ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ทัศนธาตุและองค์ประกอบศิลป์-สไลด์ : ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5

ทศั นธาตุและองคป์ ระกอบศิลป์

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูส้ าหรับนักเรยี น I ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 5
คุณครอู ริสรา ออ่ นแชม่ I กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ (สาระทศั นศลิ ป)์
โรงเรยี นเทศบาล 1 ทรงพลวิทยา สงั กัดเทศบาลเมอื งบ้านโป่ง จังหวดั ราชบุรี

สารบญั หนา้ ท่ี

เรอ่ื ง 1
2
ตัวชวี้ ัด 5
แนะนาวธิ ใี ชช้ ุดกิจกรรมการเรียนรู้ 7
ความหมายของทัศนธาตแุ ละองคป์ ระกอบศลิ ป์ 15
1 จดุ และเสน้ 28
จุดและเสน้ บนตวั “ หนงั ใหญ่วดั ขนอน ” 48
2 รปู ร่าง-รูปทรง และค่าน้าหนัก 76
3 สแี ละพ้นื ผวิ 85
4 เอกภาพ 94
5 ความสมดลุ
6 ความกลมกลนื

- หน้า 1 -

ตวั ชีว้ ัด

และสาระการเรยี นรแู้ กนกลาง

• สาระที่ 1 ทัศนศลิ ป์

มาตรฐาน ศ 1.1 สร้างสรรค์งานทัศนศิลป์ตามจินตนาการ และความคิด
สร้างสรรค์ วิเคราะห์วิพากษ์วิจารณ์ คุณค่างานทัศนศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก
ความคิดตอ่ งานศลิ ปะอยา่ งอิสระ ช่นื ชมและประยุกต์ใช้ในชีวติ ประจาวัน

มาตรฐาน ศ 1.2 เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างทัศนศิลป์ประวัติศาสตร์ และ
วัฒนธรรม เห็นคุณค่างานทัศนศิลป์เป็นมรดกทางวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถ่ิน
ภมู ปิ ัญญาไทย และสากล

2 - หนา้ 2 -

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้

เรอื่ ง ทัศนธาตุและองคป์ ระกอบศิลป์
ประกอบดว้ ย

1 แบบฝกึ หดั จานวน 1 ชดุ

สไลดจ์ านวน 1 ชดุ มีทง้ั หมด 6 เร่ือง ไดแ้ ก่

1. จดุ และเสน้

2. รูปร่าง-รปู ทรง และคา่ นา้ หนกั ทัศนธาตุ

3. สแี ละพื้นผวิ

4. เอกภาพ

5. ความสมดุล องคป์ ระกอบศลิ ป์

6. ความกลมกลืน

วธิ ีการใช้ 1 - หน้า 3 -

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ 2

เรอื่ ง ทศั นธาตุและองค์ประกอบศลิ ป์

1. นกั เรยี นศึกษาบทเรียนในสไลด์ ทากิจกรรม และตอบคาถามในแตล่ ะบทเรียน

ให้ครบถว้ น

2. หากเนอื้ หาในหน้าใดมี QR Code นกั เรยี นสามารถใชส้ มารท์ โฟนสแกนเพอ่ื

ศกึ ษาความรเู้ พมิ่ เติมได้

3. นักเรยี นสร้างผลงานเก่ยี วกบั เรอื่ ง ทศั นธาตุและองคป์ ระกอบศลิ ป์

ในแตล่ ะบทเรียนใหค้ รบถ้วน

4. เม่ือนกั เรยี นเรียนครบทกุ บทเรียนแล้ว จะมจี ัดประกวดผลงาน

ในลกั ษณะของการเดนิ ชมแลกเปล่ียนเรียนรู้ (Gallery Walk) QR Code

วิธีการจัดกจิ กรรม - หนา้ 4 -

การเดินชมแลกเปล่ยี นเรยี นรู้ (Gallery Walk) 1
52
เรอื่ ง ทัศนธาตแุ ละองคป์ ระกอบศลิ ป์

1. นักเรยี นเลือกผลงานท่ตี นเองชื่นชอบมาคนละ 1 ผลงาน 4 3

2. นักเรียนเดินชมผลงานของเพอื่ น ๆ เป็นเวลา 30 นาที

3. ขณะทน่ี ักเรยี นเดินชมผลงานสามารถแสดงความคิดเห็นในเชงิ ติหรือชมผลงานให้

เพือ่ น เพื่อนาไปปรับปรุงและพฒั นาต่อไป

4. เมื่อนกั เรียนเดินชมผลงานจนครบเวลาแล้ว ให้นักเรียนนาดาวไปติดข้าง ๆ ผลงาน

ท่ตี นเองชน่ื ชอบที่สุด 1 ผลงาน ภายในเวลา 5 นาที (ยกเวน้ ผลงานของตนเอง)

5. ครมู อบรางวลั ให้นกั เรียนทมี่ ีจานวนดาวสูงสุด 3 อนั ดบั แรกและแลกเปลีย่ นเรียนรู้

ร่วมกนั

ทศั นธาตุ (Visual Element) - หนา้ 5 -

ที่มา: https://www.bewiding.com/the-starry-night/ ประกอบด้วย
1. .....จ..ดุ ............................
หมายถงึ ส่วนประกอบของการมองเห็น หรือ 2. .....เ.ส..้น...........................
สิ่งท่ีเป็นปัจจัยของการของเห็นในงานทัศนศิลป์ 3. .....ร..ปู ..ร..า่ .ง..-..ร..ูป..ท..ร..ง...........
ประกอบดว้ ย 4. .....น..้า..ห..น..กั...อ..อ่ ..น....-...แ..ก..่ ....
5. .....พ..ืน้...ท..ีว่..่า..ง...................
6. .....พ...ืน้ ..ผ...ิว......................
7. .....ส..ี............................

- หนา้ 6 -

องค์ประกอบศิลป์ (Composition)

ท่มี า: https://mgronline.com/onlinesection/detail/9590000049394 หลักการจัดองค์ประกอบศลิ ป์

หมายถงึ ส่วนประกอบต่าง ๆ ของทัศนธาตุ หมายถึง การนาเอาส่วนประกอบธาตุ
เช่น จุด เส้น รูปร่าง-รูปทรง สี แสงเงา ที่ว่าง ต่าง ๆ มาจดั เขา้ ด้วยกันใหเ้ กิดผลงาน
พ้นื ผิว เป็นต้น ศลิ ปะ

โดยยดึ หลกั การสาคัญ ดังน้ี

1. ....เ.อ..ก...ภ..า..พ.....................
2. ....ค..ว..า..ม..ส...ม..ด..ลุ................
3. ....ค..ว..า..ม..ก...ล..ม..ก...ล..ืน...........

- หนา้ 7 -

ทศั นธาตุ (Visual Element)

่ทีมา: https://displate.com/displate/80667

เรื่อง จุดและเสน้

- หนา้ 8 -

จดุ (Dot) หมายถึง รอยหรือแต้มที่มีลักษณะกลม ปรากฏบน
พ้ืนผิวท่ีไม่มีขนาด ความกว้าง ความยาว ความหนา
แบง่ แยกมิได้ เปน็ สิ่งทีเ่ ล็กทสี่ ดุ มีท้งั หมด 2 ลักษณะ

1. ธรรมชาติ 2. ฝมี อื มนุษย์

ท่มี า: https://www.thaihotelbusiness.com/wp- ทีม่ า: http://thaigoodview.com/node/12941
content/uploads/2018/07/Lemon-Peels.jpg

จดุ (Dot) - หน้า 9 -

1. ธรรมชาติ

หมายถึง จุดท่ีเกิดตามธรรมชาติ เช่น จุดบนผิวพืช จุดบนสัตว์บาง
ชนิด และจุดบนกลุม่ ดาวบนท้องฟา้ เปน็ ต้น

จุดบนเปลือกมะนาว จุดบนผีเส้อื จุดตามกลุม่ ดาว

ท่มี า: https://www.thaihotelbusiness.com/ ทีม่ า: https://www.bangkokbiznews.com ทม่ี า: http://teacheryada2.blogspot.com/
in-the-kitchen/ประโยชน์-เปลือกมะนาว/ /news/detail/739968 2013/03/blog-post_1464.html

จดุ (Dot) - หนา้ 10 -

2. ฝีมอื มนษุ ย์

หมายถึง จุดทเี่ กดิ จากมนษุ ย์ใช้ส่ิงแหลมคมแต้ม กด จ้ิม เป็นรอยกลม ๆ
ลงผวิ พน้ื ทวี่ า่ ง เชน่ จุดบนดนิ เหนยี ว จดุ บนกระดาษ

อักษรรปู ลิม่ (Cuneiform)

ทมี่ า: http://thaigoodview.com/node/12941

ท่ีมา: http://youtube.com/watch?v=Ybqrvrb16PY

จุด (Dot) - หนา้ 11 -

2. ฝีมือมนุษย์

หมายถึง จุดที่เกดิ จากมนุษย์ใช้สงิ่ แหลมคมแต้ม กด จ้ิม เป็นรอยกลม ๆ
ลงผวิ พน้ื ที่ว่าง เชน่ จุดบนดนิ เหนยี ว จดุ บนกระดาษ

ภาพวาดคุณพอ่ ดว้ ยจุด 3 ล้านจดุ

ที่มา: https://www.youtube.com/watch?v=UfObotJEovQ

เสน้ (Line) - หน้า 12 -

จุดหลายจุด เสน้

หมายถึง จุดหลายจุดต่อกันเป็นลาย เป็น
แถวแนวในทิศทางหน่ึงเป็นทางยาวหรือรอยขูด ขีด
เขยี น ของวัตถุเปน็ รอยยาว

ทีม่ า: https://krittayakorn.wordpress.com/2013/03/20/line/

เสน้ (Line) - หนา้ 13 -

ช่ือเส้น ลักษณะของเส้นมีหลายแบบและใหค้ วามรสู้ ึกทแ่ี ตกต่างกนั ดงั น้ี

1. เสน้ ต้งั ลักษณะเสน้ ความรู้สึก
2. เส้นนอน หรอื
มั่นคง แข็งแรง สงา่ งาม
เสน้ ระดับ และเป็นระเบียบ
3. เส้นตรงเฉียง
ราบเรยี บ สงบนิ่ง ปลอดภัย
4. เส้นโคง้ และไม่มีอนั ตราย

เอยี ง ไม่ตรง ความรวดเรว็
และส่อื ถงึ ทางเดินของแสง

อ่อนโยน ออ่ นชอ้ ย นุ่มนวล
เคลอ่ื นไหว และเศร้าซมึ

เสน้ (Line) - หนา้ 14 -

ลกั ษณะของเสน้ มีหลายแบบและใหค้ วามรูส้ ึกที่แตกต่างกนั ดังน้ี

ชื่อเส้น ลกั ษณะเส้น ความรูส้ ึก

5. เสน้ โคง้ คด หรือ เคล่ือนไหว คล่คี ลายขยายตัวไป
ก้นหอย และไมม่ ีทีส่ น้ิ สุด

6. เสน้ คด เคลือ่ นไหวต่อเนอ่ื งไม่ส้นิ สดุ

7. เสน้ ฟันปลา การเปลย่ี นทศิ ทางอยา่ งรอดเรว็ ให้จังหวะ
8. เสน้ ประ หรอื เส้นขาด กระแทก เกร็งรนุ แรง และตื่นเตน้

ไม่เป็นระเบียบ สับสน วนุ่ วาย
ไม่ม่นั คง เกา่ เส่ือมโทรม และอันตราย

- หน้า 15 -

ทัศนธาตุ (Visual Element) ่ทีมา: https://news.mthai.com/general-news/632686.html

เรอ่ื ง จดุ และเส้น

หนังใหญ่วัดขนอน

ตาบลสรอ้ ยฟา้ อาเภอโพธาราม จงั หวัดราชบรุ ี

- หน้า 16 -

จุดและเสน้ บนตวั “ หนังใหญ่ ”

ลายฉลบุ นตวั หนงั ใหญ่ทเ่ี กิดจากการตอกเปน็ จดุ และเส้น

จุด

ตวั หนงั ใหญ่ เสน้

ที่มา: http://idotravellers.com/th/images/book41/1/62.jpg ท่ีมา: https://www.flickr.com/photos/iannnnn/5939890311/in/photostream/

- หน้า 17 -

ความเปน็ มาของ “ หนงั ใหญ่ ”

ที่มา: http://youtube.com/watch?v=izIOmkZbu8k

ความเปน็ มาของ “ หนงั ใหญ่ ” - หนา้ 18 -

หนังใหญ่

เปน็ ศิลปะท่ีทรงคุณคา่ หลายแขนง

ทมี่ า: https://news.mthai.com/general-news/632686.html ตวั หนงั ใหญ่ การแสดง

การออกแบบ การเคล่ือนไหว
ลวดลายไทย ทางนาฏศลิ ป์การละคร

แกะสลกั บทพากย์ บทเจรจา
ทีป่ ระณีต บทขับร้อง ดนตรี

- หนา้ 19 -

ความเป็นมาของ “ หนังใหญ่ ”

มีมาต้ังแต่สมัยสุโขทัย แต่หลักฐานการแสดงหนังใหญ่
เร่ิมมีสมัยกรุงศรีอยุธยาในสมัยของ สมเด็จพระรามาธิบดีท่ี 1
(พระเจา้ อู่ทอง)

สมัยกรงุ รัตนโกสินทร์ สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
(รัชกาลที่ 1) ทรงพระราชนิพนธ์บทละคร เร่ือง อิเหนา เพื่อให้
แสดงเพิม่ ขึ้นจากเรอื่ งรามเกียรติ์

สมเดจ็ พระรามาธิบดที ี่ 1 สมเด็จพระพทุ ธยอดฟา้ จฬุ าโลก

ทมี่ า: https://www.bloggang.com/data/ ทม่ี า: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
s/shiryu/picture/1512179684.jpg commons/8/84/King_Buddha_Yodfa_Chulaloke.jpg

- หน้า 20 -

ความเปน็ มาของ “ หนงั ใหญ่ ”

สมัยสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลท่ี 2)
มีหลักฐานการสร้างตัวหนังใหญ่ และบทวรรณคดีที่ใช้ในเรื่อง
รามเกียรต์ิ ต่อมาได้นามาเก็บไว้ ณ โรงละครแห่งชาติหลังเก่า
แต่ถูกไฟไหมเ้ กอื บหมด

สมัยสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5 )
พบการทาหนังใหญ่ 2 แหง่ คือ
1. หนงั ใหญว่ ดั สว่างอารมณ์ จ.สิงห์บรุ ี
2. หนังใหญว่ ดั ขนอน จงั หวัดราชบรุ ี

สมเดจ็ พระพุทธเลิศหลา้ นภาลยั สมเดจ็ พระจุลจอมเกล้าเจา้ อยู่หวั

ทม่ี า: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ ทมี่ า: https://sites.google.com/site/krungratnkosinthr
commons/9/90/King_Buddha_Loetla_Nabhalai.jpg /smay-ratnkosinthr-txn-klang/rachkal-thi5

- หน้า 21 -

ความเปน็ มาของ “ หนังใหญว่ ัดขนอน ”

หลวงปกู่ ลอ่ ม สมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจ้าอย่หู วั

ที่มา: http://www.armamulet.com/ ท่ีมา: https://sites.google.com/site/krungratnkosinthr
category/69หลวงป่กู ลอ่ มวัดขนอน /smay-ratnkosinthr-txn-klang/rachkal-thi5

สมัยรัชกาลท่ี 5 ผู้ท่ีริเริ่มการแกะสลักตัวหนังคือ
ท่านพระครูศรัทธาสุนทร (หลวงปู่กล่อม) เกิดปีวอก
พ.ศ.2391 มรณภาพเมื่อ วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ.2485
รวมอายุ 95 ปี ท่านได้มีความคิดท่ีจะสร้างหนังใหญ่ให้มี
ขนาดใหญ่กว่าเดิม จึงได้ชักชวนครูอ๋ัง ช่างจาด ช่างจ๊ะ และ
ช่างพว่ ง มารว่ มกันสร้าง

- หนา้ 22 -

ความเปน็ มาของ “ หนงั ใหญว่ ัดขนอน ”

ชุดแรกท่ีสร้างคือ ชุดหนุมานถวายแหวน
ต่อมาได้สร้างเพ่ิมอีกรวม 9 ชุด ปัจจุบันมีตัวหนัง
313 ตัว

นบั เป็นสมบตั ขิ องวดั ท่ีไดร้ ่วมรักษาสบื ทอด
กันมา เป็นเพียงวัดเดียวที่มีมหรสพเป็นของวัด
มีตัวหนัง และคณะหนังใหญ่ท่ีสมบูรณ์อยู่ใยความ
อปุ ถมั ภ์ของวดั สืบทอดมาจนถงึ ทุกวันน้ี

ชดุ หนุมานถวายแหวน

ทมี่ า: https://savekrab.wordpress.com/วัดขนอนหนงั ใหญ่/

- หน้า 23 -

“ เครื่องประกอบ ” ในการแสดงหนังใหญ่

เครื่องประกอบในการแสดงหนังใหญ่ การแสดงหนังใหญ่ประกอบด้วยส่ิงต่าง ๆ
ดังนี้
ที่มา: https://nathpong.wordpress.com/2013/06/16/หนังใหญ่-วดั ขนอน/
- สถานท่ี (โรงหนัง จอหนงั และแสง)
- ตวั หนงั
- เคร่ืองดนตรปี ระกอบ
- คนพากย์และเจรจา
- คนเชิดหนงั และวิธกี ารเชิด
- เรือ่ งทีใ่ ชแ้ สดง
- วธิ กี ารแสดง

- หนา้ 24 -

เอกสารอ้างองิ

หนงั ใหญว่ ดั ขนอน

วัดขนอนหนังใหญ่. (มปป). หนังใหญ่วดั ขนอน [แผ่นพับ]. ราชบุรี: วดั .
วิภาภรณ์ อรุณปลอด. (2561, ก.ค.-ธ.ค.). หนงั ใหญ่วัดขนอน : ภมู ิหลงั สภาพการณ์และการสืบสานมรดก

ทางวัฒนธรรม. วารสารวิชาการนวตั กรรมสอื่ สารสงั คม. 6(2). สืบค้นเมื่อ 10 กรกฎาคม 2563,
จาก https://webcache.googleusercontent.com/search?q=
cache:pNSdiXGmLtEJ:https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jcosci/article/
download/169428/121885/+&cd=4&hl=en&ct=clnk&gl=th

- หน้า 25 -

แบบฝึกหัด เรอ่ื ง เส้น

คาช้ีแจง: ให้นักเรียนโยงเส้นจับคู่ลักษณะเส้นและ
ความรู้สกึ ดงั กล่าวให้สัมพนั ธก์ ัน

ในแบบฝกึ หัด หนา้ ที่ 4

Did you know ? - หน้า 26 -

ผลงานของศลิ ปินทเี่ กย่ี วข้องกับ “จุดและเสน้ ” ที่มา: http://youtube.com/watch?v=4VFb2eWlcQY&t=28s
แซม คอ็ กซ์ (Sam Cox)

ทมี่ า: https://visi.co.za/wp-content/
uploads/2017/08/mrdoodle.jpg

- หน้า 27 -

ผลงานของนักเรยี น

คาชี้แจง: ให้นักเรียนสร้างสรรคผ์ ลงานทัศนศิลป์ เรอื่ ง จดุ และเสน้ จานวน 1 ช้นิ งาน
พร้อมตั้งชอ่ื ภาพและบรรยายใต้ผลงาน ลงในกระดาษ 100 ปอนด์
ขนาด 11 x 15 นว้ิ

“การออกแบบลายจุดและเสน้ บนตัวหนงั ใหญ่”

ในแบบฝึกหดั หนา้ ที่ 5

เรอ่ื ง รูปร่าง-รูปทรง ทัศนธาตุ (Visual Element)

และคา่ น้าหนัก

ท่มี า: https://f.ptcdn.info/675/061/000/
pkflxg4ydpSjKKNgJ4Z0-o.jpg

- หน้า 28 -

- หนา้ 29 -

รูปรา่ ง (Shape)

หมายถึง เส้นรอบนอกวัตถุ สิ่งของเคร่ืองใช้ คน สัตว์ ต้นไม้ ส่ิงก่อสร้าง ท่ีมี
ลักษณะเปน็ 2 มิติ มีความกว้าง-ยาว แบ่งออกเปน็ 3 ประเภท

1. รูปร่างธรรมชาติ 2. รูปรา่ งเรขาคณิต 3. รปู รา่ งอสิ ระ

(Organic Shape) (Geometric Shape) (Free Shape)

ทมี่ า: http://graphictoday.com/ ทมี่ า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10 ทม่ี า: http://graphictoday.com/
images/sample-3c-10.jpg /m4/art4_1/lesson1/image/9.PNG images/sample-3c-11.jpg

- หนา้ 30 -

รูปรา่ ง (Shape)

1. รปู รา่ งธรรมชาติ (Organic Shape)

หมายถึง รูปท่ีเกิดขึ้นเองตาม
ธรรมชาติ เช่น คน สัตว์ และพืช
เป็นต้น

ทมี่ า: http://graphictoday.com/images/sample-3c-10.jpg

- หน้า 31 -

รปู ร่าง (Shape)

2. รปู รา่ งเรขาคณิต (Geometric Shape)

หมายถึง รูปร่างที่มนุษย์สร้างขึ้น
มีโครงสร้างแน่นอน เช่น รูปวงกลม รูป
สามเหลี่ยม และรปู ส่เี หล่ียม เปน็ ต้น

ที่มา: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/9.PNG

- หนา้ 32 -

รูปร่าง (Shape)

3. รปู ร่างอิสระ (Free Shape)

หมายถึง รูปร่างที่เกิดขึ้นตาม
ความต้องการของผู้สร้างสรรค์ ให้
ความรู้สึกท่ีเป็นเสรี ไม่มีโครงสร้าง
แน่นอน

ท่มี า: http://graphictoday.com/images/sample-3c-11.jpg

- หนา้ 33 -

รปู ทรง หมายถึง รูปวัตถุ ส่ิงของเคร่ืองใช้ คน สัตว์

(Form) ตน้ ไม้ มลี ักษณะ 3 มติ ิ คือ มคี วามกวา้ ง-หนา-ยาว
แบ่งออกเปน็ 3 ประเภท

1. รปู ร่างธรรมชาติ 2. รูปร่างเรขาคณิต 3. รูปร่างอสิ ระ
(Organic Form) (Geometric Form) (Free Form)

ท่มี า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10 ท่ีมา: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10 ทม่ี า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/11.PNG /m4/art4_1/lesson1/image/13.PNG /m4/art4_1/lesson1/image/14.PNG

- หนา้ 34 -

รูปทรง (Form)

1. รปู ทรงธรรมชาติ (Organic Form)

หมายถึง รูปทรงที่เกิดขึ้นเอง
ตามธรรมชาติ มีลักษณะ 3 มิติ
เช่น คน สัตว์ และพชื เปน็ ต้น

ทม่ี า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/11.PNG

- หนา้ 35 -

รูปทรง (Form)

2. รปู ทรงเรขาคณติ (Geometric Form)

หมายถึง รูปทรงท่ีมนุษย์สร้างข้ึน
มีโครงสร้างแน่นอน มีลักษณะ 3 มิติ
เช่น รูปทรงกรวยกลม รูปทรงกรวย
สามเหลี่ยม รูปทรงส่ีเหลี่ยม และรูป
ทรงกระบอก เปน็ ตน้

ทม่ี า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/13.PNG

- หนา้ 36 -

รูปทรง (Form)

3. รปู ทรงอิสระ (Free Form)

หมายถึง รูปทรงที่เกิดขึ้นเองตาม
ธรรมชาติหรือมนุษย์สร้างสรรค์ข้ึนมาไม่มี
โครงสร้างแนน่ อนเหมือนรูปทรงเรขาคณิต
หรือรูปทรงจากส่ิงมีชีวิต ได้แก่ รูปทรง
ของก้อนกิน ก้อนกรวด ดิน หยดน้า
เปลวไฟ คลนื่ น้า เปน็ ตน้

ทม่ี า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/14.PNG

- หนา้ 37 -

ค่านา้ หนกั (Value)

ความหมาย

หมายถึง ค่าของแสงและเงาที่ทา
ให้ภาพพึงปรากฏมีน้าหนักอ่อนแก่ และ
มีมิติหรือมีความต้ืนลึก ซ่ึงมีผลต่อ
อารมณ์ความรูส้ ึกของมนษุ ย์

ที่มา: http://www.graphictoday.com/images/sample-3c-7.jpg

- หนา้ 38 -

คา่ นา้ หนัก (Value)

ความหมาย

ระดับค่าน้าหนัก เป็นความแตกต่าง
ของน้าหนักขาว ดา หรือน้าหนักของสี
สามารถสร้างให้เกิดค่าระดับต่าง ๆ ได้หลาย
น้าหนัก ระดับค่าน้าหนักท่ีสร้างได้ง่ายและ
เหน็ ไดช้ ัดทสี่ ดุ คอื น้าหนักชาว เทา ดา

ท่ีมา: https://player.slideplayer.in.th/91/14898150/slides/slide_5.jpg

- หน้า 39 -

คา่ น้าหนัก (Value)

ประเภทของค่านา้ หนัก จาแนกตามลักษณะที่ปรากฏในงานทัศนศิลป์

แบง่ ออกเป็น 2 ลักษณะ ดังนี้

1. คา่ นา้ หนกั แบบ 2 มิติ

ทม่ี า: https://player.slideplayer.in.th/91/14898150/slides/slide_5.jpg

หมายถึง น้าหนักที่ปรากฏบนพื้นผิว 2 มิติ ท่ีมีค่าความกว้างและความยาว
ทาใหเ้ กิดความแตกตา่ งของน้าหนักในภาพ เป็นสว่ นกาหนดรูปและพน้ื อ่ืน ๆ

- หนา้ 40 -

คา่ น้าหนกั (Value)

ประเภทของค่านา้ หนัก จาแนกตามลักษณะที่ปรากฏในงานทัศนศิลป์

แบง่ ออกเปน็ 2 ลกั ษณะ ดงั น้ี

2. ค่าน้าหนกั แบบ 3 มติ ิ 2.2 คา่ นา้ หนักท่ีปรากฏ
ในรปู ทรง 3 มิติ
แบง่ ออกเป็น 2 ลกั ษณะ
2.1 ค่านา้ หนักทแี่ สดง
ความกว้าง-ยาว-ลึก

ท่มี า: https://www.bloggang.com/data ทม่ี า: http://www.gallerylom
/v/vinitsiri/picture/1263097130.jpg bardi.com/davidking.htm

- หน้า 41 -

คา่ นา้ หนัก (Value)

ประเภทของค่านา้ หนกั จาแนกตามลักษณะท่ีปรากฏในงานทัศนศิลป์

แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ ดงั นี้

2. ค่าน้าหนักแบบ 3 มติ ิ

2.1 คา่ นา้ หนักทแ่ี สดงความกวา้ ง-ยาว-ลึก

เช่น ให้ความเป็น 3 มิติ แก่รูปร่าง
เกิดเป็นมิติลวงเพ่ิมข้ึน เช่นท่ีปรากฏในงาน
จิตรกรรม และภาพพมิ พ์

ทีม่ า: https://www.bloggang.com/data
/v/vinitsiri/picture/1263097130.jpg

- หนา้ 42 -

ค่านา้ หนกั (Value)

ประเภทของคา่ น้าหนัก จาแนกตามลักษณะที่ปรากฏในงานทัศนศิลป์

แบง่ ออกเป็น 2 ลกั ษณะ ดังนี้

2. ค่าน้าหนักแบบ 3 มิติ ทม่ี า: http://www.gallerylombardi.com/davidking.htm

2.2 คา่ น้าหนกั ท่ีปรากฏในรูปทรง 3 มิติ

เช่น ประติมากรรม สถาปัตยกรรม ทาให้
รูปทรงนั้นมีมวล (Mass) และปริมาตร (Value)
เกิดมิติ ท่ีชัดเจน สามารถสร้างอารมณ์ และ
ความร้สู กึ ความตอ้ งการ

นอกจากนี้แสงเงาท่ีปรากฏยังวัตถุ ยังสร้าง
พน้ื ผิวของวัตถุนนั้ ให้เดน่ ชัดขึน้

- หนา้ 43 -

ค่านา้ หนัก (Value)

ความหมายแสงเงา (Light & Shade)

หมายถึง ลักษณะของแสงท่ีส่องมา
กระทบวัตถุ ทาให้เกิดแสงสว่างบริเวณที่แสง
ส่องมากระทบ และเกิดเงาบริเวณที่ไม่ได้รับแสง
รวมทั้งเกิดเงาตกทอดของวัตถุลงบนพ้ืนที่ใน
ทิศทางตรงกนั ขา้ มกับแสง

ทีม่ า: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/16.PNG

- หนา้ 44 -

คา่ นา้ หนกั (Value)

ลักษณะของแสงเงา

1. จุดเนน้ แสง (High Light)
2. เงาอ่อน (Half Tone)
3. เงาแก่ (Dark Tone)
4. แสงสะท้อน (Reflected Light)
5. เงาตกทอด (Cast Shadow)

ที่มา: http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10
/m4/art4_1/lesson1/image/16.PNG

- หน้า 45 -

คา่ นา้ หนัก (Value)

วิธกี ารแรเงาทรงกลม

ท่มี า: https://www.youtube.com/watch?v=AJ2fMdU4ACc

- หน้า 46 -

Did you know ?

ผลงานของศลิ ปินทีเ่ กีย่ วข้องกบั “แสงและเงา”
เรมบรนั ต์ (Rembrandt)

เรมบรันต์ (Rembrandt) เป็นท้ังจิตรกร ภาพวาด Portrait of an Old Man in Red
ช่างพิมพ์ และช่างเขียนแบบ ผลงานของเขามี ผลงานของเรมบรันต์
เอกลักษณ์โดดเด่นในเร่ืองแสงและเงา ที่ทาให้ภาพ
สวยงามดูมีมิติ สามารถบอกระยะต้ืนลึกของภาพ ทีม่ า: https://www.camerartmagazine.com/wp-
ได้เสมือนจริง เป็นที่ยอมรับของนักวิทยาศาสตร์ content/uploads/2018/08/Low-Key-Style_03.jpg
และนกั ศิลปศาสตร์

- หนา้ 47 -

ผลงานของนกั เรยี น

คาชีแ้ จง: ให้นักเรียนสรา้ งสรรค์ผลงานทัศนศลิ ป์ เรื่อง รูปร่าง-รปู ทรง และค่านา้ หนกั
จานวน 1 ช้ินงาน พรอ้ มตั้งชือ่ ภาพและบรรยายใตผ้ ลงาน ลงในกระดาษ 100 ปอนด์
ขนาด 11 x 15 นว้ิ

ในแบบฝึกหัด หนา้ ท่ี 10

เรื่อง สีและพน้ื ผวิ ทศั นธาตุ (Visual Element)

ทม่ี า: http://dmiceplanner.businesseventsthailand.com
/dmice/upload/venue/1508239306_151757053776.jpg

- หน้า 48 -