รวมบทความ PDPA

การเปด& กลอ) งเรยี นออนไลนก0 ับสทิ ธใิ นความเปน; ส<วนตัว
Maimisatilaewka 99

บทคดั ย(อ
ป"จจุบันมีการเรียนในรูปแบบออนไลนRทั่วประเทศ เนื่องจากสถานการณRแพร4ระบาดของโรค COVID-19

จึงส4งผลทำให>พบเจอป"ญหาเกี่ยวกับการเป•ดกล>องเรียนออนไลนRกับการคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล
โดยเกี่ยวข>องกับเรื่องความเปGนส4วนตัวและสิทธิของนักเรียนหรือนักศึกษา ในการตัดสินใจ
ท่ีจะเป•ดกล>องขณะเรียนออนไลนRหรือไม4 เนื่องจากในบางช้ันเรียน มีการบังคับให>นักเรียนหรือนักศึกษาเป•ดกล>อง

ในการเรียนออนไลนRโดยที่มิได>สมัครใจหรือยินยอมจากนักเรียนหรือนักศึกษาก4อน ซ4ึงในบางชน้ั เรียน
มีการบังคับให>เป•ดกล>องหรือใช>เกณฑRการให>คะแนนเปGนแรงจูงใจในการเป•ดกล>อง จึงถือได>ว4าเปGนการเป•ดกล>อง
ที่เปGนความยินยอมที่มีเงื่อนไข อีกท้ังการเป•ดกล>องเรียนออนไลนRนนั้ อาจส4งผลกระทบต4อสิทธิ

ความเปGนส4วนตัวจากการที่มีการบันทึกภาพและเสียงขณะเรียน แม>ในป"จจุบันพระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูล
ส4วนบุคคล พ.ศ.2562 จะยังมิได>มีผลบังคับใช>อย4างเปGนทางการ แต4ยังคงมีกฎหมายภายในประเทศที่เปGนกฎหมายอ่ืน
ที่สามารถนำมาบังคับใช>กับเรื่องนไ้ี ด> กล4าวคือกฎหมายแพ4ง กฎหมายอาญา และกฎหมายปกครอง เปGนต>น

ซึ่งถ>าหากพระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 ได>มีผลบังคับใช>อย4างเปGนทางการแล>วนน้ั
อาจต>องนำพระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 มาใช>คุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคลนกรณีนไ้ี ด>
อีกท้ังข>อมูลส4วนบุคคลมิได>จำกัดเฉพาะประเภทใดประเภทหนึ่งเปGนการเฉพาะ จึงสามารถปรับใช>ได>

กบั กรณีนี้ไดเ> น่ืองจากประเดน็ ดังกล4าวเปนG ประเดน็ ท่ีกำลังเกิดข้นึ ในป"จจบุ นั อีกดว> ย
บทความนจี้ ึงมุ4งศึกษาถึงกรณีการเป•ดกล>องเรียนออนไลนR และมีการบันทึกวิดีโอ รูปภาพ และเสียง
โดยที่เจ>าของข>อมูลมิได>ให>ความยินยอม โดยท าให>เห็นถึงผลกระทบที่อาจเกิดข>ึนกับเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล

รวมถงึ แนวทางการแก>ป"ญหา ในประเด็นดังกลา4 ว
คำสำคญั : เปด• กล>องเรียนออนไลน,R สทิ ธิความเปGนส4วนตัว, ความยินยอม, ข>อมลู สว4 นบุคคล, เจ>าของขอ> มลู ,
พระราชบญั ญตั คิ มุ> ครองขอ> มลู ส4วนบคุ คล พ.ศ.2562

บทนำ

บทความฉบับนีเ้ ปGนบทความที่ศึกษาเกี่ยวกับการคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคลว4าด>วยป"ญหาในการเป•ดกล>อง
เรียนออนไลนRเนื่องจากความเปGนส4วนตัวและสิทธิของนักเรียนหรือนักศึกษา ในการตัดสินใจที่จะเป•ดกล>อง
ขณะเรียนออนไลนRหรือไม4 เพราะในบางช>นั เรียนมีการบงัคบั ให>นกัเรียนหรือนกัศึกษาเป•ดกล>อง
ในการเรียนออนไลนRโดยที่มิได>สมัครใจหรือยินยอม อีกทัง้ อาจมีบุคคลอื่นได>บันทึกรูปภาพ วิดีโอและเสียง
โดยที่เจ>าของข>อมูลดังกล4าวนั้น ไม4ทราบและมิได>ให>ความยินยอมและในการเป•ดกลอ>งเรียนออนไลนRบางชั้นเรียนนน้ั
เปGนการเป•ดกลอ>งที่เปGนความยินยอมที่มีเงื่อนไขโดยใช>เกณฑRการให>คะแนนมาเปGนแรงจูงใจ

99 บทความนีเ1ป็นสว่ นหนงึ8 ของวิชา กฎหมายค้มุ ครองข้อมลู สว่ นบคุ คล (DEFGHDH) ภาคเรียนที8 D ปี การศกึ ษา LMEG ประกอบด้วยสมาชิกดงั นี 1อาทิตยา วรชน, อิลญาณีย์
อีซอ

147

อีกทั้งการเป•ดกลอ>งเรียนออนไลนRน>ันอาจส4งผลกระทบต4อสิทธิความเปGนส4วนตวัจากการที่มีการบันทึกภาพ
วิดีโอและเสียงขณะเรียน บทความน้ี จึงมุ4งศึกษาประเด็นดังกล4าว แม>ในป"จจุบันพระราชบัญญัติคุ>มครอง
ข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 ยังไม4มีผลบังคับใช>อย4างเปGนทางการ แต4ยังคงมีกฎหมายภายในประเทศ
ท่ีเปGนกฎหมายอ่นื ทสี่ ามารถนำมาบังคบั ใช>กบั เรือ่ งน้ไี ด>

อีกท้ังป"จจุบัน การแพร4ระบาดของโรค COVID-19 ส4งผลกระทบต4อการเรียนและการสอน
ทำให>ไม4มีการเรียน และการสอนในห>องเรียนตามแบบปกติจึงต>องทำการเรียนและการสอน
ในรูปแบบออนไลนR ซึ่งการเรียนและการสอนน>ันครูหรืออาจารยRบังคับให>นักเรียนหรือนักศึกษา
ต>องมีการเป•ดกล>องในขณะที่กำลังเรียนเพื่อให>ทราบว4านักเรียนหรือนักศึกษาสนใจในการเรียนอยู4หรือไม4
แต4การเป•ดกล>องนั้น นักเรียนหรือนักศึกษาอาจจะไม4ได>เต็มใจหรือสมัครใจที่จะเป•ดกล>องเลย
ที่ต>องเป•ด เนื่องด>วยครูหรืออาจารยRใช>คะแนนเปGนเเรงจูงใจให>เป•ดกล>องเมื่อการเป•ดกล>องน้ัน
ทำให>เห็นหน>าตาของนักเรียนหรือนักศึกษา และมีชื่อของนักเรียนหรือนักศึกษานั้นด>วย หากมีการนำรูปภาพ
วิดีโอและเสียงที่บันทึกไว>นน้ั ไปเผยแพร4ต4อซ4ึงจะส4งผลกระทบต4อนักเรียนหรือนักศึกษาเจ>าของข>อมูล
ก4อให>เกิดเปGนความเสียหายต4อชื่อเสียง หรือความเปGนอยู4ตามปกติได> อีกทั้งในการเรียนบางชั้นเรียน
มีการแสดงความคิดเห็นของตนที่เกี่ยวกับเรื่อง ที่มีความละเอียดอ4อน เช4น การเมือง ความเช่ือ
ศาสนาหรือลัทธิ การเผยแพร4รูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึก ขณะที่เรียนอยู4อาจก4อให>เกิดความเสียหาย
แก4เจ>าของข>อมูลเปGนอย4างมาก เนื่องด>วยการเมือง ความเชื่อ ศาสนา ถือได>ว4าเปGนข>อมูลที่มีความอ4อนไหว
การเผยแพร4ข>อมูลดังกล4าว อาจทำให>บุคคลทีมีความเห็นที่แตกต4าง
เกิดถกเถยี งกนั จนอาจจะทำให>นกั เรียนหรือนักศกึ ษานั้นได>รบั ผลกระทบด>วย

การเปuดกลอA งเรียนออนไลนI

สถานการณRการแพร4ระบาดของโรค COVID-19 ที่ระบาดอย4างหนักในหลาย ๆ ประเทศทั่วโลก
ส4งผลกระทบต4อการเรียนและการสอนในทุก ๆ ระดับการศึกษา โดยมีบุคคลที่ได>รับผลกระทบอย4างมาก
เช4น นักเรียน นักศึกษา อาจารยR ฯลฯ ซึ่งต4างก็ต>องปรับตัวให>ได>กับสถานการณRการแพร4ระบาดของโรค
COVID-19 ที่ไม4สามารถคาดเดาสถานการณRได>ว4าจะกลับเปGนปกติแล>วท าการเรียนและการสอนในห>องเรียน
ได>อย4างปลอดภยัและไม4ต>องกังวลว4าจะได>รับเช>ือโรค COVID-19 หรือไม4 แต4เมื่อสถานการณRยังคงวิกฤติอย4างต4อเน่ือง
ยากที่จะมีการเรียนและการสอนในห>องเรียนได> จึงต>องทำการเรียนการสอนในรูปแบบออนไลนR
โดยในแต4ละสถานศึกษาต4างมีมาตรการการวัดผลและการประเมินผลที่แตกต4างจากกัน การที่ให>นักเรียนหรือ
นักศึกษาเป•ดกลอ>งขณะที่ตนกำลังเรียนออนไลนRน้ัน ครูหรืออาจารยRที่เปGนผู>สอนก็ใช>เปGนเกณฑR ในการวัดผล
และการประเมินผลของการเรียนและการสอนในรูปแบบออนไลนR วัตถุประสงคRในการเป•ด
กล>องเรียนออนไลนกR แ็ ตกต4างกนั ตามสถานะของแตล4 ะบคุ คล โดยสามารถแบง4 ได>เปนG 2 มมุ มอง คอื

148

1. มมุ มองของครูหรอื อาจารยผA Pสู อน
ครูหรืออาจารยRผสู> อนอาจมีวัตถุประสงคRเพื่อให>ทราบว4ามีนักเรียนหรือนักศึกษาที่กำลังตั้งใจใจเรียน

หรือสนใจเรียน และกระทำตามคำสั่งของตนอยู4หรือไม4ทำให>มีการปฏิสัมพนัธRกันในช>ันเรียนระหว4างครู
หรืออาจารยRผู>สอนและนักเรียนหรือนักศึกษา อีกทัง้ ยังทำให>ทราบได>ว4านักเรียนหรือนักศึกษากำลังทำอะไร
อยใู4 นขณะท่ีกำลงั สอน
2.มุมมองของนกั เรยี นหรือนักศกึ ษา

นักเรียนหรือนักศึกษามีวัตถุประสงคRในการเป•ดกล>องโดยมีแรงจูงใจจากอาจารยRผู>สอน
คือการได>รับคะแนนพิเศษ จากการเป•ดกล>องขณะที่ตนกำลังเรียนอยู4 ถึงแม>ว4าตนจะไม4เต็มใจหรือยินยอมก็ตาม
หรือเปGนการรกั ษาสิทธิ ของตนทจี่ ะไม4ถกู เชค็ ขาดเรียนในรายวชิ าน้ัน

การเปดs กลPองขณะเรยี นออนไลนนA ั้นมผี ลท่ีเปdนขPอดีและขPอเสยี ดังตอ; ไปนี้
ขPอดี คือในมุมมองของครูหรืออาจารยRทำให>ได>รู>ว4านักเรียนหรือนักศึกษากำลังทำอะไรอย4ู

ในขณะที่ตนกำลังสอน หรือนักเรียน หรือนักศึกษาให>ความสนใจกับการสอนหรือไม4 ในมุมมองของนักเรียน
หรอื นักศึกษาได>เห็นหน>าตาของเพอ่ื นและครหู รืออาจารยในช้ันเรียนเหมอื นกบั การเรียนในหอ> ง

ขPอเสีย คือการเป•ดกล>องขณะเรียนออนไลนRทำให>เห็นหน>าตาของทุกคนในชัน้ เรียนทง้ั ครู
หรืออาจารยRและนักเรียนหรือนักศึกษาและได>เห็นสภาพแวดล>อมภายในห>อง (ในกรณีไม4ได>ใส4พืน้ หลัง
เปGนรูปภาพ) ซึ่งเปGนการละเมิดสิทธิความเปGนส4วนตัว หรือการนำรูปภาพที่บันทึกหรือวิดีโอในขณะที่เรียน
ไปเผยแพร4ที่ก4อใหเ> กดิ ความเสยี หายแก4เจ>าของขอ> มูลได>

ผลกระทบต(อนักเรยี นหรือนกั ศกึ ษา

1.เปdนการกระทำละเมดิ ต;อเจPาของขPอมูล
ละเมิด คือ การกระทโดยจงใจหรือประมาทเลินเล4อต4อบุคคลภายนอกโดยผิดกฎหมายเปGนเหตุให>เขา

(ผู>ถูกกระทำ) เสียหายแก4ชีวิตก็ดี แก4ร4างกายก็ดี อนามัยก็ดี เสรีภาพก็ดี ทรัพยRสินหรือสิทธิอย4างหน่ึง
อย4างใดก็ดี กฎหมายถือว4าผู>นน้ั ทำละเมิดจะต>องรับผิดชอบชดใช>ค4าสินไหมทดแทนเพื่อการละเมิดน้ัน
ตาม ประมวลกฎหมายแพง4 และพาณิชยR มาตรา 420

การที่เป•ดกลอ>งขณะเรียนออนไลนRนัน้ ถ>ามองในส4วนที่เปGนข>อดีก็จะเปGนการที่นักเรียนหรือนักศึกษา
และครูหรืออาจารยRได>พบเจอกันโดยเปรียบเสมือนการเรียนในห>องเรียน แต4การเป•ดกล>องก็แอบแฝงไปด>วย
ข>อเสียที่อาจจะกระทบต4อสิทธิในความเปGนส4วนตัวของบุคคลทุกคนที่อยู4ในชน้ั เรียน ทัง้ ครูหรืออาจารยR
แ ล ะ น ั ก เ ร ี ย น ห ร ื อ น ั ก ศ ึ ก ษ า ห า ก มี ก า ร เ ผ ย แ พ ร 4 ร ู ป ภ า พ ว ิ ด ี โ อ แ ล ะ เ ส ี ย ง ท ี่ ท ำ
ให>สามารถเห็นหน>าตาและได>ยินเสียง ของบุคคลนั้นในโลกออนไลนRตามแพลตฟอรRมต4าง ๆ หรือแม>กระทั่ง
การนำรูปภาพ วิดีโอและเสียงนั้น นำไปดัดแปลง เพิ่มเติม หรือปรับแต4ง แล>วเผยแพร4ตามแพลตฟอรRมต4าง ๆ
ทำให>บุคคลนั้น ซึ่งถือว4าเปGนเจ>าของข>อมูล ได>รับความเสียหายจึงถือว4าการกระทำดังกล4าวเปGนการกระทำ
ละเมิดต4อเจ>าของข>อมูล และในบางชั้นเรียน มีการเรียนและการสอนที่ให>นักเรียนหรือนักศึกษาได>แสดง

149

ความคิดเห็นส4วนตัว ไม4ว4าจะเปGนเรื่องทางการเมือง ความเชื่อ ลัทธิหรือศาสนา หากมีการนำรูปภาพ
วิดีโอและเสียงดังกล4าวไปเผยแพร4 ตามแพลตฟอรRมต4าง ๆ ซึ่งอาจจะทำให>เจ>าของข>อมูลน้ัน
ได>รับความเสยี หาย ซ่งึ ถอื ว4าเปGนการกระทำละเมิดตอ4 เจา> ของขอ> มูล
2.กระทบตอ; สทิ ธคิ วามเปนd สว; นตัวของเจPาของขPอมลู

สิทธิในความเปGนส4วนตัว คือสิทธิของบุคคลตามหลักขั้นพื้นฐานของกฎหมายที่จะอยู4ตามลำพัง
โดยปราศจากการรบกวนหรือสอดแทรกจากผู>อื่นที่ทำให>เกิดความเดือดร>อน รำคาญใจ เสียหาย อับอาย
หรือแสวงหาประโยชนRโดยมิชอบ

การเป•ดกล>องขณะเรียนอยู4นั้น อาจทำให>นักเรียนหรือนักศึกษาเกิดความรู>สึกไม4เปGนส4วนตัว
โดยต>องกังวลตลอดว4าใครกำลังสนใจหรือมองเราอยู4หรือไม4 อีกทั้งทำให>เสียสมาธิหรือทำให>ไม4ได>สนใจกับ
การเรียนอย4างเต็มที่ หากเปรียบเทียบกับการป•ดกล>องก็จะไม4เกิดป"ญหาเหล4านี้ขึ้นเลย สิทธิในความเปGนส4วนตัว
ถือได>ว4าเปGนสิ่งสำคัญที่บุคคลทุกคนควรจะให>ความสำคัญและให>ความเคารพ ไม4รบกวนหรือสอดแทรก ทำ
ให>ผู>อื่นเกิดความเดือดร>อน รำคาญใจ เสียหาย อับอาย หรือแสวงหาประโยชนRโดยมิชอบ ซึ่งเชื่อว4าคนทุกคน
ต4างก็หวงแหนความเปGนส4วนตัวและรักษาความเปGนส4วนตัวของตนเอง ยิ่งในยุคป"จจุบันที่คนทุกคน
เข>าถึงสื่อโซเชียลมีเดีย (Social Media) ได>อย4างง4ายดาย มากกว4าในอดีต แต4ดูเหมือนว4าการคำนึงถึงสิทธิความเปGน
ส4วนตัวของบุคคลอื่นนั้นถูกมองข>ามมากขึ้น กล4าวคือ ผู>คนในสังคมต4างก็รักษาสิทธิในความเปGนส4วนตัว
ของตนเองเปGนอย4างดี ไม4ให>ถูกรบกวนหรือสอดแทรกจากบุคคลอื่น แต4ในทางกลับกันหากตนไปกระทำ
การที่เปGนการกระทบต4อสิทธิในความเปGนส4วนตัวของบุคคลอื่น ต4างก็มองว4าเปGนเรื่องเล็กน>อย ไม4ให>ความสำคัญ
เท4ากับสิทธใิ นความเปนG สว4 นตวั ของตน
3.การแสวงหาผลประโยชนจA ากรูปภาพ วิดโี อและเสยี งท่บี นั ทึกจากการเรียนออนไลนA

การแสวงหาผลประโยชนRนั้น เกิดจากการนำรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึกจากการเรียนออนไลนR
ไปเผยแพรใ4 นส่อื โซเชียลมเี ดยี (Social Media) เพ่อื แสวงหาผลกำไรทค่ี าดว4าจะไดร> บั ตอบแทนจากการเผยแพร4
เช4น นำวิดีโอที่บันทึกขณะทำการเรียนและการสอน และมีการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองไปเผยแพร4
ในแพลตฟอรRม (Platform) เพื่อเรียกยอดไลคR ยอดผู>เข>าชม หรือเพื่อให>ได>รับผลตอบแทนที่เปGน ชื่อเสียง
หรือเงินตราได>ยิ่งในสถานการณRการแพร4ระบาดของโรค COVID-19 การหารายได>โดยการทำงาน
ตามปกติธรรมดาเปGนไปอย4างยากลำบากมากกว4าการทำงานในโลกออนไลนRที่ไม4ต>องมีการรวมกลุ4ม
หรือเดินทางไปทำงาน และไม4ต>องมีการลงทุนที่เปGนจำนวนเงินมาก จึงเปGนแรงจูงใจให>ผู>คนหันมาสนใจการ
ทำงานในโลกออนไลนR ตามแพลตฟอรRมที่สามารถสร>างรายได>เปGนจำนวนมากขึ้น แต4การเคารพ
และการปกปjองสิทธิในความเปGนส4วนตัวของบุคคลอื่นที่อาจจะได>รับผลกระทบกลับถูกมองว4าเปGนเร่ือง
ที่มีความสำคัญน>อยกว4าการสร>างรายได>ให>กับตน จึงทำให>ครูหรืออาจารยRและนักเรียนหรือนักศึกษาเจ>าของ
ขอ> มลู เกดิ ความเสยี หายแกช4 อ่ื เสยี งหรือกระทบตอ4 การดำเนนิ ชวี ติ ตามปกติได>

150

ปbญหาทีอ่ าจจะเกิดขึน้ จากการเปดu กลAองขณะเรียนออนไลนI

1.ปbญหาสิทธิในความเปนd สว; นตวั ถกู มองขาP ม
ในป"จจุบันถึงแม>ว4าผู>คนจะให>ความสนใจกับสิทธิในความเปGนส4วนตัวของตนมากขึ้น แต4ในทางกลับกัน

การให>ความสนใจเกี่ยวกับสิทธิความเปGนส4วนตัวของบุคคลอื่นกลับได>รับความสนใจน>อยลง แสดงให>เห็นว4า
ถ>าเปGนผลกระทบต4อตนเองโดยตรงจะให>ความสนใจและปกปjองไม4ให>ผู>อื่นรบกวนหรือสอดแทรกเข>ายุ4งเกี่ยว
แต4ถ>าเปGนการกระทำที่จะกระทบต4อบุคคลอื่นทำให>เขาเสียหาย หรือเดือดร>อนจะให>ความสำคัญน>อย ป"จจัยที่
ทำให> เกิดความคิดเห็นดังกล4าวปฏิเสธไม4ได>ว4าส4วนหนึ่งมาจากประเพณี ความเชื่อและค4านิยมของคนไทย
ที่มีมาแต4ในอดีตที่มองว4าสิทธิความเปGนส4วนตัวเปGนเรื่องเล็กน>อย ไม4ค4อยมีความสำคัญ โดย
สังเกตได>จากการถ4ายรูป หรือการถ4ายวิดีโอในที่สาธารณะที่ทำให>เห็นหน>าตาและได>ยินเสียงของบุคคลอ่ืน
และได>นำรูปภาพ วิดีโอและเสียงนั้นไปเผยแพร4ตามแพลตฟอรRมต4าง ๆ จากกรณีน้ีจึงทำให>เห็นว4าสิทธิใน
ความเปGนส4วนตัวที่ได>รับความสำคัญน>อยมาก หากเปรียบเทียบกับต4างประเทศที่ให>ความสำคัญกับสิทธิใน
ค ว า ม เ ป G น ส 4 ว น ต ั ว ไ ม 4 ว 4 า จ ะ เ ป G น ข อ ง ต น เ อ ง ห ร ื อ ข อ ง บ ุ ค ค ล อ ื ่ น ใ น ส ั ง ค ม อ ี ก ท้ั ง
ใ น ต 4 า ง ป ร ะ เ ท ศ ย ั ง ม ี ก า ร บ ั ญ ญ ั ต ิ ก ฎ ห ม า ย เ พ ื ่ อ ใ ห > ค ว า ม ค ุ > ม ค ร อ ง แ ล ะ ป j อ ง ก ั น ส ิ ท ธิ
ในความเปGนส4วนตัวเปGนการเฉพาะอีกด>วยอันเปGนการแสดง ให>เห็นถึงการตระหนักถึงสิทธิในความเปGนส4วนตัว
ของบุคคลทุกคนในสังคม ซึ่งแตกต4างจากสังคมของ ประเทศไทยซึ่งมองว4าการล4วงรู>ข>อมูลส4วนบุคคลของบุคคลอ่ืน
นนั้ แสดงให>เหน็ ถึงความเอาใจใสต4 4อบุคคล น้ัน ๆ โดยมองข>ามสิทธใิ นความเปGนสว4 นตัวของเขาไป

การเป•ดกล>องขณะที่เรียนออนไลนRนั้นนักเรียนหรือนักศึกษาต4างให>ความสำคัญกับสิทธิในความเปGนส4วนตัว
ไม4ต>องการให>ถูกรบกวนหรือสอดแทรกจากบุคคลภานนอก โดยการเป•ดกล>องทำ
ให>เห็นหน>าตาของตนเองและบุคคลอื่น ที่อยู4ร4วมช้ันเรียนด>วยกัน และในบางคนไม4ได>ใช>รูปภาพเปGนฉากหลัง
เป•ดให>เห็นสภาพแวดล>อมภายในห>อง ซึ่งถือว4าเปGนพื้นที่ส4วนตัวของบุคคลนั้น การที่บุคคลในชั้นเรียนนั้นเอง
นำรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่เกิดขึ้นในช้ันเรียนไปเผยแพร4 ในสื่อโซเชียลมีเดีย (Social Media)
ทำให>บุคคลอื่นที่ไม4ได>อยู4 ในชั้น เรียนไดเ> ห็นรูปภาพ วิดีโอ และเสียงดังกล4าว ซึ่งเปGนการกระทบต4อสิทธิ
ในความเปGนส4วนตัวของเจ>าของข>อมูลอาจได>รับความเดือดร>อน หรือก4อให>เกิดความอับอายได>
ถือได>ว4าสิทธิในความเปGนส4วนตัวถูกมองข>าม ไม4ได>รับความสนใจ แต4ที่ก4อให>เกิดผลร>ายกว4านั้น คือการเผยแพร4รูปภาพ
วิดโี อและเสยี งนั้น เพื่อกล่ันแกลง> บคุ คลนั้นหรอื เพอื่ ความสนุกของตน
2.ปbญหาความยินยอมในการเปดs กลPองในขณะที่กำลังเรียนออนไลนA

ความยินยอมถือได>ว4าเป็นหลักการสำคัญอย4างมากที่บุคคลอื่นควรจะให>การเคารพ โดยการเรียนออนไลนR
ในบางชั้นเรียน จะไม4ได>ถามความยินยอมว4าต>องการเป•ดกล>องหรือไม4แต4จะเปGนการบังคับมากกว4า โดยนำ
คะแนนมา เปGนแรงจูงใจในการเป•ดกล>อง ซึ่งบุคคลที่เป•ดกล>องอยู4ก็จริงแต4เขาอาจจะไม4ได>เต็มใจที่จะ
เป•ดกล>องเลยก็ได> เปรียบเสมือนการยินยอมที่มีเงื่อนไขไม4ได>เกิดจากความสมัครใจที่จะเป•ดกล>อง
ก4อให>เกิดเปGนความกังวล และเปGนความไม4สบายใจต4อการเป•ดกล>องขณะที่กำลังเรียนของนักเรียนหรือนักศึกษา
และการจะนำรูปภาพ วิดีโอ และเสียงไปเผยแพร4ต4อต>องได>รับความยินยอมจากบุคคลที่ปรากฏในรปู ภาพและวิดีโอ
นัน้ กอ4 นเสมอ

151

3.ปbญหาการนำรูปภาพ วดิ โี อและเสยี งไปเผยแพรต; อ; ตามแพลตฟอรมA ออนไลนA
ในป"จจุบันผู>คนส4วนมากติดต4อสื่อสารกันง4ายมากขึ้นจากในอดีต โดยใช>แพลตฟอรRมออนไลนRเปGนสื่อกลาง

ในการติ ดต4 อสื ่ อสาร การค > าขาย สื ่ อเพื ่ อความบ ั นเทิ ง ฯลฯ ยิ ่ งแพลตฟอรR มที ่ เปG นส่ื อ
เพื่อความบันเทิงจะได>รับความนิยม มากกว4าแพลตฟอรRมอื่น ๆ จึงทำให>ผู>คนให>ความสนใจ
และต>องการทีจ่ ะสร>างชอ่ื เสียงใหก> ับตน เพอ่ื ได>รบั คา4 ตอบแทนจากเร่อื งราวของตนท่ีไดเ> ผยแพร4ลงในแพลตฟอรมR ต4าง ๆ
เช4น TikTok Youtube Facebook ฯลฯ โดยการเรียนออนไลนR ในบางครั้งมีการแสดงความคิดเห็นในชั้นเรียน
ของนักเรียนหรือนักศึกษาในประเด็นที่เปGนเรื่องละเอียดอ4อน สามารถกระทบต4อความคิดเห็นของแต4ละบุคคล
ที่มีความคิดเห็นที่แตกต4างกัน ซึ่งการนำรูปภาพที่บันทึก วิดีโอที่บันทึกและเสียงที่บันทึกจากการเรียนนั้นไปเผยแพร4
โดยสามารถเห็นหน>าตา ชื่อและเสียงของบุคคลนั้น และสามารถทราบได>ว4าบุคคลนั้นเปGนใคร ซึ่งจะเปGนการระบุ
ตัวตนของบุคคลนั้น อาจจะทำให>บุคคลนั้นเสียหายแก4ชื่อเสียง ถูกรังเกียจจากสังคม หรือกระทบ
ต4อการดำรงชีวิตตามปกติ ถือได>ว4าเปGนการกระทำที่ละเมิดต4อเขา ไม4ว4าวัตถุประสงคRของการเผยแพร4นั้น
จะกระทำเพียงเพื่อความสนุกส4วนตัว หรือการแสวงหารายได> ต4างก็ส4งผล ทำให>บุคคลที่อยู4ในรูปภาพ วิดีโอ
และเสยี งนน้ั ถกู กระทบสิทธิกย็ อ4 มเปGนการกระทำละเมิดตอ4 เขาอยู4ดี

4.ปbญหาว;าบคุ คลใดมีหนPาท่ีดูแลขอP มูลรูปภาพหรือวดิ โี อท่ีบันทึกขณะเปดs กลอP ง
กรณีการเป•ดกล>องขณะเรียนออนไลนRแล>วเห็นหน>าตา ชื่อและได>ยินเสียงของนักเรียนหรือนักศึกษา

และครูหรืออาจารยRได> ซึ่งรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึกไว>นั้น ควรเปGนหน>าที่ของใครที่จะเปGนผู>ดูแล
และเก็บรักษาไว> โดยเมื่อการเรียนออนไลนRนั้นเปGนการที่บุคคลอยู4ห4างไกลกันโดยระยะทางโดยใช>
แพลตฟอรRมออนไลนR เปGนสื่อกลางในการเรียนและการสอนระหว4างนักเรียนหรือนักศึกษาและครูหรืออาจารยR
การที่ครูหรืออาจารยR ได>บันทึกรูปภาพวิดีโอและเสียงไว>เพื่อประโยชนRแห4งการศึกษา
คือเก็บรวบรวมไว>เพื่อให>นักเรียนหรือนักศึกษา ได>ศึกษาทบทวนในภายหลัง โดยสามารถแยกความรับผิดได>
2 กรณี

กรณีแรก คอื การที่โรงเรยี นหรือมหาวิทยาลัยได>เลอื กใช>แพลตฟอรมR นนั้ ๆ เพอ่ื ทำการเรียนและการสอน
จึงถือได>ว4าโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยซึ่งเปGนองคRกรนิติบุคคลที่มีฐานะเปGนผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล
โดยมีข>อมูลเกี่ยวกับรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึกไว>ในขณะที่ทำการสอนไว>ในความครอบครอง
การที่ครูหรืออาจารยRนั้น เปGนบุคลากรหรือพนักงานของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยที่ได>ทำการสอน
ภายใต>ขอบอำนาจ หน>าที่ของตน และอยู4ภายใต>คำสั่งของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย ซึ่งเปGนองคRกรนิติบุคคล
ที่มีฐานะผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล กรณีจึงถือได>ว4าครูหรืออาจารยRนั้นไม4ใช4ผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล
แต4ถือว4าเปGนบุคคลที่กระทำการในนามขององคRกรที่เปGนผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล ซึ่งก็คือโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย
โดยครูหรืออาจารยRนั้น ต>องปฏิบัติตามนโยบายและข>อกำหนดขององคRกรในส4วนของการประมวลผล
ข>อมูลส4วนบุคคลเท4านั้น การที่ครูหรืออาจารยRเปGนบุคคลที่กระทการในนามของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย
ซึ่งเปGนผ>ูควบคุมข>อมูลส4วนบุคคลและได>มีการเก็บรวบรวมรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึก
ขณะกำลังเรียนออนไลนRของนักเรียนหรือนักศึกษาไว> การจะใช>หรือเป•ดเผยข>อมูลดังกล4าว

152

ต>องได>รับความยินยอมจากนักเรียนหรือ นักศึกษาที่ถือได>ว4าเปGนเจ>าของข>อมูลก4อนหรือในขณะเก็บรวบรวม
ใช>หรือเป•ดเผยข>อมูล เพื่อปjองกันไม4ให>กระทำการอันจะเปGนการละเมิดต4อเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล
และเพ่อื ไมใ4 ห>เจ>าของขอ> มลู สว4 นบุคคลถูกกระทบตอ4 สิทธิในความเปGนส4วนตวั

กรณีที่สอง คือการที่มีการใช>แพลตฟอรRมออนไลนRเพื่อทำการเรียนและการสอนในรูปแบบออนไลนR
แพลตฟอรRมนั้น ๆ เช4น Webex Meeting Zoom Google Meet ฯลฯ จึงถือได>ว4าแพลตฟอรRมออนไลนRน้ัน
เปGนผู>ประมวลผลข>อมูล โดยมีเก็บรวบรวมข>อมูลส4วนบุคคลที่ได>บันทึกรูปภาพ วิดีโอ และเสียงในขณะที่
ทำการเรียนและการสอนภายใต>คำสั่งหรือในนามของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยซึ่งเปGนผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล
เมื่อมีการใช> หรือเป•ดเผยข>อมูลรูปภาพ วิดีโอ และเสียงดังกล4าวที่ก4อให>เกิดความเสียหายแก4เจ>าของข>อมูล
แพลตฟอรRมออนไลนนR ้ัน ๆ จึงตอ> งมคี วามรับผิดตอ4 เจา> ของขอ> มูลในฐานะผป>ู ระมวลผลขอ> มูลสว4 นบคุ คล
5.ปbญหาในการลบหรือทำลายขอP มูลรูปภาพ วดิ ีโอและเสยี งที่บนั ทึกไวP

เนื่องจากการบันทึกรูปภาพ วิดีโอและเสียงในขณะที่ทำการเรียนและการสอนนั้น มีวัตถุประสงคR
เพื่อให>นักเรียนหรือนักศึกษาได>ทำการศึกษาทบทวนในภายหลัง แต4การที่ครูหรืออาจารยRเก็บรวบรวมรูปภาพ
วิดีโอและเสียงในขณะที่ทำการเรียนออนไลนRไว>นั้น ถือว4าครูหรืออาจารยRมีข>อมูลส4วนบุคคล
ของนักเรียนหรือนักศึกษาไว>ในความครอบครอง จึงต>องมีหน>าที่เก็บรักษาไว>ให>ปลอดภัยตามหน>าที่ของตน
ที่ต>องกระทำส4วนการลบหรือทำลายข>อมูลรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึกไว>นั้น เพื่อไม4เปGนการกระทบ
ต4อการเรียนของนักเรียนหรือนักศึกษา ข>าพเจ>ามีความคิดเห็นว4าควรลบหรือทำลายข>อมูลส4วนบุคคลที่เกี่ยวกับรูปภาพ
วิดีโอและเสียงที่บันทึกไว>จากการเรียนออนไลนRภายในระยะเวลา 1 เดือน นับแต4วันสิ้นสุดการเรียนในภาคเรียนนั้น ๆ
เมื่อครูหรืออาจารยRมีหน>าที่เก็บรักษาข>อมูลส4วนบุคคลดังกล4าวและได>กระทำการลบ หรือทำลายข>อมูลส4วนบุคคลดังกล4าวแล>ว
ดงั นนั้ จึงถือวา4 หนา> ที่ของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลยั ทีม่ ีฐานะเปนG ผู> ควบคมุ ขอ> มูลสว4 นบคุ คลจงึ ส้นิ สดุ ลง

ส4วนประเด็นที่ว4าครูหรืออาจารยRได>ทำการลบหรือทำลายข>อมูลส4วนบุคคลเกี่ยวกับรูปภาพ วิดีโอ
และเสียงนั้นแล>ว แต4ในแพลตฟอรRมที่โรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยที่ได>เลือกใช>ในการเรียนและการสอนนั้น
จะยังคงสำรองข>อมูลไว>อยู4นั้น เมื่อแพลตฟอรRมนั้น ๆ มีส4วนทำให>ข>อมูลส4วนบุคคลดังกล4าวของนักเรียน
หรือนักศึกษารั่วไหลและได>รับผลกระทบที่เปGนความเสียหายแก4นักเรียนหรือนักศึกษาที่เปGนเจ>าของข>อมูล
ส4วนบุคคล ดังนั้นแพลตฟอรRมนั้น ๆ จึงต>องรับผิดต4อนักเรียนหรือนักศึกษาเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลในฐานะ
ท่เี ปGนผป>ู ระมวลผลข>อมูล

กฎหมายคAุมครองขอA มูลสว( นบุคคลกับสทิ ธิในความเปdนส(วนตวั

สิทธใิ นความเปนd ส;วนตวั
“สิทธิส4วนบุคคล” หรือ“ สิทธิในความเปGนอยู4ส4วนตัว” (Right to Privacy) หมายความว4าสิทธิของบุคคล

ที่จะอย4ูลำพัง (Right to be let alone) โดยปราศจากการรบกวนจากบุคคลอื่นและเปGนสิทธิที่บุคคลจะคาดหมายได>ว4า
ข>อมูลส4วนบุคคลของตนจะไม4ถูกเปด• เผยต4อบุคคลทส่ี ามหรือตอ4 สาธารณชนโดยปราศจากความยนิ ยอม

การเป•ดกล>องเรียนออนไลนRก็ถือเปGนการกระทบต4อสิทธิในความเปGนส4วนตัวของนักเรียนหรือนักศึกษาและครู
หรืออาจารยRอีกด>วย เนื่องจากการเป•ดกล>องทำให>เห็นถึงสภาพแวดล>อมภายในบ>านหรือในห>องที่ถือว4าเปGนพื้นที่ส4วนตัว

153

ของบุคคลนั้น ๆ อีกท้ังทำให>เห็นหน>าตา ชื่อ และได>ยินเสียงของเขา โดยการเป•ดกล>องที่มีการบังคับหรือการใช>เกณฑR
การให>คะแนนมาเปGนแรงจูงใจถือได>ว4าเปGนความยินยอมที่มี เงื่อนไข โดยไม4ได>เกิดจากความสมัครใจ
หรือเต็มใจจากเจ>าของ ข>อมูลส4วนบุคคล ซึ่งเปGนการรบกวนหรือเข>า สอดแทรกอันเปGนการกระทำ
ที่กระทบต4อสิทธิในความเปGนส4วนตัวของเจ>าของ ข>อมูลส4วนบุคคล ดังน้ันเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล
จึงได>รับความคุ>มครองตามกฎหมายที่เปGนกฎหมายภายใน อาทิ กฎหมายแพ4ง กฎหมายอาญา และกฎหมายปกครองได>
หากพระราชบัญญัติคุ>มครอง ข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 มีผลใช>บังคับอย4างเปGนทางการแล>วนั้น กรณีเรื่อง
ทไ่ี ดก> ลา4 วมาแล>วน้ี กส็ ามารถปรบั ใชไ> ดก> ับพระราชบญั ตนิ ี้

สทิ ธิของเจาA ของขAอมูลสว( นบุคคล

การที่เป•ดกล>องเรียนออนไลนRนั้น เจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลคือนักเรียนหรือนักศึกษา
และครูหรืออาจารยR ที่มีการบันทึกรูปภาพ วิดีโอ และเสียงในขณะที่เรียนออนไลนR ซึ่งเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล
จึงมีสิทธทิ ่จี ะต>องได>รบั การปกปjอง และค>มุ ครองตามกฎหมายค>ุมครองขอ> มลู ส4วนบคุ คล โดยมสี ทิ ธิดงั ต4อไปนี้

1. สิทธิไดPรับการแจPงใหPทราบ คือการที่ครูหรืออาจารยRจะทำการเก็บรวบรวม ใช> หรือเป•ดเผย
รูปภาพ วิดีโอและเสียงในขณะที่เรียนออนไลนRต>องแจ>งให>นักเรียนหรือนักศึกษาทราบก4อนหรือในขณะเก็บ
รวบรวม ใช> หรือเป•ดเผยก4อนเสมอ หากไม4มีการแจ>งให>ทราบอาจทำให>นักเรียน หรือนักศึกษาเจ>าของข>อมูล
ได>รบั ผลกระทบท่เี ปGนผลเสยี ได>

2.สทิ ธิในการเพกิ ถอนความยินยอม คือเมอ่ื ให>ความยนิ ยอมในการเป•ดกล>องไปแล>ว นักเรียนหรือนักศึกษา
สามารถเพิกถอนความยินยอมในการเป•ดกล>องนั้นได>โดยไม4ถูกบังคับให>เป•ดกล>องต4อไปเมื่อได> เพิกถอนความยินยอม
อีกทั้งการเก็บรวบรวม ใช> หรือเป•ดเผยข>อมูลส4วนบุคคลเกี่ยวกับรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึก
ในขณะเรียนออนไลนRเมื่อเจ>าของข>อมูลเพิกถอนความยินยอมไม4ให>มีการเก็บรวบรวม ใช> หรือ เป•ดเผยข>อมูล
ครูหรืออาจารยR ซึ่งได>กระทำการในนามของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยที่มีฐานะเปGนผู>ควบคุมข>อมูล
จงึ ไมม4 ีอำนาจในการเก็บรวบรวม ใช> หรอื เป•ดเผยขอ> มลู ดังกลา4 วไดอ> ีกตอ4 ไป

3.สิทธิในการเขPาถึง ขอสำเนา หรือใหPเปsดเผยถึงการไดPมาของขPอมูลส;วนบุคคล
คือการที่ครูหรืออาจารยR ได>บันทึกรูปภาพ วิดีโอและเสียงของนักเรียนหรือนักศึกษาไว>ในขณะที่ทำการเรียนและการสอน
เพื่อให>นักเรียนหรือนักศึกษาได>ทำการศึกษาในภายหลัง ดังนั้นนักเรียนหรือนักศึกษาเจ>าของข>อมูล จึงมีสิทธิเข>าถึง
ขอคดั สำเนา หรอื ให>เปด• เผยถงึ การได>มาของขอ> มลู ส4วนบคุ คล รูปภาพ วิดีโอและเสยี งทไ่ี ด>บันทกึ ไวน> ้ัน

4.สิทธิในการขอใหPลบ หรือทำลายขPอมูลส;วนบุคคล คือการที่ครูหรืออาจารยRได>เก็บรวบรวมข>อมูล
เกี่ยวกับรูปภาพ วิดีโอและเสียงที่บันทึกจากการเรียนออนไลนRไว>นั้น เมื่อนักเรียนหรือนักศึกษาที่เปGนเจ>าของ
ข>อมูลมีสิทธิในการขอให>ลบหรือทำลายข>อมูลส4วนบุคคลดังกล4าว ครูหรืออาจารยRจึงต>องลบหรือทำลาย
ขอ> มูลส4วนบุคคลดงั กล4าวตามคำขอของเจ>าของข>อมลู

5.สิทธิในการรPองเรียน คือเมื่อนักเรียนหรือนักศึกษาที่เปGนเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลได>รับความเสียหาย
จากการที่มีการรั่วไหล หรือการเผยแพร4ข>อมูลส4วนบุคคลเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล จึงมีสิทธิในการร>องเรียน
เพื่อใหไ> ดร> บั การเยยี วยาความเสียหายแกต4 นได>

154

ผูAควบคุมขAอมูลสว( นบุคคล

“ผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล” ให>บทนิยามศัพทR ตามมาตรา 6 แห4งพระราชบัญญัติคุ>มครอง
ข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 บัญญัติไว>ว4า “บุคคลหรือนิติบุคคลซึ่งมีอำนาจหน>าที่ตัดสินใจเกี่ยวกับการเก็บ
รวบรวม ใช> หรือเปด• เผยขอ> มลู ส4วนบุคคล”

การที่โรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยเปGนผู>ออกคำสั่งให>มีการเรียนและการสอนในรูปแบบออนไลนR
อีกท้ังเปGนบุคคลที่ตัดสินใจเลือกว4าจะใช>แพลตฟอรRมใดในการเรียนและการสอน ดังนั้นโรงเรียน
หรือ มหาวิทยาลัยจึงมีฐานะเปGนผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคลจึงมีภาระหน>าที่เก็บรักษา ดูแลข>อมูลส4วนบุคคล
ให>ปลอดภัยและปjองกันไม4ให>เกิดความเสียหายแก4เจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลตามที่พระราชบัญญัติคุ>มครอง
ขอ> มลู ส4วนบคุ คล พ.ศ.2562 บญั ญัติใหต> อ> งรับผดิ ชอบตอ4 เจา> ของขอ> มลู สว4 นบุคคล

ผปAู ระมวลผลขAอมลู ส(วนบคุ คล

“ผู>ประมวลผลข>อมูลส4วนบุคคล” ให>บทนิยามศัพทR ตามมาตรา 6 แห4งพระราชบัญญัติคุ>มครอง
ข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 บัญญัติไว>ว4า “บุคคลหรือนิติบุคคลซึ่งดำเนินการเกี่ยวกับการเก็บรวบรวม ใช>
หรอื เป•ดเผยข>อมูลส4วนบุคคลตามคำสั่งหรอื ในนามของผ>คู วบคุมข>อมลู ส4วนบคุ คล”

การที่แพลตฟอรRมในการเรียนออนไลนRนั้นได>มีการบันทึกข>อมูลเกี่ยวกับรูปภาพ วิดีโอและเสียง
ในขณะท่เี รียนออนไลนR กรณจี งึ ถือไดว> 4าแพลตฟอรRมออนไลนRนั้นไดก> ระทำการบันทึกข>อมูลส4วนบุคคลดังกล4าว
ในนามหรือตามคำสั่งของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยซึ่งเปGนผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล จึงถือได>ว4า แพลตฟอรRม
นั้น ๆ มีฐานะเปGนผู>ประมวลผลข>อมูลส4วนบุคคล โดยมีหน>าที่ต>องกระทำการเก็บรักษา
ดูแลข>อมูลส4วนบุคคลให>ปลอดภัย และปjองกันไม4ให>เกิดความเสียหายแก4เจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล ดังนั้น
แพลตฟอรRมนั้น ๆ จึงรับผิดในฐานะ เปGนผู>ประมวลผลข>อมูลส4วนบุคคล ตามพระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูล
สว4 นบคุ คล พ.ศ.2562 บญั ญตั ใิ หต> อ> งรบั ผดิ ชอบ ตอ4 เจ>าของขอ> มลู ส4วนบุคคล

หลกั ความยนิ ยอม

ความยนิ ยอม (Consent) ถือได>ว4าเปGนหลักการสำคัญท่ีผู>ควบคุมขอ> มูลจะตอ> งขอความยนิ ยอมจาก
เจา> ของขอ> มูลกอ4 นที่จะประมวลผลขอ> มูล (เกบ็ รวบรวม ใชห> รือเป•ดเผย) เสมอ

การเป•ดกล>องขณะท่ีกำลังเรียนออนไลนRอยู4นั้น ทำให>ไดเ> ห็นหน>าตาของบุคคลที่กำลังเป•ดกล>อง
และ เห็นสภาพแวดล>อมภายในห>องของบุคคลนั้นได>โดยไม4ว4าเปGนวิดีโอที่เห็นว4าบุคคลนั้นว4ากำลังทำอะไรอยู4
อาจเกิดเปGนภาพได>หากมีการบันทึกเปGนรูปภาพในขณะที่บุคคลนั้นกำลังเรียนอยู4 และเกิดเสียงได>เมื่อในชั้น
เรียนมีการพูดคุยกัน ซึ่งภาพที่บันทึกบุคคลไว>วิดีโอที่จับภาพหน>าตาของบุคคนั้นไว>อย4างชัดเจน และเสียงท่ี
บันทึกไว>นั้น โดยทั่วไปแล>วจะถือว4าเปGนข>อมูลส4วนบุคคลประเภทหนึ่งเช4นเดียวกับข>อมูลส4วนบุคคล
ประเภทอื่น เนื่องด>วยสามารถบ4งชี้หรือสามารถระบุตัวตนได>ว4าบุคคลที่ปรากฏในภาพที่บันทึกวิดีโอและ
เสียงที่ได>ยินนั้นว4าเปGนใคร อีกทั้งในบางชั้นเรียนอาจจะมีการแสดงความคิดเห็นในทางการเมือง ศาสนา

155

ลัทธิหรือความเชื่อ ซึ่งถือได>ว4าเปGนข>อมูลที่มีความอ4อนไหวอีกด>วย การเก็บรวบรวม ใช>
หรือเป•ดเผยต4อสาธารณะ ต>องขอความยินยอมจากเจ>าของข>อมูลก4อนเสมอ เมื่อเจ>าของข>อมูลให>ความยินยอม
จึงจะสามารถเก็บรวบรวม ใช> หรือเป•ดเผยได> หากไม4มีการขอความยินยอมเช4นว4าน้ันเมื่อเกิดความเสียหายแก4
เจ>าของข>อมูลผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคลและผู>ประมวลผลข>อมูลส4วนบุคคลจึงต>องรับผิดชอบต4อเจ>าของ
ข>อมูลส4วนบุคคลตามกฎหมายแพ4ง กฎหมายอาญา และกฎหมายปกครอง ที่เปGนกฎหมายภายในประเทศ
อีกทั้งเมื่อ พระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562 มีผลใช>บังคับอย4างเปGนทางการย4อมสามารถปรับใช>
ไดก> ับกรณีน้ีอีกดว> ย

กรณนี กั เรยี นนน้ั เปนd ผูAเยาวI

เมื่อการเรียนออนไลนRไม4ได>จำกัดว4าต>องเปGนผู>ท่ีบรรลุนิติภาวะเท4านั้น ที่เรียนออนไลนRได>
เนื่องด>วย สถานการณRโรค COVID-19 ที่ยังคงวิกฤติไม4สามารถเรียนในห>องเรียนได>
ย4อมส4งผลกระทบต4อนักเรียน ในทุกระดับการศึกษาและนักศึกษาในระดับอุดมศึกษา
ซึ่งต4างก็ได>เรียนออนไลนRเหมือนกัน โดยนักเรียนนั้นส4วนมากถือได>ว4ายังเปGนผู>เยาวRที่ยังไม4บรรลุนิติภาวะ
เมื่อมีการบันทึกรูปภาพ วิดีโอและเสียงท่ีเรียนออนไลนR หากมีการใช> หรือนำไปเป•ดเผยโดยเผยแพร4
ต>องได>รับความยินยอมจากผู>เยาวR หรือผู>ที่ใช>อำนาจปกครองดูแล ผูเ>ยาวRก4อนหรือในขณะนั้น มีรายละเอียด
ดังน้ี

1.ถ>าเปGนการใด ๆ ที่ผู>เยาวRสามารถทำได>เองสามารถขอความยินยอมจากผู>เยาวRได>โดยตรงที่ได>บัญญัติไว>ใน
ประมวลกฎหมายแพ4งและพาณิชยR มาตรา 22 - มาตรา 24

2. ถ>าเปGนการให>ความยินยอมที่ไม4ใช4การใด ๆ ที่ผู>เยาวRอาจให>ความยินยอมได>เองต>องได>รับความยินยอม
จากผู>ใชอ> ำนาจปกครองทม่ี อี ำนาจกระทำการแทนผเู> ยาวR

3. ผเ>ู ยาวRอายุไม4เกิน 10 ป] ตอ> งขอความยินยอมจากผ>ูใช>อำนาจปกครองท่มี ีอำนาจกระทำการแทนผเู> ยาวเทR า4 น้นั

กรณีนักเรียนนั้นเปนd คนไรAความสามารถ หรอื คนเสมือนไรAความสามารถ

การขอความยินยอมต>องขอจากผู>อนุบาลในกรณีของผู>ไร>ความสามารถ
หรือขอความยินยอมจากผู>พิทักษR ในกรณีผู>เสมือนไร>ความสามารถ ซึ่งถือว4าเปGนบุคคลผู>มีอำนาจทำ
การแทนคนไรค> วามสามารถ หรือคนเสมอื นไร>ความสามารถ

การเกบ็ รวบรวม ใชA เปuดเผย

การเก็บรวบรวม ใช> หรือเป•ดเผยข>อมูลส4วนบุคคลตามพระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ.2562
เมื่อครูหรืออาจารยR มีหน>าที่ทำการสอนในรูปแบบออนไลนRตามคำสั่งของโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย
และได>มีการบันทึกรูปภาพ วิดีโอและเสียง ในขณะที่ทำการสอนในรูปแบบออนไลนR การที่ครู หรืออาจารยR
จะทำการเก็บรวบรวม ใช> หรือเป•ดเผยต4อสาธารณะต>องได>รับความยินยอมจากนักเรียนหรือนักศึกษา

156

ซึ่งเปGนเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลก4อน หรือในขณะที่กระทำการดังกล4าว โดยถือว4าโรงเรียนหรือ มหาวิทยาลัยน้ัน
มีฐานะเปGนผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคลมีหน>าที่ตามที่พระราชบัญญัตินี้กำหนดไว> โดยเฉพาะอย4างย่ิง
ในบางชั้นเรียนมีการพูดถึงกรณีเกี่ยวข>องกับการเมือง ความเชื่อ ลัทธิ หรือศาสนา ซึ่งการเผยแพร4เกี่ยวกับ
กรณีเรื่องดังกล4าวจะนำมาซ่งึ ผลกระทบต4อเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลเปGนอย4างมากโดยถือว4าเปGนเรื่อง เกี่ยวข>องกับ
ข>อมูลที่มีความอ4อนไหวของเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล ดังนั้นการเก็บรวบรวม ใช>หรือเป•ดเผยต>องได>รับความยินยอม
จากนักเรียนหรือนักศึกษาซึ่งเปGนเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลก4อน หรือในขณะทกี่ ระทำการดังกล4าวเสมอ
เพื่อปjองกันความเสียหายที่จะเกิดขึ้นกับเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลอีกท>งัเปGนหน>าที่ของผู> ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล
ท่จี ะตอ> งพงึ กระทำ

บทลงโทษ

1.ความรบั ผดิ ทางแพ;ง
ค4าสินไหมทดแทนจากความเสียหายที่ได>รับจริงและศาลสั่งลงโทษเพิ่มขึ้นได> แต4ไม4เกินสองเท4า

ของสนิ ไหมทดแทนท่แี ท>จรงิ
2.โทษทางปกครอง

(1) ไม4ขอความยินยอมให>ถูกต>อง ไม4แจ>งรายละเอียดให>เจ>าของข>อมูลทราบ ไม4ให>เจ>าของข>อมูล
เข>าถึงข>อมูลตามสิทธิ ไม4จัดทำบันทึกรายการ ไม4จัดให>มีเจ>าหน>าที่คุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล ไม4จัดให>
มกี ารสนบั สนนุ การปฏิบัตหิ น>าทีข่ อง DPO โทษปรับไมเ4 กนิ 1,000,000 บาท

(2) เก็บรวบรวม ใช>หรือเป•ดเผยข>อมูลส4วนบุคคลโดยปราศจากฐานทางกฎหมาย ไม4ได>แจ>ง
วัตถุประสงคRการใช>งานใหม4 เก็บข>อมูลเกินความจำเปGน ขอความยินยอมที่เปGนการหลอกลวงให>เข>าใจผิด
ไม4จัดให>มีมาตรการรักษาความปลอดภัยที่เหมาะสม ไม4แจ>งเหตุเมื่อมีการละเมิดข>อมูล โอนข>อมูล
ไปตา4 งประเทศโดยไมช4 อบดว> ยกฎหมาย ไม4ตัง้ ตัวแทนในราชอาณาจกั ร โทษปรับไม4เกิน 3,000,000 บาท

(3) เก็บรวบรวม ใช> เป•ดเผยหรือโอนข>อมูลส4วนบุคคลอ4อนไหวโดยไม4ชอบด>วยกฎหมาย โทษปรับ
ไมเ4 กิน 5,000,000 บาท
3.โทษอาญา

(1) ผู>ควบคุมข>อมูลส4วนบุคคล ใช>หรือเป•ดเผยข>อมูลส4วนบุคคลอ4อนไหว โดยไม4ได>รับความยินยอม
จากเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล หรือผิดจากวัตถุประสงคRที่ได>แจ>งไว> หรือ โอนข>อมูลส4วนบุคคลอ4อนไหว
ไปยัง ต4างประเทศโดยไมช4 อบด>วยกฎหมาย

ทำให>ผู>อื่นเกิดความเสียหาย เสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง หรือได>รับความอับอาย
ตอ> งระวางโทษ จำคุกไมเ4 กนิ 6 เดือน หรอื ปรับไมเ4 กิน 500,000 บาท หรือทงั้ จำ ทั้งปรับ

เพื่อแสวงหาประโยชนRที่มิควรได>โดยชอบด>วยกฎหมายสำหรับตนเองหรือผู>อื่น ต>องระวางโทษจำคุก
ไม4เกิน 1 ป] หรอื ปรบั ไม4เกนิ 1,000,000 บาท หรอื ทง้ั จำ ทง้ั ปรับ

(2) ผู>ใดล4วงรู>ข>อมูลส4วนบุคคลของผู>อื่นเนื่องจากการปฏิบัติหน>าที่ ตามพ.ร.บ.น้ีห>าม
นำไปเป•ดเผยแก4ผู>อื่น เว>นแต4เป•ดเผยตามหน>าที่ หรือเพื่อประโยชนRแก4การสอบสวนหรือพิจารณาคดี

157

หรือได>รับความยินยอม เปGนหนังสือเฉพาะครั้งจากเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลหรือเป•ดเผยให>หน4วยงานที่มี
อำนาจหน>าที่ตามกฎหมาย หรือข>อมูลคดีต4าง ๆ ที่เป•ดเผยต4อสาธารณะ ต>องระวางโทษจำคุกไม4เกิน 6 เดือน
หรือปรบั ไม4เกิน 500,000 บาท หรือทั้งจำทงั้ ปรับ

(3) ผู>กระทำความผิดที่เปGนนิติบุคคล หากกรรมการ หรือผู>จัดการ หรือบุคคลใด ซึ่งรับผิดชอบ
ในการดำเนินงานของนิติบุคคลนั้น สั่งการหรือกระทำหรือละเว>น ไม4สั่งการหรือไม4กระทำการจนเปGนเหตุ
ให>นติ ิบุคคลน้ันกระทำความผิด ตอ> งรับโทษในส4วนทก่ี ำหนดโทษอาญาไว>ดว> ย

บทสรปุ และขอA เสนอแนะ

เมื่อการการเป•ดกล>องเรียนออนไลนRนั้น ทำให>เกิดป"ญหาดังนี้ ป"ญหาสิทธิในความเปGนส4วนตัว
ถูกมองข>าม ป"ญหาความยินยอมในการเป•ดกล>องในขณะที่กำลังเรียนออนไลนR ป"ญหาการนำรูปภาพ วิดีโอ
และเสียงไปเผยแพร4ต4อตามแพลตฟอรRมออนไลนRป"ญหาว4าบุคคลใด มีหน>าที่ดูแลข>อมูลรูปภาพ วิดีโอ และเสียง
ที่บันทึกขณะเป•ดกล>อง และป"ญหาในการลบ หรือทำลายข>อมูลรูปภาพ วิดีโอ และเสียงที่บันทึกไว>
ซึ่งป"ญหาดังกล4าว ส4งผลกระทบต4อนักเรียน หรือนักศึกษา ซึ่งเปGนเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลน้ัน
โดยถือเปGนการละเมิดสิทธิ ในความเปGนส4วนตัวของนักเรียนหรือนักศึกษา หรือการแสวงหาผลประโยชนR
จากรูปภาพ วิดีโอ และเสียง ซึ่งอาจจะทำให>เจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลชนได>รับความเสียหายทางใดทางหน่ึง
โดยการเป•ดกล>องขณะ เรียนออนไลนRนั้น ถือเปGนการระบุตัวตนของบุคคลนั้น ทำให>เห็นหน>าตา ชื่อ
และได>ยินเสียง ซึ่งทำให>ทราบว4า บุคคลนั้นคือใคร และทำให>เห็นสภาพแวดล>อมภายในบ>าน
หรือภายในห>องของบุคคลนั้นซึ่งเปGนพื้นที่ส4วนบุคคลที่ไม4ควรสอดแทรก หรือยุ4งเกี่ยวอันจะเปGนการรบกวน
เจา> ของข>อมูลส4วนบคุ คล อกี ทงั้ บางชั้นเรยี นมกี ารพดู ถงึ กรณที ี่เกีย่ วข>อง กบั ทางการเมอื ง ความเช่อื ลทั ธหิ รอื ศาสนา
ซึ่งความคิดเห็นที่แตกต4างกันนั้นอาจทำให>มีผลกระทบต4อเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล และอาจจะทำ
ใหไ> ดร> ับความเสยี หายแก4ช่ือเสียง การดำรงชีวิตประจำวันได>

ข>อเสนอแนะในการเป•ดกล>องเรียนออนไลนRต>องได>รับความยินยอมจากนักเรียนหรือนักศึกษา
ซึ่งเปGนเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคลก4อนเสมอ โดยความยินยอมดงักล4าวนั้น ต>องไม4มีเงื่อนไขใด ๆ ไม4ว4าจะเปGน
เรื่องเกณฑRการให>คะแนน หรือการเช็คขาดเรียน ซึ่งถือว4าเปGนความยินยอมที่มีเงื่อนไขโดยไม4ได>รับความยินยอม
จากนักเรียนหรือนักศึกษาอย4างแท>จริง หรือเปGนการบังคับให>มีการเป•ดกล>องอีกทั้งการจะเป•ดเผย
โดยการเผยแพร4รูปภาพ วิดีโอ และเสียงของนักเรียนหรือนักศึกษาต>องได>รับความยินยอมก4อน หรือในขณะที่
จะเผยแพร4ต4อก4อนเสมอ เมื่อมีความจำเปGนต>องมีการเผยแพร4ต>องป•ดชื่อใบหน>าของเจ>าของข>อมูลส4วนบุคคล
นั้นก4อนมีการเผยแพร4 และถ>าเปGนไปได>การเผยแพร4เสียงดังกล4าว ต>องแปลงเสียงให>ไม4สามารถทราบได>
ว4าเปGนเสียงของใคร เพื่อไม4ให>สามารถระบุตวัตนของบุคคลนั้นได>และปjองกันผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้น
แกเ4 จ>าของขอ> มูลสว4 นบุคคล

158

บรรณานุกรม

พระราชบญั ญตั คิ ุม> ครองขอ> มลู ส4วนบคุ คล พ.ศ.2562
PDPAPRO. (2020). สิทธิของเจา> ของข>อมูล(Data Subject ) ตาม PDPA มีอะไรบา> ง และผู>ประกอบการควร

เตรยี มพร>อมอย4างไร. สืบคน> 20 พฤศจิกายน 2564, จาก https://pdpa.pro/blogs/rights-of-data
subject-pdpa
วนดิ าแสงสารพนั ธR. (2554). “สทิ ธสิ 4วนบคุ คล” กับความคุม> ครองตามกฎหมาย. สบื คน> 20 พฤศจิกายน 2564,
จาก
https://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/april_june_08/pdf/EXECUTIVE%2
0JO URNAL28_2_80-83.pdf
GVAThailand. (2563). เจาะลกึ กฎหมาย / ผค>ู วบคุมข>อมูลสว4 นบคุ คล และ ผู>ประมวลผลขอ> มูลสว4 นบุคคล
ตามพระราชบัญญตั คิ >ุมครองข>อมลู ส4วนบคุ คล พ.ศ. 2562. สืบค>น 20 พฤศจิกายน 2564, จาก
https://gvathai.com/archives/594
สุนทรียR สง4 เสริม. (2564). พระราชบัญญตั คิ ม>ุ ครองข>อมูลสว4 นบุคคล พ.ศ.2562. สบื ค>น 21 พฤศจิกายน 2564, จาก
https://www.bot.or.th/Thai/PaymentSystems/PSA_Oversight/20210224%20%20PDPA%20%2
0N onbank/พรอ> มร%ู> 20PDPA_ดร.สุนทรยี R_24ก.พ.64.pdf

159

การตดิ ตั้งระบบ GPS Tracking ในรถยนตRของเอกชนเพอ่ื ให2ลกู จ2างยมื ใช2

เพชร100

บทคัดย(อ

บทความฉบับนี้มุ4งที่จะศึกษาประโยชนRและโทษของการติดตั้งระบบ GPS Tracking ในรถยนตRของ
เอกชนเพื่อจะให>ลูกจ>างได>ยืมรถใช> เพื่อจะนำพระราชบัญญัติคุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ. 2562 มาปรับใช>
กับกรณีดังกล4าว เพื่อให>เกิดความสมดุลระหว4างการคุ>มครองผลประโยชนRของบริษัท ซึ่งจะต>องจ4ายเงิน
เพื่อเช4าหรือซื้อรถยนตR และค4าน้ำมันรถให>พนักงาน กับสิทธิในความเปGนส4วนตัวของพนักงานที่จะต>องขับรถ
ของบริษัทไปทำงาน หรือใช>ชีวิตส4วนตัวประการอื่นโดยที่บุคคลที่ไม4ใช4บุคคลในครอบครัวรับรู>ถึงสถานท่ี
และกิจวัตรประจำวันของพนกั งาน
คำสำคญั : GPS Tracking, เอกชน, ลูกจ>าง, พนักงาน, ข>อมูลสว4 นบุคคล, ความเปนG ส4วนตัว

ท่มี าและความสำคญั ของปญb หา

ประเทศไทยได>เริ่มติดตั้งระบบ GPS Tracking บนรถขนส4งสาธารณะอย4างเปGนทางการมาตั้งแต4
ป]พ.ศ.2559 โดยเปGนไปเพื่อประโยชนRของภาครัฐ ผู>ประกอบการขนส4ง และประชาชนสามารถ ในการติดตาม
และควบคุมพฤติกรรมการขับรถของพนักงานขับรถได>แบบเรียลไทมR โดยระบบดังกล4าวจะแสดงข>อมูลการ
ติดตามด>วยความแม4นยำสูง ประกอบด>วย การใช>ความเร็ว, เส>นทางที่ใช>, ระยะทาง, ตำแหน4งพิกัดของรถ, ชั่วโมง
การขับรถและเวลาหยดุ พัก เปGนต>น

จากสถิติในป] พ.ศ. 2562 พบว4ารถโดยสารและรถบรรทุกมีการติดตั้งระบบ GPS Tracking และเชื่อมโยง
ข>อมูลกับศูนยRบริหารจัดการเดินรถระบบ GPS กรมการขนส4งทางบกเรียบร>อยแล>ว จำนวนทั้งสิ้น 315,804 คัน
ดังนี้ รถโดยสารประจำทางติดตั้ง GPS แล>วจำนวน 22,864 คัน รถโดยสารไม4ประจำทางติดตั้ง GPS แล>ว
จำนวน 60,700 คัน รถบรรทุกไม4ประจำทางติดตั้ง GPS แล>วจำนวน 123,459 คัน คงเหลือรถบรรทุกส4วนบุคคล
ที่จดทะเบียนก4อนป] 2559 จำนวน 257,930 คัน เท4านั้น ซึ่งกำหนดให>ดำเนินการติดตั้ง GPS Tracking
ภายในรอบป]ภาษี 2562 ซึ่งขณะนี้มีเจ>าของรถบางส4วนทยอยติดตั้ง GPS แล>วจำนวน 88,393 คัน (คิดเปGน
ร>อยละ 34.27)

ทั้งน้ีนายพีระพล ถาวรสุภเจริญ อธิบดีกรมการขนส4งทางบกยังระบุว4า “ภายในป] 2562 รถโดยสาร
และรถบรรทุกตั้งแต4 10 ล>อขึ้นไป ในประเทศไทยทุกคันจะมีระบบ GPS Tracking สามารถติดตามการเดินรถได>
แบบเรียลไทมR เพื่อสรา> งมาตรฐานความปลอดภยั ของระบบขนส4งสาธารณะอยา4 งยั่งยนื ”

100 บทความน้เี ป\นสCวนหน่งึ ของรายวชิ า กฎหมายคมุ2 ครองข2อมลู สCวนบุคคล (1604313) ภาคเรียนท่ี 1 ป5การศกึ ษา 2564 โดยเพชรตรเี ชยี มโนศภุ กร รหสั นกั ศึกษา
6031601182

160

จากสถิติที่ได>กล4าวมานั้นไม4ได>ระบุถึงรถยนตRที่มีลักษณะเปGนรถยนตRส4วนบุคคลที่อาจจะมีการเช4าหรือซื้อ
โดยเจ>าของกิจการเพื่อให>พนักงานยืมใช>และติดตั้งระบบ GPS Tracking ยกตัวอย4างเช4น บริษัทขายอาหารสัตวR
แห4งหนึ่งได>เช4ารถให>แก4พนักงานในภาคเหนือจำนวน 12 คัน ซึ่งมีการติดตั้ง GPS Tracking บนรถของพนักงานทุกคัน
ถึงแม>ว4าระบบ GPS Tracking ของบริษัทอาจจะไม4ละเอียดเทียบเท4ากับของรัฐแต4การทราบว4าบุคคลหน่ึง
อยู4ที่ใด ณ เวลาใด เปGนเวลานานเท4าไหร4 และใช>เวลานานเท4าไหร4จึงจะไปถึงอีกสถานที่หนึ่ง ก็เปGนข>อมูล
ทล่ี ะเอียดออ4 นอยา4 งมากแลว>

ผ>เู ขยี นจึงมสี นใจจะศกึ ษาเกย่ี วกับระบบ GPS Tracking ของเอกชน เพอ่ื ให>เข>าใจถงึ การนำระบบ GPS
Tracking ไปใช>ในประเทศไทยในป"จจุบันว4ามีประโยชนRต4อบริษัทมากน>อยเพียงใด การใช>ระบบดังกล4าว
เปGนการลุกล้ำความเปGนส4วนตัวของพนักงานหรือไม4 รวมถึงความปลอดภัยของพนักงานซึ่งอาจจะได>รับ
ความเสยี หายจากการถกู เข>าถึงข>อมลู GPS โดยผไู> ม4หวงั ดี

2.ระบบ GPS Tracking

GPS tracking คือ การระบุตำแหน4งของวัตถุผ4านระบบระบุตำแหน4งบนพื้นโลก (Global Positioning
System: GPS) ซึ่งใช>เพื่อติดตามและระบุตำแหน4งของวัตถุนั้นๆจากระยะไกล โดยเทคโนโลยี GPS tracking นี้
สามารถระบุได>ครอบคลุมถึงพิกัดภูมิศาสตรR ละติจูด, ลองจิจูด, ความเร็วบนภาคพื้น ทิศทางและเส>นทางการ
เคลือ่ นทีข่ องวัตถุน้ันๆ ทเี่ ราติดตามอยูไ4 ด>

ระบบ GPS Tracking บันทึกข>อมูลไม4ละเอียดเท4าข>อมูลที่แสดงให>ผู>เข>าโปรแกรมดูแบบ Real-time
การบันทึกข>อมูลจะบันทึกแบบพิกัดการติดเครื่องยนตR การดับเครื่องยนตR และเวลาเปGนตาราง โดยปกติแล>ว
ระบบบันทึกขอ> มูลจะเกบ็ ข>อมลู ไว>ไมเ4 กิน 365 วัน หรอื 1 ป]

จีพีเอส (GPS) เปGนระบบที่มีกลุ4มดาวเทียม 24 ดวงโคจรรอบโลกและมีระยะห4างระหว4างดาวเทียม
แต4ละดวงเท4ากัน โดยส4งสัญญาณระบุพิกัดมายังโลกเพื่อให>ผู>คนที่ภาคพื้นดินและมีเครื่องรับสัญญาณสามารถ
ที่จะระบุตำแหน4งทางภูมิศาสตรRได> ซึ่งความแม4นยำของตำแหน4งจะคลาดเคลื่อนเพียง 10 ถึง 100 เมตร
ขึ้นอยู4กับคุณภาพของอุปกรณRรับสัญญาณ และอาจจะคาดเคลื่อนได>เพียง 1 เมตร ถ>าเปGนอุปกรณRรับสัญญาณ
ท่มี คี วามพเิ ศษ เช4น อปุ กรณRทใี่ ช>ในกองทพั
2.1 ประโยชนขA องการตดิ ตง้ั ระบบ GPS Tracking

ระบบ GPS Tracking นั้นเปGนระบบที่นำมาใช>ในประเทศไทยอย4างเปGนทางการตั้งแต4ป] 2559
ซึ่งก็มีการปรับปรุงแก>ไขให>มีความแม4นยำ และแสดงข>อมูลต4าง ๆ ให>ครบถ>วนมากขึ้นตามการพัฒนา
ของเทคโนโลยี เมื่อมีข>อมูลที่ครบถ>วน แม4นยำ และมีการบันทึกข>อมูลไว>ผู>ที่เปGนเจ>าของพาหนะก็สามารถ
นำข>อมูลที่บันทึกไว>มาวิเคราะหRเพื่อปรับกลยุทธของการใช>รถ เพื่อให>เกิดประโยชนRสูงสุดแก4บริษัท

161

และเพื่อความปลอดภัยของพนักงาน รวมถึงผู>ร4วมเดินทาง โดยประโยชนRของระบบ GPS Tracking นั้น
มี 4 ประการหลัก คอื

1. บริหาร และ จดั การยานพาหนะ
2. ลดต>นทุนค4านำ้ มนั รถและคา4 ซอ4 มแซม
3.ปjองกนั อุบตั ิเหตทุ ีอ่ าจเกิดขนึ้
4.สร>างเปGนฐานข>อมูลหลักเพอ่ื นำไปใชใ> นองคRกร

3.พนกั งานทีย่ ืมรถของบรษิ ทั (เจAาของขAอมลู )

จากการสอบถามพนักงาน 4 คนของบริษัทขายอาหารสัตวRแห4งหนึ่งซึ่งได>ใช>รถยนตRของบริษัทสรุปได>
ว4า รถยนตRที่บริษัทได>นำมาให>พนักงานใช>นั้นเปGนการเช4ามาจากบริษัทให>เช4ารถยนตRแห4งหนึ่ง โดยในสัญญาการ
ยืมใช>รถยนตRนั้นได>ระบุถึงการติดตั้งระบบ GPS Tracking ในรูปแบบ Real-time และระบบจะบันทึกข>อมูลใน
รูปแบบ ติดเครื่องที่ใด ในเวลาใด และดับเครื่องยนตRที่ใด เวลาใด สามารถดึงข>อมูลย>อนหลังได>หลายเดือน แต4ไม4
ทราบแน4ชัดว4าสูงสุดกี่เดือน เนื่องจากพนักงานทั่วไปไม4สามารถดึงข>อมูลเองได> จะมีเพียงผู>บังคับบัญชาและฝ˜าย
บคุ คลเท4าน้ันที่จะสามารถดงึ ขอ> มูลได>
3.1 สรุปการสัมภาษณAพนักงาน

จากการสัมภาษณRพนักงานขายของบริษัทอาหารสัตวRแห4งหนึ่งซึ่งดูแลในเขตของภาคเหนือ
ทั้งตอนล4างและตอนบนจำนวน 4 คน เพศชาย 2 คน เพศหญิง 2 คน โดยทั้ง 4 คน ได>ใช>รถของบริษัทกัน
มาอย4างน>อย 2 คัน ทุกคนมีความเห็นตรงกันว4าเปGนสิทธิของบริษัทผู>เปGนเจ>าของรถที่พึงจะทราบว4าพนักงาน
ได>นำรถที่ยืมไปที่ใดบ>าง แต4ก็มีความกังวลถึงการที่ผู>เป•ดดูโปรแกรม GPS Tracking ว4าหากผู>เป•ดดู
ไม4ใชพ4 นักงานฝา˜ ยบุคคลของบรษิ ัท หรือหัวหน>างาน แล>วจะมกี ารกล่นั แกล>ง หรอื ละเมดิ ความเปนG ส4วนตัวกoั หรอื ไม4

มีข>อมูลเพิ่มเติมจากผู>ให>สัมภาษณRท4านหนึ่งซึ่งเคยทำงานในบริษัทขายอาหารสัตวRอีกแห4งหนึ่งว4า
สมัยที่ทำงานนั้นบริษัทไม4ได>ติดตั้งระบบ GPS Tracking แต4จะให>พนักงานจดรายงานส4งหัวหน>างานทุกวันว4าไป
ที่ไหน ทำอะไร และหลังเลิกงานจะไปที่ไหนบ>าง ภายหลังจากที่พนักงานคนดังกล4าวลาออกก็ได>ข>อมูลเพิ่มเติม
มาจากเพ่อื นรว4 มงานวา4 ป"จจบุ ันบริษทั มีคำสัง่ ให>พนักงานตดิ ตั้ง Application Life 360 ในโทรศัพทRมือถอื

Application Life 360 คือโปรแกรมที่ติดตั้งในโทรศัพทR ซึ่งจะแสดงข>อมูลของผู>ติดตั้งแบบ Real-time
ทง้ั สถานท่อี ยแ4ู ละความเร็วในเดินทาง โดยอาศยั GPS ที่ติดมากับโทรศัพทอR ยแ4ู ลว>

162

4.บริษัทที่ใหยA มื รถ (ผเAู กบ็ ขAอมลู )

จากการสอบถามจากพนักงานซึ่งยืมรถของบริษัททั้ง 4 ท4านได>ให>ข>อมูลว4าบริษัทจะติดตั้งระบบ GPS
Tracking ในรถของบริษัทที่ให>พนักงานยืมทุกคัน และจะมีระบบที่สามารถดูข>อมูล GPS ของพนักงานได>
ทั้งแบบ Real-time และย>อนหลังผ4านโปรแกรมในคอมพิวเตอรRจากนั้นก็จะมีการ Login รหัสผ4านโดยโปรแกรมดังกล4าว
จะมผี เ>ู ข>าถงึ ไดแ> ค4ผบู> งั คบั บญั ชา และพนักงานฝ˜ายบคุ คลของบรษิ ัทเทา4 น้ัน

ทั้งนี้ผู>บังคับบัญชาก็ไม4สามารถดึงข>อมูล GPS จากพนักงานที่นอกบังคับบัญชาของตน (ผู>ให>สัมภาษณR
ใช>คำวา4 “ภาคอื่น”)

5. ปbญหาการคุAมครองขAอมูลส(วนบุคคลแก(พนักงานผูAยืมใชAรถที่มีการติดตั้งระบบ GPS Tracking
ตาม พ.ร.บ. คมุA ครองขAอมลู ส(วนบุคคล พ.ศ. 2562

5.1 ความคลุมเครือของระยะเวลาในการเกบ็ ขอP มูล
เนื่องจาก พ.ร.บ. คุ>มครองข>อมูลส4วนบุคคล พ.ศ. 2562 ยังไม4ได>บังคับใช>อย4างเปGนทางการ พนักงาน
ซึ่งยืมใช>รถของบริษัทจึงไม4ได>มีเอกสารเปGนหนังสือเปGนตรวจสอบระยะเวลาที่ระบบของบริษัทจะบันทึกข>อมูล
GPS ย>อนหลังได> จึงยังเปGนที่กังวลว4าอาจจะเปGนการไม4ชอบด>วยมาตรา 23 (3) ข>อมูลส4วนบุคคลที่จะมีการเก็บ
รวบรวมและระยะเวลาในการเก็บรวบรวมไว> ทั้งนี้ ในกรณีที่ไมส4 ามารถกำหนดระยะเวลาดังกล4าวได>ชัดเจน ให>
กำหนดระยะเวลาทอี่ าจคาดหมายไดต> ามมาตรฐานของการเก็บรวบรวม
5.2 การที่ผูPบังคับบัญชาไม;มีความรูPดPานเทคโนโลยีเพียงพอที่จะเขPาใจการใชPโปรแกรคอมพิวเตอรA
สำหรับการดูขอP มูล GPS พนักงานอาจนำไปส;ูการกระทำความผิดตามมาตรา 27 ไดP
เนื่องจากข>อมูล GPS นั้นเปGนข>อมูลอันเกี่ยวกับการเดินทางไม4ใช4ข>อมูลที่เข>าข>อยกเว>นตามมาตรา 24
และ 26 แห4ง พ.ร.บ. ค>ุมครองขอ> มลู ส4วนบุคคล พ.ศ. 2562

บทสรุปและขอA เสนอแนะ

จากความสนใจในเรื่องของ GPS Tracking ในรถยนตRของลูกจ>างเอกชนนั้นผู>เขียนพบว4าผู>ให>ข>อมูลนั้น
เห็นด>วยกับการมี GPS ในรถซึ่งบริษัทให>ยืมใช> แต4ก็มีความกังวล รวมถึงประสบป"ญหาจากความไม4เข>าใจ
ในความละเอียดอ4อนของข>อมูลพิกัดทางภูมิศาสตรRของพนักงาน และรวมถึงความไม4เข>าใจในเทคโนโลยี
ของผู>บังคับบัญชา ทำให>ข>อมูลนั้นรั่วไหลไปหาพนักงานระดับเดียวกัน ในขณะเดียวกันบริษัทก็ได>ประโยชนR
จากการนำข>อมูล GPS มาคำนวณต>นทุนที่ต>องแบกรับจากการจ4ายค4าน้ำมันรถ และค4าเสื่อมสภาพอื่นใด
จากการใช>รถ ประกอบกับการพิจารณาถึงเงินเดือน หรือพฤติกรรมพนักงานเพื่อเตือนถึงพฤติการ
อนั ไมเ4 หมาะสมของพนักงานด>วย

163

จากการค>นข>อมูลเกี่ยวกับสมดุลของติดตั้ง GPS Tracking บนรถยนตRของพนักงานพบว4า
มีการพิจารณาถึงกรณีดังกล4าวในศาลของมลรัฐนิวยอรRก สหรัฐอเมริกาในคดี Cunningham v. New York State
Dept. of Labor, 21 N.Y.3d 515 (NY Ct. App., 2013) ศาลได>ให>ความเห็นไว>ว4า การที่รัฐซึ่งเปGนเจ>าของรถ
จะดูข>อมูล GPS ของรถซึ่งให>พนักงานยืมใช>ในระหว4างเวลาทำงานนั้นเปGนสิ่งที่สามารถกระทำได> กลับกันการดูข>อมูล GPS
ของรถ ซ่งึ ให>พนกั งานยืมใชภ> ายหลงั เวลาเลิกงานแล>วนน้ั เปนG การไมช4 อบดว> ยรฐั ธรรมนูญ

ผู>เขียนเองก็เห็นด>วยกับคำพิพากษาของศาลมลรัฐนิวยอรRกว4าการเก็บข>อมูล GPS ของพนักงานนั้น
ควรจะเก็บเพียงในวันและเวลาทำงานของพนักงานเท4านั้นเพื่อความเปGนส4วนตัวและความปลอดภัยของ
พนักงาน และลดต>นทนุ ในการเกบ็ และรักษาความปลอดภัยของข>อมูล

164

อาA งองิ

พ.ร.บ. ค>ุมครองขอ> มลู สว4 นบคุ คล พ.ศ. 2562
ข4าวประชาสัมพันธกR รมขนส4งทางบก

[ออนไลน]R เขา> ถงึ ไดจ> าก: https://www.dlt.go.th/th/public-news/view.php?_did=2233
Prosoft GPD

[ออนไลน]R เขา> ถึงได>จาก:
https://www.prosoftgps.com/Article/Detail/50273/%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%
84%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%A2%E0%B8%B5-
GPS-%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A-
%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0
%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8
%B4%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B9%8C
Monitoring your employees through GPS: What is legal, and what are best practices?

[ออนไลน]R เขา> ถงึ ได>จาก: https://www.greensfelder.com/business-risk-management-
blog/monitoring-your-employees-through-gps-what-is-legal-and-what-are-best-practices

165