ� เดินิ ไปยังั หอนาฬิกิ า ในฐานะ
นายสถานีี ผมก็เ็ ลยพยายามปรับั ปรุุงภููมิิทัศั น์์ให้้เป็็นหน้้าเป็็นตาของเมืือง
อยู่เ�่ สมอ

และเพราะเรารู้ว� ่่าพื้้�นที่่�เรามีคี วามสำ�ำ คััญขนาดนี้้� สิ่่�งที่่ผ� มอยากฝาก คือื ให้้คน
ลำ�ำ ปางเรียี นรู้ป� ระวัตั ิศิ าสตร์ข์ องเมือื งให้้มากกว่่านี้้ค� รับั คุุณลองไปถามนักั ท่่องเที่่ย� ว
ต่่างชาติทิ ี่่ม� าลำ�ำ ปาง นี่่เ� ขารู้ห� มดเลยนะว่่าอาคารสถานีรี ถไฟสำ�ำ คัญั ยังั ไง รถม้้าเริ่ม�
มาตอนไหน กำ�ำ แพงเมืืองประตููม้้า หออะม็็อก หรืือวัดั ต่่างๆ เขาศึกึ ษามาก่่อน
เลยอยากมาดููของจริงิ แต่่ถ้้าถามคนท้้องถิ่่น� เด็ก็ รุ่�นใหม่่กลัับรู้�เรื่�องพวกนี้้�
น้้อยมากเลย ทั้้ง� ที่่เ� ห็น็ อยู่ท่� ุุกวันั จึงึ คิิดว่่าน่่าเสียี ดาย ถ้้าพวกเขาไม่่สนใจเรื่อ� งนี้้”�

81

82

83

“กาดบริิบูรู ณ์ป์ ราการเป็็ นหนึ่่ง� ในตลาดแรกๆ ไม่่ได้้มาตลาดนี่่เ� พื่่อ� ซื้้อ� ของ ส่่วนหนึ่่�งมาก็็เพื่่�อมากินิ
ก๋๋วยเตี๋๋�ยวร้้านผม และร้้านที่่อ� ยู่�ต่ ิิดกันั ในละแวกนี้้�
ของลำ�ำ ปาง ที่น่� ี่เ่� ป็็ นศููนย์ก์ ลางการค้า้ คนลำ�ำ ปางจะ
มาซื้้อ� พวกเสื้้�อผ้า้ ชุดุ นักั เรีียน ข้า้ วของเครื่่�องใช้้ ผมเริ่ม� ขาย 8 โมงเช้้าไปจนถึึง 4 โมงเย็น็ เมื่่อ� ก่่อน
เครื่่อ� งมือื การเกษตร ไปจนถึงึ เบ็ด็ แหที่น่� ี่่� เขาเรีียกกาด ตอนตลาดยังั รุ่ง� เรืือง พอตกบ่่ายของก็็หมดแล้้ว แต่่เดี๋๋�ยวนี้้�
ปิดิ ตามปกติิ ยิ่่�งช่่วงโควิดิ นี่่ล� ำ�ำ บาก คนไม่่ค่่อยออกจาก
แห่ง่ นี้้ว� ่่า ‘กาดมืดื ’ เพราะตลาดมันั อยู่่�ในพื้้�นที่ห�่ ลังั ตึกึ บ้้านกันั แล้้วผมกับั น้้องก็อ็ ายุุมากแล้้ว ให้้ทำ�ำ แบบสั่่ง� อาหาร
แถวกลางเมือื งโดยมีีโครงสร้้างหลังั คามาคลุมุ ทับั ออนไลน์ก์ ็ท็ ำ�ำ ไม่่เป็น็ อาศััยว่่ามีลี ููกค้้าประจำ�ำ มากิินบ้้าง
อีีกทีี เป็็ นตลาดในร่ม่ ที่แ่� รกของเมือื ง ได้ย้ ินิ มาจาก แต่่ช่่วงนี้้ก� ็ก็ ลัับมาดีขี ึ้้�นหน่่อย
เตี่ย�่ ว่่าแต่เ่ ดิมิ ตลาดนี้้ท� ันั สมัยั ที่ส�่ ุุดในเมือื งแล้ว้

แต่ค่ วามที่ม่� ันั ดูมู ืดื ๆ คนเลยเรีียกติดิ ปาก เมนููที่่ล� ููกค้้าสั่่ง� บ่่อยคือื บะหมี่่เ� กี๊๊ย� วหมููแดงแห้้ง มีนี ักั ข่่าว

ผมขายก๋๋วยเตี๋๋ย� วที่่�นี่่�กับั น้้องสาวมาสามสิิบกว่่าปีแี ล้้ว ชอบมาถามว่่าก๋๋วยเตี๋๋�ยวร้้านผมพิเิ ศษยัังไง ผมก็บ็ อกว่่า
รัับกิิจการต่่อมาจากเตี่่�ย ซึ่ง่� เตี่่�ยเปิดิ ร้้านมาตั้้�งแต่่ก่่อนปีี ไม่่รู้้� มันั ก็็เหมืือนกันั หมดนั่่น� แหละครับั (หััวเราะ) ผมเรียี น
พ.ศ. 2500 เตี่่ย� รับั กิจิ การมาจากอากงอีกี ทอด อากงกับั เตี่่ย� ห่อ่ เกี๊๊ย� วและลวกเส้้นมาจากเตี่่�ย หลายๆ ร้้านในลำ�ำ ปางที่่�
มาจากเมืืองจีีน มาถึงึ ลำ�ำ ปางก็็ขายก๋๋วยเตี๋๋�ยวเป็็นอาชีพี เป็็นลููกหลานคนจีีนก็ม็ ีีสููตรคล้้ายๆ กันั ผมจึงึ ให้้คำำ�ตอบ
ร้้านของทั้้ง� อากงและเตี่่ย� ไม่่มีชี ื่่�อ พอผมเปิิดร้้าน ผมก็็เลย ไม่่ได้้ แค่่ว่่าผมกับั น้้องตั้้ง� ใจทำ�ำ ใช้้ของสด และขายไม่่แพง
ไม่่คิดิ จะตั้้ง� ชื่่�อ คนลำำ�ปางก็จ็ ะรู้ก� ัันว่่าก๋๋วยเตี๋๋�ยวเจ้้าเก่่า ขนาดทุุกวันั นี้้�ต้้นทุุนวัตั ถุุดิบิ สููงขึ้้�น ผมก็็ยัังคงราคาไว้้เลย
ในกาดบริบิ ููรณ์์ บางคนก็เ็ รียี กก๋๋วยเตี๋๋ย� วร้้อยปีี เพราะนับั อายุุ เพราะเห็น็ ว่่าลููกค้้าหลายคนก็ล็ ำ�ำ บาก ช่่วยกันั ได้้ก็ช็ ่่วยกันั ไป

มาตั้้�งแต่่รุ่่�นอากง ผมและน้้องไม่่มีคี รอบครัวั ก็เ็ ลยคิิดไม่่ออกเหมืือนกััน

เมื่่อ� ก่่อนขายดีีมาก เพราะอย่่างที่่บ� อกว่่าตลาดแห่ง่ นี้้� ว่่าหมดรุ่่น� เราแล้้วจะเอายัังไง ก็อ็ าจต้้องปิิดไปนะถ้้าไม่่มีี
เคยเป็น็ ศููนย์์การค้้า แถมยัังเป็็นคิวิ รถไปอำำ�เภอแจ้้ห่่มและ ใครมาสานต่่อ แต่่ตอนนี้้พ� วกเรายัังแข็็งแรงดีอี ยู่�่ ได้้พููดคุุย
อำ�ำ เภออื่่�นๆ คนก็็เลยมารวมกันั ที่่�นี่่� จนภายหลังั เริ่�มมีี กับั ลููกค้้าประจำำ� และได้้คุุยกัับพ่่อค้้าแม่่ค้้าในตลาดที่่เ� หลือื
ตลาดกระจายไปทั่่�วเมืือง แถมยัังมีีห้้างสรรพสิินค้้าอีีก ไม่่มากแล้้ว ก็ม็ ีคี วามสุุขดีี ใจหายแหละครัับที่่เ� ห็น็ ตลาด
พ่่อค้้าแม่่ค้้าก็็เลยพากันั ไปขายที่่อ� ื่่�น ทุุกวัันนี้้ก� ็็เลยดููวัังเวง มัันซบเซา แต่่ผมก็็ไม่่รู้้ท� ำำ�ยังั ไงเหมือื นกััน ก็ข็ ายของเรา
อย่่างที่่�เห็็น แต่่ความที่่ผ� มขายมานานเลยมีลี ููกค้้าประจำำ� ต่่อไปให้้ดีีก็พ็ อ”

เยอะ ซึ่่�งเกืือบทั้้�งหมดเป็น็ คนลำ�ำ ปางในตััวเมืือง คืือเขา

มนี กั ข่าวชอบมาถามว่าก๋วยเต๋ยี วร้านผมพิเศษยงั ไง
ผมกบ็ อกว่าไมร่ ู้ แคว่ ่าผมกับน้องตง้ั ใจทำ�

ใชข้ องสดและขายไมแ่ พง ขนาดทุกวันนี้ต้นทนุ วัตถุดบิ สูงขนึ้ มาก
ผมกย็ งั คงราคาเดมิ ไว้ เพราะเหน็ ว่าลูกค้าหลายคน
ก็ลําบากช่วยกันไดก้ ช็ ว่ ยกันไป

84

ภูวู ดล โกศลศาสตร์์

เจ้า้ ของร้า้ นก๋๋วยเตี๋๋ย� วเจ้า้ เก่า่
ในกาดบริบิ ูรู ณ์ป์ ราการ

85

“ผมเคยไปทำ�ำ งานเป็็ นวิิศวกรในบริิษััทผลิติ รถ คนรุ่�นใหม่่มาเที่่�ยวง่่ายขึ้้�นโดยไม่่ต้้องหาเช่่ารถขัับ และก็็
ทำำ�ให้้เขาอยู่ก�่ ัับเราอย่่างน้้อยๆ ก็ห็ นึ่่ง� คืนื
ที่ป�่ ระเทศญี่ป่�ุ่� น และได้ร้ ู้้�จักั จังั หวััดเล็ก็ ๆ ชื่่อ� ไอจิิ
คือื ถ้้ามองลำ�ำ ปางในฐานะประเทศประเทศหนึ่่ง� ผมคิดิ ว่่า
ซึ่่ง� เป็็ นที่ต�่ ั้้ง� ของหุบุ เขาโครังั เค ในแต่ล่ ะปีี คนญี่ป่�ุ่� นและ เรายัังขาดดุุลอยู่พ�่ อสมควร เพราะแม้้เราจะเป็็นเมือื ง
อุุตสาหกรรมเซรามิิก แต่่ pain point ก็็คือื โรงงานเกืือบทั้้ง�
นักั ท่อ่ งเที่ย�่ วจะไปชมใบไม้เ้ ปลี่ย�่ นสีีที่ห�่ ุบุ เขานั้้น� เป็็ น หมดต้้องนำำ�เข้้าวััตถุุดิบิ มาจากที่่�อื่่น� และจากต่่างประเทศ
แต่่ถ้้าเราสร้้างความร่่วมมือื ให้้ชาวบ้้านผลิิตวัตั ถุุดิิบส่่ง
ประจำ�ำ ตัวั เมือื งเขาจะเล็ก็ ๆ เงีียบๆ แต่ท่ ุกุ คนก็จ็ ดจำ�ำ โรงงานล่่ะ มัันอาจจะช่่วยกระตุ้้น� เศรษฐกิจิ ฐานรากได้้มาก
กว่่านี้้ค� รัับ
เมือื งนี้้ไ� ด้เ้ พราะโครัังเค
เพราะอย่่าลืืมว่่าลำ�ำ ปางเรามีตี ้้นทุุนที่่�ดีมี ากๆ ทั้้ง� ทำำ�เล
ไอจิทิ ำำ�ให้้ผมคิิดถึึงลำ�ำ ปาง ความที่่เ� มืืองเราถููกจดจำำ�ใน ที่่เ� ชื่่อ� มจัังหวัดั ในภาคเหนือื ตอนบน ตอนล่่าง และทาง
ฐานะเมือื งผ่า่ น แต่่ขณะเดียี วกันั เราก็ม็ ีที รัพั ยากรที่่โ� ดดเด่่น ตะวัันออกเข้้าด้้วยกััน เราน่่าจะพัฒั นาโลจิสิ ติิกให้้เพิ่่ม�
ไม่่เหมือื นใคร ลำ�ำ ปางถููกจดจำ�ำ ในฐานะเมือื งรถม้้า เมือื งเซรามิกิ มููลค่่ากว่่านี้้�ได้้ อาจเป็็นเขต warehouse area เชื่่อ� มต่่อ
หรืือที่่ห� ลายคนอาจไม่่ทราบว่่าเราเป็็นที่่ต� ั้้ง� ของโรงงาน การขนส่่งอย่่างมีศี ักั ยภาพ ในด้า้ นการเกษตรเรามีสี ับั ปะรด
ครั่�งที่่�ใหญ่่เป็น็ อันั ดัับต้้นๆ ของเอเชีีย ขณะเดียี วกััน ที่่ม� ีีคุุณภาพ แต่่ทุุกวัันนี้้พ� อฤดููกาลสัับปะรดทีีไร ก็ย็ ังั เห็น็
ตามพื้้น� ที่่ร� อบนอก ลำ�ำ ปางก็เ็ ป็น็ เมืืองที่่ม� ีที ััศนียี ภาพของ เกษตรกรเอามาขายถููกๆ ริมิ ถนนอยู่่�เลย รัฐั น่่าจะดีีล
ภูเู ขาที่่�งดงาม ผมเคยคิิดเล่่นๆ ว่่าถ้้าหน่่วยงานท้้องถิ่่น� ตลาดต่่างประเทศได้้ดีกี ว่่านี้้� เพราะแม้้ของที่่�ดููเยอะๆ แล้้ว
ลองร่่วมมือื กันั ปลููกไม้้ดอกที่่เ� ป็น็ เอกลัักษณ์์ริมิ ถนนนอก เหมือื นไม่่ได้แ้ พงมากของเมือื งเรา อย่่างสัับปะรด เซรามิกิ
เมือื งสัักสาย ทำ�ำ ให้้กลายเป็็นสัญั ลักั ษณ์ใ์ หม่่ที่่�เมื่่อ� ถึงึ เวลา หรืือครั่�ง แต่่มันั มีมี ููลค่่าอย่่างสููงในต่่างประเทศ รััฐควรหา
ต้้นไม้้ผลิดิ อกออกสีีสันั สดใส คงช่่วยดึึงดููดนักั ท่่องเที่่�ยวให้้ ตลาดให้้เจอเพื่่อ� ทำำ�ให้้คนลำำ�ปางมีรี ายได้้มากกว่่านี้้�
มาเยืือนได้้ไม่่น้้อย อาจไม่่ได้้ยิ่ง� ใหญ่่แบบโครัังเค แต่่เรามีี
ศัักยภาพที่่�ทำำ�ให้้โดดเด่่นได้้ ซึ่ง�่ มันั ก็็ช่่วยกระตุ้้น� เศรษฐกิจิ นั่่น� ล่่ะครับั อยากให้้มองลำ�ำ ปางเป็น็ ประเทศประเทศหนึ่่ง�
ท้้องถิ่่น� ด้้วย ถ้้าเราทำ�ำ ให้้ประเทศพึ่่ง� พาตัวั เอง และสามารถทำ�ำ การค้้า
กับั ภายนอกได้้ เศรษฐกิจิ ในประเทศก็ด็ ีี ไม่่มีใี ครอยากย้้าย
อีีกอย่่างหนึ่่�งคืือลำำ�ปางเราไม่่ค่่อยมีสี ิ่่�งอำำ�นวยความ ไปอยู่�่ที่่�อื่่น� พอเป็็นแบบนั้้น� ผู้้ค� นในประเทศก็็จะมาช่่วยกััน
สะดวกให้้ผู้้ม� าเยือื นเท่่าไหร่่ เพราะแม้้เราจะมีแี หล่่งท่่องเที่่ย� ว คิดิ ว่่าจะทำำ�อย่่างไรให้้ประเทศของเรา หรืือจริงิ ๆ แล้้วคือื
ใหม่่ๆ ที่่�มีศี ัักยภาพ อย่่างวัดั พระธาตุุดอยพระฌานที่่ม� ีี ทำำ�ให้้เมือื งของเราน่่าอยู่�ค่ รัับ”
พระใหญ่่ไดบุุตซึึประดิษิ ฐานอยู่�่ หรือื วัดั เฉลิิมพระเกียี รติิ
แต่่เรากลัับขาดการเชื่่�อมโยงสถานที่่เ� หล่่านั้้�นเข้้าด้้วยกััน
เลยคิิดถึงึ One Day Bus หรืือทััวร์แ์ บบ hop on hop off
แบบต่่างประเทศ นักั ท่่องเที่่ย� วเสียี ค่่าตั๋๋ว� รอบเดียี ว สามารถ
ขึ้้น� ลงรถบัสั ได้ไ้ ม่่จำำ�กัดั และใช้้รถนี้้�วิ่�งเชื่่อ� มเส้้นทางต่่างๆ
ทั้้�งในเมืืองและแหล่่งท่่องเที่่�ยวโดยรอบ มัันจะกระตุ้้�นให้้

ล�ำ ปางเรามีต้นทนุ ทด่ี ีมาก ๆ
ท้งั ทำ�เลท่ีเชือ่ มจงั หวัดในภาคเหนือตอนบน

ตอนลา่ ง และทางตะวันออกเข้าดว้ ยกัน
เรานา่ จะพัฒนาโลจสิ ติกใหเ้ พิ่มมูลคา่ กว่านไี้ ด้

86

สุุรเชษฎ์์ รอบคอบ

อดีีตวิิศวกรเครื่่�องยนต์์ และเจ้า้ ของร้้านลาบหลังั วััง
และแบรนด์น์ ้ำ�ำ สลัดั ปลอดสารเคมีี ‘ลีีนน์’์ (Leann)

87

“ผมเกิดิ และโตที่ก�่ รุงุ เทพฯ แต่ก่ ็เ็ หมือื นคนกรุงุ เทพฯ เสน่่ห์ข์ องลำ�ำ ปางสำ�ำ หรับั ผมจึงึ เป็น็ ความเรียี บง่่าย
ไม่่แฟนซีี แต่่ขณะเดียี วกันั ก็ม็ ีที ุุกอย่่างที่่ต� อบโจทย์์
หลายคนที่อ�่ ยากหนีีจากชีีวิิตวุ่่�นวายในเมือื งใหญ่่ ชีวี ิติ ผมได้้ ที่่�สำ�ำ คัญั ลำ�ำ ปางมันั ไม่่มีีไฮซีซี ั่่น� หรืือโลว์์
เลยตัดั สิินใจย้า้ ยมาเปิิ ดร้้านกาแฟที่เ�่ ชีียงใหม่เ่ มื่่อ� ซีซี ั่่�น เราทำ�ำ กาแฟขายคนลำ�ำ ปาง อาจมีีนักั ท่่องเที่่ย� ว
สิิบกว่่าปีี ก่อ่ น แต่พ่ ออยู่่�ๆ ไป ก็ร็ ู้้�สึึกว่่าเชีียงใหม่่ มาบ้้าง แต่่หลัักๆ คืือเราทำ�ำ ให้้คนที่่น� ี่่�กิิน เลยรู้�สึึกว่่า
ไม่ต่ อบโจทย์์ คือื แค่ไ่ ม่ม่ ีีตึกึ สููง เชีียงใหม่ก่ ็ร็ ถติดิ ชีีวิิตมันั เรีียบง่่ายตรงไปตรงมาดีี และจัังหวะของเมือื ง
ไม่ต่ ่า่ งจากกรุุงเทพฯ แถมเพื่่�อนบ้า้ นส่่วนใหญ่่ ก็็ไม่่เร่่งรีบี มาก แต่่ถ้้าถามว่่าอยากให้้เมืืองมัันเจริิญ
ของผมก็ล็ ้ว้ นเป็็ นคนกรุุงเทพที่ม�่ าทำ�ำ ธุุรกิจิ กว่่านี้้ไ� หม แน่่นอนครัับ ผมอยากให้้เจริิญอยู่่�แล้้ว แต่่ก็็
หรือื ไม่ก่ ็ช็ าวต่า่ งชาติหิ มด รู้้�สึึกเหมือื นหนีีชีีวิิต อยากให้้เจริิญในมุุมของคุุณภาพชีวี ิิตของผู้้ค� นที่่ด� ีขี ึ้้�น
มาเพื่่�อเจอกับั ชีีวิิตแบบเดิมิ แค่เ่ ปลี่ย่� นสถานที่ไ�่ ป คนรุ่น� ใหม่่มีีงานที่่ม� ีคี ่่าตอบแทนที่่�ดีกี ว่่าทุุกวันั นี้้�แบบนี้้�
เท่า่ นั้้น� เอง มากกว่่า

จนมีีอยู่่�วันั หนึ่่ง� ราว 7 ปีที ี่่�แล้้ว ผมตามแฟนที่่�เป็น็ ก่่อนย้้ายมาลำ�ำ ปางมีชี ่่วงชีีวิิตหนึ่่ง� ที่่�ผมเคยไปเปิิด
ทนายความมาว่่าความที่่�จังั หวััดแพร่่ เราตััดสิินใจแวะ แกลเลอรี่เ� ล็ก็ ๆ แถวกาดพระนอนในจัังหวัดั แพร่่ ตอนนั้้�น
ค้้างคืนื ที่่ล� ำ�ำ ปาง พอเช้้าวันั ถัดั มา เราพบว่่าเราหากาแฟดื่่�ม ผมยัังถ่่ายรููปอยู่่� ผมก็็จัดั นิิทรรศการภาพถ่่ายในแกลเลอรี่�
ไม่่ได้้เลย ตอนนั้้�นแหละที่่ท� ำ�ำ ให้้คิดิ ลองย้้ายมาเปิดิ ร้้าน แห่ง่ นั้้น� เป็น็ ภาพถ่่ายแนวศิลิ ปะที่่ม� ีคี อนเซปต์ช์ ัดั เจน ปรากฏว่่า
ที่่ล� ำ�ำ ปางดูู ร้้านแรกผมเปิดิ ขายแถวตลาดหลักั เมือื ง อยู่ม�่ าได้้ พอจััดแสดงไป คนที่่�เข้้ามาดููเขาไม่่เข้้าใจเลย เขาไม่่รู้้�ว่่าเรา
หนึ่่ง� ปีี พอทราบว่่าเจ้้าของที่่ต� รงริมิ แม่่น้ำ��ำ วังั ย่่านกาดกองต้้า ถ่่ายภาพหรือื จะเล่่าเรื่�องอะไร ผมก็็เหวอไปพักั หนึ่่�ง จนมาคิดิ
เปิดิ ให้้เช่่า ก็เ็ ลยย้้ายมาเปิดิ ที่่�นี่่� ตอนนี้้�เปิิดมาได้้ 6 ปีีแล้้ว ได้้ว่าภาพที่่�เราว่่ามันั เป็็นศิลิ ปะถึงึ มัันจะมีคี ุุณค่่าในพื้้น� ที่่ห� นึ่่ง�
แต่่ถ้้ามัันไม่่เชื่่อ� มโยงกับั คนอีีกพื้้น� ที่่� มันั ก็็ไม่่มีปี ระโยชน์อ์ ะไรกับั
เอาจริงิ ๆ ช่่วงมาอยู่่�ลำำ�ปางใหม่่ๆ อึดึ อััดทีเี ดีียว ชุุมชนหรอกนะ นิทิ รรศการครั้ง� ถัดั ไป ผมเลยถ่่ายแนวสตรีที
เมือื งมันั เงียี บ ของกินิ ไม่่ได้้หลากหลายแล้้วก็ไ็ ม่่รู้้จ� ะไป ถ่่ายรููปผู้้�คนในแพร่่ กลายเป็็นว่่างานนี้้�มีคี นมาดููและชอบกัันใหญ่่
พักั ผ่อ่ นที่่ไ� หน ก็ม็ านั่่�งทบทวนดูู การย้้ายมาอยู่่ท� ี่่�นี่่�มัันอาจ เพราะรููปถ่่ายมัันทำำ�งานกัับพวกเขา
เป็น็ อุุบััติิเหตุุก็็ได้้ เพราะถ้้าวันั นั้้�นผมไปพัักที่่พ� ะเยา
หรือื ที่่แ� พร่่ และตื่่�นขึ้้น� มาไม่่มีีกาแฟดื่่�ม ผมก็็อาจย้้ายไป นี่่�เป็็นหนึ่่ง� ในเหตุุการณ์ท์ ี่่ส� ่่งผลต่่อมุุมมองของผมทุุกวัันนี้้�ด้้วย
อยู่�ท่ ี่่�นั่่น� ผมมาเปิดิ ร้้านกาแฟที่่ล� ำำ�ปาง ก็็ไม่่ได้้คิดิ ว่่าร้้านเราเจ๋๋งกว่่าใครหรือื
อย่่างไร เราแค่่อยากทำำ�กาแฟดีๆี ให้้คนที่่น� ี่่�ดื่่ม� ทุุกวััน ให้้ร้้านเป็็น
แต่่ในทางกลัับกันั ยอดขายร้้านกาแฟมัันค่่อนข้้างดีเี ลย ส่่วนหนึ่่�งของเมืืองเมือื งนี้้� เท่่านั้้�นเลยครัับ”
อาจเป็น็ เพราะตอนที่่ผ� มเปิดิ ร้้านมันั ไม่่ได้้มากเหมือื นทุุกวันั นี้้�
และเราก็ร็ ักั ษาคุุณภาพอยู่เ�่ สมอ เลยมีลี ููกค้้าประจำ�ำ ต่่อเนื่่อ� ง ภัทั รเชษฐ ปัั ตถา
จนทุุกวันั นี้้� ที่่�สำ�ำ คััญพออยู่ๆ่� ไปก็็พบว่่าที่่เ� ราเคยอึดึ อััด
เพราะเราใช้้มุุมมองแบบคนเมือื งใหญ่่มามองเมือื งเล็็ก เจ้า้ ของร้า้ นกาแฟมาหามิติ ร (Mahamitr)
จากที่่เ� คยอยู่่�เมือื งใหญ่่ที่่�มีีอะไรพร้้อม มาอยู่่�เมือื งเล็็กๆ
เงียี บๆ ก็็ย่่อมไม่่คุ้้�นเคยอยู่่�แล้้ว แต่่ทำ�ำ ไมผมไม่่คิดิ ล่่ะว่่า
ที่่�เลืือกมาเมือื งนี้้� ก็็เพราะอยากหนีีความวุ่่�นวายไม่่ใช่่หรือื

88

การยา้ ยมาอยทู่ ี่นมี่ ันอาจเป็ นอุบตั เิ หตกุ ไ็ ด้
เพราะถา้ วันนั้นผมไปพักที่พะเยา

หรอื ท่ีแพรแ่ ละตน่ื ข้นึ มาไมม่ กี าแฟดื่ม
ผมก็อาจยา้ ยไปอย่ทู นี่ ่ัน

89

“สมัยั ปู่่�ผมเป็็ นหนุ่่�ม

แกซื้้อ� ที่ด�่ ินิ ขนาด 2 ไร่่ที่ต่� ิดิ แม่น่ ้ำ�ำ วัังในชุมุ ชน
บ้า้ นต้า้ ไว้้ และก็ป็ ล่อ่ ยให้ม้ ันั เป็็ นป่่ ารกมาอย่า่ งนั้้น� มาหลายปีี
มีีเหตุกุ ารณ์ห์ นึ่่ง� ที่จ�่ ุุดประกายสู่่�อาชีีพของผมทุกุ วัันนี้้� คือื ความ
ที่พ�่ ่่อผมเอาป้้ ายคำ�ำ ว่่ายินิ ดีีต้อ้ นรัับมาติดิ ไว้้ตรงรั้้�วของที่ด่� ินิ นั้้น�
แล้ว้ มีีคนจากตัวั เมือื งลำ�ำ ปางขับั รถมา ถามพ่่อว่า่ ร้า้ นอาหารเราเปิิ ดหรือื ยังั
พ่่อก็บ็ อกเราไม่ไ่ ด้ท้ ำ�ำ ร้า้ น ตรงนั้้น� เป็็ นแค่ท่ ี่ด่� ินิ รก

ตอนนั้้�นผมยังั ทำำ�งานเป็็นวิิศวกรโรงงานอยู่ท�่ ี่่�จัังหวัดั ระยอง ส่่วนแฟนทำ�ำ งานนิติ ยสารอยู่ท่� ี่่�
กรุุงเทพฯ เราก็ค็ ุุยกันั ว่่าจริงิ ๆ ที่่ด� ินิ ตรงนั้้น� มันั มีศี ักั ยภาพนะ ขนาดร้้าง คนยังั เข้้าใจผิดิ ว่่าเป็น็ ร้้านเลย
ก็ป็ ระจวบเหมาะกับั ที่่�ผมรู้้ส� ึกึ อิ่่ม� ตัวั กับั งานประจำำ�ที่่ท� ำำ�มา 8 ปีีแล้้วด้้วย ก็็เลยบอกกับั แฟนว่่างั้�นเรา
กลับั ลำ�ำ ปาง ลองทำ�ำ ร้้านกาแฟจากที่่�ดิินตรงนั้้น� กััน โดยตั้้�งชื่่�อว่่า ‘ฮิิมวังั คาเฟ่’่ ตรงไปตรงมาเลย

แต่่นั่่น� ล่่ะ ความที่่�เราสองคนไม่่เคยทำำ�ธุุรกิิจมาก่่อน และเมื่่อ� 7 ปีีที่่�แล้้ว การจะทำำ�ร้้านกาแฟ
ที่่อ� ยู่ห�่ ่า่ งจากใจกลางเมือื งเกือื บ 10 กิโิ ลเมตรก็เ็ ต็ม็ ไปด้้วยความเสี่่ย� ง ผมเลยตัดั สินิ ใจย้้ายมาทำ�ำ งาน

ที่่เ� ชียี งใหม่่ก่่อน ส่่วนแฟนก็ล็ าออกมาดููแลร้้านโดยตรง และผมก็็จะกลัับไปช่่วยร้้านทุุกวััน
เสาร์์และอาทิิตย์์ คือื มองว่่าถ้้าธุุรกิจิ ไม่่เวิริ ์์ค อย่่างน้้อยผมก็็มีีรายได้จ้ ากงานประจำ�ำ
เป็น็ หลักั แต่่ก็็เพราะด้้วยทำ�ำ เลริมิ น้ำ��ำ ความร่่มรื่่น� และความสงบด้้วย ร้้านเลยมีี
ลููกค้้าอย่่างต่่อเนื่่�อง พอเปิิดได้้ 2 ปีี ผมก็เ็ ลยมั่่�นใจว่่าธุุรกิิจเรารอดได้้
ก็เ็ ลยลาออกจากงานประจำ�ำ มาช่่วยแฟนเต็ม็ ตััว

สรััลภพ แก้ว้ บุญุ ปัั น
และนารถวสีี ชมภูพู งษ์์

เจ้า้ ของร้้านฮิิมวัังคาเฟ่่ (Himwang Cafe)

90

หลงั ๆ มาน้คี นรุน่ ใหม่หลายคน
ทยอยกันกลบั ลําปางเพ่ือทาํ ธุรกิจ

ในเชงิ ไลฟ์ สไตลส์ รา้ งสรรค์
เพิ่มความหลากหลายใหแ้ กเ่ มอื ง
หากหนว่ ยงานรัฐมีมมุ มองท่ีเปิ ดกว้างกว่านี้
เมืองจะดงึ ดูดคนรุ่นใหมใ่ หก้ ลับมา
ช่วยพัฒนาเศรษฐกจิ ได้อีกเยอะ

เราสองคนทำ�ำ กันั เองเกือื บหมดเลยครับั ความที่่แ� ฟนเป็น็ คนมีเี ซ้้นส์ด์ ้า้ นการออกแบบ
ก็เ็ ลยเป็น็ คนแต่่งร้้าน ส่่วนผมก็ม็ ีที ักั ษะช่่างไม้้ ก็เ็ ลยช่่วยกันั ทำ�ำ ตั้้ง� แต่่การแต่่งร้้านไปจนถึงึ
เฟอร์์นิเิ จอร์์ ส่่วนกาแฟแฟนจะทำ�ำ เป็น็ หลััก โดยตอนหลัังมีผี ู้้�ช่่วยแล้้ว และพอเอาพิซิ ซ่่า
แบบโฮมเมดมาขาย ผมก็ร็ ับั หน้้าที่่�อบพิซิ ซ่่า

ความที่่�เรามีที ี่่�ดินิ ค่่อนข้้างเยอะ นอกจากขายกาแฟและอาหาร เลยคิดิ ถึงึ การสร้้าง
กิิจกรรมอื่่น� ๆ ที่่�เราสนใจเปิดิ ให้้ลููกค้้าได้เ้ ข้้ามาร่่วม เอาเข้้าจริิง แรงบันั ดาลใจหนึ่่�งของ
การทำำ�ร้้านนี้้� มันั เกิดิ จากการที่่ผ� มพบว่่าลำำ�ปางบ้้านเกิดิ ผม มัันขาดพื้้น� ที่่�กิจิ กรรมแบบนี้้�
อย่่างผมเป็็นคนชอบฟัังเพลง แต่่พอไปนั่่ง� ร้้านเหล้้าในเมืืองก็พ็ บว่่ารููปแบบของร้้านและ
เพลงที่่เ� ปิดิ เหมืือนๆ กันั หมด ก็เ็ ลยใช้้พื้้น� ที่่ต� รงนี้้จ� ััดงานดนตรีีเล็ก็ ๆ ชวนเพื่่อ� นๆ มาเล่่น
ดนตรีที ี่่เ� ราอยากฟังั กันั หรือื เมื่่อ� พบว่่าในเมือื งไม่่เคยมีลี านสเก็ต็ บอร์ด์ เป็น็ จริงิ เป็น็ จังั เลย
ผมก็็ทำ�ำ ลานสเก็ต็ เปิดิ ให้้ลููกค้้าได้เ้ ล่่นฟรีี รวมถึงึ เปิดิ ให้้คนที่่ส� นใจอยากจัดั เวิิร์์คช้้อป
ทำำ�สิ่่ง� ของหรืืองานสร้้างสรรค์์มาใช้้พื้้�นที่่�เราได้้ เป็น็ ต้้น ควบคู่่ไ� ปกัับการทำ�ำ ธุุรกิิจ พื้้�นที่่น� ี้้�
มันั ยัังรองรัับงานศิลิ ปะ ดนตรีี กีีฬา และการพัักผ่อ่ น หรืืองานอดิเิ รกส่่วนตัวั ของเราที่่�
แชร์์กับั ลููกค้้าที่่�สนใจไปพร้้อมกันั ครัับ

ผมมองว่่าลำ�ำ ปางเป็็นเมือื งที่่ม� ีีศักั ยภาพนะครัับ มีีกลุ่่�มคนที่่ร� วมตัวั กันั จััดกิิจกรรม
เพื่่�อเมือื งไม่่น้้อย ประเด็็นก็็คือื ส่่วนใหญ่่รููปแบบการจััดกิิจกรรมก็็ยัังเกิดิ จากมุุมมองของ
ราชการหรือื คนที่่ท� ำ�ำ งานเชิงิ ประเพณีมี ากๆ แต่่กลับั ไม่่มีพี ื้้น� ที่่ข� องกิจิ กรรมร่่วมสมัยั เพื่่อ�
รองรัับคนรุ่�นใหม่่เท่่าที่่ค� วรเลย

ทั้้�งนี้้� ผมไม่่ได้แ้ อนตี้้ก� ิิจกรรมเชิิงประเพณีหี รือื อนุุรักั ษ์์วััฒนธรรมนะครับั คิดิ ว่่าเป็็น
เรื่�องเหมาะสมแล้้วที่่ต� ้้องขัับเคลื่่อ� นกันั ต่่อไป แต่่ผู้้ใ� หญ่่ที่่ม� ีีส่่วนในการกำำ�หนดนโยบาย
ของเมือื งโดยเฉพาะส่่วนราชการ น่่าจะคำำ�นึงึ ถึงึ พื้้�นที่่�สร้้างสรรค์์ของคนรุ่น� ใหม่่บ้้าง
เรามีมี หาวิทิ ยาลัยั ถึงึ 5 แห่ง่ แต่่กลับั แทบไม่่มีพี ื้้น� ที่่เ� ปิดิ สำ�ำ หรับั ให้้คนรุ่น� ใหม่่ได้้ทำ�ำ กิจิ กรรม
หรือื กระทั่่�งค้้นพบแรงบัันดาลใจเลย แล้้วก็็กลายเป็น็ ว่่าพอผมกัับแฟนหยุุดร้้านเมื่่�อไหร่่
เราต้้องขับั รถไปเชียี งใหม่่เพื่่อ� เติมิ เต็ม็ สิ่่ง� ที่่ข� าดตรงนี้้�

จริงิ อยู่่�ที่่ห� ลังั ๆ มานี้้�คนรุ่น� ใหม่่หลายคนทยอยกัันกลัับลำ�ำ ปางเพื่่อ� ทำำ�ธุุรกิจิ ในเชิงิ ไลฟ์์
สไตล์ส์ ร้้างสรรค์เ์ พิ่่ม� ความหลากหลายให้้แก่่เมือื งแล้้ว แต่่คงดีไี ด้ก้ ว่่านี้้อ� ีกี มาก หากหน่่วย
งานรััฐที่่ม� ีอี ำ�ำ นาจในการขัับเคลื่่�อนเมือื งมีมี ุุมมองที่่�เปิดิ กว้้างและสร้้างสรรค์ก์ ว่่านี้้�
เมือื งจะดึงึ ดููดคนรุ่�นใหม่่ให้้กลัับมาช่่วยพััฒนาเศรษฐกิิจได้้อีีกเยอะครับั ”

91

“ผมเกษีียณจากราชการทหารก่อ่ นกำ�ำ หนดเมื่่อ� ปีี พ.ศ. 2544

ตอนอายุุ 48 ปีี พื้้�นเพเป็็ นคนลพบุรุ ีี แต่ม่ ีีโอกาสได้ม้ าประจำ�ำ การที่่�
ลำ�ำ ปางและมีีครอบครััวที่น่� ี่�่ ก่อ่ นหน้า้ นี้้ผ� มไปประจำ�ำ การอยู่่�ตามชาย
แดนในยุคุ ที่ร�่ ัฐั บาลยังั รบกับั คอมมิวิ นิสิ ต์์ ก่อ่ นจะลาออกราว 3-4 ปีี
ผมพบว่่าปัั ญหาสำำ�คัญั อย่า่ งหนึ่่ง� ของประเทศเรา หาใช่เ่ รื่่�องลัทั ธิิทาง
การเมือื งอย่า่ งที่เ�่ คยเข้า้ ใจ แต่เ่ ป็็ นเรื่่อ� งยาเสพติดิ และเยาวชน ซึ่่ง� ส่่ง
ผลกระทบรุุนแรงต่อ่ โครงสร้า้ งสัังคมไทย หลังั ออกจากราชการผม
เลยเริ่่�มต้น้ ก่อ่ ตั้้ง� ‘มูลู นิธิ ิิเติมิ น้ำ�ำ ใจให้ส้ ัังคม’

ผมจำ�ำ ไม่่ได้้ว่ามีีทัักษะของการเป็็นวิทิ ยากรติิดตััวมาตอนไหน แต่่ความที่่�
ผมประจำ�ำ การในหลายพื้้�นที่่�และเข้้าไปใช้้ชีีวิติ ร่่วมกับั ชาวบ้้านจึงึ มีขี ้้อมููล
เชิงิ ลึกึ ก็เ็ ลยมัักเล่่าประสบการณ์แ์ ละถอดบทเรียี นจากการทำ�ำ งานที่่ต� ่่างๆ
ให้้คนอื่่น� ฟังั สิ่่ง� นี้้�ได้้ผลกว่่าการจับั อาวุุธ โดยเฉพาะกับั เรื่อ� งยาเสพติดิ ที่่�ผม
เห็็นว่่าเครื่อ� งมือื ที่่�ใช้้เผชิญิ หน้้าปััญหานี้้ไ� ด้้ดีีที่่ส� ุุดคืือการเสริมิ ความเข้้มแข็็ง
ในด้้านการศึึกษาและสถาบัันชุุมชน

แต่่นั่่�นล่่ะ มันั ไม่่ใช่่แค่่คุุณเอาชาวบ้้านมารวมตัวั กััน แล้้วคุุณก็ไ็ ปสอนเขา
ซึ่ง่� เมื่่อ� ก่่อนผมก็ค็ ิดิ แบบนั้้�น ปรากฏว่่ามันั ไม่่ได้้ผล เขาไม่่ฟัังคุุณจริิงๆ หรอก
ถ้้าเป็็นภาษากระบวนการแบบนี้้� เรียี กว่่าการมองแบบแยกส่่วน มองชุุมชน
เห็น็ ผู้้ใ� หญ่่บ้้าน เห็น็ เยาวชน เขาฟังั จบก็จ็ บกันั ไม่่มีกี ลไกอะไรต่่อ เหมือื นฉาก
ในภาพยนตร์เ์ รื่�องอวตาร ที่่�นางเอกเอาจมููกมาจรดพระเอก
แล้้วบอกว่่า You don’t see me. นั่่น� เลยครัับ

สิ่่�งสำำ�คััญคือื คุุณต้้องมองหมู่่บ� ้้านในแบบองค์์รวมเป็็นระบบที่่�มีีชีวี ิิต
คุุณต้้องเปิิดตัวั เองให้้กลายเป็็นส่่วนหนึ่่ง� ของเขา สร้้างกระบวน
การเรียี นรู้ร� ่่วมกััน คือื ผมมีีข้้อมููลและบทเรีียนนะ แต่่เรามาเรีียนร่่วมกันั
ชาวชุุมชนก็ม็ ีเี รื่�องราว มีปี ััญหา และความต้้องการของพวกเขา
ถ้้างั้�นเรามาแชร์์กันั ดีกี ว่่า

มันไม่ใชแ่ คค่ ุณเอาชาวบา้ นมารวมตวั กนั พัันเอก สัันดุสุ ิิต ดีีบุกุ คำ�ำ
แลว้ คณุ กไ็ ปสอนเขา เขาไม่ฟั งคุณจริงๆ
ประธานเครือื ข่า่ ยลำ�ำ ปางรัักษ์์เมือื งเก่า่
ถา้ เป็ นภาษากระบวนการ
แบบนเี้ รยี กว่าการมองแบบแยกส่วน
เขาพังจบก็จบกัน ไม่มกี ลไกอะไรต่อ
เหมือนฉากในภาพยนตรเ์ รอ่ื งอวตาร
ที่นางเอกเอาจมกู มาจรดพระเอกแลว้ บอกว่า

You don’t see me! นน่ั เลยครบั

92

แต่่เดิมิ ผมก็็ไม่่รู้้ห� รอกว่่ากระบวนการที่่ผ� มใช้้นี้้ม� ันั เรีียกว่่า เราเริ่�มต้้นกิจิ กรรมในวันั ที่่� 6 เมษายน 2563 ด้้วยการ

อะไร จนผมมีโี อกาสได้้พบกับั คุุณสุุภาวดีี หาญเมธีี จากสถาบันั ชวนคนเฒ่่าคนแก่่นั่่ง� รถรางชมเมือื ง และพาวิทิ ยากรมาบรรยาย

รัักลููก ที่่�ทำำ�เรื่อ� งเด็็กและเยาวชน ตอนนั้้น� ทางสถาบัันของ ประวััติศิ าสตร์์ของลำ�ำ ปาง 3 ยุุคที่่ซ� ้้อนกันั อยู่่ใ� นสถานที่่�ต่่างๆ

คุุณสุุภาวดีีได้้รัับทุุนจาก สสส. มาทำ�ำ สภารักั ลููกใน 7 จัังหวัดั ทั่่ว� เมือื ง รู้ส� ึึกชื่่น� ใจที่่ค� นรุ่น� ผม ซึ่่�งหมายถึงึ คนวััยเกษียี ณ

หนึ่่�งในนั้้�นคืือจัังหวัดั ลำำ�ปางที่่ผ� มอยู่�่ กระบวนการก็็คืือสร้้าง นั่่�นแหละครับั (ยิ้้ม� ) หลายคนที่่ร� ่่วมกิิจกรรมวัันนั้้น� ลงจาก

การเรีียนรู้�ให้้กัับครอบครััวเพื่่�อให้้ครอบครััวสามารถทำ�ำ หน้้าที่่� รถรางมาบอกผมว่่าพวกเขาอยู่ล�่ ำ�ำ ปางมาทั้้�งชีีวิติ เพิ่่ง� จะรู้ว� ่่า

ในเชิงิ สถาบันั ที่่จ� ะดููแลสมาชิกิ ในครอบครัวั ได้้ เขาเรีียก เมือื งของเรามีีประวััติศิ าสตร์ท์ ี่่�น่่าสนใจแบบนี้้�… คืือพวกเขา

กระบวนการนี้้ว�่่า PL หรือื participatory learning ซึ่ง�่ มันั เป็น็ รููปแบบ เห็น็ วัดั เห็น็ โบราณสถานนั่่น� นี่่ม� าตลอดนะ แต่่ความที่่ท� ี่่ผ� ่า่ นมา

คล้้ายกับั ที่่ผ� มทำำ�กัับชุุมชน และเราก็ม็ องไม่่ต่่างกัันว่่า ถ้้าเรา มันั ไม่่มีวี ิิธีที ำ�ำ ให้้พวกเขาได้้รู้เ� รื่�องราวเบื้้�องหลังั พวกเขาจึงึ

เสริมิ ความเข้้มแข็็งจากหน่่วยเล็็กๆ มันั จะส่่งผลบวกใน ไม่่สนใจ แต่่พอได้้ร่่วมกิิจกรรมแบบนี้้� เลยเปิดิ มุุมมองต่่อ

ภาพรวมอย่่างยั่่�งยืนื ได้้ เมือื งแก่่พวกเขามาก

การได้้พบกับั คุุณสุุภาวดีที ำำ�ให้้ผมได้้ร่่วมงานเครืือข่่าย งาน ‘ข่่วงหลวงเวียี งละกอน ครั้�งที่่� 1’ เป็็นอีีกงานที่่ผ� ม

ส่่งเสริมิ เยาวชนของ สสส. เรื่อ� ยมานับั สิบิ กว่่าปีี อย่่างโครงการ ภาคภููมิใิ จ เราจััดไปเมื่่อ� ปลายปีที ี่่�แล้้ว (วัันที่่� 4-6 ธัันวาคม

ส่่งเสริิมการอ่่าน หรืือตำำ�บลสุุขภาวะ ซึ่ง่� สิ่่�งนี้้�ทำำ�ให้้ผมมีีโอกาส 2564) ที่่�ลานด้า้ นหน้้ามิวิ เซียี มลำำ�ปาง เป็็นงานที่่�คล้้ายเปิดิ ตัวั

เข้้าถึงึ ฐานข้้อมููลของเด็ก็ และเยาวชนในพื้้น� ที่่ต� ่่างๆ ของลำ�ำ ปาง ลำ�ำ ปางในฐานะ ‘นครลำ�ำ ปาง เมืืองเก่่ามีชี ีีวิิต’ ผ่า่ นการถ่่ายทอด

ได้้วิิเคราะห์์จุุดแข็ง็ และจุุดอ่่อน และจัดั ลำ�ำ ดับั พื้้น� ที่่เ� ฝ้้าระวััง มรดกทางประวัตั ิศิ าสตร์์และศิลิ ปวัฒั นธรรมอายุุกว่่า 1,300

ในตำ�ำ บลต่่างๆ เพื่่อ� ทำ�ำ ให้้ง่่ายต่่อการวางยุุทธศาสตร์์ในการ ปีีของเมืืองเรา ที่่�ผมภููมิิใจไม่่ใช่่เพราะเราจัดั งานได้้อย่่าง

แก้้ปััญหา พอเรารู้แ� ล้้วว่่าใครเป็็นใคร ที่่ไ� หนเป็็นที่่ไ� หน เราก็็ อลัังการ มีชี ่่างฟ้้อน หรือื มีขี บวนแห่่ช้้างเผืือกและม้้าหรอก

สามารถหาเครื่อ� งมือื หรือื หาองค์์กรมาร่่วมแก้้ปััญหากันั ได้้ง่าย แต่่เป็น็ เพราะเราใช้้เวลาเพีียง 2 ปีจี ากจุุดเริ่�มต้้นของเครือื ข่่าย

ลงมาก ในการดึงึ ทุุกภาคส่่วนของจัังหวััดมาร่่วมงานได้้ มีที ั้้ง� จาก

จังั หวััด อบจ. เทศบาล และภาคประชาสังั คม และยิ่่�งเป็็นช่่วง

และเป็็นอีีกครั้�งที่่�การได้้ลงพื้้�นที่่ท� ำำ�งานร่่วมกัับเด็็กและ โควิิดด้้วย แต่่ผู้้ค� นก็ม็ าร่่วมงานอย่่างล้้นหลาม สะท้้อนให้้เห็็น

เยาวชนในชุุมชนเปลี่่�ยนชีวี ิิตผมมาก กล่่าวตามตรง เมื่่�อก่่อน ยุุทธศาสตร์ร์ วมเพื่่�อนของผมได้้ผล (ยิ้้ม� )

ผมไม่่สนใจประวัตั ิศิ าสตร์์เลยนะ คือื สนใจก็เ็ ฉพาะในเชิิง

ความมั่่น� คงแบบทหาร ที่่ส� ำำ�คัญั ผมไม่่ชอบจำำ�ปีี พ.ศ. ด้้วย แต่่ถึึงอย่่างนั้้น� ผลตอบรับั ที่่�ผมประทัับใจที่่ส� ุุดในฐานะ

จึงึ ไม่่รู้้�หรอกว่่าอายุุ 1,300 ปีีหรือื กำ�ำ แพงเมือื งรููปหอยสัังข์์ อดีตี ทหารที่่ห� ันั มาทำ�ำ งานเพื่่อ� เมือื ง ไม่่ใช่่การได้เ้ ห็น็ เทศกาล

ของลำำ�ปาง มัันมีีความหมายอย่่างไร จนพอมาอยู่่�กัับชุุมชน ใหญ่่ๆ แบบนี้้�หรอก แต่่เป็็นการได้เ้ ห็็นชาวลำ�ำ ปางหัันมา

มากเข้้า จึงึ ตระหนักั ว่่า การทำ�ำ ความเข้้าใจในรากเหง้้าซึ่่ง� เป็น็ แอคทีฟี เรื่อ� งเมืืองของตัวั เองจริิงๆ ต่่างหาก มีตี ััวอย่่างที่่เ� ห็็น

ส่่วนหนึ่่ง� ของประวััติศิ าสตร์์ นี่่�เป็น็ เครื่อ� งมือื สำำ�คััญในการ ได้้ชัดั คือื การบููรณะวััดม่่อนจำำ�ศีลี ที่่แ� ม้้จะไม่่ได้อ้ ยู่่ใ� นเขต

เสริมิ สร้้างความเข้้มแข็็งของชุุมชนและเมืืองเราเลยนะ ตัวั เมือื ง แต่่ผมกลับั พบชาวลำ�ำ ปางหลายท่่านเข้้าไปร่่วมปรึกึ ษา

ประจวบเหมาะกับั ปีี 2562 ภรรยาผมมาบอกว่่าตอนนี้้ม� ีีกลุ่่ม� หารืือ และเชื่่�อมประสานไปยัังหน่่วยงานรััฐที่่ร� ัับผิดิ ชอบให้้มา

คนลำ�ำ ปางกำ�ำ ลังั รวมตััวกัันทำ�ำ ‘เครือื ข่่ายลำ�ำ ปางรักั ษ์เ์ มืืองเก่่า’ บููรณะพื้้�นที่่� ซึ่ง�่ นี่่�เลยที่่�ผมเห็็นว่่ามันั เป็็นผลสัมั ฤทธิ์์ท� ี่่�เกิดิ จาก

พวกเขาชวนให้้ผมไปร่่วมวางยุุทธศาสตร์์ ผมก็เ็ ลยยินิ ดีี กระบวนการเรียี นรู้ท� ี่่�แท้้จริงิ

ร่่วมงาน เพราะเห็น็ ว่่าผมมีีประสบการณ์์ และรู้�ว่่าจะพููดคุุย

หรืือเชื่่อ� มประสานความร่่วมมืือกัับหน่่วยงานรัฐั อย่่างไร จริิงๆ แล้้วนะครับั ลำ�ำ ปางมีพี ื้้น� ที่่�แห่่งการเรีียนรู้เ� ยอะมาก

พิพิ ิธิ ภััณฑ์์แห่ง่ การเรีียนรู้ก� ็ม็ ีี วััดก็็เยอะ แต่่สิ่่ง� ที่่�เป็น็ ผลชี้้ว� ัดั

กลยุุทธ์ส์ ำ�ำ คัญั ที่่ผ� มใช้้กับั เครือื ข่่ายนี้้ค� ือื การสะสมเพื่่อ� นครับั ความสำ�ำ เร็จ็ ของเมือื งได้้มากที่่�สุุด คืือการที่่ค� นลำ�ำ ปางลุุกขึ้้�นมา

ผมเห็น็ ว่่าถ้้าเราทำำ�งานเพื่่�อเมือื ง การสร้้างความร่่วมมือื กับั เรีียนรู้�ด้้วยตัวั เอง และมีสี ่่วนกำ�ำ หนดทิศิ ทางของบ้้านเมืือง

ทุุกองค์์กรให้้มากที่่ส� ุุดเป็็นเรื่อ� งดีี ไม่่ใช่่แค่่นักั วิิชาการ พวกเราร่่วมกัันอย่่างที่่�ผมเห็็นผ่่านความเคลื่่�อนไหวหลายๆ

กัับชาวบ้้าน แต่่ต้้องเป็็นสถาบันั การศึกึ ษา รััฐ และเอกชน จุุดในทุุกวัันนี้้�”

กลุ่่ม� เราจึงึ รวมองค์ก์ รไว้้เกือื บ 50 กลุ่่ม� ไว้้ด้้วยกันั เพราะเชื่่อ� ว่่า

ยิ่่ง� เพื่่�อนเยอะ และทำ�ำ ให้้เพื่่�อนทุุกคนเห็น็ ภาพเดีียวกันั เพื่่�อน

เราเหล่่านี้้�จะช่่วยสร้้างความรัับรู้ใ� นหน่่วยย่่อยๆ ของพวกเขา

ว่่าเรากำำ�ลังั ทำำ�อะไร และทำ�ำ ไปเพื่่อ� อะไร เพื่่�อย้้อนกลัับมา

ขับั เคลื่่�อนในภาพใหญ่่

93

Feature

ลาํ ปาง

ก รู้า นเมืองแหง่
รเรยี

จากแฐลานะวภัฒมู ิทนาธงรสรังมคม

94

เมอื งล�ำ ปาง ‘เขลางคน์ คร’ หนงึ่ ในตน้ ธารส�ำ คญั 1. จงั หวัด พื้นท่เี ป้ าหมาย
ของวัฒนธรรมล้านนา เมืองศูนย์กลางรถไฟ ล�ำ ปาง 1. จงั หวัดล�ำ ปาง
ส า ย เ ห นื อ แ ล ะ ใ จ ก ล า ง วิ ถี ชี วิ ต เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
คนลุ่มน้ำ�วัง เมืองแห่งความพร่ังพร้อม เหมาะสม เชยี งใหม่ พะเยา 2. เทศบาลนครล�ำ ปาง
สู่การยกระดับเป็ นเมืองแหง่ การเรยี นรู้ ล�ำ พูน แพร่
3. ชมุ ชนย่านสบตุย๋ ต.สบตยุ๋ อ.เมือง
โครงการ “การพัฒนาเมืองลําปางสเู่ มืองแหง่ 4. ชมุ ชนทา่ มะโอ ต.เวียงเหนอื อ.เมอื ง
การเรียนรู้ จากฐานภูมทิ างสังคมและวัฒนธรรม”
ตาก สุโขทยั
ดำ � เ นิ น ก า ร โ ด ย ด ร . ข วั ญ น ภ า สุ ข ค ร
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ศูนย์การศึกษานอกท่ีตั้ง 2. เทศบาล
ลาํ ปาง นครลำ�ปาง

มเี ป้ าหมายสำ�คญั 3 ประเดน็ เขตตำ�บล เขตต�ำ บล
บ่อแกว้ เวียงเหนืิอ
• การจัดทำ�และประมวลข้อมูลท้องถ่ินศึกษา เขตต�ำ บล
สบตยุ๋ เขตต�ำ บล เขตตำ�บล
(Local Study) เขตต�ำ บล สวนดอก หวั เวียง
ชมพู
• พัฒนาระบบและกลไกเพ่ือพัฒนาเมืองแห่ง เขตต�ำ บล
พระบาท
การเรียนรู้จากฐานภูมิทางสังคมวัฒนธรรมโดย
การมีส่วนร่วม

• พั ฒนาพื้ นท่ีการเรียนรู้ พิ พิ ธภัณฑ์มีชีวิต

เสรมิ สรา้ งเศรษฐกจิ ชุมชน

แ ม ่นํ้ า วั ง ย่าน 4. ชมุ ชน
กาดกองต้า ยา่ นท่ามะโอ

นหาอฬิ กา

3. ชุมชน น พ ห ลโย ธิ น ง - ง า ว)
ยา่ นสบตุ๋ย ถน น ไฮ
ถ น เ ว ย์ ( ลํ า ป า
สลถําปานางรี ถไฟ

95

โครงการวิจยั มุง่ เนน้ การศึกษา
และพัฒนาองค์ประกอบล�ำ ปางเมืองแหง่ การเรยี นรู้ 3 ประเด็นหลกั

1.ขอ้ มูลทอ้ งถิ่นศึกษา (Local Study)

ประมวล 5 ภูมิเมืองลำ�ปาง ตน้ ทนุ ภมู ิสังคมและวัฒนธรรมเมืองล�ำ ปาง
สู่การรว่ มเรยี นรู้ และก�ำ หนดฉากทัศน์อนาคตเมอื ง

96

2. ระบบและกลไกเมอื งแหง่ การเรยี นรูจ้ ากฐานภูมสิ ังคม 3. พื้นทก่ี ารเรยี นรู้ (Learning Space)
และวัฒนธรรมเมอื งล�ำ ปางหนนุ เสรมิ แนวคิดเมือง
แหง่ การเรยี นรู้ • พิพิธภัณฑ์มีชีวิตยา่ นสบตุ๋ย

• วิสัยทศั น์/แผนจงั หวัด : “ล�ำ ปางเมืองแหง่ การเรยี นรู้ (พิพิธภณั ฑ์กินไดอ้ าหารในตำ�นาน, พิพิธภณั ฑ์เปิ ดบา้ นเก่า
เลา่ ความหลงั , พิพิธภัณฑ์ถนนความรู)้
สรา้ งสรรค์ นา่ อยู่ ยงั่ ยืน”
• การทอ่ งเท่ียววิถีชวี ิตยา่ นทา่ มะโอ
• ยทุ ธศาสตรท์ ี่ 2 เทศบาลนครล�ำ ปาง :“สง่ เสรมิ การเรยี นรู้
ตวั อยา่ งกิจกรรมสนับสนนุ การทอ่ งเทยี่ ววิถชี ีวิตยา่ นท่ามะโอ
และพัฒนาศักยภาพคนทุกชว่ งวัยเพ่ือไปสู่เมืองแหง่ การ - การจดั ทำ�ขอ้ มูล 5 ภมู วิ ัฒนธรรมยา่ นท่ามะโอ
เรยี นรูแ้ ละคนคณุ ภาพ (City of learning and quality people)” ภา - แผนทวี่ ัฒนธรรม
ยใตว้ ิสัยทศั น“์ เมืองลำ�ปางเป็ นบา้ นท่ี - AR-Tourism Guidebook
มคี วามสขุ ของทกุ คน” “A happy home for all” - กิจกรรมสรา้ งสรรคเ์ พ่ือการเรยี นรู้
(กจิ กรรมขว่ งผญา, นิทรรศการหมุนเวียน
ณ บา้ นหลุยส์, ครงั่ รกั ษ์ล�ำ ปาง)

97

รถไฟเปน็ สาเหตุ

ให้สังเกต (สบตยุ๋ ) ได้

98