ขึ้น Innovation Orientation (IO) 3. Organizational Development (OD) การพฒั นาองคก รท่ี
เขมแข็ง ในแงของการพฒั นากลมุ ใหมผี ลติ ภณั ฑท่แี ปลกใหมก วา ตลาด และ 4. การสรางเครอื ขายแข็ง
Sยtุทrธaกteาgรiจcดั Aกlาliรaกnาcรใeนนงา(วนSดกAาแร)ปผกรนะาชไุมรทวจิชยัดากดกาังรามภรหาเาควพิทรปยือารลขัยะามกหยอาเสพบารอ่ืคาสมรวจิาัยงคครวง้ั ทา่ีเม1อ3กเสข:าสม ราปแขราขะทก็ง�ำ อนใบบุหกำ�าแรรงุ กนศลิ�ำก เปสลวนัฒมุอนผกธลรางรารมนน” วด1แ0ผ1นไทยมโี มเดลกล
สงเสริมใหบุคลากรการนวดได การพัฒนาองคกรท่ีเขมแขง็ ใน 6
มีการพฒั นาการเรียนรูแบบ แงของการพฒั นากลุมใหม ี
ผลติ ภณั ฑท ่ีแปลกใหมกวา
ตลอดชีวติ (OL) ตลาด(OD)
การพัฒนากลุมใหม กี ระบวนการ ความไดเ ปรยี บใน
ผลติ ทมี่ นี วตั กรรมทง้ั ในแง การแขง ขัน (CA)
กระบวนการและผลติ ภณั ฑ (IO)
สง เสริมใหบ คุ ลากรการนวดได
มกี ารพฒั นาการเรยี นรแู บบ
ตลอดชีวติ (OL)
โมเดลกลยทุ ธก์ ารจดั การการนวดแผนไทยส�ำ หรับกลุ่มการแพทยแ์ ผนไทย
และการแพทย์ทางเลอื กในจงั หวัดมหาสารคาม
โมเดลกลยุทธการจดั การการนวดแผนไทยสาํ หรับกลุมการแพทยแ ผนไทยและการแพทยท างเลือกในจงั หวดั มหาสารคาม
รกั ษ์ป่ารักษว์ ัฒนธรรม
ธรพร บุศย์น้�ำ เพชร
คณะสิง่ แวดลอ้ มและทรพั ยากรศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหาสารคาม
ความเป็นมา
สังคมชนบทไทยชาวบ้านล้วนอาศัยพ่ึงพาป่าเพื่อปัจจัย 4 ซึ่งได้แก่ แหล่งอาหาร ท่ีอยู่อาศัย
ยารกั ษาโรค และเครอื่ งนงุ่ หม่ ทม่ี คี วามส�ำ คญั ตอ่ ชวี ติ มาเปน็ เวลานานแลว้ นอกจากนช้ี าวบา้ นยงั ไดพ้ งึ่ พา
อาศัยผลผลิตจากป่าเป็นรายได้เสริมนอกเหนือจากการทำ�เกษตรกรรม อีกท้ังป่ายังเป็นแหล่งที่มาของ
ความเชื่อ ประเพณีซึง่ เปน็ รากฐานความสมั พนั ธข์ องชมุ ชน บทบาทของปา่ ต่อความอยู่รอดของชุมชนจงึ
มีมาเน่ินนานและไม่สามารถแยกจากกันได้ ซ่ึงวัฒนธรรมประเพณีบางอย่างก็เริ่มเลือนลางหายไป เช่น
ความเชื่อเกี่ยวกับองค์เทพารักษ์คุ้มครองป่า เป็นต้น ส่งผลทำ�ให้ประชาชนเข้าบุกรุกทำ�ลายพ้ืนท่ีป่ากัน
มากขนึ้ ปา่ ชมุ ชนบา้ นหนองทดิ สอน ต�ำ บลนาเชอื ก อ�ำ เภอนาเชอื ก จงั หวดั มหาสารคาม กเ็ ปน็ อกี หนง่ึ พน้ื ท่ี
ทม่ี ปี ระชาชนบางกลมุ่ ยงั แอบลกั ลอบเผาปา่ เพอ่ื ยดึ ครองพน้ื ทส่ี �ำ หรบั ท�ำ กนิ รวมถงึ การแอบลกั ลอบตดั ไม้
มาท�ำ ฟนื ท�ำ ใหค้ ณะกรรมการปา่ ชมุ ชนฯ จ�ำ เปน็ ตอ้ งเฝา้ ระวงั ตลอดเวลา แตเ่ นอ่ื งจากพน้ื ทปี่ า่ มขี นาดใหญ่
การเฝ้าระวงั จากคณะกรรมการปา่ ชุมชนอยา่ งเดียวยังไม่ท่วั ถงึ จึงจำ�เป็นต้องมีการจัดกิจกรรมต่างๆ ขน้ึ
เพ่ือกระตุ้นและสร้างความตะหนักในการดูแลรักษาป่า และสร้างความร่วมมือจากชุมชนทุกคนในการ
เฝา้ ระวงั ตรวจตราเปน็ หเู ปน็ ตาใหก้ บั ทางเจา้ หนา้ ทขี่ องรฐั ในการดแู ลรกั ษาปา่ และจากการศกึ ษาคน้ ควา้
พบวา่ การเชอื่ มโยงพธิ กี รรมทางศาสนาในการจดั กจิ กรรมรกั ษาสงิ่ แวดลอ้ มเปน็ สงิ่ ทส่ี ามารถโนม้ นา้ วชมุ ชน
ใหช้ ว่ ยกนั ดแู ลรกั ษาทรพั ยากรธรรมชาตไิ ด้ โดยในอดตี เราจะเชอื่ วา่ ตน้ ไมม้ อี งคเ์ ทพารกั ษค์ มุ้ ครองมใิ หใ้ คร
มารกุ ล�้ำ ทำ�ลาย ดงั นนั้ ทางคณะสง่ิ แวดล้อมและทรพั ยากรศาสตร์ร่วมกับชมุ ชนบ้านหนองทิดสอนจึงคดิ
กิจกรรม “พิธบี วชต้นไม”้ เพ่อื ตอ่ อายใุ ห้เจริญย่งั ยืนสบื ไปตามคตคิ วามเชอ่ื ด้วยการตั้งกองบุญกองบวช
และหม่ จวี รใหก้ บั ตน้ ไมเ้ ชน่ เดยี วกบั การบวชพระ สง่ ผลใหส้ ถานภาพของตน้ ไมเ้ ปลยี่ นไป โดยขนั้ ตอนและ
วธิ กี ารบวชตน้ ไมจ้ ะใชส้ ายสญิ จนล์ อ้ มรอบบรเิ วณทจี่ ะบวชตน้ ไม้ แลว้ นมิ นตพ์ ระสงฆม์ าสวดมนต์ เพอ่ื เปน็
สริ มิ งคลตอ่ ประชาคมและตน้ ไมท้ จ่ี ะท�ำ พธิ ี ซงึ่ การสรา้ งความรว่ มมอื ในการดแู ลรกั ษาความอดุ มสมบรู ณ์
ของป่าไมไ้ วใ้ หก้ บั คนร่นุ หลังอีกหนทางหน่งึ
ป่าชมุ ชนบ้านหนองทดิ สอน มีเนอื้ ทโี่ ดยประมาณ 1,406 ไร่ อยใู่ นเขตพ้ืนท่บี า้ นหนองทดิ สอน
ต�ำ บลนาเชือก อำ�เภอนาเชอื ก จังหวดั มหาสารคาม เปน็ ปา่ สาธารณะประโยชนท์ ่ีใชป้ ระโยชน์ร่วมกันของ
ประชาชนในหมบู่ า้ นและชมุ ชนใกลเ้ คยี ง ปจั จบุ นั อยใู่ นความดแู ลของผใู้ หญบ่ า้ นหนองทดิ สอน หมทู่ ี่ 5 และ
คณะกรรมการป่าชมุ ชนบา้ นหนองทิดสอน โดยไดร้ ับการสนบั สนุนและช่วยเหลือแนะน�ำ เรอ่ื งต่างๆ จาก
ปา่ ไมจ้ งั หวดั มหาสารคาม และมกี ารดแู ลรกั ษาปา่ ชมุ ชนรว่ มกนั ดว้ ยการสอดสอ่ งในเรอื่ งการตดั ไมท้ �ำ ลาย
ป่า รวมถงึ การมีบทลงโทษท่ปี ระกาศใชร้ ว่ มกัน ปา่ ชมุ ชนแห่งนี้ชาวบา้ นจะเขา้ ไปใชป้ ระโยชนใ์ นการเก็บ
หาของปา่ มาเป็นอาหาร ยาสมุนไพร หรือน�ำ บางสว่ นของต้นไมใ้ นปา่ มาใชส้ อย นอกจากนยี้ งั มกี ารเกบ็
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 103
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวิทยาลัยมหาสารคามวจิ ัย ครง้ั ท่ี 13 : สาขาทำ�นุบำ�รุงศิลปวฒั นธรรม”
ของป่าออกมาเพื่อการจำ�หน่าย ซ่ึงสามารถสร้าง 3. เ พ่ื อ ใ ห้ บุ ค ล า ก ร นิ สิ ต แ ล ะ
รายไดใ้ หแ้ กช่ าวบา้ นไดไ้ มน่ อ้ ย เชน่ ผกั หวาน หนอ่ ชุมชนเกิดความตะหนักและช่วยกันดูแลรักษา
ไมแ้ ละเหด็ เปน็ ตน้ สภาพทางภมู ศิ าสตรข์ องพน้ื ที่ ทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ มในทอ้ งถิน่
ป่าชุมชนบ้านหนองทิดสอน เป็นที่ราบสูงมีท่ีราบ
ลุ่มสลับกันไป ไม่มีภูเขา พ้ืนดินเป็นดินปนทราย กระบวนการดำ�เนินการ
มีพื้นที่ป่าเป็นป่าเต็งรัง แต่อย่างไรก็ตามพ้ืนท่ีป่า
ชุมชนแห่งน้ีพ่ึงได้รับการแต่งตั้งเป็นป่าชุมอย่าง 1. ขั้นเตรียมการ
เปน็ ทางการในปี พ.ศ.2558 และยงั มชี าวบา้ นบาง 1) คณะผู้ดำ�เนินโครงการฯ ประชุม
กลมุ่ ทเี่ สยี ประโยชนจ์ ากการขอคนื พน้ื ทที่ ไี่ ดบ้ กุ รกุ
ไปจงึ มกี ารแอบลกั ลอบเผาปา่ ในบางสว่ นทอี่ ยหู่ า่ ง วางแผนการดำ�เนินงาน แต่งตั้งคณะกรรมการ
จากชมุ ชน รวมถึงการใชป้ ระโยชนจ์ ากปา่ ของชาว ดำ�เนนิ งาน
บา้ นบางกลมุ่ ยงั มกี ารฝา่ ฝนื กฎระเบยี บของชมุ ชนท่ี
วางไว้ และมกี ารใชป้ ระโยชนอ์ ยา่ งตอ่ เน่ืองโดยไม่ 2) ศึกษาข้อมูลบริบทชุมชนบ้านหนอง
ระมัดระวังอาจก่อให้เกิดการทำ�ลายดุลยภาพของ ทิดสอน ตำ�บลนาเชือก อำ�เภอนาเชือก จังหวัด
ระบบนิเวศและก่อให้เกิดผลกระทบในอนาคตได้ มหาสารคาม โดยนิสิตและอาจารย์ท่ีรับผิดชอบ
โครงการ
จากเหตุผลและความเป็นมาดังท่ีกล่าว
มาแล้ว คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ 3) ประชุมคณะทำ�งานและนิสิตเพ่ือ
มหาวิทยาลัยมหาสารคามร่วมกับป่าไม้จังหวัด วางแผนการท�ำ งานและก�ำ หนดกจิ กรรมตา่ งๆ ของ
มหาสารคามและคณะกรรรมการป่าชุมชนบ้าน โครงการ
หนองทิดสอน จึงไดจ้ ัดทำ�โครงการ “รกั ษป์ า่ รักษ์
วัฒนธรรม” ขึ้น ดว้ ยหวังว่าการจัดกจิ กรรมในครง้ั 4) ติดต่อประสานงานกับหน่วยงานท่ี
น้ีจะช่วยทำ�ให้นิสิต อาจารย์และเจ้าหน้าที่ รวม เกี่ยวข้อง เช่น ป่าไม้จังหวัดมหาสารคาม ชุมชน
ถึงประชาชน ชุมชนที่เข้าร่วมโครงการเห็นความ บ้านหนองทดิ สอน
สำ�คัญของทรัพยากรป่าไม้และช่วยกันดูแลรักษา
ป่า ให้ความร่วมมือในการเฝ้าระวังปกป้องผืนป่า การวางแผนเพ่ือจัดกิจกรรม เร่ิมจาก
ชุมชนของตนเองอย่างตอ่ เน่ือง การประชุมร่วมกันระหว่างคณะทำ�งาน นิสิตและ
ชุมชนโดยมีการแบ่งส่วนงานรับผิดท่ีชัดเจน โดย
วัตถุประสงค์โครงการ ในส่วนของกิจกรรมการสำ�รวจความหลากหลาย
ของพันธุ์ไม้นิสิตสาขาวิชาการจัดการสิ่งแวดล้อม
1. เพื่อทราบข้อมูลความหลากหลาย และทรัพยากรจะเป็นผู้รับผิดชอบหลัก ส่วน
ของชนิดพันธ์ุไม้และการใช้ประโยชน์จากป่า กิจกรรมการบวชป่านิสิตสาขาวิชาเทคโนโลยี
ชมุ ชนบ้านหนองทิดสอน อำ�เภอนาเชอื ก จังหวัด สง่ิ แวดลอ้ มชนั้ ปที ี่ 1 จะเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบหลกั ภาย
มหาสารคาม ใต้การเรียนการสอนรายวิชาการวิจัยปฏิบัติการ
ด้านส่ิงแวดล้อมชุมชนและรายวิชาส่ิงแวดล้อม
2. เพื่อเป็นการอนุรักษ์ และฟื้นฟู และทรพั ยากรธรรมชาติ และส�ำ หรับการวางแผน
พิธีกรรมทางศาสนาที่เชื่อมโยงกับการอนุรักษ์ เพื่อกำ�หนดการจัดกิจกรรมนิสิตและอาจารย์
ทรัพยากรปา่ ไม้ชุมชน ผู้รับผิดชอบโครงการ จะดำ�เนินการประสานงาน
ตดิ ตอ่ กบั ทางผนู้ �ำ ชมุ ชนเพอื่ ก�ำ หนดวนั จดั กจิ กรรม
และช้ีแจงรูปแบบกิจกรรมเบื้องต้นให้กับชุมชนได้
104 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ยั คร้ังท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ �ำ รงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
ทราบ โดยมีการวางแผนกำ�หนดวันจัดกิจกรรม มหาสารคาม คณะกรรมการป่าชุมชนบ้านหนอง
สำ�หรับการสำ�รวจพันธุ์ไม้ช่วงเดือนมีนาคม และ ทิดสอน ชาวบ้าน คณาจารย์และนสิ ติ ทกุ คน รว่ ม
กจิ กรรมการบวชป่าในเดือนพฤษภาคม ผูกผ้าไตรจีวรที่ผ่านการทำ�พิธีให้กับต้นไม้ในป่า
2. ข้นั ดำ�เนินการ โดยจะดำ�เนินการผูกกระจายท่ัวป่า ซ่ึงการจัด
กิจกรรมน้ีได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจากผู้นำ�
กจิ กรรมที่ 1 การส�ำ รวจความหลากหลาย ชุมชน คณะกรรมการป่าชุมชนฯ ชาวบ้าน นิสิต
ของพนั ธไุ์ มแ้ ละการใชป้ ระโยชน์ โดยนสิ ติ หลกั สตู ร และอาจารย์
วท.บ.การจดั การสง่ิ แวดลอ้ มและทรพั ยากร ชน้ั ปที ่ี 3. ข้นั ตดิ ตามและสรปุ ผล
4 ซ่ึงผลจากการดำ�เนินกิจรรมน้ีนิสิตจะนำ�ข้อมูล
ไปใชท้ �ำ วจิ ยั เพอ่ื ส�ำ เรจ็ การศกึ ษาภายใตห้ วั ขอ้ เรอื่ ง ประเมินผลการดำ�เนินโครงการโดยใช้
การศกึ ษาความหลากหลายทางชนดิ พรรณไมแ้ ละ แบบสอบถาม โดยมกี ลมุ่ เปา้ หมายไดแ้ ก่ นสิ ติ และ
การกักเก็บคาร์บอนของป่าชุมชนบ้านหนองทิด ชมุ ชน สรุปผลจดั ทำ�เล่มรายงานโครงการ
สอน อ�ำ เภอนาเชือก จังหวดั มหาสารคาม โดยใน
ระหวา่ งการด�ำ เนนิ กจิ กรรมจะมคี ณะกรรมการปา่ การบูรณาการกับภารกิจหลักด้านอื่นๆ
ชมุ ชนและชาวบา้ นเขา้ รว่ มกจิ กรรมส�ำ รวจดว้ ย โดย
ด�ำ เนนิ กจิ กรรมในระหวา่ งวนั ท่ี 9-12 มนี าคม และ 1. บูรณาการกับการเรยี นการสอน
วันท่ี 7-9 เมษายน พ.ศ.2560 มีการสอดแทรกกิจกรรมนี้ในรายวิชา
กิจกรรมที่ 2 กิจกรรมการบวชป่า 1706110 สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ
โดยนิสิตช้ันปีท่ี 1 หลักสูตร วท.บ.เทคโนโลยี ส�ำ หรบั ช้ันปีที่ 1 โดยกำ�หนดให้นสิ ติ ศึกษารปู แบบ
สิ่งแวดล้อม เป็นผู้รับผิดชอบกิจกรรม โดย การทำ�กิจกรรมการบวชป่าและนำ�เสนอ ร่วมรับ
รับผิดชอบต้ังแต่การติดต่อประสานงานเพ่ือ ผิดชอบกิจกรรมและจัดเตรียมโครงการบวชป่า
กำ�หนดวันจัดกิจกรรม การเตรียมพ้ืนที่ การเดิน ทุกกิจกรรมย่อย และเข้ากิจกรรมบวชป่ากับชาว
สำ�รวจพื้นท่ีที่มีโอกาสเส่ียงต่อการถูกบุกรุกเพ่ือ บ้านในพ้นื ที่
เลือกเป็นพื้นท่ีสำ�หรับการจัดกิจกรรม และสรุป 2. บรู ณาการกับการวิจัย
รว่ มกันชมุ ชน โดยกำ�หนดวันจดั กิจกรรมเป็นวนั ที่
15 พฤษภาคม พ.ศ. 2560 ซง่ึ ในกิจกรรมนี้จะมี มี ก า ร นำ � โ ค ร ง ก า ร ห นึ่ ง ค ณ ะ ห น่ึ ง
ผู้นำ�ชุมชนท้ังปัจจุบันและในอดีตเล่าประวัติความ ศิลปวัฒนธรรมน้ี ไปใช้เป็นงานวิจัยสำ�หรับนิสิต
เป็นมาของป่าชุมชนบ้านหนองทิดสอนให้กับ ระดับปริญญาตรี โดยมีการดำ�เนินการวิจัยเรื่อง
ผู้เข้าร่วมกิจกรรมรับทราบ และมีผู้แทนจากป่า การศกึ ษาความหลากหลายทางชนดิ พรรณไมแ้ ละ
ไม้จังหวัดมหาสารคามเข้าร่วมพูดคุยเกี่ยวกับการ ก า ร กั ก เ ก็ บ ค า ร์ บ อ น ข อ ง ป่ า ชุ ม ช น บ้ า น
ทำ�งานของภาครัฐกับการส่งเสริมกิจกรรมการ หนองทดิ สอน อ�ำ เภอนาเชอื ก จงั หวดั มหาสารคาม
อนุรักษ์ป่าไม้ และเมื่อเข้าสู่พิธีกรรมบวชป่าจะมี ของนิสิตการจัดการส่ิงแวดล้อมและทรัพยากร
กลุ่มผู้นำ�ชุมชนดำ�เนินกิจกรรมร่วมกับนิสิต โดย ช้นั ปีที่ 4 โดยมผี รู้ ับผิดชอบโครงการเปน็ อาจารย์
มีการนิมนต์พระสงฆ์ร่วมทำ�พิธีกรรมในพ้ืนที่ป่า ทปี่ รกึ ษา และก�ำ หนดใหม้ เี รยี นรชู้ นดิ พนั ธไ์ุ มต้ า่ งๆ
ชุมชนบ้านหนองทิดสอน ภายหลังจากพิธีกรรม จากชาวบ้านร่วมด้วย รวมถึงการศึกษาเพ่ิมเติม
เสร็จเรียบร้อย พระสงฆ์ ผู้แทนป่าไม้จังหวัด เก่ียวกับการใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนบ้านหนอง
ทดิ สอนแหง่ นเี้ พมิ่ เตมิ เพอื่ เปน็ ขอ้ มลู พน้ื ฐานใหก้ บั
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 105
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวิทยาลัยมหาสารคามวิจัย ครง้ั ที่ 13 : สาขาท�ำ นุบำ�รงุ ศิลปวัฒนธรรม”
ผนู้ �ำ ชมุ ชนไดส้ ามารถน�ำ ขอ้ มลู ดงั กลา่ วไปใชใ้ นการ คน จำ�แนกเป็นชาวบ้านในหมู่บ้านหนองทิดสอน
วางแผนสำ�หรับการจัดการพื้นที่ป่าชุมชนใน จ�ำ นวน 21 คน นิสติ จ�ำ นวน 18 คน และอาจารย์
อนาคตได้ เช่น การคัดเลือกพันธุ์ไม้ที่เหมาะสม จ�ำ นวน 2 คน ผลการส�ำ รวจ พบวา่ พนั ธไุ์ มท้ งั้ หมด
สำ�หรับการปลูกทดแทนในพ้ืนที่บางส่วนท่ีถูก 22 วงศ์ 30 ชนดิ พันธ์ไุ มเ้ ด่นทีพ่ บ คือ ยางเหียง
บุกรกุ ท�ำ ลาย เป็นต้น แดง เตง็ ค�ำ รอก และยางพลวง เปน็ ตน้ และพบวา่
3. บูร ณาก ารกับก ารทำ�นุบำ�รุง ชาวบ้านมีการใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนแห่งน้ี
ศลิ ปวฒั นธรรม โดยเฉล่ียเดือนละ 2-3 ครั้ง/เดือน โดยจะเข้าใช้
ประโยชนม์ ากทสี่ ดุ ในชว่ งฤดฝู น มกี ารใชป้ ระโยชน์
โครงการหนง่ึ คณะหนงึ่ ศลิ ปวฒั นธรรมใน ในรูปแบบของการหาของป่า เช่น เห็ด หน่อโจด
สว่ นของกจิ กรรมการบวชปา่ บรเิ วณพนื้ ทที่ มี่ คี วาม เกบ็ เศษไมป้ ลายไม้มาทำ�ฟืนหุงตม้ เปน็ ต้น
เสี่ยงต่อการถูกบุกรุกทำ�ลาย เพื่อให้ชาวบ้านเกิด
ความเกรงกลวั และตระหนกั ใหค้ วามส�ำ คญั ในการ ส�ำ หรบั กจิ กรรมบวชปา่ บรเิ วณพนื้ ทเี่ สย่ี ง
อนุรกั ษท์ รพั ยากรป่าไม้มากยิง่ ข้นึ ซ่ึงบรเิ วณพ้นื ท่ี ต่อการถกู บกุ รุก พบวา่ ผู้นำ�ชมุ ชน ชาวบา้ น นสิ ิต
ดังกล่าว จะมีการนิมนต์พระเข้าไปร่วมกิจกรรม และอาจารยใ์ หค้ วามรว่ มมอื ในการด�ำ เนนิ กจิ กรรม
และมีการทำ�พิธีกรรมต่างๆ ในพื้นที่ ร่วมถึงการ เป็นอย่างดี ตระหนักถึงความสำ�คัญของป่า เกิด
ผูกผา้ จวี รไวก้ บั ต้นไม้ ซงึ่ กจิ กรรมนเี้ ปน็ กิจกรรมที่ ขวญั และก�ำ ลงั ใจในการดแู ลทรพั ยากรปา่ ไม้ รวมถงึ
อาศยั กลยทุ ธท์ างพทุ ธศาสนาเขา้ ไปชว่ ย และอาศยั การทำ�ให้ชุมชนเกิดความเข้มแข็งในการร่วมมือ
ความเชื่อท่ีว่าต้นไม้มีองค์เทพารักษ์คุ้มครองมิให้ ส�ำ หรบั การท�ำ กิจกรรมตา่ งๆ ต่อไปในอนาคตได้
ใครมารุกลำ้�ทำ�ลาย และเป็นการต่ออายุให้เจริญ
ยั่งยืนสบื ไป บทสรุป
ผลลัพธ์จากการดำ�เนินงานโครงการ ติดตามประเมินผลในด้านจิตสำ�นึกใน
การดูแลรักษาป่าชุมชนของชาวบ้าน รวมถึงการ
ขอ้ ค้นพบตามวัตถปุ ระสงค์ เข้าร่วมกิจกรรมกับชุมชนเก่ียวกับการอนุรักษ์
จากการดำ�เนินโครงการ พบว่ากิจกรรม ทรัพยากรป่าไม้อย่างต่อเนื่องท่ีมีโอกาส เช่น
กจิ กรรมปลกู ป่าในพ้ืนทที่ ี่เคยถูกบกุ รกุ
การส�ำ รวจพนั ธไุ์ ม้ มผี เู้ ขา้ รว่ มกจิ กรรมจ�ำ นวน 41
รรกุกุกับกรชกุบัรรกุมรกุุกกชับชุกับุมชนชุมเุมนกชชเน่ียกนวเ่ยี กเวกยี่บักย่ี วบกัวกกาบั รบัากอรกอานารนุรรออักุรนกันษุรษุรทักักทรษษรพั ทพัท ยรยราัพพัากกยยรราาปปกกาารรไไปมปมาอาอ ไไยมยมา าอองงยตยตา อาองงเเตนตนอ อ่ืือ่ เเงนงนททอ่ื ื่อมมีี่งงทโีโี ทออมี่ กม่ีกโี าอโีาอสสกกาเเสาชชสนนเชเกกชน จิ นจิ กกริจกรรกจิรมรกมปรรปมลรลปกูมกู ปลปปกูาลาใปกูนใานปพใพาน้ื ในื้พทนท้ืน่ทีพท่ที่ีเน้ื คที่ี่เทคยเี่ ถที่คยูกยถีเ่ คบถูกยูกุบถบุกูกกุ บกุ
77..7บบ.77รรบ7..รร.รบบณณภรบรราณาารรรพนนรณณาณปกุกุน1าารรรุกา0นนมมะ6นรกุุกกมกุ ((รรอรถถมม(บเใมาาถอนกงกมม((าาส(ถถนมิาจถ))ีี กราา ปี)าาก--รมมรมปะ-รร)ีี)ก)ีะรอช--บ-ุมมกวาชิ รานกำ�าเรสมนหอาผวิทลยงาานลยั มภภหภาาาสาพพาพภรภภคปปาปาาามพรรพพรวะะิจะปปปัยกกกรครรอออะระะั้งบบกบทกก่ี อกกก1ออ3บจิิจิจบบ:กกกสกกาจิรรรขิจจิรรรกาทกกมมมรำ�นรรรุบรรมำ�มมรุงศิลปวฒั นธรรม”
ภภภาาพพาภภพภททาาทีี่่ พพ11ภ่ี 1ททาพศศี่่ี 11ทศึกึก่ีกึ ษษ1ศศษาาศึึกกาบบึกบษษษรรราาิบิบาบิบบทททรรรชชิบบิิบชทุมมุ ทุมททชชชชมุชชนนมุนชมมุุ นชแแชชนลลแนนละะแะแแเเลเกกลลกะบบ็็บ็ะะเขกเเขขกก้อบ็ออมบบ็็ มมขูลขขอลูลูกออมกกามมราลูาใลลููรรกชใกก้ปใาชชชรราาปะปปใรรโชรใใรรยะชชปะะชโปปนรโโยยยะ์จรรชาโชชะะนยกนนโโปจชยยจจ า่นาชชาากจนนกกปาจจปปกาาาาาปกกาปปาา
ภาพท่ี 2 กิจกรรมการส�ำ รวจพันธุไ์ ม้ โดยการมีส่วนรว่ มกบั ชมุ ชน
ภภภาาพพาพภภททภทาาี่ี่า22พพี่พ2ทททกกี่ี่ี่ ก222จจิิ ิจกกกรรกกกรรริจิจิจรมมกกกมกกรรรกราารรามรรมมรสสกกกสาําําาําารรรรรรววสวสสจจาํจาํํารพพพรรวนันัววันจจจธธธพพพุไุไุไันมมมนันั ธ ธธโโโุไ ดดดมไไุุ มมยยย โกกกดโโาาาดดยรรรยยกมมมกกาีสีีสสราาวววมรรนนนมมีสรรรีีวสสว ววนมมมรนนกวกกรรบั มับับววชกมมชชมุบักกุมมุ ชชับับชชนุมชชนนชุมุมนชชนน
เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน 107
ภาพที่ใน3งานสกาํ ารรปวรจะชพมุ นื้วชิ ทากแ่ี าลรมะหจาวัดทิ เยตาลรยัยี มมหกาสจิ ารกครารมวมิจบยั วคชรงั้ ปที่า1ร3ว:มสากขับาทชำ�มุนบุ ช�ำ นรงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
ภาพที่ 3 สำ�รวจพน้ื ทแ่ี ละจัดเตรียมกจิ กรรมบวชปา่ รว่ มกบั ชมุ ชน
นที่และจัดเตรียมกจิ กรรมบวชปารวมกบั ชุมชน
ภาพภทาพี่ 5ที่ พ5ระพสรงะฆส งปฆา ไปมาจไังมหจวงั ดั หมวหัดามสหภาาารสพคาทารมี่ค4าชมเาขวชา้ บสาาพู่วนบธิ าีกอนรารจอมาาบรจยวาแชรปลย่าะแนลสิะตินิสริตว มรผว ูกมผาูกไผตารไจตีวรรจใีวหรก ใับหตก นับไตมน ไม
ภาพที่ 4 เขาสพู ธิ ีกรรมบวชปา
พที่ 4 เขา สพู ธิ ีกรรมบวชปา ภาพท่ี 5 แลกเปล่ยี นเรยี นร้กู ับชมุ ชน
ภาพภทาพี่ 5ท่ี แ5ลกแเลปกลเีย่ปนลเีย่ รนยี เนรรยี ูกนับรชกู ุมับชนุมชน
108 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวิจัย คร้ังท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ ำ�รงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
ภาพทภ่ี 6าภพาพทพี่ร5ทะี่ ส5พงรฆพะ์รสปะงฆส่างไปฆมาจ้ ปไังมาหจไมังวหจ ัดงัวมหดั หวมัดหามสาหสาารสรคคาารามคมาชชมาาชววบาบวาา้บนนาอนาออจาาจรจายารรแยยลแแ์ะลลนะสิะนตินิสิสรติ วติ มรวผรมูก่วผผมูกาผผไตกูา รไผตจ้ารีวไจรตใีวหรรจกใหับวี กรตับใน หตไมนก้ ไับมต น้ ไม้
ภาภพาทพี่ 5ท่ี 5พรพะรสะงฆสง ปฆา ปไมาจไมงั หจ ังวหัดวมดั หมาหสาสรคาราคมาชมาชวบาวาบนาอนาอจารจยารแยลแะลนะิสนติ สิ รติ วมรวผมูกผผูกา ผไตารไตจรีวจรใีวหรกใหบั ก ตบั นตไมนไม
ภาภพาทพ่ี 5ท่ี 5พรพะรสะงฆสง ปฆา ปไมา จไมงั หจ ังวหดั วมัดหมาหสาสรคาราคมาชมาชวบาวาบนา อนาอจารจยารแ ยลแะลนะิสนติ ิสริตว มรวผมูกผผูกาผไตารไตจรีวจรใีวหรกใหับกตับน ตไมนไม
ภาภพาทพ่ี 5ท่ี 5แลแกลเปกลเป่ยี ลนย่ี เรนยี เรนยี รนกู รบั ูกชับมุ ชชมุ นชน
ภาภพาทพี่ 5ที่ 5แลแกลเปกลเป่ยี ลนย่ี เรนยี เรนียรนกู รบั ูก ชบั มุ ชชมุ นชน
ภาภพาทพี่ 5ท่ี 5แลแกลเปกลเปี่ยลน่ยี เรนยี เรนยี รนูกรบั ูกชับมุ ชชุมนชน
โครงการพัฒนาวงดนตรีลูกทุ่งมุ่งสู่ความเป็นเลิศด้านศิลปวัฒนธรรม:
โรงเรียนเทศบาลบ้านส่องนางใย
Thai Country Music Band Development Project toward
Excellence in Arts and Culture : Ban Song Nang Yai Minicipal
School
วชั ระ หอมหวล1
Watchara Homhuan1
บทคัดย่อ
โครงการหน่งึ คณะ หนง่ึ ศลิ ปวฒั นธรรม เรือ่ ง โครงการพฒั นาวงดนตรีลกู ท่งุ มงุ่ ส่คู วามเป็นเลศิ
ดา้ น ศลิ ปวฒั นธรรม : โรงเรยี นเทศบาลบา้ นสอ่ งนางใย มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ จดั อบรมเรอ่ื งการสอน เทคนคิ
การบรรเลง วงลกู ทงุ่ แกน่ กั เรียนระดบั ประถมศึกษาถงึ ระดับมธั ยมศกึ ษาในโรงเรยี นและ วัยรุ่นในชุมชน
บ้านสอ่ งนางใย เพื่อเปิดโอกาสให้นกั เรยี นได้เรยี นร้เู ทคนิคการบรรเลงวงลูกทุ่ง เพ่ือใหเ้ กดิ ความร้ทู ักษะ
และ สามารถพัฒนาจน สามารถใชบ้ รรเลงในงานของโรงเรียน งานของชุมชน และสามารถพฒั นาเพือ่
การแขง่ ขนั ในระดบั โรงเรยี น และจงั หวดั หรอื ภมู ภิ าคตอ่ ไป ผลการด�ำ เนนิ โครงการ โรงเรยี นเทศบาลบา้ น
สอ่ งนางใยมวี งดนตรลี กู ทงุ่ และประ สบความส�ำ เรจ็ ในการประกวดวงดนตรลี กู ทงุ่ ในงานศลิ ปหตั ถกรรม
นกั เรยี น ครง้ั ที่ 66 ในระดับประเทศ เหรญี ทอง
ค�ำ ส�ำ คญั : ดนตรีลกู ทุ่ง
Abstract
The purpose of this project were 1) to teach and train about music performance for
students in Ban Song Nang Yai Minicipal School and teenagers in Ban Song Nang Yai, 2)
to give students a great chance to learn about playing music instrument tecniques in order
that students were able to play the music well and develop their skills as well as presenting
the shows for their school and village events. Morever, students could join both regional
and national music contests. The sesult showed that Thai country music band of Ban Song
Nang Yai Minicipal School won the first place in the 66th Esan Sillapa music contest. And
students also successfully got the gold medal from the national music centest
Keywords: Thai Country Music Band
1 อาจารยป์ ระจ�ำ วิทยาลัยดรุ ยิ างคศิลป์ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม
1 Lecturer, College of music, Mahasarakham University
110 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวิทยาลัยมหาสารคามวิจยั ครั้งท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ �ำ รุงศิลปวัฒนธรรม”
บทนำ� ใ น ก า ร น้ี วิ ท ย า ลั ย ดุ ริ ย า ง ค ศิ ล ป์
มหาวิทยาลัยมหาสารคามจึงได้ดำ�เนินการจัด
วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัย โครงการหนึ่งคณะหน่ึงศิลปวัฒนธรรม เรื่อง
มหาสารคาม มวี สิ ยั ทศั นเ์ พอ่ื เปน็ หนว่ ยงานจดั การ โครงการพฒั นาวงดนตรี ลกู ทงุ่ มงุ่ สู่ความเป็นเลศิ
เรียนการสอนทางด้านดนตรีท่ี เป็นเลิศในภาค ด้านศิลปวัฒนธรรม: โรงเรียนเทศบาลบ้านส่อง
ตะวัน ออกเฉียงเหนือ และยกมาตรฐานการเรยี น นางใย มีวัตถุประสงค์เพื่อจัดอบรมเร่ืองการสอน
การสอน ดนตรใี หท้ ัดเทยี มกับนานาประเทศ และ เทคนิคการ บรรเลงวงลูกทุ่ง แก่นักเรียนระดับ
มีการส่งเสริม และสนับสนุนให้คณาจารย์และ ประถมศึกษาถึง ระดับมัธยมศึกษาในโรงเรียน
นิสิตมีส่วนร่วมกับชุม ชนในการจัดการเรียนการ และวยั รนุ่ ในชมุ ชนบา้ น สอ่ งนางใย เพอ่ื เปดิ โอกาส
สอน การวจิ ัย การบริการ วิชาการ และการทำ�นุ ให้นักเรียนได้เรียนรู้ เทคนิคการบรรเลงวงลูกทุ่ง
บำ�รุงศิลปวัฒนธรรม มีการ กำ�หนดกลยุทธ์ด้าน เพอื่ ใหเ้ กิดความรทู้ ักษะ และ สามารถพัฒนาจน
บริการวิชาการ โดยสนับสนุน และส่งเสริมให้ทุก สามารถใช้บรรเลงในงาน ของโรงเรียน งานของ
สาขาวชิ า จดั และเขา้ รว่ มกิจกรรม บริการวิชาการ ชมุ ชน และสามารถพฒั นาเพอื่ การแขง่ ขนั ในระดบั
มกี ารประเมนิ ผลการใหบ้ รกิ ารวิชา การเพอื่ น�ำ ผล โรงเรยี น และจงั หวดั หรือภูมิภาคต่อไปได้
มาพฒั นารปู แบบและเน้ือหาของ กิจกรรมบรกิ าร
วิชาการให้เกิดประโยชน์สูงสุดในครั้ง ต่อไป และ วัตถุประสงค์การวิจัย
ได้นำ�ความรู้และประสบการณ์ในการ บริการ
วชิ าการและวชิ าชีพมาบูรณาการในการเรยี น การ 1. เพื่ออบรมความรู้ด้านดนตรีวงลูกทุ่ง
สอนและวิจัย แก่นักเรยี น
ปัจจุบันมีโรงเรียนมัธยมศึกษาหลายโรง 2. เพอื่ พฒั นาเทคนคิ การบรรเลงวงลกู ทงุ่
เรียนทั่วประเทศพยายามท่ีจะจัดตั้งวงดนตรีลูก 3. เพ่อื จัดแสดงทงั้ งานของโรงเรยี น งาน
ทงุ่ ในโรงเรยี น เพอื่ ใชป้ ระโยชนด์ งั นน้ั จงึ เกดิ ปญั หา ในชุมชนบ้านสอ่ งยางใย และภายนอกชมุ ชนได้
ต่างๆ มากมายตามมา ทงั้ นี้เพราะบางครง้ั ในการ
จัดวงดนตรี ลูกทุ่งย่อมมีอุปสรรค และท่ีสำ�คัญ วิธีการศึกษา
อย่างยิ่งคือ ปัญหาใน ด้านการจัดการวงซึ่งเป็น
ตวั แปรทส่ี �ำ คญั อยา่ งยงิ่ บางวงประสบความสำ�เรจ็ ในการดำ�เนินงานโครงการหนึ่งคณะ
สงู เพราะมรี ะบบการจดั การ วงทด่ี ี แตก่ ม็ อี กี หลาย หนง่ึ ศลิ ปวฒั นธรรม เรอ่ื ง โครงการพฒั นาวงดนตรี
โรงเรยี นที่ยงั ขาดในเรอื่ งดังกล่าว ดงั น้นั จงึ เปน็ สงิ่ ลูกทุ่งมุ่งสู่ความเป็นเลิศด้านศิลปวัฒนธรรม:
ทสี่ ำ�คัญท่นี ่าจะต้องศึกษา เพอ่ื ให้ผลที่ ออกมาได้ โรงเรยี นเทศบาลบา้ นสอ่ งนางใย ผดู้ �ำ เนนิ โครงการ
มาตรฐานท่ใี กลเ้ คียงกัน การบรรเลงวงลกู ทงุ่ ถือ ได้มีการนำ�เอาจุดประสงค์ และรายวิชาการ
เปน็ การแสดงดนตรปี ระเภทหนึง่ ถา้ คำ�นงึ ถงึ ด้าน ปฏิบัติรวมวงดนตรีตะวันตก 5, การปฏิบัติรวม
ประโยชน์การใช้งานแล้ว วงลูกทุ่งถือว่าเป็นวง วงดนตรีตะวันตก 7 และรายวิชา วงบ๊ิกแบนด์
ดนตรี ที่ใช้ประโยชน์ได้มากวงหน่ึง และสามารถ ซง่ึ เปน็ รายวชิ าในหลกั สตู ร ดรุ ยิ างคศาสตรบณั ฑติ
ใชป้ ระโยชน์ ในโรงเรียน ในชุมชน หรอื แม้แต่การ (ดศ.บ.) ดุริยางคศิลป์ ของวิทยาลัยดุริยางคศิลป์
ประกวดทงั้ ใน ระดบั ภูมิภาคและระดับชาติ มาบูรณาการในการฝึกอบรม มีรายละเอียดของ
รายวิชา ดังน้ี
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 111
ในงานการประชุมวิชาการมหาวิทยาลัยมหาสารคามวจิ ัย คร้งั ที่ 13 : สาขาทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม”
2001327 ปฏิบัติรวมวงดนตรีตะวนั ตก 5 1 (0-2-1)
Western Music Ensemble 5
การบรรเลงดนตรรี วมวงระดบั สงู ขึ้น ต่อจากการ บรรเลงรวมวง 4 โดยมีการรวมวง ต้ังแตข่ นาด
เล็กไป จนถงึ ขนาดกลาง
Western music ensemble higher level 4, from small ensemble to medium ensemble
2001415 ปฏิบตั ริ วมวงดนตรตี ะวันตก 7 1 (0-2-1)
Western Music Ensemble 7
การบรรเลงดนตรีรวมวงระดบั สูงขึ้น ต่อจากการบรรเลงรวมวง 6 โดยมกี ารรวมวงต้ังแต่ขนาด
เลก็ ไปจนถึงขนาดใหญ่
Western music ensemble higher level 6, from small ensemble to large ensemble
2001333 วงบิก๊ แบนด์ 1 (0-2-1)
Big Band
เครอ่ื งดนตรี รปู แบบการจัดวง บทเพลง การแต่งกาย การบรรเลง องคป์ ระกอบของการแสดง
บทบาทหนา้ ทใ่ี นสังคม และฝกึ ปฏบิ ัตกิ ารบรรเลง
Music instruments, forms of ensemble setting composition, costume, component of
performing, social roles and skills
กำ�หนดการฝึกอบรมแบ่งเป็นช่วงระยะเวลา 09.00 น.พิธีเปิดโครงการโดย นาย
ดังต่อไปนี้ สิทธิชัย สมศิลา ผู้อำ�นวยการโรงเรียนเทศบาล
บ้านส่องนางใย
การฝึกอบรม ช่วงท่ี 1 การพัฒนา
ศักยภาพการบรรเลงวงดนตรลี กู ท่งุ 09.30 น.อบรมเชิงปฏบิ ัติการ ตามกล่มุ
เคร่ืองดนตรี และการแสดงประกอบ
โครงการพัฒนาวงดนตรีลูกทุ่งมุ่งสู่
ความเปน็ เลิศทางด้านศลิ ปวัฒนธรรม : โรงเรยี น 10.30 น. พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ
เทศบาลบา้ นส่องนางใย เคร่อื งดืม่
ระหวา่ งวนั ที่ 3 – 4 ธันวาคม 2559 10.45 น.อบรมเชงิ ปฏิบัติการ ตามกลมุ่
วันที่ 3 ธันวาคม 2559 เครอ่ื งดนตรี และการแสดงประกอบ
08.00 – 08.30 น. ลงทะเบียนผู้เข้า
ร่วม อบรม 12.00 น.พักรบั ประทานอาหารกลางวนั
13.00 น.อบรมเชิงปฏิบตั กิ าร ตามกลมุ่
เครื่องดนตรี และการแสดงประกอบ
112 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวิจัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาท�ำ นุบ�ำ รุงศลิ ปวฒั นธรรม”
14.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ 10.45 น.อบรมเชิงปฏบิ ัติการ ตามกลมุ่
เครือ่ งดืม่ เครอ่ื งดนตรี และการแสดงประกอบ
14.45 น.อบรมเชิงปฏบิ ัตกิ าร ตามกลุ่ม 12.00 น.พกั รับประทานอาหารกลางวนั
เครอื่ งดนตรี และการแสดงประกอบ 13.00 น.อบรมเชิงปฏบิ ัติการ ตามกลมุ่
เครือ่ งดนตรี และการแสดงประกอบ
16.30 น. ประชุมรวมเพ่ือสรุปผลการ 14.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ
ฝึกอบรม เครอ่ื งด่ืม
14.45 น.อบรมเชิงปฏิบตั กิ าร ตามกลุม่
วนั ท่ี 4 ธนั วาคม 2559 เครอ่ื งดนตรี และการแสดงประกอบ
08.00 – 08.30 น.ลงทะเบียนผเู้ ขา้ ร่วม 16.30 น.ประชมุ รวมเพอื่ สรปุ ผลการ ฝกึ
อบรม อบรม
09.00 น.อบรมเชงิ ปฏิบตั กิ าร ตามกลุม่ วันที่ 8 มกราคม 2560
เครื่องดนตรี และการแสดงประกอบ 08.00 – 08.30 น.ลงทะเบยี นผเู้ ขา้ รว่ ม
12.00 น.พักรบั ประทานอาหารกลางวัน อบรม
ตามอธั ยาศัย 09.00 น.อบรมเชิงปฏิบตั ิการ ตามกลุ่ม
13.00 น.อบรมเชงิ ปฏิบัติการ ตามกลุ่ม เคร่ืองดนตรี และการแสดงประกอบ
เครื่องดนตรี และการแสดงประกอบ 12.00 น.พกั รับประทานอาหารกลางวัน
16.30 น.ประชมุ รวมเพอื่ สรปุ ผลการ ฝกึ ตามอธั ยาศัย
อบรม 13.00 น.อบรมเชงิ ปฏิบตั กิ าร ตามกลุ่ม
เคร่อื งดนตรี และการแสดงประกอบ
การฝึกอบรม ช่วงที่ 2 การพัฒนา 16.30 น ประชุมรวมเพ่ือสรุปผลการ
ศกั ยภาพการบรรเลงวงดนตรลี ูกทุ่ง ฝกึ อบรม
โครงการพัฒนาวงดนตรีลูกทุ่งมุ่งสู่ การฝึกอบรม ช่วงที่ 3 การพัฒนา
ความเป็นเลิศทางดา้ นศลิ ปวัฒนธรรม : โรงเรยี น ศักยภาพการบรรเลงวงดนตรีลูกทุ่ง
เทศบาลบา้ นส่องนางใย
โครงการพัฒนาวงดนตรีลูกทุ่งมุ่งสู่
ระหว่างวันท่ี 7- 8 มกราคม 2560 ความเปน็ เลิศทางดา้ นศิลปวฒั นธรรม: โรงเรียน
วันที่ 7 มกราคม 2560 เทศบาลบา้ นส่องนางใย
08.00 – 08.30 น.ลงทะเบียนผู้เข้ารว่ ม
อบรม ระหว่างวนั ที่ 14 – 15 มกราคม 2560
09.00 น.อบรมเชงิ ปฏิบตั ิการ ตามกลุ่ม วนั ที่ 14 มกราคม 2560
เครอ่ื งดนตรี และการแสดงประกอบ 08.00 – 08.30 น.ลงทะเบยี นผเู้ ข้ารว่ ม
10.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ อบรม
เครอ่ื งดื่ม
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 113
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ยั ครั้งท่ี 13 : สาขาทำ�นุบ�ำ รุงศิลปวัฒนธรรม”
09.30 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง ระหวา่ งวันท่ี 21 - 22 มกราคม 2560
ดนตรี และการแสดงประกอบ วันท่ี 21 มกราคม 2560
08.00 – 08.30 น.ลงทะเบียนผู้เข้ารว่ ม
10.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ อบรม
เครือ่ งด่มื 09.30 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง
ดนตรี และการแสดงประกอบ
10.45 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง 10.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ
ดนตรี และการแสดงประกอบ เคร่ืองดม่ื
10.45 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง
12.00 น.พกั รบั ประทานอาหารกลางวนั ดนตรี และการแสดงประกอบ
13.00 น.อบรมเชงิ ปฏบิ ตั ิการ ตามกลุม่ 12.00 น.พักรบั ประทานอาหารกลางวนั
เครื่องดนตรี และการแสดงประกอบ 13.00 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง
14.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ ดนตรี และการแสดงประกอบ
เคร่ืองด่มื 14.30 น.พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง และ
14.45 น.อบรมเชิงปฏิบัตกิ าร ตามกล่มุ เครื่องดมื่
เครื่องดนตรี และการแสดงประกอบ 14.45 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง
16.30 น.ประชุมรวมเพื่อสรุปผลการ ดนตรี และการแสดงประกอบ
ฝึกอบรม 16.30 น.ประชมุ รวมเพอ่ื สรปุ ผลการ ฝกึ
วนั ท่ี 15 มกราคม 2560 อบรม
08.00 – 08.30 น.ลงทะเบียนผู้เข้า วันท่ี 22 มกราคม 2560
ร่วม อบรม 08.00 – 08.30 น.ลงทะเบียนผ้เู ข้ารว่ ม
09.00 น.อบรมเชิงปฏบิ ัติการ ตามกลุ่ม อบรม
เครื่องดนตรี และการแสดงประกอบ 09.00 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง
12.00 น.พกั รบั ประทานอาหารกลางวนั ดนตรี และการแสดงประกอบ
ตามอัธยาศัย 12.00 น.พักรบั ประทานอาหารกลางวนั
13.00 น.อบรมเชิงปฏิบัติการ รวมวง ตามอธั ยาศัย
ดนตรี และการแสดงประกอบ 13.00 น.ซอ้ มรวงวงดนตรแี ละการ แสดง
16.30 น.ประชุมรวมเพื่อสรุปผลการ ประกอบ
ฝึกอบรม 16.30 น.ประชุมรวมเพ่ือสรุปผล การ
ฝกึ อบรม
การฝึกอบรม ช่วงที่ 4 การพัฒนา
ศกั ยภาพการบรรเลงวงดนตรลี ูกทุง่
โครงการพัฒนาวงดนตรีลูกทุ่งมุ่งสู่
ความเปน็ เลศิ ทางดา้ นศลิ ปวฒั นธรรม : โรงเรยี น
เทศบาลบา้ นส่องนางใย
114 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวิจยั ครัง้ ท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ �ำ รงุ ศิลปวฒั นธรรม”
ผลการศึกษา 4. วงดนตรีลูกทุ่งเข้าร่วมการประกวด
ระดับเขตพื้นที่การศึกษา ระดับภาค และระดับ
จากผลวิเคราะห์ข้อมูลสามารถสรุปผล ประเทศ
ได้ ดงั น้ี
สรุป
1. นกั เรยี นในชมุ ชนและโรงเรยี นเทศบาล
บ้านส่องนางใยท่ีมีความสนใจเข้าร่วมโครงการ จากการด�ำ เนนิ โครงการฯ พบวา่ ผบู้ รหิ าร
สามารถเลน่ ดนตรไี ด้ตามเครอ่ื งมอื เอก ของโรงเรยี น และ อาจารยพ์ รอ้ มดว้ ย นกั เรยี นของ
โรงเรยี นเทศบาลบา้ นสอ่ งนางใน มคี วาม ถงึ พอใจ
2. นกั เรยี นในชมุ ชนและโรงเรยี นเทศบาล เปน็ อยา่ งยิง่ ในระหว่างการจดั กจิ กรรม โครงการ
บา้ นสอ่ งนางใยสามารถบรรเลงเพลงลกู ทงุ่ ไดอ้ ยา่ ง ไดม้ กี ารสง่ วงดนตรลี กู ทงุ่ ของโรงเรยี น เขา้ ประกวด
นอ้ ย 3 เพลง และได้รับผลการประกวดวงดนตรีลูกทุ่ง เป็นที่
น่าพอใจ
3. มวี งลกู ทงุ่ ประจ�ำ โรงเรยี นเทศบาลบา้ น
สอ่ งนางใย
สืบสานพิธีทอดผ้าป่าสามัคคีด้วยขยะรีไซเคิลอย่างมีส่วนร่วมของชุมชนบ้าน
ดอนยม อำ�เภอกันทรวชิ ัย จังหวดั มหาสารคาม
รัตนา หอมวิเชียร กฤต จนั ทรสมยั ศตวรรษ ทวงชน และอธวิ ฒั น์ อุดมก้านตง
คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม
บทนำ�
พธิ ที อดผา้ ปา่ สามคั คเี ปน็ ประเพณหี นง่ึ ทสี่ �ำ คญั ของพทุ ธศาสนกิ ชน โดยเปน็ ประเพณกี ารท�ำ บญุ
คล้ายกับพิธีทอดกฐินแต่สามารถทำ�บุญได้ตลอดทั้งปีเมื่อใดก็ได้ สำ�หรับประเทศไทยพิธีทอดผ้าป่าได้
มีการนำ�กลับมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงมีพระประสงค์จะ
อนุรกั ษฟ์ นื้ ฟขู นบธรรมเนียมประเพณใี นทางพระศาสนา พธิ ีผา้ ปา่ สามัคคี จะมกี ารน�ำ ผา้ ป่าที่มีการแจก
ฎีกาบอกบญุ ไปตามสถานท่ีตา่ งๆ เพือ่ ให้รว่ มกันทำ�บญุ ตามจติ ศรทั ธา ลักษณะพธิ ีการท�ำ บุญน้ีจะมีการ
จดั กลมุ่ หรอื เรียกวา่ กองผา้ ป่าจากผมู้ จี ติ ศรัทธาจากทตี่ า่ งๆ กนั มารวมกนั จากน้นั จะมกี ารต้ังขบวนแห่
ผา้ ปา่ จากทตี่ า่ งๆ มารวมกนั ทวี่ ดั อยา่ งพรอ้ มเพรยี งกนั โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ รวบรวมเงนิ บรจิ าคในการ
สรา้ งถาวรวตั ถุต่างๆ เช่น วหิ าร กำ�แพง ศาลา โบสถ์ ห้องนำ�้ ทพี่ กั สงฆ์ เปน็ ตน้
ในปัจจุบันขยะมูลฝอยเป็นปัญหาสำ�คัญและต้องการความร่วมมือแก้ไขจากทุกฝ่ายนับวันจะ
ทวคี วามรุนแรงมากขึน้ เน่ืองจากพฤติกรรมการอปุ โภคบรโิ ภคและความสะดวกสบายมากข้นึ จากการใช้
ชีวติ ของคนยุคใหม่ ท�ำ ให้เกดิ การสน้ิ เปลืองงบประมาณในการกำ�จดั อย่างไรกต็ ามขยะมลู ฝอยทเ่ี กดิ ขน้ึ
มบี างสว่ นที่สามารถน�ำ มาใชป้ ระโยชน์ใหมไ่ ด้ ขยะรไี ซเคิลได้แก่ พลาสติก แกว้ กระดาษ โลหะ อโลหะ
ประมาณรอ้ ยละ 30 ของปรมิ าณขยะทง้ั หมดในกองขยะ และขยะอนิ ทรยี ห์ รอื ขยะทย่ี อ่ ยสลายไดส้ ามารถ
น�ำ มาหมกั ท�ำ ปยุ๋ ไดป้ ระมาณรอ้ ยละ 64 ของปรมิ าณขยะทงั้ หมดในกองขยะ แตป่ จั จบุ นั อตั ราการน�ำ ขยะ
กลบั มาใช้ประโยชน์ไดม้ ีเพียงร้อยละ 22 ของปรมิ าณขยะมูลฝอยที่เกดิ ขนึ้ (กรมควบคมุ มลพษิ 2560)
จะเห็นได้ว่าการนำ�ขยะกลับมาใช้ใหม่ยังคงเป็นอัตราที่ต่ำ�มาก ด้วยเหตุน้ีหากทุกคนเข้ามามีส่วนร่วม
ในการคัดแยกขยะกจ็ ะสามารถช่วยลดปรมิ าณขยะในครัวเรอื นและชุมชนได้
ในการนี้คณะวิศวกรรมศาสตร์ได้มีการเรียนการสอนเก่ียวข้องกับการจัดการขยะมูลฝอยด้วย
วธิ กี ารรไี ซเคลิ สามารถถา่ ยทอดการคดั แยกขยะทสี่ ามารถน�ำ ไปใชใ้ นการรไี ซเคลิ ไดอ้ นั จะเปน็ การลดขยะ
ชมุ ชนและกอ่ ใหเ้ กดิ รายไดจ้ ากการขายขยะทไ่ี ดร้ วบรวมมา ทง้ั นอี้ าศยั ประเพณสี �ำ คญั ทางพระพทุ ธศาสนา
คอื ประเพณที อดผา้ ปา่ ขยะรไี ซเคลิ โดยการนำ�ขยะทค่ี ดั แยกแล้วมาเปลีย่ นเปน็ กองบญุ โดยผา้ ปา่ ครง้ั น้ี
จะมิได้บริจาคเป็นตัวเงินเหมือนเช่นท่ีผ่านมา แต่ทุกคนจะได้นำ�ขยะรีไซเคิลท่ีมีในบ้านรวบรวมมาเป็น
กองผ้าป่าและต้นผ้าป่าจากขยะรีไซเคิลจากน้ันจึงนำ�ไปขายเป็นยอดเงินท่ีจะสามารถนำ�ไปใช้ประโยชน์
อนื่ ตอ่ ไปได้ อนั จะเปน็ การลดปญั ญาขยะภายในครวั เรอื นและสง่ เสรมิ ประเพณผี า้ ปา่ สามคั คนี ใี้ หด้ �ำ รงอยู่
ภายใต้บริบทสังคมท่ีเปล่ียนแปลงไป การทำ�บุญไม่จำ�เป็นต้องเป็นเงินทองของมีค่าเพียงอย่างเดียวขยะ
ท่ีทุกคนคิดว่าไม่มีค่ามีราคาหากได้ผ่านกระบวนการคัดแยกขยะ นำ�ขยะท่ีรีไซเคิลได้มาขายก็จะทำ�ให้มี
ค่ามีราคาข้ึนมาได้และยังเป็นการช่วยแก้ปัญหาขยะในชุมชนได้อีกทางหน่ึง ซึ่งในการดำ�เนินงานคร้ังน้ี
116 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวิจัย ครั้งท่ี 13 : สาขาทำ�นุบ�ำ รงุ ศิลปวฒั นธรรม”
มีวัตถุประสงค์เพ่ือ 1. ส่งเสริมอนุรักษ์และฟ้ืนฟู รไี ซเคลิ ทค่ี ดั แยกแลว้ จากนสิ ติ และชมุ ชน จดั ท�ำ ตน้
เผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมในการให้ประชาชนได้เข้า ผา้ ป่าจากขยะรีไซเคิล เตรียมสถานทร่ี วบรวมขยะ
มามีส่วนร่วมในการทอดผ้าป่าสามัคคีด้วยการนำ� รไี ซเคลิ แบง่ ตามประเภทของขยะรไี ซเคลิ ในบรเิ วณ
ขยะรไี ซเคลิ และเปน็ การถา่ ยทอดความรแู้ ละสรา้ ง วัดบ้านดอนยม ซ่ึงจะมีพ้ืนที่เพียงพอสำ�หรับ
จติ ส�ำ นกึ ในการรว่ มมอื กนั รกั ษาสง่ิ แวดลอ้ มเพอื่ ลด การแยกขยะแต่ละกองอย่างชัดเจน ติดต่อร้าน
ปญั หาและปรมิ าณขยะดว้ ยวธิ กี ารคดั แยกขยะทย่ี งั รับซ้ือขยะรีไซเคิลเมื่อผู้ซื้อมาถึงก็จะดำ�เนินการ
เป็นประโยชน์ 2. ส่งเสริมและบูรณาการร่วมกับ ช่ังขยะและจดรายการขยะเพื่อแสดงการคำ�นวณ
ระหวา่ งองคก์ รของรฐั องคก์ รเอกชน ชมุ ชน ศาสนา ผลเป็นจำ�นวนเงินที่ได้ โดยการจัดจำ�หน่ายกอง
ใหเ้ กดิ การมสี ว่ นรว่ มวางแผน ด�ำ เนนิ การแกป้ ญั หา บุญจากขยะรีไซเคิลเป็นไปตามราคากลางรับซ้ือ
ร่วมกันนำ�ไปสู่การให้บริการวิชาการด้านศิลปะ ในแต่ละวันของร้านรับซื้อ ระยะปลายนำ้� จัด
และวัฒนธรรม โดยให้นิสิตเข้ามามีส่วนร่วมและ เวทีแลกเปล่ียนกับชุมชนเกี่ยวกับการดำ�เนินงาน
ลงมอื ปฏบิ ตั งิ านจรงิ เพอื่ น�ำ ไปสกู่ จิ กรรมนสิ ติ และ ของโครงการและความคิดเห็นจากทางชุมชนเพื่อ
เป็นการสร้างความสัมพันธ์ท่ีดีระหว่างนิสิตของ น�ำ มาใช้ในการพฒั นาต่อไป
คณะวิศวกรรมศาสตร์กับชุมชน 3. เพอ่ื การรักษา
สภาพแวดล้อมในชมุ ชน และกจิ กรรมของศาสนา ในการบูรณาการท้ัง 4 ด้าน จากการท่ี
คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหาสารคาม
การดำ�เนินงานและการบูรณาการภารกิจ ร่วมกับชุมชนบ้านดอนยม อำ�เภอกันทรวิชัย
จังหวัดมหาสารคาม ได้มีความร่วมมือในด้าน
ระยะต้นนำ้� มีศึกษาข้อมูลเบ้ืองต้นด้าน การเรียนการสอนและด้านการบริการวิชาการใน
เกี่ยวกบั พิธที อดผา้ ป่าสามคั คี มกี ารส�ำ รวจข้อมลู ปีการศึกษา 2559 โดยชุมชนบ้านดอนยมได้มี
ชุมชนเป้าหมายและนำ�เสนอข้อมูลเบื้องต้นต่อท่ี การดำ�เนินการสร้างโรงคัดแยกขยะข้ึนเพื่อจัดการ
ประชุมคณะกรรมการเพ่ือพิจารณาความเหมาะ ขยะภายในชุมชน และสร้างส่ิงสนับสนุนด้าน
สมและความเป็นไปได้ในการจัดทำ�โครงการจาก สาธารณปู โภค ไดแ้ ก่ ระบบไฟฟา้ และระบบประปา
นน้ั ประสานงานกบั กลมุ่ เปา้ หมายเพอ่ื วางแผนการ เขา้ ไปยงั โรงขยะแยกขยะ แต่ชมุ ชนยังกลไกในการ
ดำ�เนินงานและดำ�เนินการแต่งตั้งคณะกรรมการ สร้างการมีส่วนร่วมในการจัดการขยะของชุมชน
ดำ�เนินงานฯ ประชุมเพื่อจัดเตรียมงานและมอบ คณะวิศวกรรมศาสตร์จึงนำ�องค์ความรู้ในรายวิชา
หมายงานภาระหน้าท่ีใหก้ บั คณะกรรมการด�ำ เนิน วศิ วกรรมขยะมลู ฝอยมาบรู ณาการเขา้ กบั โครงการ
งาน ระยะกลางน้ำ� ร่วมแลกเปล่ียนความคิด หนง่ึ คณะหนงึ่ ศลิ ปวฒั นธรรม โดยมกี ารบรู ณาการ
เหน็ นสิ ิต ชุมชน บคุ ลากร และอาจารย์ เก่ียวกับ ได้แก่ ด้านศิลปวัฒนธรรมจะเป็นการบูรณาการ
โครงการและกิจกรรม ท�ำ การประชาสมั พันธ์นสิ ิต ประเพณีทอดผ้าป่าสามัคคีที่ผสมผสานบริบท
ในแต่ละสาขาและชุมชนในการเข้าร่วมโครงการ ของสังคมสมัยใหม่และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
นิสิตทำ�การถ่ายทอดความรู้วิธีการและระบบ ด้านการเรียนการสอน นิสิตสามารถนำ�ความรู้
การคดั แยกขยะให้แกช่ มุ ชน จากนนั้ นิสติ ชุมชน จากรายวิชาวิศวกรรมขยะมูลฝอยของหลักสูตร
อาจารย์ และบุคลากร ร่วมจัดเตรียมพิธีทอด วิศวกรรมส่ิงแวดล้อมมาใช้ให้เกิดประโยชน์กับ
ผ้าป่าสามัคคีจากขยะรีไซเคิล โดยบูรณาการพิธี การบรู ณาการประเพณที �ำ บญุ ผา้ ปา่ กบั การจดั การ
ผ้าป่าสามัคคีกับขยะรีไซเคิล มีการรวบรวมขยะ ขยะของชุมชน ด้านกิจกรรมนิสิต นิสิตจะได้ช่วย
เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน 117
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวิจยั ครง้ั ท่ี 13 : สาขาทำ�นุบำ�รุงศลิ ปวฒั นธรรม”
ชุมชนจากการร่วมทำ�นุบำ�รุงประเพณีการทำ�บุญ บ้านท่าขอนยาง) และผู้ใหญ่บ้าน นายทองสุข
ผ้าป่าโดยเข้าร่วมเป็นส่วนหน่ึงของพิธีก่อให้เกิด ชาภคู �ำ (ชมุ ชนบา้ นดอนยม) พบวา่ เวจกฎุ ี (หอ้ งน�้ำ )
บรรยากาศที่ดีและความสนุกสนานท้ังนิสิตและ หลงั เกา่ ไดช้ �ำ รดุ ทรดุ โทรมและมจี �ำ นวนไมเ่ พยี งพอ
คนในชุมชน นอกจากน้ีนิสิตยังรวบรวมขยะใน กับจำ�นวนศาสนิกชนที่มาทำ�บุญที่วัด จึงมีร่วมใจ
ชีวิตประจำ�วันเพื่อมาร่วมทำ�บุญในครั้งน้ีและยัง กนั จดั พธิ ผี า้ ปา่ สามคั คขี น้ึ เพอื่ จดั หาปจั จยั ส�ำ หรบั
ได้ประโยชน์จากเงินบริจาคท่ีได้จากการขายขยะ สมทบทนุ สรา้ งเวจกฎุ ีทอดผา้ ปา่ ถวายณวดั ดอนยม
รไี ซเคลิ มาเปน็ กองบญุ ส�ำ หรบั ดา้ นบรกิ ารวชิ าการ ต.ท่าขอนยาง อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม อัน
เป็นการบูรณาการโครงการที่ต่อเนื่องจากการ เป็นการทำ�นุบำ�รุงศาสนาและอนุรักษ์พิธีผ้าป่า
โครงการบรกิ ารวชิ าการการพฒั นาโรงคดั แยกขยะ สามัคคี ในการดำ�เนินงานนิสิตและอาจารย์คณะ
บา้ นดอนยม อ�ำ เภอกนั ทรวชิ ยั จงั หวดั มหาสารคาม วศิ วกรรมศาสตรไ์ ดล้ งส�ำ รวจขอ้ มลู ของชมุ ชน จาก
เพอ่ื ชว่ ยจดั การขยะของชมุ ชนเปน็ การชว่ ยลดคา่ ใช้ นั้นทำ�การจัดเตรียมโครงการและประสานงานกับ
จ่ายในการกำ�จัดขยะของหน่วยงานของรัฐและ นางเฉลา เน่ืองวรรณะ ท่ีเป็นผู้นำ�กองผ้าป่าจาก
บูรณาการกับการอนุรักษ์ประเพณีตามบริบท บ้านท่าขอนยางมาทอดยังบ้านดอนยมเพ่ือจัด
ของความเป็นอยู่ของคนในปัจจุบันและก่อให้เกิด เตรียมขบวนแห่สถานที่ต้ังขบวนแห่เริ่มต้นจากวัด
ประโยชน์ไปพรอ้ มกัน เจริญผล บา้ นทา่ ขอนยาง เดินทางมายงั วดั บ้าน
ดอนยม เป็นระยะทางประมาณ 2-3 กิโลเมตร ซ่ึง
ผลการดำ�เนินงาน จะผ่านชุมชนบ้านท่าขอนยางและชุมชนบ้านดอน
ยมเปน็ การสือ่ สารการรณรงคก์ ารคดั แยกขยะเพอ่ื
ในการดำ�เนินการได้สำ�รวจและแลก ช่วยลดปริมาณขยะในชุมชนและเป็นการบอกบุญ
เปล่ียนความคิดเหน็ กับตวั แทนชุมชน ไดแ้ ก่ พระ แกพ่ ทุ ธศาสนกิ ชนอย่างหนงึ่
สถิต อธิปัญญโญ นางเฉลา เนื่องวรรณะ (ชุมชน
ภาพประกอบ 1 การคัดแยะขยะรไี ซเคลิ เพือ่ จดั ท�ำ ต้นผา้ ปา่ ขยะร๊ไซเคิล
118 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวิชาการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ัย คร้ังท่ี 13 : สาขาทำ�นุบ�ำ รุงศลิ ปวัฒนธรรม”
โดยนิสิตได้ร่วมกันจัดทำ�ต้นผ้าป่าขยะ มาก ส่วนหน่ึงนำ�มาประดิษฐ์ต้นผ้าป่าจากขยะ
รีไซเคิลด้วยตนเองจากขยะรีไซเคิลท่ีมีในชีวิต รไี ซเคลิ เพราะวา่ ขยะรไี ซเคลิ สามารถนำ�ไปขายเปน็
ประจำ�วันของนิสิตดังภาพประกอบ 1 นิสิต ปจั จยั มาท�ำ บญุ ไดจ้ งึ น�ำ ในใชแ้ ทนธนบตั รซง่ึ จะตา่ ง
รวบรวมมาคนละเล็กละน้อยในเวลา 2 สัปดาห์ จากต้นผ้าป่าท่ัวไป เป็นการส่งเสริมการคัดแยก
จากนสิ ติ กวา่ 100 คน กท็ �ำ ใหไ้ ดข้ ยะรไี ซเคลิ ไดแ้ ก่ ขยะของคนในชุมชนและปรัชญาในการทำ�บุญที่
กระดาษ ขวดพลาสติก แกว้ กระปอ๋ งเป็นจ�ำ นวน ไมว่ า่ จะยากดมี ีจนเพียงไรกส็ ามารถร่วมท�ำ บญุ ได้
ภาพประกอบ 2 แห่ผ้าป่านิสติ กบั ชุมชน
โดยในโครงการน้ีพิธีผ้าป่าสามัคคีจัด และถวายองคผ์ า้ ปา่ สามคั คี ใน ซงึ่ นสิ ติ ไดร้ วบรวม
ขึ้นเมื่อวนั อาทิตย์ 2 เมษายน 2560 ข้ึน 6 ค่ำ� ขยะในชีวิตประจำ�วันท่ีสามารถนำ�ไปรีไซเคิลได้
เดือน 5 มีนิสิตเข้าร่วมกิจกรรมผ้าป่าสามัคคี และสามารถนำ�ไปขายเป็นเงินสำ�หรับนำ�ไปถวาย
จากขยะรีไซเคิลทั้งส้ิน 134 คน อาจารย์และ องค์ผ้าป่าสามัคคี ดังภาพประกอบ 3 จากการ
บุคลากร 7 คน และคนชุมชนเข้าร่วมอีกจำ�นวน ท่ีมีนิสิตเข้าร่วมเป็นจำ�นวนมากทำ�ให้ได้รับการ
มาก ดังภาพประกอบ 2 ในงานมกี ารรว่ มจัดโรง ตอบรบั จากทางชมุ ชนเปน็ อยา่ งดโี ดยอยากใหท้ าง
ทาน มอบสิ่งของบริจาคสำ�หรับนำ�มาจับฉลาก มหาวิทยาลัยมีส่วนร่วมในประเพณีต่างๆ ของ
สำ�หรับคนที่ร่วมทำ�บุญถวายปัจจัย มีการแห่องค์ ชมุ ชน สรา้ งความคกึ คกั สนกุ สนาน มคี นรนุ่ ใหมเ่ ขา้
ผ้าป่าสามัคคี ถวายภัตตาหารเพลแด่พระสงฆ์ รว่ มสบื สานประเพณอี นั ดงี ามของพุทธศาสนกิ ชน
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 119
ในงานการประชมุ วชิ าการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ �ำ รุงศิลปวัฒนธรรม”
ภาพประกอบ 3 ต้นผ้าปา่ ขยะรีไซเคลิ และกองผ้าปา่ ขยะรไี ซเคลิ ทน่ี สิ ิตจดั ทำ�ข้ึน
นอกจากน้ี นิสิตได้ดำ�เนินการประดิษฐ์ การนำ�ขยะรีไซเคิลไปใช้เป็นสาธารณประโยชน์แก่
โต๊ะเก้าอ้ีจากขยะรีไซเคิลเพ่ือบริจาคแก่วัดนำ�ไป ศาสนสถานได้ ซึง่ ทางวดั และชมุ ชนสามารถน�ำ ไป
ใชป้ ระโยชน์ ดังภาพประกอบ 4 โดยขยะรีไซเคิล ประยุกต์ใช้เป็นการประหยัดค่าใช้จ่ายและลดขยะ
สามารถน�ำ ไปใชป้ ระโยชนอ์ น่ื ๆ ไดอ้ กี มาก การน�ำ เนือ่ งจากสามารถนำ�ขยะมาใชง้ านได้ใหม่
มาประดิษฐ์เป็นโต๊ะเก้าอ้ีเป็นตัวอย่างหน่ึงของ
ภาพประกอบ 4 โต๊ะเก้าอ้จี ากขยะรีไซเคลิ ให้แก่วัดน�ำ ไปใช้ประโยชน์
จากการดำ�เนินงานโครงการสามารถ ขยะรีไซเคิลไปโดยเปล่าประโยชน์อันเป็นการลด
รวบรวมขยะจากนิสิตและชุมชน ได้แก่ แก้ว งบประมาณในการกำ�จัดขยะของหน่วยงานรัฐได้
พลาสติก กระป๋อง และกระดาษ จำ�นวน 667 เปน็ อยา่ งดแี ละไดท้ �ำ นบุ �ำ รงุ ประเพณผี า้ ปา่ สามคั คี
กโิ ลกรมั เป็นเงิน 2,093 บาท ในขบวนแห่ผา้ ปา่ จากกองขยะท่ีไร้ค่ามาทำ�ให้มีค่าเป็นกองบุญเป็น
สามัคคีนิสิตได้ออกแบบชุดจากขยะรีไซเคิล โต๊ะ ปัจจัยในการส่งเสริมพระพุทธศาสนา ตามบริบท
เก้าอี้จากขยะรีไซเคิล และต้นผ้าป่าจากขยะ ของสังคมท่ีพัฒนาขึ้นจากสังคมชนบทเป็นสังคม
รีไซเคิล เพื่อสร้างความตระหนักให้แก่ชุมชนและ เมือง เปล่ียนปัญหาขยะที่เกิดขึ้นจากทุกคนมา
นิสิตในการคัดแยกขยะ ให้เห็นถึงประโยชน์จาก เป็นบุญให้กับทุกคนยังประโยชน์สุขแก่ทุกคนท่ีได้
การคัดแยกขยะรีไซเคิลท่ีจะช่วยลดขยะภายใน ทำ�บุญและยังประโยชน์ต่อสังคมด้วยอีกต่อหน่ึง
ชุมชนและนำ�ไปขายได้ปัจจัยมาทำ�บุญซ่ึงดีกว่าท้ิง หากทกุ คนรว่ มดว้ ยชว่ ยกนั คดั แยกขยะทกุ วนั วนั ละ
120 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวิจัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ ำ�รงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
เล็กละน้อยเม่ือนำ�มาร่วมกันจะได้กองบุญท่ีใหญ่ ดอนยมได้เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการขยะ
กวา่ น้ี ดกี วา่ น�ำ ขยะไปทงิ้ เสยี เปลา่ กลายเปน็ ปญั หา และการสร้างมูลค่าขยะได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สงั คมปญั หาหนงึ่ หากเราไมม่ องขา้ มประโยชนจ์ าก และร่วมแรงร่วมใจลงมือนำ�ไปสู่การปฏิบัติเพ่ือ
การคัดแยกขยะเรากจ็ ะสามารถน�ำ ไปใชป้ ระโยชน์ ให้เกิดผลและสามารถนำ�เอาองค์ที่ได้รับไปสู่การ
ไดอ้ กี มากมาย ทงั้ นก้ี อ็ ยทู่ ก่ี ารรว่ มดว้ ยชว่ ยกนั ของ วางแผนพฒั นาหมบู่ า้ นของตนเองใหม้ คี วามยง่ั ยนื
ทุกคนในสังคม ตอ่ ไปในอนาคต และจากการแลกเปลย่ี นความคดิ
เห็นกับชุมชนหลังเสร็จส้ินพิธีผ้าป่าสามัคคีจาก
สรุป ตวั แทนชุมชน พบวา่ อยากให้มคี วามร่วมมือของ
ชุมชนและมหาวิทยาลัยในการจัดโครงการด้าน
ดังน้ันในปีการศึกษา 2560 น้ี คณะ วฒั นธรรมประเพณแี ตล่ ะเดอื น นอกจากนสิ ติ จะได้
วิศวกรรมศาสตร์จึงนำ�องค์ความรู้ในรายวิชา เรียนรู้และสัมผัสชีวิตประเพณีอันดีงามของชุมชน
วศิ วกรรมขยะมลู ฝอยมาบรู ณาการเขา้ กบั โครงการ แล้ว ยังส่งเสริมให้ชุมชนมีกำ�ลังในการขับเคลื่อน
หน่ึงคณะหนึ่งศิลปวัฒนธรรม โดยให้นิสิตได้เข้า ประเพณใี ห้สบื ตอ่ ไปได้เปน็ อย่างดี
มามีส่วนร่วมในการนำ�เอาความรู้จากการเรียน
ภาคทฤษฎีนำ�มาสู่การปฏิบัติจริง และรณรงค์ กิตติกรรมประกาศ
การจดั การขยะในครวั เรือนท่ีถกู วธิ ี และการสร้าง
มูลค่าขยะ จึงมีแนวความคิดท่ีจะจัดทำ�โครงการ ขอขอบคุณ คณะวิศวกรรมศาสตร์
“สืบสานพิธีทอดผ้าป่าสามัคคีด้วยขยะรีไซเคิล มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และทุนอุดหนุน
อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนบ้านดอนยม อำ�เภอ โครงการหนึ่งคณะหน่ึงศิลปวัฒนธรรม ประจำ�ปี
กันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม” ข้ึนเป็นการนำ� 2560 จากกองสง่ เสรมิ การวจิ ยั และบรกิ ารวชิ าการ
เอาบุญประเพณีการทอดผ้าป่าสามัคคีนำ�มาเป็น มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม
เครื่องมือในการเชิญชวนให้ประชาชนในหมู่บ้าน
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2560). ขยะมูลฝอยและการใช้
ประโยชน.์ (ออนไลน์). แหล่งที่มา: http://www.pcd.go.th/info_serv/waste_3R.htm. 5
กรกฎาคม 2559.
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. (2560). พิธีทอดผ้าป่า. (ออนไลน์). แหล่งที่มา:
http://www1.culture.go.th/cday/index.php?option=com_content&view
=article&id=661:2011-02-20-10-50-46&catid=251:2011-04-02-07-44-
10&Itemid=82. 28 มถิ นุ ายน 2559.
“ส่งเสริมสุขภาพจิตชุมชนโดยกิจกรรมเชิงวัฒนธรรม” ชุมชนบ้านท่าสอง
คอน หมู่ 12 และหมู่ 17
เขมกิ า สมบัตโิ ยธา, อุดมศกั ดิ์ มหาวีรวฒั น์, จินดาวลั ย์ วิบลู ยอ์ ุทัย,
ชำ�นาญ มนี ยิ ม, สวรรค์ ธิติสทุ ธิ, ปญั ญา คีตศิลป์เลิศอนนั ต์
คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม
ความเป็นมา
ความสามารถในการดำ�รงชีวิตของบุคคลเพื่อให้มีความสมดุลทั้งร่ายกายและจิตใจ บุคคลจะ
ต้องมีความสามารถในการดำ�รงชีวิตทั้งด้านการทำ�งาน การเรียน และการมีสัมพันธภาพท่ีดีกับผู้อื่นใน
สังคม ซึ่งบุคคลจะมีความสามารถในการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ในยุคโลกาภิวัฒน์ ยุคแห่ง
การเปลีย่ นแปลงท่ีรวดเร็ว รวมท้ังการแข่งขันในทุกๆ ด้าน เหล่าน้อี าจจะสง่ ผลให้บคุ คลเกดิ ความเครยี ด
สะสมตลอดเวลา พฤติกรรมที่บุคคลแสดงออกอาจจะเบย่ี งเบนไปจากบคุ คลอืน่ หรอื ปทสั ถานทางสงั คม
ในการทบ่ี คุ คลจะมสี ขุ ภาพจติ ดี มพี ฤตกิ รรมแสดงออกทเ่ี หมาะสมตามสถานการณเ์ นอ่ื งจากวา่ บคุ คลนนั้
มสี ภาวะสขุ ภาพจติ ทดี่ อี ยใู่ นสขุ ภาพกายทดี่ อี ยใู่ นสขุ ภาพกายทดี่ ี ซง่ึ จะท�ำ ใหบ้ คุ คลนน้ั ด�ำ รงชวี ติ ไดอ้ ยา่ งมี
ความสขุ ตามแนวความคดิ ขององคก์ ารอนามยั โลก (World Health Organization : WHO) ไดใ้ หแ้ นวคดิ
ของสขุ ภาพวา่ เปน็ “สภาวะของบคุ คลทม่ี กี ารอยดู่ มี สี ขุ ตระหนกั ถงึ ความสามารถของตวั เอง สามารถรบั มอื
กบั ความเครยี ดปกตขิ องชวี ติ สามารถทำ�งานไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและเกดิ ผลลพั ธท์ ด่ี ี พรอ้ มทง้ั สามารถ
เหล่านัน้ ไปสง่ เสรมิ หรือชว่ ยเหลอื ชมุ ชนของตนเองได้
ปญั หาสขุ ภาพจติ เกดิ จากปจั จยั หลายดา้ น องคก์ ารอนามยั โลกไดอ้ ธบิ ายถงึ ปจั จยั ทม่ี ผี ลกระทบ
และท�ำ ให้เกดิ ปญั หา สขุ ภาพจิต ไดแ้ ก่ ปัจจัยทางชวี วทิ ยา จิตวิทยา และสงั คม ซึ่งปจั จยั ทางชวี วิทยาจะ
เกิดข้ึนภายในของบุคคล เป็นผลมาจาก สภาวะของร่ายกายท่ีมีความแตกต่างกันทั้งในเรื่อง ของระบบ
สารเคมใี นสมอง สารส่ือประสาท พนั ธกุ รรม ฮอร์โมน และการเจบ็ ปว่ ยดว้ ยโรคต่างๆ เช่น โรคฮอรโ์ มน
ธัยรอยด์ต่ำ� (Hypothyroid) อาจส่งผลให้บุคคลเกิดภาวะซึมเศร้า การใช้ยาเสพติดส่งผลต่อสารเคมี
ในสมองทำ�ให้เกดิ โรคจติ เฉยี บพลนั (Acute Psychosis) มีพฤตกิ รรมกา้ วร้าว (Aggressive) หรอื โรค
ทางพนั ธกุ รรมอาจสง่ ผลให้เดก็ ท่ีเกิดมามีความผดิ ปกติ เชน่ โรคดาวน์ ซินโดรม (Down’s Syndrome)
เป็นตน้ ส�ำ หรับปจั จยั ทางสงั คม ที่รวมถึงเร่ืองของระบบการเมือง ระบบเศรษฐกิจท่ีมกี ารแข่งขนั สงู การ
ว่างงาน ปจั จัยทางจิตใจ พัฒนาการทางดา้ นพฤติกรรมบุคลิกภาพและจิตใจเปน็ เรือ่ งทส่ี งั่ สมมาตัง้ แตว่ ัย
เด็ก เป็นผลมาจากการเล้ยี งดขู องพอ่ แมห่ รือผู้ดแู ลอน่ื ๆ จะสง่ ผลให้มีพฒั นาการทีส่ มวยั มคี วามม่นั คง
ทางอารมณ์ มีความสามารถทนต่อปัญหาและปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงที่แตกต่างกัน รวมทั้งปัจจัย
ทางดา้ นส่งิ แวดลอ้ มที่ไมเ่ หมาะสม เชน่ การอาศัยอยใู่ นส่งิ แวดลอ้ มไม่สะอาด มกี ารระบายอากาศท่ีไม่ดี
มกี ลน่ิ ไม่พึงประสงค์ เหลา่ นี้ลว้ นเป็นสาเหตุของสุขภาพจิตและกายได้
การสง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชน มสี ขุ ภาพจติ ทดี่ จี งึ นา่ จะเปน็ หนทางทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ ความมน่ั คงและสงบสขุ
ในสงั คม แนวทางการด�ำ เนนิ งานทจี่ ะตอบสนองความตอ้ งการของประชาชนไดอ้ ยา่ งทวั่ ถงึ และครอบคลมุ
122 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวิชาการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจยั ครั้งท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ �ำ รุงศิลปวัฒนธรรม”
ในชมุ ชนมากขน้ึ คอื ใหม้ กี ารด�ำ เนนิ งานสขุ ภาพจติ อำ�เภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม ซ่ึงกิจกรรมนี้
ชุมชน หมายถึง กลยทุ ธ์ของการพฒั นาชุมชนทีจ่ ะ จะเป็นการสำ�รวจปญั หาสขุ ภาพจิต (ความเครียด
ผลกั ดนั ใหเ้ กดิ สุขภาพจติ ที่ดขี องสมาชกิ ในชุมชน ซึมเศร้า) ของบุคคลในชุมชน โดยใช้เครื่องมือ
โดยผา่ นการสง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ และการปอ้ งกนั การ ประเมินความเครียดของโรงพยาบาลสวนปรุง
ผดิ ปกตทิ างจติ มกี ารบรกิ ารสขุ ภาพจติ ทส่ี ามารถ (Suanprung Stess Test) จากน้ันกจ็ ะมีให้ข้อมูล
เข้าถึงได้ มีคุณภาพ ได้รับการยอมรับและให้การ กับผู้ท่ีมีปัญหาความเครียด (อาจจะมีสาเหตุด้าน
ดแู ลสุขภาพจติ ในชมุ ชนได้ สามารถอยู่ร่วมกนั กับ ร่างกาย เศรษฐกิจ การเมือง สุขภาพ) ให้ชุมชน
คนในสังคมได้อย่างมีความสุข ซ่ึงการดำ�เนินงาน มีส่วนร่วมในการร่วมแก้ไขปัญหาร่วมกันซึ่งจะใช้
สุขภาพจิตชุมชนจะดูแลและดำ�เนินการโดยใช้ เทคนิคการมีส่วนร่วมของชุมชน แล้วหาวิธีการ
เทคนิคการมีส่วนร่วมของสมาชิกทุกภาคส่วนใน แก้ไขปญั หารว่ มกัน (อาจจะใชว้ ธิ ีการละเล่น การ
ชุมชน ครอบครัวและสังคม ซึ่งในการดูแลแต่ละ ร้องเพลง การรำ�วงย้อนยุค) ซ่ึงแล้วแต่ว่าชุมชน
ชุมชนจะมีมิติทางสังคม ทางวัฒนธรรมในการ จะเลือกตัดสินใจร่วมกัน รวมท้ังการจัดการเรื่อง
ดูแลสุขภาพกาย จิต ท่ีอาจจะมีความจำ�เพาะหรอื อาหารส่งเสริมสุขภาพในชุมชนพ้ืนถิ่น (อาหารท่ี
แตกตา่ งกันในแตล่ ะท้องถิน่ ได้ มีสารต้านอนุมูลอิสระสงู ) ในท้องที่ มกี ารด�ำ เนนิ
กจิ กรรมร่วมกันในชุมชน และหลงั จากการด�ำ เนิน
ในการน้ี คณะสาธารณสุขศาสตร์ ได้ กิจกรรมเหล่านี้แล้วก็จะมีการวัดประเมินซ้ำ�ใน
เล็งเห็นความสำ�คัญที่จะได้มีโอกาสร่วมเรียนรู้ กลุ่มนี้ โดยใช้เคร่ืองมือประเมินความเครียดของ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพบุคคลทั้งทาง โรงพยาบาลสวนปรงุ (Suanprung Stess Test)
กายและทางจิต (มีการใช้เทคนิคการผ่อนคลาย เพอ่ื เปรยี บเทยี บวา่ ระดบั ความเครยี ดกอ่ นและหลงั
การละเล่น การร้องเพลง เพลงหมอลำ� การ กิจกรรม จะมีความเครียดลดลงในทางทดี่ ขี น้ึ หรอื
เต้นรำ� การรำ�วงย้อนยุค การออกกำ�ลังกายที่ ไม่ ซึ่งเป็นวิธีวัดทางอ้อมและใช้วิถีของชุมชน ใน
เหมาะสมตามวัยของประชาชนของแต่ละท้อง การแก้ไขปัญหา และมีการบูรณาการร่วมกันกับ
ถิ่น) ซ่ึงจะทำ�ให้บุคคลสามารถดำ�รงชีวิตอย่าง นสิ ติ ท้งั สามหลักสตู ร อาจารย์ บคุ ลากรในคณะ
มีความสุข มีคุณภาพชีวิตที่ดีสมศักด์ิศรีความ สาธารณสุขศาสตร์ ให้มีส่วนในการแก้ไขปัญหา
เป็นมนุษย์ อีกท้ังยังเป็นการบูรณาการกิจกรรม สุขภาพจิตและกาย ซึ่งถือเป็นการสร้างเสริม
เกี่ยวกับการอนุรักษ์ศิลปะและวัฒนธรรมของ สุขภาพจิตและสุขภาพกายโดยรวม (Holistic
ชุมชน ตามพันธกิจของคณะให้มีการจัดกิจกรรม approach) เป็นการสร้างจิตสำ�นึกในการดูแล
การทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม โดยการบูรณา สุขภาพ และสร้างเสริมสุขภาพในประชาชนใน
การนำ�ความรู้ ความชำ�นาญเฉพาะด้าน เฉพาะ ชมุ ชนให้ดยี ิ่งข้ึน
สาขาไปปรับใช้ ส่งเสริมคุณภาพชีวิตของคนใน
ชุมชน สง่ เสรมิ ให้ นสิ ติ ทั้ง 3 หลักสูตร อาจารย์ วัตถุประสงค์
และบุคลากรและประชาชนในชุมชนมีกิจกรรม
ร่วมกัน ดังน้ันคณะสาธารณสุขศาสตร์ จึงได้จัด 1. เพอื่ สง่ เสรมิ การอนรุ กั ษ์ ฟน้ื ฟู และเผย
ท�ำ โครงการ “สง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ ชมุ ชนโดยกจิ กรรม แพรศ่ ลิ ปวฒั นธรรม
เชิงวัฒนธรรม” ชุมชนบ้านท่าสองคอน หมู่ 12
และหมู่ 17 ทีบ่ ้านทา่ สองคอน ต�ำ บลทา่ สองคอน 2. เพอื่ ใหน้ สิ ติ และบคุ ลากรในคณะไดจ้ ดั
กจิ กรรมการดแู ลสขุ ภาพกายและจติ รว่ มกบั ชมุ ชน
เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน 123
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวิทยาลัยมหาสารคามวจิ ัย ครัง้ ที่ 13 : สาขาท�ำ นบุ ำ�รุงศลิ ปวัฒนธรรม”
3. เพื่อเป็นการประยุกต์วิธีการทำ�งาน ï การทำ�ยางยืดจากยางรัดของที่ใช้แล้ว
อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลสุขภาพและ เพอื่ กจิ กรรมทางกาย การยดื เหยยี ดกลา้ มเนอ้ื การ
การสร้างเสริมสขุ ภาพของบุคคลในชุมชน บริหารข้อแขน ข้อไหล่
สถานที่ดำ�เนินการ ï นสิ ติ อบรมใหค้ วามรแู้ ละสาธติ การลา้ ง
ผักให้สะอาด ปลอดภัยเพื่อเตรียมปรุงประกอบ
วัดใหญ่โพธิ์ไชยาราม บ้านท่าสอง อาหาร การลดสารปรงุ รส ผงชรู สในการปรงุ อาหาร
คอน ตำ�บลท่าสองคอน อำ�เภอเมือง จังหวัด การสาธิตเมนูอาหารคลายเครียด ได้แก่ เมนู แกง
มหาสารคาม ออ่ มหมฟู กั ทองผกั รวมทไ่ี ม่ใสผ่ งชรู ส เมนแู กงเหด็
สามอย่างท่ีไม่ใส่ผงชูรส น้ำ�อัญชัน ผลไม้มีกล้วย
ร ะ ย ะ เ ว ล า ดำ � เ นิ น ก า ร : วั น ท่ี 1 น�้ำ วา้ อกี ทง้ั มกี ารใหค้ วามรเู้ กย่ี วกบั อาหารทช่ี ว่ ยใน
พฤศจิกายน 255 9– วนั ที่ 31 กรกฎาคม 2560 การปอ้ งกนั และผอ่ นคลายความเครยี ด การเตรยี ม
อาหารกอ่ นปรงุ เชน่ การลา้ งผกั และแนะน�ำ วธิ กี าร
โครงการย่อย 1.“โครงการสุขภาพกับอาหารใน ปรงุ ประกอบอาหารทคี่ งสารตา้ นอนมุ ลู อสิ ระไดซ้ ง่ึ
ท้องถ่ิน ป้องกนั ภาวะเครียด ซมึ เศร้าในชุมชน” ไดต้ ามหลกั โภชนาการและเปน็ อาหารคลายเครยี ด
โดยนิสิตสาขาโภชนาการและการจัดการความ แกช่ าวบา้ น
ปลอดภัยในอาหาร
ï นิสิตอบรมให้ความรู้พฤติกรรมการ
ระยะตน้ น�้ำ กิจกรรม วนั ที่ 16 มีนาคม ทำ�ความสะอาด ท่ีอยู่อาศัยและบริเวณรอบๆ ท่ี
2560 และ วันท่ี 1 เมษายน 2560 อยอู่ าศยั แก่ชาวบ้าน
ลงพื้นที่ชุมชนเพื่อสำ�รวจและรวบรวม ï สาธิตการกำ�จัดแมลงนำ�โรค โดย
ภูมิความรู้ของชุมชนในการจัดการด้านสุขภาพจิต อุปกรณ์ประดิษฐ์จากวัสดุเหลือใช้ (ขวดนำ้�เปล่า)
การจัดการความเครียด และสำ�รวจวัตถุดิบ เช่น ในการดักจับแมลงวันซ่ึงเป็นแมลงนำ�โรคระบบ
ผักชนิดต่างๆ ในชุมชน เพื่อนำ�มาใช้ในการปรุง ทางเดินอาหาร ซง่ึ มีชุกชุมในชมุ ชน
ประกอบอาหาร ท่ีเป็นอาหารเพ่ือสุขภาพมีผลใน
การคลายเครยี ด แลว้ นำ�มาวเิ คราะห์และวางแผน ï ปฏิบัติกิจกรรมการทำ�ความสะอาด
การด�ำ เนินงาน ในบริเวณวัด ศาลาการเปรียญ การทำ�ความ
สะอาดห้องนำ้�ห้องส้วม ในวัด และสาธิตการจัด
ระยะกลางนำ้� กิจกรรม วันที่ 28 ท�ำ สิ่งประดิษฐจ์ ากของใชภ้ ายในบ้าน คอื ไม้ไลย่ ุง
พฤษภาคม 2560 แมลงวนั จากเชอื กฟาง
ï นสิ ติ อบรมใหค้ วามรแู้ ละสาธติ การออก ï นิสิตหลักสูตร วท.บ. อนามัย
ก�ำ ลงั กายเหมาะสม เชน่ การเดนิ แกวง่ แขน การยดื สงิ่ แวดลอ้ มไดใ้ หค้ วามรแู้ ละสาธติ การเกบ็ รวบรวม
เหยียดกล้ามเน้อื การเดินเร็ว การปั่นจักรยาน ซ่งึ ขยะ ตั้งแต่แหล่งกำ�เนิด รวมท้ังการกำ�จัดให้ถูก
ประกอบด้วยการออกกำ�ลังกายในท่าเดิน ท่ายืน หลกั วิชาการ
ท่านั่งและท่านอน เพ่ือให้ประชาชนในท้องถิ่นได้
ปรับใช้ให้เหมาะสมในทุกโอกาสเพ่ือส่งเสริมสุข
ภาพ
124 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวิชาการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจยั คร้งั ที่ 13 : สาขาทำ�นบุ �ำ รุงศิลปวฒั นธรรม”
ระยะปลายน้ำ� กิจกรรม วันที่ 13 การออกกำ�ลังกาย ชนิดของการออกกำ�ลังกาย
กรกฎาคม 2560 และการผ่อนคลายความเครียด การใช้เวลาว่าง
เพื่อผอ่ นคลาย
ลงพ้ืนท่ีชุมชนเพ่ือประเมินผลโดยมีการ
ท�ำ แบบสอบถาม สรปุ และถอดบทเรยี นรว่ มกนั กบั ï การสอบถามเกี่ยวกับการปฏิบัติ
ชมุ ชนท่าสองคอน หมู่ 12 และหมู่ 17 พฤติกรรมอนามัยส่วนบุคคล การล้างมือก่อน-
หลังรับประทานอาหาร หลังเข้าห้องนำ้� หลังการ
ï สรปุ วเิ คราะหป์ ญั หาสขุ ภาพ พฤตกิ รรม ขบั ถ่าย การสวมเสื้อผ้าเพ่ือความอบอุ่นร่างกาย
การป้องกันอนามัยส่วนบุคคล การล้างมือ การ
สวมเสื้อผ้าให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย พฤติกรรม ï ไดส้ อบถามเกย่ี วกบั การใชอ้ ปุ กรณจ์ าก
การออกกำ�ลังกายท่ีเหมาะสมกับสภาพร่างกาย การใช้ยางยืดประดิษฐ์เป็นยางยดื ชวี ติ ในการออก
แต่ละบุคคล พฤติกรรมการเตรียมอาหาร การ ก�ำ ลังกายแบบยดื เหยยี ดกล้ามเนอ้ื
ล้างผักใหส้ ะอาดก่อนปรงุ ประกอบ การลดใชส้ าร
ปรงุ รส การทำ�อาหารคลายเครยี ดเพ่อื บริโภคของ ï ไดส้ งั เกตความสะอาดรอบๆ บา้ น การ
บคุ คลในครอบครวั พฤตกิ รรมการจดั การแยกขยะ จดั การขยะภายในบา้ นและรอบๆ หมบู่ า้ นของบา้ น
การท�ำ ความสะอาดทพ่ี กั อาศยั สะอาดไมม่ ฝี นุ่ การ ท่าสองคอนหมู่ 12 และหมู่ 17
สขุ าภบิ าลบรเิ วณรอบๆ ทอี่ ยอู่ าศยั ใหส้ ะอาด การ
กำ�จัดแมลงนำ�โรค (แมลงวัน) โดยใช้อุปกรณ์ท่ี ï ได้สอบถามและสัมภาษณ์เก่ียวกับ
ประดษิ ฐ์จากวสั ดุเหลอื ใช้ ความถ่ีของการใช้และประสิทธิภาพของการใช้กับ
ดักแมลงวันที่ประดิษฐ์จากวัสดุ รวมทั้งสอบถาม
ï ได้ทำ�การสอบถาม สัมภาษณ์กลุ่ม ความพงึ พอใจในการใช้อุปกรณช์ ้นิ น้ี
เป้าหมายเกี่ยวกับการบริโภคอาหารคลายเครียด
ความถข่ี องการบรโิ ภคอาหารคลายเครยี ดเมนทู ไ่ี ด้ ï ได้สอบถามและสัมภาษณ์เก่ียวกับ
สาธติ การปรงุ อาหารทล่ี ดการใชส้ ารปรงุ รส ผงชรู ส ความถี่ของการใช้ไม้ไล่ยุง แมลงวัน ท่ีประดิษฐ์
พฤติกรรมการล้างผักให้สะอาดก่อนปรุงประกอบ จากวัสดุเหลือใช้รวมท้ังความพึงพอใจในการใช้
ให้บรโิ ภคไดอ้ ยา่ งปลอดภัย อุปกรณช์ ้ินนี้
ï ได้ทำ�การสอบถาม สังเกตกลุ่มเป้า กิจกรรมทบทวน สรุปบทเรียนแลก
หมายเกยี่ วกบั การออกก�ำ ลงั กาย สมั ภาษณค์ วามถ่ี เปลย่ี นเรียนรรู้ ะหว่างผู้รว่ มกิจกรรม
การออกกำ�ลังกาย ชนิดของการออกกำ�ลังกาย
และการผ่อนคลายความเครียด การใช้เวลาว่าง ï สมาชิกทุกคนร่วมกันสรุปโครงการ
เพื่อผอ่ นคลาย ทบทวนและสรุปบทเรียน แลกเปลี่ยนเรียนรู้
ระหวา่ งผรู้ ว่ มกจิ กรรม และขอ้ เสนอแนะในการท�ำ
ก า ร ส อ บ ถ า ม เ กี่ ย ว กั บ ก า ร ป ฏิ บั ติ โครงการคร้งั ตอ่ ไป
พฤติกรรมอนามัยส่วนบุคคล การล้างมือก่อน-
หลังรับประทานอาหาร หลังเข้าห้องนำ้� หลังการ ï ตวั แทนชาวบา้ นทา่ สองคอน หมู่ 12
ขับถา่ ย การสวมเสอ้ื ผา้ เพ่ือความอบอุ่นรา่ งกาย และ 17 ผู้ร่วมโครงการไดแ้ สดงความคดิ วา่ เปน็
โครงการท่ีดี ที่อาจารย์ บุคลากรและนิสิตคณะ
ï ได้ทำ�การสอบถาม สังเกตกลุ่มเป้า สาธารณสุขศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม ได้
หมายเกย่ี วกบั การออกก�ำ ลงั กาย สมั ภาษณค์ วามถี่ มาทำ�กิจกรรมโครงการในพ้ืนท่ีแห่งนี้ จากเดิมท่ี
ชาวบ้านได้ปฏิบัติสืบต่อกันมาในเรื่องวัฒนธรรม
การบริโภคอาหารประจำ�ท้องถ่ิน เช่น แกงอ่อม
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 125
ในงานการประชุมวิชาการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจัย ครั้งที่ 13 : สาขาทำ�นบุ ำ�รงุ ศิลปวัฒนธรรม”
หมู แกงอ่อมเน้ือ แกงเห็ดสามอย่าง นำ้�อัญชัน สำ�รวจพฤติกรรมโดยใช้แบบสอบถาม
กลว้ ยน้ำ�วา้ ซง่ึ ก็มีการบริโภคประจำ�อยแู่ ลว้ และ สัมภาษณ์ชาวบ้านตามที่อยู่อาศัย และสังเกตใน
ก็ได้ความรู้เพ่ิมเติมว่าในส่วนประกอบในการปรุง หวั ขอ้ เรอ่ื งการคดั แยกขยะกอ่ นทง้ิ การน�ำ ขยะกลบั
อาหารเมนเู หลา่ นี้ มปี ระโยชนท์ งั้ ใหโ้ ปรตนี วติ ามนิ มาใชใ้ หม่ ปญั หาการกำ�จดั ขยะ วธิ กี ารก�ำ จดั ขยะ
รวมท้ังมีผลทำ�ให้ลดความเครียดได้อีกด้วย และ การก�ำ จัดสัตวพ์ าหะนำ�โรคในครัวเรือน
ชาวบ้านก็ได้ทำ�เมนูเหล่านี้เป็นประจำ� และกล้วย
นำ�้ วา้ กเ็ ป็นผลไม้ประจำ�ถ่นิ อยู่แลว้ มปี ลกู ทุกครวั ต่อจากน้ันนิสิต อาจารย์และคณะ
เรอื นและบริโภคเป็นประจำ�อยู่แล้ว ซึ่งมปี ระโยชน์ กรรมการได้นำ�มาวางแผนเพื่อนำ�ไปใช้แก้ปัญหา
ต่อร่างกายเยอะมากทั้งทำ�ให้ระบบขับถ่ายดี มี หาองค์ความรู้ กลวธิ ีทเี่ หมาะสมในชุมชน
วิตามิน เกลือแร่หลายชนิด และท่ีสำ�คัญมีผลใน
การคลายเครียดดว้ ย ระยะกลางนำ้� กิจกรรมวันที่ 28
พฤษภาคม 2560
ï ชาวบ้านสามารถนำ�ส่ิงของเหลือใช้
(ยางยดื ) มาประดษิ ฐเ์ ปน็ อปุ กรณใ์ นการออกก�ำ ลงั ï ใหค้ วามรู้ ชาวบา้ นโดยนัดรวมตัวกนั ท่ี
กาย (ยางยดื ออกก�ำ ลงั กายแบบยดื เหยยี ด การยดื วดั ในหัวขอ้ เรือ่ งปญั หาและผลกระทบมลพษิ ทาง
เหยียดขอ้ แขน ข้อไหล่) อากาศซ่ึงเกดิ จากการเผาขยะในทีโ่ ล่งแจง้ การนำ�
ขยะกลับมาใชใ้ หม่
ï ชาวบา้ นไดป้ ระดษิ ฐแ์ ละไดใ้ ชป้ ระโยชน์
จากอุปกรณ์ดักจับแมลงวัน ซ่ึงถือเป็นการใช้ ï ให้ความรู้และสาธิตการประดิษฐ์และ
ประโยชน์จากวสั ดุเหลือใช้ (ขวดน�ำ้ เปลา่ ) การใชก้ บั ดกั แมลงวนั และกลอ่ งอเนกประสงคจ์ าก
ขวดน�้ำ เปลา่ ซงึ่ เปน็ วสั ดเุ หลือใช้
ï จากการสังเกตสมาชิกทุกคนร่วมกัน
สรุปโครงการและสรุปข้อเสนอแนะในการทำ� ï กจิ กรรมการท�ำ ความสะอาดในบรเิ วณ
โครงการเป็นอย่างดี วัด ศาลาการเปรยี ญ การทำ�ความสะอาดห้องนำ�้
หอ้ งส้วม
ï ผู้ร่วมโครงการอยากให้มีการจัด
กิจกรรมดีๆ แบบนี้อีก หรือถึงแม้ว่าจะไม่มี ï การมอบอปุ กรณท์ �ำ ความสะอาดแดว่ ดั
โครงการเขา้ มากจ็ ะใชอ้ ปุ กรณท์ ไี่ ดร้ บั การฝกึ ไวแ้ ลว้ ใหญโ่ พธไ์ิ ชยาราม บ้านท่าสองคอน หมู่ 12
ต่อไป เช่น ยางยืดสำ�หรับออกกำ�ลังกายแบบยืด
เหยียด อุปกรณ์ดักจับแมลงวันจากขวดน้ำ�เปล่า ระยะปลายน้ำ� กิจกรรม วันท่ี 13
เพราะวา่ ไดเ้ ลง็ เหน็ ถงึ ประโยชนท์ จี่ ะไดร้ บั จากการ กรกฎาคม 2560
ใช้อุปกรณเ์ หลา่ นี้
ประเมินผลจากการสอบถามและให้ทำ�
โครงการยอ่ ย 2. “โครงการ ชาวบา้ นทา่ สองคอน แบบสอบถาม
ร่วมใจ ใส่ใจ คัดแยกขยะและกำ�จัดสัตว์พาหะ
นำ�โรคในครัวเรือน” โดยนิสิตสาขาอนามัยสิ่ง ï ไดส้ งั เกตความสะอาดรอบๆ บา้ น การ
แวดลอ้ ม จดั การขยะภายในบา้ นและรอบๆ หมบู่ า้ นของบา้ น
ทา่ สองคอนหมู่ 12 และหมู่ 17
ระยะต้นนำ้� กจิ กรรม วนั ท่ี 16 มนี าคม
2560 และ วันที่ 1 เมษายน 2560 ï ได้สอบถามและสัมภาษณ์เก่ียวกับ
ความถี่ของการใช้และประสิทธิภาพของการใช้กับ
ดักแมลงวันที่ประดิษฐ์จากวัสดุ รวมท้ังสอบถาม
ความพึงพอใจในการใช้อปุ กรณช์ นิ้ น้ี
126 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวจิ ัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาทำ�นุบำ�รงุ ศิลปวฒั นธรรม”
ï ได้สอบถามและสัมภาษณ์เก่ียวกับ สรุปและอภิปรายผล
ความถ่ีของการใช้ไม้ไล่ยุง แมลงวัน ที่ประดิษฐ์
จากวัสดุเหลือใช้รวมทั้งความพึงพอใจในการใช้ จากการสำ�รวจพบว่า ชาวบ้านมีการนำ�
อปุ กรณ์ชิน้ น้ี ความรู้และคำ�แนะนำ�การออกกำ�ลังกาย เพ่ือลด
ขอ้ เขา่ เส่อื มไปใช้ในชีวติ ประจ�ำ วัน และไดผ้ ลสรุป
โครงการยอ่ ย 3. โครงการ “เขา่ เสอ่ื มจา๋ ....พ่ลี า จากการสัมภาษณ์จากรายบุคคล คืออาการของ
กอ่ น” โดยนิสิตสาขาสาธารณสุขศาสตรบณั ฑติ การปวดข้อเข่าลดลง และได้มีการลดการใชย้ าแก้
ปวดลดลง
ระยะตน้ นำ�้ กิจกรรมวนั ที่ 16 มนี าคม
2560 และวันที่ 6 เมษายน 2560 ประโยชน์ที่ได้รับ
สำ�รวจพฤติกรรมโดยใช้แบบสอบถาม สำ�หรับผู้เขา้ ร่วมโครงการ 1) รู้จกั วธิ ีการ
สัมภาษณ์ชาวบ้านตามที่อยู่อาศัยในหัวข้อเรื่อง บรหิ ารรา่ งกายอยา่ งถกู วธิ ี 2) รจู้ กั วธิ ปี อ้ งกอ้ นโรค
ข้อมลู พฤตกิ รรมเสี่ยง ขอ้ เข่าเสอื่ ม
จากการสำ�รวจพบว่าชาวบ้านหมู่บ้าน ส�ำ หรบั ผดู้ �ำ เนนิ โครงการ 1) เรยี นรวู้ ธิ กี าร
ท่าสองคอนหม่ทู ่ี 12และหม่ทู ่ี 17 พบวา่ จำ�นวน ตดิ ตอ่ สื่อสารกับชมุ ชน 2) มกี ารเรียนรวู้ ฒั นธรรม
กลุ่มตัวอย่างท่ีเป็นโรคความดันโลหิตสูง คิดเป็น ความเป็นอยู่ของชาวบ้าน 3) ได้รู้วิธีการแก้ไข
ร้อยละ 40 , เปน็ โรคเบาหวาน คิดเป็นร้อยละ 30 ปัญหาในขณะท�ำ กจิ กรรม
และพฤติกรรมการออกกำ�ลังกายของกลุ่มท่ีมีการ
ออกก�ำ ลังกาย คดิ เป็นร้อยละ 53.3 การประเมินผลโครงการ
ปัญหาท่ีพบส่วนมากคือ ชาวบ้านขาด 1. ความพึงพอใจต่อการให้บริการทาง
การออกก�ำ ลงั กาย และมกี ารออกก�ำ ลังกายผิดวิธี วิชาการ
ชาวบ้านในกลุ่มตัวอย่างที่เป็นโรคเรื้อรัง 2. การประเมินประโยชน์ของการให้
มีปัญหาเร่ืองข้อเข่าเสื่อมมากกว่ากลุ่มท่ีไม่ได้เป็น บริการทางวิชาการ
โรคเร้อื รัง
3. การประเมนิ ผลกระทบของโครงการให้
ระยะกลางนำ้� กิจกรรมวันท่ี 28 บริการทางวิชาการ
พฤษภาคม 2560 1. ความพึงพอใจตอ่ การใหบ้ รกิ าร
ใหค้ วามรแู้ ละสาธติ วธิ กี ารออกก�ำ ลงั กาย โครงการ “ส่งเสริมสุขภาพจิตชุมชนโดย
โดยมกี ารประสานงานกบั ชาวบา้ นให้มกี ารรวมตวั กิจกรรมเชิง วัฒนธรรม” ชมุ ชนบา้ นท่าสองคอน
กันท่วี ดั เพอ่ื ทำ�กจิ กรรมร่วมกัน
จากการสอบถามความคิดเห็นของ
ระยะปลายนำ้� กิจกรรม วันที่ 13 ผู้เข้าร่วมโครงการ “ส่งเสริมสุขภาพจิตชุมชนโดย
กรกฎาคม 2560 กิจกรรมเชิง วัฒนธรรม” ชุมชนบ้านท่าสองคอน
จำ�นวน 30 คน เก่ียวกับความพึงพอใจต่อการ
ประเมินผลจากการสอบถามและให้ทำ� ใหบ้ รกิ ารวิชาการ พบวา่ พบว่า ส่วนใหญม่ คี วาม
แบบสอบถาม พอใจในระดับมากถึงมากที่สุด คือ ความพร้อม
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 127
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวิจัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ ำ�รุงศลิ ปวัฒนธรรม”
ของอปุ กรณโ์ สตทศั นปู กรณ์ รอ้ ยละ 86.6 รปู แบบ จากการสมั ภาษณค์ วามคดิ เหน็ ของผรู้ ว่ ม
การจัดกิจกรรมมีความเหมาะสม ร้อยละ 93.3 โครงการและชาวบ้าน (ที่ไดร้ ับการสง่ เสริมการจดั
ระยะเวลาในการจัดกิจกรรมมีความเหมาะสม เตรยี มอาหาร และเลอื กบรโิ ภคอาหารสขุ ภาพ เมนู
รอ้ ยละ 92.0 คลายเครยี ดตามทอ้ งถน่ิ ) การดแู ลสขุ าภบิ าลทพี่ กั
2. การประเมินประโยชน์ของการให้ อาศัยและบริเวณรอบๆ ให้สะอาดอยู่เสมอ การ
บริการทางวิชาการ ออกก�ำ ลงั กายทเ่ี หมาะสม เกยี่ วกบั ผลกระทบจาก
โครงการ พบวา่ ผลกระทบที่ผู้ร่วมโครงการไดร้ บั
จากการสมั ภาษณค์ วามคดิ เหน็ ของผรู้ ว่ ม คอื ท�ำ ใหว้ ถิ กี ารด�ำ เนนิ ชวี ติ การเลอื กบรโิ ภคอาหาร
โครงการ “ส่งเสริมสุขภาพจิตชุมชนโดยกิจกรรม ส่งเสริมสุขภาพป้องกันโรคท่ีสามารถป้องกันได้
เชิง วัฒนธรรม” ชุมชนบ้านทา่ สองคอน เกยี่ วกับ ด้วยพฤติกรรมการกิน และเพิ่มผักพ้ืนบ้านท่ีหา
ประโยชน์ที่ได้จากกิจกรรมต่างๆ ของโครงการ ไดง้ า่ ยในทอ้ งถน่ิ มสี ขุ ภาพดขี น้ึ จากการออกก�ำ ลงั
สามารถสรุปไดด้ ังน้ี กายเป็นประจำ� การสุขาภิบาลส่ิงแวดล้อมที่พัก
รวมท้ังการสุขาภิบาลอาหารที่ถูกหลักมาตรฐาน
ผู้ร่วมโครงการหรือชาวบ้านที่มีความ มากขึ้น
สนใจ สว่ นใหญม่ คี วามคดิ เหน็ วา่ การลา้ งท�ำ ความ
สะอาดผกั กอ่ นการปรงุ ประกอบจะเปน็ การเตรยี ม การบูรณาการงานวิจัยเข้าสู่การเรียน
อาหารใหป้ ลอดภยั ส�ำ หรบั สมาชกิ ในครวั เรอื น เมนู การสอน
อาหารสาธิต (แกงอ่อมหมูฟักทองผักรวม เมนู
แกงเห็ดสามอย่าง) ก็เป็นเมนูท่ีบริโภคกันเป็น ï บูรณาการเข้าสู่การเรียนการสอนใน
ประจ�ำ ในทอ้ งถิน่ อย่แู ลว้ และยงั เป็นเมนทู ่กี ินแลว้ รายวิชา 1401 107 การป้องกันและควบคุม
มปี ระโยชนต์ อ่ รา่ งกายทง้ั มโี ปรตนี เกลอื แร่ และยงั โรค รู้วิธีการหาปัญหาทางด้านสุขภาพที่มีอยู่ใน
ส่งผลทำ�ให้คลายเครียดอีกด้วย ซึ่งการจัดเตรียม ชุมชน การวิเคราะห์ จัดลำ�ดับความสำ�คัญของ
อาหารปลอดภัยและมีประโยชน์ต่อสุขภาพของ ปัญหา แนวทางในการปอ้ งกนั โรค การมีสขุ วิทยา
บุคคลในครวั เรอื นเป็นสิ่งจำ�เปน็ รวมทั้งการลดใช้ สว่ นบุคคลที่ดี
ผงชรู ส สารปรุงรสเพ่มิ เติม ซงึ่ จะเป็นการปอ้ งการ
การเกดิ โรคจากการกินได้อีกดว้ ย (ความดันโลหติ ï บูรณาการเข้าสู่การเรียนการสอน
สูง โรคไต) และได้เรียนรู้การทำ�เมนูคลายเครียด ในรายวิชา รายวิชา 1401 307 การจัดการ
จากพชื ทอี่ ยตู่ ามทอ้ งถน่ิ ไดเ้ รยี นรวู้ ธิ กี ารออกก�ำ ลงั สาธารณสุขในชุมชน ในกาจัดการสาธารณสุขใน
กายท่ีเหมาะสม การใช้วัสดุท่ีหาได้ง่ายในท้องถิ่น ชุมชนน้ันต้องมีความรู้ในเรื่องเครื่องมือ 7 ชิ้นใน
มาทำ�เป็นอุปกรณ์ออกก�ำ ลังกายไดง้ า่ ยๆ (ยางยืด การส�ำ รวจใหไ้ ดม้ าซงึ่ ปญั หาสขุ ภาพ การวเิ คราะห์
ในการปอ้ งกนั โรคขอ้ ตดิ ตามโครงการ ขอ้ เสอ่ื มจา๋ การจัดลำ�ดับความสำ�คัญก่อนหลังในการแก้ไข
พี่ลาก่อน) และได้รู้จักวิธีการกำ�จัดขยะมูลฝอยท่ี ปญั หาสาธารณสุขทีส่ �ำ คญั เรง่ ด่วนกอ่ น
เหมาะสม และนำ�สิ่งของเหลือใช้ (ขวดนำ้�เปล่า)
มาประดษิ ฐเ์ ปน็ อปุ กรณด์ กั จบั แมลงวนั ซง่ึ เปน็ การ ï บูรณาการเข้าสู่การเรียนการสอนใน
ก�ำ จัดแมลงน�ำ โรคระบบทางเดินอาหารทีส่ ำ�คัญ รายวิชา 1401 348 การจัดการและการกำ�จัด
3. การประเมนิ ผลกระทบของโครงการ ของเสีย ในการดำ�รงชีพของบุคคลจะมีขยะ ของ
ให้บรกิ ารทางวิชาการ เสยี ตามกระบวนการตา่ งๆ การทไี่ ดม้ คี วามรู้ หลกั
การท่สี �ำ คัญ กส็ ามารถที่จะเปน็ กลจกั รทส่ี ำ�คัญใน
128 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวิจยั ครั้งท่ี 13 : สาขาทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม”
การสอน แนะน�ำ ชแี้ นะ พาปฏบิ ตั เิ พอ่ื ใหป้ ระชาชน สง่ เสรมิ การบรโิ ภคปลอดภยั ทงั้ ขนั้ ตอนการเตรยี ม
ตระหนกั ถงึ การก�ำ จดั ของเสยี ขยะในชมุ ชนไดอ้ ยา่ ง การปรุงประกอบอาหาร การจัดเมนูอาหารคลาย
ถูกต้องเหมาะสม ต่อไป เครียด ซ่ึงเป็นวัฒนธรรมการบริโภคของบุคคลใน
ชมุ ชน การส่งเสริมการออกก�ำ ลงั กายดว้ ยอุปกรณ์
ï บูรณาการเข้าสู่การเรียนการสอนใน ง่ายๆ ท่ีหาได้ง่ายและราคาไม่แพงการสามารถ
รายวิชา 1401 209 โภชนาการและการจัดการ ออกกำ�ลังกายที่เหมาะสมกับสภาพของแต่ละ
อาหารปลอดภัยในชุมชน ซึ่งส่ิงสำ�คัญในการ บุคคล การดูแลสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมทางด้าน
บริโภคไม่เพียงเฉพาะปริมาณท่ีเพียงพอเท่าน้ัน กายภาพรอบๆ บา้ น เพ่อื ให้มสี ิ่งแวดลอ้ มทีด่ ี การ
สิ่งนั้นต้องปลอดภัย มคี ุณภาพและมปี ระโยชน์ท้งั จดั การขยะท่ถี กู วธิ ตี ้งั แต่เรมิ่ ต้นทบ่ี า้ น รวมท้ังการ
ทางกายและทางจติ อกี ด้วย ใชอ้ ปุ กรณก์ บั ดกั แมลงวนั ทผี่ ลติ จากวสั ดทุ เ่ี หลอื ใช้
(ขวดน�ำ้ เปลา่ ) ซงึ่ มรี าคาถกู ผลติ ไดง้ า่ ย และใชด้ กั
บทบาทของนิสิตที่มีต่อการทำ�งานร่วมกับ จบั แมลงวนั ไดอ้ ยา่ งดี ท�ำ ใหแ้ มลงน�ำ โรคลดลงโดย
อาจารย์ ใชว้ ธิ ีเชงิ กลท�ำ ใหส้ ่งิ แวดล้อมมีความปลอดภัย
การบรรลุตามวัตถุตามวัตถุประสงค์
นิสิตมีบทบาทมากทั้งในเร่ืองการติดต่อ โครงการ
ประสานงานช่วยอาจารย์ การบริหารจัดการ
โครงการ มีการมอบหมายงานให้แต่ละหลักสูตร 1. เพ่ือให้นิสิตและบุคลากรในคณะได้
สาขาวิชา ในการรับผดิ ชอบให้ครอบคลมุ ท้ังหัวขอ้ จดั กจิ กรรมสง่ เสริมสขุ ภาพจติ ชมุ ชนร่วมกบั ชมุ ชน
เนื้อหาความถนัดของแต่ละสาขา รวมถึงการ
ศึกษาคน้ ควา้ จากตำ�รา งานวจิ ยั ตา่ งๆ เพอื่ น�ำ มา ï นิสิตทงั้ สามหลกั สูตรของชั้นปีที่ 3 ได้
วเิ คราะห์ และนำ�ความร้นู ้ันมาเปน็ แนวทางในการ รว่ มด�ำ เนนิ กจิ กรรมทง้ั ระยะเตรยี มการ ด�ำ เนนิ การ
ดำ�เนินกิจกรรมต่อไป รวมท้ังเป็นผู้ร่วมโครงการ และระยะหลงั ดำ�เนนิ การ
ทุกขนั้ ตอนนบั ว่านสิ ติ มีความสำ�คญั อย่างมาก
2. เพื่อเป็นการประยุกต์ใช้การดูแล
ผลการดำ�เนินงาน ณ ปัจจุบัน สขุ ภาพและการสร้างเสรมิ สุขภาพทงั้ ร่างกาย ของ
ประชาชนในชมุ ชน
บรรลุตามวัตถุประสงค์การดำ�เนินงาน
ทั้งสองข้อ คือ ï นสิ ิตทง้ั สามหลกั สูตรของชัน้ ปที ี่ 3 ได้
ร่วมดำ�เนินกิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพของชาว
1. เพอื่ ใหน้ สิ ติ และบคุ ลากรในคณะไดจ้ ดั บ้านในชุมชน การสาธิตการทำ�ความสะอาดผัก
กจิ กรรม สง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ ชมุ ชนโดยกจิ กรรมเชงิ ให้ปลอดภัยก่อนการปรุงประกอบ การส่งเสริม
วฒั นธรรมรว่ มกบั ชมุ ชน นสิ ติ ทง้ั สามหลกั สตู รของ การปรุง ประกอบอาหารเพื่อสุขภาพคืออาหาร
ชนั้ ปที ี่ 3 ไดร้ ว่ มด�ำ เนนิ กจิ กรรมทงั้ ระยะเตรยี มการ ลดผงชูรส ลดการเติมนำ้�ปลา ซีอิ๊ว ซ๊อสก่อนกิน
ดำ�เนนิ การและระยะหลังด�ำ เนินการ สาธิตเมนูอาหารคลายเครียดที่หาง่ายในท้องถ่ิน
รวมทั้งการลดการใช้สารปรุงรสต่างๆ การดูแล
2. เพื่อเป็นการประยุกต์ใช้การดูแล สุขวิทยาส่วนบุคคล การส่งเสริมการออกกำ�ลัง
สุขภาพและการสร้างเสริมสุขภาพทั้งร่างกาย กายทเี่ หมาะสมในทกุ วยั การท�ำ ความสะอาดทพ่ี กั
นสิ ิตทั้งสามหลักสูตรของชัน้ ปีที่ 3 ไดร้ ว่ มดำ�เนนิ ท่ีอาศยั และบรเิ วณรอบๆ ที่อยู่อาศยั จดั การขยะ
กจิ กรรมการสง่ เสรมิ สขุ ภาพชาวบา้ นในชมุ ชน การ ในชุมชนไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง การก�ำ จัดแมลงวันพาหะ
เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน 129
ในงานการประชมุ วชิ าการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวิจัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ �ำ รงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
น�ำ โรคโดยใชอ้ ปุ กรณท์ ผ่ี ลติ จากวสั ดเุ หลอื ใช้ (ขวด โดยการบูรณาการน�ำ ความรู้ ความชำ�นาญเฉพาะ
นำ้�พลาสติก) รวมท้ังการเลือกบริโภคอาหารเพื่อ ดา้ น เฉพาะสาขาไปปรับใช้ ส่งเสรมิ คุณภาพชีวติ
สุขภาพในการป้องกันไม่ให้เกิดเป็นโรคเบาหวาน ของคนในชุมชน ส่งเสรมิ ให้ นิสติ ทง้ั 3 หลักสูตร
ความดันโลหิต โรคไต อาจารย์และบุคลากรและประชาชนในชุมชนมี
ประยุกต์ประเพณีสำ�คัญของชุมชนใน กิจกรรมร่วมกัน ดังน้ันคณะสาธารณสุขศาสตร์
การดแู ลสุขภาพและการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ จงึ ไดจ้ ดั ท�ำ โครงการ “สง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ ชมุ ชนโดย
กิจกรรมเชิงวัฒนธรรม” ชุมชนบ้านท่าสองคอน
ผดู้ �ำ เนนิ โครงการ (อาจารย์ บคุ ลากรและ หมู่ 12 และหมู่ 17 ที่บ้านท่าสองคอน ตำ�บล
นิสิตท้ังสามหลักสูตร) โดยนิสิตทั้งสามหลักสูตร ท่าสองคอน อำ�เภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม
ได้ประยุกต์การส่งเสริมสุขภาพจิตชุมชนโดย ซ่ึงกิจกรรมน้ีจะเป็นการสำ�รวจปัญหาสุขภาพจิต
กจิ กรรมเชงิ วฒั นธรรม โดยหลกั สูตรสาธารณสุข (ความเครียด ซึมเศร้า) ของบุคคลในชุมชน โดย
ศาสตรบณั ฑติ ไดท้ �ำ โครงการ “การดแู ลสง่ เสรมิ สขุ ใช้เครื่องมือประเมินความเครียดของโรงพยาบาล
ภาพและการออกกำ�ลังกายท่ีเหมาะสม (ท่ากาย สวนปรงุ (Suanprung Stess Test) จากนัน้ ก็มี
บรหิ าร)” “เขา่ เสอ่ื มจา๋ …..พล่ี ากอ่ น” หลกั สตู ร วท.บ. การใหข้ อ้ มลู กบั ผทู้ ม่ี ปี ญั หาความเครยี ด (อาจจะมี
สาขาโภชนาการและการจัดการความปลอดภัย สาเหตดุ ้านรา่ งกาย เศรษฐกจิ การเมอื ง สขุ ภาพ)
ในอาหาร ได้ทำ�โครงการ “วัฒนธรรมสุขภาพกับ ให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการร่วมแก้ไขปัญหาร่วมกัน
อาหารท้องถิ่น และจัดเมนูอาหารคลายเครียด” ซ่ึงจะใช้เทคนิคการมีส่วนร่วมของชุมชน แล้วหา
และหลักสตู ร วท.บ. สาขาอนามัยสิ่งแวดล้อม ได้ วิธีการแก้ไขปัญหาร่วมกัน (ซ่ึงใช้วิธีการละเล่น
ทำ�โครงการ “การจัดการขยะมูลฝอยทีเ่ หมาะสม” การร้องเพลง การออกกำ�ลังกายท่ีเหมาะสมเพ่ือ
โครงการ “ชาวบ้านท่าสองคอนร่วมใจ ใส่ใจ คัด ผ่อนคลายความเครียด) รวมทั้งการจัดการเรื่อง
แยกขยะและกำ�จัดสัตว์พาหะนำ�โรคในครัวเรือน” อาหารสง่ เสรมิ สขุ ภาพในชมุ ชนพนื้ ถนิ่ (อาหารทม่ี ี
และการกำ�จดั แมลงพาหะนำ�โรคจากวัสดเุ หลอื ใช้ สารตา้ นอนุมูลอิสระสงู ) ในทอ้ งที่ มกี ารจัดสาธิต
เมนอู าหารคลายเครยี ดคอื เมนอู อ่ มหมฟู กั ทองและ
ข้อค้นพบจากการวิจัย ผักรวม เมนูแกงเห็ดสามอย่าง กล้วยน�้ำ ว้า มกี าร
ด�ำ เนินกิจกรรมร่วมกนั ในชุมชน และหลังจากการ
คณะสาธารณสุขศาสตร์ ได้เล็งเห็น ด�ำ เนนิ กจิ กรรมเหลา่ นแ้ี ลว้ กจ็ ะมกี ารวดั ประเมนิ ซ้ำ�
ความสำ�คัญที่จะได้มีโอกาสร่วมเรียนรู้วัฒนธรรม ในกลมุ่ นี้ โดยใชเ้ ครอื่ งมอื ประเมนิ ความเครยี ดของ
เก่ียวกับการดูแลสุขภาพบุคคลท้ังทางกาย ทาง โรงพยาบาลสวนปรุง (Suanprung Stess Test)
จิต ทางอารมณ์และทางสังคม (มีการใช้เทคนิค เพื่อเปรียบเทียบว่าระดับความเครียดก่อนและ
การผ่อนคลาย การละเล่น การร้องเพลง เพลง หลังกิจกรรม จะมคี วามเครียดลดลงในทางท่ดี ีขึ้น
หมอลำ� การรำ�วงย้อนยุค การออกกำ�ลังกาย หรือไม่ ซ่ึงเป็นวิธีวัดทางอ้อมและใช้วิถีของชุมชน
ท่ีเหมาะสมของท้องถ่ิน) ซ่ึงจะทำ�ให้บุคคล ในการแก้ไขปัญหา และมีการบูรณาการร่วมกัน
สามารถดำ�รงชีวิตอย่างมีความสุข มีคุณภาพชีวิต กับนิสิต ท้ังสามหลักสูตร อาจารย์ บุคลากรใน
ท่ีดีสมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ อีกทั้งยังเป็นการ คณะสาธารณสุขศาสตร์ให้มีส่วนในการแก้ไข
บูรณาการกจิ กรรมเกี่ยวกบั การอนุรกั ษศ์ ิลปะและ ปัญหาสุขภาพจิตและกาย ซึ่งถือเป็นการสร้าง
วัฒนธรรมของชุมชน ตามพันธกิจของคณะให้ เสรมิ สขุ ภาพจติ และสขุ ภาพกายโดยรวม (Holistic
มีการจัดกิจกรรมการทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม
130 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วชิ าการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวิจยั ครัง้ ท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ ำ�รงุ ศลิ ปวฒั นธรรม”
approach) เป็นการสร้างจิตสำ�นึกในการดูแล แกงเหด็ สามอยา่ ง น้ำ�อัญชันและกล้วยน้ำ�วา้ เพ่อื
สุขภาพ และสร้างเสริมสุขภาพในประชาชนใน ให้ได้สารอาหารประโยชน์สูงสุดของเมนู รวมทั้ง
ชมุ ชนใหด้ ยี ง่ิ ข้นึ การลดการใช้ผงชูรสและสารปรุงรสเพิ่มเติมก่อน
รับประทาน ซ่ึงเป็นการส่งเสริมสุขภาพ ป้องกัน
บทสรุป การเกิดโรคความดนั โลหติ สงู โรคไตได้อีกด้วย
จากโครงการ : “ส่งเสริมสุขภาพจิต 2. นิสิตหลักสูตรสาธารณสุขศาสตร
ชมุ ชนโดยกจิ กรรมเชงิ วัฒนธรรม” ชุมชนบ้านทา่ บัณฑิต จัดกิจกรรมให้ความรู้เพื่อส่งเสริมท้ัง
สองคอน เป็นการประยุกต์วิธีการทำ�งานอย่าง สุขภาพกายและสุขภาพจิต ซ่ึงประกอบด้วยการ
มีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลสุขภาพและการ ดูแลส่งเสริมสุขภาพและการออกกำ�ลังกายที่
เสริมสร้างสุขภาพของบุคคลในชุมชน รวมถึงการ เหมาะสม (ท่ากายบริหาร การออกกำ�ลังกาย
จัดการอาหารส่งเสริมสุขภาพในชุมชนพื้นถิ่น แบบยืดเหยียดกล้ามเน้ือ) โครงการ “เข่าเสื่อม
(อาหารคลายเครยี ด) และการจดั การขยะมลู ฝอยที่ จ๋า……พ่ีลาก่อน” ซ่ึงการออกกำ�ลังกายโดยใช้ยาง
เหมาะสม ซ่ึงที่กล่าวมาน้ี จะเป็นการส่งเสริมสุข ยืด เพอื่ ออกก�ำ ลังของข้อมือ ข้อแขน ขอ้ ไหลแ่ ละ
ภาพของผู้ปฏิบัติท้ังทางด้านร่างกาย ด้านจิตใจ ข้ออื่น ซ่ึงสามารถออกได้ตลอดเวลาที่ว่างและ
ด้านอารมณแ์ ละด้านสงั คม ได้ทกุ สถานที่ การรำ�วงยอ้ นยุค การฟงั เทศน์ ฟงั
ธรรม การปอ้ งกนั โรคสว่ นบคุ คล การลา้ งมอื อยา่ ง
จากทกี่ ลา่ วมานน้ั ท�ำ ใหค้ ณะสาธารณสขุ มีประสิทธิภาพ ทั้งก่อนและหลังการรับประทาน
ศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้เห็นความ อาหารและกิจกรรมอืน่ ๆ โดยเฉพาะอย่างยงิ่ หลงั
สำ�คัญในการบูรณาการความรู้และทักษะด้าน จากการเขา้ สว้ ม
วิชาชพี เพ่ือสงั คมและชมุ ชน ท�ำ ให้ทั้ง 3 หลักสตู ร
เกดิ การจดั กิจกรรม ดังน้ี 3. นิสิตหลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต
สาขาอนามัยส่ิงแวดล้อม จัดกิจกรรมการดูแล
1. นิสิตหลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต ความสะอาดสถานท่ีสิ่งแวดล้อมบริเวณรอบๆ
สาขาโภชนาการและการจัดการความปลอดภยั ใน บ้านให้ถูกสุขลักษณะ การจัดการขยะมูลฝอยท่ี
อาหาร จัดกิจกรรมวัฒนธรรมสุขภาพกับอาหาร เหมาะสม โครงการ “ชาวบา้ นท่าสองคอนรว่ มใจ
ท้องถ่ิน การเลือกผักในชุมชนโดยใช้ภูมปัญญา ใส่ใจ คัดแยกขยะและกำ�จัดสัตว์พาหะนำ�โรคใน
ชาวบา้ น (Local wisdom) การเลอื กผกั ตามฤดกู าล ครวั เรือน” รวมทงั้ แนะน�ำ เรือ่ งการกำ�จดั กลิน่ จาก
มาใช้ประกอบอาหาร การส่งเสริมการบริโภค การเผาขยะมลู ฝอยในพนื้ ท่ี การสาธติ การใชเ้ ครอ่ื ง
อาหารเพอื่ สขุ ภาพเพอ่ื ลดความเครยี ด มกี ารเรยี นรู้ ดักจบั แมลงวนั จากวัสดุเหลอื ใช้ (ผลิตผลจากขวด
วิธีการล้างผักให้สะอาดตามหลักวิชาการ วิธีการ น้ำ�พลาสติกเหลือใช้มาผลิตเป็นท่ีดักจับแมลงวัน)
ปรุงประกอบอาหาร (ตามวิถีของชุมชน) วิธีการ ซึ่งใช้ได้ผลดี ใช้ได้สะดวก เพื่อลดแมลงพาหะนำ�
ปรบั ใหส้ ารตา้ นอนมุ ลู อสิ ระใหส้ งู สาธติ ฝกึ ทกั ษะ โรค (แมลงวัน) ไดเ้ ปน็ อย่างดี
และจัดเมนูอาหารคลายเครียดให้มีคุณภาพและ
เหมาะสมกับบริบทของพ้ืนท่ี รวมท้ังการส่งเสริม ในการน้ี คณะสาธารณสุขศาสตร์ จึง
ให้บริโภคตามฤดูกาล (One year round) เพื่อ บูรณาการกิจกรรมเก่ียวกับการอนุรักษ์ศิลปะ
การบริโภคที่ปลอดภยั (Food safety) เมนอู าหาร และวัฒนธรรมด้ังเดิมของชาวชนบทอีสาน ตาม
คลายเครียดคือ แกงอ่อมหมูฟักทองผักรวม การ พันธกิจของคณะให้ประสานกับประเพณีท้องถ่ิน
เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน 131
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจัย คร้งั ท่ี 13 : สาขาทำ�นุบ�ำ รงุ ศลิ ปวฒั นธรรม”
การจดั กจิ กรรมการท�ำ นบุ �ำ รงุ ศลิ ปะและวฒั นธรรม การบูรณาการโครงการหนึ่งคณะหนึ่ง
โดยการบรู ณาการน�ำ ความรู้ ความชำ�นาญเฉพาะ ศิลปวัฒนธรรมครั้งนี้ ได้บูรณาการในการ
ด้าน เฉพาะสาขาไปปรับใช้ส่งเสริมคุณภาพชีวิต เรียนการสอน
ของคนในชุมชน ให้ผู้เข้าร่วมโครงการ ประชาชน
ในชุมชน มีสุขภาพท่ีดี สมบูรณ์ แข็งแรง และมี รายวิชา 1401 107 การป้องกันและ
การปอ้ งกัน ควบคุมโรคด้วยตนเองท่ดี ี อกี ท้งั การ ควบคุมโรค รายวิชา 1401 307 การจัดการ
บูรณาการงานบุญและการส่งเสริมสุขภาพในภาพ สาธารณสุขในชุมชน รายวิชา 1401 205
รวม เป็นการเสริมสร้างความกลมเกลียวเป็นอัน สังคมวิทยาและมานุษยวิทยาการสาธารณสุข
หน่ึงอันเดียวกันระหว่างนิสิต อาจารย์ บุคลากร รายวิชา 1401 209 โภชนาการและการจัดการ
ในคณะและชุมชน อันจะช่วยเพิ่มความสำ�คัญให้ อาหารปลอดภยั ในชมุ ชน และ รายวชิ า 1401 348
กบั ประเพณที อ้ งถน่ิ และสรา้ งจติ สำ�นกึ ในการดแู ล การจดั การและการก�ำ จดั ของเสยี เพอ่ื ใหน้ สิ ติ ไดใ้ ช้
สุขภาพ และสร้างเสริมสุขภาพในประชาชนให้ดี ความรู้ที่เรียนมาจากทฤษฎีและในห้องเรียน ให้
ยง่ิ ๆ ข้ึนไป ได้พบกับสถานการณ์ที่เป็นจริงสามารถประยุกต์
ใช้ความรู้เพ่ือแก้ไขปัญหาพฤติกรรมสุขภาพให้
ถูกต้องมากย่ิงขึ้นรวมทั้งเป็นการป้องกันการเกิด
โรคและปัญหาสาธารณสขุ ท่ีสำ�คัญได้ ท่สี ำ�คัญคือ
นิสิตได้เรียนรู้การเข้าถึงชุมชน การแบ่งหน้าท่ีใน
การทำ�งานเป็นกลุ่ม บทบาทการเป็นผู้นำ� ผู้ตาม
การแก้ไขปัญหาตามสถานการณ์ ทำ�ให้นิสิตเป็น
ผู้ท่ีมศี ักยภาพและมีคณุ ภาพ
132 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวิชาการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจยั ครงั้ ที่ 13 : สาขาทำ�นุบำ�รงุ ศิลปวัฒนธรรม”
ลงชมุ ชนคร้งั ท่ี 1: สมั ภาษณช์ าวบา้ นตามท่อี ยูอ่ าศัย
ลงชมุ ชนครัง้ ที่ 2: ชาวบา้ นลงทะเบยี น
เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน 133
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ัย ครัง้ ท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ �ำ รงุ ศิลปวัฒนธรรม”
อาจารย์ ดร.เขมิกา กลา่ วรายงานตอ่ ท่านประธานพธิ ี
อ.วา่ ที่พนั ตรวี ีระพงษ์ หาญรินทร์ รองคณบดฝี า่ ยบรหิ าร: นิสติ ให้ความรเู้ รื่อง การออกกำ�ลงั กายอยา่ งเหมาะสม
: นสิ ิตใหค้ วามรู้เร่ืองวิธลี า้ งผกั และสาธติ วิธีท�ำ อาหารคลายเครยี ด
134 เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวิชาการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวิจัย คร้งั ที่ 13 : สาขาท�ำ นบุ �ำ รุงศลิ ปวฒั นธรรม”
: นิสติ ให้ความรู้เรื่องมลพิษทางอากาศเนือ่ งจากการเผาขยะในท่โี ลง่ และสาธติ วธิ ปี ระดษิ ฐ์
(ท่ดี กั จับแมลงวนั พาหะน�ำ โรค) ซึ่งเป็นสิง่ ของจากขวดนำ้�ใช้แลว้
ลงชมุ ชนครงั้ ท่ี 3 นิสติ ประเมนิ ผลจากแบบสอบถาม
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 135
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจัย ครัง้ ท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ �ำ รงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
: สรปุ ทบทวน ถอดบทเรยี นความรู้ และสมั ภาษณ์
การอนุรักษ์สืบสานตำ�นานผาแดงนางไอ่ผ่านศิลปะการแสดงหนังประโมทัย
(หนงั บกั ตอ้ื ) และการสง่ เสรมิ กระบวนการพฒั นาสอื่ สรา้ งสรรคแ์ กช่ มุ ชนเพอื่
การทอ่ งเทย่ี วเชิงวัฒนธรรม
สมัย วรรณอุดร, อภริ าดี จันทรแ์ สง, วริ ยา ตาสวา่ ง, ณัฐกฤตา นามมนตรี
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม
หลักการและเหตุผล
ชมุ ชนบา้ นเชยี งเหียน ตำ�บลเขวา อ�ำ เภอเมอื ง จงั หวัดมหาสารคาม เป็นชมุ ชนโบราณแหง่ หน่ึง
ของจงั หวดั มหาสารคามทมี่ หี ลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรป์ รากฏใหเ้ หน็ จนถงึ ปจั จบุ นั ทง้ั วตั ถโุ บราณในยคุ
กอ่ นประวตั ศิ าสตร์ ยุควัฒนธรรมขอม และยุควฒั นธรรมลา้ นช้าง อกี ท้ังยังมคี ตคิ วามเชอ่ื ที่เกย่ี วข้องกับ
วรรณกรรมอีสานโดยเฉพาะเร่อื งผาแดงนางไอ่ และกระรอกดอ่ น (กระรอกเผือก) ซง่ึ ยังมอี ยมู่ ากมายใน
ดอนปตู่ าของหมบู่ า้ น และวรรณกรรมเรอื่ งพญาคนั คาก โดยเฉพาะต�ำ นานเรอื่ งผาแดงนางไอ่ เปน็ ต�ำ นาน
ท่ีชาวเชียงเหียนสืบทอดมาอย่างต่อเน่ืองและหยั่งรากลึก เพราะในเน้ือเร่ืองมีการกล่าวถึงช่ือเมืองเชียง
เหียนและกู่บ้านเขวาซ่ึงอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกัน นอกจากน้ีภายในชุมชนบ้านเชียงเหียนก็ยังมีกระรอก
ดอ่ นอาศยั อยมู่ ากมายในชมุ ชน ชมุ ชนบา้ นเชยี งเหยี นจงึ มคี วามผกู พนั กบั ตำ�นานผาแดงนางไอม่ ายาวนาน
และมกี ารใช้กระรอกด่อนเป็นสญั ลักษณต์ ่างๆ ของชุมชน มกี ารท�ำ ปา้ ย รปู ปน้ั กระรอกด่อนตามสถานท่ี
ต่างๆ ภายในหมูบ่ ้าน
การสืบทอดและการเล่าเรื่องราวเหล่านี้ซึ่งฝังรากลึกอยู่ในการรับรู้ของชาวเชียงเหียนนั้น ส่วน
หนงึ่ เปน็ การรบั รผู้ า่ นต�ำ นานผาแดงนางไอท่ ช่ี มุ ชนไดเ้ ลา่ สบื ตอ่ กนั มาผา่ นศลิ ปะการแสดงทอ้ งถนิ่ ในอดตี
คอื หนงั ประโมทัย หรือ ที่ชาวบา้ นเรียกวา่ หนงั บกั ตอ้ื แตใ่ นปัจจุบันการถ่ายทอดเร่ืองราวของตำ�นาน
และประเพณีน้ีนับวันจะเลือนหายไปจากชุมชนเพราะขาดการสืบสานจากรุ่นอาวุโสสู่รุ่นเยาวชน
ปราชญ์ชาวบ้าน โรงเรียน วัด มีความสัมพันธ์ที่ห่างเหินกัน เพราะเยาวชนไม่ค่อยให้ความสนใจกับ
หนังประโมทัย ทางคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์จึงเล็งเห็นความจำ�เป็นและความสำ�คัญที่ชุมชน
ต้องการให้มีหน่วยงานเข้าไปช่วยทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรมท้องถ่ินอย่างเร่งด่วน จึงทำ�ให้เกิดโครงการ
การอนุรักษ์สืบสานตำ�นานผาแดงนางไอ่ ผ่านศิลปะการแสดงหนังประโมทัย (หนังบักต้ือ) และยังจะ
พฒั นาสอื่ สรา้ งสรรคแ์ กช่ มุ ชนเกย่ี วกบั ต�ำ นานผาแดงนางไอท่ อ่ี ยใู่ นชมุ ชนเพอ่ื เปน็ การสง่ เสรมิ การทอ่ งเทย่ี ว
เชงิ วฒั นธรรมขนึ้ แลละเพอื่ สบื ทอดเจตนารมณแ์ ละพนั ธกจิ ของมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามในการใหบ้ รกิ าร
วิชาการแก่ชมุ ชนต่อไป
วัตถุประสงค์
1. เพ่อื อนุรักษ์สืบสานตำ�นานผาแดงนางไอ่ ผา่ นศลิ ปะการแสดงหนังประโมทยั (หนังบักตื้อ)
2. เพอื่ ส่งเสรมิ กระบวนการพฒั นาสอื่ สรา้ งสรรคแ์ ก่ชุมชนเพ่ือการทอ่ งเที่ยวเชงิ วัฒนธรรม
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 137
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ยั ครัง้ ท่ี 13 : สาขาทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม”
วิธีดำ�เนินงาน 3. ข้ันสรุปผล เป็นการจัดเวทีเพ่ือการ
สรุปผลการจัดกิจกรรมต่างๆ ถอดบทเรียนคืน
การดำ�เนินโครงการในครั้งนี้ มีรูปแบบ ข้อมูลสู่ชมุ ชน
การจดั กจิ กรรมและวธิ ดี �ำ เนนิ งาน 3 ขน้ั ตอน ไดแ้ ก่
ผลการดำ�เนินงาน
โดยรปู แบบการจัดกจิ กรรมมี 3 ขน้ั ตอน
ไดแ้ ก่ 4.1 ระยะตน้ นำ�้
ทางคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
1. ข้ันเตรียมการ เป็นการจัดเวทีชาว
บ้านเพ่ือระดมความคิด แลกเปลี่ยน และหารือ ได้จดั เวทชี าวบา้ นเพ่ือระดมความคิด แลกเปลย่ี น
แนวทางในการทำ�งานร่วมกันระหว่างชุมชนและ และหารือแนวทางในการทำ�งานร่วมกันระหว่าง
มหาวทิ ยาลยั ชุมชนและมหาวิทยาลัยท้ังกิจกรรมของโครงการ
หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน และโครงการหน่ึงคณะ
2. ขั้นดำ�เนินการ ได้แบ่งออกเป็น 4 หนึ่งศิลปวัฒนธรรม ซ่ึงหลักสูตรส่วนมากได้จัด
กจิ กรรมหลกั ไดแ้ ก่ กิจกรรมในพ้ืนท่ีบ้านเชียงเหียนตาม อัตลักษณ์
ของแตล่ ะหลกั สตู รตามนโยบายของคณะทไี่ ดเ้ ลอื ก
กจิ กรรมที่ 1 คณาจารยแ์ ละนสิ ติ ภาควชิ า ใหพ้ ้ืนทีบ่ า้ นเชยี งเหยี นเปน็ พน้ื ที่ base area เพื่อ
ประวัติศาสตร์ เข้าชุมชนเพ่ือเรียนรู้กระบวนการ ให้การจัดโครงการต่างๆ ของคณะเป็นรูปธรรม
ทางประวัติศาสตร์ชุมชนบ้านเชียงเหียน รวมถึง ท่ีชัดเจน ซึ่งคณะกรรมการดำ�เนินโครงการหนึ่ง
การเรยี นรูว้ ฒั นธรรมรว่ มกบั ชุมชนบ้านเชยี งเหยี น คณะหน่ึงศิลปวัฒนธรรมได้รับรู้ถึงความต้องการ
ของชุมชนท่ีต้องการจะอนุรักษ์ศิลปะการแสดง
กิจกรรมท่ี 2 คณาจารย์และนิสิตสาขา หนังประโมทัย (หนังบักตื้อ) ซ่ึงเป็นศิลปะการ
วิชาภาษาไทยและสาขาวิชาภาษาและวัฒนธรรม แสดงท่ีเคยมีในชุมชนแต่กำ�ลังจะสูญหายเพราะ
อาเซียน เข้าชุมชนเพื่อเรียนรู้กระบวนการผลิต ไมม่ ีการอนรุ กั ษส์ ืบทอด คงเหลอื ตวั หนงั บางส่วน
และการแสดงหนังประโมทัย ตลอดถึงกลอนลำ� ถูกเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์บ้านเชียงเหียนเท่านั้น จึง
ต่างๆ ที่ใช้ในการแสดงหนังประโมทัย จาก ได้จัดโครงการนี้ข้ึนเพื่อที่จะช่วยอนุรักษ์สืบสาน
ปราชญ์ชาวบา้ น ศลิ ปะการแสดงดงั กลา่ วใหอ้ ยคู่ กู่ บั ชมุ ชนตามความ
ต้องการของชมุ ชน
กิจกรรมท่ี 3 คณาจารย์และนิสิตสาขา
วิชาภาษาเพ่ือการสร้างสรรค์งานส่ือสิ่งพิมพ์เข้า
ชุมชนเพ่ือเก็บข้อมูลชุมชนด้านต่างๆ เพ่ือนำ�ไป
ผลติ สื่อสร้างสรรค์ท่เี หมาะสมกับบริบทชมุ ชน
กิจกรรมท่ี 4 นักเรียนโรงเรียนสารคาม
พิทยาคมและโรงเรยี นบ้านหันเชียงเหียน เข้าร่วม
เรยี นรกู้ ระบวนการแสดงหนังประโมทยั
138 ใเอนกงาตตบสนือ้้ือาากรง))ปาสซซรรว่ึึง่งปะนเเปปรกถะนนอูกชบศศุมเลิิลกกวปป็บาิชระะาไนวกกกใ�ำาาานเรรรสมพแแนหสสิพอดดาิธผวงงภทิททลัณยงี่เเี่ คคาาฑนยยลบมมัยาีใีใมนนนหชชเาชุมุมสียชชางนนรเคแแหาตตียมกก นวาําํ เิจลลทัยังงั าจจคนะะรั้นสส้งั ูญญูทจ่ีหหึง1ไาา3ดยยจเเ:พพัดสรรโาาาคขะะราไไงทมมกำ�มมานกีกี รบุ าาน�ำรร้ีขรอองุ้ึนนนศเรรุุ ิลพกัักปื่อษษวทสสฒั ี่จืบืบนะททธชออรวดดรยมคคอ”งงนเเุรหหักลลษืืออสตตืบััววหหสานนนัังง
ศบิลางปสะวกนารถแูกสเกด็บงดไงัวกในลพา วิพใหิธภอยัณคู ฑกู บบั าชนุมเชชนียตงาเหมคียวนาเมทตาอนงั้นกาจรึงขไอดงจชัดมุ โชคนรงการนี้ข้ึนเพ่ือที่จะชวยอนุรักษสืบสาน
ศิลปะการแสดงดงั กลา วใหอยคู ูกับชุมชนตามความตอ งการของชมุ ชน
ภาพกจิ กรรมกภาราจัดพเวกทิจีชากวบรารนมเพก่ือราะรดมจคัดวาเมวคทดิ ชีแลากวเปบลา้ีย่ นนแเลพะอื่หารรือะแดนมวทคางวในากมารคทําิดงานแรลวมกกเันประลหวย่ี านงชมุ ชนและ
มภมหหาพาาววกทิทิจิ ยยกแาารลลรลมยัยั กะาหรจาดั รเวือทีชแานวบวาทนเพาื่องรใะนดมกคาวารมทคิด�ำ แงลากนเปรล่ว่ยี นมแกลนัะหราะรอื หแนวว่าทงางชในุมกชารนทําแงลานะรวมมหกันาระวหิทวายงชาุมลชัยนและ
ชเกก ควปทเเภพปพชิุมาาณารา็นอื่ื่อารรษะงชะปเกใปวนซาร4มชารัตแรงีย่ึ ้เนะรเะลิศปนกแปสวุษว4ะารก็นจิรลตัรน็ ัตยสวะ.ู้วจิกขาะ้2ิศกฒัศิัฒศยตกงร้อเาาปาสระารรรนมนสรสม์รสรกะ็นทธูลธตมรตมมเยหตลขร�ขำรพนนรคทระ44ลรร้อางรุุษษ้า์ ..ง์้ืแ์นก์22ช่ีมายยมงกัสชมา1ลศศฐนุมลรรนอุมรานูลาาะะรระดาคาร่วชสสยยำ้ขา�ะะชสใสนะะตตวง่งัยยมณเนาเนนกกอื่รรซะะตนปมงัใวลลกแแบกกเากสนคียาาอ่กลลิช็นำ้�ลลพับจงง้าง่ิะะานม กาาาไนันนขสสื่าองงชนพรป้ําา้ํภศานนัังงขั้นรุมแนเคคเํ้ํ้มิาารนาาอรยชเเมมตลชเำ�ปปษสพีย้ีแง์ศศีขยนะนนอเาาตนาล์ียสงขข4สสสโบนไ้ัั้รนนะเรนตตดนาทหตต้า์รรสใู้กนยงขอออนนไยียไไารานนสิไดาดดใขเขดนะใในแแวตินชนนแ้สาั้กกนบแ้ิชขขเียภกรวากั้้ันนบสสดาวรงูา่ปชิขาาดด่ียภวนง่ำเ�ขขคสํําาาาแหวอเเาามเากขววนนาววบนกียอษิินนถิิชชอชิขชิาัิบนบาากกนกาาาาึรงงปปาารรรระะซซววึ่ึ่งงััตตเเิิปปศศสทใศนสโผกผอซตสาานนบช่ึงสูู้้ยื่ึำอาสส�้กาเออ่ีเกก้ใคคตตรมขคาารา่วบืษกงนรรรรายบายไีงีดัญกทททจาณสสโมนวมํํเาาอิทคาาาาใอแงงปิช่มขขอ้นคีใาารกกัศรลดาาานนน็นายทดววคงนเนรรปะแิิกชชลชใกเววีซ่ีจรั้นาา์ใลภหรมมจใุม่าภภ้ัางึ่งนะกกนะยะา้าล้าาขมนรชัันนใกษษวกัคงชขอกูหขขนหีป้ีทาาไิจัตมุ�ำออภอไไหงดน้แทรททำงง�กลิศชชูมงลยยาล้ทใึ่ง44ารงัานุแมหิใกหาสสะรรจงสจลตสสาาชนฏ้ไามคปละขขตาาใด่านะบขขแมาาสนหณัักจรงววาา้รผปลถาิิญูชชววจ์กลมสๆู้ปะิิชชู้แาาะกึงรุบ็ไักูตรภภาาหฯรทสผะดมขขดาาใทันระาออษษกนคู้ี่มด้นากหงงี่ยวเาาไอยนคคภาหงำ�แแทด3ัตนไณณลลภขกเบใาปล้ชาิศอะะ่ึะะงนอค็ามกือง่ตวชาาซชยงอวีับอยุแมขส่อหงม่ึุใัฒีสต้อาอหนไชชตนชาปยม่ตมุนนนลรชนันงุม์ชัูลวชุมธุัไกรปเซดุหมหมักาสรชฐร่ึงร้อกน็ชมน่นวษาะใมีนนกนคีคโนัง์ฟมชไแดแนจววทก้ืนม้ินทลลาา้าว้ีไาาฟ่ปมนมมักยยะะรงูี้ี
ทางโบราณคดซี ่งึ มปี รากฏมากมายภายในชุมชน และสาขาวิชาประวัติศาสตรก็ไดนําเอาขอมูลสวนนี้ไปใชใน
โครงการหนงึ่ หลักสตู รหนงึ่ ชุมชนไดอกี ดวย นอกจากนนั้ ยังไดทราบถึงทมี่ าของหนงั ประโมทัยท่ีเคยมีในชุมชน
และปจจบุ นั เหลอื แตต ัวหนงั และผเู คยเปน เจาของและผแู สดงก็มอี ายมุ าก ไมม ีผสู ืบทอดและกาํ ลงั จะสญู หายไป
ซึ่งชุมชมมคี วามตอ งการท่ีจะใใหนงท านากงาครปณระะชมุ ฯวิชาไกดาชรมวหยาวอทิ นยาุรลัยักมษหาฟสานรคฟามู อวจิ ยัยาคงรั้งนท่ีอเ1อย3กสใ:าหสราปลขราูกะทกห�ำ อนลบบุ ก�ำาารนรงุ นศแิล�ำ เปลสวนะฒั อผนผธูคลรงนรามนใ”นชุม13ช9นเห็น
ความสําคัญและภาคภมู ิใจในมรดกทางวัฒนธรรมชนิ้ นีซ้ ่ึงมไี มม ากในชุมชนตางๆ ในภาคอีสาน
คณาจารยแแ์ ลละะนนสิ ิสิตติ ภภาาคคววิชชิ าาปปรระะววัตัติศศิ าาสสตตรร ์เเขขา ้าชชมุ มุ ชชนนเพเพื่อื่อเรเรยี ียนนรรปู ู้ปรระะววัตัตศิ ศิ าาสสตตรรช์ชุมมุชชนนบบา ้านนเชเชยี ียงเงหเหียยีนน
กิจกรรมท่ี 2 คณาจารย์และนิสิตสาขา เรยี นการสอนดว้ ย ท�ำ ใหน้ สิ ติ ไดร้ บั ความรเู้ กย่ี วกบั
วิชาภาษาไทกยจิ กเรขร้ามชทุม่ี 2ชนคเณพา่ือจเารรียยนแ รลู้กะรนะสิ บิตวสนาขกาาวริชาภาเษนาื้อไทเรย่ือเงขทาี่แชสุมดชงนเบพท่ือเกรลียอนนรูกลรำ�ะ บข้ัวนนตกอานรกผาลริตแแสลดะง
กกปลผิจาลำ�รรกาติตแรช่แาสรญงลดมๆะง์ชดหกางั กนาวทลรบงั ่ีใแปา้ชาวสรน้ใไะดนดโงกมมซหกีาทึ่งนใารยั นรังแเปตกสสลริจดวะอนกงโดารหมถถรนทึงึงมกัยัปงดลปรังอตะรกนวละลัตลอโ่าิขมาํดวตอทถไางังึยดหงกๆ้มนลจีกังทอปาา่ใี นกรชระในโมกทาหหกยัรานลทแรังังสเี่ ผปปจดลนารงติกะมหหโนรนมดนั้นังทกงปั นทัยปริสาระิตงตะโวมสโัวฒัมทลาทนขัยะยัาธคจรภแรารลทากมษะ่ีสปขกาำ�อราไคงาทรชัญชเยุมชญจดชิ ไชัดนหดาทก้รนวับิ่มีจบงั ีมกปเาทานรรคชระาซนมโนม่ึงิคกาใทใานนนยัร
โเดสยวเนจา ขถอึงงปหรนะังวปัตริขะโอมงทหัยนแังลปะผระแู สโมดทง ัยคทอื คี่เปณุ ็นตมาบรุรดี กขตั ยิ วงถศอ แดลบะทในเรคียรน้ังนส้ีไู่ชดุมเรชยี นนจเชาญิกทอ่ีาไดจา้เรียชนุมรเู้ ดกช่ียวเดกชับพกมิ าลร
ผหทเู านชงย่ีงั วปวฒั ชราะนญโธมดรทารนมยั หแขลอนะงงั ปชผมุรูแ้ ะชสโนดมทงทมี่ ยั คมีจือาาคกชณุวา้ ิทนตยาาานบลโรุัยดีตยขรุเตัจิยยิา้างขวคองศศงลิ์ ป มแใหชสา้ใดวนทิงกหยานารลังแัยปสมรหดะาโงมสหาทนรัยังคปาตมรลระอวโมดมเถทสึงัยวกนใลหาอด้กนวับยลชำ�เุมนตช่ือ่านงงๆจแาลกทะี่
หแนลังะปในระคโรมง้ั ทนัยีไ้ ดป้เจรจียุบนันเชมญิ ีกอาราทจํากรยาร์ชเุมรเียดนชกาเดรสชอพนมิ ดลวย ทํนาใักหเนริสียิตนไบดร้าับนคหวันามเชรียูเกง่ียเวหกียับนเนื้อพเร้อ่ื งมทที่แ้ังสผดลงิตบสท่ือ
ในกเผดดหชลักรูุ้้วเิดแ อเยิชยรกหน่ีายียโเนงลรนนวคังาํ บอ่ืชศปเขรงาาลิรียัน้จญะปนาตหโ์ดกบอมมัน้หนาาหทเชนนกนาัยียหาวังหงรันหปทิ เนแหเรลยชสังะยีัางยีดปโลจนงมงายัรเหทพหกมะนยัรียนหโังอนป้ัมาปมดจัสนรททวจาะิสัยย้งัรบุโิตผมคจนัสลทาามาิตมยักขีกสรวตาาวื่อ่ ิภัวทรมเลกทาเยสะ่ียษ�ำ าคววกาลกรนไาทัทับยารส่ีเยนําจอ้ืคัดเัญกหเเรชกื่อิจนยีี่ยงไกงัวดงวรเรปหกรรับมัียบรณเกนะทเกนาดโครรม้ือ้วรนถยมเิทคอรทใัยด่ือน่ีใบชมงกใวทาอนรรเกบรผราียณใลรนหิตแกส้หสแรูชนดกรุมงั่มโหชปรทนนรง่ีะใจังเชโปารม้ใกีรยนททะนัยกโี่ไมแบดาทลเ้ราระัยแนียกมสนหาอดรรันบงู
เกี่ยวกับการแสดงหนังประโมทัย ตลอดถึงกลอนลําตางๆ ที่ใชในการแสดงหนังประโมทัยใหกับชุมชนและ
ปราชญช์ าวบา้ นและอาจารยช์ ุมเดช เดชพิมล ผเู้ ช่ียวชาญหนงั ประโมทัย รว่ มเสวนนาแแลละะเเลลา า่ ปปรระะววัตตั หิ ิหนนงั งั ปปรระะโโมมททยั ยั
140 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ยั ครั้งท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ ำ�รงุ ศิลปวัฒนธรรม”
ปราชญชาวบานและอาจารยชุมเดช เดชพิมล ผูเช่ียวชาญหนงั ประโมทยั รว มเสวนาและเลาประวัตหิ นังประโมทัย
นสิ ิตสาขนาิสวิชติ าสภาขาษาวาิชไทาภยาถษอาดไบททยถเรอยี ดนบจทาเกรทียไี่นดจเ ารกียทนี่ไรดูเ เ้กรยี่ ยี วนกรับูเ้ กกี่ยาวรกแบัสกดางรหแนสงั ดปงรหะนโมงั ปทรยั ะใโหมกทับัยนใหกั ก้เรบั ียนนักบเราียนนหบันา้ เนชยีหงันเเหชยีียนงเหียน
วิชาภาษากเิจพก่ือกรกริจมากรรทสรี่ มร3้าทงี่ คส3ณรคราณคจ์างาจารนายรส์แย่ือลแ สะลนิ่งะพิสนิิตมสิ ติสพสา์เขขา้ขาาาวิชาปเภกราี่ยะษวกกาอเับพบหื่อกนกาังารปรทสรำ�ระสาโื่งอมสวทรีดัยริทแคัศลง านะนว์ปสิถร่ือีชะสุมก่ิงชอพนบมิ ขกพอาเงขรชผาาชลวุมิตบชส้านน่ือ
เพื่อชเกุมบ็ ชขนอเพมลู่ือชเกุม็บชนข้ดอามนูลตชาุมงชๆนเดพ้าอื่ นนตําไ่าปงผๆลิตเพสอื่ สนรำ�าไงปสรรคทเชี่เยีหงมเาหะยี สนมเผกยบั แบพรริบ่ ทเพชอ่ื มุ กชานรทเปอ่ นงเกทายี่ รวถเาชยงิ ภวฒัาพนใธนรรม
มุมมเผปอลงน็ ิตหกสราอืื่อรปถสาร่ รยะ้าเภงดาส็นพรตใรานคงมๆ์ทมุ ี่เเมหพออื่มงปาหระระสอื กปมอรกบะับกเดบาน็รรทติบําา่ ทสงๆชอ่ื ุมวเีดพชทิ นอ่ื ศั นปรในะกออนบากคาตรผลติ สอื่ เกี่ยวกบั หนังประโมทยั และวถิ ี
ชมุ ชนของชาวบานเชยี งเหียนเผยแพร เพอ่ื การทองเท่ียวเชิงวัฒนธรรมในอนาคต
สสาาขขาาววชิชิ าาภภาาษษาาเเพพ่ือื่อกกาารรสสรรา้างงสสรรรรคคง ง์าานนสส่ืออื่ สสง่ิ งิ่พพิมมิ พพถ์ถายา่ ยววดี ดีิททิัศศันนเพเ์ พื่อทื่อทําเำ�ปเปน ส็นื่อสส่อื รสารงา้ สงรสรรคร ค์
กิจกรรมกทิจกี่ ร4รมนทักี่ 4เรนียกั นเโรรียงนเรโรียงนเรสียานรสคาารมคามพทิคยุณาคพม่อแบลุระีโรขงัตเริยยี วนงบศา ์แนลหะนั ปเชรียางชเหญีย์ชนาวเขบา ้ารนว มมาช่วย
เพเรรทิยีียนนยรารกูคูก้ รมระะแบบลววะนนโกรกางารเรรแียแสนสดดงบหง้านหนงันหปังนัรปะเชรโมะยี ทโงมเัยหทเยี ยันนอ่ื เนงเจ่ือขาา้งกจรตว่าัวมกหนงั ปใทรหะ้ังโ้คนมำ�้ีไทแดัยน้ใแหะล้นนะัำอ�กเุปเพรกีย่ิมรนณเตทป ิมั้งรแสะกกอ่อนงบัโกรกเงราเียรรแนียสทนด้ังไงสดหอ้ฝนงึงกั โปกรรางะเรรเียชินด
ตโมัวทหยั นไมังปอ ยรใูะนโสมภทาัยพแทลพ่ี ะรออุปมกจระณแส์ปดรงะคกณอะบฯกจารึงไแดสข ดองความอหนนเุ ังคแรลาะหกจาารกลวำ�ทิ ปยราะลกยั อตบรุ ยิกางรคเชศิดลหปนมังหปารวะทิ โยมาทลยั ใน
หมหนาังสปารรคะาโมมใทนัยกาไรมส่อายธติู่ในกาสรภแสาดพงทแ่ีลพะรก้อามรเจรียะนแรสกู ดรงะบวนเกบารื้อแงสตด้นงหซน่ึงงัเปปร็นะทโมี่ปทรัยะซทึ่งมับีแใบจบทขั้งนแบกท่นี่เหักมเรอื ียนนกนั ครู
คดโดุรณยิยมะาคีฯงณุ คจพศึงิอลไบปดรุ์ ้ขี มขอตัหคิยาวววางิทศมแยอลานะลุเปัยครมราหาชญะาสหชา์าจรวาบคกาาวนมิทมใยานชากวลายัยรใหคําแชอน่วาะงจนทาาํ รี่แเยพส์แิม่ดลเงตะหิมชนแากังวปนบักร้าเะนรโียเมปนท็นทัยง้ัอสยอช่างางโวยรงบ่ิงเ้ราโียนดนบยทาเฉงงั้ นสพไ้ี่วาดนะ ใไนด้
สใหานธักิตเกรยีารนแทสงั้ สดองงแโลระงเกราียรนเไรดียฝนกรกู้การเะชบดิ วหนนกงั แาลรแะกสาดรงลาํ ปรเะตกน้อรบ�ำ กปารเะชกดิ อหบนขงั า้ปงรเะวโทมีอทยั ่าในงสเบนื้อุกงสตน ซาึ่งนเปน ท่ี
หปรนะังทปบั รใะจโทมงั้ ทแกัยนซกั่ึงเมรีียแนบบคขรอูนาบจทารี่เยหแ มลือะนชากวันบา โนดเปยนมอี ยา งยงิ่ โดยเฉพาะในชว งท่ีแสดงหนงั ประโมทยั
ชาวบา นบางสว นไดเตน รําประกอบขา งเวทีอยา งสนกุ สนาน
มหาสารคมาหมาใสนารกคาารมสในาธกิตารกสาารธิตแกสาดรงแแสลดงะแกลาะรกเารรียเรนียรนกูรกูรระะบบววนกาารรแแสสดดงหงนหังนปงัรปะโรมะทโัยมซท่งึ มยั แีซบึ่งบมขแี นบบบทข่ีเหนมบือนทกีเ่ หนั มือนกนั
โดยมคี ุณพโดอ ยบมคีรุ ณุี ขพตั อ ิยบวรุ งี ขศตั แ ิยลวะงศปแ รลาะชปญราชชาญวช บาวาบนามนามชาวชยวยใใหหคค ําแนนะะนนาํ าํเพเพ่ิมเิ่มตเิมตแมิ กแนกั เน รยีกั นเรทียงั้ สนอทงโง้ั รสงอเรงียโนรงทเงั้รนยี ้ไี นด ทงั้ นีไ้ ด
ปใหรน ะกัทเบั รใียจใปนทหรทนั้งะัง้กแทสเับกรอใียนจงนกัทโทรเั้งร้ังแสยีเกรอน ียงกัโนครเรงไรยีเดรอู นยีฝ านคกจไรกาดอู ราฝ ายรกจใเแกานชรางลาดิยรนะเแหกชชลาดินราะปหงัวชรนะแบาชงัวลุมา แบวะนลิชา ากะเนกปกาาเรปรานมรนลหอลาอาํ วยาํ ยปิทปายรงาละยยักงิ่กงมอหอโโบาดบดสยกายกรเาฉครเาาพฉเมรชาวพเดิิจะชยัาหใิดนะคนรหชใงั้ังนวทปน่ีงเรช1องัทะ3กวปีแ่โส:งมรสาสทรทะดาปข่แียังรโาะหมทใสกนำ�นทอดนเบงับบุยังปก�ำ ้อืหาใรรรงุงนะนนศตลิโ�ำเงันมบเปสปวซทน้ือัฒ่ึงรอยั นงเผะปธตลรโนงรนมามทนซ”ท่ี ง่ึัยเป14น1ที่
ชาวบา นบชางวสบาว นนบไาดงเสตว นนรไดาํ เปตนระรํากปอรบะกขอา บงขเวา งทเวอี ทยีอา ยงา สงนสนกุ กุ สสนนาน
บรรยากาศบกรารรบยเารตกรรายศียากมกาสารศถเตการานยี รทมเตสี่จถรัดาียแนมสทส่ีดจถัดงาแหนสนทดงั่ีจปหัดนรแงัะสปโดรมงะทหโมนยั ทังัยประโมทยั คคุณุณพพอบอุรบี ขุครัตีณุ ขิยพัวต่องิยบศวแุรงีลขศะัตปแยิ รลวางะชศปญแ์ รชลาะชวปบญราาชนชมาญวา์ชชบาววายบนใา้หมน าชวยให
คคาํ ําแแนะนนะํานเพาํ ่ิมเพเติ่มิมเมตาิมช่วยใหค้ ำ�แนะนำ�เพ่มิ เตมิ
นกั เรียนโรงเรยี นบานหนั เชยี งเหียนเรียนรกู ระบวนการแสดงหนงั ประโมทัย
นนกักั เเรรียยี นนโโรรงงเเรรียยี นนบบา้านนหหันันเเชชยีียงงเเหหียียนนเเรรยียี นนรรกู้กู รระะบบววนนกกาารรแแสสดดงงหหนนงังั ปปรระะโโมมททัยัย
นนักกั เเรรยีียนนโโรรงงเเรรยียี นนสสาารรคคาามมพพทิิทยยาาคคมมเเรรียียนนรรูกู้กรระะบบววนนกกาารรแแสสดดงงหหนนังังปปรระะโโมมททัยยั
นักเรียนโรงเรยี นสารคามพิทยาคมเรยี นรกู ระบวนการแสดงหนงั ประโมทัย
4.3 ระยะปลายน้ํา
ร4ะ.3ยะรปะลยาะยปนลํ้าาเยปนนํา้ ข้ันตอนในขั้นดําเนินการข้ันสุดทายของโครงการ ซึ่งไดแบงออกเปน 2 กิจกรรม
หลัก ดงั ตรอะไยปะนป้ี ลายนํ้าเปนขั้นตอนในข้ันดําเนินการข้ันสุดทายของโครงการ ซึ่งไดแบงออกเปน 2 กิจกรรม
142 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชมุ วชิ าการมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามวจิ ยั ครั้งท่ี 13 : สาขาท�ำ นบุ ำ�รงุ ศลิ ปวัฒนธรรม”
4.3 ระยะปลายนำ้� นิสิตสาขาวิชาภาษาเพื่อการสร้างสรรค์งานสื่อ
ระยะปลายน้ำ�เป็นขั้นตอนในขั้นดำ�เนิน ส่ิงพิมพ์เข้าชุมชนเพ่ือเก็บข้อมูลชุมชนด้านต่างๆ
และผลติ สอื่ สรา้ งสรรคท์ เี่ หมาะสมกบั บรบิ ทชมุ ชน
การขัน้ สดุ ท้ายของโครงการ ซ่งึ ได้แบง่ ออกเปน็ 2 เพื่อการท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรม โดยนำ�มาตัดต่อ
กจิ กรรมหลัก ดงั ตอ่ ไปน้ี ใหม่ให้มีเนื้อหาท่ีกระชับ ชัดเจน และเหมาะสม
กับสถานภาพของชุมชนที่ต้องการสื่อให้สังคมได้
กจิ กรรมท่ี 1 ท�ำ สอ่ื วดี ทิ ศั นท์ ไี่ ดจ้ ากการ รับรใู้ นประเดน็ ต่างๆ เก่ยี วกับชมุ ชน เพ่อื เปน็ การ
เก็บข้อมูลเพือ่ เผยแพร่ สร้างแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมอีกแห่งหน่ึง
ของจงั หวัดและประเทศชาตติ อ่ ไป
เปน็ การรวบรวมข้อมลู ทัง้ รูปภาพ ขอ้ มลู
ชุมชนและภาพกิจกรรมต่างๆ ที่คณาจารย์และ
ตัวอยา งหนาปกวดี ทิ ศั น
ตัวตอัวอยย่าางงหหนน้าา ปปกกววดี ีดิทิทัศัศนน ์
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 143
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวิจยั คร้งั ท่ี 13 : สาขาทำ�นบุ ำ�รุงศลิ ปวัฒนธรรม”
กิจกรรมท่ี 2 จัดเวทีคืนความรู้สู่ชุมชน ได้รับความร่วมมือจากชุมชนและโรงเรียนเป็น
เป็นกิจกรรมที่คณะจัดเพ่ือให้หลักสูตรต่างๆ ได้ กอจิ กยรร่ามทง่ี ด2 ีจัดโเวดทีคยนื หควลามักรสู สูชุมูตชนรตเป่านกงจิ ๆกรรมททคี่ ่ีไณดะ้จลดั งเพพอ่ื ใื้หนห ทลกั ี่จสตูัดรตางๆ ไดน ํา
นำ�ความรู้ หรือผลงานท่ีได้จากการจัดโครควงากมราู หรรทือผี่ ลงานโทค่ไี ดรจางกกกาารจรดั หโคนรง่ึกงาหรทล่ชี มุักชสนบูตา นรเชหียงนเหึ่งียชนุมรวชมนนําเสนพอใรห้อแ กมช ุมดช้วนรยับรแู ละมอบ
ชมุ ชนบา้ นเชยี งเหยี น รว่ มน�ำ เสนอใหแ้ กช่ มุ ใหชก นับชรุมบั ชรนู้ โดยมผี โูเคขา รรงวมกทา้งั พรรหะสนงฆง่ึ คชาณวบะา นหนนิสง่ึิตศคณลิ ะปมนวุษฒั ยศนาสธตรรแรลมะสไงั คดมม้ ศาอสตบรค แนืละครูนกั เรยี น
และมอบให้กับชุมชน โดยมีผู้เข้าร่วมท้ังพโรรงะเรสยี นงบฆาน์ หนั เชยีคงเวหายี นมโรดยู้แไดกร ่ชับคุมวาชมนรวหมมลอื จังาจกชามุ กชนทแ่ีลไะดโร้รง่เวรียมนทเปำ�นองยาา งนดีกโดันยหมลกัาสตู รตางๆ ทไ่ี ด
ชาวบา้ น นสิ ติ คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมลศงพาน้ื สท่ีจตัดรโค์ รงการตหนลงึ่ อหลดักรสตูะรยหะน่ึงเชวุมลชนาหพรนอมงึ่ ดปวยีทโคีผ่ ร่างกนารมหนาง่ึ คพณะรห้อนมึ่งศทลิ ปง้ั วไฒั ดน้มธรอรมบไดมอบคนื
และครูนักเรียนโรงเรียนบ้านหันเชียงเหียคนวามรโูแดกชยมุ ชนหลขงั จอากงทท่ไี ดรี่ ร ะวมลทกึ ํางแากนกบ่ ันคุมาคตลลอแดลระะยะหเวนลาว่ หยนง่ึงปาทนผี่ ตานา่ มงาๆพรอใมนทชง้ั ไมุ ดมชอนบของทรี่ ะลกึ แก
บุคคลและหนวยงานตา งๆ ในชุมชน
กิจกรรมที่ 2 จดั เวทีคืนความรสู ูช ุมชน เปนกจิ กรรมท่ีคณะจดั เพ่อื ใหห ลกั สตู รตา งๆ ไดนํา
ความรู หรอื ผลงานท่ไี ดจ ากการจดั โครงการท่ชี มุ ชนบา นเชียงเหยี น รว มนําเสนอใหแกชุมชนรับรแู ละมอบ
ใหกบั ชมุ ชน โดยมผี เู ขา รวมทง้ั พระสงฆ ชาวบาน นิสิตคณะมนุษยศาสตรแ ละสงั คมศาสตร และครูนกั เรียน
โรงเรยี นบานหันเชยี งเหยี น โดยไดร ับความรว มมอื จากชมุ ชนและโรงเรยี นเปน อยา งดี โดยหลักสูตรตางๆ ทไ่ี ด
ลงพน้ื ท่ีจดั โครงการหนงึ่ หลกั สตู รหนึ่งชมุ ชน พรอมดวยโครงการหนงึ่ คณะหน่ึงศลิ ปวฒั นธรรม ไดมอบคืน
ความรแู กชมุ ชนหลงั จากท่ไี ดร ว มทาํ งานกันมาตลอดระยะเวลาหน่งึ ปท ผ่ี า นมา พรอ มทง้ั ไดมอบของทรี่ ะลึกแก
บุคคลและหนว ยงานตางๆ ในชมุ ชน
แผนวีดทิ ัศนเแกผี่ย่นวกวับีดิทหัศนนงั ป์เกร่ียะวโมกทบั ยัหแนลงั ะปขรอะมโมูลทวัยถิ ีชวี ิตของ รอรงอคงณคณบดบีฯดีฯถวถาวยาแยผแนผวน่ ดี วิทดี ศัิทนศั เนกเ์่ยี กว่ยี กวับกหับนหงั นปงั รปะรโะมโทมยัทยั
ชาวบานเชแียลงะเหขยี้อนมลู วิถีชีวิตของชาวบ้านเชยี งเหียน ฐแาลนะะขผอ แูมแทลู ลนวะิถแชขีชกมุ อ้วี่เชจมติ นา้ ลูขอวอาถิงวชีชาาวีสวิตใบนขาอฐนางชเนชาะยี วผงบู้แเา้หทนยีนเนชชียุมแงชกเนหเจยี านอาวาสใน
ชแผาวนบวาดี นิทเ1ศัช4นยี 4เงกเหย่ี ียวใเกนอนกบังาสหนากรนปางัรรปปะรกระอะชบโมุ กมวาชิทรานัยก�ำาแเรสลมนหะอาขผวอิทลมยงาาูลนลวยั มิถหชี าวี สติ ารขคอามงวิจัย ครง้ั ที่ รองคณบดีฯ ถวายแผนวดี ทิ ัศนเก่ียวกับหนังประโมทยั
13แ:ลสะาขขาอทำ�มนลู บุ ว�ำ ิถรงุ ีชศวีลิ ปติ วขฒั อนงธชรรามว”บานเชยี งเหยี น แกเจา อาวาสใน
ฐานะผูแทนชมุ ชน
ภภาาพพกกิจิจกกรรรรมมกกาารรจจดััดเเววททคีีคนืืนคคววาามมรรูสู้สูชูช่ ุมมุ ชชนน
ไส5กชสกด.รกิจุมแารา ากกงชร้ารสกรนบบรงรารูรูมรรคกคณเทกณราุงณรยีาี่าดาบกนนราำ�คารูบกสเกนณร่า่ือาูรแารินสณาตลสรก่ิงม่าะออพาแากกนรมิลกแาภาแพลระารลกเ้วภรแะรกนกากลาิดเจิั้นารระรปรกส(เีรยท4กาิสจะขาํนโาิIดnนายม(กวปบุช41าชิ าํานร)รารรแIถตปะnุงโลบาศสรยมะละิูร1อสชกวปณ)รตันจินวาากศิัฒตแ์แกงราาคลนลารสมุณมธรตะะรทรครด่ีามทาํต่ีไเเนตขทโอดนผดอ่าอุกเกนิยยรงงกาคมเยีๆแชรฉเนนาหพุเมพแรสในไรชานียลดา่อืปะนรนวมโ้ จนรานดเกาายพสิะัน้ยารกวิตชรเรถชิชฉสสาสาเมุาาพสาขะอตมชขั้ามนสาานาาถะแพางรวสึใงๆมลถิชันนาไะบาาดมใธรชภนรูะ้เ์าใุมณาถพหหรบษชนถลรา้ทบานกเาักำ�ุกอขไะสาไทา้นิครปเตู ถยปไนเรเดตงึ ็นผภรไเอเดู้พยจสาชรษั้กนแยีมแ์เนางพชบลคเุ็ตม2พะรัตตท่ตชเอื่ิริชอปน่ที่าวกนยน็ มมาบุกา กรกงสค้าาันื่นนอร
วไิทดย้เพาียภงาษ2าแอลยะ่าภงูมไิปดญ้แกญ่กาาทรอเรงียถิ่นกเทารคสนอคิ นกแารลผะลกิตาสรอื่ แลเะชปยี รงะเหวยัตี นศิ ารสจู้ ตกั รอช งุมคชค์ นวาเปมนรตู้ ภน มู จปิ ะญั ไดญราบั อปนั รเะปโน็ยมชนรด ก
มทวาิชำ�กานทภุบสี่ าำ�ุดษรเพาุงไศรทาิละยปนวิสภัฒติ านนษอธากรเจพรามื่อกกจโาะดรไยดสเเรฉร้ายีพงนาสใะนรนรหคิสอ ์งิตงาแสนลาสวขยื่อางั ไดออทกกวาพ้างงวื้นขัฒทวป่ีนาฏงธบิรชรตั มุ มกิ ชาขนรอจแงรลชงิ ะุมเกเชย่ียนาววบกช้าบั นนกเเากชรดิียเกคงบ็วเหขาีมยอ มนรักลูไดชคมุ้อชวยาน่ามง
กสา่ิงรพอิมอกพแ์ บแบลเะพสอ่ื าผขลาิตวสิช่อื าเปผยระแพวัตรวิศิถาชี สุมตชรม์ ทซ่ีไง่ึดเ้เปรนียอนงคค วหามวรงูใแหหมนท ไ่ีแดลจ ะาคกวชามุ มชภนาบคาภนูมเชใิ ียจงใเนหชียมุ นชสนาขมอางรตถนทเจ่ี อะง
ซขนใเภปขสกฟกเแสจขรอปํ้าําน้ออา็ัืื่อลบบาไื้รนยีเไม็นกรดพษมงปเะนะกทฟูลาผชทท้อ่ืขูเลาโใปาอหยปูใยุมยน้เ้่ีรอแอใรนปดรวรนแู้ชจนลชหงเมือิชนะเกพนขักถนะกอ้บูภลากไวอ็บบแ่ิรนภาง์มตื้ดอูมหัามต่วตแขร้าูมไร่ปาิ้งถาลูิรถิลศดน้ศ่อปอิปงตกญูกืใอีชว้ึ้กอเมๆาันจน้ัญนชทผยุญมภษยสรจูุลกียงัี่ลญสชูักม่าาุบาาตชใไงโิมขตุษงดรดนิปปาุดเัมนรอหดศซแอท้เหร์ัยญชเชงพกึีียซ้ำล�รอะ้อกลุนชมษิ่แมึ่นเงญะกวรงัมุกาพเชฟลาัไตาพถปราชสกปม่ือนะนสะิศ่ินผนื้ขน็นูตาร่มใเฟานาลอททปะรนอรมีคสูใเิเสิตอวปง่อีี่็นงนสทปานตัติชตเคดอเฏเ่รวกค็ชปนรบิศรุมตี์คนกถบินาู่้นนจ์แา็น้อืตเชวทแตัอรขคัสกลิคง้สานนบอ่ีจกิอยตกตแคะกม่ือะานเทบงรนลจภตาปรวรนชแุจ่ีรเอะราูิชมู้ใจนีดโพลุมำ�ักผหะไกดดนริปทิะทไมช่ือษลงไิยมีจวปตัรี่ภญันศ่เมดผิตก์ิแท่จทูะกเเมู นญนีป้คาลคสรลกัยยี่ไี่ไปิรั์นั้ท็บนนิื่ดตอดแยะวาาผญ ตี่้้ ลญปติ จาเปขจบโหเสเคมบแใกพกคอบนุนอิจืหลราทนิงนรอ่ืสนักรนาระกังสทงร่ือเลเวรกคัปนกปรอาะรวทริุวเม่ิาิรางด้สาดีรรมุปัตยถไมะรยีหมิทิทตเมาถผจิน่โปโนพคมศัลมำดทุปาม�ไลน็โวนยัิดาคีกทยร่ีรงทรากจทยอนงกเ่กะวยาัมยฉำ�เายที่ทราสจิรมานนคซพจูารรกุ่ียีตกงคโึ่ดิวงงักไรคนดาคร้ังคดดนนม่แรวนะไแบ์ทำ�ีรจ้ลมอมวแแกสลมา้ั้งเงดัะ้ใากกลนลิาจกนใกนกไโกมาะนเ้กเิมคนหวัหาปสรในาสรมรนันสงเรร่วลนรรง่วรีคย่วเสถแานยีย่ีกมชือนนะนัเวงลนนนยีขาขกจสนขมอหรงระาอาาอบืขแกีีเใกู้ถชวบงรหกนอลทงกรงึา่ชจากยรีกงะไอคะิจวุมัดดชงรนลหบลดรกบุมชเเลชแังุ้่มาุ่วมพวรไ้นชนาุุลรนเมรคดทรเนปอืนทะ้ีปมกาถณีชชสนแ้โะาี่เมา้หูกาารนขนาาน้ัเรหหผงนวาป้ามจแวกแเลบมมรึ่งนรรสทาา็ไติ่ลทวยี่้วาดาารรดานนมมีม่ถยยยะงง์ี
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 145
ในงานการประชุมวชิ าการมหาวิทยาลัยมหาสารคามวิจัย ครง้ั ที่ 13 : สาขาทำ�นุบำ�รงุ ศิลปวัฒนธรรม”
ผเู้ ขา้ รว่ มมากเกนิ เปา้ หมายคอื การจดั เวทคี นื ความ หลักสูตรไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อชุมชน
รู้สู่ชุมชนซึ่งเป็นกิจกรรมครั้งสุดท้าย แสดงให้เห็น และสังคม อีกทั้งเป็นแบบอย่างให้นิสิตสามารถ
ถึงชาวชุมชนให้ความร่วมมือ และมีความยินดีใน นำ�เอาประสบการณ์ที่ได้ไปปรับใช้หรือปฏิบัติจริง
การจดั กจิ กรรมของคณะไดเ้ ปน็ อยา่ งดี นอกจากน้ี ในชุมชนของตนเอง และสามารถนำ�ไปประยุกต์
ในการทำ�งานหลังจากท่ีจบการศึกษาไปแล้วได้
นิสิตยังได้รับประสบการณ์ตรงและได้ เป็นอยา่ งดี
ใช้ความรู้ท่ีได้จากการศึกษาในรายวิชาต่างๆ ใน
ต้นแบบหุ่นฟางไดโนเสาร:์ ย้อนรอยเรอ่ื งราวดนิ แดนอ่ขู า้ วอ่นู �ำ้
สริ ิภา พงษแ์ สงทอง: แศลูนะนยสิ์วิติจตสัยน้ าแแลขบาะบกปหารรุ่นะตศฟิมกึางาษไกาดรบโนรรเมรสพ:ารชค์ ีว:ณนิยอ้วะศนทิ ิลรยอปายกเรมร่ือรหงมารศวาิทาวสดยนิตาแลรดยั์ นมมอหหขู่ าาา้ สววทิาอรยูน่ คาา้ ลามัยมหาสารคาม
สันตสิ ขุ แหลง่ สนาม
อาจารย์ ดร.อทุ มุ พร ดศี รีและนสิ ติ สาขาชีววิทยา: คณะวทิ ยาศาสตร์ มนหาางวสาิทวยสาริ ภิลาัยพมงหษา์แสสงาทรอคงาหมัวหน้าโครงการ
คณะทา้ งานศูนยว์ ิจยั และการศึกษาบรรพชวี นิ วทิ ยา
อาจารยส์ นั ตสิ ขุ แหล่งสนามและนิสิตสาขาประติมากรรม คณะศลิ ปกรรมศาสตร์
บทความนี้ เปน็ บทความทมี่ วี ตั ถปุ ระสงคเ์อพาจอื่ ารถยา่์ ดยรท.อทุอมุ ดพอร งดคศี รค์ ีแลวะานมิสรติ สทู้ าไ่ีขดาชจ้ ีววาทิ กยกา าครณบะวรู ทิ ณยาาศกาสาตร์งานดา้ น
บรรพชวี ินวิทยาและศิลปะ (ประติมากรรม) เพอ่ื สรา้ งเชปาวน็ บนา้ นวบตั า้ นกดรินรจี่มตา้ใบหลมดนิท่ จีม่ีอ่ ้าคี เภวอาคมา้ มโ่วดง ดจังเหดวัด่นกภาฬาสยินใธตุ์ ผ้ ลงาน
นวิจีบ้ ัยทดค้าวนาบมรยรังพไดชถ้ีวินา่ ยวทิทอยดากแรละะบตว้ังนอกยาู่บรทนำ�พงื้นาฐนาเพน่ือทสุนรทา้ างงเวปัฒ็นกนรธะรบรชมวาวนแบลกา้ นะาใรวนพเิถรืนีชียทีวเ่ีนขิตตแรดลมใู้ ะหห้ังผาเม้แู้วดิทีสกิม่วยผ่นาขลเู้ทกยัอย่ีมี่มงวหขีคพาอ้ สวง้ืนาทารทุกคมคา่ี สนมนนอใกจจทาากง
ดา้ นนี้
บทความนี เป็นบทความท่ีมวี ัตถุประสงคเ์ พ่ือถา่ ยทอดองค์ความรทู้ ่ไี ดจ้ ากการบรู ณาการงานด้าน
บรรพชวี ินวทิ ยาและศิลปะ (ประตมิ ากรรม) เพือ่ สร้างเปน็ นวัตกรรมใหม่ที่มีความโดดเดน่ ภายใต้ผลงานวจิ ัย
จุดเริ่มต้นดานบรรพชวี นิ วทิ ยา และตังอย่บู นพนื ฐานทนุ ทางวฒั นธรรมและวถิ ชี ีวิตดงั เดมิ ของพนื ท่ี นอกจากนบี ทความยัง
ไยดอ้ ถ้ ่านยไทปอเดมกือ่ระหบลวนากยารร้อทยา้ งลาน้าเนพป่อื สีกรอ่้างนเป็นพก้นื ระทบ่บี วนา้ กนาดรเินรียจน่ี รอู้ใหำ�แ้เภกผ่อทู้ คม่ี �ำ ีคมวาว่ มงสนจใังจหทาวงัดด้ากนานฬี สินธุ์ เป็นพนื้ ท่ีแหง่
สแคชกชธใี้ื่อลรวมนิ หราะบเลมเ้นมเหรูป�ำชออื้ณน็นน็าดจุ วใ์ตำ�้แนมใจอสในจพนา่หนนใิหนง่ดุุด้าถสอนนื้กอตใหว้มถเลมงึรนดาอ่ดกว้งึสทยสิม่รง่ีตมสบยมอตีาสเบ่ีตอบตัตัาสลบรูรดส้นจมวรยพมยีาา้วูรณดนข์ตเิีง่อ้งอหนนืณอวข์ ชนถต�ำนทบข์ณททดานข์พีึงารไบอ่อบ่ีรปอรนปดนิใบงาทม้านเงิงใจัเีเเชดวลปจนสมที่หนสจเาีววก็ณตัเ็นด่อืล่ีุบี่หตจักลลเิตวหินพ่อนัปเานนวา์หลชก็ลจเืนตลน็หร์น่ลแแ่ีาถเ่อี้ทอ่เียปเยาเลปบหลงึ่ีแเมชจงลยระลน็น็คปหารามง่น่้ชอคย้ี หะนย้ี่งเพยนยจัวบู่งปเคมใจลงาิดชขจนนื้ชวาู้่บมา้็นคโ้ใรนบบาุพีบนนนท้าอะมนชา้ดินอรนปุดัทใแี่อเน่วาใทดมในกีขุดหณดนต่ีงนีตแี่ตส่อโ้มเนิฤง่ตงั้ังมบบลนวอสปจอคังอบดละดรมา้ลี่แพยวรูชยูกาบคนาาตทู่ตีนืณาาโทู่ณูรตส่าว่าดทวบตม์ขณัมตลบาา่่อ่ีบรนิงั้ออวกเ์ปา้มามท้ามแปง์ขจลนณดุนพอกล็นตีว่นาามี่ดมืนงแดาิถุชลาแส่วีนิหทดหสลโถิามกีาตัจบุใ่กีบละีชวมงห่ีาสวเ่อฉง่อีวรบหขญบรอขใ์มิตลา้าาหดาบ้าุเ่นาทรูไบณภเหเ้มดนช�ำณี่พกเาอารูนโขน่เดิง่ึมดนรคณนแเ์า้าพกใปเา้ไีวใจหลสไาาินดมหข์ืดถินด็รอาก้โะว่ชอตรญนาับชีโงซแฉ์ีวงัศงนเสวี(ึ่งหสถจ่เยัลติพแเตัทิตเาิน่ังชกลนสาวมหรือน้ืฐทันน่โ์น่ง์ช่มากวาคีบทแอพี่นอดันเรนรไลขวนดิก่ีกขา์าดง่ึะา(�ำ้ากหาอณหอ่เพภกโฬจมนิทลงนนัูใพามาสพดืักคแหอืราเนินอฐวอืชสตนใเ้กซาุษาธาแากห)ากนมุ์ศเยง่ึลศเมดิรขก้อดัยปต์แะแีลชัย์ุดางักแไบลั็นน่ากา้ดมนหภกะพางนสลโน่สเลดริันนพูืนกป้าา่ตัมง่อตทเวทก็นแันธาบสวชน่ีส่ีแงั้รแนิลานูรไโ์ใีรา้หถหรณหหบปะพคม)์กง่ลน่ิ้เใ์ลญัชรกคหินมชืง่นดฐาาวอกัเน็ชันแอลีตนาาณงัาอ่ืวฐดลมิใือ�ำหนน่านอีตาละนาขคี้านา้รไ�้ำอวศดดทงายัโงั มส่ีนมแก�ำนอเหลสคดษุุ ลา่าญั มยวรง่ ์์
การด้ารงชวี ิต แบง่ เป็นช่วงฤดูกาลทวี่ ิถีการด้าเนนิ ชวี ิตมคี วามแตกต่างกนั ไป ดงั นี
เทือกเขาภูพาน
ทต่ี ังหมู่บ้านดนิ จี่
พืนที่เกษตรกรรม
รปู ภาพท่ี 1 แรสปู ภดางพใทห่ี ้เ1หแ็นสถดงงึ ใลหกั้เหษน็ ณถงึ ละกักษาณระตก้งั าถรตน่ิ งั ฐถานิ่ นฐาแนลและะลลกั ักษษณณะะภภูมปิมู ริปะเรทะศเบทา้ ศนบดิน้าจนี่ อดา้ ินเภจอี่ คอ้า�ำมเว่ ภง อจังคหำ�วมัดกว่ างฬสจนิังธห์ุ วัดกาฬสินธุ์
เอกสารประกอบการน�ำ เสนอผลงาน 147
ในงานการประชมุ วิชาการมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวิจยั ครง้ั ท่ี 13 : สาขาท�ำ นุบำ�รุงศลิ ปวฒั นธรรม”
ฤดูหนาว หรือฤดูแล้ง (ตุลาคม – ทอผ้าไหมแพรวาเป็นอาชีพเสริม ผู้ชายในวัย
กมุ ภาพนั ธฤ์)ดูหเรนยีาวกหวรา่ อื ฤฤดดแููแลหง้ ่ง(ตกลุ าารคมพ–กั กผุมอ่ ภนาพันชธา์)วเบรยี า้ กนว่าฤดแู หแง่ รกงารงพาักนผเอ่ ขน้าชการวงุบเา้ ทนจพะเดพูแล่ือผปลติรหะลกังอกาบรเอก็บาชพี รับจ้าง
จะดูแลผลเเรฤิกกตับดย่ย่ีี จหูหววา้นลงผผาห้หูู้วังญญกหงิงิราททอื รา้้าฤออเดกาาูแชช็ลบีีพพง้ เทท(กออตผผุลี่ยา้้าาวไไคหหมมมผ–แแู้พพหกรรุมญววภาาาิงเเพปปท็็นนันำ�ธออ์)าาอชชเาพพีีรชียเเสสกีพรรวมมิิ ่าฤผผด้ชูู้ชูแาาหยยง่ใในนกาววรัยยั พแแักรรงงผงง่อาานนนเเชขขา้้าาวกกบรรา้งุงุ นเเททจพพะเเดพพูแ่ืื่ออลปปผรรละะติ กกหออลบบงั ออกาาาชชรพีพีเกบ็
รฤบัดจูห้านงาว หรอื ฤดูแลง้ (ตุลาคม – กมุ ภาพนั ธ์) เรยี กวา่ ฤดแู หง่ การพักผอ่ น ชาวบ้านจะดูแลผลติ หลงั การเก็บ
เกย่ี ว ผ้หู ญิงท้าอาชีพทอผา้ ไหมแพรวาเปน็ อาชีพเสรมิ ผชู้ ายในวัยแรงงานเขา้ กรงุ เทพเพื่อประกอบอาชพี
รบั จา้ ง
ภาพทภี่ า2พทแี่ ส2ดแสงดใหงให้เห้เห็น็นววา่่าผผู้หหู้ ญญิงในงิ หในม่บู หา้ มนป่บู รา้ะกนอปบรอะาชกีพอทบอผอา้ าไหชมีพแพทรอวาผซา้ ึ่งไเหป็นมอแาพชีพรเวสรามิ หซล่งึ งั เจปา็นกลองนาาชพี เสรมิ หลงั จากลงนา
อาศัยช่วงฤเยยภภดวาาังังูรลพพตตอ้ททออ้้า่่ีีงงนน22เเตตแแ้ีใฤฤรร(สสนดดมยยีี ดดูรูรมมกงงีน้้ออใใพพหหานนารรเ้้เรหห้้ออค((นน็็หมมมมมววนีีนใใาา่่านนาาผผ-ขกกคคูู้้หหาาพอมมญญรรงิงิงเเฤ--ขขใใปพพนนษ้้าาหหฤฤสส่ามมภษษู่่ฤูฤูบู่่บภภดดา้า้าแกกููาาคนนลคคาาปปมลลมมรระขขะะ)))เกกออลชชชอองงบบกกาา้ียาววออาาวงบบาารรชชบสทท้าา้ พีีพนนาา้้ัต้าททนนออนออวาาาาผผศศ์ ้าา้ ััยยไไหหชชมมวว่่ แแงงนขพพเเววอรรอลลววงาากาานนกซซจใีีใง่ึงึ่านนาเเปปรกกกนน็็ทาานออรรำ�าาหหยี้ชชนาาพีพี งัขขาเเตสสออรรงงอ้มมิิปปหหง่าา่ ลลเแแงังัตจจลลาาระะกกยีเเลลลลมงงียยี นนงงพาาสสรัตัตววอ้ ์์ มนนออใกกนจจกาากกานนรีี เข้าสฤู่ ดูกาล
ฤดรู ้อน (มีนาคม - พฤษภาคม ) ชาวบา้ นอาศยั ช่วงเวลานีในการหาของป่า และเลยี งสตั ว์ นอกจากนี
ยังต้องเตรียมพร้อมในการเข้าสู่ฤดกู าลของการท้านา
ภาพท่ี 3 แสดงให้เห็นถงึ ทศั นยี ภาพและบริบทพืนท่ีในฤดรู อ้ น
ฤดฝู น (มิถภนุ าายพนท–่ี 3กภานั แพยทสาี่ยด3นงแ)ใสหชดา้เงหใวหบ็น้เหา้ ถนน็ ึงถททงึ ังทหศั ัศญนนงิียียแภภลาพาะแพชลาแะยลบตระา่ บิ งบทพรพาิบืนกททัน่ใี ลพนงฤืน้นดทารู ้อีใ่ทนน้านฤาดรูต้องั แนต่ขันตอนเตรยี มนา
จนถงึ การฤเดกูฝ็บนเก(่ียมวิถุนายน – กนั ยายน) ชาวบ้านทงั หญงิ และชายตา่ งพากันลงนา ท้านา ตังแต่ขันตอนเตรยี มนา
ฤจดนูฝถนงึ กา(รมเกิถ็บุนเกา่ียยว น – กันภายพทาี่ย3นแส)ดงชใหาเ้ วห็นบถ้าึงทนัศนียภาพขแน้ัละตบรอิบนทพเตืนทรใ่ี นยี ฤมดูรน้อาน จนถงึ การเกบ็ เกยี่ ว
ท้ังหญิงและชายฤตด่าูฝงนพ(มาิถกุนาันยนลง–นกันายาทยนำ�)นชาาวบต้านั้งทแงั หตญ่ งิ และชายตา่ งพากนั ลงนา ท้านา ตงั แต่ขันตอนเตรยี มนา
จนถงึ การเก็บเก่ียว
ภาพที่ 4 แสดงให้เห็นถึงฤดขู องการท้านา ทกุ คนในหมบู่ ้านตา่ งชว่ ยเหลือเกอื กลู กัน เพราะถือวา่ ข้าวเปน็ อาหารหลกั ที่ส้าคญั
ภาพท่ี 4 แสดงให้เหน็ ถึงฤดขู องการท้านา ทกุ คนในหมบู่ ้านตา่ งช่วยเหลือเกอื กลู กัน เพราะถอื ว่าข้าวเป็นอาหารหลักที่ส้าคญั
ภาพที่ ภ4 าแสพดทงใี่ห4้เห็นแถสงึ ดฤดงขูใอหง้เกหาร็นทถ้านงึ าฤทดกุ ูขคอนงในกหามร่บู ท้าน�ำ ตน่าางช่วทยกุเหคลนือเใกนือกหลู มกันบู่ ้าเพนรตาะ่าถงือชว่าวขยา้ เวหเปลน็ ือาเหกาอื้ รหกลูลกั กท่ีสัน้าคญั
เพราะถอื ว่าขา้ วเปน็ อาหารหลักท่ีสำ�คัญ
148 เอกสารประกอบการนำ�เสนอผลงาน
ในงานการประชุมวิชาการมหาวิทยาลยั มหาสารคามวจิ ัย คร้งั ที่ 13 : สาขาท�ำ นบุ �ำ รุงศิลปวฒั นธรรม”
ฤดูกาลของการเก็บเก่ียว ผลผลิต การพัฒนาโจทย์
(พฤศจกิ ายน – กมุ ภาพนั ธ)์ ในชว่ งเวลานเ้ี ปน็ การ
เกี่ยวผลผลิตของชาวนา ชาวนาในปัจจุบันใช้รถ จากโจทยก์ ารท�ำ งานทตี่ อ้ งบรู ณาการงาน
เกี่ยวข้าวเพ่ือประหยัดแรงงานและค่าใช้จ่าย ง่าย ด้านบรรพชีวินวิทยาและศิลปะ สร้างสรรค์เป็น
สะดวก มคี วามรวดเรว็ โดยในนา 1 ไร่ ใชเ้ วลาไมถ่ งึ นวัตกรรมใหม่ภายใต้พ้ืนฐานทุนทางวัฒนธรรม
15 นาที แตถ่ ้าเกยี่ วมือด้วยคน 5 คน ใช้เวลามาก เดมิ ในพนื้ ทท่ี ท่ี �ำ การวจิ ยั ดา้ นบรรพชวี นิ วทิ ยา คณะ
ถึง 3 ชวั่ โมง ท�ำ ใหช้ าวนาส่วนมากเลอื กทจ่ี ะใช้รถ ทำ�งานศูนย์วิจัยและการศึกษาบรรพชีวินวิทยา
เกยี่ วมากกว่า แต่กม็ ีข้อเสยี มากดว้ ยเชน่ กนั ซ่งึ ก็มี ได้ประชุมระดมความคิดเห็นระหว่างคณะทำ�งาน
ชาวนาจ�ำ นวนไมน่ อ้ ยในบา้ นดนิ จที่ ย่ี งั รกั ษาวธิ กี าร คณะศิลปกรรมศาสตร์และคณะวิทยาศาสตร์ จึง
เกี่ยวข้าวด้วยมือ เพราะเช่ือว่าจะทำ�ให้ได้ผลผลิต ได้ขอ้ สรุปในการด�ำ เนินงานดงั น้ี
จ�ำ นวนมาก ฟางข้าวสามารถน�ำ ไปเลี้ยงสตั วไ์ ด้
1. สรา้ งนวตั กรรมทางดา้ นประตมิ ากรรม
ปรากฎการณ์ดังกล่าวชี้ให้เห็นว่า ใน ซึ่งเชอ่ื มโยงประเด็นทางด้านวัฒนธรรม (ปราสาท
ปจั จบุ นั การเกย่ี วขา้ วดว้ ยมอื ยงั คงมใี หเ้ หน็ อยู่ และ รวงขา้ ว) ดา้ นวถิ ชี วี ติ ชมุ ชน (การเกบ็ เกย่ี วขา้ วแบบ
มีชาวบ้านจำ�นวนไม่น้อยที่รักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมไว้ ดงั้ เดิม) ดา้ นบรรพชีวนิ วทิ ยา (ไดโนเสาร)์
และน้ีเป็นจุดเร่ิมต้นของโครงการต้นแบบหุ่นฟาง
ไดโนเสาร์ : ย้อนรอยเรื่องราวดินแดนหุ่นฟาง 2. สร้างต้นแบบหุ่นฟางไดโนเสาร์โดย
ไดโนเสาร์ เพ่ือรักษาวิถีการเก็บเกี่ยวแบบด้ังเดิม เลอื กไดโนเสาร์ชนดิ ภเู วยี งโกซอรสั สริ นิ ธรเน่ ที่
เพื่อแสดงออกให้เห็นถึงนวัตกรรมเชิงสร้างสรรค์ มีความสำ�คัญหลายประการ (ซากดึกดำ�บรรพ์
ทเ่ี ชอื่ มโยงวถิ ชี วี ติ ชมุ ชนกบั งานศลิ ปะและงานดา้ น ไ ด โ น เ ส า ร์ ช้ิ น แ ร ก ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย , ช่ื อ
บรรพชีวินวิทยา พระราชทาน, สมบูรณ์ท่ีสุดในเอเชียตะวันออก
เฉยี งใต้ เป็นตน้ )
โครงการตน้ แบบหนุ่ ฟางไดโนเสาร์ : ยอ้ น
รอยเรื่องราวดินแดนอู่ขา้ วอนู่ �ำ้ ถอื เปน็ โครงการท่ี 3. สร้างจุดสังเกต (Landmark) ให้กับ
บูรณาการงานด้านบรรพชีวินวิทยาและงานด้าน มหาวทิ ยาลยั มหาสารคามซง่ึ เปน็ สถาบนั การศกึ ษา
ศิลปกรรมร่วมกันเพื่อให้เกิดเป็นนวัตกรรมใหม่ท่ี แห่งเดียวในประเทศไทยท่ีมีหลักสูตรทางด้าน
เชื่อมโยงชุมชนในเขตพ้ืนที่ขุดค้นด้านบรรพชีวิน บรรพชีวินวิทยา แก่นักศึกษา ประชาชน โดยรอบ
วิทยา อนุรักษ์ส่งเสริมวิถีชีวิตด้ังเดิมของชาวนา มหาวิทยาลัย และเป็นแหล่งประชาสัมพันธ์ทาง
ซ่ึงต้องใช้ความร่วมมือจากทุกคน จากทุกหน่วย สอื่ สงั คมออนไลน์ (จุด Check in)
งานเพอื่ สรา้ งนวตั กรรมทเ่ี รยี กวา่ “ตน้ แบบหนุ่ ฟาง
ไดโนเสาร์”
หลายประการ (ซากดึกด้าบรรพ์ไดโนเสารช์ ินแรกของประเทศไทย, ชือ่ พระราชทาน, สมบรู ณ์ท่ีสุดใน
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นต้น)
- ปสรร้าะงเทจดุศสไทังเยกทตม่ี (หี Laลnกั ใdนสงmาตู นรaกาทrรkปา)รงะใชดุมห้าว้กชินาบักบามรรมหรหพาาววชิทยทิ วี าลนิยัยาวมลหทิ าัยสยามารคหาแมากวสจิ น่ ัยาักรครคศ้งั ทาึก่ีเม1อษ3กซาส:ง่ึาสรเปาปปขรราะน็ทะกำ�สอชนบุบถาก�ำ ชาารรุงบนนศลิ�ำนั เปโสกวดนัฒาอยนผรธรลศรงอราึกมบน”ษมาหแ1าห4ว9่งทิ เดยยีาลวใยั นและ
เปน็ แหล่งประชาสมั พนั ธท์ างสอื่ สังคมออนไลน์ (จุดCheck in)
ภาพที่ 5 แสดงใหเ้ ห็นลักษณะของ
ไดโนเสาร์ท่ีคดั เลอื กมาเพื่อสรา้ ง
เปน็ ตน้ แบบหุน่ ฟางไดโนเสาร์
ภาพท่ี 5 แสดงให้เห็นลักษณะของ
ไดโนเสารท์ ี่คัดเลอื กมาเพือ่ สรา้ งเป็น
ต้นแบบหุน่ ฟางไดโนเสาร์
ภเปา็นพโภทมา่ีเ6ดพลแทไสงด่ี าด6โนนงใแวเหสสิจ้เายัดหรจง็นต์ ในน้วหา่เแป้เมบหวี็นบ็นาโทงวมแ่ีจา่ เผะมดนนลวี แ้าาไไลดงปะแโปทนผร้าเนะสงทแกาาตี่ลนอรอ้ระบ์ต่วงทเน้ ปมใำ�แชก็นงบ้อันโาคงบรนคระทรง์คหว่จี่สววมระา่าา้กนงมงอนั�ำขราไรอ้ดู จปะงา้าปตหนร้นรวยศะแา่์ภลิ กบงาปออบคกาวบหจิชร่นุเรปาาฟปมรน็ ายรเโงขะภ์คไ้าตดารรมิโคง่วนาสวมเกริชสดรา้าารว้งรปมยขท์ รแอี่ตะลง้อตะตงบิมใน้ ชรูาแณอ้กบงราคบรง์คามหนวแนุ่ ารลมฟว่ ะมราบ้ดูกง้าูรับไนณดงศาโานนลิ งปวเาสจิกนาัยรรรจร่ว์มนมกบั
เข้าร่วมด้วย
กรกะรบะวบนวกานรกทาางรานทโำ�คงรงากนารโตค้นรแงบกบหาุ่นรฟตา้นงไแดบโนบเสหาุ่นร์ : ยอ้ กนวรา่อย5เรอื่ปงี รทาีมวดงาินนแไดดนเ้ อล่ขู ง็ ้าเหวอน็ ูน่วา่ ในพื้นที่ต�ำ บลดนิ จ่ี
ฟางไดโนเสาร์ : ย้อนรอยเรื่องราวดินแดน มีวิถีการทำ�นาและเก็บเก่ียวแบบดั้งเดิมคือเหลือ
อู่ข้าวรอะู่นยะ้ำ�ต้นน้า ฟางขา้ วอยู่ ดงั นน้ั จงึ ไดม้ ีความคดิ ท่ีจะน�ำ ฟางขา้ ว
แวเตเปหชินน้กแท กลน็าวแลิจาั้งือกรทบรทะกะฟาาปบกรยราางหใรรำะ�งงในนมขดะแนุ่หพกา้รชรฟ้ตาเนวกนืาะปุมนา่าดอรขทยง็งเนกดยปอไพ่ีกะๆดาู่า้รงฎตวดื่อเโรกะา่นนิทงัน้วหาขยนินเ5ริินจนอสาันงะดัยกางปรำ้�าจ้าแรโื นอาีเงึค์ทรนกรแไแทรดกีมนิทลานังง้มงงขะรหำ�วกาาคีกบงมอนทนาวา้าดรงไราใาหนิดกนนกมงน้เจีากคซใลาดตงึรนจิิดึ่ง็งรปกวกลเกทกดหา้ฎิชรอาีจ่าหำ็น�รทิาระดรนมวเกินทนดกนด่าตาก้าีมำใ�าเา่ินราฟนปเงรงรในพางๆ็นาทนทงาขิืนนโนำ�า้ขพจอนทงไงง้าท้ืนงดาาีต่าวใโยนจนทนน้มา้คห์ บารี่ีตรกลงลือตกดอค้าาินดวจตโฟเขบรรจจากอาน้ลาอ่ืซ่ีมทากมงดงแึ่งงรตยโตวีขนิกบรทค้อถิ์หา้าจำ�าบ้างรกีรววบี่มรงกงหทาจือดาาลากรีมนุ่นาใคนิรดทาชกงทขฟวแรเ้า้ินาพอปังาตดานนจทงม็นงน้ื้นานไช่ีมาไดตแตทแอุมงดา้ม้นลอ้ดบี่นชขู่โใีกะทา้งนชนา้บาเานกนุว้กเเขรหปสกทาอ็บปอุ่นารา็นานู่เรงรกขรงฟใตะค้ำ�วว์นอ่ยี ชท า้นนจิัสวรไงมุงัยงั้ดทใแะชไเหนใุยบล้พมุุดนกนมชะบง่อืาชโทกตุมนดพรดหนาา้นบชนังเานื้ร งสนเรนรทจ้ีวดทกิาใือา้บงึา้ัสิมนเ่ีรขากกา้คดรร์อ:�ำนบ็ะอืุใงหยนยดร้อนะวกินตนบดาจน้รรรเี่ ปอวทนนม็ย�ำ�ำ้
โครงการตน้ แบบหนุ่ ฟางไดโนเสาร์ : ย้อนรอยเรื่องราวดินแดนอู่ข้าวอนู่ ้า ได้ลงพนื ที่เกบ็ รวบรวมฟางข้าวจาก
พนื ทีน่ าของคนในชมุ ชนบ้านดินจี่
แนวทางในการด้าเนินงานและก้าหนดปฎทิ ินการทา้ งาน ตลอดการท้างานทงั ทางด้านการวิจยั การบรกิ าร
วิชาการในพนื ที่กว่า 5 ปี ทมี งานได้เลง็ เห็นวา่ ในพนื ทต่ี ้าบลดินจ่ี มีวถิ ีการท้านาและเก็บเก่ียวแบบดงั เดิมคอื
เหลือฟางข้าวอยู่ ดังนนั จงึ ได้มคี วามคิดที่จะนา้ ฟางขา้ วจากตา้ บลดนิ จี่มาใช้เป็นต้นทนุ ทางวัสดใุ นการทา้
ตน้ แบ15บ0หุ่นฟเใาอนงกงาไสนดากรโปานรรปเะสรกะอาชบรุมก์วทาิชรางั นกห�ำาเรมสมนดหอนาผวีจิทลึงยงาากนล้าัยหมหนาดสาเรปคน็ามโวจจิ ทยั ยคห์ร้งั รทือ่ี 1ค3ว:าสมาขตา้อท�ำงนกบุ าำ�รรุงขศอลิ ปงวชฒั มุ นชธนรรม” ในระยะตน้ น้าของ
โครงการตน้ แบบหนุ่ ฟางไดโนเสาร์ : ยอ้ นรอยเร่ืองราวดินแดนอู่ข้าวอนู่ ้า ได้ลงพืนทเ่ี ก็บรวบรวมฟางขา้ วจาก
พืนทีน่ าของคนในชมุ ชนบา้ นดินจ่ี
ภภาพาพทท่ี ่ี77 แสดดงงใใหหเ้ หเ้ ห็น็นถึงถกงึ ากราเกรบ็เกรว็บบรรววบมรฟวามงขฟ้าาวงในขพา้ วืนใทนน่ี พาขืน้ อทงนี่ชาาวขบอา้ งนชาโดวยบไ้าดนอ้ าสโดาสยมไดคั รอ้ จาาสกาโคสรมงคัการรจอาากสโาคลร่างฝกนั าตราอมาลสา่ าหลาา่ ฝัน
ยกั ษใ์ หญ่ในตา้ นานรนุ่ ท่ี 12 แตลาะมนลิสติา่ สหาาขยาักชษีวว์ใิทหยญาใ่ ซนง่ึ ตชา�ำ วนบา้านนรบุน่ า้ ทนดี่ 1นิ 2จ่ีตแา่ งลเะข้านมสิ าติชสว่ ยาเขหาลชือวี โดวยทิ ายงาพนื ท่นี าไดฟ้ รีจากชาวบา้ น
ซึ่งชาวบา้ นบา้ นดินจี่ตา่ งเขา้ มาช่วยเหลือโดยางพ้ืนท่นี าได้ฟรีจากชาวบา้ น
ภาพที่ 8 แสภดงาใพหทเ้ ห่ี 8น็ ถแสึงกดางรใหข้เนหยน็ า้ ถยึงฟกาางรขข้านวยทา้ ร่ี ยวฟบารงวขมา้ ไวดทจ้ รี่ าวกบพรวนื มทไ่ีบดา้้จนากดพนิ จืน้ ่ไีทป่ีบย้าังนมดหินาจวไี่ทิ ปยยางั ลมยั หมาหวาิทสยาารลคัยามมหเาพสอ่ืาเรขค้าาสมู่
กระบวนการในขันตอนตอ่ ไป เพ่ือเขา้ สู่กระบวนการในข้ันตอนตอ่ ไป
ระยะกลางนา้
ถอื เปน็ ชว่ งของการท้างานท่เี ขม้ ข้นเพราะต้องระดมสมองและก้าลงั คนในการทา้ งาน ปญั หาและ
ชแอแกก่วปุ งไ้้ไสขขเรสปปคแ ตราญัญัลคนอ้ระท-์งทหหอรอีส่�ำาาะาปุงา้ดใทดานสคว้นมติรถรเัญยบทสะยรอืกอยค์มือมี่เรายะปทองจีระก่าตน็�ส่ีงำหดงลแน้นช�ำ ามยลาวคว่ ช่ิงทคนะงญั ใานขนุณกนนวออ�้ำ�ำจอ้บกะย งลายาท ้ากา่งักแรนงา้าคภดลยงรจนาะ้าางท่ิาใยเใผนก�ำนนนนลไงลกนิกดางอะาางนา้แกแรารนบทเทวนดพทเ่ี่งก�ำ�ำขคมก่ี่ืองใเม้ือนาขีกาใขหรนนนลิ คน้ท้งาเ้งนปเคาด้าาพนทญังียนใรหามา้งคหานมญงคีอืะาาอหว่ นอาาทมกว่ีมิทคเศแปจีลยหลิ ็น้าาอ่ ปลนลง5่งกตวัยสรนมัวนรสแนหมโาว่ล้อคาศมนะสยรางาแงคสแ่ารสลอืตลยคะรระตา้าผ์น่อมงลิสกเงแหิตาาลรสลนบะา็กทเรขพีม่ หิา่ิมโขีปาดเนรรวยจาะลอดดัตาาใกิมกหจาาาญารรกรท่รหสยร้าล์่งสมงงัผาันจลนคตาใเณกิหปสทุต้น็ะข่ีไอ้ ดง้
1ส. ่งผโคลรใหงส้ตร้อ้างงแเหก้ลไขก็ ปโัญดหยาอดา้จวยารกยาส์รหันาตชิสาุขวบแ้าหนลจง่ าสกนาม และนิสติ สาขาประติมากรรม คณะศลิ ปกรรมศาสตร์
ละแวกใกล้เคียงมหาวิทยาลัยมหาสารคาม และ
เพ่ิมเวลาการทำ�งานเป็นช่วงเสาร์-อาทิตย์ ระดม
ทุนจากภายนอกเพื่อให้งานมีความคล่องตัวและ
งา่ ยตอ่ การบรหิ ารจดั การ หลงั จากทไี่ ดแ้ กไ้ ขปญั หา
ในเบอ้ื งตน้ คณะท�ำ งานไดแ้ บง่ การท�ำ งานออกเปน็
5 ส่วน คอื
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
JOURNAL-TMRC-13-004
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search