วารสาร ปีที่ 30 เล่มที่ 1 ประจำเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 94 ของการจัดกิจกรรมสรEางเสริมความรอบรูEดEานสุขภาพตBอ พฤติกรรมสุขภาพของนักศึกษา เพื่อใหEงานวิจัยมีความ สมบูรณ8มากยิ่งขึ้นและขยายผลการศึกษาใหEไดEรับ ประโยชน8มากที่สุด กิตติกรรมประกาศ งานวิจัยนี้ไดEรับทุนสนับสนุนจากสมาคมพยาบาล แมคคอร8มิค มหาวิทยาลัยพายัพ

vความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม การป้องกันโรคโควิด 19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยพายัพ 95วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เอกสารอAางอิง 1. กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. สถานการณ8ไวรัสโควิด-19 ในประเทศไทย [อินเทอร8เน็ต]. 2564 [เขEาถึงเมื่อ 1 สิงหาคม 2564]. เขEาถึงไดEจาก: https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/. 2. สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหวBางประเทศ (IHPP) กองโรคไมBติดตBอ กรมควบคุมโรค. รายงานผลการทบทวน ผลกระทบเชิงเศรษฐกิจและสังคมจากการระบาดของโรคโควิด-19 ในระดับโลก และในประเทศไทย [อินเทอร8เน็ต]. 2564 [เขEาถึงเมื่อ 1 กันยายน 2564]. เขEาถึงไดEจาก: https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1177420210915075055.pdf. 3. กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. แนวปฏิบัติสำหรับบุคลากรทางการแพทย8ที่สัมผัสกับผูEป´วยยืนยันโรคโควิด-19 [อินเทอร8เน็ต]. 2564 [เขEาถึงเมื่อ 1 กันยายน 2564]. เขEาถึงไดEจาก: https://ddc.moph.go.th/vaccinecovid19/getFiles/13/1621840826851.pdf. 4. สำนักงานสถิติแหBงชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. การสำรวจการมีการใชEเทคโนโลยีสารสนเทศและการ สื่อสารในครัวเรือน พ.ศ. 2563 [อินเทอร8เน็ต]. 2564 [เขEาถึงเมื่อ 1 กันยายน 2564]. เขEาถึงไดEจาก: https://catalogapi.nso.go.th/api/doc/ICTH_7_20.pdf. 5. ชญานิศ ลือวานิช, เอมอร นาคหลง, ประไพพิมพ8 สุรเชษฐคมสัน, พรทิพย8 งานสกุล, ศุภิกา วงศ8อุทัย, อารยา ขEอคEา, และคณะ. ความรูEการรับรูEและการปฏิบัติตัวเพื่อปNองกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยราช ภัฏภูเก็ต. วารสารวิจัยและพัฒนาดEานสุขภาพ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา. 2564;7(1):60-74. 6. ขวัญเมือง แกEวดำเกิง. ความรอบรูEดEานสุขภาพ: กระบวนการ ปฏิบัติการ เครื่องมือประเมิน. กรุงเทพฯ: ศูนย8หนังสือ จุฬาลงกรณ8มหาวิทยาลัย; 2564. 7. Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Social science & medicine. 2008;67(12):2072- 78. 8. Seng JJB, Yeam CT, Huang CW, Tan NC, Low LL. Pandemic-related health literacy: a systematic review of literature in COVID-19, SARS and MERS pandemics. Singapore Medical Journal [Internet]. [cited 2024 Feb 29]. Available from: https://journals.lww.com/smj/Abstract/9000/Pandemic_related_health_literacy__a_systematic.9989 3.aspx. 9. ขจรศักดิ์ บัวระพันธ8. การประเมินทักษะแหBงศตวรรษที่ 21. จุลสารนวัตกรรมสถาบันนวัตกรรมการเรียนรูE มหาวิทยาลัยมหิดล. 2555;7:4-9. 10.Patil U, Kostareva U, Hadley M, Manganello JA, Okan O, Dadaczynski, K, et al. Health Literacy, Digital Health Literacy, and COVID-19 Pandemic Attitudes and Behaviors in U.S. College Students: Implications for Interventions. Inter J of Environ Res Public Health. 2021;18(6):1-14. 11. Sevinc N, Korkut B. Low COVID-19-related practice increases the risk of poor health literacy in international students. Univ Med. 2021;40(2):79-89.

v Health Literacy and COVID-19 Preventive Behaviors Among Undergraduate Students at Payap University ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 96 12. Li S, Cui G, Kaminga AC, Cheng S, Xu H. Associations between health literacy, eHealth literacy, and COVID-19-related health behaviors among Chinese college students: Cross-sectional online study. J Med Internet Res. 2021;23(5):e25600. 13. ปาจรา โพธิหัง. ความสัมพันธ8ระหวBางความรอบรูEดEานสุขภาพ กับพฤติกรรมสรEางเสริมสุขภาพและปNองกันโรคใน ประเทศไทย: การทบทวนวรรณกรรมอยBางเป{นระบบ. วารสารคณะพยาบาลศาสตร8 มหาวิทยาลัยบูรพา. 2564;29(3):115-30. 14. Krejcie, RV, & Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educ Psychol Meas. 1970;30(3):607-10. 15. รัตน8ศิริ ทาโต. การวิจัยทางพยาบาลศาสตร8:แนวคิดสูBการประยุกต8ใชE (ฉบับปรับปรุง) (พิมพ8ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: โรง พิมพ8แหBงจุฬาลงกรณ8มหาวิทยาลัย; 2561. 16. สำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ. คูBมือกระบวนการสรEางความรอบรูEดEานสุขภาพในการปNองกัน ควบคุมโรคและภัยสุขภาพ. กรุงเทพฯ: บริษัท อาร8 เอ็น พี พี วอเทอร8 จำกัด; 2564. 17. Wiersma W, Jurs GS. Research Method in Education an Introduction. 9th ed. Massachusetts: Pearson; 2009. 18. สำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรEางเสริมสุขภาพ[ออนไลน8]. แนะ ครอบครัวปรับตัว-ตั้งกติกา ใชEชีวิตวิถีใหมB ในภาวะโควิด-19. 2563. [เขEาถึงเมื่อ 2564/8/1]. เขEาถึงไดEจาก: https://cmu.to/pUGfc. 19. ปราณี ภาโสม. ความรอบรูEดEานสุขภาพและพฤติกรรมการปNองกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของผูEมารับบริการ คลินิกผูEป´วยนอก โรงพยาบาลสกลนคร. กลุBมงานสุขศึกษา โรงพยาบาลสกลนคร [อินเทอร8เน็ต]. 2564 [เขEาถึงเมื่อ 2567/4/2]. เขEาถึงไดEจาก:https://cmu.to/VnFTa.

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 97 วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province วงศ%สิริ แจ+มฟ.า วท.ม.* Wongsiri Jamfa, M.S.* ศิริรัตน% จำปFเรือง ศศ.ด.* Sirirut Chumpeeruang, Ph.D.* อรจันทร% วันชุลี พย.บ.** Orjun Wanchulee, B.N.S.** Corresponding author: E-mail: [email protected] Received: 7 May 2024, Revised 8 Jun 2024, Accepted: 11 Jun 2024 *พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพิเศษ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสวรรค^ประชารักษ^ นครสวรรค^ Email: [email protected] , E-mail : [email protected] *Registered Nurse, Boromarajonani College of Nursing Sawanpracharak Nakhonsawan **พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ ศูนย^สุขภาพ ชุมชนเมืองวัดจอมคีรีนาคพรต Email: [email protected] **Registered Nurse, wat chom Khiri nak phrot community health center บทคัดย'อ การวิจัยเชิงพรรณนาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค:เพื่อศึกษาปAจจัยที่มีอิทธิพลตEอความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค: กลุEมตัวอยEางไดLแกE ผูLสูงอายุในชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค: จำนวน 278 คน เครื่องมือที่ใชLในการวิจัย คือ แบบสอบถามความเครียด (SPST-20) แบบสอบถามพฤติกรรมสุขภาพ และ แบบสอบถามความแข็งแกรEงในชีวิต ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือไดLคEา CVI = 1 และคEาสัมประสิทธิ์อัลฟาของ ครอนบราค (Cronbach’s Alpha Coefficient) เทEากับ .90, .75 และ .93 ตามลำดับ สถิติที่ใชLในการวิเคราะห: ขLอมูล ไดLแกE จำนวน รLอยละ คEาเฉลี่ยและสEวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห:ความสัมพันธ: ดLวยสถิติไคสแควร: คEาสัม ประสิทธ:สหสัมพันธ:ของเพียร:สัน และการวิเคราะห:ถดถอยพหุคูณ ผลการวิจัย พบวEา กลุEมตัวอยEางมีคะแนนความแกรEงในชีวิตเฉลี่ย=120.12 (SD =12.24) กลุEมตัวอยEางจำนวน 113 คน (รLอยละ 40.6) มีคะแนนความแกรEงในชีวิตมากกวEาหรือเทEากับคะแนนเฉลี่ย มีความเครียดระดับปานกลาง รLอยละ 56.5 และพฤติกรรมสุขภาพระดับปานกลาง รLอยละ 37.4 ปAจจัยสEวนบุคคลดLานเพศ อายุ รายไดL สถานภาพ สมรส การศึกษา และโรคประจำตัวมีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุอยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ .01 ความเครียดและพฤติกรรมสุขภาพมีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิต ของกลุEมตัวอยEาง อยEางมี นัยสำคัญที่ระดับ .01 (คEา r = -.273 และ .575 ตามลำดับ ) พฤติกรรมสุขภาพ (X1) เพศ (X2) รายไดL (X3) และ อายุ (X4) สามารถทำนายความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุไดLรLอยละ 63.5 อยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 มีสมการทำนาย = 72.850 + (-.286)(X1) + 6.127(X2) + (-1.652)( X3) + (-3.744)(X4)

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 98 ดังนั้นพยาบาลและบุคลากรทีมสุขภาพ ตLองตระหนักถึงปAจจัยดLานพฤติกรรมสุขภาพ เพศ รายไดL และอายุ โดยคำนึงถึงความแตกตEางของบุคคลในการวางแผนจัดกิจกรรมทางการพยาบาล หรือการใหLคำปรึกษาทางสุขภาพ เพื่อเสริมสรLางความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ ทำใหLผูLสูงอายุยอมรับในตนเอง เห็นคุณคEาในตนเองและสามารถ เผชิญปAญหาหรือเหตุการณ:วิกฤตตEาง ๆ และสามารถฟÑÖนตัวกลับมาใชLชีวิตตEอไปไดLอยEางปกติสุข คงไวLซึ่งการมี คุณภาพชีวิตที่ดีของผูLสูงอายุ คำสำคัญ : ความแข็งแกรEงในชีวิต ผูLสูงอายุ Abstract This descriptive research aims to study the factors influencing the resilience among elderly individuals living in Muang Nakhon Sawan Province. The samples were 278 elderly people in Muang Nakhon Sawan Province. The research instruments were SPST-20, health behaviors questionnaires, and resilience inventory with CVI = 1 and Cronbach’s Alpha Coefficient at 0.90, 0.74, and 0.93, respectively. Percentage, average, and standard deviation are statistical measurements that were used to analyze the data. The chi-square test of association and Pearson’s product-moment correlation were used to analyze the correlations between factors and the resilience inventory. Lastly, multiple regression analysis was used to analyze predictive variables that are useful in predicting the resilience inventory. The results show that the mean score of the resilience among the elderly is 120.12 (SD = 12.24) and 113 samples (40.6%) have a greater or equal to the mean score. Stress and health behaviors were at moderate levels of 56.5% and 37.4%, respectively. Personal factors such as gender, age, salary, marital status, education, and diseases are directly related to the resilience of the elderly, with statistical significance at the.01 level. Stress and health behaviors are found to be correlated with the resilience among the samples with statistically significant level of.01 (r = - .273,.575 respectively). Health behaviors (X1), gender (X2), salary (X3), and age (X4) are the crucial factors for predicting the resilience at 63.5 % with statistical significance at the.01 level. The equations were 72.850 + (-.286)(X1) + 6.127(X2) + (-1.652)(X3) + (-3.744)(X4). Therefore, nurses and health team members must be aware of health behaviors, gender, income, and age of the individuals when planning for nursing cares or health counseling. This help promoting the resilience of the elderly, helping the elderly to accept themselves, enhancing selfesteem, coping with critical situations, recovering to normal livings, and maintaining a good quality

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 99 วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ self-esteem, coping with critical situations, recovering to normal livings, and maintaining a good quality of life. Keywords: the resilience, elderly

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 100 ความเป'นมาและความสำคัญของป3ญหา “ภาวะสังคมผูLสูงอายุ” เปôนประเด็นที่หลาย ประเทศใหLความสนใจ โดยเฉพาะผลกระทบที่เกิดขึ้น ที่ ผEานมาแตEละประเทศตEางก็ไดLกำหนดแนวทางการแกLไข ปAญหาตามปAจจัยเอื้ออำนวยในแตEละประเทศ สำหรับ ประเทศไทยนั้น ตั้งแตEปö พ.ศ. 2560-2564 โครงสรLาง ประชากรของไทยมีแนวโนLมเขLาสูEงสังคมผูLสูงอายุ เชEนเดียวกับประเทศอื่น ๆ ทั่วโลก การเพิ่มจำนวนและ สัดสEวนประชากรผูLสูงอายุจะสEงผลกระทบตEอสังคมและ ระบบเศรษฐกิจ1 ประชากรผูLสูงอายุในประเทศไทยมี แนวโนLมเพิ่มมากขึ้น โดยประชากรสูงวัยอายุ 60 ปöขึ้นไป มีสัดสEวนเพิ่มขึ้นโดยสำนักงานสถิติแหEงชาติยังคาดการณ: วEาในปö2573 ประเทศไทยจะมีจำนวนผูLสูงอายุมากถึง 18 ลLานคน2 จากการเพิ่มของผูLสูงอายุอยEางชัดเจนนี้ ทำ ใหLทุกหนEวยงานที่เกี่ยวขLอง ไดLตระหนักถึงความสำคัญ ของการเตรียมความพรLอม และการสนับสนุนแกEผูLสูงอายุ ในดLานตEาง ๆ ไมEวEาจะเปôนการดำรงชีวิตประจำวัน การ สEงเสริมสุขภาพจิต สังคม รายไดL การทำงาน ที่อยูEอาศัย และความสัมพันธ:ในครอบครัวและชุมชน ผูLสูงอายุที่ไมE สามารถปรับตัวเขLากับการเปลี่ยนแปลงของสังคมที่ เปลี่ยนแปลงรวดเร็วไดL จึงมีโอกาสเกิดปAญหาสุขภาพ โดยเฉพาะปAญหาสุขภาพจิตที่เกิดขึ้นในกลุEมผูLสูงอายุที่ พบไดLบEอย ไดLแกE ความเครียด วิตกกังวล ซึมเศรLา การ สูงวัยมักประสบกับความทุกข:ยากและความเสี่ยงทาง ชีวภาพ เศรษฐกิจและสังคม ที่อาจสEงผลตEอความเปôนอยูE ที่ดีอันเนื่องมาจากการสูญเสียหลายครั้งที่เกิดขึ้นพรLอม กันหรือตEอเนื่องกัน อยEางไรก็ตาม บุคคลจำนวนมาก สามารถปรับตัวใหLมีความเปôนอยูEที่ดีและความพึงพอใจ กับชีวิต โดยใชLความแข็งแกรEงในชีวิต ซึ่งเปôน ความสามารถในการฟÑÖนตัว และความสามารถในการ เอาชนะความทุกข:ยาก ดังนั้นความยากลำบากที่เกิดขึ้น ไมEจำเปôนตLองสEงผลกระทบในทางลบเสมอไป หลาย สถานการณ:เกิดจากปAจจัยสำคัญตEาง ๆ มีผลใหLผูLสูงอายุมี ความแข็งแกรEงมากขึ้น3 ซึ่งผูLสูงอายุที่มีความแข็งแกรEงใน ชีวิตนั้นจะเกิดปAญหาความเครียดและซึมเศรLาไดLนLอย เนื่องจากความแข็งแกรEงชีวิตสEงผลใหLผูLสูงอายุ พรLอมที่ จะเรียนรูLและปรับตัวตEอการใชLชีวิตตามลำพัง ลดภาระ การพึ่งพา ซึ่งผูLสูงอายุที่สามารถพึ่งตนเองไดLนั้น ตLองเปôน ผูLที่มีความแข็งแกรEงในชีวิต สามารถเผชิญกับเหตุการณ: คุกคาม การบาดเจ็บทางจิตใจหรือเหตุการณ:ที่กEอใหLเกิด ความเครียดตEาง ๆ ในชีวิต สามารถปรับตัวและฟÑÖนตัว กลับมาดำเนินชีวิตตามปกติไดLภายหลังที่พบเหตุการณ: รุนแรงหรือความยากลำบากในชีวิต4 ความแข็งแกรEงในชีวิต (resilience) เปôน บุคลิกลักษณะทางบวกที่สEงเสริมการปรับตัว ในการ ดำรงชีวิตของผูLสูงอายุ ซึ่งมีองค:ประกอบหลัก คือ 1) I have (ฉันมี...) เปôนแหลEงสนับสนุนภายนอกที่ สEงเสริม ใหLมีความแข็งแกรEงในชีวิต เชEน มีครอบครัว และชุมชนที่ มั่นคง ที่ไวLใจ เชื่อใจไดL เปôนตLน 2) I am (ฉันเปôน...) เปôน ความเขLมแข็งภายในของแตEละ บุคคล เชEน เปôนคนที่รูLจัก เห็นอกเห็นใจ เปôนคนที่คนอื่น ๆ พูดคุยดLวยแลLวมี ความสุข เปôนตLน และ 3) I can (ฉันสามารถ...) เปôน ทักษะในการเผชิญปAญหา และการสรLางสัมพันธภาพ เชEน สามารถที่จะหาทางออกหรือวิธีการใหมE ๆ ที่ใชLใน การจัดการกับปAญหาที่เผชิญอยูE เปôนตLน5 ซึ่งโดย ธรรมชาติผูLสูงอายุจะมีการเปลี่ยนแปลงตามวัยที่ตLอง เผชิญกับปAญหาความเสื่อมของอวัยวะตEาง ๆ อยEาง หลีกเลี่ยงไมEไดL ถLาขาดการเตรียมความพรLอมรับ สถานการณ:หรือปรับตัวไมEไดLอาจสEงผลกระทบ ใหL ผูLสูงอายุเกิดปAญหาทางสุขภาพจิต ซึ่งเปôนการเพิ่มภาระ ในการดูแลสุขภาพ การชEวยเหลือสนับสนุนใหLผูLสูงอายุ สามารถดูแลตนเองใหLอยูEในภาวะสมดุลทั้งรEางกายและ จิตใจ มีความแข็งแกรEงในชีวิตจึงเปôนสิ่งที่จำเปôน6 และ หากผูLสูงอายุมีภาวะสุขภาพดี มีความพึงพอใจในชีวิต

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 101วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ สังคมผูLสูงอายุก็จะเต็มไปดLวยผูLสูงอายุที่มีความสุข สEงผล ใหLสังคมมีความสุขและคนในสังคมมีคุณภาพชีวิตที่ดีตาม ไปดLวย7 จากการทบทวนงานวิจัยที่แสดงถึงปAจจัยที่มีผลตEอ ความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ กับการศึกษาของ Izadi-Avanji และคณะ8 พบวEาความรูLสึกมีคุณคEาใน ตนเองมีความความสัมพันธ:ทางบวกกับแข็งแกรEงในชีวิต ( r = 0.461, p < 0.001) และมีความสัมพันธ:เชิงลบกับ สุขภาพจิต (r = - 0.510, p < 0.001) แสดงใหLเห็นวEา ความรูLสึกมีคุณคEาในตนเองและสุขภาพจิตสามารถ รEวมกันอธิบายความแปรปรวนของความแข็งแกรEงใน ชีวิตในผูLสูงอายุไดLรLอยละ 32 และความแข็งแกรEงในชีวิต มีความสัมพันธ:กับตัวแปรตEางๆ ไดLแกEอายุ เพศ สถานภาพการสมรส รายไดL การศึกษา และการจัดการ กับชีวิต อยEางมีนัยสำคัญ (p < 0.05) และจากการศึกษา ความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุในชุมชนเมือง9 พบวEา ปAจจัยที่มีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิตของ ผูLสูงอายุประกอบดLวย การสนับสนุนทางสังคมและการ รับรูLภาวะสุขภาพ สามารถรEวมทำนายความแข็งแกรEงใน ชีวิตไดLรLอยละ 30.9 อยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 แตEปAจจัยทางดLานเพศ ความเพียงพอของรายไดLและ ขวัญกำลังใจไมEสามารถทำนายความแข็งแกรEงในชีวิต ของผูLสูงอายุ และผลการศึกษาของสมเกียรติ สุทธรัตน: และ มะยุรี วงค:กวานกลม10 พบวEาผูLสูงอายุมีความ แข็งแกรEงในชีวิตอยูEในระดับสูง (Mean = 4.02, S.D. = 0.38) ปAจจัยทำนายความแข็งแกรEง ในชีวิตไดLแกE การสนับสนุนทางสังคม (Beta = 0.334) การรับรูLภาวะ สุขภาพ (Beta = 0.331) และความสามารถในการปฏิบัติ กิจวัตรประจำวันตEอเนื่อง (Beta = 0.235) โดยสามารถ อธิบายความแปรปรวนของความแข็งแกรEงในชีวิตของ ผูLสูงอายุไดLรLอยละ 34.7 อยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ .05 และการศึกษาของ มะลิ โพธิพิมพ: และคณะ 11 พบวEาปAจจัยที่มีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEง ใน ชีวิตอยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ไดLแกE ปAจจัย สEวนบุคคล สถานภาพสมรส ความเพียงพอของรายไดL การมีโรคประจำตัว การดื่มสุรา การสูบบุหรี่ และปAจจัย การสนับสนุนทางสังคม จากขLอมูลขLางตLนผลการศึกษา ปAจจัยความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ พบวEาปAจจัย สEวนบุคคลยังมีความแตกตEางกันตามสังคม วัฒนธรรม ของผูLสูงอายุ จากการสำรวจประชากรผูLสูงอายุในชุมชนวัดจอม คีรีนาคพรต อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค: มีประชากร อยูEในกลุEมผูLสูงอายุจำนวนมากคิดเปôนรLอยละ 80 ของ จำนวนผูLรับบริการ ซึ่งในกลุEมผูLสูงอายุเหลEานี้พบวEา มี ปAญหาสุขภาพคEอนขLางมากและเขLารับการรักษาใน โรงพยาบาลสEงเสริมสุขภาพวัดจอมคีรีนาคพต ดLวย ปAญหาโรคเรื้อรังอาทิเชEน เบาหวาน โรคความดัน และ ไขมันในเลือดสูง ซึ่งเปôนโรคที่มีผลกระทบตEอวิถีการ ดำเนินชีวิต สEงผลตEอการปรับตัวและเผชิญปAญหาของ ผูLสูงอายุ ซึ่งกEอใหLเกิดความเครียดและวิตกกังวลไดLงEาย หากผูLสูงอายุมีความแข็งแกรEงในชีวิตก็พรLอมที่จะปรับตัว และเผชิญกับปAญหาไดL ผูLวิจัยจึงมีเป†าหมายเพื่อที่จะ ศึกษา ปAจจัยที่มีอิทธิพลตEอความแข็งแกรEงในชีวิตของ ผูLสูงอายุ โดยศึกษาปAจจัยสEวนบุคคล ความเครียดและ พฤติกรรมสุขภาพของผูLสูงอายุ เปôนขLอมูลพื้นฐานที่ สำคัญ ในการสรLางเสริมสุขภาพและความแข็งแกรEงใน ชีวิตของผูLสูงอายุตEอไป และเพื่อใหLผูLสูงอายุสามารถ ปรับตัวในการดำเนินชีวิตอยEางมีความสุข มีศักยภาพใน การดูแลตนเองตามศักยภาพ และมีคุณภาพชีวิตที่ดี ตEอไป วัตถุประสงค9ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาระดับความแข็งแกรEงในชีวิต ความเครียดและพฤติกรรมสุขภาพของผูLสูงอายุในเขต

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 102 ชุมชนวัดจอมคีรีนาคพรต อำเภอเมือง จังหวัด นครสวรรค: 2. เพื่อศึกษาความสัมพันธ:ระหวEางปAจจัยสEวน บุคคล ความเครียด และพฤติกรรมสุขภาพ กับความ แข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ 3. เพื่อสรLางสมการพยากรณ:ความแข็งแกรEงใน ชีวิตของผูLสูงอายุ ในเขตชุมชนเมือง วัดจอมคีรีนาคพรต อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค: โดยใชLตัวแปร ปAจจัยสEวน บุคคล ไดLแกE เพศ อายุ สถานภาพสมรส รายไดL การศึกษา โรคประจำตัว ปAจจัยดLานความเครียด และ พฤติกรรมสุขภาพ วิธีดำเนินการวิจัย การวิจัยครั้งนี้ใชLระเบียบการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) มีรายละเอียดดังนี้ ประชากรและกลุ+มตัวอย+าง ประชากร คือ ผูLสูงอายุที่อยูEในเขตบริการสุขภาพ ของศูนย:แพทย:ชุมชนเมือง วัดจอมคีรีนาคพรต อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค:จำนวน 953 คน กลุEมตัวอยEาง คัดเลือกโดยวิธีสุEมแบบแบEงชั้น (stratified random sampling) จากประชากรทั้งหมด 9 กรอบแนวคิดในการวิจัย การศึกษาวิจัยเรื่องปAจจัยที่มีอิทธิพลตEอความ แข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัด นครสวรรค: ผูLวิจัยใชLแนวคิดความเครียด (SPST-20) ของ กรมสุขภาพจิต12 พฤติกรรมสุขภาพ 5 ดLาน ปAจจัยสEวน บุคคล ซึ่งประกอบดLวย เพศ อายุ สถานภาพสมรส รายไดL การศึกษา โรคประจำตัว และแนวคิดความ แข็งแกรEงในชีวิตของ Edith Henderson Grotberg พัฒนาโดย พัชรินทร: นินทจันทร: และคณะ13 เปôนกรอบ การวิจัย ชุมชน คัดเลือกโดยการสุEมอยEางงEาย (simple random sampling) เพื่อคัดเลือกชุมชน จำนวน 3ชุมชน ไดLแกE ชุมชนสถานีรถไฟ (จำนวน 93 คน) ชุมชนเขาโรงครัว (จำนวน 93 คน) และชุมชนบางปรอง (จำนวน 92 คน) จำนวนตามสัดสEวน ชั้นสุดทLายสุEมอยEางงEายจากหมายเลข บLานเลขที่ จนครบตามจำนวน การกำหนดขนาดกลุEมตัวอยEาง โดยคำนวณจาก โปรแกรมสำเร็จรูป G*Power กำหนดใหL effect size ป"จจัยส'วนบุคคล ได#แก& เพศ อายุ สถานภาพ สมรส รายได# การศึกษา โรคประจำตัว ความเครียด พฤติกรรมสุขภาพ • ด#านการรับประทานอาหาร • ด#านการออกกำลังกาย • ด#านการจัดการความเครียด • ด#านการไม&สูบบุหรี่และการไม&ดื่มสุรา • ด#านการปIองกันอุบัติเหตุ ความแข็งแกร+งในชีวิต 1) I have (ฉันมี...) เปôนแหลEงสนับสนุน ภายนอกที่สEงเสริมใหLเกิดความแข็งแกรEงในชีวิต 2) I am (ฉันเปrนคนที่...) เปôนความเขLมแข็ง ภายในของแตEละบุคคล 3) I can (ฉันสามารถที่จะ...) ปAจจัยดLาน ทักษะในการจัดการกับปAญหาและสัมพันธภาพ ระหวEางบุคคล ตัวแปรอิสระ ตัวแปรตาม แผนภาพที่ 1 กรอบแนวคิดการวิจัย

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 103วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 0.085, a error probability 0.05, Power of test 0.95 คำนวณขนาดกลุEมตัวอยEางไดLจำนวน 278 คน14 ซึ่งคEาของ ขนาดอิทธิพล15,16 ที่กำหนดวEามีคEาความแตกตEางกันนLอย ปานกลางและมาก สามารถนำไปใชLในสูตรการคำนวณ ขนาดตัวอยEางในการวิจัย กำหนดดังนี้ มีความแตกตEางกัน นLอย ปานกลาง มาก 0.20 0.05 0.80 20% 50% 80% ซึ่งการวิจัยนี้ใชLคEาขนาดอิทธิพลนLอย จึงใชLจำนวน ตัวอยEางมากขึ้น โดยกำหนดคุณสมบัติเกณฑ:การคัดเลือกกลุEม ตัวอยEาง เกณฑ:คัดเขLา ไดLแกE ผูLสูงอายุที่มีอายุ 60 ปöขึ้น ไปที่อาศัยอยูEในความรับผิดชอบของเขตบริการสุขภาพ ของศูนย:แพทย:ชุมชนเมือง วัดจอมคีรีนาคพรต อำเภอ เมือง จังหวัดนครสวรรค:สมัครใจและยินยอมในการเก็บ ขLอมูลและเขLาใจภาษาไทยและตอบแบบสอบถามไดLสEวน เกณฑ:การคัดออก ไดLแกE สูญเสียสมรรถภาพในการใหL ขLอมูลขณะการศึกษา อาทิเชEน มีอาการทางจิตเวช พูด ไมEไดL หูไมEไดLยินหรือมีภาวะสมองเสื่อม ซึ่งคัดกรองจาก แบบประเมิน MMSE หรือมีปAญหาสุขภาพจากโรค ประจำตัวที่ไมEสามารถใหLขLอมูลไดL เครื่องมือที่ใชxในการวิจัย ส+วนที่ 1 แบบสอบถามขxอมูลส+วนบุคคล ไดLแกE เพศ อายุ สถานภาพสมรส รายไดL การศึกษา โรค ประจำตัว ส+วนที่ 2 แบบสอบถามความเครียด (SPST20) ของกรมสุขภาพจิต12 จำนวน 20 ขLอ เปôนการ ประเมินความเครียดในระยะ 6 เดือนที่ผEานมา แบบ ประเมินเปôน rating score คะแนนเต็ม 5 คะแนน เกณฑ: การใหLคะแนน แบEงออกเปôน 4 ระดับ คือ ระดับนLอย (0- 23 คะแนน) ระดับปานกลาง (24-41 คะแนน) ระดับสูง (42-61 คะแนน) และระดับรุนแรง (62 คะแนนขึ้นไป) ส+วนที่ 3 แบบสอบถามพฤติกรรมสุขภาพ ของ มาโนชญ: แสงไสยาศน:17 ประกอบดLวยพฤติกรรมสุขภาพ ใน 5 ดLาน ไดLแกE ดLานการรับประทานอาหาร ดLานการ ออกกำลังกาย ดLานการจัดการความเครียด ดLานการไมE สูบบุหรี่และการไมEดื่มสุรา ดLานการป†องกันอุบัติเหตุ ขLอ คำถามเปôน rating scale 5 ระดับ จำนวน 25 ขLอ ขLอ คำถามที่ทั้งดLานบวกและลบ เกณฑ:การใหLคะแนน แบEงเปôน 3 ระดับ โดยพิจารณาเกณฑ:เฉลี่ยของระดับ พฤติกรรมสุขภาพ จากคEามัชฌิมาเลขคณิตของคะแนนที่ ไดLคือ X + ½ S.D. ซึ่งมีระดับคะแนน ดังนี้ระดับนLอย (คะแนนต่ำกวEา 86.17) ระดับปานกลาง (86.18 - 96.33 คะแนน) และ ระดับมาก (สูงกวEา 96.34 คะแนน) ส+วนที่ 4 แบบสอบถามความแข็งแกร+งในชีวิต พัฒนาจากแนวคิด resilience ของ Edith Henderson Grotberg โดย พัชรินทร: นินทจันทร:และคณะ13 ซึ่งมี 3 องค:ประกอบหลัก คือ 1) I have (ฉันมี...) เปôนแหลEง สนับสนุนภายนอกที่สEงเสริมใหLเกิดความแข็งแกรEงในชีวิต 2) I am (ฉันเปôนคนที่...) เปôนความเขLมแข็งภายในของ แตEละบุคคล และ 3) I can (ฉันสามารถที่จะ...) เปôน ปAจจัยดLานทักษะในการจัดการกับปAญหาและ สัมพันธภาพระหวEางบุคคล แบบประเมินมี 28 ขLอ ขLอ คำถามมีลักษณะใหLเลือกตอบ 5 ระดับ ดังนี้ ขLอคำถามเกี่ยวกับ ‘I have’ จำนวน 9 ขLอ ไดLแกE ขLอที่ 1, 3, 5, 7, 11, 18, 23, 24 และ 28 ขLอคำถามเกี่ยวกับ ‘I am’ จำนวน 10 ขLอ ไดLแกE ขLอที่ 2, 9, 12, 13, 16, 17, 19, 21, 25 และ 27 ขLอคำถามเกี่ยวกับ ‘I can’ จำนวน 9 ขLอ ไดLแกE ขLอ ที่ 4, 6, 8, 10, 14, 15, 20, 22 และ 26 คะแนนความแข็งแกรEงในชีวิต คือ คะแนนรวมทั้ง 28 ขLอ มีคEาตั้งแตE 28-140 คะแนน คะแนนสูงแสดงวEามี

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 104 ความแข็งแกรEงในชีวิตสูง จุดตัดคิดจากคEาเฉลี่ยภาพรวม = 120.12, ดLาน I have = 39.05, ดLาน I am = 43.02, ดLาน I can = 38.05 คEาต่ำกวEาคEาเฉลี่ยแสดงถึง ความ แข็งแกรEงในชีวิตต่ำ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ เครื่องมือที่ใชL คือ (1) แบบสอบถามความเครียด (2) แบบสอบถามพฤติกรรมสุขภาพ และ (3) แบบสอบถามความแข็งแกรEงในชีวิต ผEานการตรวจสอบ คุณภาพความตรงดLานเนื้อหา (content validity) โดย ผูLเชี่ยวชาญเรียบรLอยแลLว ไดLคEา CVI เทEากับ 1 และ เพื่อใหLสอดคลLองกับบริบทของกลุEมตัวอยEางผูLวิจัยจึงนำไป หาคEาความเชื่อมั่น โดยนำมาใชLกับกลุEมที่มีลักษณะคลLาย กลุEมตัวอยEาง จำนวน 30คน ไดLคEาสัมประสิทธิ์อัลฟาของ ครอนบราค (Cronbach’s alpha coefficient) เทEากับ 0.903, 0.745 และ 0.930 ตามลำดับ การเก็บรวบรวมขxอมูล ผูLวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขLอมูลระหวEาง เดือน กันยายน – พฤษภาคม พ.ศ. 2565 ดำเนินการเก็บขLอมูล ในชุมชนเป†าหมายที่กำหนด โดยผูLวิจัย จำนวน 3 คน และผูLชEวยนักวิจัย จำนวน 5 คน ซึ่งผูLวิจัยไดLอธิบาย รายละเอียดของขLอคำถามเพื่อเตรียมความพรLอมใหLกับ ผูLชEวยนักวิจัยกEอนเก็บขLอมูล ซึ่งผูLวิจัยและผูLชEวยวิจัย จะตLองแสดงผลรับรองผEานการตรวจโรค COVID -19 ใหLกับผูLสูงอายุทุกรายทราบกEอนเขLาไปสอบถามผูLสูงอายุ ตามแบบสอบถาม สำหรับผูLสูงอายุรายที่ไมEสะดวกในการ อEานหรือการบันทึกคำตอบผูLวิจัยและผูLชEวยวิจัย ดำเนินการอEานขLอคำถามใหLตอบและชEวยบันทึก สEวน ผูLสูงอายุที่สามารถตอบแบบสอบถามไดLดLวยตนเอง ผูLวิจัยและผูLชEวยนักวิจัยจะอธิบายรายละเอียดโดยรวม ของคำถามและวิธีการตอบกEอนที่จะใหLผูLสูงอายุตอบ แบบสอบถามดLวยตนเอง กลุEมตัวอยEางใชLเวลาตอบ แบบสอบถามประมาณ 15-20 นาที ภายหลังที่ตอบ แบบสอบถามผูLวิจัยและผูLชEวยนักวิจัยตรวจสอบความ สมบูรณ:ของแบบสอบถามทุกฉบับ และนำมาวิเคราะห: ขLอมูลทั้งหมด 278 ฉบับ การพิทักษ%สิทธิกลุ+มตัวอย+าง วิจัยไดLรับความเห็นชอบจากคณะกรรมการ จริยธรรมการวิจัยในมนุษย:ของวิทยาลัยพยาบาลบรม ราชชนนีสวรรค:ประชารักษ: นครสวรรค: เลขที่รับรอง SPRNW-REC 002/2021 โดยชี้แจงรายละเอียดและ ไดLรับการยินยอมจากผูLเขLารEวมการวิจัย การวิเคราะห%ขxอมูล วิเคราะห:ดLวยโปรแกรมคอมพิวเตอร:สำเร็จรูป กำหนดระดับการมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 1. สถิติพรรณนา (descriptive statistics) คEาความถี่ รLอยละ คEาเฉลี่ยและคEาเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2. สถิติวิเคราะห: (analysis statistics) 2.1 วิเคราะห:ความสัมพันธ:ระหวEางปAจจัยสEวน บุคคลกับความแข็งแกรEงในชีวิต โดยทดสอบดLวยสถิติ ไคสแควร: (Chi - square test of association) 2.2 วิเคราะห:ความสัมพันธ:ระหวEางความเครียด และพฤติกรรมสุขภาพกับความแข็งแกรEงในชีวิตโดยใชL สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ:ของเพียร:สัน (Pearson‘s product moment correlation) เพื่อคัดกรองตัวแปร ทำนาย (predictors) และตรวจสอบความสัมพันธ: ระหวEางตัวแปรทำนาย (multicollinearity) กEอนนำเขLา การวิเคราะห:ถดถอยพหุคูณ โดยขLอมูลมีการแจกแจง ปกติและระดับการวัดแบบอันตรภาค 2.3 วิเคราะห:หาตัวแปรทำนายความแข็งแกรEงใน ชีวิตของผูLสูงอายุ โดยใชLสถิติการวิเคราะห:ถดถอยพหุคูณ (multiple regression analysis) โดยผEานการทดสอบ ขLอตกลงเบื้องตLน กEอนการวิเคราะห: ไดLแกE ตัวแปรทุกตัว มีการกระจายแบบโคLงปกติ (normality) ตัวแปรมี ความสัมพันธ:เชิงเสLนตรง (linearity) ตัวแปรไมEมี

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 105วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ความสัมพันธ:กันเองสูง (multicollinearity) คEา tolerance มีคEาไมEใกลL 0 (> 0.5) คEา VIF ไมEเกิน 10 ผล การทดสอบเปôนไปตามขLอตกลงของสถิติทุกขLอ โดยคEา tolerance อยูEในชEวง .655 - .866 และคEา VIFอยูEในชEวง 1.154 – 2.119 ซึ่งหมายความวEาตัวแปรมีความเปôน อิสระตEอกัน คEา Durbin-Watson เทEากับ 2.165 แสดง วEาไมEเกิด autocorrelation หรือขLอมูลไมEมีความสัมพันธ: ภายใน ผลการศึกษา 1. ขxอมูลดxานปÅจจัยส+วนบุคคลและความสัมพันธ% ระหว+างปÅจจัยส+วนบุคคลกับความแข็งแกร+งในชีวิต ผูxสูงอายุ ตารางที่ 1 แสดงขLอมูลสEวนบุคคลและวิเคราะห:ความสัมพันธ:ปAจจัยสEวนบุคคลกับความแข็งแกรEงในชีวิต ขxอมูล จำนวน รxอยละ X 2 df P-value เพศ <.001 • ชาย 75 27 183.862** 20 • หญิง 203 73 อายุ <.001 • อายุ 60 – 69 ป9 169 60.8 446.287** 40 • อายุ 70 – 79 ป9 94 33.8 • 80 ป9ขึ้นไป 15 5.4 รายได5ต7อเดือน <.001 • 1,500 บาท หรือต่ำกวJา/เดือน 157 56.5 397.092** 60 • 1,501 – 3,000 บาท /เดือน 33 11.9 • 3,001 – 4,500 บาท /เดือน 32 11.5 • 4,501 บาทขึ้นไป/เดือน 56 20.1 สถานภาพสมรส <.001 • โสด 8 2.9 648.253** 80 • คูJ 107 38.5 • หมSาย 158 56.8 • หยJารSาง 5 1.8 การศึกษา <.001 • ไมJไดSศึกษา 19 6.8 410.617** 80 • ระดับประถมศึกษา 207 74.5 • ระดับมัธยมศึกษาตSน 46 16.5 • ระดับมัธยมศึกษาปลาย 5 1.8

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 106 จากตารางที่ 1 กลุEมตัวอยEางสEวนใหญEเปôนเพศหญิง จำนวน 203 คน คิดเปôนรLอยละ สEวนใหญEมีอายุ 60 – 69 ปöจำนวน 169 คน คิดเปôนรLอยละ 60.8 โดยมีรายไดL นLอยกวEาหรือเทEากับ 1,500 บาท/เดือน จำนวน 157 คน คิดเปôนรLอยละ 56.5 สEวนใหญEมีสถานภาพสมรสเปôน หมLายมากที่สุด จำนวน 158 คน คิดเปôนรLอยละ 56.8 การศึกษาสEวนใหญEอยูEระดับปฐมศึกษา จำนวน 207 คน จากตารางที่ 2 กลุEมตัวอยEางสEวนใหญEมี ความเครียดอยูEในระดับปานกลาง จำนวน 157 คน คิด เปôนรLอยละ 56.5 รองลงมาคือ อยูEระดับสูง ก คิดเปôนรLอยละ 74.5 และพบวEาโรคประจำตัวสEวนใหญE คือมีมากกวEา 1 โรค คือเบาหวาน ความดันโลหิตสูง และ โรคอื่น ๆ จำนวน 107 คน คิดเปôนรLอยละ 38.5 โดย พบวEา ปAจจัยสEวนบุคคลทั้งดLาน เพศ อายุ รายไดL สถานภาพสมรส การศึกษา และโรคประจำตัว มี ความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุอยEาง มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 2. ปÅจจัยดxานความเครียด จำนวน 76 คน คิดเปôนรLอยละ 27.3 ระดับนLอย จำนวน 23 คน คิดเปôนรLอยละ 8.3 และระดับรุนแรง จำนวน 22 คน คิดเปôนรLอยละ 7.9 ตามลำดับ ตารางที่2 แสดงจำนวนและรLอยละกลุEมตัวอยEาง จำแนกตามระดับความเครียด (N = 278) ระดับความเครียด จำนวน(คน) รxอยละ ระดับนSอย (คะแนน 0-23 ) 23 8.3 ระดับปานกลาง (คะแนน 24-41) 157 56.5 ระดับสูง (คะแนน 42-61) 76 27.3 ระดับรุนแรง (คะแนน 62 ขึ้น) 22 7.9 ขxอมูล จำนวน รxอยละ X 2 df P-value • ระดับปริญญาตรี - - • ระดับปริญญาโท 1 0.4 • สูงกวJาปริญญาโท - - โรคประจำตัว 256.404** 60 <.001 • โรคเบาหวาน 23 8.3 • โรคความดันโลหิตสูง 96 34.5 • โรคไขมันสูง 52 18.7 • โรคอื่น ๆ (มากกวJา 1 โรค) ไดSแกJ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ปวดกลSามเนื้อและ อื่นๆ 107 38.5 *p <.05, **p <.01 (mean 120.12, S.D. 12.24)

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 107วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 3. ปÅจจัยดxานพฤติกรรมสุขภาพ จากตารางที่ 3 กลุEมตัวอยEางสEวนใหญEมีพฤติกรรม สุขภาพ อยูEในระดับปานกลาง จำนวน 104คน คิดเปôน รLอยละ 37.4 รองลงมา คือ ระดับนLอยจำนวน จากตารางที่ 4 คะแนนเฉลี่ยของความแข็งแกรEง ในชีวิตโดยรวมอยูEระหวEาง 97-140 (Mean =120.12, SD =12.24) สEวนใหญEต่ำกวEาคEาเฉลี่ย จำนวน 165 คน คิดเปôนรLอยละ 59.4 และ มากกวEาและเทEากับคEาเฉลี่ย จำนวน 113 คน คิดเปôนรLอยละ 40.6 โดยดLาน ฉันมี...(I Have) คEาเฉลี่ยอยูEระหวEาง 24-45 (Mean =39.05, SD =3.62) สEวนใหญEมีต่ำกวEาคEาเฉลี่ย จำนวน 164 คน คิด เปôนรLอยละ 59 และมากกวEาและเทEากับคEาเฉลี่ย จำนวน 114 คน คิดเปôนรLอยละ 41 โดยฉันเปôน...(I am) คEาเฉลี่ย อยูEระหวEาง 33-50 (Mean =43.02, SD =4.7) สEวน ใหญEต่ำกวEาคEาเฉลี่ย จำนวน 161 คน คิดเปôนรLอยละ 57.9 และมากกวEาและเทEากับคEาเฉลี่ย จำนวน 117 คน คิดเปôนรLอยละ 42.1 และดLานฉันสามารถ...(I can) 93 คน คิดเปôนรLอยละ 33.5 และ ระดับมากจำนวน 81 คน คิดเปôนรLอยละ 29.1 ตามลำดับ 4. ปÅจจัยดxานความแข็งแกร+งในชีวิตของกลุ+ม ตัวอย+าง คEาเฉลี่ยอยูEระหวEาง 29-45 (Mean =38.05, SD =4.53) สEวนใหญEมากกวEาและเทEากับคEาเฉลี่ย จำนวน 140 คน คิดเปôนรLอยละ 50.4 และ ต่ำกวEาคEาเฉลี่ย จำนวน 138 คน คิดเปôนรLอยละ 49.6 5. วิเคราะห%ความสัมพันธ%ระหว+างความเครียด พฤติกรรมสุขภาพกับความแข็งแกร+งในชีวิต ตารางที่ 3 แสดงจำนวนและรLอยละกลุEมตัวอยEางจำแนกตามระดับพฤติกรรมสุขภาพ (N = 278) ระดับพฤติกรรมสุขภาพ จำนวน(คน) รxอยละ ระดับนSอย (คะแนนต่ำกวJา 86.17) 93 33.5 ระดับปานกลาง (คะแนนตั้งแตJ 86.18 - 96.33) 104 37.4 ระดับมาก (คะแนนสูงกวJา 96.34) 81 29.1 ตารางที่ 4 แสดงคEาพิสัย คEาเฉลี่ย สEวนเบี่ยงเบนมาตรฐานและระดับความแข็งแกรEงในชีวิต (N = 278) คัวแปรที่ศึกษา ช+วงคะแนน Min Max Mean SD ระดับความแข็งแกร+ง คEาที่เปôน ไปไดL คEาที่ เปôนจริง ≥ คEาเฉลี่ย รLอย ละ ต่ำกวEา คEาเฉลี่ย รLอย ละ ความแข็งแกรEงโดยรวม 28-140 97-140 97 140 120.12 12.24 113 40.6 165 59.4 ฉันมี...I Have 9-45 24-45 24 45 39.05 3.62 114 41.0 164 59.0 ฉันเปôน...I am 10-50 33-50 33 50 43.02 4.70 117 42.1 161 57.9 ฉันสามารถ...I can 9-45 29-45 29 45 38.05 4.53 140 50.4 138 49.6

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 108 จากตารางที่ 5 พบวEา ความเครียดและพฤติกรรม สุขภาพมีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิต อยEางมี นัยสำคัญที่ระดับ .01 โดยคEา r = -.273 และ .575 ตามลำดับ 6. การวิเคราะห%ปÅจจัยทำนายความแข็งแกร+งใน ชีวิตของผูxสูงอายุ ตารางที่ 5 แสดงความสัมพันธ:ระหวEางความเครียด พฤติกรรมสุขภาพและความแข็งแกรEงในชีวิต ตัวแปร 1 2 3 1.ความแข็งแกรJงภาพรวม 1 2. ความเครียด -.273** 1 3. พฤติกรรมสุขภาพ .575** .221** 1 *p <.05, **p <.01 ตารางที่ 6 แสดงปAจจัยทำนายความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ(N = 278) ตัวแปรที่ศึกษา b SE b β t P-value พฤติกรรมสุขภาพ(x1) • ระดับนSอย • ระดับปานกลาง -.286 .061 -.295 -4.694 .000 • ระดับมาก เพศ (x2) • ชาย • หญิง 6.127 1.469 .223 4.171 .000 รายได5 (x3) • 1,500 บาท หรือต่ำกวJา/เดือน -1.652 .505 -.165 -3.274 .001 • 1,501 – 3,000 บาท /เดือน • 3,001 – 4,500 บาท /เดือน • 4,501 บาทขึ้นไป/เดือน อายุ(x4) • อายุ 60 – 69 ป9 -3.744 1.398 -.183 -2.678 .008 • อายุ 70 – 79 ป9 • 80 ป9ขึ้นไป A = .393 SEest= 9.54098 Constant = 72.850,R = .635, R2 = .404, F = 36.826, *p <.01

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 109วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ จากตารางที่ 6 ตัวแปรที่ถูกเลือกเขLาสมการ คือ พฤติกรรมสุขภาพ เพศ รายไดL และอายุ เปôนตัวแปร พยากรณ:ที่มีความสัมพันธ:กับตัวแปรตามอยEางมี นัยสำคัญมากที่สุด สEวนตัวแปรปAจจัยสEวนบุคคลดLาน สถานภาพสมรส การศึกษา โรคประจำตัว และตัวแปร ความเครียดไมEสามารถทำนายตัวแปรตามไดLเพิ่มขึ้นอยEาง มีนัยสำคัญจึงถูกตัดออก สรุปไดLวEา พฤติกรรมสุขภาพ เพศ รายไดL และอายุ สามารถทำนายความแข็งแกรEงในชีวิต ของผูLสูงอายุไดLรLอยละ 63.5อยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ 0.01 โดยพฤติกรรมสุขภาพ (β=-.295) เพศ (β=.223) รายไดL (β=-.165) และอายุ (β=-.183) มี สมการทำนาย ดังนี้ ความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ = 72.850 + (-.286)(พฤติกรรมสุขภาพ) + 6.127 (เพศหญิง) + (-1.652)(รายไดLนLอยกวEาหรือเทEากับ 1,500 บาท/เดือน) + (-3.744) (อายุระหวEาง 60 –69 ปö) อภิปรายผลการวิจัย 1. ผลการศึกษาพบวEา คะแนนเฉลี่ยความ แข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ โดยรวมเทEากับ 120.12 (S.D. =12.24) และรายดLานฉันมี (I have) ดLานฉันเปôน (I am) และดLานฉันสามารถ (I can) มีคEาเฉลี่ยคEอนขLาง สูง โดยพบวEาผูLสูงอายุสEวนใหญEมีความแข็งแกรEงในชีวิต ภาพรวมและดLานฉันมี (I have) และฉันเปôน (I am) ต่ำ กวEาคEาเฉลี่ย ทั้งนี้อาจเปôนผลจากสภาพการเปลี่ยนแปลง ของวัยสูงอายุซึ่งมีการเสื่อมของรEางกาย ความแข็งแรง และพละกำลังลดลง ประกอบกับการมีโรคประจำตัว และกลุEมตัวอยEางสEวนใหญEมีสถานภาพสมรสหมLายอาจ ทำใหLเกิดความรูLสึกโดดเดียวหรือขาดที่พึ่ง จึงสEงผลตEอ ความเขLมแข็งในการเผชิญปAญหาทำใหLผูLสูงอายุมีความ แข็งแกรEงลดลง18 แตEพบวEาดLานฉันสามารถ (I can) ซึ่ง เปôนทักษะการจัดการปAญหาและสัมพันธภาพระหวEาง บุคคล สEวนใหญEมีคEาสูงกวEาคEาเฉลี่ย ซึ่งแสดงถึง ความสามารถการปรับตัวและเผชิญปAญหาของผูLสูงอายุ ที่พรLอมรับกับการเผชิญภาวะวิกฤติที่เกิดขึ้นในชีวิต แมLวEาจะทุกข: ทLอแทL หรือมีปAญหาการเจ็บป°วยทางกายก็ สามารถฟÑÖนตัวไดLในเวลาอันรวดเร็ว นำไปสูEการ เปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น และสามารถดำเนินชีวิตตEอไปไดL อยEางปกติสุข19 จึงสEงผลใหLคEาเฉลี่ยความแข็งแกรEงใน ชีวิตภาพรวมมีคEาเฉลี่ยคEอนขLางสูง สอดคลLองกับ การศึกษาของฉัตรฤดี ภาระญาติและคณะ9 พบวEา ผูLสูงอายุที่มีความแข็งแกรEงในชีวิตสูง จะสามารถปรับตัว ไดLดีตEอเหตุการณ:หรือสถานการณ:ตEาง ๆ เปôนอยEางดี รับรูLความสามารถหรือศักยภาพของตนเอง ทำใหL สามารถเผชิญความยุEงยากใจหรือความเครียดในชีวิตไดLดี รวมถึงสามารถฟÑÖนตัวไดLในเวลารวดเร็ว ความแข็งแกรEง ในชีวิตเปôนความสามารถและศักยภาพของบุคคลในการ ยืนหยัด ฟÑÖนตัวทEามกลางสถานการณ:ตEาง ๆ ที่ผEานเขLามา ในชีวิตไดLอยEางเหมาะสม 2. ปAจจัยสEวนบุคคล ไดLแกE เพศ อายุ รายไดL การศึกษา โรคประจำตัว ความเครียด และพฤติกรรม สุขภาพ มีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิตของ ผูLสูงอายุ อยEางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ปAจจัย สEวนบุคคล เปôนภูมิหลังที่บEมเพาะความแข็งแกรEงในชีวิต โดยเฉพาะประสบการณ:ที่ยากลำบาก กลุEมตัวอยEางสEวน ใหญEเปôนเพศหญิง มีความหยืดหยุEนสามารถในการ ปรับตัวกับสังคมที่เปลี่ยนแปลงไดLดี มีความสนใจในการ ดูแลตนเอง เปôนผูLนำในการทำกิจกรรมในครอบครัว ไดLแกE การดูแลลูกหลาน งานบLาน ทำใหLเกิดพัฒนาการ ทางดLานรEางกายและจิตใจ สEงผลตEอความสุข และมี ความสามารถในการทำกิจกรรมตEาง ๆ รEวมกับครอบครัว ชุมชน โดยพบปะพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็น รEวม กลุEมกิจกรรมสังสรรค:เพื่อความผEอนคลายทั้งรEางกาย และจิตใจ20 จึงมีความสัมพันธ:กับความแข็งแกรEงในชีวิต โดยผูLสูงอายุกลุEมตัวอยEางสEวนใหญEมีอายุระหวEาง 60-69

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 110 ปö และมีระดับการศึกษาพื้นฐาน สEงผลใหLผูLสูงอายุซึ่งอยูE ในชEวงของผูLสูงอายุตอนตLนเปôนชEวงวัยที่มีพละกำลัง มี ความรูLความสามารถในการศึกษาคLนควLาขLอมูลและหา ประสบการณ:ชีวิตในการดูแลตนเอง คิดวิเคราะห:และ การปรับตัวตEอสถานการณ:ตEาง ๆ ไดLเปôนอยEางดี สามารถ ทำประโยชน:ใหLกับครอบครัว สEงผลใหLผูLสูงอายุมีความพึง พอใจและภาคภูมิใจในสิ่งที่ตนเปôน21 (ฉันเปôน) (I am) และตนมี(ฉันมี) (I have) จึงมีความแข็งแกรEงในชีวิต ประกอบกับความพึงพอใจในสิ่งที่ไดLรับ (ฉันมี) (I have) จากการมีรายไดLประจำจาก “เบี้ยยังชีพผูLสูงอายุ” รวมถึงรายไดLจากบุตรหลานและครอบครัวเพื่อการดำรง ชีพและยังมีสวัสดิการจากภาครัฐสนับสนุนสEงผลตEอการ มีคุณคEาในตนเอง สอดคลLองกับการศึกษาของ มะลิ โพธิ พิมพ:และคณะ11 ผูLสูงอายุที่มีรายไดLเพียงพออาจมี ความรูLสึกวEาตนเองมีความพรLอมทั้งดLานทรัพย:สิน สิ่ง อำนวยความสะดวกในการใชLชีวิตตEาง ๆ สามารถรEวม กิจกรรมในสังคมไดLอยEางสม่ำเสมอ ไดLรับการยอมรับนับ ถือจากคนในสังคม จึงสEงผลใหLมีความแข็งแกรEงในชีวิต และการศึกษาของปณิชา บุญสวัสดิ์ และคณะ22 พบวEา ผูLสูงอายุตอนตLนมีความแข็งแกรEงในชีวิตระดับสูงแมLมี โรคประจำตัว (รLอยละ 70.5) ซึ่งเปôนปAจจัยเสี่ยงที่ทำใหL เกิดความเครียดในผูLสูงอายุ แตEถLาผูLสูงอายุมีปAจจัย ปกป†อง เชEน การมองโลกในแงEดี มีความภาคภูมิใจและ เชื่อมั่นในตนเอง สามารถเพิ่มศักยภาพในพฤติกรรมการ ดูแลตนเองเพื่อคงไวLซึ่งภาวะสุขภาพดี ยอมรับและ ปรับตัวตEอความเจ็บป°วยหรือภาวะวิกฤติในชีวิตไดLอยEาง เหมาะสมซึ่งแสดงถึงความแข็งแกรEงในชีวิต (I can) ( ฉัน สามารถ.. ) สัมพันธ:กับการศึกษาของกนกภรณ: ทองคุLม และคณะ23 พบวEาความแข็งแกรEงในชีวิตมีความสัมพันธ: เชิงบวกกับสุขภาพรEางกาย ขวัญกำลังใจและความพึง พอใจในชีวิต ความเครียดมีความสัมพันธ:ทางลบกับความ แข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุอยEางมีนัยสำคัญที่ระดับ .05 วัยผูLสูงอายุ มีความบกพรEองทางรEางกายเพิ่มขึ้นตาม วัย และสEวนใหญEมีความเจ็บป°วยจากโรคเรื้อรัง การ เจ็บป°วยทำใหLการทำงานทางรEางกาย สติปAญญา จิตใจ ของผูLสูงอายุเสื่อมถอย หากผูLสูงอายุไมEสามารถปรับตัว ตEอการเปลี่ยนแปลงไดLอาจเกิดผลแทรกซLอนนำไปสูEการ เกิดปAญหาสุขภาพจิตไดLแกEความเครียด สัมพันธ:กับ การศึกษาของ มะลิสา งามศรี,หงส: บันเทิงสุขและ ดรุณี ใจสวEาง24 พบวEา ภาวะซึมเศรLาและความเครียด มี ความสัมพันธ:ทางลบกับความแข็งแกรEงในชีวิต อยEางมี นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สอดคลLองกับ ฐานันท:ดา มุสิกสิริจิรกุล, บัวทอง สวEางโสภากุล25 พบวEาความ แข็งแกรEงในชีวิตมีความสัมพันธ:ทางบวกกับความพึง พอใจในชีวิตและมีความสัมพันธ:ทางลบกับความเครียด เมื่อบุคคลตLองเผชิญกับสถานการณ:ที่ยากลำบาก จนเกิด ความเครียดและความกดดัน ความแข็งแกรEงในชีวิตจะ สามารถชEวยในการจัดการปAญหา ดังนั้นความแข็งแกรEง ในชีวิตจึงเปôนคุณสมบัติทางดLานบวกของบุคคลในการ ฟÑÖนตัวเมื่อประสบกับปAญหาหรือสถานการณ:ที่ทำใหLเกิด ความตึงเครียด เปôนปAจจัยที่ปกป†องทำใหLผูLสูงอายุประสบ ความสำเร็จในชีวิตและดำรงไวLซึ่งสุขภาวะที่ดี26 พฤติกรรมสุขภาพมีความสัมพันธ:ทางบวกกับ ความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุอยEางมีนัยสำคัญที่ ระดับ .01 ซึ่งผูLสูงอายุมีพฤติกรรมสุขภาพอยูEในระดับดี แสดงถึงความสามารถในการดูแลตนเอง ความ รับผิดชอบตEอสุขภาพ ตามคำแนะนำของบุคลากรทาง การแพทย: กลุEมตัวอยEางสEวนใหญEเปôนกลุEมที่ป°วยดLวยโรค เรื้อรัง ไดLแกE โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรค ไขมันในเลือดสูง จึงมีความจำเปôนตLองปฏิบัติตาม คำแนะนำของแพทย: เมื่อมีความเครียดหรือความวิตก กังวลเกี่ยวกับสุขภาพ สามารถขอคำปรึกษากับบุคลากร

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 111วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ทางการแพทย: ยEอมทำใหLสภาพรEางกายและจิตใจดีขึ้น หากมีความแข็งแกรEงในชีวิต สัมพันธ:กับการศึกษาของ กนกภรณ: ทองคุLมและคณะ23 พบวEาความแข็งแกรEงใน ชีวิต มีความสัมพันธ:เชิงบวกกับสุขภาพรEางกาย ขวัญ กำลังใจและพึงพอใจในชีวิต หากมีการสEงเสริมใหLมี พฤติกรรมสุขภาพที่ดี ไดLแกEสEงเสริมใหLมีการรับรูLภาวะ สุขภาพ ทั้งดLานรEางกายและจิตใจ ไดLแกE ดLานการ รับประทานอาหาร ดLานการออกกำลังกาย ดLานการ จัดการความเครียด ดLานการไมEสูบบุหรี่และการไมEดื่ม สุรา ดLานการป†องกันอุบัติเหตุสามารถพัฒนาความ แข็งแกรEงในจิตใจใหLเข็มแข็งขึ้น เมื่อตLองเผชิญตEอภาวะ วิกฤตซึ่งผูLสูงอายุที่มีความแข็งแรEงในชีวิตสูงยEอมเห็น คุณคEาตนเอง รับรูLในความสามารถของตนเอง ปรับตัวไดL ดีเรียนรูLประสบการณ:ตEางๆในชีวิต เผชิญปAญหาหรือ สถานการณ:ที่ยากลำบากไดL ดังนั้นในการดูแลผูLสูงอายุควรเสริมสรLาง พฤติกรรมสุขภาพที่ดีโดยสEงเสริมการรับรูLภาวะสุขภาพ รEางกายและจิตใจ ใหLความรูLเรื่องโภชนาการและการออก กำลังการอยEางสม่ำเสมอที่เหมาะสมกับวัย สEงเสริมทักษะ การปรับตัวและเผชิญปAญหา การจัดการความเครียดที่ เหมาะสม เพื่อเสริมสรLางความแข็งแกรEงในชีวิต โดยตLอง ตระหนักถึงความแตกตEางของปAจจัยสEวนบุคคลรEวมดLวย 3. พฤติกรรมสุขภาพ (x1) เพศ (x2) รายไดL (x3) และอายุ(x4) สามารถรEวมกันทำนายความแข็งแกรEงใน ชีวิตของผูLสูงอายุ รLอยละ 63.5 ผูLสูงอายุสEวนใหญEเปôน เพศหญิงมีอายุระหวEาง 60 - 69 ปö ซึ่งเปôนชEวงวัยที่ยังมี สุขภาพที่แข็งแรง มีพลังในการทำงาน มีความสามารถใน การคิดวิเคราะห:เผชิญปAญหา และการปรับตัวตEอ สถานการณ:ตEางๆ ไดLดี21 รวมถึงการเปôนเพศหญิงซึ่งจะมี ความยืดหยุEนและความแข็งแกรEงในการดำเนินชีวิต สามารถในการปรับตัวเมื่อเกิดปAญหามักจะเขLาหาสังคม ระบายความคิด ความรูLสึก มีทักษะการสื่อสารที่ดี มี ความสามารถในการเผชิญปAญหา20 จึงเปôนปAจจัยที่สEงผล ตEอความแข็งแกรEงในการดำเนินชีวิตและผูLสูงอายุสEวน ใหญEมีรายไดLทั้งจากการเลี้ยงดูของบุตรหลานและเบี้ยยัง ชีพจากภาครัฐ สำหรับตอบสนองตEอความจำเปôนพื้นฐาน พึ่งพาตนเองไดLไมEเปôนภาระบุคคลอื่น รวมถึงการเขLาถึงมี แหลEงบริการสุขภาพในชุมชนที่สามารถเขLาถึงไดLงEาย สะดวกและไมEมีคEาใชLจEาย เกิดความเชื่อมั่นและความรูLสึก มีคุณคEา สEงผลตEอความแข็งแกรEงในชีวิต27 สอดคลLองกับ การศึกษาของปณิชา บุญสวัสดิ์และคณะ22 ซึ่งผูLสูงอายุ สEวนใหญEเปôนผูLสูงอายุตอนตLน มีศักยภาพในการดูแล ตนเองสูงและใสEใจในการดูแลตนเองดี สEงผลใหLมี พฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสมเปôนสEวนใหญE ผูLสูงอายุมี พฤติกรรมสุขภาพที่ดี ทั้งดLานการรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย การจัดการความเครียด การไมEสูบ บุหรี่และไมEดื่มสุรา และการป†องกันอุบัติเหตุ สEงผลดีตEอ สุขภาพกายและจิตใจ เปôนผูLสูงอายุที่มีสุขภาพดีและมี ความสุข มีพลังในการตEอสูEกับสถานการณ:ตEาง ๆ ที่จะ เขLามาในชีวิตสEงผลในการเสริมสรLางความแข็งแกรEงใน ชีวิต สอดคลLองกับการศึกษาของ แววดาว พิมพ:พันธ:ดี4 พบวEา ความแข็งแกรEงทางดLานสุขภาพกายเปôน ความสามารถในการคงไวLซึ่งภาวะสุขภาพดี แมLวEาตLอง เผชิญกับสถานการณ:ที่สEงผลใหLเกิดความยากลําบากใน ชีวิต ผูLสูงอายุที่มีความแข็งแกรEงทางดLานสุขภาพกาย แมL จะมีการเจ็บป°วยทางดLานรEางกายเกิดขึ้น แตEยังมี ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันไดLดLวย ตนเอง จึงพบวEาสุขภาพกายของผูLสูงอายุมีความสัมพันธ: กับความแข็งแกรEงในชีวิต28 ดังนั้นการสEงเสริม พฤติกรรมสุขภาพ ไดLแกE การใหLความรูLโภชนาการ การ ออกกำลังกาย การจัดการความเครียด การป†องกัน อุบัติเหตุที่เหมาะสมกับผูLสูงอายุ จะเปôนปAจจัยสEงเสริม ความแข็งแกรEงในชีวิตผูLสูงอายุ โดยทีมสุขภาพควร คำนึงถึงความแตกตEางของบุคคลทั้งดLานเพศ อายุ และ

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 112 รายไดLรEวมดLวยในการจัดกิจกรรมทางการพยาบาล หรือ การใหLคำปรึกษาทางสุขภาพเพื่อเสริมสรLางความ แข็งแกรEงในชีวิตทำใหLผูLสูงอายุยอมรับในตนเอง เห็น คุณคEาในตนเองและสามารถเผชิญตEอปAญหาหรือ เหตุการณ:วิกฤตตEาง ๆ และสามารถฟÑÖนตัวกลับมาใชLชีวิต ตEอไปไดLอยEางปกติสุขและมีคุณภาพชีวิตที่ดี ขFอเสนอแนะ 1. ขxอเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใชx พยาบาลและบุคลากรในทีมสุขภาพ สามารถนำ ผลการวิจัยไปเปôนขLอมูลในการจัดกิจกรรมการพยาบาล หรือการสEงเสริมความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุ โดย วิเคราะห:ถึงปAจจัยสEวนบุคคลที่มีความแตกตEางดLานเพศ อายุและรายไดL ซึ่งมีผลตEอความแข็งแกรEงในชีวิต รวมถึง การวิเคราะห:พฤติกรรมสุขภาพของผูLสูงอายุแตEละคนที่มี ลักษณะเฉพาะมาวางแผนในการดูแลรายบุคคล เพื่อใหL ผูLสูงอายุสามารถปรับตัวตEอความเจ็บป°วยไดLอยEาง เหมาะสม คงไวLซึ่งคุณภาพชีวิตที่ดี 2. ขxอเสนอแนะในการทำวิจัยครั้งต+อไป ควรศึกษาความแข็งแกรEงในชีวิตในกลุEมผูLสูงอายุที่ เผชิญกับโรคอุบัติใหมE หรือโรคติดตEอเฉียบพลัน และ ทบทวนงานวิจัยอยEางเปôนระบบเพื่อหาขLอสรุปถึงวิธีการ ที่จะสEงเสริมความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุอันจะ นำไปสูEคุณภาพชีวิตที่ด

vปจัจัยท่ ีมีอิทธิพลต่อความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ ชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์ 113วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เอกสารอxางอิง 1. พนิดา ภูEงามดี. แนวคิดการใชLศิลปะพัฒนาชีวิตผูLสูงวัยในภาวะสังคมผูLสูงอายุ. วารสารมนุษยสังคมศาสตร:. 2566;1(2):11-20. 2. วราลักษณ: ศรีนนท:ประเสริฐ. ตอนที่ 5 สุขภาพผูLสูงวัยไทยและปAญหาที่สำคัญ: โครงการสารานุกรมไทย สำหรับเยาวชน สารานุกรมไทยฉบับผูLสูงวัย. พิมพ:ครั้งที่1. กรุงเทพมหานคร: โครงการสารานุกรมไทย; 2560. 3. Rodrigues FR, Tavares DMDS. Resilience in elderly people: factors associated with sociodemographic and health conditions. Rev Bras Enferm. 2021;74:e20200171. 4. แววดาว พิมพ:พันธ:ดี. การพัฒนาแนวทางการเสริมพลังความแข็งแกรEงในชีวิตของผูLสูงอายุในเขตระเบียงเศรษฐกิจภาค ตะวันออก [ปริญญานิพนธ:ปริญญาสาธารณสุขศาสตรดุษฎีบัณฑิต]. ชลบุรี: มหาวิทยลัยบูรพา; 2562. 5. โสภิณ แสงอEอน, พัชรินทร: นินทจันทร:, ทัศนา ทวีคูณ. ความแข็งแกรEงในชีวิตและภาวะซึมเศรLาของประชาชนในชุมชน แหEงหนึ่งของจังหวัดปทุมธานี. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต. 2561;32(2):84-99. 6. มุกข:ดา ผดุงยาม, อัญชลี ช. ดูวอล. กลยุทธ:การฟÑÖนฟูพลังสุขภาพจิตในผูLสูงอายุ. วารสารพยาบาลกองทัพบก. 2561;19(1):66-73. 7. ประภาพร มโนรัตน:และคณะ. การเห็นคุณคEาในตนเองของผูLสูงอายุไทยพุทธในเขตชุมชนกึ่งเมืองกึ่งชนบท: กรณีศึกษา บLานนาโปรEงตำบลทEาเสา อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ:. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีอุตรดิตถ:. 2558;7(2):46-60. 8. Izadi-Avanji FS, Kondabi F, Reza Afazel M, Akbari H, Zeraati-Nasrabady M. Measurement and predictors of resilience among community-dwelling elderly in Kashan, Iran: A cross-sectional study. Nurs Midwifery Stud. 2017;6(1):e36397. 9. ฉัตรฤดี ภาระญาติ, วารี กังใจ, สิริลักษณ: โสมานุสรณ:. ปAจจัยทำนายพลังสุขภาพจิตของผูLสูงอายุ.วารสารคณะพยาบาล ศาสตร: มหาวิทยาลัยบูรพา. 2559;24(2):97-106. 10. สมเกียรติ สุทธรัตน:, มะยุรี วงค:กวานกลม. ปAจจัยทำนายพลังสุขภาพจิตของผูLสูงอายุในจังหวัดนครพนม. วารสาร การพยาบาล. 2567;73(2):40-9. 11. มะลิ โพธิพิมพ:, สุชาติ บุณยภากร, จีรภา บุณยภากร, วลัญช:ชยา เขตบำรุง, จุน หนEอแกLว, วรารัตน: สังวะลี และคณะ. ปAจจัยที่มีความสัมพันธ:กับพลังสุขภาพจิตผูLสูงอายุในชุมชนแหEงหนึ่ง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารมหาวิทยาลัยวงษ: ชวลิตกุล. 2564;34(1):22-32. 12. กรมสุขภาพจิต. แบบประเมินความเครียด (SPST-20) [อินเทอร:เน็ต]. 2554 [เขLาถึงเมื่อ 2564/5/20]. เขLาถึงไดLจาก: http://www.sro.moph.go.th.doc. 13. พัชรินทร: นินทจันทร:, โสภิณ แสงอEอน, ทัศนา ทวีคูณ. โปรแกรมการสรLางความแข็งแกรEงในชีวิต (resilience– enhancing program). กรุงเทพฯ: จุดทอง; 2555. 14. Faul F, Erdfelder E, Lang AG, Buchner A. G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behav Res Methods. 2007;39(2):175-91.

v Factors Influencing the Resilience Among Elderly Individuals Living in Muang Nakhon Sawan Province ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 114 15. Cohen J. Statistical power analysis for behavioral science. Lawrence Erlbaum Associates Inc; 1988. 16. Leppink J, O’Sullivan P, Winston K. Effect size–large, medium and small. Perspect Med Educ. 2016;5(6):347–49. 17. มาโนชญ: แสงไสยศน:. ปAจจัยที่มีผลตEอพฤติกรรมสEงเสริมสุขภาพของผูLสูงอายุในตำบลบางสะแก อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม [ปริญญานิพนธ:ปริญญาวิทยาศาสตร:มหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร:; 2555. 18. Maneerat S, Isaramalai S, Jantiya S. A guide to promote elderly resilience: a perspective from Thai context. AJHSS. 2018;6(6). 19. โสฬวรรณ อินทสิทธิ์และสิริกุล จุลคีรี. เปลี่ยนรLายกลายเปôนดี พลังสุขภาพจิต RQ: Resilience Quotient. พิมพ:ครั้ง ที่ 4. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2563. 20. อรรถกร เฉยทิม. ความสุขของผูLสูงอายุในชมรมผูLสูงอายุเขตกรุงเทพมหานคร. [ปริญญานิพนธ:ปริญญาศิลปศาสตรม หาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศิลปากร; 2560. 21. เกสร สายธนู, อมรรัตน: นธะสนธิ์, เกษราภรณ: เคนบุปผา. ความสัมพันธ:ระหวEางความแข็งแกรEงใน ชีวิตและภาวะ ซึมเศรLาของผูLสูงอายุในชุมชนแหEงหนึ่งใน จังหวัดอุบลราชธานี. วารสวารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต. 2562;33(3):42-55. 22. ปณิชา บุญสวัสดิ์, ไอศวรรย: เพชรลEอเหลียน, จุฑาภรณ: ทองบุญชู, วันเพ็ญ รัตนวิชา, ญานิศา ดวงเดือน. พลัง สุขภาพจิตของผูLสูงอายุ: คลินิกผูLสูงอายุสุขภาพดี. วารสารพยาบาลทหารบก. 2563;21(3):481-90. 23. กนกภรณ:ทองคุLม, นริสรา พึ่งโพธิ์สภ, นันท:ชัตสัณห: สกุลพงศ:. พลังสุขภาพจิตในผูLสูงอายุ: แนวคิดและแนวทางการ เสริมสรLางพลังสุขภาพจิต. วารสารคณะพยาบาลศาสตร: มหาวิทยาลัยบูรพา. 2564;29(1):107-16. 24. มะลิสา งามศรี, หงส: บันเทิงสุข, ดรุณี ใจสวEาง. ความชุกของความเครียด ภาวะซึมเศรLาและความ เขLมแข็งทางจิตใจ ของผูLสูงอายุในชEวงการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนEา 2019 (COVID-19). วารสารศรีวนาลัย. 2564;11(2):63-76. 25. ฐานันท:ดา มุสิกสิริจิรกุล, บัวทอง สวEางโสภากุล. ความยืดหยุEน สัมพันธภาพในครอบครัว การเขLารEวมกิจกรรมทาง สังคมและความพึงพอใจในชีวิตของผูLสูงอายุ ตำบลบางรักพัฒนา อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี. วารสาร มนุษยศาสตร:และสังคมศาสตร: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 2559;35(6):83-94. 26. MacLeod S, MusichS, Hawkins K, Alsgaard K, Wicker ER. The impact of resilience among older adults. Geriatr Nurs. 2016;37:266-72. 27. วิไลวรรณ ปะธิเก, ขนิษฐา วิศิษฏ:เจริญ. บทบาทของพยาบาลชุมชนเพื่อการสEงเสริมพลังสุขภาพจิตในผูLสูงอายุไทย. วารสารวิทยาศาสตร:สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค:. 2562; 3(1):1-12 28. กรรณิกา เรืองเดช ชาวสวนศรีเจริญ, ไพบูลย: ชาวสวนศรีเจริญ, เสาวลักษณ: คงสนิท. ปAจจัยทำนายความแข็งแกรEงใน ชีวิตของผูLสูงอายุอาศัยในสถานสงเคราะห:คนชราพื้นที่ภาคใตL. วารสารสุขภาพจิตแหEงประเทศไทย. 2562;27(2):65- 79.

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 115วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ การวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล Factor Analysis of Empathy Inventory for Nursing Students อัญสุรีย* ศิริโสภณ วท.ม.* Ansuree Sirisophon M.Sc* พีร วงศ*อุปราช ปร.ด.** Peera Wongupparaj Ph.D.** Corresponding Author: E-mail: [email protected] Received: 26 Mar 2024, Revised: 8 Jun 2024, Accepted: 11 Jun 2024 *นิสิตปริญญาเอก สาขาวิชาการวิจัยและสถิติทางวิทยาการป^ญญา วิทยาลัยวิทยาการวิจัยและวิทยาการป^ญญา มหาวิทยาลัยบูรพา E-mail: [email protected] **Ph.D. Candidate in Research and Statistics in Cognitive Science, College of Research Methodology and Cognitive Science, Burapha University **ผูlชmวยศาสตราจารยo ดร. ภาควิชาจิตวิทยา คณะมนุษยศาสตรoและสังคมศาสตรo มหาวิทยาลัยบูรพา E-mail: [email protected] *Assistant Professor Dr., Department of Psychology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Burapha University บทคัดย'อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค6เพื่อวิเคราะห6องค6ประกอบแบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล กลุ@ม ตัวอย@างเปHนนักศึกษาพยาบาลชั้นปJที่ 4 ในวิทยาลัยพยาบาล สังกัดคณะพยาบาลศาสตร6 สถาบันพระบรมราชชนก จำนวน 200 คน ดBวยการสุ@มแบบแบ@งกลุ@ม เครื่องมือที่ใชBในการวิจัยเปHนแบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษา พยาบาลแบบมาตราส@วนประมาณค@า 7 ระดับ วิเคราะห6องค6ประกอบเชิงสำรวจดBวยโปรแกรมสำเร็จรูป SPSS และ วิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยันดBวยโปรแกรมสำเร็จรูป LISREL ผลการวิจัยพบว@า 1) ความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล ประกอบดBวย 3 องค6ประกอบ 20 ตัวบ@งชี้ คุณลักษณะ ไดBแก@ องค6ประกอบความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น องค6ประกอบความเมตตา และ องค6ประกอบความสามารถเสมือนไปยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึงสถานการณ6ภายในของผูBรับบริการ และ 2) องค6ประกอบความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลที่พัฒนาขึ้นมีความสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ6 ผลการ วิเคราะห6ค@าน้ำหนักองค6ประกอบ ปรากฏว@า องค6ประกอบความสามารถเสมือนไปยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/ เขBาถึงสถานการณ6ภายในของผูBรับบริการมีค@าน้ำหนักองค6ประกอบมากที่สุด รองลงมา คือ องค6ประกอบ ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น และองค6ประกอบความเมตตา มีค@าเท@ากับ .97, .77 และ .32 ตามลำดับ ตรวจสอบความเที่ยง ดBวยค@าสัมประสิทธิ์ครอนบาคแอลฟา ไดBเท@ากับ .68 กล@าวโดยสรุปแบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาลฉบับนี้มีความตรงและความเที่ยงในระดับที่ เหมาะสมสามารถนำไปวัดความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลไดB คำสำคัญ : ความร@วมรูBสึก นักศึกษาพยาบาล การวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงสำรวจ การวิเคราะห6

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 116 Abstract The purpose of this research was to factor analyses empathy inventory for nursing students. The sample group consists of 200 fourth-year undergraduate nursing students in nursing college from the Faculty of Nursing, Praboromarajchanok Institute. The instrument is a scale measuring empathy with 7 levels. Data analysis includes exploratory factor analysis using SPSS and confirmatory factor analysis using LISREL. The research results were as follows: 1) empathy for nursing students consists of three factors and 20 indicators including the perspective taking, compassionate care, and ability to stand in patients’ shoes. 2) the factors of empathy for nursing students had been developed was consistent well fitted with the empirical data. The factor analysis showed that the factor loadings of ability to stand in patients’ shoes factor, perspective taking factor, and compassionate care factor were equal to .97, .77 and .32, respectively. Cronbach alpha coefficient was .68. In summary, this empathy inventory for nursing students has appropriate validity and reliability and it can be used to measure empathy among nursing students. Keywords: empathy, nursing students, exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis, Praboromarajchanok Institute Key words: the resilience, elderly

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 117วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ความเป'นมาและความสำคัญของป3ญหา ความร@วมรูBสึก (empathy) หรือ การเขBาถึง ความรูBสึก ความเขBาอกเขBาใจ หรือความสามารถในการ เขBาใจความรูBสึกของผูBอื่นโดยสามารถเขBาใจไดBว@าผูBคนอาจ มีมุมมองที่แตกต@างจากของตนเอง รวมไปถึง ความสามารถในการแบ@งปêนความรูBสึกของผูBอื่นหรือการ เอาใจใส@ และทำใหBสามารถสะทBอนความรูBสึกเชิงบวก และเชิงลบของผูBอื่นไดB ดังนั้นเราจะรูBสึกมีความสุขเมื่อ เราแบ@งปêนความสุขใหBกับผูBอื่นและเราสามารถแบ@งปêน ประสบการณ6แห@งความทุกข6เมื่อเราเห็นอกเห็นใจคนที่ เปHนทุกข61 เนื่องจากความร@วมรูBสึกเปHนตBนกำเนิดของ พฤติกรรมการช@วยเหลือ ความมีจริยธรรม การสรBาง สัมพันธภาพ การจัดการความขัดแยBง อีกทั้งยังมีบทบาท สำคัญต@อวิชาชีพที่เกี่ยวกับการใหBความช@วยเหลือและ การมีมนุษยสัมพันธ6ระหว@างบุคคล2 ดังนั้นจึงอาจกล@าวไดB ว@า ความร@วมรูBสึกจึงเปHนคุณลักษณะสำคัญสำหรับ วิชาชีพดBานการสาธารณสุข เมื่อพิจารณาเกี่ยวกับวิชาชีพทางการแพทย6 พยาบาลและสาธารณสุขแลBวนั้น แมBว@าเทคโนโลยี ทางการแพทย6ของไทยจะมีความเจริญกBาวหนBาและเปHน ที่ยอมรับของนานาชาติ แต@ภาพความสัมพันธ6ระหว@าง บุคลากรทางการแพทย6 พยาบาลและสาธารณสุขกับ ผูBรับบริการกลับมีขBอรBองเรียนถึงการรักษาและบริการ เกิดขึ้นบ@อยครั้ง โดยเฉพาะพฤติกรรมการบริการ เช@น การไม@ใส@ใจดูแล คำพูด และท@าทางไม@เปHนที่พึงพอใจ สะทBอนใหBเห็นว@าแมBเทคโนโลยีทางการแพทย6จะ เจริญกBาวหนBาไปมาก แต@ก็ไม@สามารถบรรลุเปìาหมาย สำคัญคือความพึงพอใจจากการรักษาและบริการไดB เนื่องจากบุคลากรไม@สามารถเรียนรูBและเขBาใจหรือเกิด ความเขBาใจที่ไม@ตรงกันถึงความตBองการหรือความรูBสึก นึกคิดของผูBรับบริการไดB3 โดยเฉพาะพยาบาลวิชาชีพ เปHนบุคลากรที่ปฏิบัติงานใกลBชิดกับผูBรับบริการตลอด 24 ชั่วโมง และเผชิญกับความทุกข6จากการเจ็บปîวยของ ผูBปîวยและญาติมากที่สุด ความร@วมรูBสึก จึงเปHน องค6ประกอบสำคัญของพยาบาลวิชาชีพในดBาน สัมพันธภาพเชิงบำบัด (therapeutic relationship) และเปHนสมรรถนะที่สำคัญในการศึกษาและปฏิบัติ ทางการพยาบาล ความร@วมรูBสึกจึงเปHนสิ่งสำคัญที่ตBอง ปลูกฝêงในวิชาชีพตั้งแต@กำลังศึกษา4 สำหรับความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาล Ward, Schaal, Sullivan, Bowen, Erdmann และ Hojat5 ไดBพัฒนาเครื่องมือวัดโดยใชBชื่อว@า The Jefferson Scale of Empathy for Nursing Students จากแบบวัดความร@วมรูBสึกของนักศึกษาแพทย6หรือ The Jefferson Scale of Physician Empathy-Student Version (JSPE) ของ Hojat6 ซึ่งเปHนแบบวัดรายงาน ตนเอง (self-reported inventory) แบบวัดทาง จิตวิทยาของนักศึกษาแพทย6ฉบับนี้ ไดBรับความสนใจจาก ผูBวิจัยจากหลากหลายประเทศ โดยมีการนำไปแปลเปHน ภาษาต@าง ๆ มากกว@า 25 ภาษา ซึ่งแบบวัด The Jefferson Scale of Empathy for Nursing Students ดังกล@าวใชBคำว@าพยาบาลแทนที่คำว@าแพทย6และใชBขBอ คำถาม 12 ขBอจาก 20 ขBอคำถามของแบบวัดตBนฉบับ แลBวศึกษากับนักศึกษาพยาบาล จำนวน 333 คน เพื่อหา ความเที่ยง (reliability) และความตรง (Validity) ของ เครื่องมือ พบว@ามีค@าความเชื่อมั่นของเครื่องมือ (Cronbach alpha coefficient) เท@ากับ .77 ถือว@าอยู@ ในระดับที่ยอมรับไดB การศึกษานี้มีขBอเสนอแนะว@าเครื่องมือนี้ สามารถใชBประเมินผลการศึกษาโปรแกรมต@าง ๆ ที่ เสริมสรBางความร@วมรูBสึกและความสัมพันธ6ระหว@างบุคคล ระหว@างผูBรับบริการและพยาบาล การคBนพบเหล@านี้ สามารถเพิ่มความเชื่อมั่นของนักวิจัยในการใชBเครื่องมือ ทางจิตวิทยาศึกษาที่เกี่ยวขBองกับความร@วมรูBสึกใน

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 118 นักศึกษาพยาบาลระดับปริญญาตรี ขBอจำกัดของ การศึกษานี้คือกลุ@มตัวอย@างเปHนกลุ@มตามสะดวก (convenience sampling) ที่อาจไม@ใช@ตัวแทนที่ดีของ นักศึกษาพยาบาลระดับปริญญาตรีจำเปHนตBองมีการวิจัย เพิ่มเติมเพื่อยืนยันในกลุ@มตัวอย@างที่แตกต@างกันของ นักศึกษาพยาบาล5 นอกจากนี้ยังไม@พบว@าเครื่องมือ The Jefferson Scale of Empathy for Nursing Students นี้สำหรับนักศึกษาพยาบาล ฉบับภาษาไทย โดยพบว@ามี เพียงแต@แบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาแพทย6 ฉบับภาษาไทยของกานต6 จำรูญโรจน6 และสมบัติ ศาสตร6 รุ@งภัค3 ที่ไดBพัฒนาขึ้นจากการตรวจสอบคุณสมบัติในการ วัดของ Jefferson Scale of Physician EmpathyStudent Version (JSPE) พบว@ามีค@าความเชื่อมั่น เท@ากับ .76 และค@าความสัมพันธ6ระหว@างขBอคำถามและ คะแนนรวม อยู@ในช@วง .26 -.57 ซึ่งค@าความเชื่อมันของ แบบวัดหากมีค@า .7 ขึ้นไปหรือใกลB 1 บ@งชี้ไดBว@าแบบวัด นั้นมีความเชื่อมั่นสูง สามารถนำไปใชBไดBและค@า ความสัมพันธ6ระหว@างขBอคำถามและคะแนนรวมมีค@า .2 ขึ้นไปแบบวัดนั้นจะมีอำนาจจำแนกไดBดียิ่งขึ้น7 ดังนั้น ผูBวิจัยจึงสนใจวิเคราะห6องค6ประกอบของ แบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล ฉบับ ภาษาไทยขึ้น โดยใชBเทคนิคการวิเคราะห6องค6ประกอบ เชิงสำรวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) กับ การวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยันลำดับที่สอง (2nd Confirmatory Factor Analysis: CFA) เพื่อตรวจสอบ ความตรงเชิงโครงสรBางขององค6ประกอบความร@วมรูBสึก ของนักศึกษาพยาบาลกับขBอมูลเชิงประจักษ6เปHนแบบวัด รายงานตนเอง (self-reported inventory) เ พื่ อ ตรวจสอบคุณสมบัติในการวัดทางจิตวิทยาของนักศึกษา พยาบาล โดยผลการศึกษาและพัฒนาแบบวัดนี้ทำใหB ทราบว@าความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลนั้นมี องค6ประกอบอะไรบBาง ซึ่งองค6ประกอบเหล@านี้ลBวนมี ความสำคัญต@อการพัฒนาแนวทางและส@งเสริมความร@วม รูBสึกของนักศึกษาพยาบาลใหBมากขึ้น อีกทั้งยังเปHน แนวทางในการประเมินความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษา พยาบาลหรือพยาบาลวิชาชีพ หรือนำตัวบ@งชี้ องค6ประกอบของความร@วมรูBสึกมาพัฒนาการจัดการ เรียนการสอนสำหรับนักศึกษาพยาบาล หรือนำแบบวัด มาสำรวจและวิเคราะห6เปHนขBอมูลพื้นฐาน หรือพัฒนา เปHนแบบวัดเกณฑ6มาตรฐานเพื่อพัฒนาใหBวิชาชีพ พยาบาลใหBมีสมรรถนะที่สามารถเขBาใจและตอบสนอง ต@อความตBองการของผูBรับบริการ ผูBปîวย ญาติ หรือผูBที่ เกี่ยวขBองทุกฝîายใหBมีประสิทธิภาพในการบริการสุขภาพ และสรBางความพึงพอใจของผูBรับบริการไดBอย@างมี คุณภาพต@อไปไดB วัตถุประสงค:ของการวิจัย 1. เพื่อวิเคราะห6องค6ประกอบแบบวัดความร@วม รูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล 2. เพื่อตรวจสอบคุณภาพทั้งความตรงและความ เที่ยงของแบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล กรอบแนวคิดในการวิจัย ความร@วมรูBสึกมีบทบาทสำคัญต@อวิชาชีพที่ เกี่ยวกับการใหBความช@วยเหลือและการมีมนุษยสัมพันธ6 ระหว@างบุคคล จึงเปHนสิ่งจำเปHนสำหรับวิชาชีพที่ เกี่ยวขBองกับการช@วยเหลือบุคคลหรือเพื่อนมนุษย6 นอกจากจะมีความไวในการรับสัมผัส เขBาใจ รับรูBถึง ความรูBสึก ความคิด ค@านิยมของบุคคลอื่นเสมือนกับเรา เปHนบุคคลนั้นแลBว ควรสามารถสื่อสารใหBผูBอื่นรับรูBว@าเรา มีความเขBาใจในตัวเขาดBวย ทั้งนี้ สามารถสรุป องค6ประกอบความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลตาม แนวคิดของ Ward et al5 , Hojat6 และกานต6 จำรูญ โรจน6 และสมบัติ ศาสตร6รุ@งภัค3 ประกอบดBวย 3

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 119วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ องค6ประกอบ คือ ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของ ผูBอื่น ( perspective-taking) ความเมตตากรุณา (compassionate care) และความสามารถเสมือนไป ยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึงสถานการณ6 ภายในของผูBรับบริการ (ability to stand in the patient’s shoes) และตัวแปรสังเกตไดB 20 ตัวแปรใน การวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงสำรวจ (EFA) และการ วิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยัน (CFA) เพื่อพัฒนาเปHน แบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล ดังแสดง กรอบแนวคิดการวิจัยในภาพที่ 1 perspec x7 x8 x9 x11 x12 x14 x2 compass x19 x4 x5 x10 x13 x15 x16 x20 x17 ability x1 x3 x6 x18 perspec x7 x8 x9 x11 x12 x14 x2 compass x19 x4 x5 x10 x13 x15 x16 x20 x17 ability x1 x3 x6 x18 ภาพที่ 1 : กรอบแนวคิดองค6ประกอบความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาล

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 120 วิธีดำเนินการวิจัย การวิจัยนี้ใชBระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) เพื่อวิเคราะห6แบบวัดความ ร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล ดำเนินการวิจัย ดังนี้ ประชากรและกลุZมตัวอยZาง ประชากรที่ใชBในการศึกษาเปHนนักศึกษาพยาบาล ที่กำลังศึกษาระดับปริญญาตรีหลัก สูตรพยาบาลศาสตร บัณฑิต ชั้นปJที่ 4 วิทยาลัยพยาบาล สังกัดคณะพยาบาล ศาสตร6 สถาบันพระบรมราชชนก การกำหนดขนาดกลุ@มตัวอย@างตามเกณฑ6ขั้นต่ำ ของการวิเคราะห6โมเดลสมการโครงสรBาง (SEM) ตามที่ Hair et al.8 เสนอใหBกลุ@มตัวอย@างควรมีสัดส@วน 10 เท@า ต@อพารามิเตอร6 1 ตัวแปรสังเกต ซึ่งในการวิจัยนี้มีตัว แปรสังเกตไดB 20 ตัวแปร จึงกำหนดใหBขนาดกลุ@ม ตัวอย@างเท@ากับ 200 คน เช@นเดียวกับที่ Schumacker and Lomax9 เสนอใหBกลุ@มตัวอย@างควรมีขนาดเท@ากับ 100, 200 จนถึง 500 ตัวอย@าง สุ@มตัวอย@างโดยอาศัย ความน@าจะเปHน (probability sampling methods) แบบแบ@งกลุ@ม (cluster sampling) จากวิทยาลัย พยาบาล สังกัดคณะพยาบาลศาสตร6 สถาบันพระบรม ราชชนก จำนวน 30 แห@งทั่วประเทศ แบ@งเปHนเครือข@าย วิทยาลัยพยาบาลในภาคต@าง ๆ ดBวยการสุ@มจับสลากชื่อ วิทยาลัยพยาบาลแยกตามเครือข@าย 5 เครือข@าย ๆ ละ 1 วิทยาลัยและเก็บขBอมูลวิทยาลัยที่สุ@มไดB วิทยาลัยละ 40 คน คือ เครือข@ายภาคเหนือ ไดBแก@ วิทยาลัยพยาบาล บรมราชชนนีลำปาง เครือข@ายภาคกลาง 1 ไดBแก@ วิทยาลัยพยาบาล บรมราชชนนีราชบุรี เครือข@ายภาคกลาง 2 ไดBแก@ วิทยาลัยพยาบาล พระปกเกลBาจันทบุรี เครือข@ายภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ไดBแก@ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีศรีมหาสารคาม เครือข@ายภาคใตBไดBแก@ วิทยาลัยพยาบาลบรมราช ชนนีสุราษฎร6ธานี เครื่องมือที่ใชHในการวิจัย เครื่องมือที่ใชBในการวิจัยเปHนแบบวัดความร@วม รูBสึกของนักศึกษาพยาบาล ฉบับภาษาไทยที่ดัดแปลง จากแบบวัด The Jefferson Scale of Empathy for Nursing Students5 และแบบวัด Jefferson Scale of Physician Empathy-Student Version (JSPE Sversion) ฉบับภาษาไทย3 ลักษณะการวัดเปHนแบบ มาตราส@วนประมาณค@า 7 ระดับตามแบบของลิเคิร6ท (likert’s Scale) จำนวน 20 ขBอคำถาม กำหนดใหB คะแนนแต@ละขBอคำถามมีระดับคะแนน 1=ไม@เห็นดBวย อย@างยิ่งถึง 7=เห็นดBวยอย@างยิ่ง) โดยคะแนนที่สูงสะทBอน ถึงระดับความร@วมรูBสึกที่มาก การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ จากการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (content validity) ดBวยค@าดัชนีความสอดคลBอง (Index of itemObjective Congruence : IOC) จากผูBทรงคุณวุฒิ 3 ท@านซึ่งมีความเชี่ยวชาญในดBานจิตวิทยา 2 ท@าน , อาจารย6ผูBสอนนักศึกษาพยาบาล 1 ท@าน โดยไดBค@าดัชนี ความสอดคลBองเท@ากับ 1.00 ตรวจสอบความเชื่อมั่น (reliability) ดBวยค@าสัมประสิทธิ์ครอนบาคแอลฟา (Cronbach's alpha coefficient) โดยนำไปทดลอง เก็บขBอมูล (try-out) กับนักศึกษาที่มีลักษณะคลBายกลุ@ม ตัวอย@างจำนวน 30 คน ไดBค@าเท@ากับ .68 ค@า Cronbach alpha coefficient ซึ่งจะบ@งบอกถึงความสอดคลBอง ภายใน (internal consistency) ของเครื่องมือที่มีค@า มากกว@า .50 และวิเคราะห6ค@าอำนาจจำแนกรายขBอ (discrimination) ไดBค@าอยู@ในช@วง .29-.78

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 121วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ การเก็บรวบรวมขbอมูล ผูBวิจัยดำเนินการติดต@อประสานงานและทำ หนังสือขออนุญาตเพื่อเก็บขBอมูลระหว@างเดือนมกราคม - กุมภาพันธ6 พ.ศ.2566 กับนักศึกษาพยาบาลที่กำลัง ศึกษาระดับปริญญาตรีหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต ชั้นปJที่ 4 ของวิทยาลัยพยาบาลที่สุ@มไดBโดยจัดทำแบบวัด ที่พัฒนาขึ้นในรูปของ google form พรBอมทั้งชี้แจง วัตถุประสงค6 ขั้นตอนและวิธีการตอบแบบวัด ใชBวิธีใหB ความยินยอมโดยการร@วมมือ (consent by action) คือ ผูBเขBาร@วมวิจัยตกลงยินยอมเขBาร@วมโดยการทำแบบวัดไม@ จำเปHนตBองเซ็นชื่อเขBาร@วมการวิจัย โดยไดBขBอมูลที่ สมบูรณ6 200 คน หลังจากนั้น ผูBวิจัยไดBตรวจสอบความ เรียบรBอยของขBอมูลเพื่อเตรียมดำเนินการวิเคราะห6ขBอมูล ต@อไป การพิทักษ*สิทธิของกลุZมตัวอยZาง การวิจัยครั้งนี้ผ@านการพิจารณาจาก คณะกรรมการพิจารณาจริยธรรมการวิจัยในมนุษย6 กอง บริหารการวิจัยและนวัตกรรม มหาวิทยาลัยบูรพา เลขที่ IRB4-238/2565 วันที่ 5 ธันวาคม 2565 ผูBวิจัยไดBแนบ ขBอความชี้แจงและอธิบายวัตถุประสงค6การเก็บขBอมูลใหB กลุ@มตัวอย@างทราบโดยขBอมูลและคำตอบทั้งหมดจะถูก ปกปßดเปHนความลับ จะไม@ถูกรายงานไปยังวิทยาลัยหรือ ระบบการเรียนหรือระบุตัวบุคคล คำตอบของกลุ@ม ตัวอย@างจะถูกเก็บเปHนความลับในเครื่องคอมพิวเตอร6 ดBวยการลงรหัสที่มีเพียงผูBวิจัยเท@านั้นที่สามารถเขBาถึงไดB ขBอมูลจะถูกเก็บเปHนเวลา 1 ปJหลังจากเสร็จสิ้นการวิจัย การวิเคราะห*ขbอมูล 1. การวิเคราะห6ขBอมูลตัวแปรการวิจัยดBวยค@าสถิติ พื้นฐาน ไดBแก@ รBอยละ (percentage) ค@าเฉลี่ย (M) ส@วน เบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) สัมประสิทธิ์การกระจาย (CV) ค@าความเบB (SK) และค@าความโด@ง (Ku) ดBวยโปรแกรม IBM SPSS Statistics version 26 2. การวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงสำรวจ (EFA) เพื่อจัดกลุ@มองค6ประกอบของแบบวัดความร@วมรูBสึก สำหรับนักศึกษาพยาบาล ดBวยการวิเคราะห6ค@า สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ6 ค@า Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) และค@า Bartlett’s Test of Sphericity ดBวยโปรแกรม IBM SPSS Statistics version 26 3. การวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยัน (CFA) เพื่อตรวจสอบความสอดคลBองของโมเดลความร@วมรูBสึก สำหรับนักศึกษาพยาบาลกับขBอมูลเชิงประจักษ6 ดำเนินการตามวิธีการพัฒนาโมเดลสมการโครงสรBาง แบบสองขั้นตอน (two step approach to modeling) ดBวยโปรแกรม LISREL 9.30 Student version ผลการวิจัย การวิเคราะห6องค6ประกอบแบบวัดความร@วมรูBสึก สำหรับนักศึกษาพยาบาลผูBวิจัยนำแบบวัดความร@วมรูBสึก สำหรับนักศึกษาแพทย6 ฉบับภาษาไทยของกานต6 จำรูญ โรจน6 และสมบัติ ศาสตร6รุ@งภัค (2555) มาดัดแปลงคือใชB คำว@า พยาบาลแทนที่คำว@าแพทย6ในแบบวัด และปรับ ขBอความในแบบวัดโดยยังใหBคงมีความหมายตรงกับแบบ วัด The Jefferson Scale of Empathy for Nursing Student ซึ่งเปHนตBนฉบับของวาร6ดและคณะ แบบวัด ดังกล@าวมีจำนวนตัวแปรสังเกตไดBจำนวน 20 ขBอ ไดBปรับ ขBอความตามการพิจารณาและขBอเสนอแนะของ ผูBทรงคุณวุฒิ ดำเนินการปรับแกBขBอความจำนวน 10 ขBอ ไดBแก@ขBอที่ 1 4 6 9 11 12 15 16 18 และ 20 เพื่อใหB เกิดความกระชับเนื้อหาและอ@านเขBาใจง@ายมากยิ่งขึ้น จากนั้นไดBนำแบบวัดตรวจสอบคุณภาพดBวยการเสนอต@อ ผูBทรงคุณวุฒิและตรวจสอบความเที่ยง ไดBค@าการ ตรวจสอบเปHนที่ยอมรับ สามารถนำไปใชBเก็บขBอมูลกับ กลุ@มตัวอย@างไดB จากนั้นดำเนินการเก็บขBอมูลกับกลุ@ม

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 122 ตัวอย@างแลBววิเคราะห6ผลพบว@า ตัวแปรสังเกตไดBของ ความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาล จำนวน 20 ตัว แปร มี ค@าเฉลี่ยอยู@ระหว@าง 2.69-6.21 ค@าส@วนเบี่ยงเบน มาตรฐานอยู@ระหว@าง 0.96-2.05 ซึ่งค@าเฉลี่ยของแบบวัด โดยรวมเท@ากับ 89.8 ค@าส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 14.67 โดยขBอที่มีค@าเฉลี่ยสูงสุดคือ ผูBปîวยรูBสึกดีขึ้นเมื่อพยาบาล มีความเขBาใจในความรูBสึกของพวกเขา (X2) ค@าเฉลี่ย 6.21 ค@าส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.05 รองลงมาคือ ฉัน เชื่อว@าความสามารถในการเขBาใจความรูBสึกของผูBอื่น เปHน ปêจจัยสำคัญในการใหBการพยาบาล (X20) ค@าเฉลี่ย 5.90 ค@าส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.18 และ การเขBาใจสภาวะ ทางอารมณ6ของผูBปîวยและครอบครัวของพยาบาล เปHน สิ่งสำคัญต@อความสัมพันธ6ระหว@างพยาบาลและผูBปîวย (X16) ค@าเฉลี่ย 5.78 ค@าส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.21 ตามลำดับ ส@วนตัวแปรสังเกตไดBที่มีคะแนนเฉลี่ยนBอย ที่สุด คือ ความแตกต@างระหว@างบุคคล ทำใหBเปHนเรื่อง ยากที่จะเขBาใจสิ่งต@างๆ จากมุมมองของผูBปîวย (X6) มี ค@าเฉลี่ย 2.69 ส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.29 และ โดยรวมทุกขBอนั้นค@าสัมประสิทธิ์การกระจาย (รBอยละ) อยู@ระหว@าง 15.46-54.23 แสดงใหBเห็นว@าค@าเฉลี่ยที่ไดB สามารถเปHนตัวแทนของกลุ@มตัวอย@าง พิจารณาค@าความ เบBมีค@าอยู@ระหว@าง 0.03-1.61 ซึ่งนBอยกว@า 3.00 และค@า ความโด@งมีค@าอยู@ระหว@าง 0.04-3.49 ซึ่งนBอยกว@า 10.00 แสดงใหBเห็นว@าตัวแปรสังเกตไดBทั้งหมดมีลักษณะการ แจกแจงใกลBเคียงกับโคBงปกติ ดังแสดงในตารางที่ 2 ตารางที่ 2 ผลการวิเคราะห6ขBอมูลตัวแปรการวิจัย ตัวแปรสังเกตได6( X ) M S.D. CV (%) Sk Ku X1. การเขBาใจความรูBสึกของผูBปîวยและครอบครัวของพยาบาล มี อิทธิพลต@อการรักษาทางยาหรือการผ@าตัด 3.78 2.05 54.23 0.31 1.17 X2. ผูBปîวยรูBสึกดีขึ้นเมื่อพยาบาลมีความเขBาใจในความรูBสึกของพวก เขา 6.21 0.96 15.46 1.61 3.49 X3. เปHนเรื่องไม@ยากสำหรับพยาบาล ที่จะเขBาใจสิ่งต@างๆ จากมุมมอง ของผูBปîวย 3.45 1.49 43.19 0.13 0.59 X4. การเขBาใจภาษากายมีความสำคัญเท@ากับการสื่อสารดBวยวาจา ใน ความสัมพันธ6ระหว@างพยาบาลและผูBปîวย 5.77 1.14 19.76 1.02 1.20 X5. อารมณ6ขันของพยาบาลส@งผลใหBผลลัพธ6ของการรักษาดีขึ้น 5.62 1.21 21.53 0.64 0.15 X6. ความแตกต@างระหว@างบุคคล ไม@เปHนเรื่องยากที่จะเขBาใจสิ่งต@างๆ จากมุมมองของผูBปîวย 2.69 1.29 47.96 0.46 0.32 X7. การใหBความสนใจต@อสภาพอารมณ6ของผูBปîวยนั้น สำคัญในการ ซักประวัติของผูBปîวย 4.86 2.03 41.77 0.44 1.24 X8. การที่เอาใจใส@ต@อประสบการณ6ส@วนบุคคลของผูBปîวย มีอิทธิพลต@อ ผลการรักษา 4.35 1.96 45.06 0.15 1.24 X9. พยาบาลควรวางตนเองอยู@ในสถานการณ6ของผูBปîวย ขณะใหBการ พยาบาล 4.78 1.65 34.52 0.57 0.39 X10.ผูBปîวยใหBคุณค@ากับการที่พยาบาลเขBาใจความรูBสึกของ พวกเขา ซึ่งนับเปHนการบำบัดรักษาไปในตัว 5.73 1.05 18.32 0.59 0.25

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 123วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 2. ผลการวิเคราะห6องค6ประกอบความร@วมรูBสึก สำหรับนักศึกษาพยาบาลดBวยการวิเคราะห6องค6ประกอบ เชิงสำรวจ ปรากฏว@าไดBค@า KMO มีค@าเท@ากับ .846 ซึ่ง มากกว@า .50 และเขBาใกลB 1.00 และค@า Bartlett's Test เท@ากับ 1861.78 และมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงใหBเห็นว@าตัวแปรสังเกตไดBทั้งหมดมีความเหมาะสม ที่จะนำไปวิเคราะห6องค6ประกอบไดB ตัวแปรสังเกตได6( X ) M S.D. CV (%) Sk Ku X10.ผูBปîวยใหBคุณค@ากับการที่พยาบาลเขBาใจความรูBสึกของ พวกเขา ซึ่งนับเปHนการบำบัดรักษาไปในตัว 5.73 1.05 18.32 0.59 0.25 X11.ความเจ็บปîวยของผูBปîวยนั้นไม@สามารถรักษาใหBหายไดBโดยการ รักษาทางยาหรือการผ@าตัดเท@านั้น ดังนั้นความสัมพันธ6ทางอารมณ6 ของพยาบาลกับผูBปîวย จึงมีอิทธิพลอย@างมีนัยสำคัญต@อการรักษาทาง ยา หรือการผ@าตัด 4.74 1.97 41.56 0.38 1.18 X12.การถามผูBปîวยเกี่ยวกับชีวิตความเปHนอยู@ส@วนตัว มีส@วนช@วยใหB สามารถเขBาใจคำบอกเล@าอาการทางกายของพวกเขาไดB 4.60 2.02 43.91 0.23 1.37 X13.พยาบาลควรพยายามที่จะเขBาใจสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในจิตใจของ ผูBปîวย โดยใหBความสนใจกับภาษากาย และการแสดงออกซึ่งไม@ไดBผ@าน คำพูด 5.43 1.23 22.65 0.51 0.39 X14.ฉันเชื่อว@าสภาวะทางอารมณ6นั้นมีความเกี่ยวขBองในการ รักษา ความเจ็บปîวยทางการแพทย6 4.89 2.01 41.10 0.51 1.17 X15.การใหBการพยาบาลจะถูกจำกัด หากไม@มีความสามารถในการ เขBาใจความรูBสึกของผูBอื่น 4.92 1.53 31.10 0.73 0.04 X16.การเขBาใจสภาวะทางอารมณ6ของผูBปîวยและครอบครัวของ พยาบาล เปHนสิ่งสำคัญต@อความสัมพันธ6ระหว@างพยาบาลและผูBปîวย 5.78 1.21 20.93 1.11 1.30 X17.พยาบาลควรพยายามคิดเหมือนกับผูBปîวยของพวกเขา เพื่อที่จะ ทำใหBเกิดการพยาบาลที่ดีขึ้น 4.86 1.48 30.45 0.44 0.16 X18.พยาบาลไม@ควรปล@อยใหBตนเองไดBรับอิทธิพลจากสายสัมพันธ6 ส@วนตัวระหว@างผูBปîวยและญาติ 5.23 1.42 27.15 0.62 0.13 X19.ฉันรูBสึกเพลิดเพลินไปกับการอ@านวรรณกรรมที่เกี่ยวกับการ พยาบาลหรือเพลิดเพลินไปกับงานศิลปะ 4.21 1.89 44.89 0.03 1.10 X20.ฉันเชื่อว@าความสามารถในการเขBาใจความรูBสึกของผูBอื่น เปHน ปêจจัยสำคัญในการใหBการพยาบาล 5.90 1.18 20.00 0.96 0.30 โดยรวม (คะแนนต่ำสุด 67 คะแนน สูงสุด 140) 89.8 14.67

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 124 สำหรับการสกัดองค6ประกอบแบบ Principal Component Analysis (PCA) และหมุนแกนแบบมุม ฉากดBวยวิธี Varimax มีค@าไอ เกน (Eigenvalues) มากกว@าหรือเท@ากับ 1.00 อยู@ระหว@าง 2.18-4.74 ค@า Anti-image (MSA) อยู@ระหว@าง .78-0.91 และค@า Extraction อยู@ระหว@าง .29-.78 ประกอบดBวย 3 องค6ประกอบ 20 ตัวแปรสังเกตไดB ไดBแก@ องค6ประกอบที่ 1 ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น (perspec) ตัวแปรสังเกตไดB x7, x8, x9, x11, x12, x14 และ x19 องค6ประกอบที่ 2 ความเมตตากรุณา (compass) ตัว แปรสังเกตไดB x2, x4, x5, x10, x13, x15, x16, x17 และ x20 และองค6ประกอบที่ 3 ความสามารถเสมือนไป ยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึงสถานการณ6 ภายในของผูBรับบริการ (ability) ตัวแปรสังเกตไดB x1, x3,x6 และ x18 ทั้งนี้สามารถอธิบายความแปรปรวน ขององค6ประกอบและตัวแปรสังเกตไดBทั้งหมดไดBรBอยละ 54.72 ดังแสดงในตารางที่ 3 ตารางที่ 3 ผลการวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงสำรวจ ตัวแปรสังเกตไดB องค6ประกอบ h2 MSA Mean S.D. perspec* compass** ability*** x14 0.85 - - 0.74 0.9 4.89 2.01 x12 0.85 - - 0.75 0.9 4.6 2.02 x11 0.84 - - 0.78 0.89 4.74 1.97 x7 0.82 - - 0.71 0.89 4.86 2.03 x8 0.73 - - 0.6 0.91 4.35 1.96 x19 0.66 - - 0.45 0.9 4.21 1.89 x9 0.60 - - 0.53 0.89 4.78 1.65 x10 - 0.78 - 0.63 0.88 5.73 1.05 x20 - 0.76 - 0.65 0.84 5.9 1.18 x4 - 0.69 - 0.5 0.84 5.77 1.14 x16 - 0.69 - 0.51 0.85 5.78 1.21 x13 - 0.66 - 0.45 0.85 5.43 1.23 x2 - 0.61 - 0.39 0.83 6.21 0.96 x17 - 0.54 - 0.49 0.85 4.86 1.48 x5 - 0.52 - 0.29 0.78 5.62 1.21 x15 - 0.46 - 0.34 0.89 4.92 1.53 x6 - - 0.76 0.63 0.8 2.69 1.29 x3 - - 0.74 0.63 0.82 3.45 1.49 x1 - - 0.59 0.48 0.89 3.78 2.05 x18 - - 0.57 0.38 0.84 5.23 1.42 Eigen values 4.74 4.02 2.18

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 125วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 3. ผลการวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยันความ ร@วมรูBสึกนักศึกษาพยาบาล ดำเนินการดังนี้ 3.1 ผลการตรวจสอบความสอดคลBองในโมเดล การวัดความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลของทั้ง 3 องค6ประกอบ ปรากฏว@าทุกองค6ประกอบมีความ สอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ6 โดยผ@านเกณฑ6ดัชนี 3.2 ผลการวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยัน ความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลในลำดับที่สอง สามารถสรุปผลการวิเคราะห6 ตารางที่ 4 และภาพที่ 2 แสดงผลการวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยันความร@วม รูBสึกของนักศึกษาพยาบาลในลำดับที่สอง ปรากฏว@า โมเดลมีความสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ6 พิจารณา ไดBจากค@า c2 =129.83, df=122, relativec2 =1.05, pvalue=.15, GFI=.96, AGFI=.98, CFI=.99, RMR=.02, ความสอดคลBองที่กำหนดไวBทุกเกณฑ6 คือ ค@าไคสแควร6 สัมพัทธ6 (c2 /df) นBอยกว@า 2.00ค@าดัชนี GFI, AGFI, และ CFI มากกว@า .95 และค@าดัชนี RMSEA, RMR และ SRMR นBอยกว@า .05 ส@วนค@าน้ำหนักองค6ประกอบตัวแปร สังเกตไดBทุกตัวแตกต@างจากศูนย6อย@างมีนัยสำคัญทาง สถิติที่ระดับ .05 และมีทิศทางสมเหตุสมผลตามทฤษฎี10 ดังแสดงในตารางที่ 4 SRMR=.03, RMSEA=.03 โดยดัชนีความสอดคลBอง เปHนไปตามเกณฑ6ที่กำหนด คือ relative c2 มีค@านBอย กว@า 2 ดัชนี RMSEA, RMR และ SRMR มีค@านBอย กว@า .05และ ดัชนี GFI, AGFI และ CFI มีค@ามากกว@า .95 จึงสรุปไดBว@าองค6ประกอบความร@วมรูBสึกของนักศึกษา พยาบาล ประกอบดBวย 3 องค6ประกอบ 20 ตัวบ@งชี้ คุณลักษณะ โดยมีองค6ประกอบความสามารถเสมือนไป ยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึงสถานการณ6 ตัวแปรสังเกตไดB องค6ประกอบ h2 MSA Mean S.D. perspec* compass** ability*** Eigen values 4.74 4.02 2.18 % of Variance 23.7 20.1 10.91 Cumulative % 23.7 43.8 54.72 Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy 0.87 Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square 1861.75 df 190 Sig. .00 * (perspec: ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น), **(compass: ความเมตตากรุณา), ***(ability: ความสามารถเสมือนไปยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึงสถานการณ6ภายในของผูBรับบริการ) ตารางที่ 4 ผลการตรวจสอบความสอดคลBองในโมเดลการวัดความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาล องค6ประกอบ c2 c2 /df p-value GFI AGFI CFI RMSEA RMR SRMR compass 35.81 1.28 .15 .97 .93 .99 .03 .03 .04 perspec 11.14 1.39 .19 .98 .95 1.00 .04 .04 .16 ability 0.89 1.00 .34 1.00 .98 1.00 .00 .04 .01

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 126 ภายในของผูBรับบริการ (ability) มีค@าน้ำหนัก องค6ประกอบมากที่สุด รองลงมา คือ องค6ประกอบ ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น (perspec) และองค6ประกอบความเมตตากรุณา (compass) มีค@า น้ำหนักเท@ากับ .97, .77 และ .32 ตามลำดับ ดังแสดงใน ตารางที่ 5 และภาพที่ 2 ตารางที่ 5 ผลการวิเคราะห6องค6ประกอบเชิงยืนยันความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลในลำดับที่สอง องค6ประกอบและ ตัวแปรสังเกตไดB b SE t R2 องค6ประกอบและ ตัวแปรสังเกตไดB b SE t R2 perspec .77 .17 6.18** .37 compass .32 .19 2.47** .21 x7 .94 - - .73 x19 .46 - - .06 x8 .77 .06 12.27** .51 x4 .66 .23 2.84** .35 x9 .40 .06 7.97** .23 x5 .50 .18 2.70** .17 x11 .98 .08 12.49** .88 x10 .64 .22 2.93** .39 x12 .88 .06 14.88** .66 x13 .71 .25 2.88** 35 x14 .83 .06 13.58** .60 x15 .74 .26 2.85** .24 x2 .10 .03 2.88** .03 x16 .67 .24 2.8** .31 ability .97 .22 6.08** .9 x20 .70 .24 2.91** .37 x1 .86 - - .48 x17 .71 .23 3.07** .23 x3 .67 .11 6.03** .41 x6 .43 .09 4.83** .23 x18 .49 .10 5.07** .24 c2 =129.83, df=122, relativec2 =1.05, p-value=.15, GFI=.96, AGFI=.98, CFI=.99, RMR=.02, SRMR=.03, RMSEA=.03, **p-value < .01

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 127วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ อภิปรายผลการวิจัย แบบวัดความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาลที่ ศึกษาครั้งนี้ เมื่อวิเคราะห6แลBวพบว@าองค6ประกอบหลัก 3 องค6ประกอบมีจำนวนเท@ากับแบบวัดตBนฉบับ5,6 สอดคลBองกับที่พบในกลุ@มตัวอย@างของการศึกษาของ ประเทศสหรัฐอเมริกา5 อิตาลี10 เกาหลี11 ตุรกี12 และ ของตBนฉบับภาษาไทยที่ศึกษาในนักศึกษาแพทย63 ซึ่งพบ องค6ประกอบหลักจำนวน 3 องค6ประกอบคือ 1) ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น (perspective taking) 2) ความเมตตากรุณา (compassionate care) และ 3) ความสามารถยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ (standing in patient’s shoes) รวมอยู@ในองค6ประกอบ ทั้งหมดที่วิเคราะห6ไดB ขBอแตกต@างที่พบคือ จำนวนของตัว แปรสังเกตไดB ในแต@ละองค6ประกอบและในแต@ละแบบวัด ไม@เท@ากัน กล@าวคือ การศึกษาครั้งนี้มีจำนวนขBอตัวแปร สังเกตไดBจำนวน 20 ขBอ เท@ากับการศึกษาของตBนฉบับ5,6 และการศึกษาในประเทศเกาหลี สหรัฐอเมริกา แตกต@าง จากการศึกษาในอิตาลีและตุรกี ที่พบตัวแปรสังเกตไดB จำนวน 14 และ 18 ขBอ ตามลำดับ นอกจากนั้นแบบวัด ความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาลฉบับภาษาไทย ครั้งนี้ยังมีผลคะแนนเฉลี่ยของแบบวัดความร@วมรูBสึก สำหรับนักศึกษาพยาบาล เท@ากับ 89.82 ค@าเบี่ยงเบน มาตรฐาน 14.67 มีค@าใกลBเคียงกับตBนฉบับดั้งเดิม5 คือ คะแนนเฉลี่ยเท@ากับ 114 ค@าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 11.5 ตBนฉบับที่แปลเปHนภาษาไทยและศึกษาในนักศึกษา แพทย63 คือ 111.31 ค@าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 10.41 อธิบายไดBว@าความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลมี ความเห็นใกลBเคียงกันตามขBอความของตัวแปรสังเกตไดB EMPATHY .77 .32 .97 perspec x7 x8 x9 x11 x12 x14 x2 .94 .77 .40 .98 .88 .83 .10 compass x19 x4 x5 x10 x13 x15 x16 x20 x17 .46 .66 .50 .64 .71 .74 .76 .70 .71 ability x1 x3 x6 x18 .86 .67 .43 .49 ภาพที่ 2 โมเดลองค6ประกอบเชิงยืนยันความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลลำดับที่สอง

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 128 ที่ประกอบเปHนองค6ประกอบหลักของความร@วมรูBสึก เปHน การยืนยันไดBว@าแมBจะใชBแบบวัดในประชากรต@างหลักสูตร ทางวิชาชีพดBานสุขภาพ ต@างภาษา และสังคม แบบวัด ความร@วมรูBสึกสำหรับนักศึกษาพยาบาลฉบับภาษาไทยนี้ ยังมีองค6ประกอบที่เหมือนกับตBนฉบับและอีกหลายภาษา ส@วนขBอแตกต@างที่พบคือ แบบวัดฉบับภาษาไทยที่พัฒนา นี้องค6ประกอบที่สำคัญที่สุด กลับเปHนความสามารถยืน อยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ (Standing in patient’s shoes) ซึ่งแตกต@างจากฉบับดั้งเดิม5,6 ที่แสดงไวBว@า องค6ประกอบสำคัญที่สุดคือความสามารถในการเขBาใจ ทัศนะของผูBอื่นและแตกต@างจากฉบับภาษาไทยที่ใชB ศึกษาในนักศึกษาแพทย63 ที่พบว@า องค6ประกอบสำคัญ ที่สุดคือ ความเมตตา อาจเปHนเพราะว@ากลุ@มตัวอย@างของ การศึกษาครั้งนี้เปHนนักศึกษาพยาบาลชั้นปJที่ 4 ที่มี ประสบการณ6ในการดูแลผูBรับบริการมากพอที่จะสามารถ ร@วมรูBสึกเหมือนยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ มี ประสบการณ6การดูแลผูBรับบริการในสถานการณ6จริง ศึกษากรณีศึกษา จนสามารถเขBาใจถึงสถานการณ6ที่ ผูBรับบริการเผชิญอยู@ไดB โดยนักศึกษาพยาบาลมีความเห็น ว@าเปHนเรื่องยากที่จะเขBาใจสิ่งต@าง ๆ จากมุมมองผูBปîวย เนื่องจากความแตกต@างระหว@างบุคคล อธิบายไดBว@า นักศึกษาพยาบาลยอมรับในความแตกต@างของบุคคล และยังมีความเห็นว@าเปHนสิ่งที่ตBองพยายามในการที่จะ เขBาใจมุมมองของแต@ละบุคคล ซึ่งการที่จะยอมรับความ แตกต@างของบุคคลนั้น เปHนเรื่องที่ตBองอาศัย ประสบการณ6และระยะเวลาในการพยาบาลและ ใหBบริการบุคคลจำนวนมากขึ้นต@อไป เมื่อวิเคราะห6จัดเรียงองค6ประกอบตามลำดับค@า น้ำหนักองค6ประกอบไดB 1) องค6ประกอบความสามารถ เสมือนไปยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึง สถานการณ6ภายในของผูBรับบริการ 2) องค6ประกอบ ความสามารถในการเขBาใจทัศนะของผูBอื่น และ 3) องค6ประกอบความเมตตากรุณามีค@าน้ำหนัก องค6ประกอบ .97, .77 และ .32 ตามลำดับ แสดงใหBเห็น ว@าความสามารถเสมือนไปยืนอยู@ในจุดเดียวกับ ผูBรับบริการหรือการเขBาถึงสถานการณ6ภายในของ ผูBรับบริการส@งผลต@อความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาล มากที่สุด เมื่อศึกษาความตรงเชิงโครงสรBางจากการ วิเคราะห6องค6ประกอบสามารถแสดงดBวยค@าดัชนีความ สอดคลBอง ประกอบดBวย c2 =129.83, df=122, relativec2 =1.05, p-value=.15, GFI=.96, AGFI=.98, CFI=.99, RMR=.02, SRMR=.03, RMSEA=.03 แสดงว@า องค6ประกอบความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาลมี ความตรงเชิงโครงสรBางสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ6 ดังนี้ 1. องค6ประกอบความสามารถเสมือนไปยืนอยู@ใน จุดเดียวกับผูBรับบริการ/เขBาถึงสถานการณ6ภายในของ ผูBรับบริการ มีตัวบ@งชี้จำนวน 4 ตัวบ@งชี้ ตัวบ@งชี้มีค@า น้ำหนักองค6ประกอบอยู@ระหว@าง .57-.76 และมีนัยสำคัญ ทางสถิติที่ระดับ .01 ทุกตัวบ@งชี้ สอดคลBองกับการศึกษา ของ Montanari และคณะ10 ที่พบว@าองค6ประกอบ ความสามารถเสมือนไปยืนอยู@ในจุดเดียวกับผูBรับบริการ นั้นนักศึกษาพยาบาลมีความเห็นตามตัวแปรสังเกตไดBว@า เปHนเรื่องไม@ยากสำหรับพยาบาล ที่จะเขBาใจสิ่งต@าง ๆ จากมุมมองของผูBปîวย แต@ความแตกต@างระหว@างบุคคล ทำใหBเปHนเรื่องยากที่จะเขBาใจสิ่งต@าง ๆ จากมุมมองของ ผูBปîวย และนักศึกษาพยาบาลเห็นดBวยว@าการเขBาใจ ความรูBสึกของผูBปîวยและครอบครัวของพยาบาลมี อิทธิพลต@อผลลัพธ6ทางการรักษาพยาบาล และนักศึกษา พยาบาลไม@ควรปล@อยใหBตนเองไดBรับอิทธิพลจากสาย สัมพันธ6ส@วนตัวระหว@างผูBปîวยและญาติ เพราะความร@วม รูBสึกเปHนการแสดงถึงความสามารถในการทำความเขBาใจ และร@วมรับรูBต@อความรูBสึก การคิด การกระทำและเขBาใจ

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 129วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ผูBอื่น เปรียบเสมือนการนำตนเองเขBาไปอยู@ในสถานการณ6 เดียวกับผูBอื่น รวมทั้งความสามารถในการตอบสนองต@อ สภาวะภายในของผูBอื่นและแยกแยะระหว@างสภาวะ ภายในของตัวเองกับผูBอื่นและทุกคนสามารถพัฒนาความ ร@วมรูBสึกไดBอยู@เสมอ13,14 สอดคลBองกับนักประสาทวิทยา ที่ไดBจำแนกความร@วมรูBสึกออกเปHน 2 ดBานตามผล การศึกษาที่พบการทำงานของส@วนของสมอง ไดBแก@ 1) ดBานของการรูBคิด (cognitive empathy) คื อ ความสามารถในการเขBาใจประสบการณ6ภายในและ ความรูBสึกของผูBอื่น รวมทั้งสามารถมองโลกภายนอกจาก มุมมองของผูBอื่นไดB และ 2) ดBานของอารมณ6ความรูBสึก (affective empathy หรือ emotional empathy) คือ ความสามารถในการเขBาไปร@วมอยู@กับประสบการณ6และ ความรูBสึกของผูBอื่น ซึ่งแต@ละดBานมีองค6ประกอบย@อยแยก รายละเอียดออกไปตามแนวคิดและทฤษฎีของแต@ละ แนวคิดหรือทฤษฎี3,14 2. องค6ประกอบความสามารถในการเขBาใจทัศนะ ของผูBอื่น มีตัวบ@งชี้จำนวน 7 ตัวบ@งชี้ ค@าน้ำหนัก องค6ประกอบอยู@ระหว@าง .60-.85 และมีนัยสำคัญทาง สถิติที่ระดับ .01 ทุกตัวบ@งชี้ สอดคลBองกับการศึกษาของ Yanik and Saygili 12 ไดBศึกษาความตรงและความเที่ยง ของแบบวัดความร@วมรูBสึกในนักศึกษาพยาบาลตุรกี พบว@าองค6ประกอบความสามารถในการเขBาใจทัศนะของ ผูBอื่นมีตัวบ@งชี้ที่นักศึกษาพยาบาลมีความเห็นว@าความ เจ็บปîวยของผูBปîวยนั้นสามารถรักษาใหBหายไดBไม@ใช@โดย การรักษาทางยาหรือการผ@าตัดเท@านั้น และความสัมพันธ6 ทางอารมณ6ของพยาบาลกับผูBปîวยมีอิทธิพลอย@างมี นัยสำคัญต@อผลลัพธ6การรักษา และการถามผูBปîวย เกี่ยวกับชีวิตความเปHนอยู@ส@วนตัว มีส@วนช@วยใหBสามารถ เขBาใจคำบอกเล@าอาการทางกายของพวกเขาไดBนักศึกษา เชื่อว@าสภาวะทางอารมณ6นั้นมีความเกี่ยวขBองในการ รักษาความเจ็บปîวยทางการแพทย6 การศึกษานี้ยังพบว@า นักศึกษาพยาบาลมีความเห็นว@าผูBปîวยรูBสึกดีขึ้นเมื่อ พยาบาลมีความเขBาใจในความรูBสึกของพวกเขาและการ ใหBความสนใจต@อสภาพอารมณ6ของผูBปîวยนั้นมี ความสำคัญในการซักประวัติของผูBปîวย การที่เอาใจใส@ ต@อประสบการณ6ส@วนบุคคลของผูBปîวยมีอิทธิพลต@อ ผลการรักษา และพยาบาลควรวางตนเองอยู@ใน สถานการณ6ของผูBปîวยขณะใหBการพยาบาล 3. องค6ประกอบความเมตตากรุณา มีตัวบ@งชี้ จำนวน 9 ตัวบ@งชี้ มีค@าน้ำหนักองค6ประกอบอยู@ ระหว@าง .46-.78 และมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ทุกตัวบ@งชี้ โดยนักศึกษาพยาบาลเห็นดBวยว@าการเขBาใจ ภาษากายมีความสำคัญเท@ากับการสื่อสารดBวยวาจา อารมณ6ขันของพยาบาลส@งผลใหBผลลัพธ6ของการรักษาดี ขึ้น ผูBปîวยใหBคุณค@ากับการที่พยาบาลเขBาใจความรูBสึกของ พวกเขา ซึ่งนับเปHนการบำบัดรักษาไปในตัว พยาบาลควร พยายามที่จะเขBาใจสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในจิตใจของผูBปîวย โดยใหBความสนใจกับภาษากาย และการแสดงออกซึ่ง ไม@ไดBผ@านคำพูด การใหBการพยาบาลจะถูกจำกัด หากไม@มี ความสามารถในการเขBาใจความรูBสึกของผูBอื่น การเขBาใจ สภาวะทางอารมณ6ของผูBปîวยและครอบครัวของพยาบาล เปHนสิ่งสำคัญต@อความสัมพันธ6ระหว@างพยาบาลและ ผูBปîวย พยาบาลควรพยายามคิดเหมือนกับผูBปîวย เพื่อที่จะทำใหBเกิดการพยาบาลที่ดีขึ้น สอดคลBองกับ บริบทการเรียนรูBของนักศึกษาพยาบาล สังกัดสถาบัน พระบรมราชชนกที่ไดBกำหนดอัตลักษณ6บัณฑิต คือการ บริการสุขภาพดBวยหัวใจความเปHนมนุษย6 เปHนการ ใหBบริการดBวยสัมพันธภาพที่ดี เขBาถึงปêญหาและความ ทุกข6ของผูBรับบริการ ตลอดจนผูBเกี่ยวขBอง โดยรับฟêง ขBอมูลของผูBรับบริการโดยไม@ตัดสิน15 และจากผล การศึกษาของหทัยรัตน6 บุษยพรรณพงศ616 ที่ศึกษาเรื่อง รูปแบบการบริหารจัดการหลักสูตรพยาบาลศาสตร บัณฑิตเพื่อเสริมสรBางทักษะการดูแลดBวยหัวใจความเปHน

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 130 มนุษย6 วิทยาลัยพยาบาล สังกัดสถาบันพระบรมราชชนก ไดBกล@าวไวBว@าแมBจะมีการปลูกฝêงแบบแผนการพยาบาลที่ เต็มเปJÆยมดBวยความดีงาม ความรัก ความเมตตา กรุณา แต@ถBาเนBนที่ความรัก ความเมตตา กรุณา พยาบาลคงช@วย ผูBรับบริการเพียงระดับหนึ่ง เท@านั้น แต@ยังช@วยไม@ถึงที่สุด เพราะยังไม@รูBว@าผูBรับบริการมีปêญหาและ ความตBองการ อย@างไร มีแต@ความอยากช@วยดBวยเจตนาที่ดี ดังนั้นการ พยาบาลจึงหยุดแค@ ความเมตตา กรุณาไม@พอตBองเขBาใจ ผูBปîวยและเขBาใจชีวิตจริงของผูBปîวยดBวย มองเห็นและ เขBาใจในปêญหาใหBเหมือนผูBรับบริการมองเห็นและเขBาใจ ซี่งทำใหBมีขBอมูลที่นำมาใชBเปHนในการวางแผนและหาทาง แกBปêญหาใหBสอดคลBองกับความตBองการที่แทBจริงของ ผูBรับบริการ เมื่อพิจารณาการวิเคราะห6องค6ประกอบเชิง สำรวจพบว@าสามารถอธิบายความร@วมรูBสึกของนักศึกษา พยาบาลไดBรBอยละ 54.72 สำหรับในส@วนที่เหลือรBอยละ 45.28 อาจเปHนผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของตัวบ@งชี้ อื่นนอกเหนือจากที่ไดBกล@าวมา ทั้งนี้นักศึกษาพยาบาล ที่ ศึกษาในหลักสูตรของคณะพยาบาลศาสตร6 สถาบันพระ บรมราชชนกนั้น เปHนหลักสูตรที่มีวัตถุประสงค6เพื่อ ตอบสนองความตBองการพยาบาลของพื้นที่ กล@าวคือ สถาบันผลิตพยาบาลภายใตBนโยบายของกระทรวง สาธารณสุข โดยกำหนดใหBวิทยาลัย 30 แห@งทั่วประเทศ รับนักเรียนจากโรงเรียนในเขตสุขภาพทั่วประเทศ กำหนดจำนวนรับเขBาศึกษาหลักสูตรพยาบาลศาสตร6ตาม โควตา โดยที่เขBามารับการศึกษาในคณะพยาบาลศาสตร6 สถาบันพระบรมราชชนก จะมีความมุ@งมั่น ตั้งใจที่จะเปHน พยาบาลสูง จึงมีความรัก ความชอบในวิชาชีพ มีความ เมตตาและปรารถนาใหBผูBอื่นพBนทุกข6 ปêจจัยดBานความ ร@วมรูBสึกเปHนองค6ประกอบหนึ่งของการประเมินผลการ ปฏิบัติการพยาบาลของนักศึกษาพยาบาล โดยการ ประเมินความร@วมรูBสึกนั้นรวมอยู@ในการประเมินการ ปฏิบัติการพยาบาลแบบองค6รวมและบริการดBวยหัว ใจความเปHนมนุษย6 ซึ่งประกอบดBวยความร@วมรูBสึก ความ เอื้ออาทร จิตบริการ การไม@ตัดสินผูBอื่น การยอมรับผูBอื่น การคำนึงถึงศักดิ์ศรีความเปHนมนุษย6 การรักษาความลับ เปHนตBน และแบบวัดในการศึกษาครั้งนี้ มีขBอความเดิม เปHนภาษาอังกฤษ การนำขBอความมาแปลเปHนภาษาไทย อาจทำใหBการตีความไม@ชัดเจนหรือตรงกับความหมาย ทั้งหมดของตBนฉบับ อีกทั้งสังคมวัฒนธรรมของนักศึกษา พยาบาลในแต@ละประเทศมีความแตกต@างกัน ดBวย พื้นฐานสังคมไทยเปHนสังคมที่มีความเอื้ออาทร เห็นอก เห็นใจและมีจิตอาสาช@วยเหลือผูBอื่น จึงอาจทำใหBความ ร@วมรูBสึกมีความแตกต@างจากสังคมอื่นไดB ขHอเสนอแนะ 1. ขBอเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใชB 1.1 สถาบันการศึกษาทางการพยาบาลสามารถ นำแบบวัดไปใชBวัดความร@วมรูBสึกของนักศึกษาพยาบาล และนำผลไปพัฒนาส@งเสริมความร@วมรูBสึกใหBกับนักศึกษา พยาบาล ดBวยวิธีการต@าง ๆเช@น สอดแทรกในเนื้อหาการ เรียนการสอน การจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร เปHนตBน 1.2 ผูBบริหาร นักวิชาการ อาจารย6หรือผูBสนใจ สามารถจัดโครงการหรือสถานการณ6ใหBนักศึกษา พยาบาลหรือพยาบาลใหBฝØกการเสมือนไปยืนอยู@จุด เดียวกับผูBรับบริการเพื่อส@งเสริมความร@วมรูBสึกสำหรับ นักศึกษาหรือบุคลากรทางการพยาบาลไดBดียิ่งขึ้น 2. ขBอเสนอแนะในการทำวิจัยในครั้งต@อไป 2.1 พัฒนาเครื่องมือวัดความร@วมรูBสึกนักศึกษา พยาบาลใหBเปHนแบบวัดปกติวิสัย (norm) 2.2 ควรมีการศึกษาปêจจัยที่ส@งผลต@อความร@วม รูBสึกของนักศึกษาพยาบาลหรือตัวแปรต@าง ๆ เช@น ระดับชั้นปJ ผลสัมฤทธิ์การศึกษา เพศ หลักสูตร เปHนตBน 2.3 ควรมีการศึกษาที่เพิ่มวิธีการวัดที่สามารถ แสดงผลความร@วมรูBสึกดBวยปฏิกิริยาของร@างกาย หรือ

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 131วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ การทำงานของสมอง ดBวย เครื่องมือวัดเช@น อัตราการ เตBนของหัวใจ หรือ คลื่นไฟฟìาสมอง จะทำใหBผลของ การวัดมีความชัดเจนและแม@นยำมากขึ้น

v Factor analysis of Empathy Inventory for Nursing Students ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 132 เอกสารอbางอิง 1. Singer T, Klimecki OM. Empathy and compassion. Current Biology. 2014;24(18):R875-78. 2. วีร6 เมฆวิลัย. การศึกษาผลกระทบของความรูBสึกเห็นอกเห็นใจ: ปรากฏการณ6ดาบสองคมในการใหBการปรึกษา. วารสาร จิตวิทยาคลินิก. 2558;46(2):23-9. 3. กานต6 จำรูญโรจน6, สมบัติ ศาสตร6รุ@งภัค. การพัฒนาเครื่องมือ Jefferson Scale of Physician Empathy Student Version (ฉบับภาษาไทย). วารสารสมาคมจิตแพทย6แห@งประเทศไทย. 2555;57(2):213-24. 4. Bauchat RJ, Seropian M, Jeffries RP. Communication and Empathy in the Patient-Centered Care Model-Why Simulation-Based Training Is Not optional. Clin Simul Nurs. 2016;12(8):356-59. 5. Ward J, Schaal M, Sullivan J, Bowen ME, Erdmann JB, Hojat M. Reliability and validity of the Jefferson Scale of Empathy in undergraduate nursing students. J Nurs Meas. 2009;17(1):73-88. 6. Hojat M. Empathy in patient care: Antecedent, development, measurement and outcomes. New York: Springer; 2007. 7. Hair JF. et al. Multivariate data analysis a global perspective. 7th ed. New Jersey: Prentice-Hall International; 2014. 8. Schumacker RE, Lomax RG. A beginner’s guide to structural equation modelling. 4th ed. New York: Taylor & Francis; 2016. 9. พูลพงศ6 สุขสว@าง. การวิเคราะห6โมเดลสมการโครงสรBาง. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร6. 2557;6(2):136- 45. 10. Montanari P, Petrucci C, Russo S, Murray I, Dimonte V, Lancia L. Psychometric properties of the Jefferson Scale of Empathy-Health Professional Student's version: An Italian validation study with nursing students. Nurs Health Sci. 2015;17(4):483-91. 11. Kim J, Ahn S. Validation study of the Korean version of the Jefferson scale of empathy-health professions students for measuring empathy in undergraduate nursing students. J Korean Acad Soc Nurs Educ. 2018;24(3):259-68. 12. Yanık A, Saygılı S. Validity and Reliability of the Turkish Version of Jefferson Scale of Empathy for nursing students. Turk Klin J Med Sci. 2014;34(1):111-19. 13. จิณห6จุฑา ชัยเสนา ดาลลาส. ความเขBาอกเขBาใจ: พลังเพื่อพัฒนาวิชาชีพพยาบาล. วารสารพยาบาลกระทรวง สาธารณสุข. 2558;25(2):13-24. 14. Lockwood PL. The anatomy of empathy: Vicarious experience and disorders of social cognition. Behav Brain Res. 2016;311:255–66. doi.org/10.1016/j.bbr.2016.05.048 15. สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข. หลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต คณะพยาบาลศาตร6สถาบันพระ บรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข; 2565.

vการวิเคราะห์องค์ประกอบแบบวัดความร่วมรู้สึกสําหรับนักศึกษาพยาบาล 133วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 16. หทัยรัตน6บุษยพรรณพงศ6. การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต เพื่อเสริมสรBางทักษะ การดูแลดBวยหัวใจความเปHนมนุษย6วิทยาลัยพยาบาล สังกัดสถาบันพระบรมราชชนก [ปริญญานิพนธ6ปริญญาการศึกษา ดุษฎีบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ; 2563.

v The Effects of Childbirth Self - Efficacy Enhancement Program on Fear of Childbirth and Satisfaction of Childbirth Experience Among Pregnant Women in Chun Hospital ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 134 ผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการคลอดต่อความกลัวการคลอด และความพึงพอใจต่อประสบการณ์การคลอดใน สตรีตั้งครรภ์ของโรงพยาบาลจุน The Effects of Childbirth Self - Efficacy Enhancement Program on Fear of Childbirth and Satisfaction of Childbirth Experience Among Pregnant Women in Chun Hospital วารุณี มีฉลาด พย.บ.* Warunee Meechalad B.N.S.* แสงเดือน วงศGใหญK พย.ม.** Sangduan Wongyai M.N.S.** Corresponding author: E-mail: [email protected] Received: 20 May 2024, Revised 12 Jun 2024, Accepted: 20 Jun 2024 *พยาบาลวิชาชีพ โรงพยาบาลจุน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา E-mail: [email protected] *Registered Nurse, Chun hospital **อาจารย]พยาบาล คณะพยาบาลศาสตร] มหาวิทยาลัยพะเยา E-mail: [email protected] **Lecturer, Faculty of nursing, University of Phayao บทคัดย'อ งานวิจัยกึ่งทดลองครั้งนี้มีวัตถุประสงค;เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอดตFอ ความกลัวการคลอดและความพึงพอใจตFอประสบการณ;การคลอดในสตรีตั้งครรภ;ของโรงพยาบาลจุน กลุFมตัวอยFาง คือ สตรีตั้งครรภ; จำนวน 32 ราย เครื่องมือที่ใชPในการวิจัย ไดPแกF โปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอด แบบสอบถามขPอมูลทั่วไป แบบสอบถามสมรรถนะแหFงตนในการคลอด แบบสอบถามความกลัวการคลอดของสตรี ตั้งครรภ; และแบบสอบถามความพึงพอใจตFอประสบการณ;การคลอด วิเคราะห;ขPอมูลดPวยสถิติเชิงพรรณนา ความถี่ รPอยละ คFาเฉลี่ย และสFวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ สถิติ Paired t -test ผลการวิจัย พบวFา ภายหลังที่กลุFมตัวอยFางไดPรับโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอด 1) คะแนน เฉลี่ยของความกลัวการคลอดนPอยกวFากFอนไดPรับโปรแกรมอยFางมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) 2) คะแนนเฉลี่ย ของสมรรถนะแหFงตนในการคลอดสูงกวFากFอนไดPรับโปรแกรมอยFางมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) 3) ความพึง พอใจตFอประสบการณ;การคลอดโดยรวมอยูFในระดับมาก ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงใหPเห็นวFา โปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอด มีผลตFอความกลัวตFอการ คลอด สมรรถนะแหFงตนในการคลอด และความพึงพอใจตFอประสบการณ;การคลอด ดังนั้นควรสนับสนุนและ สFงเสริมนำโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอดไปใชPกับหญิงตั้งครรภ;เพื่อเตรียมพรPอมกFอนคลอด คำสำคัญ : สมรรถนะแหFงตน การคลอด ความกลัว ประสบการณ;การคลอด สตรีตั้งครรภ;

vผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการคลอดต่อความกลัวการคลอด และความพึงพอใจต่อประสบการณ์การคลอดในสตรีตั้งครรภ์ของโรงพยาบาลจุน 135วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ Abstract The purposes of this quasi-experimental research were to study the effects of Childbirth Self-Efficacy Enhancement Program on fear of childbirth and satisfaction of childbirth experiences among pregnant women in Chun Hospital. The participant consisted of 32 pregnant women. The research tools were a Childbirth Self-Efficacy Enhancement Program, a general information questionnaire, a childbirth self-efficacy enhancement questionnaire, a fear of childbirth questionnaire for pregnant women and a childbirth experience satisfaction questionnaire. The data were analyzed using descriptive statistics, frequency, percentage, mean, standard deviation and paired t - test. The results demonstrated that after the samples had received a Childbirth Self-Efficacy Enhancement Program 1) the average score of fear of childbirth was significantly reduced (p < 0.05), 2) the average score of a childbirth efficacy was significantly increased (p < 0.05), and 3) the overall satisfaction of childbirth experiences was high. The results of this study show that the Childbirth Self-Efficacy Enhancement Program affects fear of childbirth self-efficacy in giving birth and satisfaction with the birth experience. Therefore, the Childbirth Self-Efficacy Enhancement Program should be supported and promoted. To be used by pregnant women to prepare before giving birth. Keywords: Self-esteem, childbirth, fear, childbirth experience, pregnant women

v The Effects of Childbirth Self - Efficacy Enhancement Program on Fear of Childbirth and Satisfaction of Childbirth Experience Among Pregnant Women in Chun Hospital ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 136 ความเป'นมาและความสำคัญของป3ญหา การคลอดเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ แตFเปนสถานการณ;ที่ไมFสามารถคาดการณ;ไดPลFวงหนPาถึง ผลลัพธ;ที่จะเกิดขึ้นระหวFางการคลอด1 ความกลัวการ คลอดบุตรพบไดPในสตรีตั้งครรภ;ทุกประเทศทั่วโลก2 สตรีที่มีความกลัว ความวิตกกังวลสูง สFงผลตFอ ความสามารถในการเผชิญกับสถานการณ;ที่เกิดขึ้น ระหวFางการคลอดไดP1 ผลจากความกลัวทำใหPมีการหลั่ง ฮอร;โมนแคทิโคลามีน (catecholamine) ไปกระตุPนระบบ ประสาทซิมพาเธติก กลายเปนวงจรของกลุFมอาการความ กลัว–ความตึงเครียด–ความเจ็บปวด (fear-tension-pain syndrome) สFงผลใหPกลPามเนื้อมดลูกหดรัดตัวไมFดีทำใหP ระยะเวลาการคลอดยาวนานเพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ย 1.14 ชั่วโมง และทารกในครรภ;ขาดออกซิเจน เปนสาเหตุใหPมี การใชPสูติศาสตร;หัตถการและผFาตัดคลอดฉุกเฉินเพิ่ม สูงขึ้น3 ทั้งนี้ความกลัวการคลอดบุตรเกิดไดPตั้งแตFระยะ เริ่มตั้งครรภ; และมีระดับเพิ่มสูงขึ้นตามอายุครรภ;ของ สตรีที่เพิ่มขึ้นเมื่อเขPาสูFไตรมาสสาม หรือเมื่อเขPาสูFระยะ คลอดระดับความกลัวจะมีแนวโนPมทวีความรุนแรงมาก ขึ้นตามลำดับ และสตรีอาจจะมีความรูPสึกกลัวตFอเนื่องไป จนถึงระยะหลังคลอดไดP4 อีกทั้งยังมีความสัมพันธ; ทางดPานจิตใจ ทำใหPเกิดภาวะผิดปกติดPานจิตใจหลัง เผชิญความเครียด (post-traumatic stress disorder [PTSD]) ดังนั้นการดูแลของพยาบาลผดุงครรภ;ในหPอง คลอดจึงมีความสำคัญเพราะนอกจากจะทำใหPผูPคลอด รูPสึกปลอดภัยแลPวยังทำใหPผูPคลอดและครอบครัวไวPวางใจ และเกิดความพึงพอใจตFอบริการที่ไดPรับดPวย5 จากการทบทวนวรรณกรรม พบวFา ปàจจัยที่ชFวย ใหPสตรีตั้งครรภ;สามารถเผชิญกับสถานการณ;ตFาง ๆ ใน ระยะคลอดไดP คือ สมรรถนะแหFงตนในการคลอดบุตร (childbirth self-efficacy) พบวFาสตรีตั้งครรภ;ที่มี สมรรถนะแหFงตนระดับสูงจะมีความกลัวต่ำ รวมทั้ง สามารถเผชิญกับสถานการณ;ที่เกิดขึ้นระหวFางการคลอด ไดP6 สตรีตั้งครรภ;ที่มีสมรรถนะแหFงตนระดับต่ำมีความ กลัวตFอการคลอด ทำใหPมีการแสดงออกของพฤติกรรม การเผชิญความเจ็บปวดที่ไมFเหมาะสม เชFน กรีดรPอง รPองไหP โวยวาย ควบคุมตนเองไมFไดP เกิดประสบการณ;ที่ ไมFดีตFอการคลอด นำไปสูFภาวะเครียด ซึมเศรPาหลังคลอด สมรรถนะแหFงตนในการคลอดเปนความเชื่อมั่นใน ความสามารถของตนเองวFาตนเองมีความสามารถ ในการดำเนินการหรือแสดงพฤติกรรมที่ตPองการไดPสำเร็จ ตามที่คาดหวังไวPอยFางมีประสิทธิภาพ7 หากสตรีมีครรภ;ที่ มีความเชื่อมั่นในสมรรถนะแหFงตนในการคลอดสูง จะมี ความมุFงมั่น ตั้งใจ ไมFยFอทPอตFอปàญหาและอุปสรรคที่ เกิดขึ้น เมื่อเผชิญกับการคลอด จะสามารถผFานการ คลอดไดPอยFางปลอดภัย ลดการใชPสูติศาสตร;หัตถการ8 ในทางตรงกันขPามนั้นหากสตรีมีครรภ;ที่มีความเชื่อมั่นใน สมรรถนะแหFงตนในการคลอดต่ำ มักเกิดความรูPสึก ทPอแทP อาจสFงผลใหPเลือกการคลอดบุตรโดยการผFาตัด คลอดทางหนPาทPองมากกวFาการคลอดทางชFองคลอด9 ซึ่ง สอดคลPองกับผลการศึกษาวิจัยของชวาร;ตซ; และคณะ พบวFา หญิงตั้งครรภ;ที่มีการรับรูPความสามารถของตนเอง ตFอการคลอดในระดับสูง จะมีความมั่นใจและสามารถ ผFานการคลอดไปไดPดPวยดี สFวนหญิงตั้งครรภ;ที่มีการรับรูP ความสามารถของตนเองตFอการคลอดในระดับต่ำจะ เลือกการผFาตัดคลอดทางหนPาทPอง10การสFงเสริม สมรรถนะแหFงตน ในการคลอดบุตรในระยะตั้งครรภ; หรือตFอเนื่องตั้งแตFระยะตั้งครรภ;จนถึงระยะรอคลอด สFง ผลลัพธ;ที่ดีตFอสมรรถนะแหFงตนในการคลอดบุตร11 ผูPวิจัยจึงสนใจพัฒนาโปรแกรมการสFงเสริม สมรรถนะแหFงตนในการคลอดแกFสตรีตั้งครรภ;ตาม แนวคิดของโลวี (Lowe) เปนการนำทฤษฎีการรับรูP สมรรถนะแหFงตนของแบนดูรา (Bandura) มาเปน พื้นฐาน การสFงเสริมใหPบุคคลมีการรับรูPสมรรถนะแหFงตน

vผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการคลอดต่อความกลัวการคลอด และความพึงพอใจต่อประสบการณ์การคลอดในสตรีตั้งครรภ์ของโรงพยาบาลจุน 137วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ประกอบดPวย 4 องค;ประกอบ ไดPแกF 1) การมี ประสบการณ;ความสำเร็จดPวยตนเอง 2) การไดPเห็น ประสบการณ;ความสำเร็จจากผูPอื่น 3) การชักจูงดPวย คำพูด และ 4) การสรPางความพรPอมดPานรFางกายและ อารมณ;ความรูPสึกเชื่อมั่นของหญิงตั้งครรภ;ในการ คาดหวังตFอพฤติกรรมของตนเองที่แสดงออกตFอการ เผชิญและรับมือกับสถานการณ;ในระยะคลอดไดPอยFาง เหมาะสม เปนการตอบสนองอัตโนมัติของหญิงตั้งครรภ; ตFอความรูPสึกถึงสถานการณ;การคลอด ประกอบดPวย ความคาดหวัง 2 ลักษณะ คือ ความคาดหวังในผลลัพธ; ของการปฏิบัติ (outcome expectancies) เปนความ คาดหวังของหญิงตั้งครรภ;ที่เชื่อมั่นวFาการปฏิบัติ พฤติกรรมตFาง ๆ ของตนเอง ที่แสดงออกมาในระยะเจ็บ ครรภ; และระยะคลอดจะนำไปสูFผลลัพธ;ที่คาดหวังไวPและ ความคาดหวังในสมรรถนะแหFงตน (self-efficacy expectancies) เปนความเชื่อมั่นของหญิงตั้งครรภ; ถึงความสามารถของตนเองที่จะปฏิบัติพฤติกรรมตFาง ๆ ใหPสำเร็จตามที่ตนเองคาดหวังไวP นอกจากนี้ โลวี(Lowe) อธิบายวFา หากหญิงตั้งครรภ;ที่มีการรับรูP สมรรถนะแหFงตนในการคลอด จะทำใหPหญิงตั้งครรภ; สามารถปฏิบัติพฤติกรรมตFาง ๆ ไดPอยFางเหมาะสมใน ระยะคลอด7 โรงพยาบาลจุน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา เปน โรงพยาบาลชุมชนขนาด 30 เตียง งานการพยาบาลผูP คลอดโรงพยาบาลจุน มีเปëาหมายสำคัญของการดูแลสตรี ตั้งครรภ;และผูPคลอด คือ ลูกเกิดรอด แมFปลอดภัย เสริมสรPางสายใยแมFลูก โรงพยาบาลจุนใหPบริการทางสูติ กรรมแกFสตรีตั้งครรภ;รายปกติ ใหPบริการรับฝากครรภ;สตรี ตั้งครรภ;ที่ฝากครรภ;ครั้งแรก รวมถึงสตรีตั้งครรภ;ที่สFงมา จากโรงพยาบาลสFงเสริมสุขภาพตำบลในเขตพื้นที่อำเภอจุน และในระยะรอคลอด ใหPบริการดูแลผูPคลอดที่มีอายุครรภ; 37-40 สัปดาห; ทำคลอดปกติ ดูแลทารกแรกเกิดรายปกติ และรายที่มีภาวะแทรกซPอนเล็กนPอย ไดPแกF ทารกตัวเหลือง ที่ไมFมีอาการรุนแรง จากสถิติฝากครรภ; พบวFา ปî พ.ศ. 2564-2566 สตรีตั้งครรภ;ที่มารับบริการฝากครรภ; จำนวน 136, 141 และ 121 ราย ตามลำดับ การคลอดมีชีพมี จำนวน 33, 27 และ 20 รายตามลำดับ12จากประสบการณ; การสังเกตหญิงตั้งครรภ;ของผูPวิจัย พบวFา หญิงตั้งครรภ; ตPองการผFาตัดคลอด มีความวิตกกังวลกลัวการคลอด กลัวเกิดอันตรายกับตนเองและทารก กลัวความเจ็บปวด ในระยะคลอด จึงไดPสำรวจสถานการณ;เบื้องตPน ดPวยการ ประเมินประสบการณ;ที่ผFานมาเกี่ยวกับการคลอด ในปî พ.ศ. 2566 โดยใชPแบบสอบถามความกลัวการคลอด สำรวจมารดาหลังคลอดโดยวิธีคลอดทางชFองคลอดที่มี บุตรอยูFในชFวงระยะทารกแรกเกิดจนถึง 1 ปî ในพื้นที่ อำเภอจุน จำนวน 50 ราย ผลการสำรวจ พบวFามีความ กลัวการคลอดเล็กนPอยรPอยละ 5 กลัวปานกลาง รPอยละ 40 กลัวมาก รPอยละ 40 และกลัวมากที่สุด รPอยละ 15 จากสภาพปàญหาดังกลFาว สะทPอนถึงความกลัวของสตรี ตั้งครรภ;จากการคลอด สตรีตั้งครรภ;ที่มีความกลัวสูงมีผล ตFอวงจร ความกลัว–ความตึงเครียด–ความเจ็บปวด สFงผล ตFอความสามารถในการเผชิญกับสถานการณ;ที่เกิดขึ้น ระหวFางการคลอด ซึ่งอาจจะสFงผลกระทบตFอรFางกาย จิตใจ และตFอทารกในครรภ;จากการทบทวนวรรณกรรม พบวFา ปàจจัยที่ชFวยใหPสตรีตั้งครรภ;สามารถเผชิญกับ สถานการณ;ตFาง ๆ ในระยะคลอดไดP คือ สมรรถนะแหFง ตนในการคลอดบุตร (child-birth self-efficacy) ผูPวิจัย ตระหนักวFาการดูแลของพยาบาลในหPองคลอดมี ความสำคัญและจำเปนอยFางยิ่งเพราะนอกจากจะทำใหP รูPสึกปลอดภัย ผูPคลอดและครอบครัวไวPวางใจ และเกิด ความพึงพอใจตFอประสบการณ;การคลอด การเสริมสรPาง สมรรถนะแหFงตนในการคลอดใหPแกFสตรีตั้งครรภ;จะเปน อีกหนึ่งแนวทางที่จะชFวยลดความกลัวและความวิตก กังวลในการคลอดไดP

v The Effects of Childbirth Self - Efficacy Enhancement Program on Fear of Childbirth and Satisfaction of Childbirth Experience Among Pregnant Women in Chun Hospital ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 138 ดังนั้น ผูPวิจัยจึงพัฒนาโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะ แหFงตนในการคลอดและศึกษาผลของโปรแกรมสFงเสริม สมรรถนะแหFงตนในการคลอดตFอความกลัวการคลอด และความพึงพอใจตFอประสบการณ;การคลอดในสตรี ตั้งครรภ;ของโรงพยาบาลจุน โดยผลการศึกษาครั้งนี้จะ นำไปเปนขPอมูลพื้นฐานใหPพยาบาลผดุงครรภ; ใชPในการ วางแผนการปฏิบัติการพยาบาลเพื่อสFงเสริมสมรรถนะ แหFงตนในการคลอดของสตรีตั้งครรภ;ใหPอยูFในระดับสูง ขึ้นสตรีตั้งครรภ;มีความเชื่อมั่นในความสามารถของ ตนเอง เมื่อตPองเผชิญกับสถานการณ;ที่เกี่ยวขPองกับการ คลอดที่กำลังจะมาถึงไดPอยFางเหมาะสมตามที่คาดหวัง วัตถุประสงค9การวิจัย 1. วัตถุประสงค;หลัก เพื่อศึกษาผลของ โปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอดตFอความ กลัวการคลอดและความพึงพอใจตFอประสบการณ;การ คลอดในสตรีตั้งครรภ;ของโรงพยาบาลจุน 2. วัตถุประสงค;เฉพาะ 2.1 เพื่อเปรียบเทียบคะแนนความกลัวการคลอด กFอนและหลังไดPรับโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนใน การคลอด 2.2 เพื่อเปรียบเทียบคะแนนสมรรถนะแหFงตนใน การคลอดกFอนและหลังไดPรับโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะ แหFงตนในการคลอด 2.3 เพื่อศึกษาความพึงพอใจตFอประสบการณ; การคลอดภายหลังไดPรับโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFง ตนในการคลอด กรอบแนวคิดการวิจัย โปรแกรมส(งเสริมสมรรถนะแห(งตนในการคลอด 1) การมีประสบการณ.ความสำเร็จด6วยตนเอง - ให6ความรู6การจัดการความเจ็บปวดในระยะคลอด - ฝCกทักษะการบริหารรGางกาย - ฝCกการใช6เทคนิคการจัดการความปวดในระยะคลอด 2) การได6เห็นประสบการณ.ความสำเร็จจากผู6อื่น -การเรียนรู6ผGานประสบการณ.ของผู6อื่นจากการให6ชมวิดีโอผู6ที่มีประสบการณ.การคลอดทางบวก 3) การชักจูงด6วยคำพูด -การพูดเพื่อสGงเสริมความมั่นใจและพูดให6กำลังใจในการฝCกปฏิบัติทักษะการเตรียมตัวคลอดผGานกิจกรรมกลุGม และผGานไลน.กลุGม 4) การสร6างความพร6อมด6านรGางกายและอารมณ. - การให6ความรู6เกี่ยวกับการตั้งครรภ.และการคลอด -การสGงข6อมูลผGานไลน.กลุGมเกี่ยวกับการเตรียมตัวคลอด การบริหารรGางกาย ฝCกเทคนิคการจัดการความปวดในระยะคลอด - การรับรู6สมรรถนะแหGงตนและความ เชื่อมั่นในความสามารถของตนเองที่ จะปฏิบัติกิจกรรมในการคลอดให6 ประสบผลสำเร็จ - กิจกรรมในการคลอดประสบ ผลสำเร็จ - ลดความกลัว ความวิตกกังวลในการ คลอด - ความสามารถในควบคุมตนเองใน การเผชิญความเจ็บปวดในระยะคลอด - ความพึงพอใจตGอประสบการณ.การ คลอด แนวคิดการรับรู6สมรรถนะแหGงตนในการคลอด (childbirth self-efficacy) ของโลวี่ (Lowe, 1991) การสGงเสริมให6บุคคลมีการรับรู6สมรรถนะแหGงตน ประกอบด6วย 4 องค.ประกอบ ได6แกG 1) การมีประสบการณ.ความสำเร็จด6วยตนเอง 3) การชักจูงด6วยคำพูด 2) การได6เห็นประสบการณ.ความสำเร็จจากผู6อื่น 4) การสร6างความพร6อมด6านรGางกายและอารมณ. ตัวแปรตPน ตัวแปรตาม แผนภาพที่ 1 กรอบแนวคิดการวิจัย

vผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการคลอดต่อความกลัวการคลอด และความพึงพอใจต่อประสบการณ์การคลอดในสตรีตั้งครรภ์ของโรงพยาบาลจุน 139วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ วิธีดำเนินการวิจัย การศึกษาครั้งนี้เปนการวิจัยกึ่งทดลอง (QuasiExperimental Research ) มีแบบแผนการศึกษาเปน แบบกลุFมเดียววัดกFอนและหลังการทดลอง (One Group Pretest - Posttest Design) ประชากรและกลุBมตัวอยBาง ประชากร คือ สตรีตั้งครรภ;ที่มาฝากครรภ;ที่คลินิก ฝากครรภ;โรงพยาบาลจุน กลุFมตัวอยFาง คือ กลุFมสตรีตั้งครรภ;ที่มีคุณสมบัติ ตามที่กำหนด จำนวน 32 ราย กำหนดคุณสมบัติของ กลุFมตัวอยFาง โดยมีเกณฑ;การคัดเขPา (inclusion Criteria) คือ 1. ส ต รีต ั ้ ง ค ร ร ภ ; เ ด ี ่ ย ว อ า ยุ 18 ปîขึ้นไปตั้งครรภ;แรกหรือครรภ;หลัง อายุครรภ; 32 – 36 สัปดาห;2. ไมFมีอาการเจ็บครรภ;3. ทารกอยูFในทFา ศีรษะเปนสFวนนำ 4. สื่อสาร ฟàง พูด อFาน เขียน และ เขPาใจภาษาไทย 5. มีความสมัครใจและยินดี ใหPความรFวมมือในงานวิจัยครั้งนี้ 6. มีโทรศัพท;มือถือที่ใชP แอปพลิเคชันไลน;ไดPและเกณฑ;ในการพิจารณาเพื่อใหP กลุ F มตั วอยF างออกจากการเขP ารF วมงานวิ จั ย (discontinuation criteria) คือ พักรักษาตัวใน โรงพยาบาล และผูPมีความประสงค;ขอหยุดดำเนินการ ตามขั้นตอนวิจัย คำนวณกลุFมตัวอยFางโดย ใชPโปรแกรม G*Power 3.1 โดยกำหนดอำนาจการทดสอบ (Power) เทFากับ 0.80 กำหนดคFาความเชื่อมั่น (alpha) เทFากับ 0.05 และ คFาอิทธิพล (effect size) 0.52 (two tailed) จะไดPกลุFม ตัวอยFาง 32 คน จากนั้นคัดเลือกกลุFมตัวอยFางแบบ เฉพาะเจาะจง (purposive Sampling) เปนไปตาม เกณฑ;การคัดเขPาที่กำหนด เครื่องมือที่ใช\ในการวิจัย การศึกษาวิจัยนี้ ใชPเครื่องมือวิจัยประกอบดPวย 3 สFวน คือ เครื่องมือที่ใชPในการทดลอง เครื่องมือ ที่ใชPเก็บ ขPอมูล และการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ ดังนี้ 1. เครื่องมือที่ใชPในการทดลอง คือ โปรแกรม สFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอด ใชPแผนการสอน และวิดีโอที่พัฒนาขึ้นการวิจัยครั้งนี้ใชPกรอบแนวคิด สมรรถนะแหFงตนในการคลอดของหญิงตั้งครรภ; (childbirth self-efficacy) ตามแนวคิดของโลวี (Lowe) การสFงเสริมใหPบุคคลมีการรับรูPสมรรถนะแหFงตน ประกอบดPวย 4 องค;ประกอบ ไดPแกF 1) การมี ประสบการณ;ความสำเร็จดPวยตนเอง 2) การไดPเห็น ประสบการณ;ความสำเร็จจากผูPอื่น 3) การชักจูงดPวย คำพูด และ 4) การสรPางความพรPอมดPานรFางกายและ อารมณ;7 ซึ่งมีขั้นตอน โดยพยาบาลใชPแผนการสอนและ วิดีโอที่พัฒนาขึ้นเพื่อสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการ คลอด ประกอบดPวย 1) การมีประสบการณ;ความสำเร็จดPวยตนเอง โดย การใหPความรูPการจัดการความเจ็บปวดในระยะ คลอด การสาธิตและใหPสาธิตยPอนกลับการฝûกปฏิบัติ บริหารรFางกายเพื่อเตรียมรFางกายใหPพรPอมตFอการคลอด สาธิตและการสาธิตยPอนกลับการใชPเทคนิคการจัดการ ความปวดในระยะคลอด 2) การไดPเห็นประสบการณ;ความสำเร็จจากผูPอื่น โดย สรPางความมั่นใจ สFงเสริมการเรียนรูPผFาน ประสบการณ;ของผูPอื่นผFานการรับชมวิดีโอบอกเลFา ประสบการณ;การคลอดจากผูPที่มีประสบการณ;การคลอด ทางบวก และใหPกลุFมตัวอยFางพูดคุยแสดงความคิดเห็น โดยการเสริมสรPางประสบการณ;ทางบวกในการคลอด จะชFวยใหPหญิงตั้งครรภ;สามารถเผชิญสถานการณ;คลอด ไดPอยFางเหมาะสม 3) การชักจูงดPวยคำพูด โดย สรPางความมั่นใจและ ใหPกำลังใจในการฝûกปฏิบัติทักษะตFาง ๆ เพื่อเตรียมตัว

v The Effects of Childbirth Self - Efficacy Enhancement Program on Fear of Childbirth and Satisfaction of Childbirth Experience Among Pregnant Women in Chun Hospital ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 140 คลอด สะทPอนความคิดผFานการพูดคุยแลกเปลี่ยนความ คิดเห็นในกิจกรรมกลุFม พยาบาลใหPกำลังใจในการเตรียม ตัวคลอดผFานกิจกรรมกลุFม และผFานไลน;กลุFม 4) การสรPางความพรPอมดPานรFางกายและอารมณ; โดย การสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอดผFานการ ใหPความรูPเรื่อง การปฏิบัติตัวขณะตั้งครรภ; การ เปลี่ยนแปลงทางดPานรFางกายและจิตใจของสตรีตั้งครรภ; เมื่อเขPาสูFระยะใกลPคลอด ระยะเจ็บครรภ; ระยะคลอด ระยะหลังคลอด อาการเจ็บครรภ;เตือน อาการเจ็บครรภ; จริง และอาการผิดปกติที่ควรมาโรงพยาบาลทันที กระบวนการคลอด ระยะที่ 1, 2, 3 และ 4 ของการ คลอด ความรูPเกี่ยวกับการคลอด วิธีการคลอด ขPอดีและ ขPอเสียของการคลอดชนิดตFาง ๆ การเตรียมรFางกายกFอน คลอด การเตรียมตัวเพื่อการคลอด การบริหารรFางกาย เทคนิคการจัดการความปวดในระยะรอคลอด การเบFง คลอดและจากการเรียนรูPโดยการรับชมวิดีโอการบริหาร รFางกายเพื่อเตรียมคลอดและเทคนิคบรรเทาปวดขณะรอ คลอด ในการวิจัยนี้ผูPวิจัยเพิ่มชFองทางการติดตFอโดยตั้ง ไลน;กลุFม “โรงเรียนพFอแมF” เปนการสนับสนุนทางสังคม โดยพยาบาล โดยผูPวิจัยสFงขPอความไปหากลุFมตัวอยFาง ผFานทางไลน; (line) ประกอบดPวยขPอความ รูปภาพ และ ภาพเคลื่อนไหว สนับสนุนขPอมูลความรูPเกี่ยวกับ การ เตรียมความพรPอมเพื่อการคลอด เทคนิคการจัดการ ความเจ็บปวด การบริหารรFางกาย และวิธีการผFอนคลาย การใหPกำลังใจ รวมทั้งติดตามกระตุPนเตือนการปฏิบัติ ทักษะตFาง ๆ เมื่อหญิงตั้งครรภ;กลับบPาน และเปน ชFองทางใหPกลุFมตัวอยFางซักถามขPอสงสัยตFางๆ 2. เครื่องมือที่ใชPในการเก็บรวบรวมขPอมูล ประกอบดPวย 4 สFวน ดังนี้ สFวนที่ 1 แบบสอบถามขPอมูลสFวนบุคคลของสตรี ตั้งครรภ;ที่ผูPวิจัยสรPางขึ้นเอง ประกอบดPวย แบบสอบถาม ขPอมูลทั่วไป 8 ขPอ แบบสอบถามขPอมูลการตั้งครรภ;6 ขPอ แบบสอบถามขPอมูลการคลอด 4 ขPอ สFวนที่ 2 แบบสอบถามสมรรถนะแหFงตนในการ คลอด ผูPวิจัยขออนุญาตขอใชPแบบสอบถามสมรรถนะ แหFงตนในการคลอดฉบับภาษาไทย ของ กมลทิพย; ตั้ง หลักมั่นคง และคณะ13 ประกอบดPวยขPอคำถาม 16 ขPอ มีลักษณะการเลือกตอบเปนแบบประเมินคFา (Likert’s scale) มี 10 ระดับ มีคFาคะแนนในแตFละขPออยูFในชFวง 1- 10 คะแนน ตั้งแตFไมFมั่นใจเลยถึงมั่นใจมากที่สุด คFา คะแนนรวมอยูFระหวFาง 16-160 คะแนน หากมีคะแนน รวมสูง แสดงถึงมีสมรรถนะของตนเองในการคลอดสูง โดยกำหนดเกณฑ;การพิจารณาคFาเฉลี่ยโดยแบFงชFวง ดังนี้ คะแนนอยูFในชFวง 16-32 หมายถึง มีสมรรถนะ แหFงตนอยูFในระดับต่ำมาก คะแนนอยูFในชFวง 33-64 หมายถึง มีสมรรถนะ แหFงตนอยูFในระดับต่ำ คะแนนอยูFในชFวง 65-96 หมายถึง มีสมรรถนะ แหFงตนอยูFในระดับปานกลาง คะแนนอยูFในชFวง 97-128 หมายถึง มีสมรรถนะ แหFงตนอยูFในระดับสูง คะแนนอยูFในชFวง 129-160 หมายถึง มีสมรรถนะ แหFงตนอยูFในระดับสูงมากที่สุด สFวนที่ 3 แบบสอบถามความกลัวการคลอดของ สตรีตั้งครรภ; ผูPวิจัยขออนุญาตขอใชPแบบสอบถามความ กลัวการคลอดของสตรีตั้งครรภ;สรPางขึ้นจากแนวคิดของ ฟ§ชเชอร;ฮุกซ;และฟ§น-วิซค;กับเซียสโต และฮาลมิสมากิ ของจีราภรณ;และคณะ14ซึ่งประกอบดPวยขPอคำถาม 16 ขPอที่มีความหมายทางลบทั้ง 16 ขPอ ลักษณะการ เลือกตอบเปนแบบประเมินคFา (Likert’s scale) มี 5 ระดับ ตั้งแตFไมFเลย (คFาคะแนน=0) จนถึงมากที่สุด (คFา คะแนน=4) มีคFาคะแนนรวมอยูFระหวFาง 0-64 คะแนน โดยกำหนดเกณฑ;การพิจารณาคFาเฉลี่ยโดยแบFงชFวง ดังนี้

vผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการคลอดต่อความกลัวการคลอด และความพึงพอใจต่อประสบการณ์การคลอดในสตรีตั้งครรภ์ของโรงพยาบาลจุน 141วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ คะแนนอยูFในชFวง 0.00-16.99 หมายถึง มีความ กลัวระดับต่ำ คะแนนอยูFในชFวง 17.00-32.99 หมายถึง มีความ กลัวระดับปานกลาง คะแนนอยูFในชFวง 33.00-48.99 หมายถึง มีความ กลัวระดับสูง คะแนนอยูFในชFวง 49.00-64.00 หมายถึง มีความ กลัวระดับสูงมาก สFวนที่ 4 แบบสอบถามความพึงพอใจตFอ ประสบการณ;การคลอดครั้งนี้ที่ผูPวิจัยสรPางขึ้นเอง ประกอบดPวยขPอคำถาม 10 ขPอ มีลักษณะการเลือกตอบ เปนแบบประเมินคFา (Likert’s scale) มี 5 ระดับ ตั้งแตF พึงพอใจนPอยที่สุด (คFาคะแนน = 1) จนถึงพึงพอใจมาก ที่สุด (คFาคะแนน = 5) หากมีระดับคะแนนนPอย หมายถึง มีความพึงพอใจนPอย และระดับคะแนนมาก หมายถึง มี ความพึงพอใจมาก17 โดยกำหนดเกณฑ;การพิจารณา คFาเฉลี่ยโดยแบFงชFวง18 ดังนี้ คFาเฉลี่ย 4.51 - 5.00 หมายถึง ความพึงพอใจมาก ที่สุด คFาเฉลี่ย 3.51 - 4.50 หมายถึง ความพึงพอใจมาก คFาเฉลี่ย 2.51 - 3.50 หมายถึง ความพึงพอใจ ปานกลาง คFาเฉลี่ย 1.51 - 2.50 หมายถึง ความพึงพอใจ นPอย คFาเฉลี่ย 1.00 – 1.50 หมายถึง ความพึงพอใจ นPอยที่สุด การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ 1. ความตรงของเนื้อหา (content validity) โปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอด แบบสอบถามขPอมูลสFวนบุคคลของสตรีตั้งครรภ; และ แบบสอบถามความพึงพอใจในประสบการณ;การคลอด ซึ่งเปนเครื่องมือวิจัยที่ผูPวิจัยสรPางขึ้นถูกตรวจสอบความ ตรงดPานเนื้อหา (content validity) โดยผูPทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ทFาน ประกอบดPวย สูตินรีแพทย; 1 ทFาน อาจารย;พยาบาลผูPเชี่ยวชาญในสาขา 2 ทFาน เพื่อ ตรวจสอบความถูกตPองของเนื้อหา ภาษาที่ใชP และความ ครอบคลุม เหมาะสม มีความตรงดPานเนื้อหา (content validity index = CVI) ของแตFละฉบับเทFากับ 0.87, 0.83 และ 0.83 ตามลำดับ 2.การหาความเชื่อมั่น (reliability) แบบสอบถาม สมรรถนะแหFงตนในการคลอด ขออนุเคราะห;ใชP แบบสอบถามสมรรถนะแหFงตนในการคลอดฉบับ ภาษาไทย ของ กมลทิพย; ตั้งหลักมั่นคง13 แบบสอบถาม ความกลัวการคลอดของสตรีตั้งครรภ; ขออนุเคราะห;ใชP แบบสอบถามความกลัวการคลอดของสตรีตั้งครรภ; ของ จีราภรณ;และคณะ14 และแบบสอบถามความพึงพอใจ ตFอประสบการณ;การคลอด นำไปทดลองใชP (try out) กับสตรีตั้งครรภ;และคลอดที่มีลักษณะคลPายคลึงกับกลุFม ตัวอยFาง ที่โรงพยาบาลเชียงคำ จังหวัดพะเยา จำนวน 15 ราย นำขPอมูลมาคำนวณคFาความเชื่อมั่นโดยใชPคFา สัมประสิทธิ์อัลฟ©าของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ของแบบสอบถามสมรรถนะแหFงตนในการ คลอด แบบสอบถามความกลัวการคลอดของสตรี ตั้งครรภ;และแบบสอบถามความพึงพอใจตFอ ประสบการณ;การคลอด เทFากับ 0.983, 0.949, และ 0.711 ตามลำดับ การเก็บรวบรวมขFอมูล การดำเนินการเก็บรวบรวมขPอมูลวิจัยที่ โรงพยาบาลจุน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา เริ่มดำเนินงาน ตามขั้นตอนตั้งแตFวันที่ 8 มกราคม 2567–30 เมษายน 2567 ผูPวิจัยไดPดำเนินการวิจัยครั้งนี้อยFางเปนขั้นตอน โดยผูPวิจัยแบFงขั้นตอนการดำเนินการตามโปรแกรมเปน 5 ขั้นตอน ไดPแกF

v The Effects of Childbirth Self - Efficacy Enhancement Program on Fear of Childbirth and Satisfaction of Childbirth Experience Among Pregnant Women in Chun Hospital ปีท่ ี30 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2567 142 1. ขั้นเตรียมการทดลอง หลังจากโครงรFางการ วิจัยไดPผFานการรับรองจากคณะกรรมการจริยธรรมการ วิจัยในมนุษย;ของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพะเยา ผูPวิจัยดำเนินการยื่นหนังสือถึงผูPอำนวยการโรงพยาบาล จุน อำเภอจุน จังหวัดพะเยาเพื่อชี้แจงวัตถุประสงค;ของ การวิจัย รวมทั้งขออนุญาตในการเก็บรวบรวมขPอมูลและ วิจัยและดำเนินการยื่นหนังสือถึงผูPอำนวยการ โรงพยาบาลเชียงคำเพื่อขออนุญาตทดลองใชPเครื่องมือ วิจัย (try out) กับสตรีตั้งครรภ;และคลอดที่มีลักษณะ คลPายคลึงกับกลุFมตัวอยFาง ที่โรงพยาบาลเชียงคำ อำเภอ เชียงคำ จังหวัดพะเยา และ เมื่อไดPรับอนุญาตแลPว ผูPวิจัย จึงดำเนินการตามขั้นตอนวิจัย 2. ประชุมทีมผูPวิจัย ซึ่งประกอบดPวย ผูPวิจัยหลัก ผ ู P ร F ว ม ว ิ จ ั ย แ ล ะ พ ย า บ า ล แ ผ น ก ฝ า ก ค ร ร ภ; โรงพยาบาลจุน เพื่อชี้แจงวัตถุประสงค;ของการวิจัย ขั้นตอนการวิจัย และชี้แจงรายละเอียดของ แบบสอบถามและขั้นตอนการดำเนินการเก็บรวบรวม ขPอมูล 3. ขั้นดำเนินการทดลองครั้งที่ 1 ประกอบดPวย กิจกรรมตFาง ๆ ดังนี้ 1) ทีมผูPวิจัยแนะนำตัว สรPางสัมพันธภาพ ชี้แจง วัตถุประสงค;ของการวิจัย รูปแบบการดำเนินงานและ ประโยชน;ที่จะไดPรับ และประชาสัมพันธ;เชิญชวนใหPกับ สตรีตั้งครรภ; ในการเขPารFวมโครงการวิจัย ใหPเวลากลุFม ตัวอยFางตัดสินใจในการเขPารFวมโครงการวิจัย 2) ทีมผูPวิจัยขออนุญาตเก็บขPอมูลกับกลุFมตัวอยFาง ที่ยินดีเขPารFวมวิจัยและใหPความยินยอมและเซ็นอนุญาต ในเอกสารพิทักษ;สิทธิของกลุFมตัวอยFาง ใหPกลุFมตัวอยFาง ตอบขPอมูลตามแบบสอบถามงานวิจัยทั้งนี้ไมFมีการบันทึก ชื่อ-นามสกุล และที่อยูF 3) ใหPกลุFมตัวอยFางรับการบริการตามปกติของ คลินิกฝากครรภ;กFอนเขPารFวมกิจกรรม ประกอบดPวยการ คัดกรองสุขภาพ ดPวยการประเมิน สัญญาณชีพ (อุณหภูมิ ความดันโลหิต และชีพจร) การชั่งน้ำหนัก การตรวจ ปàสสาวะหาไขFขาวและน้ำตาล การประเมินอาการ เจ็บป©วย การซักประวัติการตรวจรFางกาย การตรวจ ครรภ; การแนะนำการปฏิบัติตัวขณะตั้งครรภ; การสังเกต และการนับลูกดิ้น รวมทั้งการใหPสุขศึกษาเพื่อดูแล สุขภาพในแตFละไตรมาสของการตั้งครรภ; 4) ใหPกลุFมตัวอยFางเขPารFวมกิจกรรมรายกลุFมใน โปรแกรมจากผูPวิจัย สถานที่หPองประชุม 1โรงพยาบาล จุน ใชPเวลา 2 ชั่วโมง ประกอบดPวย กิจกรรมที่ 1 ทีมผูPวิจัยใหPกลุFมตัวอยFางทำ แบบสอบถามขPอมูลสFวนบุคคล แบบสอบถามสมรรถนะ แหFงตนในการคลอด และแบบสอบถามความกลัวการ คลอดกFอนการทดลอง (pre-test) กิจกรรมที่ 2 เขPารFวมกิจกรรมในโปรแกรมจาก ผูPวิจัย โดยดำเนินการใหPความรูPเกี่ยวกับการปฏิบัติตัว ขณะตั้งครรภ; อาการเจ็บครรภ;เตือนและเจ็บครรภ;จริง ใหPความรูPเกี่ยวกับการคลอด และใหPชมวิดีโอการฝûกปฏิบัติ เกี่ยวกับการบริหารรFางกายโดยใชPการยืดกลPามเนื้อ การ จัดการกับความปวดขณะรอคลอด และใหPชมวิดีโอการ บอกเลFาประสบการณ;การคลอดทางบวกในการคลอด ใชP เวลาชมวิดีโอประมาณ 30 นาที ผูPวิจัยกระตุPนใหPหญิง ตั้งครรภ;สะทPอนความคิดเห็นหลังจากไดPรับชมวิดีโอ ผูPวิจัย อธิบายวิธีการจัดการความเจ็บปวดในระยะคลอด ใหP ความรูPการปฏิบัติตัวขณะรอคลอด การจัดการกับความ ปวดขณะรอคลอด ฝûกการใชPเทคนิคการจัดการความ ปวดโดยการหายใจ พรPอมทั้งสาธิตและสาธิตยPอนกลับ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นหญิงตั้งครรภ; เกี่ยวกับการ ตัดสินใจเลือกวิธีการคลอด วิธีการที่ทำใหPคลอดงFาย วิธีการลดปวดในการระยะคลอด เพื่อสามารถเผชิญการ คลอดไดPอยFางเหมาะสม พรPอมทั้งชื่นชม ใหPกำลังใจ และ แนะนำใหPหญิงตั้งครรภ;กลับไปปฏิบัติตาม เนPนย้ำใหPหญิง

vผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการคลอดต่อความกลัวการคลอด และความพึงพอใจต่อประสบการณ์การคลอดในสตรีตั้งครรภ์ของโรงพยาบาลจุน 143วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ตั้งครรภ;กลับไปฝûกปฏิบัติทักษะ ผูPวิจัยใหPกลุFมตัวอยFาง เพิ่มชFองทางการติดตFอโดยแอปพลิเคชันไลน;เขPารFวมไลน; กลุFม“โรงเรียนพFอแมF” เพื่อสนับสนุนขPอมูลความรูP เกี่ยวกับการคลอด การเตรียมความพรPอมเพื่อการคลอด รวมทั้งติดตามกระตุPนเตือนการปฏิบัติทักษะตFาง ๆ เมื่อ หญิงตั้งครรภ;กลับบPาน และเปนชFองทางใหPกลุFมตัวอยFาง ซักถามขPอสงสัย เมื่อสิ้นสุดกิจกรรม ผูPวิจัยพูดใหPกำลังใจ และสรPางความมั่นใจโดยการกลFาวพูดชื่นชมและใหP กำลังใจในการฝûกปฏิบัติทักษะตFาง ๆ และสะทPอนคิดวFา จะสามารถเผชิญกับสถานการณ; ในการคลอดไดP แจPงใหP กลุFมตัวอยFางทราบถึงการสิ้นสุดการศึกษา กลFาวคำ ขอบคุณ และนัดหมายครั้งตFอไปอีก 2 สัปดาห; 4. ขั้นดำเนินการทดลองครั้งที่ 2 ใหPกลุFมตัวอยFาง รับการบริการตามปกติของคลินิกฝากครรภ;กFอน ใหPกลุFม ตัวอยFางเขPารFวมกิจกรรมในโปรแกรมจากผูPวิจัย ใชPเวลา 1 ชั่วโมง โดย 1) ทบทวนความรูPเกี่ยวกับการคลอด ทบทวนฝûกการใชPเทคนิคการจัดการความปวด การ บริหารรFางกาย พรPอมใหPสาธิตยPอนกลับ เพื่อใหPสามารถ เผชิญการคลอดไดPอยFางเหมาะสม พรPอมทั้งชื่นชม ใหP กำลังใจ และแนะนำเนPนย้ำใหPหญิงตั้งครรภ;กลับไปฝûก ปฏิบัติทักษะตFาง ๆ อยFางตFอเนื่องจนกระทั่งคลอด 2) ทีมผูPวิจัยชี้แจงรายละเอียดแบบสอบถาม และใหPกลุFม ตัวอยFางทำแบบสอบถามสมรรถนะแหFงตนในการคลอด แบบสอบถามความกลัวการคลอด หลังการทดลอง (post-test) 3) ผูPวิจัยแจPงใหPกลุFมตัวอยFางทราบถึงการ สิ้นสุดในการเปนกลุFมตัวอยFางในการศึกษาและกลFาวคำ ขอบคุณ 5. เก็บขPอมูลความพึงพอใจตFอประสบการณ;การ คลอด โดยใหPตอบแบบสอบถามความพึงพอใจใน ประสบการณ;การคลอดครั้งนี้ ภายหลังจากกลุFมตัวอยFาง คลอดภายใน 1 สัปดาห;หลังคลอด และสFงคืนขPอมูล ผูPวิจัยผFานแอปพลิเคชันไลน; การพิทักษ9สิทธิ์ของกลุBมตัวอยBาง การพิทักษ;สิทธิ์ของอาสาสมัครเขPารFวมการวิจัย โดยโครงการวิจัยไดPผFานการพิจารณาอนุมัติจาก คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย;ของสำนักงาน สาธารณสุขจังหวัดพะเยา เลขที่โครงการวิจัย 021/2567 เลขที่เอกสารรับรอง 027/2567 วันที่รับรอง 3 มกราคม 2567 ตามหนังสือที่ พย. 0033.006.1/82 การวิเคราะห9ขFอมูล ผูPวิจัยนำขPอมูลมาจัดระเบียบหรือจัดกลุFมขPอมูลที่ ไดPจากแบบสอบถามนำมาลงรหัส (coding) ตามคูFมือลง รหัสที่สรPางขึ้นมา โดยใชPโปรแกรมสำเร็จรูปทาง คอมพิวเตอร; โดยขPอมูลที่ไดPจากกลุFมตัวอยFาง มาวิเคราะห;ตามระเบียบวิธีทางสถิติโดยกำหนดระดับ นัยสำคัญทางสถิติที่ .05 ซึ่งทำการวิเคราะห;ขPอมูล คุณลักษณะทั่วไปของกลุFมตัวอยFางดPวยสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive statistics) โดยใชPการแจกแจงความถี่ (Frequency) รPอยละ (percentage) และขPอมูลระดับ ความกลัวการคลอด และสมรรถนะแหFงตนในการคลอด ความพึงพอใจในประสบการณ;การคลอด วิเคราะห;ดPวย คFาเฉลี่ย (̅) และสFวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เปรียบเทียบความแตกตFางของระดับความกลัวการคลอด และสมรรถนะแหFงตนในการคลอดระหวFางกFอนและหลัง การใชPโปรแกรมสFงเสริมสมรรถนะแหFงตนในการคลอด ดPวยสถิติอนุมาน (Inferential statistics) ใชPสถิติ Paired t-test ผลการวิจัย 1. ขPอมูลทั่วไปของกลุFมตัวอยFาง พบวFา สFวน ใหญFสตรีตั้งครรภ;มีอายุระหวFาง 21 – 30 ปî รPอยละ 56.25 มีสถานภาพ สมรส แตFไมFจดทะเบียนสมรส รPอย ละ 75.00 จบระดับการศึกษา มัธยมศึกษา รPอยละ