วารสาร ปีที่ 30 เล่มที่ 1 ประจำเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567

v Effects of a Participation Program in Preventing Febrile Convulsion on Knowledge and Skills for Children with High Fever among Guardians in Chomthong Hospital ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 44 เอกสารอgางอิง 1. National Institute of Neurological Disorders and Stroke. Febrile seizures fact sheet. 2023 [Internet]. [cited 2024 Apr 12]. Available from: https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-CaregiverEducation/Fact-Sheets/Febrile-Seizures-Fact-Sheet. 2. Glasper EA, Richardson J, Randall D. A Textbook of Children’s and Young People’s Nursing. 3rd ed. London: Elsevier Inc; 2021. 3. Whelan H, Harmelink M, Chou E, Sallown D, Khan N, Patil R, et al. Complex febrile seizures-A systemic review. Dis-a-Mon. 2017;63:5-23. 4. Byeon JH, Kim GH, Eun BL. Prevalence, incidence, and recurrence of febrile seizures in Korean children based on national registry data. J Clin Neurol. 2018;14(1):43-7. 5. Najimi A, Dolatabadi NK, Esmaeili AA, Sharifirad GR. Paul S, Nair J, et al. Complex febrile seizure in children. Nurs Time. 2011;107(40):15. 6. จำรัสลักษณB เจริญแสน. การมีส3วนร3วมของผูMดูแลในการดูแลเด็กป[วยที่เขMารับการรักษาในโรงพยาบาลและปìจจัยที่ เกี่ยวขMอง. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม. 2561;15(1):21-9. 7. เบญจวรรณ ช3วยแกMว, เพ็ญนภา เพ็ชรเล็ก. ผลของโปรแกรมการมมีส3วนร3วมของผูMปกครองต3อพฤติกรรมการดูแลเด็กที่ มีภาวะชักจากไขMสูง. วารสารวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทรB. 2564;31(1):110-24. 8. ปาริฉัตร แสนไชย, จิราภรณBปìญญาเย็น, อุไร สินไพบูลยB, อรุณีกาพยBไชย, ณัฏฐณิชา ศรีบุณยวัฒน, กฤษฎิ์ทอง บรรจบ. การอบรมความรูMการจัดการไขMในเด็กสำหรับผูMปกครอง. เชียงใหม3วารสาร. 2560;56(2):97-106. 9. วิไลยวัลนB พนาลิกุล. ผลการพัฒนาความสามารถของผูMดูแลผูMป[วยเด็กชักจากไขMสูงโดยใชMโปรแกรมส3งเสริมการมีส3วน ร3วม. วารสารการพยาบาล สุขภาพ และการศึกษา. 2563;3(2):44-55. 10. รสสุคนธB เจริญสัตยBสิริ. พฤติกรรมของผูMปกครองในการดูแลเด็กที่ชักจากไขMสูง. วารสารศูนยBการศึกษาแพทยศาสตรB คลินิก โรงพยาบาลพระปกเกลMา. 2561;35(1):40-6. 11. ฐมาพร เชี่ยวชาญ. ประสิทธิผลของการสอนดMวยชุดสื่อวีดีทัศนBเรื่องการเช็ดตัวลดไขMของผูMดูแลเด็กป[วยแผนกศัลยกรรม เด็ก โรงพยาบาลจุฬาลงกรณBสภากาชาดไทย [ปริญญานิพนธBปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ; 2562. 12. Schepp K. Psychometric assessment of the preferred participation scale for parents of hospitalized children. Unpublished manuscript: University of Washington, School of Nursing, Seattle, WA; 1995. 13. Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd ed. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates; 1988. 14. Burns N, Grove SK. The practice of nursing research: Appraisal, synthesis, and generation of evidence. 8th ed. Philadelphia: Saunders; 2016.

vผลของโปรแกรมการมีส่วนร่วมในการป้องกันการชักจากไข้สูง ต่อความรู้และทักษะของผู้ปกครองเด็กท่ ีมีไข้สูง โรงพยาบาลจอมทอง 45วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 15. น้ำทิพยB แกMววิชิต, กัลยานี ท3าจีน, ปราณี จันทรBมณี, ฐาปนิต โชคสุวรรณศิริ. ผลของโปรแกรมการมีส3วนร3วมของบิดา มารดาในการดูแลเด็กป[วยต3อความวิตกกังวลและบทบาทของบิดาในหออภิบาลผูMป[วยเด็ก. วารสารมหาวิทยาลัย นราธิวาสราชนครินทรB. 2562;11(2):12-22.

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 46 ผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ศรัตติญา วงศ+แก.น พย.บ.* Sarattiya Wongkaen Bc.N* กัญญาพัชญ+ จาอGาย ศษ.ม.** Kanyapat Chaeye M.Ed.** **Corresponding author: E-mail: [email protected] Receive: 25 Mar 2024, revised: 13 May 2024, Accepted: 23 May 2024 *พยาบาลวิชาชีพโรงพยาบาลจอมทอง Email: [email protected] *Registered Nurse, Chomthong Hospital **ผู\ช]วยศาสตราจารยa คณะพยาบาลศาสตรaแมคคอรaมิค มหาวิทยาลัยพายัพ Email: [email protected] **Assistant Professor, McCormick Faculty of Nursing, Payap University บทคัดย'อ การวิจัยกึ่งทดลองนี้ มีวัตถุประสงค<เพื่อศึกษาผลของการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นตJอระดับความปวด แผลและความพึงพอใจในมารดาหลังผJาตัดคลอด กลุJมตัวอยJางเปLนมารดาหลังผJาตัดคลอดในโรงพยาบาลจอมทอง จำนวน 50 ราย แบJงเปLนกลุJมควบคุม 25 รายและกลุJมทดลอง 25 ราย โดยการสุJมแบบเจาะจง ดำเนินการใหFกลุJม ตัวอยJางทั้ง 2 กลุJม มีลักษณะใกลFเคียงกันโดยการจับคูJขFอมูลสJวนบุคคล ดำเนินการวิจัยในกลุJมควบคุมกJอนจนแลFว เสร็จจึงดำเนินการวิจัยในกลุJมทดลอง เครื่องมือที่ใชFในการวิจัย คือผFารัดหนFาทFองประคบเย็น แบบประเมินความ ปวดแผลผJาตัด และแบบประเมินความพึงพอใจของมารดาหลังคลอดในการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น วิเคราะห< ขFอมูลโดยใชFสถิติพรรณนา การทดสอบความแปรปรวนทางเดียวแบบวัดซ้ำและสถิติคJาทีอิสระตJอกัน ผลการศึกษาพบวJา เมื่อประเมินคะแนนความปวดแผลผJาตัดในมารดาหลังผJาตัดคลอด หลังจากใชFผFารัด หนFาทFองประคบเย็นทันที และหลังใชFชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 พบวJาคะแนนความปวดลดลง และกลุJมทดลองมี คะแนนความปวดต่ำกวJากลุJมควบคุมอยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) หลังจากใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นท พบวJา มารดามีความพึงพอใจอยูJในระดับมาก ขFอเสนอแนะ พยาบาลสามารถใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นไปประยุกต<ใชF ลดความเจ็บปวดในมารดาหลัง ผJาตัดคลอด คำสำคัญ : ผFารัดหนFาทFองประคบเย็น ความปวด ความพึงพอใจ มารดาหลังผJาตัดคลอด

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 47วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ Abstract This quasi-experimental study aimed to explore the effects of using a cold compress belly band on pain level and satisfaction in post-Cesarean Section mothers.The samples were fifty of postcesarean section mothers purposively recruited at Chomthong Hospital based on their personal characteristics. They were equally divided into two groups according to matching in pairs. The data collection was conducted in the experimental group after finishing in the control group. The research instruments were a cold compress belly band, a numeric rating scale for pain, and a mothers’ satisfaction questionnaire towards the use of a cold compress belly band. Data were analyzed using descriptive statistics, repeated measures one-way ANOVA and an independent sample t-test. The results showed that the pain score in the experimental group was significantly decreased instantly after using a cold compress belly band, and at the 4th, 8th, 12th, and 16th hour (p<.05). In addition, a pain score in the experimental group was found lower than the control group. After using a cold compress belly band, the mothers reported a high satisfaction. The findings suggest that nurses in obstetric ward can use a cold compress belly band to relief pain in post-cesarean section mothers. Keywords: cold compress belly band, pain, satisfaction, post-cesarean section, mothers

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 48 ความเปXนมาและความสำคัญของป\ญหา ปÜจจุบันการผJาตัดคลอดทางหนFาทFองมีแนวโนFม เพิ่มสูงขึ้นทั่วโลก จากการสำรวจพบวJา อัตราการผJา คลอดของประเทศไทยมีแนวโนFมเพิ่มสูงขึ้นอยJางตJอเนื่อง โดยรวมในชJวงปá พ.ศ. 2559 ถึง พ.ศ. 2564 ประมาณ รFอยละ 35 ของจำนวนแมJที่คลอด และโรงพยาบาล ชุมชนมีแนวโนFมการผJาคลอดเพิ่มสูงขึ้นจากรFอยละ 10 ในปá พ.ศ. 2559 เปLนรFอยละ 20 ในปá พ.ศ. 2564 ซึ่งเปLน การเพิ่มขึ้นที่เกินอัตราที่องค<การอนามัยโลกกำหนด1 สถิติการผJาคลอดในโรงพยาบาลจอมทองระหวJาง พ.ศ. 2564-2566 มีจำนวน 616, 542 และ 577 ราย ตามลำดับ2 และจากสถิติมารดาหลังผJาตัดคลอดที่นอน พักรักษาตัวที่หอผูFปãวยพิเศษสูติกรรม โรงพยาบาล จอมทอง พบวJา ปá พ.ศ. 2564-2565 มีมารดาหลังผJาตัด คลอดที่นอนรักษาตัวทั้งหมด 178, 248 รายตามลำดับ และตั้งแตJวันที่ 1 มกราคม ถึง 30 กันยายน พ.ศ. 2566 มีมารดาหลังผJาตัดคลอดที่นอนรักษาตัวทั้งหมด 189 ราย3 โดยการผJาตัดคลอดบุตรเปLนการผJาตัดที่บริเวณ หนFาทFองและผนังมดลูกเพื่อนำตัวทารกในครรภ<ออกมา ทางหนFาทFองสำหรับรายที่ไมJสามารถคลอดเองตาม ธรรมชาติหรือมีภาวะผิดปกติ ฉุกเฉินเพื่อรักษาชีวิตของ ทารก หรือในรายที่แพทย<ลงความเห็นใหFผJาตัด มีทั้งการ ผJาตัดแบบแนวดิ่งและแนวนอน ซึ่งเปLนการผJาตัดคลอด มารดาไดFรับยาระงับความรูFสึก สูญเสียเลือดขณะผJาตัด และมีการรบกวนการทำงานของกระเพาะอาหารและ ลำไสF มารดาหลังคลอดเกิดความไมJสุขสบาย โดยเฉพาะ ในระยะ 24 ชั่วโมงแรก มารดาตFองเผชิญกับความทุกข< ทรมานตJาง ๆ ทั้งทางดFานรJางกายและจิตใจ โดยเฉพาะ อาการปวดแผลหลังผJาตัด มารดามีความทุกข<ทรมานที่ แตกตJางกัน4 ลักษณะความปวดเกิดจากการที่เนื้อเยื่อถูก ทำลายจากการผJาตัด กลFามเนื้อ เอ็น พังผืด หลอดเลือด และเสFนประสาทไดFรับการบาดเจ็บ กJอใหFเกิดการอักเสบ หรืออาจเกิดการดึงรั้ง มีการกระทบกระเทือนแผลผJาตัด จากการเคลื่อนไหว นอกจากนี้มารดายังมีความไมJสุข สบาย เนื่องจากมดลูกหดรัดตัวเพื่อการกลับเขFาสูJขนาด ปกติ5 ความปวดของมารดาหลังผJาตัดคลอดเปLนภาวะที่ ไมJสามารถหลีกเลี่ยงไดF ความปวดจะเพิ่มความรุนแรง มากขึ้น หากมีการขยับพลิกตัว มารดาหลังคลอดสJวน ใหญJจึงมักนอนเกร็งตัว ไมJยอมลุกเดินหรือขยับตัว และ นอนในทJาเดียวนาน ๆ ซึ่งอาจเกิดภาวะแทรกซFอนตJอ มารดาทั้งทางดFานรJางกายและจิตใจ และผลตJอทารก ภาวะแทรกซFอนตJอมารดา เชJน ภาวะปอดแฟบ ลิ่มเลือด อุดตัน การทำงานของลำไสFลดลง การติดเชื้อและเกิด พังผืดในชJองทFอง เปLนตFน ทางดFานจิตใจทำใหFเกิดความ กลัว ความทุกข<ทรมาน และวิตกกังวล เครียด และนอน ไมJหลับ เปLนตFน หากไมJไดFรับการจัดการความปวดที่มี ประสิทธิภาพ สJงผลกระทบใหFระยะเวลาของการนอน โรงพยาบาลนานขึ้น เพิ่มคJาใชFจJายในการรักษา ทำใหF การรักษามีความยุJงยากซับซFอนเพิ่มขึ้น5 การปวดแผลยัง เปLนอุปสรรคตJอการสรFางความผูกพันระหวJางมารดาและ บุตร สJงผลการเริ่มใหFนมบุตรชFา หากไดFรับการจัดการ ความปวดที่ไมJมีประสิทธิภาพ จากประสบการณ<ของ ผูFวิจัย พบวJามารดาหลังผJาตัดคลอดสJวนใหญJยังคงมี อาการปวดแผลผJาตัด แมFไดFรับยาระงับความปวด จาก การสังเกตพฤติกรรมที่แสดงออกทางดFานรJางกาย มารดา มักนอนพักอยูJแตJบนเตียง ไมJขยับตัว หรือไมJลุกจากเตียง ซึ่งลักษณะเชJนนี้สJงผลทำใหFเกิดปÜญหาในการลุกจาก เตียงโดยเร็วภายใน 24 ชั่วโมง อาจทำใหFแสดงบทบาท การเปLนมารดาไดFไมJมีประสิทธิภาพเทJาที่ควร โดยเฉพาะ การเลี้ยงลูกดFวยนมแมJ จากการทบทวนวรรณกรรมการ จัดการความปวด พบวJา การใชFผFารัดหนFาทFองเปLนการ จัดการความปวดโดยไมJใชFยาวิธีหนึ่ง สามารถลดการปวด แผลผJาตัด6-7 และชJวยใหFมีความมั่นใจ สะดวกตJอการ

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 49วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เคลื่อนไหว เปลี่ยนอิริยาบถ เกิดความสุขสบายขึ้น8 ซึ่ง ความเย็นชJวยลดความเร็วในการสJงกระแสประสาทความ เจ็บปวด ทำใหFกระแสประสาทความเจ็บปวดจากบริเวณ ที่ประคบดFวยความเย็นสJงไปที่ไขสันหลังบริเวณ thoracic 10-11-12 และ lumbar 1 ลดลงและสJงไปที่ สมองลดลงดFวย จึงทำใหFรับรูFถึงความเจ็บปวดลดลง9 โดยใชFความเย็นที่อุณหภูมิ 10-15 องศาเซสเซียส การ นำกระแสประสาทจะชFาลง มีผลทำใหFลดความปวดไดF10 ทั้งนี้ความปวดเปLนสัญญาณชีพที่ 5 (5th vital signs) จึงจำเปLนตFองประเมินและบันทึก11 ซึ่งการประเมิน สัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมงเปLนสิ่งสำคัญอยJางยิ่งหลังผJาตัด เพื่อคFนหาแนวทางการดูแลหลังผJาตัดคลอดและจัดการ ความปวดที่มีประสิทธิภาพและเหมาะสม จากการศึกษา ที่ใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นเพื่อลดความปวดแผล ผJาตัดคลอดที่ผJานมาเปLนบทบาทอิสระของพยาบาล แตJ มีการศึกษาเพียงกลุJมตัวอยJางกลุJมเดียว ยังไมJมีกลุJม เปรียบเทียบ6 ซึ่งการดูแลความสุขสบายในดFานการลด ความเจ็บปวดแกJมารดาหลังผJาตัดของหอผูFปãวยสูติกรรม ยังไมJมีการจัดการความปวดที่เปLนบทบาทอิสระของ พยาบาล การประยุกต<ใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น ผูFวิจัยนำผFาฝìายมาใชF เนื่องดFวยผFาฝìายจะมีความเหนียว ดูซับเหงื่อจากรJางกายและมีการระบายอากาศไดFดี ทำใหF รูFสึกเย็น12 รJวมกับการประเมินและบันทึกระดับความ ปวดทุก 4 ชั่วโมง โดยถือไดFวJาเปLนนวัตกรรมทางการ พยาบาลที่ไดFสJงเสริมการพยาบาลใหFมีประสิทธิภาพ ดังนั้นผูFวิจัยจึงสนใจในการทำวิจัยครั้งนี้ คาดวJาจะไดFรับ ประโยชน<ในดFานการเพิ่มคุณภาพการพยาบาลในการ ดูแลมารดาใหFมีความสุขสบายในดFานการลดความปวด สJงผลใหFมารดาเกิดความพึงพอใจ นำไปสูJการปรับตัว ตามบทบาทของมารดาที่ดีตJอไป และไดFรับการจำหนJาย ออกจากโรงพยาบาลตามแผนการรักษาของแพทย< ผลสำเร็จที่ไดFจากการศึกษาสามารถนำไปใชFเปLนแนวทาง ในการจัดการกับความปวดแผลแกJมารดาหลังผJาตัด คลอดของหอผูFปãวยสูติกรรมในโรงพยาบาลจอมทอง วัตถุประสงค,ของการวิจัย 1. เพื่อเปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ย ระดับความปวดแผลของมารดาผJาตัดคลอดในระยะกJอน และหลังการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นทันที และหลัง ใชFผFาฯ ชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 2. เพื่อเปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ย ระดับความปวดแผลผJาตัด ตั้งแตJหลังผJาตัดคลอดครบ 8 ชั่วโมง และหลังผJาตัดชั่วโมงที่ 12, 16, 20 และ 24 ระหวJางมารดาหลังผJาตัดคลอดที่ใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็น และมารดาหลังผJาตัดคลอดที่ไมJไดFใชFผFาฯ 3. เพื่อศึกษาระดับความพึงพอใจของมารดาหลัง ผJาตัดคลอดตJอการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น สมมติฐานการวิจัย 1. มารดาหลังผJาตัดคลอด มีคJาเฉลี่ยระดับความ ปวดลดลงหลังการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นทันที และหลังใชFผFาฯ ชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 2. มารดาหลังผJาตัดคลอดที่ใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็น มีคJาเฉลี่ยระดับความปวดต่ำกวJามารดาหลัง ผJาตัดคลอดที่ไมJไดFใชFผFาฯ ภายหลังผJาตัดชั่วโมงที่ 8, 12, 16, 20 และ 24 3. มารดาหลังผJาตัดคลอดมีความพึงพอใจตJอการ ใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นอยูJในระดับมากถึงมากที่สุด กรอบแนวคิดการวิจัย การวิจัยครั้งนี้ใชFทฤษฎีความปวดทฤษฎีควบคุม ประตู (Gate control theory) ของ Melzack & Wall9 มาเปLนกรอบแนวคิดในการศึกษา การผJาตัดคลอด เนื้อเยื่อในรJางกายและเสFนประสาทในชJองทFองไดFรับการ

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 50 บาดเจ็บ จึงเกิดความปวดเฉียบพลัน ทำใหFเกิดการ กระตุFนตัวรับสัมผัสความปวดจนเกิดเปLนกระแสความ ปวด สJงกระแสประสาทไปตามใยประสาทเอเดลตFา และ ใยประสาทซี ซึ่งมีผลไปยับยั้งการทำงานของเซลล<เอสจี สJงผลทำใหFกระแสประสาทจากเซลล<ทีเพิ่มขึ้น ประตูจึง เปõด สJงสัญญาณประสาทไปยังเรติคูลาร<ฟอร<เมชั่นที่กFาน สมอง จากนั้นสJงสัญญาณตJอไปยังสมองสJวนธาลามัส ซึ่ง จะถูกแปลสัญญาณเปLนความปวด สJงผลทำใหFผูFปãวยมี ความรูFสึกปวดเฉียบพลัน ทั้งนี้การประคบแผลผJาตัดดFวย เจลเย็น และการรัดหนFาทFองเปLนการปรับเปลี่ยน ความรูFสึกเจ็บปวด6 โดยเกิดการกระตุFนใยประสาทขนาด ใหญJ ทำใหFปõดประตูความปวดโดยทำใหFเกิดกระแส ประสาทที่มีกลไกยับยั้งเกิดขึ้น และการกดทำใหFสาร เบตFาเอนดอร<ฟõนหลั่ง ซึ่งสามารถออกฤทธิ์ในการลด สภาวการณ<ความเจ็บปวดไดFดังนั้นการใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็นจึงนJาจะทำใหFมารดามีความปวดลดลง วิธีการดำเนินการวิจัย ประชากรและกลุAมตัวอยAาง ประชากรที่ใชFในการศึกษา คือ มารดาหลังผJาตัด คลอดหอผูFปãวยพิเศษสูติกรรมและหอผูFปãวยสูติ-นรีเวช โรงพยาบาลจอมทอง จังหวัดเชียงใหมJ กลุJมตัวอยJาง คือ คือ มารดาหลังผJาตัดคลอดหอ ผูFปãวยพิเศษสูติกรรมและหอผูFปãวยสูติ-นรีเวช โรงพยาบาลจอมทอง จังหวัดเชียงใหมJ จำนวน 50 คน การกำหนดขนาดกลุ.มตัวอย.าง การคำนวณกลุJมตัวอยJางดFวยการวิเคราะห<อำนาจ การทดสอบ โดยกำหนดอำนาจการทดสอบที่ระดับ 0.80 กำหนดคJาความเชื่อมั่น = 0.05 คำนวณคJาขนาดอิทธิพล จากการศึกษาทดลองใชFนำรJอง (pilot study) ของ Chumkam และคณะ13 โดยใชFสูตรของ Davis14 ไดF เทJากับ 0.93 นำมาคำนวณขนาดกลุJมตัวอยJางดFวย โปรแกรม G* power ไดFขนาดกลุJมตัวอยJางกลุJมละ 20 ราย จากการศึกษาที่ผJานมาของ Watkins และคณะ15 มี การสูญหายของกลุJมตัวอยJางรFอยละ 20 ในการศึกษานี้ ผูFวิจัยจึงไดFเพิ่มขนาดกลุJมตัวอยJางอีก 5 ราย ไดFกลุJม ตัวอยJางทั้งหมด จำนวน 50 ราย ขั้นตอนการคัดเลือกกลุ.มตัวอย.าง การวิจัยครั้งนี้กำหนดขนาดกุลJมตัวอยJางทั้งหมด 50 ราย คัดเลือกกลุJมตัวอยJางแบบเจาะจง ตามคุณสมบัติ เกณฑ<การรับเขFา ดังนี้อายุตั้งแตJ 18 ปáขึ้นไป เปLนมารดา หลังผJาตัดคลอดทั้งแบบแนวตั้งและแนวนอน ไมJมีประวัติ ติดยาเสพติดหรือใชFยาระงับปวดเปLนประจำ เลี้ยงบุตร ดFวยนมแมJไดF มีความสามารถในการรับรูF ไมJมีปÜญหาใน การไดFยินหรือการมองเห็น พูดและเขFาใจภาษาไทย ยินยอมและเต็มใจที่เขFารJวมการวิจัย และไดFรับความ ยินยอมจากแพทย<เจFาของไขFทั้งนี้ผูFวิจัยดำเนินการใหF กลุJมตัวอยJางทั้ง 2 กลุJม มีลักษณะใกลFเคียงกันโดยการ เทียบเกณฑ<คัดเขFา กำหนดใหFมารดาที่คลอด 25 ราย แรกเปLนกลุJมควบคุม และ 25 รายตJอมาเปLนกลุJมทดลอง ซึ่งกำหนดเกณฑ<การคัดออก ไดFแกJ มารดาที่มีอาการปวด เรื้อรังกJอนผJาตัด มีอาการปวดและไดFรับยาบรรเทาปวด ทุกๆ 4 ชั่วโมงตามการรักษาของแพทย<ยFายไปหอผูFปãวย วิกฤติ มีภาวะแทรกซFอนหลังผJาตัดที่ทำใหFสัญญาณชีพ หรือระดับความรูFสึกตัวเปลี่ยนไป เชJน ความดันโลหิตสูง มากจนเกิดอาการชัก เปLนตFน และมีแผลผJาตัดหนFาทFอง แบบเปõดที่ยังไมJไดFเย็บปõดแผล ทั้งนี้ไดFกำหนดเกณฑ<การบอกเลิกจากการวิจัย ไดFแกJ มารดาขอยกเลิกการใชFผFารัดหนFาทFองเย็นกJอนถึง เวลาที่กำหนดไวF ตFองไดFรับการผJาตัดใหมJภายหลังการ ผJาตัดใน 24 ชั่วโมงแรกและมีอาการแพFความเย็น หรือมี อาการแพFผFารัดหนFาทFอง

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 51วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เครื่องมือที่ใชGในการวิจัย เครื่องมือที่ใชFในการวิจัย ประกอบดFวยเครื่องมือที่ ใชFในการดำเนินการวิจัยและเก็บรวบรวมขFอมูลดังนี้ 1. เครื่องมือที่ใชGในการดำเนินการวิจัย ไดFแกJ 1.1 ผFารัดหนFาทFองประคบเย็น ผูFวิจัยพัฒนาขึ้น โดยศึกษาวิจัยของธนิกานต< กฤษณะ16 และการทบทวน วรรณกรรมเกี่ยวกับการบรรเทาปวดจากการใชFความเย็น จากนั้นนำมาประดิษฐ<ใหFอยูJในผืนเดียวกันออกแบบผFา เปLน 5 สJวนโดยใชFผFาฝìาย ซึ่งมีคุณสมบัติในการระบาย อากาศไดFดี และงJายแกJการทำความสะอาด ผFาสJวนที่ 1 เปLนสJวนดFานหลังของลำตัวความยาวในแนวลำตัวโคFงรับ สJวนสะโพก ความยาวจากใตFราวนมจนถึงสะโพก ประมาณ 10 นิ้ว บุดFวยฟองน้ำหนาประมาณ 0.5 - 1 เซนติเมตร แลFวเย็บเปLนชJองตารางแนวเฉียง ผFาสJวนเฉียง 1.2 แผJนเจลเย็น ผูFวิจัยไดFเลือกใชFแผJนเจลเย็นที่มีคุณภาพสูง มีไอ น้ำจากการคลายความเย็นของเจลคJอนขFางนFอย แผJนเจล เย็นเปLนถุงบรรจุ silica gel หรือ and slurry mixture แผJนเจลเย็นจะรักษาความเย็นไดFนานประมาณ 30 นาที ซึ่งผูFวิจัยไดFทดสอบคุณภาพแผJนเจลเย็นยี่หFอ T-care Reusable Hot & Cold Pack โดยแชJแผJนเจลเย็นใน ตูFเย็นชJองธรรมดาเปLนเวลา 4 ชั่วโมง เมื่อนำออกจาก ตูFเย็นทันทีวัดระดับอุณหภูมิไดF 10-12 องศาเซลเซียส และเมื่ออยูJในอุณหภูมิหFองเปLนเวลา 30 นาที วัดระดับ ปลายทั้ง 2 ขFางเรียวมน ติดตีนตุ§กแกแบบเฉียงขนาด ใหญJจำนวน 3 เสFนสามารถปรับระดับไดF นำมาเย็บที่ 2 และ 3 ขนาด 8 x 20 นิ้ว เย็บเปLนชJองตารางแนวติดกับ ผFาสJวนที่ 1 ทั้ง 2 ขFาง ซึ่งผFาสJวนที่ 2 (เย็บดFานขวา) เปLน ดFานที่แนบติดกับแผลผJาตัด (เมื่อสวมใสJ) ดFานหนFามีชJอง กระเป•าสามารถรูดซิบปõดไดF (สำหรับใสJแผJนเจลเย็น) ดFานในกระเป•าบุดFวยผFายางขนาด 8 x 10 นิ้วเพื่อปìองกัน ไมJใหFไอน้ำจากการคลายความเย็นของถุงเจลไหลซึมไป ยังบริเวณแผล ซึ่งอาจทำใหFแผลอับชื้นและติดเชื้อ ผFา สJวนที่ 4 และ 5 ขนาด 8 x 20 นิ้ว เย็บเปLนชJองตาราง แนวเฉียง ปลายทั้ง 2 ขFางเรียวมน ติดตีนตุ§กแกแบบเฉียง ขนาดใหญJจำนวน 3 เสFน นำมาเย็บติดเชJนเดียวกับผFา สJวนที่ 1 ทั้ง 2 ขFาง สามารถปรับระดับใหFกระชับไดFตาม ความตFองการ ดังภาพที่ 1 อุณหภูมิไดF 17-18 องศาเซลเซียส ซึ่งเปLนอุณหภูมิและ ระยะเวลาที่เหมาะสมตามความตFองการในการทำวิจัย 2. เครื่องมือที่ใชGเก็บรวบรวมขGอมูล ไดFแกJ 2.1. แบบบันทึกขFอมูลทั่วไปของกลุJมตัวอยJาง ประกอบดFวยขFอมูลเกี่ยวกับ อายุ อาชีพสถานภาพสมรส ระดับการศึกษาสูงสุด ขFอมูลการตั้งครรภ< ชนิดการผJาตัด คลอด การไดFรับความรูFเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวหลังผJาตัด ระยะเวลาในการผJาตัด 2.2 แบบประเมินความปวดแผลผJาตัด แบบ ประเมินนี้ ใชFเปLนมาตรวัดความเจ็บปวดชนิดที่เปLน ตัวเลข (numerical rating scale: NRS) มีลักษณะเปLน ผFาฝìายบุดFวยฟองน้ำ ผ"าฝ%ายถุงซิป ใส/แผ/นเจล ภาพที่ 1 แสดงผFารัดหนFาทFอง ตีนตุ§กแก ยางยืด

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 52 เสFนตรง เปLนมาตรวัดที่กำหนดตัวเลขตJอเนื่องกันจากเลข 0-10 โดยการใหFคะแนนเปLนมาตราสJวนประมาณคJา คะแนน 0 หมายถึง ไมJมีความเจ็บปวด คะแนน 10 หมายถึง มีความเจ็บปวดมากที่สุด เปLนการถามใหFผูFปãวย เลือกตอบตัวเลขหรือใหFดูระดับตัวเลขบนเสFนตรง และ บอกเปLนตัวเลขที่เปLนระดับความเจ็บปวดของตนใน ขณะนั้นเปLนมาตรวัดความเจ็บปวดชนิดประมาณคJาตัว เลขที่มีลักษณะเปLนเสFนตรงแนวนอนเปLน 0-10 โดย 0 คือ ไมJปวด แลFวเพิ่มระดับขึ้นไปจนถึง 10 คือ ปวดที่สุด5 2.3 แบบประเมินความพึงพอใจของมารดาหลัง ผJาตัดคลอดตJอการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น คณะผูFวิจัยไดFขออนุญาตใชFเครื่องมือของราตรี ฉายากุล และคณะ7 ซึ่งมีลักษณะเปLนแบบมาตราสJวนประมาณคJา (rating scale) 5 ระดับ จำนวน 7 ขFอ ซึ่งมีเกณฑ<การใหF คะแนน 5 หมายถึงมีความพึงพอใจมากที่สุด 4 หมายถึง มีความพอใจมาก 3 หมายถึง มีความพึงพอใจปานกลาง 2 หมายถึงมีความพึงพอใจนFอย และ 1 หมายถึง มีความ พึงพอใจนFอยที่สุด โดยมีการแปลความหมายของระดับ ความพึงพอใจโดยรวมและรายดFาน คือ 1) ชJวงคะแนน 1.00-1.50 หมายถึง พึงพอใจอยูJในระดับนFอยที่สุด 2) ชJวงคะแนน 1.51-2.50 หมายถึง พึงพอใจอยูJในระดับ นFอย 3) ชJวงคะแนน 2.51-3.50 หมายถึง พึงพอใจอยูJใน ระดับปานกลาง 4) ชJวงคะแนน 3.51-4.50 หมายถึง พึง พอใจอยูJในระดับมาก 5) ชJวงคะแนน 4.51-5.00 หมายถึง พึงพอใจอยูJในระดับมากที่สุด การตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ การหาความเปLนไปไดF(feasibility) ผูFวิจัยไดFนำ ผFารัดหนFาทFองที่สรFางขึ้น และเจลเย็นไปใหFผูFทรงคุณวุฒิ ตรวจสอบคุณภาพและความเหมาะสมจำนวน 3 ทJาน ประกอบ นายแพทย<ชำนาญการพิเศษ เฉพาะทางสาขา สูตินรีเวชกรรม อาจารย<พยาบาลสาขามารดา ทารกและ การผดุงครรภ< และพยาบาลวิชาชีพชำนาญการ หัวหนFา กลุJมงานสูติ-นรีเวช นำขFอเสนอแนะมาปรับแกF และ พัฒนาใหFมีความสมบูรณ<พรFอมใชF แบบประเมินความปวดผูFวิจัยไมJไดFนำมาใชFโดยหา ความเชื่อมั่น เนื่องจากเปLนเครื่องมือประเมินความปวดที่ เปLนมาตรฐาน มีความเที่ยงสูงและมีการนำมาใชFกันอยJาง แพรJหลาย แบบประเมินความพึงพอใจของมารดาหลัง ผJาตัดคลอดมีคJาความเที่ยงตรงของเนื้อหา (content validity) เทJากับ 1.00 ดังนั้นจึงไมJไดFนำไปตรวจสอบ ความเที่ยงตรงในเนื้อหาในการวิจัยครั้งนี้ สำหรับการหา ความเชื่อมั่นของแบบประเมินนี้ (reliability) ทำการ ประเมินหลังจากผูFวิจัยนำผFารัดหนFาทFองประคบเย็น ทดลองใชFกับมารดาหลังผJาตัดคลอดที่มีคุณสมบัติเหมือน กลุJมตัวอยJางจำนวน 5 ราย ซึ่งอFางอิงจากการวิจัยของ ศศินาภรณ< โลหิตไทยและคณะ6 นำมาหาคJาความเชื่อมั่น ดFวยสัมประสิทธิ์อัลฟาของครอนบาค ไดFเทJากับ .78 การเก็บรวบรวมขGอมูล หลังจากโครงรJางวิจัยไดFรับการพิจารณารับรอง จากคณะกรรมการจริยธรรมงานวิจัยในคนของ โรงพยาบาลจอมทอง ผูFวิจัยประสานงานกับผูFที่เกี่ยวขFอง ทั้งหมด จากนั้นคณะผูFวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขFอมูล ดFวยตนเองโดยผูFวิจัยเขFาพบกลุJมตัวอยJาง ในชJวงเย็นกJอน วันผJาตัด เพื่อสรFางสัมพันธภาพ และประเมิน ประสบการณ<การจัดการความเจ็บปวด มีการชี้แจง วัตถุประสงค< สิทธิ์ในการเขFารJวมวิจัย ขั้นตอนการ ดำเนินการวิจัย ระยะเวลาที่เขFารJวมวิจัย จากนั้นใหFกลุJม ตัวอยJางลงนามในใบยินยอมเขFารJวมวิจัย รวมทั้งประเมิน ขFอมูลทั่วไป ใชFระยะเวลาประมาณ 15 นาที สำหรับมารดาหลังผJาตัดคลอดที่ไดFรับการ พยาบาลตามปกติ (กลุJมควบคุม) ผูFวิจัยดำเนินการซึ่งมี ขั้นตอนดังนี้ ผูFวิจัยประเมินระดับการปวดแผล เมื่อผJาตัด ครบ 8 ชั่วโมง และประเมินซ้ำทุก 4 ชั่วโมง คือหลัง

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 53วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ผJาตัดชั่วโมงที่ 12, 16, 20 และ 24 ตามลำดับ พรFอม บันทึกผล ดำเนินการรวบรวมขFอมูลจนครบจำนวน 25 ราย จากนั้นคJอยเริ่มเก็บรวบรวมขFอมูลในกลุJมทดลอง สำหรับมารดาหลังผJาตัดคลอดที่ใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็น (กลุJมทดลอง) ผูFวิจัยดำเนินการดFวยตนเอง มี ขั้นตอนดังนี้ ประเมินระดับความปวดแผลกJอนใชFผFารัด หนFาทFองประคบเย็น (pretest = T1) จัดใหFนอนในทJาที่ สบายคือ ศีรษะสูงเล็กนFอยและงอขาเล็กนFอย และ แนะนำการหายใจเขFา-ออกลึก ๆ ยาว ๆ 5-10 ครั้ง ใสJ ผFารัดหนFาทFองประคบเย็นใหFกลุJมทดลองทันทีที่กลับจาก หFองผJาตัด ซึ่งตำแหนJงในการพันผFารัดหนFาทFองใหFขอบ บนของผFาอยูJต่ำกวJาชายโครง โดยใหFกระชับบริเวณแผล ผJาตัด ไมJรัดแนJนจนเกินไป ทดสอบโดยการสอดนิ้วเขFาไป ในผFา 2 นิ้ว หากสามารถสอดนิ้วเขFาไปไดFแสดงวJาผFาที่ พันไมJแนJน หรือรัดจนเกินไป สอบถามความรูFสึกของ กลุJมทดลองวJารูFสึกอยJางไรตJอการพันผFารัดหนFาทFอง ใหF กลุJมทดลองสวมใสJผFารัดหนFาทFองใหFกระชับนำแผJนเจล เย็นใสJในชJองกระเป•าซิปดFานหนFาตามแนวของแผลผJาตัด ทิ้งไวFจนครบ 30 นาที (โดยแผJนเจลเย็นใหFนำไปแชJเย็น ควบคุมใหFมีอุณหภูมิอยูJระหวJาง 10-20 องศาเซลเซียส) จึงใหFกลุJมทดลองนำแผJนเจลเย็นออก จากนั้นผูFวิจัย ประเมินความปวดแผลทันที(posttest = T2) หลังจาก นั้นใหFกลุJมทดลองพัก 10 นาที จึงนำแผJนเจลเย็นอันใหมJ ที่เตรียมไวFใสJกลับเขFาไปในชJองซิปดFานหนFาอีกครั้งตาม แนวแผลผJาตัดทิ้งไวFจนครบ 30 นาที หลังจากนั้นใหFพัก 10 นาทีโดยทำสลับกันแบบนี้จนครบ 24 ชั่วโมง (สวมผFา รัดไวFตลอดเวลาจนครบ 24 ชั่วโมงหลังผJาตัดคลอด) หลังจากผJาตัดครบ 12 ชั่วโมง (ชั่วโมงที่ 4 หลังทดลอง) ประเมินความปวดแผลผJาตัด (posttest = T3) และ ประเมินความปวดซ้ำทุก 4 ชั่วโมง โดยประเมินหลังสวม ผFารัดหนFาทFองประคบเย็นชั่วโมงที่ 8 (ชั่วโมงที่ 16 หลัง ผJาตัด posttest = T4), ชั่วโมงที่ 12 (ชั่วโมงที่ 20 หลัง ผJาตัด posttest = T5) และชั่วโมงที่ 16 (ชั่วโมงที่ 24 หลังผJาตัด posttest = T6) พรFอมประเมินความพึงพอใจ ตJอการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น ทำตามขั้นตอนนี้ใน กลุJมทดลองจนครบ 25 ราย การพิทักษ+สิทธิกลุ.มตัวอย.าง การศึกษาวิจัยครั้งนี้ผJานการรับรองจริยธรรมจาก คณะกรรมการพิจารณาจริยธรรมการวิจัยของ โรงพยาบาลจอมทอง (รหัส COA No. CTH-IRB 2024/023.0901 รหัสโครงการ CTH-IRB 2023/020.1511) และขออนุญาตดำเนินการเก็บ รวบรวมขFอมูลจากผูFอำนวยการและหัวหนFาพยาบาลหอ ผูFปãวยหลังคลอด โรงพยาบาลจอมทองที่ใชFเก็บรวบรวม ขFอมูล หลังจากนั้นผูFวิจัยจึงเขFาพบกลุJมตัวอยJาง เพื่อขอ ความรJวมมือ โดยชี้แจงวัตถุประสงค< วิธีการดำเนินการ ทำวิจัย และประโยชน<ของการวิจัยแกJกลุJมตัวอยJาง การ ปฏิเสธการเขFารJวมวิจัยไมJมีผลตJอการไดFรับการ รักษาพยาบาล และการเปõดเผยขFอมูลวิจัยในภาพรวม หลังจากนั้นใหFโอกาสกลุJมตัวอยJางซักถามขFอสงสัย และ สอบถามความสมัครใจในการเขFารJวมวิจัย กลุJมตัวอยJางที่ ยินยอมเขFารJวมวิจัยผูFวิจัยใหFลงนามในใบยินยอม การวิเคราะห+ขGอมูล 1. ขFอมูลทั่วไปของกลุJมตัวอยJาง และความพึง พอใจตJอการใชFผFารัดหนFาทFองของมารดาหลังผJาตัด คลอด โดยการใชFสถิติเชิงพรรณนา 2. เปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ยระดับ ความปวดแผลผJาตัด ในระยะกJอนและหลังการใชFผFารัด หนFาทFองประคบเย็นทันที และหลังใชFผFาฯ ชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 ในมารดาผJาตัดคลอดบุตรโดยใชFสถิติความ แปรปรวนทางเดียวแบบวัดซ้ำ(Repeated measures one-way ANOVA) 3. เปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ยระดับ ความปวดแผลผJาตัด ตั้งแตJหลังผJาตัดคลอดครบ 8, 12,

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 54 16, 20 และ 24 ระหวJางกลุJมมารดาผJาตัดคลอดที่ใชFผFา รัดหนFาทFองประคบเย็นและกลุJมที่ไมJไดFใชFผFาฯ โดยใชF สถิติคJาทีอิสระตJอกัน (Independent t-test) ผลการวิจัย 1. ขFอมูลทั่วไปของกลุJมตัวอยJาง กลุJมทดลอง มีอายุเฉลี่ย 28.28 ปá(ชJวงอายุ 18- 38 ปá) สJวนกลุJมควบคุม มีอายุเฉลี่ย 27.44 ปá (ชJวงอายุ 18-42 ปá) กลุJมทดลองมีอาชีพเกษตรกร ขณะที่กลุJม ควบคุมมีอาชีพรับจFาง มากที่สุด คิดเปLนรFอยละ 62.50 และ 52.90 ตามลำดับ ทั้งสองกลุJมมีสถานภาพสมรส มี ระดับการศึกษาสูงสุดอยูJในระดับชั้นมัธยมศึกษา เปLน การตั้งครรภ<ครั้งที่ 2 คิดเปLนรFอยละ 100.00 และอายุ ครรภ<ขณะผJาตัดคลอดครบกำหนดกลุJมควบคุมครบ กำหนดทุกคนคิดเปLนรFอยละ 100 ขณะที่กลุJมทดลอง ครบกำหนด 22 รายคิดเปLนรFอยละ 88.00 แตJทั้งสอง กลุJมไดFรับการไดFความรูFการปฏิบัติตัวหลังผJาตัดคลอด ขณะตั้งครรภ<ทุกคน คิดเปLนรFอยละ 100.00 สำหรับการ ผJาตัดคลอดทั้งสองกลุJมสJวนใหญJเปLนการผJาตัดแนวนอน คิดเปLนรFอยละ 88.00 ซึ่งกลุJมทดลองใชFเวลาผJาตัด เฉลี่ย 60.52 นาที (ชJวงเวลาผJาตัด 55-68 นาที) สJวนกลุJม ควบคุมใชFเวลาเฉลี่ย 60.24 นาที (ชJวงเวลาผJาตัด 55-69 นาที) 2. การเปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ย ระดับความปวดแผลของกลุJมทดลองในระยะกJอนและ หลังการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นทันที และหลังใชFผFา ฯ ชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 พบวJา กลุJมทดลองมี คJาเฉลี่ยระดับความปวดแผลในระยะกJอนและหลังใชFผFา รัดหนFาทFองประคบเย็นทันที และหลังใชFชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 แตกตJางกันอยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ (F = 261.550, p<.05) ดังแสดงตารางที่ 1 ตารางที่ 1 การเปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ยระดับความปวดแผลผJาตัดคลอดทางบุตรกJอน ทดลอง หลังใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นทันที และหลังใชFชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 ดFวยสถิติความ แปรปรวนทางเดียวแบบวัดซ้ำ (Repeated measures one-way ANOVA) (n=25) แหล.งความแปรปรวน SS df MS F p-value เวลา 265.473 5 53.095 261.550 0.000 ความแปรปรวน 24.360 120 0.203 แผนภูมิที่ 1 คะแนนความปวดของกลุJมทดลองกJอนและหลังใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นทันที หลังใชFผFารัดหนFาทFองชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 (n=25) 0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 ก*อนใช/ผ/า หลังใช/ผ/าทันที ชั่วโมงที่ 4 ชั่วโมงที่ 8 ชั่วโมงที่ 12 ชั่วโมงที่ 16 ค#าเฉลี่ยระดับคะแนนความปวด ช"วงเวลา

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 55วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 3. การเปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ย ระดับความปวดแผลผJาตัด ตั้งแตJหลังผJาตัดคลอดครบ 8 ,12, 16, 20 และ 24 ระหวJางกลุJมทดลองและกลุJม 4. ความพึงพอใจตJอการใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็นของกลุJมตัวอยJางโดยรวมอยูJในระดับมาก (̅ =4.03, SD = 0.45) โดยรายขFอ พบวJากลุJมทดลอง มี ความรูFสึกมั่นใจในการพลิกตะแคงตัวเมื่อใชFผFารัดหนFา ทFองประคบเย็น (̅=4.12, S.D. = 0.44) ไมJทำใหFอึดอัด เวลาใชFผFา (̅=3.52, S.D. = 0.51) และรูFสึกสุขสบาย (̅=4.12, S.D. = 0.44) มั่นใจวJาการใชFผFารัดหนFาทFอง d ควบคุม พบวJา กลุJมทดลองมีคJาเฉลี่ยระดับความปวด แผลผJาตัด ตั้งแตJหลังผJาตัดคลอดครบ 8, 12, 16, 20 และ 24 ต่ำกวJากลุJมควบคุมอยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ดังแสดงตารางที่ 2 ประคบเย็นชJวยใหFลุกนั่งไดFสะดวกขึ้น (̅=4.16, S.D. = 0.47) มั่นใจวJาผFานี้ชJวยบรรเทาอาการปวดไดF (̅=4.36, S.D. = 057) และชJวยปìองกันเลือดซึมจาก แผลผJาตัดไดF(̅=3.92, S.D. = 0.40) ตารางที่2 การเปรียบเทียบความแตกตJางของคJาเฉลี่ยคะแนน S.D. ความปวดแผลผJาตัดคลอดระหวJางกลุJมทดลองและ กลุJมควบคุม หลังผJาตัดชั่วโมงที่ 8, 12, 16, 20 และ 24 ดFวยสถิติคJาทีอิสระตJอกัน (Independent t-test) (n=25) กลุ.มตัวอย.าง ̅ S.D. t df p-value หลังผJาตัดชั่วโมงที่ 8 กลุJมทดลอง 6.08 0.49 3.407 30.018 0.002* กลุJมควบคุม 7.08 1.38 หลังผJาตัดชั่วโมงที่ 12 กลุJมทดลอง 5.80 0.65 3.133 48 0.003* กลุJมควบคุม 6.40 0.71 หลังผJาตัดชั่วโมงที่ 16 กลุJมทดลอง 4.96 0.68 5.170 48 0.000* กลุJมควบคุม 6.16 0.94 หลังผJาตัดชั่วโมงที่ 20 กลุJมทดลอง 4.40 0.58 5.222 48 0.000* กลุJมควบคุม 5.40 0.76 หลังผJาตัดชั่วโมงที่ 24 กลุJมทดลอง 3.60 0.58 4.571 48 0.000* กลุJมควบคุม 4.48 0.78 P<.05

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 56 อภิปรายผลการวิจัย สรุปผลการวิจัยเปLนไปตามสมมติฐานทั้ง 3 ขFอ คือ มารดาหลังผJาตัดคลอดที่ไดFรับการใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็นทันที และหลังใชFชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 มีคะแนนความปวดลดลงและมีคะแนนความปวดต่ำกวJา มารดาหลังผJาตัดคลอดที่ไดFรับการพยาบาลตามปกติ อยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<.05) และหลังจากใชFผFารัด หนFาทFองประคบเย็นมารดามีความพึงพอใจอยูJในระดับ มาก จากการศึกษาครั้งนี้ พบวJา มารดาหลังผJาตัด คลอดที่ไดFรับการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็นทันที และ หลังใชFชั่วโมงที่ 4, 8, 12 และ 16 มีระดับความปวด ลดลงและมีคะแนนความปวดต่ำกวJามารดาหลังผJาตัด คลอดที่ไดFรับการพยาบาลตามปกติ อยJางมีนัยสำคัญทาง สถิติ(p<.05) ทั้งนี้อภิปรายไดFวJาตามหลักทฤษฎีควบคุม ประตูปวดของ Melzack & Wall9 มารดาหลังไดFรับการ ผJาตัด จะมีการบาดเจ็บที่เนื้อเยื่อในรJางกายและ เสFนประสาทในชJองทFอง จึงเกิดความปวดเฉียบพลัน ทำ ใหFเกิดการกระตุFนตัวรับสัมผัสความปวดจนเกิดเปLน กระแสความปวด สJงกระแสประสาทไปตามใยประสาท เอเดลตFา และใยประสาทซี ซึ่งมีผลไปยับยั้งการทำงาน ของเซลล<เอสจี สJงผลทำใหFกระแสประสาทจากเซลล<ที เพิ่มขึ้น ประตูจึงเปõด สJงสัญญาณประสาทไปยังเรติคูลาร< ฟอร<เมชั่น ที่กFานสมอง แลFวสJงสัญญาณตJอไปยังสมอง สJวนธาลามัส ซึ่งจะแปลสัญญาณเปLนความปวด สJงผลทำ ใหFผูFปãวยมีความรูFสึกปวดเฉียบพลัน9 การประคบแผล ผJาตัดดFวยเจลเย็น เปLนการจัดการความปวดโดยไมJใชFยา ทั้งนี้ความเย็นจะทำใหFเกิดการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิที่ ผิวหนังและไปกระตุFนปลายประสาทอิสระบริเวณใย ประสาทสJวนปลายของกลุJมเสFนใยประสาทซีไฟเบอร<ทำ ใหFอัตราการขนสJงผJานประสาทความปวดของ เสFนประสาทขนาดเล็กเอเดลตาและเสFนใยประสาทซี ลดลง กระตุFนใยประสาทขนาดใหญJชนิดเอเบตFา ประสานงานกับเอสจีเซลล< ทำใหFเกิดการยับยั้งกระแส ประสาทความปวด ไมJใหFทีเซลล< สJงกระแสประสาทไปยัง สมอง ใหFแปลผลการรับรูFความปวด จึงสJงผลใหFศักยภาพ ในการรับกระแสประสาทความรูFสึกปวดลดลง ประตู ความปวดจึงปõด เปLนผลทำใหFเกิดการเพิ่มขีดกั้นของ ความรูFสึกปวด ความปวดจึงลดลง ซึ่งสอดคลFองกับ การศึกษาของธนิกานต<กฤษณะ16 ผูFปãวยที่ไดFรับการ ผJาตัดตับแบบเปõดชJองทFองภายหลังไดFรับโปรแกรมการ จัดการกับอาการรJวมกับการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น มีคJาเฉลี่ยคะแนนความปวดต่ำกวJากวJากลุJมที่ไดFรับการ พยาบาลตามปกติอยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<.05) และยังสอดคลFองกับการศึกษาตJางประเทศของ Watkins และคณะ15 พบวJา ผูFปãวยศัลยกรรมที่ไดFรับการผJาตัดแบบ เปõดชJองทFองในชJวง 24 ชั่วโมงแรกหลังการผJาตัด หลังจากที่ใชFการประคบเย็น มีคะแนนความปวดลดลง หลังผJาตัดวันที่ 1 อยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<.05) นอกจากนี้แรงกดจากผFารัดหนFาทFองที่คงที่จะชJวย ในการพยุงผนังหนFาทFองและแผลผJาตัดใหFกระชับ อีกทั้ง การผลิตดFวยผFาฝìายและเย็บเปLนชJองตารางแนวเฉียงจะ ชJวยเพิ่มความแข็งแรง แรงกด และชJวยพยุงหลังใหFตั้ง ตรงในขณะสวมใสJดFวย ผลของการใชFผFารัดหนFาทFอง สามารถลดความปวดไดFสอดคลFองกับการศึกษาของ ราตรีฉายากุลและคณะ7 พบวJา ผูFปãวยหลังผJาตัดนรีเวช กลุJมที่ใชFผFายืด พยุงแผลมีระดับความปวดนFอยกวJากลุJมที่ ไมJใชFผFายืดพยุงแผล สามารถลุกนั่งโดยเร็วภายหลังการ

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 57วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ผJาตัดไดFเร็วกวJากลุJมที่ไมJใชFผFายืดพยุงแผล และมีความ ตFองการใชFยาแกFปวดนFอยกวJากลุJมที่ไมJใชFผFายืดพยุงแผล อยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.01) ผลการวิจัยในครั้งนี้ยังพบวJา หลังจากใชFผFารัด หนFาทFองประคบเย็นกลุJมทดลองมีความพึงพอใจอยูJใน ระดับมาก พิจารณาจากความพึงพอใจรายขFอ อธิบายไดF วJา ผFารัดหนFาทFองเพิ่มความกระชับบริเวณหนFาทFอง ทำ ใหFลดการดึงรั้งและการกระทบกระเทือนเมื่อมีการ เคลื่อนไหวรJางกาย ซึ่งทำใหFมารดาหลังผJาตัดคลอดมั่นใจ ในการพลิกตะแคงตัว ชJวยใหFลุกนั่งไดFสะดวกขึ้น โดยเฉพาะการอุFมทารกดูดนมตนเอง ผูFวิจัยไดFผลิตขนาด ของผFารัดหนFาทFองใหFมีขนาดตามสัดสJวนรอบเอวของ กลุJมทดลอง ทำใหFไมJอึดอัดและสวมใสJไดFสบายโดยมีใชF ตีนตุ§กแกในการยึดติด สามารถแกะออกไดFไมJยุJงยาก อีก ทั้งการที่ใชFผFารัดเปLนตัวหJอหุFมเจลเย็น เพื่อเปLนการเก็บ กักความเย็นและปìองกันการซึมของความเย็นที่ระเหย ออกจากเจล ปìองกันไมJใหFแผลอับชื้นและเปáยก อาจ สJงผลใหFเกิดการติดเชื้อตามมาไดF สอดคลFองกับ การศึกษาของศศินาภรณ< โลหิตไทยและคณะ6 ที่พบวJา กลุJมตัวอยJางมีความพึงพอใจตJอการใชFผFารัดหนFาทFอง ประคบเย็นเพิ่มความกระชับบริเวณหนFาทFอง ชJวย ประคองแผลผJาตัดทำใหFลดการดึงรั้ง และการ กระทบกระเทือนเมื่อมารดามีการเคลื่อนไหวรJางกาย ไอ และจามจึงสามารถลดอาการปวดแผลผJาตัดไดFดี และ เมื่อมารดารูFสึกปวดแผลผJาตัดนFอยลงรJวมกับความ คลJองตัวในการเคลื่อนไหวรJางกาย สJงเสริมใหFมารดาหลัง ผJาตัดคลอดสามารถแสดงบทบาทมารดาไดFสะดวกมาก ยิ่งขึ้น ทั้งนี้ระดับความพึงพอใจโดยรวมอยูJในระดับมาก และเมื่อพิจารณาเปLนรายดFาน พบวJาทุกดFานอยูJในระดับ มากและมากที่สุด และสอคลFองกับการศึกษาของราตรี ฉายากุลและคณะ7 พบวJา ผูFปãวยหลังผJาตัดทางนรีเวช กลุJมที่ใชFผFายืด พยุงแผลมีระดับความปวดนFอยกวJากลุJมที่ ไมJใชFผFายืดพยุงแผล สามารถลุกนั่งโดยเร็วภายหลังการ ผJาตัดไดFเร็วกวJากลุJมที่ไมJใชFผFายืดพยุงแผล และมีความ ตFองการใชFยาแกFปวดนFอยกวJากลุJมที่ไมJใชFผFายืดพยุงแผล อยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.01) และมีความพึงพอใจ ตJอการใชFผFายืดพยุงแผลโดยรวมและรายขFออยูJในระดับ มาก จากผลการศึกษาแสดงใหFเห็นวJาการใชFผFารัดหนFา ทFองประคบเย็นมีผลทำใหFความปวดแผลผJาตัดลดลง พยาบาลสามารถทำไดFเนื่องจากเปLนบทบาทอิสระในการ พยาบาลเพื่อบรรเทาอาการปวด การสJงเสริมใหFมารดา สุขสบาย สามารถเคลื่อนไหวรJางกายไดFเร็ว ทำใหFการฟ™´น ตัวหลังผJาตัดคลอดมีประสิทธิภาพ ซึ่งสJงผลใหFมีความ พรFอมตJอการแสดงบทบาทความเปLนมารดาตJอไปไดF ขDอเสนอแนะ 1. ขFอเสนอแนะการนำผลวิจัยไปใชFประโยชน< 1.1 พยาบาลผูFดูแลควรนำผFารัดหนFาทFองประคบ เย็นเปLนแนวทางในการจัดการความปวดแผลแกJมารดา หลังผJาตัดคลอด 1.2 นำไปเปLนขFอมูลประกอบในการเรียนการสอน ดFานการจัดการความปวดแกJบุคลากรทางการพยาบาล เพื่อชJวยเหลือมารดาที่มีความปวดหลังผJาตัดคลอด 1.3 เปLนขFอมูลพื้นฐานในการนำไปใชFสรFางแนว ปฏิบัติใหมJการจัดความปวดแกJมารดาหลังผJาตัดคลอด 2. ขFอเสนอแนะในการทำวิจัยครั้งตJอไป 2.1 ควรศึกษาวิจัยแบบการทดลองเปรียบเทียบ แบบสุJม (blinded randomized controlled trial)

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 58 เพื่อลดอคติที่เกิดจากการคัดเลือกกลุJมตัวอยJาง 2.2 ควรศึกษาการจัดการอาการปวดแผลโดยไมJ ใชFยาดFวยวิธีอื่นๆ เชJน การใชFดนตรีบำบัด การใชFอโรมา เธอราปáรJวมดFวย กิตติกรรมประกาศ ผูFวิจัยขอขอบพระคุณผูFอำนวยการ หัวหนFา พยาบาลและพยาบาลประจำหอผูFปãวยหลังคลอด โรงพยาบาลจอมทองที่อนุญาต อำนวยความสะดวก ใหF ความชJวยเหลือในการเก็บรวบรวมขFอมูลเปLนอยJางดี และ ขอขอบคุณกลุJมตัวอยJางทุกทJานที่ใหFความรJวมมือในการ ทำการวิจัยในครั้งนี้

vผลของผ้ารัดหน้าท้องประคบเย็นต่อระดับความปวดแผล และความพึงพอใจของมารดาหลังผ่าตัดคลอด 59วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เอกสารอGางอิง 1. ภิชารีย< กรุณายาวงศ<, วรรณฤดี อิสรานุวัฒน<ชัย, ภิเศก ลุมพิกานนท<, พิษณุ ขันติพงษ<, ชัยยศ คุณานุสนธิ์. แนวโนFมการ ผJาคลอดในไทยเพิ่มสูง: ถึงเวลาตFองพูดคุย?. Policy Brief. 2565;10(139):139. 2. งานทะเบียนหFองคลอด โรงพยาบาลจอมทอง. สถิติมารดาหลังคลอดนอนพักในโรงพยาบาลจอมทอง. เชียงใหมJ: โรงพยาบาลจอมทอง; 2565. 3. งานทะเบียนหอผูFปãวยพิเศษสูติกรรม โรงพยาบาลจอมทอง. สถิติมารดาหลังคลอดนอนพักในโรงพยาบาลจอมทอง. เชียงใหมJ: โรงพยาบาลจอมทอง; 2565. 4. ดวงพร ปõÆนเฉลียว, พรพรรณ ภูสาหัส. ปÜจจัยที่มีความสัมพันธ<กับความทุกข<ทรมานของสตรีหลังผJาตัดคลอดทางหนFา ทFอง. วารสารพยาบาลทหารบก. 2558;16(1):101-8. 5. สุพรรษา จิตรสม, บานเย็น แสนเรียน, พรผกา ตFนทอง. การจัดการความปวดหลังผJาตัดคลอดบุตร. วารสารศูนย< อนามัยที่ 9. 2565;16(3):868-81. 6. ศศินาภรณ< โลหิตไทย, บุญยิ่ง ทองคุปต<. ผลของรูปแบบผFารัดหนFาทFองประคบเย็นตJอความปวดแผลผJาตัดในมารตาหลัง คลอดทางหนFาทFอง. วารสารคณะพยาบาลศาสตร<มหาวิทยาลัยบูรพา. 2562;27(1):23-32. 7. ราตรี ฉายากุล, วรรณดี เสือมาก, วีรวรรณ เกิดทอง. ประสิทธิผลของการใชFผFายืดพยุงแผลสำหรับผูFปãวยหลังผJาตัดทาง นรีเวชโรงพยาบาลสุราษฎร<ธานี. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน<. 2564;8(7):447-63. 8. พรศรี ดิสรเตติวัฒน<, นิตยา โรจนนิรันดร<กิจ. การเปรียบเทียบผลของการใชFผFาพันหนFาทFองแบบ 2 สาย ผูกดFวยเชือกกับ ผFาพันหนFาทFองแบบ 3 สาย ติดเวลโครเทปของสตรีหลังผJาตัดคลอดในโรงพยาบาลรามาธิบดี. รามาธิบดีพยาบาลสาร. 2561;24(1):80-93. 9. Melzack R, Wall PD. Pain mechanisms: A new theory. Science. 1965;150(3669):971-79. 10. Sunitha J. Cryotherapy–A review. J Clin Diagn Res. 2010;4(2):2325-29. 11. คณะกรรมการบริหารฝãายการพยาบาล กรรมการประกันคุณภาพ และกรรมการเฉพาะกิจ. นโยบายและแนวทาง ปฏิบัติทางการพยาบาล เรื่องการจัดการความปวด ฝãายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมJ [อินเทอร<เน็ต]. 2555 [เขFาถึงเมื่อ 2566/04/08]. เขFาถึงไดFจาก: https://w2.med.cmu.ac.th/ha/wpcontent/uploads/2020/03/การระงับปวด.pdf?x45820. 12. กมลวรรณ พัชรพรพิพัฒน<. แนวทางในการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ<แฟชั่นประเภทกระเป•าจากเศษผFา ฝìายทอเหลือใชF: กรณีศึกษาผFาฝìายทอไทลื้อบFานเฮี้ย อ.ปÜว จังหวัดนJาน [อินเทอร<เน็ต]. 2558 [เขFาถึงเมื่อ 2566/04/08]. เขFาถึงไดFจาก:https://www.dpu.ac.th/dpurdi/upload/public/8nn0a0szrjksgs4400.pdf. 13. Chumkam A, Pongrojpaw D, Chanthascnanont A, Pattaraarchachai J, Bhamarupravatana K, Suwannarurk K. Cryotherapy reduced postoperative pain in gynecologic surgery: A randomized controlled trial. Pain Res Treat. 2019;1-6. 14. Davis LL. Instrument review: getting the most from a panel of experts. Appl Nurse Res. 1992;5(4): 194-7.

v Effects of Cold Compress Belly Band on Cesarean Incision Pain Level and Satisfaction of Post-Cesarean Section Mothers ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 60 15. Watkins AA, Johnson TV, Shrewsberry AB, Nourparvar P, Madni T, Watkins C. et al. Ice packs reduce postoperative midline incision pain and narcotic use: a randomized controlled trial. J Am Coll Sur. 2014;219(3):511-17. 16. ธนิกานต< กฤษณะ.รายงานวิจัยเรื่องผลของการใชFโปรแกรมการจัดการอาการรJวมกับการใชFผFารัดหนFาทFองประคบเย็น [อินเทอร<เน็ต]. 2565 [เขFาถึงเมื่อ 2566/11/10]. เขFาถึงไดFจาก: https://digital.car.chula.ac.th/cgi/viewcontent.cgi?article=7177&context=chulaetd.

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 61วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ การพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที The Development of a Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After a Stat Dose บำเหน็จ แสงรัตน/ พย.ม.* Bumnet Saengrut M.N.S.* ภัทรพล กันไชยา ภ.บ.** Patarapol Kanchaiya B.Pharm** พุทธชาติ สมณา พย.ม* Puttachat Somana M.N.S.* สินธุ/วิสุทธิ์ สุธีชัย ปร.ด.*** Sinwisuth Sutheechai Ph.D.*** ตุลา วงศ/ปาลี พย.ม* Tula Wongpalee M.N.S.* Corresponding author E-mail: [email protected] Received: 12 Mar 2024, Revised: 13 May 2024, Accepted: 29 May 2024 *ผูIปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง งานการพยาบาลผูIป[วยอายุรศาสตร` ฝ[ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมj คณะแพทยศาสตร` มหาวิทยาลัยเชียงใหมj E-mail: [email protected], E-mail: [email protected], E-mail: [email protected] *Advanced Practice Nurse, Medical Nursing Division, Nursing Department, Maharaj Nakorn Chiang Mai Hospital, Faculty of Medicine, Chiang Mai University **เภสัชกร หนjวยบริการจjายยา ฝ[ายเภสัชกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมj คณะแพทยศาสตร` มหาวิทยาลัยเชียงใหมj E-mail: [email protected] **Pharmacist, Drug dispensing service unit, Pharmacy Department Maharaj Nakorn Chiang Mai Hospital, Faculty of Medicine, Chiang Mai University ***อาจารย`ประจำภาควิชาบริบาลเภสัชกรรม คณะเภสัชศาสตร` มหาวิทยาลัยเชียงใหมj E-mail: [email protected] ***Instructor, Pharmaceutical Care, Faculty of Pharmacy, Chiang Mai University บทคัดย'อ การวิจัยและพัฒนานี้ มีวัตถุประสงค:เพื่อ พัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก สำหรับการจัดการเวลา การใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันที การวิจัยนี้ใชFรูปแบบการวิจัยและพัฒนา รLวมกับประยุกต:ขั้นตอนจากกรอบแนวคิดในการพัฒนาแนวปฏิบัติทางคลินิกของสภาวิจัยดFานการแพทย:และการ สาธารณสุขแหLงชาติ ประเทศออสเตรเลีย กลุLมตัวอยLาง ไดFแกL กลุLมพัฒนาแนวปฏิบัติฯ จำนวน 11 คน กลุLมผูFใชFแนว ปฏิบัติฯ จำนวน 30 คน และกลุLมผูFไดFรับการดูแลตามแนวปฏิบัติฯ จำนวน 10 คน เครื่องมือวิจัย ประกอบดFวย แบบสอบถามขFอมูลทั่วไปของพยาบาล แบบบันทึกขFอมูลทั่วไปของผูFปXวย แบบสอบถามความเปYนไปไดFของการใชF แนวปฏิบัติฯ และแบบบันทึกผลลัพธ:ของการใชFแนวปฏิบัติฯ การดำเนินการวิจัย มี 2 ระยะ คือ ระยะที่ 1 การวิจัย เพื่อศึกษาสภาพป\ญหา (R1) และ ระยะที่ 2 การพัฒนาแนวปฏิบัติฯ (D1) วิเคราะห:ขFอมูลโดยใชFสถิติเชิงพรรณนา ไดFแกL คLาความถี่ รFอยละ คLาเฉลี่ย และสLวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 62 ผลการวิจัย 1) ผลการวิเคราะห:ขFอมูลที่ใชFในการพัฒนาแนวปฏิบัติฯ ไดFหลักฐานเชิงประจักษ:ที่ผLานเกณฑ: ทั้งหมด จำนวน 6 เรื่อง 2) ไดFแนวปฏิบัติฯ ที่มีสาระสำคัญในการปฏิบัติ และตารางการปรับเวลาการใหFยาปฏิชีวนะ ชนิดฉีดครั้งที่สองหลังการใหFยาครั้งแรกทันทีกLอนเขFาวงรอบมาตรฐานตามกลุLมรายการยา 3 ตาราง 3) กลุLมตัวอยLาง มีความคิดเห็นตLอความเปYนไปไดFในการนำไปใชFของแนวปฏิบัติสLวนใหญLอยูLในระดับมากทุกหัวขFอ และ 4) ผลลัพธ: เบื้องตFนภายหลังการใชFแนวปฏิบัติฯ พบวLา กลุLมผูFใชFแนวปฏิบัติฯ มีการกำหนดเวลาใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดในผูFปXวย โรคติดเชื้อถูกเวลารFอยละ 90 และกลุLมผูFไดFรับการดูแลตามแนวปฏิบัติฯ ไดFรับยาปฏิชีวนะชนิดฉีดครั้งที่สองหลังการ ใหFยาครั้งแรกทันทีถูกเวลารFอยละ 90 ดังนั้น แนวปฏิบัติฯ ฉบับนี้มีประสิทธิภาพ พยาบาลสามารถนำไปใชFสำหรับการจัดการเวลาการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีด เพื่อใหFผูFปXวยโรคติดเชื้อไดFรับผลลัพธ:ที่ดีในการรักษา และปลอดภัยจากการบริหารยา คำสำคัญ : แนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก, การบริหารเวลาใหFยา, การใหFยาปฏิชีวนะทางหลอดเลือด Abstract This research and development study aimed to develop a clinical nursing practice guidelines for the management of proper dosing interval times of intravenous antibiotics after a stat dose. This study applied the methods of the National Health and Medical Research Council of Australia. The samples included three groups. The first group was 11 developers of the guidelines. The second group was 30 users of the guidelines. And the third group was 10 clients who received care according to the guidelines. The research instrument used were: 1) the demographic data questionnaires for nurses; 2) the demographic data questionnaires for patients; 3) the guidelines feasibility questionnaires; and 4) the guidelines outcome record form. The study was divided into two phases. Phase1 or R1 was exploring the problems. Phase 2 or D1 was developing the guidelines. Data were analyzed using descriptive statistics, including frequency, percentage, mean, and standard deviation. The results showed that: 1) there were six empirical evidences that passed all criteria.; 2) the developed guidelines consisted of important parts for practice and three tables for administering the second dose of intravenous antibiotics according to drug groups.; 3) the participants considered the very high feasibilities of implementing guidelines in most items.; 4) after implementing the guidelines, 90% of the dosing interval time of intravenous antibiotics was performed at the right time and 90% of the second dose of intravenous antibiotics after a stat dose was given in a proper dosing interval times. Therefore, the developed guideline is effective. Nurses can use it for managing

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 63วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ was given in a proper dosing interval time. Therefore, the developed guideline is effective. Nurses can use it for managing proper dosing interval times of intravenous antibiotics after a stat dose in order to obtain good outcomes for patients with infectious diseases and safety in drug administration. Keywords: Clinical Nursing Practice Guideline, Time Management, Intravenous Antibiotics

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 64 ความเปcนมาและความสำคัญของปgญหา ยาปฏิชีวนะเปYนยาหลักสำหรับรักษาโรคจากการ ติดเชื้อแบคทีเรีย ไดFแกL โรคติดเชื้อในระบบทางเดิน ป\สสาวะ โรคติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ โรคติดเชื้อ ในทางเดินอาหาร หรือผูFปXวยติดเชื้อในระยะวิกฤต เชLน ภาวะ sepsis หรือ ภาวะ septic shock เปYนตFน การใชF ยาปฏิชีวนะไดFอยLางเหมาะสมและถูกตFอง จะสLงผลใหF สามารถชLวยชีวิตผูFปXวยไดF ซึ่งความเหมาะสมในการใชFยา ปฏิชีวนะ ไดFแกL การเลือกใชFชนิดของยาที่ตรงกับเชื้อ แบคทีเรียที่เปYนสาเหตุ วิธีการใหFยาและขนาดยาที่ ถูกตFองเหมาะสม และมีการจัดการยาไดFถูกวิธีและ ทันเวลา1 จากสถานการณ:ป\จจุบันที่มีการดื้อยาของเชื้อ แบคทีเรียเพิ่มมากขึ้น ในแผนการรักษาของแพทย:มีการ ใชFยาปฏิชีวนะที่มีความซับซFอนมากขึ้น พยาบาลจึงตFอง ใหFความสำคัญในการเรียนรูFการใชFยาปฏิชีวนะอยLาง ถูกตFอง2 จากมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับที่ 4 ของสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค:การมหาชน) ปë 2562 มีขFอกำหนดมาตรฐานขFอ II6.1 ก.(5) ใหFองค:กรดำเนินการแผนงานใชFยาอยLาง สมเหตุสมผล และแผนงานดูแลการใชFยาปฏิชีวนะดFวย มาตรการรLวมกันหลายประการ เพื่อสLงเสริมการใชFยา ปฏิชีวนะและยาอื่น ๆ อยLางเหมาะสม3 ซึ่งประกอบดFวย ทีมแพทย:เปYนผูFสั่งการรักษาที่เหมาะสม เภสัชกรเปYนผูF ทบทวนการใชFยา จัดจLายยา และติดตามอาการแพFยา พยาบาลเปYนผูFรับคำสั่งการใชFยา บริหารยา และติดตาม อาการขFางเคียงของยา ซึ่งหลักการสำคัญของการบริหาร ยาปฏิชีวนะในผูFปXวยติดเชื้อที่เหมาะสม คือ การบริหาร ยาใหFถูกตFองและทันเวลาภายใน 1 ชั่วโมงหลังการ วินิจฉัย2, 4 และสัมพันธ:ตามหลักการทางเภสัช จลนศาสตร:และเภสัชพลศาสตร:2 แตLในทางปฏิบัติพบวLา ยังมีประเด็นป\ญหาดFานการบริหารยาของพยาบาลที่ไมL เปYนไปตามมาตรฐาน โดยพบวLามีการบริหารยาเรื่องการ จัดการเวลาไมLเหมาะสม เชLน เมื่อมีการสั่งใชFยาปฏิชีวนะ พยาบาลจะบริหารยาครั้งแรก (stat dose) แตLมักพบวLา เกิดป\ญหาในการกำหนดเวลาการใหFยาครั้งตLอไป (second dose) ไมLถูกตFอง ทำใหFมีป\ญหาปรับใหFเขFากับ วงรอบการใหFยา ซึ่งในการกำหนดวงรอบการใหFยาปกติ หรือวงรอบการใหFยามาตรฐานของแตLละหอผูFปXวยใน โรงพยาบาลยังพบความแตกตLางกัน จากขFอสังเกตของ ผูFวิจัยในการปฏิบัติงานในหอผูFปXวยอายุรกรรม พบวLาใน หนLวยงานมีการบริหารยาปฏิชีวนะ stat dose กับ second dose ในระยะเวลาที่ใกลFกัน และหLางกันมาก เกินไป ทั้งนี้ขึ้นอยูLกับลักษณะงานของแตLละหอผูFปXวย และจำนวนเจFาหนFาที่พยาบาล ซึ่งในการใหFยาปฏิชีวนะ บางชนิดหากพยาบาลบริหารยา stat dose กับ second dose ในระยะเวลาที่ใกลFกันมากอาจสLงผลใหFผูFปXวยเกิด อาการไมLพึงประสงค:จากการใชFยาไดF5 เชLน เพิ่มภาวะการ ทำงานของไตบกพรLอง หรือภาวะชักสำหรับยาในกลุLม beta-lactams เปYนตFน1 ขณะเดียวกัน หากพยาบาล บริหารยา stat dose กับ second dose ในระยะเวลา ที่หLางกันมาก อาจสLงผลตLอความสำเร็จของการรักษา5 การศึกษาในประเทศสหรัฐอเมริกาพบความสัมพันธ:ใน การใหFยาปฏิชีวนะลLาชFาระหวLาง stat dose กับ second dose สLงผลใหFเพิ่มอัตราตาย เพิ่มระยะเวลาในการนอน โรงพยาบาล และเพิ่มระยะเวลาในการใชFเครื่องชLวย หายใจ6 รวมทั้งอาจสัมพันธ:กับอัตราการเกิดเชื้อดื้อยา การจัดการเวลาในการใหFยา second dose หลัง การใหFยา stat dose ในเวลาที่เหมาะสมตามหลักฐาน วิชาการ The American Society of Health-System Pharmacists ไดFเสนอชLวงเวลาที่ไมLควรบริหารยา นับตั้งแตLบริหารยาครั้งแรกแบบ stat (unsafe to administer period) ของยาทั่ว ๆ ไปใชFหลักการ ครึ่งหนึ่งของระยะหLางของการใชFยา (half-way rules)

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 65วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ คือการใหFยา second dose หลัง stat dose ที่เวลา ครึ่งหนึ่งของความถี่ในการใหFยา (dosing interval) เชLน ความถี่ในการใหFยาทุก 8 ชั่วโมง สามารถใหFยาครั้งตLอไป 4-8 ชั่วโมง หลังไดFยา stat dose7 ประโยชน:ของ halfway rules จะชLวยใหFพยาบาลซึ่งเปYนผูFบริหารยา ปฏิชีวนะสามารถจัดการเวลาการใหFยา second dose ไดFงLาย แลFวบริหารยา dose ถัดไปเขFาวงรอบมาตรฐาน ของการใหFยา แตLหลักการนี้มีขFอจำกัดในการใชFสำหรับ ยาบางชนิด เชLน ยาที่มีครึ่งชีวิตยาวเนื่องจากครึ่งชีวิต ของยาอาจไมLแปรผันกับความถี่ในการใหFยา ยาที่มีชLวง การรักษาแคบ และยาที่มีขนาดการใชFสูงสุดตLอวันเทLากับ ขนาดยาที่ไดFรับ เปYนตFน รวมทั้งการใชFคุณสมบัติทาง เภสัชจลนศาสตร:และเภสัชพลศาสตร:ของยาปฏิชีวนะมา ใชFในการพิจารณาวิธีการจัดการเวลาในการใหFยา จะชLวย เพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาไดF2 ทั้งนี้มีขFอสังเกตจาก การปฏิบัติงานของทีมผูFวิจัยพบวLา ในหนLวยงานมีการ ปฏิบัติในการจัดการเวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดหลัง การใหFยา stat dose ที่หลากหลาย ผูFปฏิบัติงานมีการใชF ประสบการณ:หรือความรูFเดิมในการบริหารยา และมีการ ปฏิบัติไมLเปYนไปในแนวทางเดียวกัน ที่ผLานมา คณะอนุกรรมการควบคุมการใชFยาปฏิชีวนะใน โรงพยาบาล8 ไดFจัดทำมีแนวทางการบริหารยาปฏิชีวนะ แบบฉีดขึ้น แตLพบวLายังมีขFอจำกัดในการใชFแนวทาง ดังกลLาว คือ ไมLไดFมีการกำหนดเวลาในการใหFยา second dose หลังการใหFยา stat dose และยังไมL ครอบคลุมยาปฏิชีวนะที่พบขFอผิดพลาดในการจัดการ เวลา รวมทั้งมีหลักฐานเชิงประจักษ:ที่เกี่ยวขFองเพิ่มเติม การพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก สLวนใหญLนิยมใชFแนวคิดการพัฒนาแนวปฏิบัติทางคลินิก ของสภาวิจัยดFานการแพทย:และการสาธารณสุขแหLงชาติ ประเทศออสเตรเลีย (National Health and Medical Research council; NHMRC) 9 เนื่องจากเปYนสถาบันที่ ไดFรับการยอมรับในดFานการกำหนดกระบวนการนำ หลักฐานเชิงประจักษ:มาใชFในการพัฒนาแนวปฏิบัติการ พยาบาลทางคลินิก และไดFกำหนดขั้นตอนการพัฒนาที่ ชัดเจน และมีการนำมาใชFอยLางแพรLหลายในประเทศไทย 10 โดยแบLงขั้นตอนการดำเนินงานออกเปYน 3 ระยะ ไดFแกL ระยะที่ 1 ระยะการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาล ระยะที่ 2 ระยะทดลองใชFแนวปฏิบัติการพยาบาล และ ระยะที่ 3 ระยะประเมินผลการใชFแนวปฏิบัติและการ เผยแพรLแนวปฏิบัติการพยาบาล แบLงออกเปYน 12 ขั้นตอน ไดFแกL 1) กำหนดความตFองการ และขอบเขต ของแนวปฏิบัติ 2) กำหนดทีมพัฒนาแนวปฏิบัติทาง คลินิก 3) กำหนดวัตถุประสงค:และเปóาหมายที่จะใชFแนว ปฏิบัติการพยาบาล 4) การสืบคFนหลักฐานเชิงประจักษ: 5) ยกรLางแนวปฏิบัติการพยาบาล 6) ตรวจสอบความ ตรงตามเนื้อหาของแนวปฏิบัติการพยาบาล 7) ประชาสัมพันธ:ในหนLวยงาน 8) จัดประชุมทำความเขFาใจ 9) จัดอบรมบุคลากรผูFใชFแนวปฏิบัติการพยาบาล 10) ทดลองใชFแนวปฏิบัติการพยาบาล 11) ประเมินการใชF จากผูFใชFแนวปฏิบัติการพยาบาล 12) จัดทำรายงาน รูปเลLมของแนวปฏิบัติการพยาบาล9 จากประเด็นดังกลLาว ผูFวิจัยจึงไดFนำเสนอป\ญหา นี้ในหนLวยงาน เพื่อขอปรับปรุงเปYนแนวปฏิบัติทางการ พยาบาลตามขั้นตอนการพัฒนาแนวปฏิบัติ และไดFรับ ความเห็นชอบจากผูFบริหารใหFพัฒนาแนวทางการจัดการ เวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดอยLางเปYนระบบขึ้น รLวมกับผูFเกี่ยวขFอง เพื่อใหFหนLวยงานมีแนวปฏิบัติการ พยาบาลที่ทันสมัย เขFาถึงผูFใชFไดFงLาย และบุคลากร พยาบาลเกิดการปฏิบัติที่เปYนแนวทางเดียวกัน ใหF สอดคลFองกับบริบทการปฏิบัติงานในงานการพยาบาล ผูFปXวยอายุรศาสตร: โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมL เพื่อใหFผูFปXวยโรคติดเชื้อไดFรับการดูแลอยLางมีคุณภาพ และปลอดภัย

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 66 วัตถุประสงค,การวิจัย 1. เพื่อวิเคราะห:ขFอมูลพื้นฐานสำหรับการ ออกแบบแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการ เวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลัง การใหFยาครั้งแรกทันที 2. เพื่อพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก การจัดการเวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบ มาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันที 3. เพื่อประเมินความเปYนไปไดFในการนำไปใชFของ แนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการเวลาการใหF ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยา ครั้งแรกทันที 4. เพื่อประเมินผลลัพธ:เบื้องตFนของการนำแนว ปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการเวลาการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้ง แรกทันทีไปใชF กรอบแนวคิดในการวิจัย แนวปฏิบัติการพยาบาลฉบับนี้ พัฒนาขึ้นโดย ประยุกต:ใชFขั้นตอนการพัฒนาแนวปฏิบัติทางคลินิกของ NHMRC9 ดังแสดงในภาพที่ 1 การวิเคราะห/ขhอมูลพื้นฐาน สำหรับการออกแบบแนวปฏิบัติฯ (R1) 1) กำหนดความตFองการและขอบเขตของแนวปฏิบัติฯ 2) กำหนดทีมพัฒนาแนวปฏิบัติฯ 3) กำหนดวัตถุประสงค:และเปóาหมายที่จะใชFแนว ปฏิบัติฯ 4) สืบคFนหลักฐานเชิงประจักษ: ประเมินคุณภาพ ความ นLาเชื่อถือ และคัดเลือกหลักฐานเชิงประจักษ: การพัฒนาแนวปฏิบัติฯ และตรวจสอบคุณภาพ (D1) 5) ยกรLางแนวปฏิบัติฯ 6) ตรวจสอบคุณภาพของแนวปฏิบัติฯ 7) ทดลองใชFแนวปฏิบัติฯ เบื้องตFน: ประชาสัมพันธ: ในหนLวยงาน ประชุมทำความเขFาใจ และอบรม บุคลากรผูFใชFแนวปฏิบัติฯ 8) ประเมินผลการใชFจากผูFใชFแนวปฏิบัติฯ และ ผลลัพธ:เบื้องตFนของการใชFแนวปฏิบัติฯ 8.1) ดFานกระบวนการ: การกำหนดเวลาใหFยา ปฏิชีวนะถูกเวลา 8.2) ดFานผูFปXวย: การไดFรับยาปฏิชีวนะถูกเวลา 9) ปรับปรุงแนวปฏิบัติฯ 10) จัดทำรายงานรูปเลLมของแนวปฏิบัติฯ ภาพที่ 1 แผนภูมิการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการเวลาการใหFยาปฏิชีวนะ ชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันทีไปใชF

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 67วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ วิธีดำเนินการวิจัย การวิจัยครั้งนี้ใชFรูปแบบการวิจัยและพัฒนา (research and development) รLวมกับประยุกต:ใชF ขั้นตอนการพัฒนาของ NHMRC เพื่อพัฒนาแนว ปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกสำหรับการจัดการเวลา การใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการ ใหFยาครั้งแรกทันที ประชากรและกลุuมตัวอยuาง ประกอบดFวย 3 กลุLม ไดFแกL 1. กลุLมพัฒนาแนวปฏิบัติฯ ประชากร คือ ทีม สุขภาพผูFมีสLวนไดFสLวนเสียหรือผูFที่มีสLวนรLวมในการ บริหารยาปฏิชีวนะสำหรับผูFปXวยโรคติดเชื้อ ซึ่ง ปฏิบัติงานในหอผูFปXวยอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราช นครเชียงใหมL กำหนดกลุLมตัวอยLางตามคำแนะนำการ พัฒนาแนวปฏิบัติทางคลินิกของฝXายการพยาบาล โรง พยาบาลจุฬาลงกรณ: สภากาชาดไทย ไดFกลุLมตัวอยLาง จำนวน 11 คน10 คัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจงจากผูFมีสLวน ไดFสLวนเสียกับแนวปฏิบัติฯ เกณฑ:การคัดเขFา ดังนี้ 1) เปYนผูFที่มีอายุ 20 ปëขึ้นไป 2) ปฏิบัติงานในหอผูFปXวยอายุ รกรรม และ 3) ยินดีเขFารLวมวิจัย ไดFแกL ตัวแทนพยาบาล ของหอผูFปXวยอายุรกรรมละ 1 คน จำนวน 6 คน เภสัช กรบริบาลประจำหอผูFปXวยอายุรกรรม จำนวน 2 คน อาจารย:แพทย:ดFานโรคติดเชื้อ จำนวน 1 คน อาจารย: เภสัชกร จำนวน 1 คน และนักศึกษาเภสัชกรบริบาล จำนวน 1 คน เกณฑ:การคัดออก คือ ปฏิเสธหรือขอถอน ตัวหลังจากยินยอมเขFารLวมวิจัย 2. กลุLมผูFใชFแนวปฏิบัติฯ ประชากร คือ พยาบาล วิชาชีพประจำหอผูFปXวยอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราช นครเชียงใหมL กำหนดกลุLมตัวอยLางตามคำแนะนำการ พัฒนาแนวปฏิบัติทางคลินิกของฝXายการพยาบาล โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ: สภากาชาดไทย ไดFกลุLมตัวอยLาง จำนวน 30 คน10 คัดเลือกแบบจำเพาะเจาะจง เกณฑ: การคัดเขFา ดังนี้ 1) เปYนผูFที่มีอายุ 20 ปëขึ้นไป 2) ปฏิบัติงานพยาบาลในหอผูFปXวยอายุรกรรมเปYน ระยะเวลา 1 ปëขึ้นไป และ 3) ยินดีเขFารLวมวิจัย เกณฑ: การคัดออก คือ 1) ลาศึกษาตLอ หรือลาปXวย/คลอด ในชLวงระยะเวลาที่ทำการเก็บขFอมูล และ 2) ปฏิเสธหรือ ขอถอนตัวหลังจากยินยอมเขFารLวมวิจัย 3. กลุLมผูFไดFรับการดูแลตามแนวปฏิบัติฯ ประชากร คือ ผูFปXวยโรคติดเชื้อที่เขFารับการรักษาในหอ ผูFปXวยอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมL กำหนดกลุLมตัวอยLางตามคำแนะนำการพัฒนาแนวปฏิบัติ ทางคลินิกของฝXายการพยาบาล โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ: สภากาชาดไทย ไดFกลุLมตัวอยLางจำนวน 10 คน10 คัดเลือกแบบจำเพาะเจาะจง เกณฑ:การคัดเขFา ดังนี้ 1) อายุ 20 ปëขึ้นไป 2) ไดFรับการวินิจฉัยจากแพทย:วLาอยูLใน ภาวะติดเชื้อ และไดFรับการรักษาดFวยยาปฏิชีวนะชนิดฉีด 3) มีความสามารถในการไดFยิน การอLาน พูด และเขFาใจ ภาษาไทย และ 4) ยินดีเขFารLวมงานวิจัยโดยการลงนาม เกณฑ:การคัดออก คือ ปฏิเสธหรือขอถอนตัวหลังจาก ยินยอมเขFารLวมวิจัย เครื่องมือที่ใชhในการวิจัย ประกอบดFวย 2 สLวน คือ เครื่องมือการประเมินคุณภาพแนวปฏิบัติฯ และ เครื่องมือที่ใชFในการเก็บรวบรวมขFอมูล 1. เครื่องมือการประเมินคุณภาพแนวปฏิบัติฯ ใน การวิจัยครั้งนี้ผูFวิจัยใชFเครื่องมือการประเมินคุณภาพ แนวทางปฏิบัติ สำหรับการวิจัยและการประเมินผล AGREE II ฉบับภาษาไทย ของสถาบันวิจัยและประเมิน เทคโนโลยีทางการแพทย:11 จำนวน 23 ขFอ และการ ประเมินคะแนนภาพรวม 2 ขFอ โดยครอบคลุมหัวขFอเปYน หมวดหมูLดังตLอไปนี้ 1) ขอบเขตและวัตถุประสงค: 2) การ มีสLวนรLวมของผูFมีสLวนไดFและสLวนเสีย 3) ความเขFมงวด ของขั้นตอนการจัดทำ 4) ความชัดเจนในการนำเสนอ 5) การนำไปใชF 6) ความเปYนอิสระของบรรณาธิการ เปYน

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 68 มาตรวัดแบบประเมินคLา 7 ระดับ (1 = ไมLเห็นดFวยเปYน อยLางมาก ถึง 7 = เห็นดFวยเปYนอยLางมาก) 2. เครื่องมือที่ใชFในการเก็บรวบรวมขFอมูล ประกอบดFวย 2 สLวน คือ สLวนที่ 1 สำหรับกลุLมผูFใชFแนว ปฎิบัติฯ และ สLวนที่ 2 สำหรับกลุLมผูFไดFรับการดูแลตาม แนวปฏิบัติฯ สLวนที่ 1 สำหรับกลุLมผูFใชFแนวปฏิบัติฯ 1) แบบสอบถามขFอมูลทั่วไปของพยาบาล จำนวน 5 ขFอ ไดFแกL อายุ ระดับการศึกษาสูงสุด ระยะเวลาในการ ปฏิบัติงานในหอผูFปXวยอายุรกรรม และ การไดFรับความรูF และประสบการณ:ในการบริหารยาปฏิชีวนะในผูFปXวยโรค ติดเชื้อ 2) แบบสอบถามความเปYนไปไดFของแนว ปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกสำหรับการจัดการเวลา การใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการ ใหFยาครั้งแรกทันที ซึ่งผูFวิจัยไดFนำแนวคำถามสำหรับการ ประเมินประสิทธิภาพของการใชFแนวปฏิบัติการพยาบาล ทางคลินิกของพิกุล นันทชัยพันธุ:12 มาใชF ลักษณะเปYน คำถามปลายปüดและปลายเปüด มีคำถามปลายปüด 6 ขFอ ไดFแกL 1) ความงLายและความสะดวกในการใชFแนวปฏิบัติ 2) ความชัดเจนของแนวปฏิบัติ 3) ความเหมาะสมในการ นำไปใชFในหนLวยงานของทLาน 4) ความประหยัด 5) ประสิทธิผลของการใชFแนวปฏิบัติ และ 6) ความเปYนไป ไดFในทางปฏิบัติที่จะนำไปใชFในหนLวยงาน มาตรวัดเปYน แบบประเมินคLา 3 ระดับ (1=นFอย 2=ปานกลาง 3=มาก) และคำถามปลายเปüดสอบถามเกี่ยวกับป\ญหา อุปสรรค และขFอเสนอแนะในการใชFแนวปฏิบัติฯ สLวนที่ 2 สำหรับกลุLมผูFไดFรับการดูแลตามแนว ปฏิบัติฯ 1) แบบบันทึกขFอมูลทั่วไปของผูFปXวย จำนวน 5 ขFอ ไดFแกL เพศ อายุ การวินิจฉัยโรค ยาปฏิชีวนะที่ไดFรับ และ ระยะเวลาในการนอนโรงพยาบาล 2) แบบบันทึกผลลัพธ:ของการใชFแนวปฏิบัติการ พยาบาลทางคลินิกสำหรับการจัดการเวลาการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้ง แรกทันที สรFางขึ้นโดยผูFวิจัย มีขFอคำถาม 2 ขFอ ไดFแกL 1) การกำหนดเวลาใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดในผูFปXวยโรคติด เชื้อของพยาบาลถูกเวลา และ 2) การไดFรับยา second dose ถูกเวลาหลังการใหFยา stat dose โดยแตLละขFอ คำถามมีตัวเลือกตอบแบบ binary scale (ใชL/ไมLใชL) การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ 1) เครื่องมือการประเมินคุณภาพแนวทางปฏิบัติ AGREE II ฉบับภาษาไทย เปYนเครื่องมือมาตรฐาน มีการ ใชFงานอยLางแพรLหลายทั่วโลก และไดFรับการรับรองโดย องค:กรดูแลสุขภาพ สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยี ทางการแพทย: กรมการแพทย: กระทรวงสาธารณสุข ไดF ทำการแปลเปYนภาษาไทย และแนะนำใหFใชFเปYนเครื่องมือ มาตรฐานในการประเมินคุณภาพแนวปฏิบัติ ผูFวิจัยจึง ไมLไดFทำการตรวจสอบความตรงของเนื้อหาและความ เชื่อมั่น 2) แบบสอบถามความเปYนไปไดFของแนวปฏิบัติฯ ผLานการตรวจสอบความตรงของเนื้อหา (Content Validity Index: CVI) จากงานวิจัยที่คลFายคลึงกัน ไดFคLา CVI เทLากับ 0.95 และผูFวิจัยทำการตรวจสอบความ เชื่อมั่น โดยทดลองใชFกับพยาบาลที่ไมLใชLกลุLมตัวอยLาง จำนวน 10 คน ไดFคLาสัมประสิทธิ์แอลฟXาครอนบาค เทLากับ 0.88 3) แบบบันทึกผลลัพธ:ของการใชFแนวปฏิบัติการ พยาบาลทางคลินิกสำหรับการจัดการเวลาการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้ง แรกทันที ผูFวิจัยนำไปผLานความเห็นชอบจาก ผูFทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ทLาน เพื่อตรวจสอบความตรง ของเนื้อหา โดยการหาคLาดัชนีความสอดคลFอง (Index of Item Objective Congruence: IOC) ไดFคLา IOC

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 69วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เทLากับ 1 ทุกขFอ และทำการตรวจสอบความเชื่อมั่น โดย ทดลองใชFกับผูFปXวยที่ไมLใชLกลุLมตัวอยLาง จำนวน 10 คน ไดFคLาสัมประสิทธิ์แอลฟXาครอนบาค เทLากับ 0.96 การเก็บรวบรวมขhอมูล การวิจัยนี้มีวิธีดำเนินการ เก็บรวบรวมขFอมูล แบLงออกเปYน 2 ระยะ ดังนี้ ระยะที่ 1 การวิเคราะห:ขFอมูลพื้นฐานสำหรับการ ออกแบบแนวปฏิบัติฯ (R1) 1. ผูFวิจัยกำหนดความตFองการและขอบเขตของ แนวปฏิบัติฯ ทีมพัฒนากำหนดประเด็นป\ญหาที่ตFองการ พัฒนา คือ การจัดการเวลาในการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีด เขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันที ณ หอ ผูFปXวยอายุรกรรม งานการพยาบาลผูFปXวยอายุรศาสตร: โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมL 2. แตLงตั้งทีมพัฒนาแนวปฏิบัติฯ โดยทีมสุขภาพที่ มีสLวนรLวมในการดูแลผูFปXวย จำนวน 11คน ประกอบดFวย อาจารย:แพทย: 1 คน เภสัชกร 2 คน อาจารย:เภสัชกร 1 คน นักศึกษาเภสัชศาสตร:ชั้นปëที่ 5 1 คน และพยาบาล หอผูFปXวยอายุรกรรม 6 คน โดยมีผูFวิจัยเปYนหัวหนFาทีม 3. กำหนดวัตถุประสงค:และเปóาหมายของการใชF แนวปฏิบัติฯ ซึ่งงานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค:เพื่อพัฒนา แนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกสำหรับการจัดการ เวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลัง การใหFยาครั้งแรกทันที และตรวจสอบความเปYนไปไดFใน การนำแนวปฏิบัติฯ ไปใชF รวมทั้งศึกษาผลลัพธ:เบื้องตFน ของการนำแนวปฏิบัติฯ ไปใชFจริง 4. สืบคFนหลักฐานเชิงประจักษ: ผูFวิจัยไดFกำหนด แนวทางการสืบคFนและคัดเลือกหลักฐานเชิงประจักษ: จากตำรา งานวิจัย วารสารทางการพยาบาล ขFอเสนอแนะการปฏิบัติที่เปYนเลิศ และแนวปฏิบัติฯ จาก ฐานขFอมูลอิเลคทรอนิกส: ที่เกี่ยวกับการจัดการเวลาใน การใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการ ใหFยาครั้งแรกทันที เชLน CINAHL, PubMed, Cochrane Collaboration, ClinicalKey, Scopus, ThaiJo เปYนตFน โดยกำหนดคำในการสืบคFนตามกรอบ PICO ดังนี้ P (Population) หมายถึง ผูFปXวยโรคติดเชื้อ Infected patient, Sepsis, Septic Shock I (Intervention) หมายถึง Dosing Interval Time Management, IV Antibiotics administered period/ time, Clinical Nursing Practice Guideline C (Context, Compare) หมายถึง บริบทที่ใชFใน การศึกษาคือในโรงพยาบาล O (Outcome) หมายถึง Adverse drug reaction, Failure to treatment, Length of stay กำหนดชLวงการตีพิมพ:ระหวLางปë ค.ศ. 2010- 2020 จากนั้นประชุมทีมพัฒนาเพื่อประเมินคุณภาพ และสรุปสาระสำคัญของขFอมูลที่ไดFจากการสืบคFน จัด ระดับความนLาเชื่อถือและคุณภาพของหลักฐานเชิง ประจักษ: โดยใชF The Joanna Briggs Institute guides เพื่อประเมินระดับความนLาเชื่อถือและคุณภาพของ หลักฐานเชิงประจักษ:13 จากนั้นทีมพัฒนารLวมกัน วิเคราะห:ผลดี ผลเสียหรืออันตรายจากการปฏิบัติตาม หลักฐานเชิงประจักษ: และขFอเสนอแนะของหลักฐานเชิง ประจักษ: ทีมพัฒนาเลือกหลักฐานเชิงประจักษ:ที่ใหFผลดี แกLผูFปXวย ระยะที่ 2 การพัฒนาแนวปฏิบัติฯ และตรวจสอบ คุณภาพ (D1) 5. ยกรLางแนวปฏิบัติฯ ผูFวิจัยและทีมพัฒนาแนว ปฏิบัติฯ ดำเนินการรวบรวมขFอสรุปจากหลักฐานเชิง ประจักษ:ที่คัดเลือกและประเมินคุณภาพของหลักฐานเชิง ประจักษ: พิจารณาทำการยกรLางแนวปฏิบัติฯ โดย กำหนดเนื้อหาสาระสำคัญ และปรับปรุงแกFไขใหF เหมาะสมกับบริบทของโรงพยาบาล 6. ตรวจสอบคุณภาพของแนวปฏิบัติฯ ผูFวิจัย จัดสLงรLางแนวปฏิบัติฯ ใหFผูFทรงคุณวุฒิ จำนวน 4 ทLาน

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 70 ประกอบดFวย แพทย:ดFานวิกฤตอายุรกรรม 1 ทLาน อาจารย:พยาบาลดFานการดูแลผูFปXวยอายุรกรรม 1 ทLาน และอาจารย:เภสัชกรคลินิก 2 ทLาน ใชFเครื่องมือการ ประเมินคุณภาพแนวทางปฏิบัติสำหรับการวิจัยและการ ประเมินผล AGREE II ฉบับภาษาไทย จากนั้นนำคะแนน คุณภาพที่ไดFจากขFอคิดเห็นของผูFทรงคุณวุฒิมาตัดสินใจ ในการใชFแนวปฏิบัติ ผลการประเมินแนวปฏิบัติฯ ไดF คะแนนคุณภาพโดยรวมไดFคLา รFอยละ 80 7. ทดลองใชFแนวปฏิบัติฯ ผูFวิจัยประชาสัมพันธ: การใชFแนวปฏิบัติฯ ในหนLวยงาน โดยชี้แจงความสำคัญ ของแนวปฏิบัติฯ จัดทำโปสเตอร:ติดบอร:ดในหอผูFปXวย และประชาสัมพันธ:ทางไลน:กลุLม จัดประชุมพยาบาลใน หอผูFปXวยอายุรกรรม จำนวน 6 หอผูFปXวย หอผูFปXวยละ ครั้ง เพื่อทำความเขFาใจและขอความรLวมมือ ชี้แจง วัตถุประสงค: ผลลัพธ:ตLอผูFปXวยที่คาดวLาจะเกิดขึ้นหากมี การนำแนวปฏิบัติฯ ไปใชF เปüดโอกาสใหFซักถามและตอบ ขFอสงสัย ทั้งนี้การเขFารLวมการวิจัยจะเปYนไปดFวยความ สมัครใจโดยไมLมีการบังคับ รวมทั้งจัดอบรมพยาบาลผูFใชF แนวปฏิบัติฯ จำนวน 30 คน ชี้แจงขั้นตอนของการ พัฒนาแนวปฏิบัติฯ วิธีการปฏิบัติตามแนวปฏิบัติฯ และ จัดทำคูLมือการใชFแนวปฏิบัติฯ จากนั้นทดลองใชFแนว ปฏิบัติฯ โดยดำเนินการใชFกับผูFปXวยที่โรคติดเชื้อที่เขFารับ การรักษาในหอผูFปXวยอายุรกรรม จำนวน 10 คน 8. ประเมินผลการใชFแนวปฏิบัติฯ และผลลัพธ: เบื้องตFนของการใชFแนวปฏิบัติฯ ผูFวิจัยประเมินความ เปYนไปไดFของการนำแนวปฏิบัติฯ โดยใชFแบบสอบถาม ความเปYนไปไดFของแนวปฏิบัติฯ จากนั้นนำผลจากการ ประเมินแนวปฏิบัติฯ และขFอคิดเห็นของผูFทดลองใชFมา ปรับปรุง แกFไขตามป\ญหาที่พบ เพื่อใหFไดFแนวปฏิบัติฯ ที่ นำไปใชFไดFจริงสำหรับใชFในหออายุรกรรม และประเมิน ผลลัพธ:เบื้องตFนของการใชFแนวปฏิบัติฯ ไดFแกL ผลลัพธ: ดFานกระบวน คือ การกำหนดเวลาใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีด ในผูFปXวยโรคติดเชื้อของพยาบาลถูกเวลา และ ผลลัพธ: ดFานผูFปXวย คือ การไดFรับยา second dose ถูกเวลาหลัง การใหFยา stat dose หลังนำแนวปฏิบัติฯ ไปใชF การพิทักษ/สิทธิของกลุuมตัวอยuาง การวิจัยนี้ผLานการพิจารณาจริยธรรมการวิจัย จากคณะกรรมการจริยธรรมคณะแพทยศาสตร: มหาวิทยาลัย เชียงใหมL เอกสารรับรองเลขที่ 248/2563 ภายหลังจากไดFรับอนุญาตเก็บขFอมูลจากคณบดีคณะ แพทยศาสตร: มหาวิทยาลัยเชียงใหมL ผูFวิจัยเขFาพบกลุLม ตัวอยLางผูFใชFแนวปฏิบัติฯ เพื่อชี้แจงวัตถุประสงค:ของการ วิจัย วิธีการดำเนินการวิจัย ประโยชน:ที่จะไดFรับจากการ วิจัย การเขFารLวมในโครงการวิจัยของกลุLมตัวอยLางเปYนไป ดFวยความสมัครใจ โดยไมLมีผลกระทบใด ๆ ตLอการ ปฏิบัติงาน สLวนกลุLมตัวอยLางผูFไดFรับการดูแลตามแนว ปฏิบัติฯ ที่เปYนผูFปXวยโรคติดเชื้อ ผูFวิจัยเขFาพบผูFปXวยหรือ ญาติหรือผูFแทนตามกฎหมาย เพื่อชี้แจงขFอมูล โครงการวิจัยเชLนเดียวกับกลุLมตัวอยLางผูFใชFแนวปฏิบัติฯ การเขFารLวมโครงการวิจัยตFองเปYนไปดFวยความสมัครใจ และไมLมีผลกระทบใด ๆ ตLอการรักษาพยาบาลของผูFปXวย การวิเคราะห/ขhอมูล ผูFวิจัยวิเคราะห:ขFอมูลโดยใชFสถิติเชิงพรรณนา ไดFแกL คLาความถี่ รFอยละ คLาเฉลี่ย และสLวนเบี่ยงเบน มาตรฐาน ผลการวิจัย 1. ขhอมูลพื้นฐานสำหรับการออกแบบแนว ปฏิบัติฯ ผลการวิเคราะห:ขFอมูลที่ใชFในการพัฒนาแนว ปฏิบัติฯ โดยทีมพัฒนาไดFคัดเลือกหลักฐานเชิงประจักษ: ที่มีคุณภาพใหFผลดีแกLผูFปXวยโรคติดเชื้อ มีหลักฐานเชิง ประจักษ:ที่ผLานเกณฑ:ทั้งหมด จำนวน 6 เรื่อง ดังแสดงใน ตารางที่ 1 และทำการรวบรวมขFอสรุปจากหลักฐานเชิง ประจักษ:เพื่อใชFในการยกรLางแนวปฏิบัติฯ ไดF 2 ประเด็น

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 71วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ คือ 1) การจัดการเวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFา วงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันทีควรคำนึงถึง คLาการทำงานของไตเปYนประเด็นสำคัญ และ 2) การ จัดการเวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบ มาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันที จะพิจารณาตาม ประเภทกลุLมยาปฏิชีวนะโดยอาศัยหลักการของ คุณสมบัติทางเภสัชจลนศาสตร:และเภสัชพลศาสตร: ซึ่ง แบLงกลุLมยาปฏิชีวนะที่เกี่ยวขFองในงานวิจัยนี้ออกเปYน 3 กลุLม ไดFแกL กลุLมยาปฏิชีวนะทั่วไป กลุLมยา Ciprofloxacin และกลุLมยา Aminoglycocide/ Amikacin ตารางที่ 1 หลักฐานเชิงประจักษ:ที่ใชFในการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกสำหรับการจัดการเวลาการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้งแรกทันที No. Researcher/Title/Source Levels of evidence 1. Levy MM, Evans LE, Rhodes A. The surviving sepsis campaign bundle: 2018 update. Intensive Care Med. 2018 Jun;44(6):925-928. doi: 10.1007/s00134-018- 5085-0. Epub 2018 Apr 19. PMID: 29675566. 1.b 2. โรงพยาบาลราชวิถี. แนวทางการปรับเวลาการบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีด (IV antibiotics) เขFารอบมาตรฐานหลังจากมีการบริหารยาครั้งแรกทันที (stat dose) โรงพยาบาลราชวิถี [อินเทอร:เน็ต]. 2557 [เขFาถึงเมื่อ 25 มกราคม 2563]. เขFาถึงไดFจาก http://110.164.68.234/news_raja/ files/q50UoDiTue104427.pdf 5.a 3. คณะทำงานดFานการจัดการระบบการดูแลผูFปXวยภาวะ sepsis พ.ศ. 2561 โรงพยาบาล มหาราชนครเชียงใหมL. แนวทางการบริหารยาปฏิชีวนะ for sepsis protocol 2018 [อินเทอร:เน็ต]. 2561 [เขFาถึงเมื่อ 19 มิถุนายน 2562]. เขFาถึงไดFจาก http://www.med.cmu.ac.th/etc/icc/ 2012/images/files/sepsisguidelinemedicine.pdf 5.a 4. หนLวยเภสัชสนเทศ งานคลังเวชภัณฑ:และเภสัชสนเทศ ฝXายเภสัชกรรม โรงพยาบาลมหาราช นครเชียงใหมL. ยาฉีด 2020 วิธีบริหาร การเตรียมยา และความคงตัวของยาฉีดในโรงพยาบาล มหาราชนครเชียงใหมL. เชียงใหมL: คณะแพทยศาสตร: มหาวิทยาลัยเชียงใหมL; 2563. 5.a 5. ปรีชา มนทกานติกุล. การใหFยาทันที (stat) และการปรับเวลาของการบริหารยาใหFเขFารอบการ ใหFยาปกติ. ใน: ธิดา นิงสานนท:, สุวัฒนา จุฬาวัฒนทล, ปรีชา มนทกานติกุล, บรรณาธิการ. การบริหารยาเพื่อความปลอดภัยของผูFปXวย. กรุงเทพฯ: สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล (ประเทศไทย); 2552. 5.b 6. ธนะพันธ: พิบูลย:บรรณกิจ. PKPD Optimized antibiotic therapy. ใน: ดุสิต สถาวร, ครรชิต ปüยะเวชวิรัตน:, สัณฐิติ โมรากุล, บรรณาธการ. Facing the changes. กรุงเทพฯ: สมาคมเวช บำบัดวิกฤตแหLงประเทศไทย; 2562. 5.b

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 72 2. แนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการ เวลาในการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐาน หลังการใหFยาครั้งแรกทันที จากการยกรLางและปรับปรุง แกFไขรLางแนวปฏิบัติฯ ใหFเขFากับบริบทของโรงพยาบาล ไดFแนวปฏิบัติฯ ซึ่งประกอบดFวยสาระสำคัญ 6 ขFอ และ แนวทางการปรับเวลาบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีด second dose กLอนเขFาวงรอบมาตรฐานตามกลุLม รายการยา 3 แนวทาง ดังนี้ 1) ในการใชFแนวปฏิบัติฯ ฉบับนี้ จะตFองเปYนไป ตามเกณฑ: 3 ขFอ5, 8, 14 ไดFแกL 1) ใชFสำหรับผูFปXวย ผูFใหญLที่มีการทำงานของไตที่เปYนปกติเทLานั้น (eGFR ≥60 mL/min/1.73 m2 หรือ ClCr ≥60 mL/min) 2) เลือกใชFตารางเพื่อกำหนดเวลาในการใหFยา second dose แบLงตามกลุLมรายการยา 3 กลุLม ไดFแกL กลุLมยา ปฏิชีวนะทั่วไป กลุLม Ciprofloxacin และกลุLม Aminoglycoside, Amikacin ดังแสดงในภาพที่ 2 และ 3) เปYนการบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาทางหลอด เลือดดำแบบ IV infusion เทLานั้น (ไมLรวมถึงการบริหาร ยาแบบ prolong infusion) 2) สำหรับผูFปXวยที่มีการทำงานของไตบกพรLองใน ระยะแรกของภาวะติดเชื้อหรือในผูFปXวยที่ไดFรับการบำบัด ทดแทนไต ในทางปฏิบัติทีมแพทย:และผูFรักษาอาจมีการ ปรับเปลี่ยนการบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีดในผูFปXวยโรค ติดเชื้อใหFเหมาะสมกับสภาวะทางคลินิกของผูFปXวยแตLละ ราย1 3) ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดที่มีคำสั่งการรักษาวLา stat dose ใหFบริหารยาผูFปXวยภายใน 1 ชั่วโมงตามแนวทาง sepsis & septic shock Bundle in 1 hour4 4) หลักในการพิจารณากำหนดเวลาหลังการใหFยา stat dose ใหFพิจารณา ดังนี้14 1) ใหFดูตารางเวลาในชLอง การใหFยา stat dose ในชLองตามแนวตั้ง แลFว กำหนดเวลาใหFยา second dose ตามความถี่ของการใหF ยาในชLองตามแนวนอน ตัวอยLางเชLน ถFาใหFยา cloxacillin stat dose เวลา 08.00 น. ความถี่ในการใหF ยาเทLากับ Q4h จะกำหนดใหFยา second dose ที่เวลา 10.00 น. 2) การนับเวลาใหFใชFเวลาที่เริ่มใหFยา เศษเวลา ที่เปYนนาทีใหFป\ดขึ้นเปYนชั่วโมงทุกครั้ง เชLน ใหFยา cloxacillin เวลา 07.30 น. Q4h ในกรณีนี้ใหFดูตาราง ชLองการใหFยา stat dose ที่เวลา 08.00 น. แลFว กำหนดใหFยา second dose ที่เวลา 10.00 น. 3) เวลา ในการใหFยาครั้งที่ 3 จะมาทบตรงกับเวลาในวงรอบ มาตรฐาน เชLน Q24h ใหFยา stat dose เวลา 04.00 น. ใหFยา second dose เวลา 22.00 น. และครั้งที่ 3 เวลา 10.00 เขFาตามวงรอบมาตรฐานในวันถัดไป 5) การบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีดแบบ IV infusion หมายถึง การใหFยาปฏิชีวนะที่เจือจางดFวย สารละลายทางหลอดเลือดดำโดยหยดสารละลายนาน เปYนเวลา 30-60 นาที ทั้งนี้ขึ้นอยูLกับชนิดและขนาดของ ยาปฏิชีวนะ8, 15 6) การบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีดใชFหลัก 6R โดย ยอมรับความคลาดเคลื่อนของการใหFยาจากเวลาวงรอบ No. Researcher/Title/Source Levels of evidence 6. ธนะพันธ: พิบูลย:บรรณกิจ. PKPD Optimized antibiotic therapy. ใน: ดุสิต สถาวร, ครรชิต ปüยะเวชวิรัตน:, สัณฐิติ โมรากุล, บรรณาธการ. Facing the changes. กรุงเทพฯ: สมาคมเวช บำบัดวิกฤตแหLงประเทศไทย; 2562. 5.b

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 73วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ มาตรฐานเทLากับ บวก/ลบ 30 นาที (หากเกินเวลาถือ เปYน medication error ดFานการใหFยาผิดเวลา) ตาม นโยบายของโรงพยาบาล15 3. ความเปcนไปไดhในการนำไปใชhของแนว ปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการเวลาการใหh ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขhาวงรอบมาตรฐานหลังการใหhยา ครั้งแรกทันที ขhอมูลทั่วไปของกลุuมตัวอยuางผูhใชhแนวปฏิบัติฯ กลุLมตัวอยLางผูFใชFแนวปฏิบัติฯ เปYนพยาบาล วิชาชีพประจำหอผูFปXวยอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราช นครเชียงใหมL จำนวน 30 คน สLวนใหญLเปYนเพศหญิง 28 คน (รFอยละ 93.3) มีอายุเฉลี่ย 33.80 (SD=7.33) ปë (ชLวงอายุ 25-49 ปë) ระดับการศึกษาปริญญาตรี 29 คน นอกจากนี้ กลุLมตัวอยLางไดFใหFขFอคิดเห็นเกี่ยวกับ ป\ญหา/อุปสรรคในการใชFแนวปฏิบัติฯ ไดFแกL ชLวงเริ่มตFน ในการใชFแนวปฏิบัติฯ อาจตFองใชFเวลาในการเปüดตาราง เพื่อหาเวลาในการฉีดยาครั้งตLอไป เนื่องจากไมLถนัด แตL เมื่อกลุLมตัวอยLางมีประสบการณ:ในการใชFแนวปฏิบัติฯ ประมาณ 2-3 ครั้ง จะเริ่มคุFนชินและสามารถใชFแนว (รFอยละ 96.7) ระดับการศึกษาปริญญาโท 1 คน (รFอย ละ 3.3) ปฏิบัติงานในหอผูFปXวยอายุรกรรมระยะเวลา 1- 3 ปë 2 คน (รFอยละ 6.7) มากกวLา 3 ปë-5 ปë 4 คน (รFอย ละ 13.3) มากกวLา 5 ปë-10 ปë 12 คน (รFอยละ 40) มากกวLา 10 ปë 12 คน (รFอยละ 40) และเคยการไดFรับ ความรูFและประสบการณ:ในการบริหารยาปฏิชีวนะใน ผูFปXวยโรคติดเชื้อ 29 คน (รFอยละ 96.7) ความเปcนไปไดhโดยรวมของการใชhแนวปฏิบัติฯ ผลการประเมินกลุLมตัวอยLางผูFใชFแนวปฏิบัติฯ จำนวน 30 คน ภายหลังใชFแนวปฏิบัติฯ พบวLา กลุLม ตัวอยLางมีความคิดเห็นตLอแนวปฏิบัติฯ สLวนใหญLอยูLใน ระดับมากทุกหัวขFอ ดังแสดงในตารางที่ 3 ปฏิบัติฯ ไดFอยLางถูกตFอง ทั้งนี้ มีขFอเสนอแนะในการใชF แนวปฏิบัติฯ โดยกลุLมตัวอยLางสLวนใหญLมีความชอบและ พึงพอใจตLอแนวปฏิบัติฯ เนื่องจากเปYนเครื่องมือที่ทำใหF ชLวยในการตัดสินใจเลือกกำหนดเวลาฉีดยาครั้งตLอไปไดF ถูกตFอง เพราะที่ผLานมากลุLมตัวอยLางจะใชFความจำหรือ ถามเพื่อรLวมงานผูFมีประสบการณ: นอกจากนี้ กลุLม ตัวอยLางบางคนเสนออยากใหFพัฒนาตLอยอดเปYน ตารางที่ 3 ความเปYนไปไดFโดยรวมของการใชFแนวปฏิบัติฯ (n=30) คำถาม ระดับความคิดเห็น มาก (n, %) ปานกลาง (n, %) นFอย (n, %) 1. ความงLายและความสะดวกในการใชFแนวปฏิบัติ 27 (90) 3 (10) 0 2. ความชัดเจนของแนวปฏิบัติ (เปYนที่เขFาใจตรงกัน) 28 (93) 2 (7) 0 3. ความเหมาะสมในการนำไปใชFในหนLวยงานของทLาน 30 (100) 0 0 4. ความประหยัด (การนำแนวปฏิบัติไปใชFจะชLวยใหFหนLวยงานสามารถ ประหยัด และลดตFนทุน ทั้งดFานกำลังคน เวลา และงบประมาณ) 30 (100) 0 0 5. ประสิทธิผลของการใชFแนวปฏิบัติ (สามารถแกFไขป\ญหาหรือทำใหF เกิดผลดีตLอผูFรับบริการ) 27 (90) 3 (10) 0 6. ความเปYนไปไดFในทางปฏิบัติที่จะนำไปใชFในหนLวยงานของทLาน 29 (97) 1 (3) 0

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 74 แอปพลิเคชั่น เพื่อใหFงLายตLอการใชFตารางกำหนดเวลาใหF ยา 4. ผลลัพธ/เบื้องตhนของการใชhแนวปฏิบัติการ พยาบาลทางคลินิกการจัดการเวลาการใหhยาปฏิชีวนะ ชนิดฉีดเขhาวงรอบมาตรฐานหลังการใหhยาครั้งแรก ทันที ขhอมูลทั่วไปของกลุuมตัวอยuางผูhไดhรับการดูแล ตามแนวปฏิบัติฯ กลุLมตัวอยLางที่ไดFรับการดูแลตามแนวปฏิบัติ จำนวน 10 คน เปYนผูFปXวยโรคติดเชื้อเพศชายและหญิง จำนวนเทLากัน (รFอยละ 50) อายุเฉลี่ย 62.00 (S.D. = 7.49) ปë ไดFรับการวินิจฉัยโรคเปYนปอดอักเสบติด เชื้อ และติดเชื้อในกระแสเลือดเทLากัน (รFอยละ 50) ยา ปฏิชีวนะที่ไดF อภิปรายผลการวิจัย แนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการ เวลาการใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลัง การใหFยาครั้งแรกทันทีฉบับนี้ไดFรับการพัฒนามาอยLาง เปYนระบบ โดยผูFวิจัยใชFรูปแบบการวิจัยและพัฒนาใน ระยะ R1D1 รLวมกับประยุกต:ขั้นตอนการพัฒนาตาม กรอบแนวคิดของ NHMRC ซึ่งเปYนแนวคิดของการ พัฒนาแนวปฏิบัติทางคลินิก ทำใหFไดFแนวปฏิบัติฯ ที่มี ประสิทธิภาพเหมาะสมกับบริบทของหนLวยงาน รับ ไดFแกL Piperacillin/Tazobactam (รFอยละ 40) Meropenem (รFอยละ 30) Ceftazidime (รFอยละ 20) และ Ceftriaxone (รFอยละ 10) ระยะเวลาในการนอน โรงพยาบาลเฉลี่ย 15.4 (S.D. = 3.66) วัน ผลลัพธ/เบื้องตhนของการใชhแนวปฏิบัติฯ ภายหลังการใชFแนวปฏิบัติฯ ในกลุLมตัวอยLางที่ไดFรับการ ดูแลตามแนวปฏิบัติ จำนวน 10 คน พบวLา ผลลัพธ:ดFาน กระบวนการ ไดFแกL การกำหนดเวลาใหFยาปฏิชีวนะชนิด ฉีดในผูFปXวยโรคติดเชื้อของพยาบาลถูกเวลา จำนวน 9 ครั้ง (รFอยละ 90) และผลลัพธ:ตัวผูFปXวย ไดFแกL การไดFรับ ยา second dose ถูกเวลาหลังการไดFรับยา stat dose จำนวน 9 ครั้ง (รFอยละ 90) ดังแสดงในตารางที่ 4 1. การวิเคราะห:ขFอมูลพื้นฐานสำหรับการ ออกแบบนวัตกรรมหรือแนวปฏิบัติฯ ในงานวิจัยนี้ใชF วิธีดำเนินการ ไดFแกL การกำหนดความตFองการและ ขอบเขตของแนวปฏิบัติฯ การกำหนดทีมในการพัฒนา กำหนดวัตถุประสงค:และเปóาหมายของแนวปฏิบัติฯ และ สืบคFนหลักฐานเชิงประจักษ:จากฐานขFอมูลที่นLาเชื่อถือ ใชFกระบวนการในการคัดเลือกที่เปYนที่ยอมรับ โดยการ ประเมินความนLาเชื่อถือและคุณภาพ โดยวิธีการดังกลLาว ตารางที่ 4 ผลลัพธ:เบื้องตFนของการใชFแนวปฏิบัติฯ (n=10) ผลลัพธ: n % 1. ผลลัพธ:ดFานกระบวนการ - การกำหนดเวลาใหFยาปฏิชีวนะชนิดฉีดในผูFปXวยโรคติดเชื้อของพยาบาลถูกเวลา 9 90 2. ผลลัพธ:ตัวผูFปXวย - การไดFรับยา second dose ถูกเวลาหลังการไดFรับยา stat dose 9 90 - การไดFรับยา second dose ลLาชFาหลังการไดFรับยา stat dose 1 10 - การไดFรับยา second dose เร็วเกินไปหลังการไดFรับยา stat dose 0 0

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 75วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เปYนไปตามขั้นตอนที่ 1 ของ R1 ที่ระบุวิธีวิจัยที่ใชFใน การศึกษา ไดFแกL การวิเคราะห:เอกสาร การประเมิน ความตFองการจำเปYน และการสังเคราะห:งานวิจัย16 ทำ ใหFไดFขFอสรุปที่ไดFจากหลักฐานเชิงประจักษ:รLวมกับการ พิจารณารLวมกันของทีมพัฒนา จำนวน 2 ประเด็นหลัก สำคัญซึ่งสอดคลFองตามหลักการบริหารยาปฏิชีวนะตาม ค ุ ณ ส ม บ ั ต ิ ท า ง เ ภ ส ั ช จ ล น ศ า ส ต ร : แ ล ะ เ ภ สั ช พลศาสตร:1,2,5,14 ทำใหFทีมพัฒนาสามารถนำขFอสรุป ดังกลLาวไปใชFเปYนหลักสำคัญในการยกรLางแนวปฏิบัติฯ 2. แนวปฏิบัติฉบับนี้ถูกพัฒนาขึ้นจาก กระบวนการพัฒนานวัตกรรมตFนแบบและผLานการ ตรวจสอบคุณภาพอยLางเขFมงวด ผลลัพธ:ที่ไดF คือ สาระสำคัญ 6 ขFอ ครอบคลุมประเด็นสำคัญในการ บริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีด second dose อยLาง ครบถFวน และแนวทางการปรับเวลาบริหารยาปฏิชีวนะ ชนิดฉีด second dose กLอนเขFาวงรอบมาตรฐาน แบLงกลุLมรายการยาออกเปYน 3 แนวทาง เหตุผลที่ไดFผล ลัพธ:ดังกลLาว มาจากการพัฒนานวัตกรรมตFนแบบ การศึกษาขFอมูลทางวิชาการอยLางละเอียด การรวบรวม หลักฐานเชิงประจักษ: การรวบรวมขFอเสนอแนะจาก ผูFเชี่ยวชาญ และการทดสอบใชFงานจริงกับผูFปXวยโรคติด เชื้อรLวมกับทีมพัฒนาและผูFปฏิบัติหนFางานจริง ทั้งนี้ แนว ทางการปรับเวลาบริหารยาปฏิชีวนะถูกแบLงออกตาม กลุLมรายการยา โดยพิจารณาจากคุณสมบัติของยา กลไก การออกฤทธิ์และผลขFางเคียง แนวปฏิบัติฯ ไดFรับการ ตรวจสอบคุณภาพ โดยผLานกระบวนการตรวจสอบอยLาง ละเอียดโดยคณะกรรมการผูFเชี่ยวชาญ จุดเดLนของแนว ปฏิบัติฉบับนี้ คือ มีแนวทางการปรับเวลาบริหารยา ปฏิชีวนะชนิดฉีด second dose แบLงไดF 3 แนวทางตาม กลุLมรายการยา ซึ่งแตกตLางจากแนวทางปฏิบัติฯ ที่ผLาน มา เพื่อใหFมีการใชFงานงLาย เหมาะกับผูFใชFทุกระดับ แนว ปฏิบัติฉบับนี้สอดคลFองกับขั้นตอนที่ 2 ของ D1 ที่ระบุวิธี วิจัยที่ใชFในการศึกษา ไดFแกL การพัฒนานวัตกรรม ตFนแบบ การตรวจสอบคุณภาพนวัตกรรมตFนแบบโดย ผูFเชี่ยวชาญ การทดลองนำรLองใชFนวัตกรรมตFนแบบ และ การปรับปรุงแกFไขกLอนนำไปใชFในสถานการณ:จริง16 ดังนั้นจึงถือวLาแนวปฏิบัติฯ ฉบับนี้มีการพัฒนาอยLางเปYน ระบบตามระเบียบวิธีวิจัย 3. ความเปYนไปไดFในการใชFแนวปฏิบัติฯ เมื่อ ผูFวิจัยนำไปศึกษาในกลุLมพยาบาล พบวLากลุLมตัวอยLางมี ความคิดเห็นตLอการใชFแนวปฏิบัติฯ อยูLในระดับมาก เนื่องจากแนวปฏิบัติฯ นี้สามารถนำมาแกFป\ญหาเรื่องการ จัดการเวลายาปฏิชีวนะชนิดฉีด second dose กLอนเขFา วงรอบมาตรฐานไดFในสถานการณ:จริงตามบริบทของ โรงพยาบาล โดยแนวปฏิบัติฯ มีคำแนะนำที่ชัดเจนและ กระชับเกี่ยวกับเวลาในการใหFยาโดยพิจารณาจากกลุLม รายการยา ครอบคลุมสถานการณ:ในการจัดการเวลายา ปฏิชีวนะ และมีแนวทางการจัดการเวลายาปฏิชีวนะใน รูปแบบตารางที่ใชFงานงLาย ซึ่งแบLงออกเปYน 3 แนวทาง ตามกลุLมรายการยา ทำใหFงLายตLอการคFนหาขFอมูลที่ พยาบาลตFองการอยLางรวดเร็วและสะดวกตLอการใชFงาน สอดคลFองกับขFอคิดเห็นของกลุLมผูFใชFแนวปฏิบัติฯ ที่ใหF ขFอเสนอแนะวLา แนวปฏิบัติฯ นี้เปYนแนวทางที่สำคัญใน การปฏิบัติงานสำหรับพยาบาลอายุรกรรมที่ใชFตัดสินใจ ในการจัดการเวลายาปฏิชีวนะในผูFปXวยโรคติดเชื้อ เมื่อไดF ใชFแนวปฏิบัติกลุLมตัวอยLางสLวนใหญLมีความพึงพอใจ เนื่องจากแนวปฏิบัติฯ งLายตLอการใชFงาน เหมาะสมกับ บริบทของหอผูFปXวยอายุรกรรม รวมทั้งในการพัฒนาแนว ปฏิบัติฯ ตามแนวทางของ NHMRC มีขั้นตอนเพื่อใหF เขFาถึงผูFใชFงาน และเปYนที่ยอมรับของกลุLมตัวอยLาง คือใน ระยะการทดลองใชFแนวปฏิบัติฯ จะมีขั้นตอนการ ประชาสัมพันธ:ในหนLวยงาน การจัดประชุมทำความ เขFาใจ การจัดอบรมบุคลากรผูFใชFแนวปฏิบัติฯ และการ ทดลองใชFแนวปฏิบัติฯ9 ซึ่งขั้นตอนดังกลLาวเปYนกลยุทธที่

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 76 เปYนจุดเดLนในการสLงเสริมผูFใชFแนวปฏิบัติฯ ของแนวทาง การพัฒนาแนวปฏิบัติฯ ของสถาบันนี้ 4. ผลลัพธ:เบื้องตFนของการนำแนวปฏิบัติฯ ไปใชF พบวLา พยาบาลสามารถจัดการเวลาในการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้ง แรกทันทีไดFถูกตFอง ซึ่งเปYนผลใหFผูFปXวยโรคติดเชื้อไดFรับ ยาปฏิชีวนะตรงตามเวลาที่กำหนด และทำใหFผูFปXวยไดFรับ ผลลัพธ:ที่ดีในการรักษา และปลอดภัยจากการบริหารยา จากการทบทวนวรรณกรรมพบวLา งานวิจัยที่ผLานมา มุLงเนFนการศึกษาประสิทธิภาพของการใหFยาปฏิชีวนะ ภายใน 1 ชั่วโมงในผูFปXวยที่มีภาวะติดเชื้อ ผลการศึกษา พบวLา การใหFยาปฏิชีวนะภายใน 1 ชั่วโมงสLงผลดีตLอ ผลลัพธ:ของการรักษาในแงLมุมเดียวเทLานั้น17 และเปYน การศึกษาในตLางประเทศที่มีบริบทของการจัดการเวลา การใหFยาปฏิชีวนะที่แตกตLางจากหนLวยงานของผูFวิจัย ใน งานวิจัยครั้งนี้ผูFวิจัยจึงทำการศึกษาในประเด็นที่เพิ่มเติม นั่นคือ การตัดสินใจปฏิบัติของพยาบาลในการจัดการ เวลาการใหFยาปฏิชีวนะ second dose หลังการใหFยา stat dose ในผูFปXวยโรคติดเชื้อที่หFองฉุกเฉินหรือที่หอ ผูFปXวย มีการศึกษาพบวLา การใหFยาปฏิชีวนะ second dose ถูกเวลา จะสLงผลใหFผูFปXวยมีระดับยาปฏิชีวนะใน รLางกายที่สูงเกิน Minimal Inhibitory Concentration (MIC) ของเชื้อแบคทีเรียที่เปYนสาเหตุของโรคติดเชื้อ สLงผลดีตLอประสิทธิภาพการรักษาภาวะติดเชื้อ2 จุดเดLนของผลการวิจัย คือ กระบวนการพัฒนา แนวปฏิบัติที่เปYนไปตามกรอบแนวคิดของ R&D และ ประยุกต:แนวคิดของ NHMRC ซึ่งในแตLละขั้นตอนมีการ ปฏิบัติที่ชัดเจน ทีมพัฒนาเขFาใจงLาย และไดFแนวปฏิบัติฯ ที่ตรงกับบริบทการบริหารยาปฏิชีวนะของงานการ พยาบาลผูFปXวยอายุรศาสตร: โรงพยาบาลมหาราชนคร เชียงใหมLมากที่สุด แตLอยLางไรก็ตาม ในการศึกษาครั้งนี้ เปYนการศึกษาผลลัพธ:เบื้องตFนในเชิงกระบวนการเทLานั้น ยังไมLครบถFวนสมบูรณ:ตามกระบวนการวิจัย R&D เนื่องจากในงานวิจัยครั้งนี้ไดFทำการศึกษาในขั้นตอน R1D1 เทLานั้น ยังไมLมีการดำเนินการในสLวนของ R2D2 ซึ่งยังไมLสามารถสะทFอนใหFเห็นประสิทธิผลของแนว ปฏิบัติฯ ผูFวิจัยจึงเสนอแนะใหFมีการวิจัยในอนาคตควร พิจารณาดำเนินการในสLวนของ R2D2 เพื่อใหFไดFผลลัพธ: ที่ครบถFวนสมบูรณ: โดยมีการติดตามประเมินผลในระยะ ยาว เพื่อสรุปผลของการใชFแนวปฏิบัติฯ และสามารถ นำไปใชFประโยชน:ไดFอยLางเต็มที่ตLอไป ขhอเสนอแนะ 1. ขFอเสนอแนะในการนำผลวิจัยไปใชF ดFานการปฏิบัติการพยาบาล พยาบาลสามารถนำ แนวปฏิบัติฯ ไปเปYนเครื่องมือหรือนำไปประยุกต:ใชFใน หนLวยงานของตนเอง โดยเปYนการสLงเสริมการใชFบทบาท ของพยาบาลในการปฏิบัติงานตามหลักฐานเชิงประจักษ: ซึ่งเปYนการเพิ่มคุณภาพของการพยาบาล เนื่องจาก การศึกษาครั้งนี้เปYนการพัฒนาแนวปฏิบัติฯ ที่ใชFใน บริบทหอผูFปXวยอายุรกรรม มีขFอคำนึงถึงการนำแนว ปฏิบัติฯ ไปใชF โดยควรมีการประยุกต:แนวปฏิบัติฯ ใหFเขFา กับบริบทของหนLวยงานรLวมกับทีมสหสาขาที่เกี่ยวขFอง ดFานการบริหาร ผูFบริหารทางการพยาบาลควร กำหนดเปYนนโยบายหรือสนับสนุนในการนำแนว ปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิกการจัดการเวลาการใหFยา ปฏิชีวนะชนิดฉีดเขFาวงรอบมาตรฐานหลังการใหFยาครั้ง แรกทันทีไปใชF หรือปรับใชFใหFเขFากับบริบทรLวมกับทีมสห สาขาที่เกี่ยวขFอง เชLน อายุรแพทย:โรคติดเชื้อ และเภสัช กร เปYนตFน 2. ขFอเสนอแนะในการทำการวิจัยครั้งตLอไป ควรทำการศึกษาประสิทธิผลของแนวปฏิบัติฯ ใน รูปแบบการทดลอง และมีการวัดผลลัพธ:ดFานคลินิก เชLน ความสำเร็จตLอการรักษา ระยะเวลาการนอน

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 77วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ โรงพยาบาล อัตราการดื้อยาปฏิชีวนะ เปYนตFน โดย ทำการศึกษาในรูปแบบการวิจัย R&D ใหFครบถFวนตาม ขั้นตอน R1D1 และ R2D2

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 78 เอกสารอhางอิง 1. ธนะพันธ: พิบูลย:บรรณกิจ. PKPD Optimized antibiotic therapy. ใน: ดุสิต สถาวร, ครรชิต ปüยะเวชวิรัตน:, สัณฐิติ โมรากุล, บรรณาธิการ. Facing the changes. พิมพ:ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: สมาคมเวชบำบัดวิกฤตแหLงประเทศไทย; 2562. 2. Sirima S. Rational drug use and patient safety in critically ills patients: Focus on antibiotic use. ใน: การประชุมวิชาการวิทยาลัยเภสัชบำบัดแหLงประเทศไทย เรื่อง Contemporary reviews in pharmacotherapy 2017; 5-7 กรกฎาคม 2560; กรุงเทพ: วิทยาลัยเภสัชบำบัดแหLงประเทศไทย; 2560. 3. สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค:การมหาชน). มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับที่ 4. พิมพ:ครั้ง ที่ 2. นนทบุรี: สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค:การ มหาชน); 2562. 4. Levy MM, Evans LE, Rhodes A. The surviving sepsis campaign bundle: 2018 update. Intensive Care Med. 2018;44(6):925-28. doi: 10.1007/s00134-018-5085-0. 5. ปรีชา มนทกานติกุล. การใหFยาทันที (STAT) และการปรับเวลาของการบริหารยาใหFเขFารอบการใหFยาปกติ. ใน: ธิดา นิง สานนท:, สุวัฒนา จุฬาวัฒนทล, ปรีชา มนทกานติกุล, บรรณาธิการ. การบริหารยาเพื่อความปลอดภัยของผูFปXวย. กรุงเทพฯ: สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล (ประเทศไทย); 2552. 6. Randolph JL, Chan K, Albright A, Chen A. Delays in administration of the second antibiotic dose in patients with severe sepsis and septic shock. Hosp Pharm. 2021;56(4): 247-51. doi: 10.1177/0018578719889025. 7. ปรีชา มนทกานติกุล. การวินิจฉัยทางเภสัชกรรม STAT Drug และ UAP. วารสารเภสัชกรรมโรงพยาบาล. 2551;18(1):88-92. 8. คณะทำงานดFานการจัดการระบบการดูแลผูFปXวยภาวะ sepsis พ.ศ. 2561 โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมL. แนว ทางการบริหารยาปฏิชีวนะ for sepsis protocol 2018 [อินเทอร:เน็ต]. 2561 [เขFาถึงเมื่อ 19 มิถุนายน 2562]. เขFาถึง ไดFจาก http://www.med.cmu.ac.th/etc/icc/2012/images/files/sepsisguidelinemedicine.pdf. 9. National Health and Medical Research Council. A guide to the developmental, implementation and evaluation of clinical practice guidelines [Internet]. 1999 [cited 2019 Dec 30]. Available from: https://www.health.qld.gov.au/_data/assets/pdf_file/ 0029/143696/nhmrc_clinprgde.pdf. 10. เอมอร แสงศิริ, วันนา จินดาเพิ่ม. Evidence-based clinical nursing practice guideline Chula, Thai red cross model. พิมพ:ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: บุญศิริการพิมพ:; 2565. 11. สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย:. เครื่องมือการประเมินคุณภาพแนวทางปฏิบัติสำหรับการวิจัยและ การประเมินผล. นนทบุรี: กรมการแพทย: กระทรวงสาธารณสุข; 2556. 12. พิกุล นันทชัยพันธ:. การประเมินคุณภาพดFานการนำไปใชFของแนวปฏิบัติทางคลินิก. ใน: การอบรมเรื่อง การปฏิบัติ ตามหลักฐานเชิงประจักษ:; 3-4 มิถุนายน 2549; เชียงใหมL: คณะพยาบาลศาสตร:มหาวิทยาลัยเชียงใหมL; 2550.

vการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลทางคลินิก: การจัดการเวลา การให้ยาปฏิชีวนะชนิดฉีดเข้าวงรอบยามาตรฐานหลังการให้ยาครั้งแรกทันที 79วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 13. The Joanna Briggs Institute. JBI Levels of evidence: Developed by the Joanna Briggs Institute levels of evidence and Grades of recommendation working party October 2013 [Internet]. [cited 2019 Dec 30]. Available from: https://joannabriggs.org/jbi-approach.html. 14. โรงพยาบาลราชวิถี. แนวทางการปรับเวลาการบริหารยาปฏิชีวนะชนิดฉีด (IV antibiotics) เขFารอบมาตรฐานหลังจาก มีการบริหารยาครั้งแรกทันที (STAT dose) โรงพยาบาลราชวิถี [อินเทอร:เน็ต]. 2557 [เขFาถึงเมื่อ 25 มกราคม 2563]. เขFาถึงไดFจาก: http://110.164.68.234/news_raja/ files/q50UoDiTue104427.pdf. 15. หนLวยเภสัชสนเทศ งานคลังเวชภัณฑ:และเภสัชสนเทศ ฝXายเภสัชกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมL. ยาฉีด 2020 วิธีบริหาร การเตรียมยา และความคงตัวของยาฉีดในโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมL. เชียงใหมL: คณะ แพทยศาสตร: มหาวิทยาลัยเชียงใหมL; 2563. 16. มารุต พัฒผล. การวิจัยและพัฒนานวัตกรรมหลักสูตรและการจัดการเรียนรูF. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร:วิจัย. 2563;12(1):1-16. 17. Im Y, Kang D, Ko RE, Lee YJ, Lim SY, Park S, et al. Korean Sepsis Alliance (KSA) investigators. Timeto-antibiotics and clinical outcomes in patients with sepsis and septic shock: a prospective nationwide multicenter cohort study. Crit Care. 2022;26(1):19. doi:10.1186/s13054-021-03883-0.

v The Development of A Clinical Nursing Practice Guidelines for The Management of Proper Dosing Interval Times of Intravenous Antibiotics After A Stat Dose ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 80 ภาพที่ 2 ตารางกำหนดเวลาในการใหFยา second dose แบLงตามกลุLมรายการยา

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 81วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University กัญญาพัชญ' จาอ+าย ศษ.ม.* Kanyapat Chaeye M.Ed.* อรอนงค' ธรรมจินดา พย.ด.* Onanong Thammajinda DNP* สุภาภรณ' จองคําอาง ปร.ด.** Supaporn Chongkhamang Ph.D** Corresponding author: E-mail: [email protected] Received: 1 Mar 2024, Revised: 28 May 2024, Accepted: 29 May 2024 * ผูHชJวยศาสตราจารยS คณะพยาบาลศาสตรSแมคคอรSมิค มหาวิทยาลัยพายัพ E-mail: [email protected], [email protected] * Assistant Professor, McCormick Faculty of Nursing, Payap University ** อาจารยSคณะพยาบาลศาสตรSแมคคอรSมิค มหาวิทยาลัยพายัพ E-mail: [email protected] ** Lecturer, McCormick Faculty of Nursing, Payap University บทคัดย[อ การวิจัยเชิงสำรวจนี้มีวัตถุประสงค8เพื่อศึกษาความสัมพันธ8ระหวBางความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 กับพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยพายัพ จังหวัดเชียงใหมB ใชE กรอบแนวคิดความรอบรูEสุขภาพของ Nutbeam กลุBมตัวอยBาง คือ นักศึกษาระดับปริญญาตรีชั้นป[ที่ 1 มหาวิทยาลัย พายัพ สุBมตัวอยBางโดยใชEตารางการประมาณขนาดตัวอยBางของ Krejcie & Morgan คัดเลือกกลุBมตัวอยBางแบบแบบ ชั้นภูมิเพื่อใหEไดEตัวแทนของนักศึกษาจากแตBละคณะวิชาตามสัดสBวนที่เทBากัน ไดEขEอมูลทั้งสิ้น 175 คน เก็บรวบรวม ขEอมูลโดยใชEแบบสอบถามออนไลน8ผBาน Google Forms วิเคราะห8ขEอมูลโดยใชEสถิติพรรณนาและสหสัมพันธ8ของ เพียร8สัน ผลการศึกษาพบวBา ระดับความรอบรูEดEานสุขภาพโดยรวมเกี่ยวกับโรคโควิด 19 ของนักศึกษาสBวนใหญBอยูBใน ระดับปานกลาง โดยความรอบรูEดEานการเขEาถึงขEอมูล ดEานความรูEและความเขEาใจแนวทางปฏิบัติการปNองกันโรคโค วิด-19 และดEานการรูEเทBาทันสื่อ อยูBในระดับปานกลาง ทักษะการจัดการตนเอง และการตัดสินใจอยูBในระดับต่ำ สBวนพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 อยูBในระดับปานกลาง โดยพฤติกรรมรายดEานพบวBา พฤติกรรมการปNองกัน โรคโควิด 19 ภายในครอบครัวและคนใกลEชิดอยูBในระดับต่ำ และความรอบรูEดEานสุขภาพมีความสัมพันธ8เชิงบวกใน ระดับสูงกับพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 อยBางมีนัยสำคัญทางสถิติ (r=.615, p<0.001)

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 82 ผลการวิจัยเสนอแนะไดEวBาสถาบันการศึกษาควรนำผลการวิจัยนี้เป{นแนวทางในการสอดแทรกเนื้อหาความรูE เกี่ยวกับการปNองกันโรคโควิด 19 และโรคติดตBออุบัติใหมBในอนาคตแกBนักศึกษา โดยเนEนความสำคัญของขEอมูลที่ ถูกตEอง แหลBงขEอมูลที่เชื่อถือไดE และการคิดอยBางมีวิจารณญาณ เนEนทักษะการตัดสินใจและการจัดการตนเอง คำสำคัญ : ความรอบรูEดEานสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพ โรคโควิด 19 Abstract This survey research aimed to investigate the relationships between health literacy on COVID-19 and the preventive behaviors of undergraduate students at Payap University, Chiang Mai Province, using Nutbeam's health literacy framework (2008). The sample consisted of 175 first-year undergraduate students selected using Krejcie & Morgan's sample size estimation table (1970) and stratified random sampling to ensure equal representation from each faculty. Data were collected using an online questionnaire via Google Forms and analyzed using descriptive statistics and Pearson's correlation. The results revealed that most students had moderate overall COVID-19 health literacy, with moderate levels of access to information, knowledge and understanding of preventive measures, and media literacy. Self-management and decision-making skills were low. Preventive behaviors were also moderate, with low levels of protective behaviors within families and close contacts. Health literacy had a significant positive correlation with preventive behaviors (r=.615, p<0.001). The research suggests that educational institutions should use these findings to incorporate content on COVID-19 prevention and emerging infectious diseases into their curricula for students, emphasizing accurate information, reliable sources, and critical thinking. Decision-making and selfmanagement skills should also be emphasized. Keywords : Health Literacy, Prevention behaviors, COVID-19

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 83วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ความเป4นมาและความสำคัญของป<ญหา โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรคโควิด 19 เป{นโรคติดตBอที่มีการแพรBระบาดอยBางรวดเร็ว ลุกลาม ขยายเป{นวงกวEางไปหลายประเทศทั่วโลก โดยองค8การ อนามัยโลกไดEประกาศใหEการแพรBระบาดของเชื้อไวรัสโค โรนาเป{นการระบาดใหญB (pandemic) ขEอมูล ณ วันที่ 22 กุมภาพันธ8 2567 ทั่วโลกมีผูEติดเชื้อ 703,559,985 ราย และผูEเสียชีวิต 6,985,229 ราย สBวนประเทศไทย มี จำนวนผูEติดเชื้อสะสม 4,766,751 ราย และผูEเสียชีวิต 34,564 ราย1 กBอใหEเกิดความสูญเสียตBอชีวิตและ ทรัพย8สินแกBประชาชนเป{นอยBางมาก จากรายงานผลการ ทบทวนผลกระทบเชิงเศรษฐกิจและสังคมจากการ ระบาดของโรคโควิด-19 ในระดับโลกและในประเทศไทย ของสำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหวBางประเทศ กรมควบคุมโรคการคำนวนความสูญเสียทางเศรษฐกิจ มี มูลคBาหนี้ครัวเรือนไทยทั้งระบบ 14.13 ลEานลEานบาท คิด เป{นรEอยละ 90.5 ของจีดีพีป[ 2564 นับเป{นความเสียหาย ที่รุนแรงมาก2 การปNองกันการแพรBกระจายของโควิด 19 ใน หลายประเทศใชEมาตรการ "ปôดเมือง ปôดประเทศ" รวมถึงประเทศไทย การเปลี่ยนชีวิตของผูEคนในสังคมทำ ใหEตEองปรับเปลี่ยนการปฏิบัติกิจกรรมประจำวันแตกตBาง จากเดิม เพื่อปNองกันตนเองจากการติดเชื้อโรคโควิด 19 กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข3 ไดEแนะนำใหE บุคคลทั่วไปดูแลสุขภาพและรับวัคซีนโควิด 19 เพื่อลด ความรุนแรงและอัตราการเสียชีวิตและปรับเปลี่ยน วิธีการดำเนินกิจกรรมอื่น ๆ เพื่อลดการพบปะกัน ลด การกระจายเชื้อ ทำธุรกรรมทางการเงินออนไลน8รวมถึง การศึกษาทุกระดับเปลี่ยนเป{นการเรียนการสอนรูปแบบ ออนไลน8ผูEสอนและผูEเรียนใชEเวลาสBวนใหญBอยูBกับ อุปกรณ8สื่อสารเป{นเวลาหลายชั่วโมงตBอวัน ผูEคนใชE อินเทอร8เน็ตในการคEนหา ติดตาม แลกเปลี่ยนขEอมูล ขBาวสารตBาง ๆ เกี่ยวกับโควิด 19 ไดEงBาย สะดวก และ รวดเร็ว จากขEอมูลสำนักงานสถิติแหBงชาติ กระทรวง ดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม4 ป[ 2564 พบวBา กลุBมอายุ 15 - 24 ป[ มีการใชEอินเทอร8เน็ตสูงที่สุด รEอยละ 98.40 มีการใชEอินเทอร8เน็ตทุกวันรEอยละ 89.30 ประกอบกับ การมีขEอมูลที่เกี่ยวกับโรคโควิด 19 เผยแพรBจำนวนมาก จากหนBวยงานทั้งภาครัฐและภาคเอกชนผBานหลากหลาย ชBองทาง เชBน โทรทัศน8 วิทยุ และแอปพลิเคชัน เนื่องจาก โรคโควิด 19 เป{นโรคอุบัติใหมB ที่ยังมีองค8ความรูEไมBมาก แหลBงขEอมูลที่เกี่ยวกับโรค การรักษา และการปฏิบัติตัว เพื่อปNองกันการติดเชื้อ มาจากหลายแหลBงหลายมุมมอง ขEอมูลขBาวสารจำนวนมากอาจมีทั้งถูกตEองและไมBถูกตEอง การมีขEอมูลขBาวสารโดยไมBไดEตรวจสอบความถูกตEอง และเผยแพรBซึ่งอาจกBอใหEเกิดความหวาดกลัวและตื่น ตระหนก ดังนั้นการเลือกและพิจารณาขEอมูลเหลBานี้มี ความสำคัญตBอปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพของ ประชาชน5 ดังนั้นการมีทักษะในการคEนหาขEอมูลที่ นBาเชื่อถือ ทำความเขEาใจและตรวจสอบขEอมูลที่เป{นจริง จนเกิดความมั่นใจและนำมาใชEในบริบทของตนเอง มี การสื่อสารที่เหมาะสม หรือมีความรอบรูEทางดEานสุขภาพ ในสถานการณ8โรคถือเป{นสิ่งจำเป{น6 เพื่อใหEบุคคลไดEรับ ความรูEที่ถูกตEอง สรEางความเขEาใจ ทำใหEเกิดการตัดสินใจ เลือกปฏิบัติที่เหมาะสมกับตนเองของนักศึกษา พรEอมทั้ง การเผยแพรBขEอมูลที่ถูกตEองเหมาะสมแกBผูEอื่น นับเป{นสิ่ง สำคัญที่จะชBวยลดการระบาดของโรค ความรอบรูEดEานสุขภาพ (Health literacy: HL) เป{นแนวคิดที่องค8การอนามัยโลกไดEใหEความสำคัญและ ประกาศใหEประเทศสมาชิกพัฒนาประชาชนเพื่อใหEมี ความรอบรูEดEานสุขภาพ ตามกรอบแนวคิดของ Nutbeam ซึ่งระบุวBาความรอบรูEดEานสุขภาพ มี คุณลักษณะพื้นฐาน 6 ประการ ดังนี้ 1) การเขEาถึงขEอมูล สุขภาพและบริการสุขภาพ 2) ความรูE ความเขEาใจ 3)

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 84 ทักษะการสื่อสาร 4) ทักษะการตัดสินใจ 5) การรูEเทBาทัน สื่อ และ 6) การจัดการตนเอง7 โดยความรอบรูEดEาน สุขภาพมีบทบาทสำคัญ ในการลดการแพรBกระจายเชื้อ และลดผลกระทบจากการระบาดของโรคโควิด 19 ไดE8 นอกจากนี้มีการนําความรอบรูEดEานสุขภาพไปเป{น ตัวกำหนดผลลัพธ8ในการพัฒนาคุณลักษณะผูEเรียนใน ศตวรรษที่ 21 ดEวย โดยคุณลักษณะของผูEเรียนที่มีความ รอบรูEดEานสุขภาพเป{นลักษณะของผูEที่มีการดำรงชีวิตใหE มีสุขภาพดีดEวยตนเอง มีความรูE ความเขEาใจเกี่ยวกับ ขEอมูลและการบริการทางสุขภาพพื้นฐานการดูแล ปกปNองสุขภาพรBางกายและจิตใจและการหลีกเลี่ยงความ เสี่ยงทางสุขภาพ รวมถึงการนําขEอมูลตBาง ๆ ทางสุขภาพ ที่ไดEรับไปตัดสินใจเลือกนําไปปฏิบัติและปรับใชEใน รูปแบบของการดูแลสBงเสริมสุขภาพไดEอยBางเหมาะสม9 ซึ่งจากการทบทวนวรรณกรรมที่ผBานมา พบวBา ความ รอบรูEดEานสุขภาพมีความสัมพันธ8เชิงบวกกับพฤติกรรม ทางสุขภาพ10,11 เมื่อบุคคลมีความรอบรูEดEานสุขภาพใน ระดับดี จะมีแนวโนEมที่จะมีพฤติกรรมทางสุขภาพใน ระดับดี ในทางกลับกันหากมีความรอบรูEดEานสุขภาพใน ระดับต่ำ มีแนวโนEมที่จะมีพฤติกรรมทางสุขภาพในระดับ ต่ำดEวย12 เมื่อมีการระบาดของโรคโควิด 19 มหาวิทยาลัย พายัพมีนโยบายใหมBมีการจัดการเรียนการสอนรูปแบบ ออนไลน8นักศึกษาสBวนใหญBจึงกลับภูมิลำเนาและมีการ ใชEเครื่องมือสื่อสารทางออนไลน8ในการเรียน การคEนควEา ขEอมูล แตBเมื่อมีมาตรการผBอนปรนจากประกาศของ รัฐบาล นักศึกษาอาจมีโอกาสสัมผัสผูEติดเชื้อไดEหากไมB ปฏิบัติตามมาตรการปNองกันการแพรBระบาดของโรคใน ชีวิตประจำวันอยBางเครBงครัด ขณะที่ประสิทธิผลของ วัคซีนยังตEองการการศึกษาวิจัย และการสนับสนุนจาก ภาครัฐ อีกทั้งการรับขEอมูลตBาง ๆ ทางสื่อออนไลน8 หาก ไมBมีความรูEเกี่ยวกับโรคหรือไมBมีทักษะในการสืบคEน ขEอมูลที่ดีพอ อาจทำใหEขาดความรูEความเขEาใจเกี่ยวกับ การปNองกันโรคโควิด 19 สBงผลใหEติดเชื้อและ แพรBกระจายเชื้อไดEมีการศึกษาในตBางประเทศ พบวBา พฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษา มหาวิทยาลัยมีความสัมพันธ8กับปùจจัยความรอบรูEดEาน สุขภาพ และความรอบรูEดEานสุขภาพดEาน อิเล็กทรอนิกส812 ปาจรา โพธิหัง13 ศึกษาทบทวน วรรณกรรมเกี่ยวกับสถานการณ8ความรอบรูEดEานสุขภาพ ของคนไทย พบวBา ปùจจัยสำคัญที่สBงผลใหEเกิดพฤติกรรม สุขภาพที่เหมาะสมอยBางยั่งยืน คือ ความรอบรูEดEาน สุขภาพ ซึ่งเป{นกระบวนการทางปùญญา และทักษะทาง สังคมที่กBอเกิดแรงจูงใจเพื่อนำไปสูBการตัดสินใจที่ เหมาะสมนำไปสูBสุขภาวะที่ดี จากการทบทวน วรรณกรรมในนักศึกษาประเทศไทย มีการศึกษาระดับ ความรูEและการปฏิบัติตัวเพื่อปNองกันโรคติดเชื้อของ นักศึกษามหาวิทยาลัยแหBงหนึ่ง พบวBามีความรูEและการ ปฏิบัติตัวเพื่อปNองกันโรคโควิด 19 ยังไมBถูกตEอง5 ดังนั้น จะเห็นไดEวBาการศึกษาเกี่ยวกับความรอบรูEดEานสุขภาพ และพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ในนักศึกษา มหาวิทยาลัยชั้นป[ที่ 1 ซึ่งเป{นชBวงหัวเลี้ยวหัวตBอที่ตEอง ปรับตัวเขEากับระบบการศึกษาใหมBในขณะที่ตEองเรียน ผBานสื่อออนไลน8 ตEองเผชิญกับความไมBแนBนอนของโรค ระบาด และเนื่องจากความรูEความเขEาใจเกี่ยวกับโรคโค วิด 19 มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา การศึกษา ความสัมพันธ8ของระดับความรอบรูEดEานสุขภาพและ พฤติกรรมการปNองกันโรคของนักศึกษาเพิ่มเติม จะทำใหE ผูEที่เกี่ยวขEองเขEาใจแนวทางในการสBงเสริมพฤติกรรม สุขภาพที่ถูกตEองเหมาะสมใหEแกBนักศึกษา ดEวยเหตุนี้ผูEวิจัยจึงสนใจศึกษาความสัมพันธ8ของ ความรอบรูEทางสุขภาพและพฤติกรรมการปNองกันโรคโค วิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ ชั้นป[ที่ 1 เพื่อ เป{นขEอมูลพื้นฐานในวางแผนการสื่อสารใหEเขEาถึง

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 85วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ นักศึกษาไดEอยBางเหมาะสม ในการสรEางความตระหนักรูE ในการเขEาถึงขEอมูลขBาวสารดEานสุขภาพที่ถูกตEองและ เชื่อถือไดEมีความรูE ความเขEาใจเกี่ยวกับโรคติดตBอ มี ทักษะการสื่อสาร การตัดสินใจ รูEเทBาทันสื่อ และ สามารถจัดการตนเอง มีความรอบรูEดEานสุขภาพในระดับ ดีซึ่งจะสBงผลใหEนักศึกษามีพฤติกรรมในการปNองกัน โรคติดตBอ มีความพรEอมในกับการเผชิญกับความ เปลี่ยนแปลงของโลกวิถีใหมBในศตวรรษที่ 21 และมี ความพรEอมรับมือกับการเกิดโรคติดตBออุบัติใหมBใน อนาคตตBอไป วัตถุประสงค,การวิจัย 1. เพื่อศึกษาความสัมพันธ8ระหวBางระดับความ รอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 และระดับ พฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษา มหาวิทยาลัยพายัพ 2. เพื่อศึกษาระดับความรอบรูEดEานสุขภาพ เกี่ยวกับโรคโควิด 19 และระดับพฤติกรรมการปNองกัน โรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ กรอบแนวคิดในการวิจัย จากการทบทวนวรรณกรรม งานวิจัยที่เกี่ยวขEอง พบวBาพฤติกรรมการปNองกันโรคมีความสัมพันธ8กับความ รอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับการปNองกันโรค ผูEวิจัยจึงนำ แนวคิดความรอบรูEดEานสุขภาพของ Nutbeam7 มาใชE เป{นกรอบในการศึกษาความรอบรูEดEานสุขภาพและ พฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษา มหาวิทยาลัยพายัพ ประกอบดEวย ตัวแปรอิสระ คือ ความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับการปNองกันโรคโควิด 19 ประกอบดEวย 1. การเขEาถึงขEอมูลสุขภาพ (access skill) 2. ความรูE ความเขEาใจเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพและ ปNองกันโรคโควิด 19 (cognitive skill) 3. ทักษะการ สื่อสารสุขภาพ (communication skill) 4. ทักษะการ ตัดสินใจ (decision skill) 5. การรูEเทBาทันสื่อ (media literacy skill) และ 6. ทักษะการจัดการตนเอง (selfmanagement skill) และ ตัวแปรตาม คือ พฤติกรรม การปNองกันโรคโควิด 19 เพื่อนำขEอมูลที่ไดEเกี่ยวกับความ รอบรูEดEานสุขภาพของนักศึกษามาพัฒนากิจกรรม สBงเสริมสุขภาพเพื่อใหEเกิดทักษะ และมีพฤติกรรมการ ปNองกันตนเองจากโรคโควิด 19 ไดEถูกตEองตBอไป วิธีดำเนินการวิจัย ความรอบรูAดAานสุขภาพ 1. การเขEาถึงขEอมูลสุขภาพ 2. ความรูE ความเขEาใจ เกี่ยวกับการดูแล สุขภาพและปNองกันโรคโควิด 19 3. ทักษะการสื่อสารสุขภาพ 4. ทักษะการตัดสินใจ 5. การรูEเทBาทันสื่อ 6. การจัดการตนเอง พฤติกรรมการปJองกันโรคโควิด 19

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 86 การวิจัยครั้งนี้เป{นการวิจัยเชิงสำรวจเพื่อหา ความสัมพันธ8ของระดับความรอบรูEดEานสุขภาพ และ ระดับพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษา มหาวิทยาลัยพายัพ ประชากร ประชากรคือ นักศึกษาระดับปริญญาตรี ชั้นป[ที่ 1 ที่ลงทะเบียนเรียนในป[การศึกษา 2564 มหาวิทยาลัย พายัพ จำนวน 288 คน กลุOมตัวอยOาง นักศึกษาคณะมนุษยศาสตร8และนิเทศศาสตร8 คณะนิติศาสตร8 คณะบริหารธุรกิจและวิทยาศาสตร8 คณะบัญชี เศรษฐศาสตร8และการเงิน วิทยาลัยดุริยศิลปû และวิทยาลัยพระคริสต8ธรรม ของมหาวิทยาลัยพายัพ จำนวน 175 คน โดยกำหนดคุณสมบัติของกลุBมตัวอยBาง เพื่อเขEารBวมการวิจัย (inclusion criteria) ตEองมีลักษณะ ดังนี้ 1. เป{นนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ ชั้นป[ที่ 1 ลงทะเบียนเรียนป[การศึกษา 2564 ภาคปกติ 2. เป{นนักศึกษาสัญชาติไทย 3. สื่อสาร อBานและเขียนภาษาไทยไดE 4. ยินดีเขEารBวมการวิจัยครั้งนี้ เกณฑ8การคัดออกกลุBมตัวอยBาง (Exclusion criteria) ไดEแกB 1. นักศึกษาที่ไดEรับความรูEในการปNองกันโรคโค วิด 19 โดยตรงจากคณะวิชาซึ่งมีการระบุเนื้อหาใน รายวิชาที่สอน ไดEแกB นักศึกษาสายสุขภาพ ประกอบดEวย คณะพยาบาลศาสตร8 และคณะเภสัชศาสตร8 การคำนวณขนาดกลุOมตัวอยOาง ผูEวิจัยคำนวณขนาดกลุBมตัวอยBางโดยใชEตารางการ ประมาณขนาดตัวอยBางของ Krejcie & Morgan14 ที่ ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 จากจำนวนนักศึกษา ทั้งหมด 288 ราย คำนวณไดEจำนวนกลุBมตัวอยBางอยBาง นEอย 165 ราย ซึ่งคณะผูEวิจัยไดEเพิ่มจำนวนกลุBมตัวอยBาง อีกรEอยละ 10 เพื่อปNองกันขEอมูลไมBสมบูรณ8 ไดEจำนวน กลุBมตัวอยBาง 182 คน และพิจารณาคัดเลือกกลุBม ตัวอยBางแบบชั้นภูมิ (Stratified random sampling) โดยกำหนดสัดสBวนของประชากรของแตBละคณะวิชา (Proportional allocation) ทำการสุBมตัวอยBางในแตBละ คณะโดยใชEวิธีการสุBมอยBางงBาย โดยมีวิธีการสุBมตัวอยBาง ดังนี้ 1. รวบรวมจำนวนนักศึกษา แยกตามคณะและใชE หมายเลขแทนนักศึกษาในแตBละคณะ 2. สุBมอยBางงBายดEวยวิธีการจับฉลากในแตBละคณะ ตามสัดสBวนที่คำนวณไดEเพื่อใหEนักศึกษาในแตBละคณะมี โอกาสถูกเลือกเขEาโครงการเทBา ๆ กันจนไดEกลุBมตัวอยBาง จำนวน 182 ราย โดยจำแนกตามจำนวนกลุBมตัวอยBางใน แตBละคณะ

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 87วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ หมายเหตุ จำนวนกลุBมตัวอยBางที่ตอบ แบบสอบถามครบสมบูรณ8มีจำนวนทั้งสิ้น 175 คน คิด เป{นจำนวนกลุBมตัวอยBางเพิ่มขึ้นจากการประมาณขนาด ตัวอยBาง ตามตารางของ Krejcie & Morgan รEอยละ 5.9 ซึ่งยังคงอยูBในจำนวนกลุBมตัวอยBางที่เป{นตัวแทนของ ประชากรไดE เครื่องมือที่ใชAการวิจัย ผูEวิจัยใชEแบบสอบถามเป{นเครื่องมือในการ รวบรวมขEอมูล ซึ่งประกอบดEวย 3 สBวน ไดEแกB สBวนที่ 1 แบบสอบถามขEอมูลทั่วไป จำนวน 8 ขEอ ประกอบดEวย ขEอมูลเกี่ยวกับ เพศ อายุชBองทางการรับ ความรูEเกี่ยวกับโรคโควิด 19 ความรูEเกี่ยวกับโรคโควิด 19 ที่เคยไดEรับจากสื่อ แหลBงขEอมูล การจัดหาอุปกรณ8ใน การปNองกันโรคโควิด 19 และประวัติการไดEรับการฉีด วัคซีนปNองกันโรคโควิด 19 สBวนที่ 2 แบบสอบถามความรอบรูEดEานสุขภาพ เป{นแบบประเมินที่คณะผูEวิจัยสรEางขึ้นจากกรอบแนวคิด ของ Nutbeam และปรับปรุงจากแนวทางการประเมิน ความรอบรูEดEานสุขภาพในการปNองกันควบคุมโรคและภัย สุขภาพของสำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรม สุขภาพ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข16 เพื่อใชE ประเมินความรอบรูEดEานสุขภาพของนักศึกษา มหาวิทยาลัยพายัพ ประกอบดEวยขEอคำถาม 12 ขEอ ลักษณะแบบวัดเป{นมาตราสBวนประมาณคBา 5 ระดับ ตั้งแตBนEอยที่สุด จนถึงมากที่สุด คือ นEอยที่สุด = 1 นEอย = 2 ปานกลาง = 3 มาก = 4 และ มากที่สุด = 5 โดย การประเมินผลแบBงระดับออกเป{น 3 ระดับ ซึ่งพิจารณา จากเกณฑ8คBาเฉลี่ยของคะแนนที่ไดE15 จากจำนวนขEอ คำถาม 12 ขEอ รวมคะแนนเต็ม 60 คะแนน เกณฑ8การ แปลผล คือ ชBวงคะแนน 12-35 หรือ รEอยละ 0-59 ของ คะแนนเต็ม = ระดับต่ำ ชBวงคะแนน 36–47 หรือ รEอยละ 60-79 ของ คะแนนเต็ม = ระดับปานกลาง ชBวงคะแนน 48–60 หรือ รEอยละ 80-100 ของ คะแนนเต็ม = ระดับสูง สBวนที่ 3 แบบสอบถามพฤติกรรมการปNองกันโรค โควิด 19 แบบประเมินที่คณะผูEวิจัยสรEางขึ้นโดยการ รวบรวมขEอมูลจากการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดEวย ขEอคำถาม 23 ขEอ ลักษณะแบบวัดเป{นมาตราสBวน ประมาณคBา 5 ระดับ ตั้งแตBไมBปฏิบัติ จนถึงปฏิบัติเป{น ประจำ การใหEคะแนนพิจารณาตามเกณฑ8 คือ ไมBไดE ตารางที่ 1 จำนวนกลุBมตัวอยBางแตBละคณะ คณะวิชา จำนวนนักศึกษาชั้นป\ที่1 (N) จำนวนกลุOมตัวอยOาง (n) คณะมนุษยศาสตร8และนิเทศศาสตร8 112 71 คณะบริหารธุรกิจและวิทยาศาสตร8 80 50 คณะนิติศาสตร8 29 18 คณะบัญชี เศรษฐศาสตร8และการเงิน 28 18 วิทยาลัยดุริยศิลปû 17 11 วิทยาลัยพระคริสต8ธรรม 22 14 รวม 288 182

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 88 ปฏิบัติ/ไมBเคย = 0 นานๆ ครั้ง = 1 บางครั้ง = 2 บBอยครั้ง = 3 ทุกครั้ง = 4 ใชEการแปลผลดังนี้ โดยแบBงระดับพฤติกรรมการ ปNองกันโรคโควิด 19 แบBงเป{น 3 ระดับคือ ชBวงคะแนน 0 - 55 หรือ รEอยละ 0 - 59 ของ คะแนนเต็ม = ระดับต่ำ ชBวงคะแนน 60 – 74 หรือ รEอยละ 60-79 ของ คะแนนเต็ม =ระดับปานกลาง ชBวงคะแนน 75 – 92 หรือ รEอยละ 80 – 100 ของคะแนนเต็ม = ระดับสูง การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ 1. ตรวจสอบความเที่ยงตรงของเครื่องมือ ผูEวิจัย นำเครื่องมือไปทดสอบความตรงเชิงเนื้อหา (content validity) โดยผูEทรงคุณวุฒิที่เป{นนักวิชาการดEานสุขภาพ ทั้งหมด 3 ทBาน ประกอบดEวยพยาบาลดEานการพยาบาล อนามัยชุมชน อาจารย8พยาบาลกลุBมวิชาการพยาบาล สาธารณสุข และอาจารย8พยาบาลดEานการพยาบาล ผูEใหญB ผูEทรงคุณวุฒิมีความเห็นตรงกันทั้ง 3 ทBาน จำนวน 32 ขEอใน 35 ขEอ ไดEคBาความตรงเชิงเนื้อหาภายในของทั้ง ฉบับ เทBากับ 0.9 และนำไปทดสอบความเชื่อมั่น (reliability) ดEวยการเก็บขEอมูลจากนักศึกษาที่มี คุณสมบัติคลEายคลึงกับกลุBมตัวอยBางจำนวน 30 คน จากนั้นนำเอาแบบสอบถามความรอบรูEดEานสุขภาพ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 นำมา คำนวณหาคBาสัมประสิทธิ์อัลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดEคBาเทBากับ 0.93 และ 0.84 ตามลำดับ การเก็บรวบรวมขAอมูล คณะผูEวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขEอมูลโดย ประสานงานกับคณบดีแตBละคณะวิชาเพื่อขออนุญาต เก็บขEอมูล และคณะวิชาสBงตBอคำชี้แจงรายละเอียด โครงการ การยินยอมเขEาการเขEารBวมวิจัย คำชี้แจง รายละเอียดตBาง ๆ ในการกรอกขEอมูลในแบบสอบถาม โดยละเอียดแกBนักศึกษาชั้นป[ที่ 1 ผBานทางอีเมล8 เมื่อ กลุBมตัวอยBางคลิกในแบบฟอร8มเพื่อใหEความยินยอมเขEา รBวมโครงการ คณะวิชาจัดสBงแบบสอบถามผBาน QR code ใหEกลุBมตัวอยBางโดยผูEวิจัยตั้งคBาในแบบสอบถาม แบบไมBรวบรวมที่อยูBอีเมล8 หลังจากไดEแบบสอบถามครบ ตามจำนวนที่กำหนดไวE คณะผูEวิจัยตรวจสอบความ ถูกตEองและครบถEวนของขEอมูลจึงปôดการตอบรับใน ระบบ จากนั้นนำมาวิเคราะห8ขEอมูลและแปลผลตBอไป การพิทักษdสิทธิ์ของกลุOมตัวอยOาง งานวิจัยนี้ผBานการรับรองจาก คณะกรรมการ จริยธรรมการวิจัยในคน มหาวิทยาลัยพายัพ พิจารณา แบบเรBงรัด (Expedited review) เอกสารเลขที่ COA No.64/050 ลงวันที่ 8 ธันวาคม 2564 คณะผูEวิจัย ดำเนินการพิทักษ8สิทธิ์โดยแจEงวัตถุประสงค8 ขั้นตอนการ ทำวิจัย และระบุวBาการถอนตัวจากการวิจัยจะไมBสBงผลใด ๆ ตBอกระบวนการศึกษา ใหEกลุBมตัวอยBางตัดสินใจเขEารBวม วิจัยโดยสมัครใจ แลEวจึงดำเนินการเก็บรวบรวมขEอมูล โดยไมBเก็บรวบรวมที่อยูBอีเมล8จึงไมBสามารถระบุตัวตน ของผูEตอบแบบสอบถาม รักษาขEอมูลเป{นความลับใน รูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส8ที่มีการตั้งรหัสการเขEาถึง ขEอมูลไดEเฉพาะคณะผูEวิจัยที่เกี่ยวขEองเทBานั้น การวิเคราะหdขAอมูล วิเคราะห8ขEอมูลทั่วไปและขEอมูลความรอบรูEดEาน สุขภาพโดยการแจกแจงความถี่ รEอยละ คBาเฉลี่ย และ สBวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน หลังจากทดสอบการแจกแจง ขEอมูลเป{นแบบโคEงปกติ ผูEวิจัยวิเคราะห8ขEอมูล ความสัมพันธ8ของความรอบรูEดEานสุขภาพและพฤติกรรม การปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษา โดยใชEสถิติ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ8ของเพียร8สัน (Pearson’s correlationcoefficient)กำหนดคBาระดับความสัมพันธ8 ดังนี้17

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 89วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 0.01-0.20 หมายถึงมีความสัมพันธ8ในระดับต่ำ มาก 0.21-0.40 หมายถึง มีความสัมพันธ8ในระดับต่ำ 0.41 -0.60 หมายถึง มีความสัมพันธ8ในระดับปาน กลาง 0.61 -0.80 หมายถึง มีความสัมพันธ8ในระดับสูง มากกวBา 0.80 หมายถึง มีความสัมพันธ8ใน ระดับสูงมาก ผลการวิจัย 1. ขAอมูลทั่วไป จำนวนกลุBมตัวอยBางที่ตอบ แบบสอบถามครบสมบูรณ8ที่นำมาวิเคราะห8ขEอมูลทั้งสิ้น จำนวน 175 คน แบBงเป{นนักศึกษาคณะมนุษยศาสตร8 และนิเทศศาสตร8 65 คน คณะนิติศาสตร8 18 คน คณะ บริหารธุรกิจและวิทยาศาสตร8 49 คน คณะบัญชี เศรษฐศาสตร8และการเงิน 18 คน วิทยาลัยดุริยศิลปû 11 คน และวิทยาลัยพระคริสต8ธรรม 14 คน สBวนใหญBเป{น นักศึกษาหญิง รEอยละ 78.30 และนักศึกษาชาย รEอยละ 21.70 กลุBมตัวอยBางมีอายุเฉลี่ย 19.77 ป[ (ชBวงอายุ 18 - 24 ป[) ซึ่งกลุBมตัวอยBางสBวนใหญB รEอยละ 59.43 ไดEรับความรูE เกี่ยวกับโรคโควิด 19 จากสื่อออนไลน8เป{นอันดับแรก รองลงมาเป{นขEอมูลจากสื่อมวลชน โทรทัศน8 วิทยุ และ สื่อสิ่งพิมพ8 แตBยังมีกลุBมตัวอยBาง รEอยละ 1.71 ระบุวBาไมB เคยไดEรับขEอมูล กลุBมตัวอยBางที่เคยไดEรับความรูEเกี่ยวกับ โรคโควิด 19 รEอยละ 52.60 ระบุวBา เคยไดEรับขEอมูลใน หัวขEอความรูEทั่วไปเรื่องโรค การปNองกันโรค เชBน การเวEน ระยะหBางทางสังคม ชีวิตวิถีใหมB รEอยละ 41.14 ระบุวBา ไดEรับเพียงขEอมูลการปฏิบัติตัวเมื่อเป{นกลุBมเสี่ยง รEอยละ 12.60 ไดEรับขEอมูลเกี่ยวกับการดูแลตนเองและการรักษา เมื่อเป{นโรคโควิด 19 และรEอยละ 8.00 ไดEรับเพียงขEอมูล การปฏิบัติตัวหลังจากการป´วยดEวยโรคโควิด รEอยละ 1.71 ระบุวBาไมBเคยไดEรับขEอมูลใด โดยแหลBงที่กลุBม ตัวอยBางเชื่อถือมากที่สุดเป{นขEอมูลที่มาจากสื่อบุคคล เชBน แพทย8 พยาบาล เป{นตEน จำนวน 103 คน (รEอยละ 58.80) ทั้งนี้กลุBมตัวอยBางสBวนใหญBรEอยละ 81.14 สามารถหาอุปกรณ8ในการปNองกันโรคโควิด 19 ไดEอยBาง เพียงพอ นอกจากนี้กลุBมตัวอยBางสBวนใหญBไดEรับการฉีด วัคซีนปNองกันโรคโควิด 19 มีเพียงรEอยละ 5.71 ที่ยังไมB เคยฉีดวัคซีน ดังแสดงในตารางที่ 2 ขAอมูลทั่วไป จำนวน (n= 175) รAอยละ เพศ หญิง 137 78.30 ชาย 38 21.70 อายุเฉลี่ย 19.77 การรับความรูAเกี่ยวกับโรคโควิด 19 เป4นอันดับแรก ขEอมูลจากสื่อออนไลน8 104 59.43 สื่อมวลชน โทรทัศน8 วิทยุ 53 30.29 สื่อสิ่งพิมพ8 เชBน แผBนพับ โปสเตอร8 15 8.57 ไมBเคยไดEรับขEอมูล 3 1.71

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 90 2. ขAอมูลความรอบรูAดAานสุขภาพเกี่ยวกับโรค โควิด 19 และพฤติกรรมการปJองกันโรคโควิด 19 ความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 ของกลุBมตัวอยBางพบวBาภาพรวมสBวนใหญBอยูBในระดับ ปานกลาง รEอยละ 88.00 และ ระดับต่ำรEอยละ 12.00 สBวนพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษา มหาวิทยาลัยพายัพ สBวนใหญBอยูBในระดับปานกลาง รEอย ละ 90.90 และระดับต่ำ รEอยละ 9.10 ดังแสดงในตาราง ที่ 3 ขAอมูลทั่วไป จำนวน (n= 175) รAอยละ หัวขAอเกี่ยวกับโรคโควิด 19 ที่เคยไดAรับ (เลือกไดEหลายขEอ) ความรูEทั่วไปเกี่ยวกับโรคโควิด 19 และการปNองกันโรค เชBน การเวEน ระยะหBางทางสังคม ชีวิตวิถีใหมB เป{นตEน 92 52.60 การปฏิบัติตัวเมื่อเป{นกลุBมเสี่ยง 72 41.14 การดูแลตนเองและการรักษาเมื่อป´วยเป{นโรคโควิด 19 22 12.60 การปฏิบัติตัวหลังจากการป´วยดEวยโรคโควิด 19 14 8.00 ไมBเคยไดEรับขEอมูล 3 1.71 แหลOงขAอมูลที่ทOานเชื่อถือมากที่สุด สื่อบุคคล เชBน แพทย8 พยาบาล 103 58.86 สื่อมวลชน เชBน โทรทัศน8 วิทยุ 35 20.00 สื่อสิ่งพิมพ8 เชBน แผBนพับ โปสเตอร8 20 11.43 สื่อออนไลน8 เชBน อินเตอร8เนต 17 9.71 การจัดหาอุปกรณdในการปJองกันโรคติดเชื้อไวรัสโควิด 19 เพียงพอ 142 81.14 ไมBเพียงพอ 33 18.86 อุปกรณdในการปJองกันโรคติดเชื้อไวรัสโควิด 19 (เลือกไดEหลายขEอ) หนEากากอนามัยหรือหนEากากผEา 164 93.70 เจลหรือสเปรย8แอลกอฮอล8 150 85.70 กระจังปNองกันใบหนEา 105 60.00 การไดAรับการฉีดวัคซีนปJองกันโรคโควิด 19 ยังไมBไดEฉีด 10 5.71 ฉีดแลEว จำนวน 1 เข็ม 38 21.71 ฉีดแลEว จำนวน 2 เข็ม 112 64.00 ฉีดแลEว จำนวน 3 เข็มขึ้นไป 15 8.58

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 91วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ โดยมีขEอมูลความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโค วิด 19 รายดEาน ดังนี้สBวนใหญBมีการเขEาถึงแหลBงขEอมูล อยูBในระดับปานกลาง รEอยละ 52.14 มีความรูE ความ เขEาใจอยูBในระดับปานกลาง รEอยละ 50.09 3. ความสัมพันธdระหวOางความรอบรูAดAาน สุขภาพ ตOอพฤติกรรมการปJองกันโรคโควิด 19 จากการวิเคราะห8ความสัมพันธ8 พบวBา ความ รอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 มีความสัมพันธ8 ทางบวกระดับสูงกับพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 อยBางมีนัยสำคัญทางสถิติ(r = .615, p< .001) มีทักษะการสื่อสารอยูBในระดับปานกลาง รEอยละ 51.43 มีมีทักษะการรูEเทBาทันสื่ออยูBในระดับปานกลาง รEอยละ 69.32 ทักษะการตัดสินใจอยูBในระดับต่ำ รEอยละ 57.08 ทักษะการจัดการตนเองอยูBในระดับต่ำ รEอยละ 50.53 ดัง แสดงในตารางที่ 4 อภิปรายผลการวิจัย ระดับความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 ของกลุBมตัวอยBางพบวBาในภาพรวมอยูBในระดับปาน กลาง (รEอยละ 88.0) มีเพียงสBวนนEอยที่อยูBในระดับต่ำ (รEอยละ 12.0) เมื่อพิจารณารายดEาน พบวBา การเขEาถึง แหลBงขEอมูล ความรูE ความเขEาใจ ทักษะการสื่อสาร และ ทักษะการรูEเทBาทันสื่ออยูBยังอยูBในระดับปานกลาง มีการ ตัดสินใจในการปฏิบัติตามขEอมูลที่ไดEรับทางสื่อออนไลน8 ตารางที่ 3 แสดงจำนวน รEอยละ คBาเฉลี่ย และสBวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ของกลุBมตัวอยBางจำแนกตามระดับความรอบรูE ดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 และพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 (n=175) หัวขAอ จำนวน(คน) รAอยละ Mean S.D. ระดับ ความรอบรูAดAานสุขภาพ เกี่ยวกับโรคโควิด 19 21 154 12.00 88.00 20.67 42.22 1.25 1.80 ต่ำ ปานกลาง พฤติกรรมการปJองกัน โรคโควิด 19 16 159 9.10 90.90 41.40 67.62 2.20 1.75 ต่ำ ปานกลาง ตารางที่ 4 แสดงรEอยละของกลุBมตัวอยBางจำแนกตามทักษะความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 รายดEาน (n=175) ทักษะ รAอยละระดับความรอบรูAดAานสุขภาพ (รายดAาน) ระดับต่ำ ระดับปานกลาง การเขEาถึงแหลBงขEอมูล 47.43 52.14 50.09 51.43 69.32 42.92 49.47 ความรูE ความเขEาใจ 49.91 การสื่อสาร 48.57 การรูEเทBาทันสื่อ 30.68 การตัดสินใจ 57.08 การจัดการตนเอง 50.53

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 92 และการจัดการตนเองอยูBในระดับต่ำ อาจเนื่องจากยังมี ขEอมูลเกี่ยวกับการแพรBระบาดของโรคโควิด 19 ในสื่อ ออนไลน8เป{นจำนวนมาก ซึ่งขEอมูลบางสBวนอาจเชื่อถือ ไมBไดE นักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพซึ่งอยูBในชั้นป[ที่ 1 ที่ ตEองกักตัวที่บEาน ขาดโอกาสในการพบปะกับบุคลากร ทางการแพทย8ซึ่งนักศึกษาใหEขEอมูลวBาเป{นแหลBงขEอมูลที่ นักศึกษาเชื่อถือมากที่สุดเป{นอันดับแรก ประกอบกับ บางสBวนอาจจะยังติดอยูBกับวิถีชีวิตเดิมที่ตEองรวมกลุBมทำ กิจกรรม รับประทานอาหารรBวมกันในบEาน ทำใหEไมB สามารถปฏิบัติตามวิถีชีวิตใหมBไดEอยBางสมบูรณ8 แมEจะมี ความรอบรูEในระดับปานกลาง แตBก็ไมBสามารถตัดสินใจ ทำตามคำแนะนำของหนBวยงานสาธารณสุขเกี่ยวกับการ รักษาระยะหBางไดE ซึ่งขวัญเมือง แกEวดำเกิง และ นฤมล ตรีเพชรศรีอุไร6 กลBาววBา การสรEางเสริม ความรอบรูEดEาน สุขภาพเป{นวิถีทางหนึ่งในการเพิ่มพลังใหEกับประชาชน ในการตัดสินใจเลือกและปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพ และชีวิตความเป{นอยูBการจัดการตนเองซึ่งเป{นสBวนหนึ่ง ของความรอบรูEดEานสุขภาพทำใหEบุคคลสามารถประเมิน เปลี่ยนแปลง และปฏิบัติกิจกรรมที่เหมาะสมกับโรคไดE ดังนั้นการไดEรับการสรEางเสริมความรอบรูEดEานสุขภาพ จากแหลBงขEอมูลหรือบุคคลที่นักศึกษาเชื่อถือ จึงเป{น แนวทางหนึ่งที่จะชBวยพัฒนาทักษะที่พรBองไดE ระดับพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของ นักศึกษาอยูBในระดับปานกลาง (รEอยละ 90.9) และมี จำนวนเพียงเล็กนEอยที่อยูBในระดับต่ำ (รEอยละ 9.1) เมื่อ จำแนกการตอบคำถามรายขEอในดEานพฤติกรรมจำนวน 23 ขEอ พบวBานักศึกษามีพฤติกรรมในระดับต่ำในหัวขEอ เกี่ยวกับ การใสBหนEากากอนามัยหรือหนEากากผEาเมื่ออยูB กับสมาชิกในครอบครัวหรือคนใกลEชิด การถอดหนEากาก อนามัยอยBางถูกวิธี การลEางมือดEวยน้ำและสบูBนานอยBาง นEอย 40-60 วินาทีและการทำความสะอาดรBางกายและ เครื่องใชEสBวนตัวเมื่อกลับจากทำธุระนอกบEาน ซึ่งลEวน เป{นกิจกรรมที่เกี่ยวกับการปฏิบัติตนอยBางไมBถูกตEอง โดยเฉพาะกับบุคคลในครอบครัวหรือคนใกลEชิด อาจ เนื่องมาจากความเคยชินและความไวEวางใจวBาบุคคล ใกลEชิดไมBติดเชื้อโควิด 19 ทำใหEละเวEนการปฏิบัติตัวตาม คำแนะนำของกระทรวงสาธารณสุขเมื่ออยูBภายในบEาน สอดคลEองกับคำชี้แจงของสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว18 ที่วBาคนในครอบครัวมักเคยชิน กับการใชEชีวิตแบบเดิมกBอนเกิดการระบาดของโรคโควิด 19 จึงไดEแนะนำวBาชีวิตวิถีใหมBภายใตEสถานการณ8โควิด19 ทุกคนในครอบครัวตEองชBวยกันสรEางกติกาใหมBของ บEาน ตEองเปลี่ยนความเคยชินของตัวเอง ปฏิบัติตามหลัก DMHTT กับทุกคนรวมถึงบุคคลในครอบครัวและคน ใกลEชิด ดังนั้นผูEที่ทำงานเกี่ยวขEองกับนักศึกษา มหาวิทยาลัย โดยเฉพาะนักศึกษาใหมBชั้นป[ที่ 1 ควรจัด กิจกรรมที่สBงเสริมความรอบรูEทางสุขภาพทั้ง 6 ทักษะ เพื่อใหEนักศึกษามีความรอบรูE สามารถนำสิ่งที่ไดEเรียนรูEไป ปฏิบัติไดEจริง ลดการติดเชื้อ หรือการแพรBกระจายเชื้อสูB สมาชิกในครอบครัวหรือคนใกลEชิด เมื่อวิเคราะห8ความสัมพันธ8ระหวBางความรอบรูE ดEานสุขภาพ และพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 ของ กลุBมตัวอยBางในการศึกษาครั้งนี้นักศึกษาชั้นป[ที่ 1 มหาวิทยาลัยพายัพ พบวBา ความรอบรูEดEานสุขภาพ เกี่ยวกับโรคโควิด 19 มีความสัมพันธ8ทางบวกระดับสูง กับพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 อยBางมีนัยสำคัญ ทางสถิติ (r = .615, p < 0.001) จากผลการวิจัย นักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพที่เป{นกลุBมตัวอยBางของ การศึกษาครั้งนี้มีความรอบรูEดEานสุขภาพในภาพรวมอยูB ในระดับปานกลาง และมีพฤติกรรมการปNองกันโรคโควิด 19 อยูBในระดับปานกลางดEวย ซึ่งสอดคลEองกับแนวคิด ของ Nutbeam ที่วBาความรอบรูEดEานสุขภาพจะมีผล โดยตรงตBอพฤติกรรมดEานสุขภาพ หากบุคคลมีความรอบ รูEดEานสุขภาพในระดับดี พฤติกรรมสุขภาพจะดีตามไป

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 93วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ดEวย เนื่องจากมีการเขEาถึงขEอมูลสุขภาพ มีความรูE ความ เขEาใจเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพมีทักษะการสื่อสาร สุขภาพ ทักษะการตัดสินใจ การรูEเทBาทันสื่อ และทักษะ การจัดการตนเองไดE สอดคลEองกับงานวิจัยของปราณี ภาโสม19 ศึกษาความรอบรูEดEานสุขภาพและพฤติกรรม การปNองกันโรคติดเชื้อโควิด 19 ของผูEมารับบริการคลินิก ผูEป´วยนอก โรงพยาบาลสกลนคร พบวBากลุBมตัวอยBางมี ความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคติดเชื้อโควิด 19 อยูB ในระดับปานกลางและระดับนEอย และพฤติกรรมการ ปNองกันโรคติดเชื้อโควิด 19 อยูBในระดับปานกลางและ ระดับนEอย ซึ่งผูEวิจัยไดEเสนอแนะใหEความสำคัญในการ สรEางเสริมและพัฒนาความรอบรูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับ โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา เพี่อใหEกลุBมผูEรับบริการ บุคคลใน ครอบครัวและบุคคลอื่นในสังคมปลอดภัยจากการติดเชื้อ โควิด 19 ดังนั้นนักศึกษาชั้นป[ที่ 1 มหาวิทยาลัยพายัพ อาจจำเป{นตEองไดEรับการสรEางเสริมและพัฒนาความรอบ รูEดEานสุขภาพเกี่ยวกับโรคโควิด 19 โดยเฉพาะประเด็น การสรEางเสริมทักษะการจัดการตนเองและทักษะการ ตัดสินใจ เพื่อใหEมีความรอบรูEทางสุขภาพในระดับสูงขึ้น นำไปสูBการมีพฤติกรรมการปNองกันตนเองจากโรคโควิด 19 ในระดับที่สูงขึ้น เพี่อใหEตนเอง บุคคลในครอบครัว และบุคคลใกลEชิดปลอดภัยจากการติดเชื้อโควิด 19 โรค ติดเชื้อชนิดอื่น และโรคติดเชื้ออุบัติใหมBในอนาคตอีก ดEวย ขAอเสนอแนะ 1. ขAอเสนอแนะในการนำผลวิจัยไปใชA สถาบันการศึกษาสามารถนำผลการวิจัยนี้เป{น แนวทางในการสอดแทรกเนื้อหาความรูEเกี่ยวกับการ ปNองกันโรคโควิด 19 และโรคติดตBออุบัติใหมBในอนาคต โดยมีบุคลากรทางสุขภาพเป{นวิทยากรบรรยาย โดยเนEน ความสำคัญของขEอมูลที่ถูกตEอง แหลBงขEอมูลที่เชื่อถือไดE และการคิดอยBางมีวิจารณญาณ เนEนทักษะการตัดสินใจ และการจัดการตนเองเมื่อตEองเผชิญกับปùญหาที่เกี่ยวกับ การแพรBระบาดของโรคติดตBอเพื่อเสริมสรEางความรอบรูE ทางสุขภาพแกBนักศึกษา อาจใชEกลวิธีสรEางเสริมความ รอบรูEดEานสุขภาพตามขEอเสนอแนะจากคูBมือกระบวนการ สรEางความรอบรูEดEานสุขภาพในการปNองกันควบคุมโรค และภัยสุขภาพ ของสำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนา พฤติกรรมสุขภาพ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เพื่อใหEนักศึกษามีความรอบรูEดEานสุขภาพและมี พฤติกรรมการปNองกันโรคอยูBในระดับสูง ควรบรรจุ เนื้อหาความรูEดEานสุขภาพไวEในหลักสูตรของทุกสาขาวิชา เพื่อใหEมั่นใจวBานักศึกษามหาวิทยาลัยจะไดEรับการศึกษา ที่ครอบคลุมในหัวขEอดEานสุขภาพแมEไมBไดEสังกัดในคณะที่ เกี่ยวขEองกับสายสุขภาพ โดยสื่อการสอนอาจพัฒนาเป{น แอปพลิเคชัน การเลBนเกมทางการศึกษา หรือเว็บไซต8บน อุปกรณ8ดิจิทัลซึ่งใหEขEอมูลดEานสุขภาพที่เชื่อถือไดEทำใหE เกิดกระบวนการเรียนรูEแบบโตEตอบและสนุกสนาน เนื่องจากนักศึกษามีการใชEเทคโนโลยีในการสื่อสารไดEดี และขEอมูลความสัมพันธ8เชิงบวกระหวBางความรอบรูEทาง สุขภาพและพฤติกรรมการปNองกันโรคที่ไดEจากการวิจัยนี้ บBงชี้วBาการสรEางเสริมความรอบรูEดEานสุขภาพในระดับดี จะสBงผลตBอพฤติกรรมสุขภาพในระดับดีดEวย ดังนั้นจึง ควรหาแนวทางเสริมสรEางความรอบรูEสุขภาพเกี่ยวกับ การปNองกันโรคโควิด 19 ที่เหมาะสมกับบริบทของ นักศึกษาแตBละชั้นป[ เพื่อใหEนักศึกษามหาวิทยาลัยมี ความพรEอมกับการดำเนินชีวิตในชีวิตวิถีใหมBตBอไป 2. ขAอเสนอแนะในการทำวิจัยครั้งตOอไป ควรมีการศึกษาปùจจัยอื่น ๆ ที่อาจมีความสัมพันธ8 กับพฤติกรรมการปNองกันโรคของนักศึกษามหาวิทยาลัย เชBน เพศ ลักษณะที่อยูBอาศัย ความสามารถในการเขEาถึง ขEอมูล เป{นตEน เพื่อวางแผนจัดกิจกรรมสรEางเสริมความ รอบรูEดEานสุขภาพที่เหมาะสมแกBนักศึกษา หรือศึกษาผล