คู่มือครู - สังคมศึกษา ป.4

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 4asean
St St
เว็บไซต์แนะนำา ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ

เครอื ข่ายจติ อาสา www.volunteerspirit.org ๑๒. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
แผนภาพความคดิ แนวทางการจดั การ
ผังสรุปสาระสำาคัญ ส่ิงแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ
ในจังหวดั ของตนหนา้ ชนั้ เรียน
สิง่ แวดล้อมในจังหวัด
5ep ขัน้ ประเมินเพือ่ เพิม่ คุณค่า
สิ่งแวดล้อมเป็นทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอยู่ในทุกพ้ืนท่ี โดยมนุษย์มีการพ่ึงพาอาศัย บรกิ ารสังคม
และปรับตัวให้เข้ากับส่ิงแวดล้อมทางธรรมชาติ และสร้างส่ิงแวดล้อมทางสังคมและ และจติ สาธารณะ
วฒั นธรรมขน้ึ มาในภายหลัง
๑๓. นกั เรยี นรว่ มกนั คดิ กจิ กรรมเกยี่ วกบั
การเปล่ียนแปลง การเปล่ยี นแปลงของสิ่งแวดลอ้ ม การจัดการและอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม
และการอนรุ ักษ์ และทรัพยากรธรรมชาติภายใน
สงิ่ แวดลอ้ มและ การเปลี่ยนแปลงของส่ิงแวดล้อมเกิดจากปัจจัย โรงเรียนและชุมชน แล้วนำ�ไปปฏิบัติ
ทรพั ยากรธรรมชาติ ๒ ประการ คือ ปจั จัยจากธรรมชาตแิ ละปัจจยั จากมนุษย ์ ร่วมกัน
มนุษย์เป็นปัจจัยสําคัญที่ทําให้สิ่งแวดล้อมเกิดการ
ในจังหวัด เปลยี่ นแปลงไปในทางทไ่ี มส่ มดลุ และกอ่ ใหเ้ กดิ ผลกระทบ
มากที่สดุ

การต้ังถน่ิ ฐาน การยา้ ยถน่ิ ฐาน

การเปล่ียนแปลงของสิ่งแวดล้อมส่งผลต่อการ
ตั้งถ่ินฐานและการย้ายถ่ินฐาน การย้ายถ่ินฐานเป็น
การย้ายเพ่ือสร้างโอกาสและคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าในถ่ิน
ที่อยู่เดิม ลักษณะของการย้ายถิ่นฐานมีท้ังการย้ายเข้า
และการย้ายออก

การจดั การสิ่งแวดลอ้ มในจังหวดั

การจัดการสิ่งแวดล้อมเป็นกระบวนการนําส่ิงแวดล้อมมาใช้อย่างมีประสิทธิภาพ
คุ้มค่า และเกิดประโยชน์สูงสุด เพ่ือให้มีใช้อย่างย่ังยืน และไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อ
สง่ิ แวดล้อมตา่ ง ๆ

การเปลีย่ นแปลงและการอนุรกั ษส์ ่งิ แวดล้อมและทรพั ยากรธรรมชาติในจังหวดั 133

133 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชี้วัด กิจกรรมการเรยี นรู้

ส ๕.๒ ป.๔/๒ ๑. นักเรียนร่วมกันหาข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการเปล่ียนแปลงของสิ่งแวดล้อม
ส ๕.๒ ป.๔/๓ หรือทรัพยากรธรรมชาติในจังหวัดของตนเอง แล้วร่วมกันอภิปรายถึงสาเหตุ
และปจั จยั ทที่ าํ ใหเ้ กดิ การเปลย่ี นแปลง รวมถงึ ผลทเี่ กดิ ขน้ึ จากการเปลย่ี นแปลง
ดงั กลา่ ว

๒. นักเรียนสํารวจสิ่งแวดล้อมในจังหวัดของตนเอง แล้วจําแนกทรัพยากร-
ธรรมชาติท่ีมีในจังหวัด จากนั้นนําข้อมูลท่ีได้มาวิเคราะห์ว่ามีการทําลาย
ทรพั ยากรธรรมชาติเพ่อื นํามาสรา้ งสรรคท์ รัพยากรทางวัฒนธรรมอยา่ งไร

๓. นักเรียนร่วมกันอภิปรายเก่ียวกับการต้ังถิ่นฐานของผู้คนในจังหวัดของตนเอง
วา่ มคี วามสมั พนั ธ์กบั ส่งิ แวดล้อมอย่างไร

๔. นักเรียนแบ่งกลุ่มเสนอแนวทางการจัดการส่ิงแวดล้อมในจังหวัด แล้วออกมา
นําเสนอผลงานหนา้ ชั้นเรยี น

๕. นักเรยี นแตง่ คําขวัญเกย่ี วกับการอนรุ ักษ์ส่ิงแวดลอ้ มและทรัพยากรธรรมชาติ

แนวค�ำตอบ คำาถามพฒั นากระบวนการคิด

๑. ไมต่ ดั ไมท้ �ำ ลายปา่ ไมใ่ ชท้ รพั ยากรธรรมชาติ ๑. มนษุ ยม์ ีสว่ นในการเปล่ียนแปลงส่งิ แวดลอ้ มใหด้ ขี ึ้นไดอ้ ยา่ งไรบ้าง
อย่างฟุ่มเฟือย ๒. ปัญหาสิ่งแวดล้อมท่ีเกิดขึ้นในจังหวัดของนักเรียนมีอะไรบ้าง และเกิดจาก

๒. นาํ้ ในลำ�คลองเนา่ เสยี เกดิ จากมนุษยท์ ง้ิ ขยะ สาเหตุใด
และส่ิงปฏกิ ลู ลงในแม่นํ้า ๓. แนวทางในการอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติในจังหวัดของ
๓. ให้คนในจังหวดั รว่ มกันดูแลรักษาแหล่งนา้ํ
ล�ำ คลองปลกู ตน้ ไม้และใชผ้ ลติ ภณั ฑท์ ท่ี �ำ นักเรยี นมอี ะไรบ้าง
จากธรรมชาติ ๔. ถ้าไมม่ ีการอนุรักษส์ ิ่งแวดล้อมและทรพั ยากรธรรมชาติ จะเกดิ ผลอยา่ งไร
๔. สิง่ แวดล้อมเสอ่ื มโทรม อากาศเป็นพิษ ๕. ในอนาคตอกี ๑๐ ป ี ขา้ งหนา้ นักเรยี นคิดวา่ ส่งิ แวดล้อมในจงั หวดั จะเปลยี่ นแปลง
สง่ ผลเสยี ตอ่ สภาพร่างกายของมนุษย์
๕. สง่ิ แวดล้อมในจงั หวัดเสื่อมโทรมลง ไปอย่างไร

134 สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ป.๔

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

นักเรยี นจะมสี ่วนร่วมในการลดภาวะโลกร้อนไดอ้ ย่างไร
๑ เพ่ิมปรมิ าณการใช้ถงุ พลาสตกิ ให้มากขึน้
๒ ท้งิ ขยะลงในแหล่งนำ้�เพอื่ เปน็ อาหารปลา
๓ ใชเ้ คร่ืองปรับอากาศมากข้ึน
๔ ใช้ถงุ ผา้ แทนถุงพลาสตกิ
(เฉลย ๔ เพราะถงุ ผา้ สามารถนำ�กลบั มาใช้ใหมไ่ ด้ และเป็นวัสดุทย่ี ่อยสลายง่าย)

สุดยอดคู่มือครู 134

จ ุดประกายโครงงาน จดุ ประกายโครงงาน

กลมุ่ สาระการเรียนร้สู งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๔
นักเรียนทำ�โครงง�นท่ีสัมพันธ์กับกลุ่มส�ระก�รเรียนรู้สังคมศึกษ� ศ�สน� และ
วฒั นธรรม แลว้ ฝึกปฏบิ ตั ิโครงง�นต�มข้นั ตอนก�รท�ำ โครงง�น
ตวั อย่างหวั ข้อโครงงาน
๑. โครงงานเรื่อง ชุมชนเข้มแขง็ สามคั คี
นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั เสนอแนวท�งก�รลดปญั ห�คว�มขดั แยง้ และก�รแกไ้ ขปญั ห�
คว�มขัดแย้งด้วยสันติวิธี โดยศึกษ�ปัญห�และส�เหตุของคว�มขัดแย้งที่เกิดขึ้นในชุมชน
แล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชนั้ เรยี น
๒. โครงงานเร่อื ง วัฒนธรรมกบั การดำาเนนิ ชีวิตของคนในจงั หวัด
นักเรียนศึกษ�และสำ�รวจวัฒนธรรมไทยในจังหวัดต่�ง ๆ ท่ีสนใจม� ๑ วัฒนธรรม
แล้ววิเคร�ะห์ให้เห็นถึงคว�มสัมพันธ์กับก�รดำ�เนินชีวิตของคนในจังหวัด และออกม�
น�ำ เสนอหน�้ ช้ันเรยี น
๓. โครงงานเร่ือง เศรษฐกจิ พอเพียงกับชุมชน
นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั จดั ท�ำ แผนพฒั น�ชมุ ชนต�มหลกั ปรชั ญ�ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
ต�มแนวท�งก�รท�ำ โครงง�น และคดั เลือกโครงง�นทดี่ ีทส่ี ุดเพื่อนำ�ไปปฏิบัติจรงิ ในชมุ ชน
๔. โครงงานเรอ่ื ง การเลือกซ้ือสินคา้ และบริการในชมุ ชน
นักเรียนสำ�รวจก�รเลือกซื้อสินค้�และบริก�รของคนในชุมชนว่�มีหลักเกณฑ์ในก�ร
เลือกซ้ือสินค้�อย่�งไร เพ่ือนำ�ไปเป็นแนวท�งในก�รพัฒน�สินค้�และบริก�รในชุมชน ซึ่งจะ
สง่ ผลให้เศรษฐกิจของชมุ ชนเกดิ คว�มเจรญิ ก�้ วหน�้
๕. โครงงานเรื่อง ภูมิปญั ญาในการตง้ั ถิน่ ฐานของคนในชมุ ชน
นักเรียนแบ่งกลุ่มสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับภูมิปัญญ�ในก�รตั้งถ่ินฐ�นและก�รดำ�รงชีวิต
ของคนทอี่ �ศัยอยใู่ นภูมปิ ระเทศแบบต�่ ง ๆ แล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน
๖. โครงงานเร่อื ง การท่องเทย่ี วเชิงอนุรกั ษ์
นักเรียนแบ่งกลุ่มจัดทำ�แผนง�นก�รท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยสำ�รวจแหล่งท่องเท่ียว
ในจังหวัด แนวท�งก�รปฏิบัติตนในก�รท่องเท่ียวสถ�นท่ีต่�ง ๆ โดยไม่ทำ�ล�ยสิ่งแวดล้อม
จัดทำ�ส่ือเก่ียวกับก�รท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เพื่อนำ�ไปเผยแพร่แก่นักท่องเที่ยว แล้วร่วมกัน
เสนอแนวท�งก�รพฒั น�แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วใหด้ ขี น้ึ โดยเขยี นขน้ั ตอนก�รปฏบิ ตั แิ ละน�ำ ไปปฏบิ ตั ิ
ต�มแผนท่ีไดว้ �งไว้

จดุ ประกายโครงงาน 135

135 สุดยอดคู่มือครู

บรรณานกุ รม

กวี วรกวนิ . แผนทค่ี วามร้ทู ้องถนิ่ ไทย ภาคกลาง. กรุงเทพฯ : พฒั นาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.), ๒๕๔๗.
. แผนที่ความรทู้ ้องถิน่ ไทย ภาคตะวนั ตก. กรงุ เทพฯ : พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.), ๒๕๔๗.
. แผนทค่ี วามรทู้ อ้ งถน่ิ ไทย ภาคตะวนั ออก. กรงุ เทพฯ : พฒั นาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.), ๒๕๔๗.
.แผนทค่ี วามรู้ท้องถนิ่ ไทย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. กรงุ เทพฯ : พัฒนาคณุ ภาพวิชาการ (พว.),
๒๕๔๗.
. แผนท่คี วามร้ทู อ้ งถ่นิ ไทย ภาคใต้. กรงุ เทพฯ : พัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.), ๒๕๔๗.
. แผนที่ความร้ทู ้องถนิ่ ไทย ภาคเหนอื . กรุงเทพฯ : พฒั นาคุณภาพวิชาการ (พว.), ๒๕๔๗.

กวี วรกวนิ และกลา้ หาญ พมิ พศ์ ร.ี หนงั สอื แผนทค่ี วามรจู้ งั หวดั ของเรา. กรงุ เทพฯ : พฒั นาคณุ ภาพวชิ าการ
(พว.), ๒๕๕๒.
. หนงั สอื แผนทค่ี วามรปู้ ระเทศของเรา. กรงุ เทพฯ : พฒั นาคุณภาพวชิ าการ (พว.), ๒๕๕๒.
.หนงั สอื แผนทีค่ วามร้ภู ูมิภาคของเรา. กรงุ เทพฯ : พัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.), ๒๕๕๒.

กัญญารัตน์ จิราสวสั ดิ์. ๒๐ คุณธรรมสาำ หรบั เดก็ ด.ี กรุงเทพฯ : นานมบี ุ๊คพับลเิ คชั่นส์, ๒๕๕๐.
คณาจารยม์ หาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั , ประกอบ มีโคตรกอง (บรรณาธิการ). วฒั นธรรมไทย

กรุงเทพฯ : มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๑.
จอมขวญั ช้างเพง็ . ๑๐๑ วธิ สี อนเดก็ ดเี ป็นผูน้ ำา. กรุงเทพฯ : ซเี อด็ ยูเคชั่น, ๒๕๕๐.
ชลยิ า ศรีสุกใส. วนั สาำ คัญ ประเพณี และการละเล่นของเด็กไทย. กรงุ เทพฯ : พีบีซ,ี ๒๕๕๑.
นริชรา อัศวธีรากุล. ชีวิตพอเพียง : รวมเรื่องราว “นวัตกรรมการสร้างสุขภาพ” ท่ีดำาเนินชีวิตด้วย

หลักเศรษฐกจิ พอเพียง. กรงุ เทพฯ : สำานักงานปฏริ ปู ระบบสขุ ภาพแห่งชาติ (สปรส.), ๒๕๕๐.
พระเทพวสิ ุทธเิ มธี (ปัญญานันทภกิ ข)ุ . รกั ลกู ต้องปลูกนสิ ยั ที่ดี วิธีสรา้ งลกู หลานให้เป็นพลเมอื งด.ี กรุงเทพฯ :

ธรรมสภา, ๒๕๓๓.
พระพรหมมงั คลาจารย.์ ธรรมะสำาหรับเด็ก เด็กดคี วรทาำ หน้าทอ่ี ยา่ งไร. กรงุ เทพฯ : ธรรมสภา, ๒๕๕๐.
ราชบัณฑิตยสถาน. อกั ขรานุกรมภูมศิ าสตรไ์ ทย เลม่ ๑. ฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน. พมิ พ์คร้ังที่ ๔ กรงุ เทพฯ :

ราชบัณฑิตยสถาน, ๒๕๔๕.
ลดั ดา ศริ ธิ ญั ญารตั น.์ นทิ านเดก็ ดี ชดุ คณุ ธรรมพน้ื ฐาน ๘ ประการของเดก็ ไทย. กรงุ เทพฯ : ซซิ นิ อี นิ เตอร-์

เนชัน่ แนล, ๒๕๕๑.

136 สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ป.๔

สุดยอดคู่มือครู 136



หลักสูตรใหม่ กลุม่ สาระการเรียนรู้

(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษา • จดั กลมุ่ สาระการเรียนรใู้ หม่
ขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ • เปล่ยี นชือ่ สาระการเรียนรู้ใหม่
• เพมิ่ เตมิ เนื้อหาดา้ นตา่ งๆ ทมี่ คี วามทันสมยั
สอดคล้องตอ่ การดำ�รงชีวิตในปัจจบุ นั และอนาคต
• เลือ่ นไหลบางเน้ือหาใหม้ คี วามเหมาะสม
• เพ่ิมเติมสาระท่ี ๔ เทคโนโลยี

กลุ่มสาระการเรยี นรู้

คณติ ศาสตร์

• จดั กลุ่มสาระและมาตรฐานการเรียนรู้ใหม่
• ปรับโครงสร้างรายวิชาใหม่
• เพม่ิ สาระการเรียนรู้ท่มี คี วามจ�ำ เปน็
• เลอ่ื นไหลเนอ้ื หาให้มคี วามเหมาะสม
• ตดั เน้อื หาที่มีความซำ้�ซ้อนกบั เนอ้ื หา
กล่มุ สาระการเรยี นรู้อน่ื

กล่มุ สาระการเรยี นรู้

สังคมศกึ ษา ศาสนา
และวฒั นธรรม สาระภมู ศิ าสตร์

• การเรียนรภู้ ูมศิ าสตร์​(Geo-literacy)
โดยมอี งคป์ ระกอบ ๓ สว่ น คือ ความสามารถ
ทางภมู ศิ าสตร์ กระบวนการทางภมู ิศาสตร์
และทกั ษะทางภูมศิ าสตร์
• ปรบั ตวั ชี้วัดและสาระการเรียนรู้
แกนกลางสาระภูมิศาสตร์

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ISBN : 978-616-05-4770-8
ส�ำ นักพมิ พ์ บริษัทพัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.) จ�ำ กัด
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดสุ ติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐
โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมตั ิ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทกุ หมายเลข, แฟกซอ์ ัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
สงวนลขิ สทิ ธ์ิ หนังสอื เล่มนไี้ ด้จดทะเบียนลิขสิทธถิ์ ูกต้องตามกฎหมาย website : 9 786160 547708

www.iadth.com