หลักนิยมการบริการแพทย์ในสนาม

หลักนิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม

Combat Health Support Doctrine

เอกสารแปล
โดย

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผ้แู ปล)
โรงเรยี นเสนารกั ษ์ กรมแพทย์ทหารบก

สารบัญ i

บทท่ี เน้อื หา หน้า
บทท่ี ๑ การบริการทางการแพทย์ในสนาม ภายในเขตยุทธบรเิ วณ ๑
ตอนที่ ๑ ขอบเขตของการปฏิบตั ิการทางทหาร ๑
บทที่ ๒ ๑-๑ หลักนยิ ม ๑
บทที่ ๓ ๑-๒ บทบาทของกรมแพทย์ทหารบก ๒
๑-๓ การปฏบิ ัตกิ ารอนื่ ๆนอกเหนือการสงคราม ๒
ตอนที่ ๒ การบูรณาการหลกั ปฏบิ ตั ขิ องกองทพั บกมาใชก้ ับวตั ถุประสงค์ ๔
และ การให้บริการทางการแพทย์
๑-๔ หลักปฏบิ ตั ิของกองทัพบก ๖
๑-๕ วัตถุประสงคข์ องระบบการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์ ๖
๑-๖ หลักในการสนบั สนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ ๖
ตอนที่ ๓ การรักษาทางการแพทย์ ๙
๑-๗ คานา ๙
๑-๘ ปัจจยั ของภยั คุกคามทางการแพทย์ ๙
๑-๙ แหลง่ ของข้อมูลข่าวกรองทางการแพทย์ ๙
ตอนที่ ๔ ภยั คกุ คามในยามสงคราม ยามขัดแย้ง และ ยามสงบ ๑๓
๑-๑๐ ภัยคกุ คามในยามสงคราม ๑๓
๑-๑๑ ภัยคกุ คามในการสนับสนนุ บริการทางการแพทย์ในยามสงคราม ๑๓
๑-๑๒ ภยั คุกคามในยามขดั แย้ง ๑๔
๑-๑๓ ภัยคุกคามในยามสงบ ๑๕
๑-๑๔ ภยั คกุ คามในการสนบั สนนุ บรกิ ารทางการแพทย์ในสนามยามสงบ ๑๖
ตอนที่ ๕ ลาดบั ความสาคญั ของความสามารถในการสนบั สนุนการบริการ ๑๖
ทางการแพทยเ์ ปน็ ระดับ
๑-๑๕ กฎของการให้การสนับสนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ ๑๖
๑-๑๖ ความสามารถของหน่วยแพทย์ ๑๖
๑-๑๗ ระดบั ของการรักษาพยาบาล ๑๗
ระบบการสนบั สนุนทางการแพทย์แบบที่จดั ไวเ้ ป็นชุด ๑๙
๒-๑ ลกั ษณะระบบการสนบั สนนุ ทางการแพทย์ที่จดั ไว้เปน็ ชุด ๑๙
๒-๒ ชุดนายสิบเสนารักษ์ ๒๐
๒-๓ ชุดหมูพ่ ยาบาล ๒๐
๒-๔ ชดุ หมู่รถยนต์พยาบาล ๒๑
๒-๕ ชดุ หมดู่ แู ลผปู้ ่วยเจบ็ และรบั ไวร้ ักษา ๒๑
๒-๖ ชุดหมใู่ ห้การสนับสนุนเปน็ พน้ื ท่ี ๒๒
การสนบั สนุนการบริการทางการแพทย์ระดบั กองพล ๒๓
๓-๑ เน้อื หา ๒๓
๓-๒ หน้าท่ีของการบริการทางการแพทย์ระดบั ที่ ๑ ๒๓

ii

๓-๓ ระดับที่ ๑ เรมิ่ ตน้ ทหี่ นว่ ย ๒๔
๓-๔ หมวดพยาบาล ๒๕
ตอนที่ ๒ การสนับสนุนการบริการทางการแพทยร์ ะดบั ท่ี ๒ ๒๖
๓-๕ ความสามารถ ๒๖
๓-๖ กองรอ้ ยเสนารักษ์สนบั สนุนส่วนหลัก ๒๘
๓-๗ กองร้อยเสนารักษ์สนับสนนุ ในพ้ืนทส่ี ว่ นหลัก ๓๐
ตอนท่ี ๓ ฝ่ายอานวยการทางการแพทย์ ๓๒
๓-๘ ศนู ยก์ ลางปฏิบตั ิการทางการแพทย์ในเขตหน้า ๓๒

บทท่ี ๔ การส่งกลับผู้ป่วยเจบ็ ทางการแพทย์ในเขตหน้า ๓๓
๔-๑ กลา่ วทัว่ ไป ๓๓
๔-๒ คานยิ ามของการสง่ กลับทางการแพทย์ ๓๓
๔-๓ หลกั ในการส่งกลบั ทางการแพทย์ ๓๓
๔-๔ หนทางในการส่งกลบั ๓๓
๔-๕ การส่งกลบั ด้วยรถยนตพ์ ยาบาล ๓๔
๔-๖ การสนับสนุนการสง่ กลับของปฏบิ ตั ิการเชิงรกุ ๓๔
๔-๗ ขอ้ เสยี การส่งกลบั ทางพ้ืนดนิ ๓๔
๔-๘ การสง่ กลับทางอากาศ ๓๔
๔-๙ ข้อดีการส่งกลบั ทางอากาศ ๓๕
๔-๑๐ ข้อเสียการส่งกลับทางอากาศ ๓๕
๔-๑๑ การส่งกลับทางการแพทยร์ ะดบั ที่ ๑ ๓๕
๔-๑๒ การส่งกลับทางการแพทย์ระดบั ท่ี ๒ ๓๕
๔-๑๓ การส่งกลบั ทางการแพทย์ระดับที่ ๓ ๓๕
๔-๑๔ การสง่ กลบั ทางการแพทย์ของเชลยศึก ๓๘
๔-๑๕ การแลกเปลี่ยนสิง่ อุปกรณ์ ๓๘
๔-๑๖ ขอ้ พิจารณาในการวางแผนการสง่ กลับทางการแพทย์ ๓๘
๔-๑๗ เคร่ืองมือในการพฒั นาแผนการส่งกลบั ทางการแพทย์ ๓๘

บทท่ี ๕ การบรกิ ารทางการแพทยใ์ นกองทัพนอ้ ย และระดับท่สี ูงกวา่ กองทพั นอ้ ย ๔๐
ตอนที่ ๑ การรับไว้รกั ษาพยาบาล ๔๐
๕-๑ ระบบโรงพยาบาล และ หนว่ ยภายใน ๔๐
๕-๒ Hospital Base Unit ๔๐
๕-๓ Hospital Unit Surgical ๔๑
๕-๔ Hospital Unit Medical ๔๑
๕-๕ Hospital Unit Holding ๔๑
๕-๖ รพ.ในการส่งกลบั ระดับท่ี ๓ ๔๑
๕-๗ รพ.ศัลยกรรมเคล่ือนท่กี องทพั บก ๔๑
๕-๘ รพ.สนับสนนุ การรบ ๔๓

iii

๕-๙ การรบั ไว้รักษาพยาบาลระดับ ๔ ๔๔
๕-๑๐ รพ.สนามในระดับ ๔ ๔๔
๕-๑๑ รพ.ท่วั ไปในระดับ ๔ ๔๕
๕-๑๒ กองร้อยเสนารกั ษ์ รบั ไว้รกั ษา ๔๖
๕-๑๓ ชดุ บริการผา่ ตดั ระดับ ๓ และ ๔ ๔๗
๕-๑๔ ชุดบรกิ ารทางการแพทย์ ๔๘
๕-๑๕ ชดุ ผา่ ตดั ขน้ึ สมทบ ๔๙
๕-๑๖ การรับไว้รกั ษาพยาบาลในระดับท่ี ๕ ๕๐
ตอนที่ ๒ ทนั ตกรรม การสัตว์ เวชกรรมปอ้ งกนั การควบคมุ จติ ประสาท ๕๐
จากการรบ และ การสนบั สนุนเปน็ พ้ืนที่
๕-๑๗ การบรกิ ารทางทนั ตกรรม ๕๐
๕-๑๘ ประเภทของการดแู ล ๕๐
๕-๑๙ การจัดหน่วย ในการสนับสนนุ ทางทนั ตกรรม ๕๐
๕-๒๐ กองพนั เสนารักษ์ (บริการทนั ตกรรม) ๕๑
๕-๒๑ กองร้อยเสนารักษ์ (บริการทนั ตกรรม) ๕๑
๕-๒๒ หน่วยแพทยข์ ึน้ สมทบ (บริการทนั ตกรรม) ๕๒
๕-๒๓ การให้บรกิ ารการสัตว์ ๕๓
๕-๒๔ จานวนและประเภทของการใหบ้ ริการการสตั ว์ ๕๓
๕-๒๕ หน่วยแพทย์ขนึ้ สมทบ (การสตั ว์) บก. ๕๓
๕-๒๖ หน่วยแพทยข์ ึ้นสมทบ (การสตั ว์) ๕๔
๕-๒๗ หน่วยแพทย์ข้นึ สมทบ (การสตั ว์ ยอ่ ย) ๕๕
๕-๒๘ หนว่ ยแพทย์ข้นึ สมทบ หน่วยสัตว์แพทย์ ๕๕
๕-๒๙ งานเวชกรรมป้องกนั ๕๖
๕-๓๐ การข้ึนสมทบ เวชกรรมป้องกนั ๕๖
๕-๓๑ หน่วยข้ึนสมทบทางการแพทย์ กีฏวิทยา ๕๖
๕-๓๒ หน่วยขน้ึ สมทบทางการแพทย์ เวชกรรมป้องกนั (สขุ าภบิ าล) ๕๗
๕-๓๓ ตอนเวชกรรมปอ้ งกนั กองพันเสนารกั ษ์สนบั สนนุ เป็นพ้นื ท่ี ๕๘
๕-๓๔ ห้องแล๊ปสนบั สนนุ งานเวชกรรมปอ้ งกนั ในพืน้ ท่ี ๕๘
๕-๓๕ ฝา่ ยอานวยการด้านเวชกรรมป้องกัน กองพลน้อยเสนารกั ษ์ ๕๘
๕-๓๖ งานบริการการควบคุมความเครยี ด ๕๘
๕-๓๗ กองรอ้ ยเสนารักษ์ การควบคุมความเครียด ๕๘
๕-๓๘ หนว่ ยสมทบทางการแพทย์ การควบคุมจติ ประสาทจากการรบ ๕๙
๕-๓๙ ตอนจิตเวช กองพันเสนารกั ษส์ นบั สนุนเปน็ พืน้ ที่ ๖๐
๕-๔๐ กองพลน้อยเสนารกั ษ์ฝา่ ยอานวยการกลุ่มงานจิตเวช ๖๐
๕-๔๑ กองพนั เสนารักษส์ นบั สนุนเปน็ พนื้ ที่ ๖๐
๕-๔๒ กองพันเสนารักษส์ นับสนุนเปน็ พ้ืนทีก่ องทพั น้อย และ ระดับทส่ี ูง ๖๐
กวา่ กองทัพน้อย

iv

บทที่ ๖ การควบคมุ ทางการแพทย์ และ การสง่ กลับผปู้ ่วยเจ็บ ๖๒
บทที่ ๗ ๖-๑ การควบคุมทางการแพทย์ ๖๒
๖-๒ ระบบการจัดข้อมูลทางการแพทย์ในเขตยุทธบริเวณกองทัพบก ๖๒
๖-๓ ระบบการรายงาน และ ขึ้นบญั ชผี ปู้ ว่ ย ๖๓
๖-๔ นโยบายการสง่ กลับ ๖๔
๖-๕ ปจั จัยทก่ี ระทบต่อนโยบายการส่งกลับ ๖๔
๖-๖ ผลกระทบของนโยบายการส่งกลับตอ่ การบริการทางการแพทย์ใน
สนาม ๖๕
๖-๗ การปรบั นโยบายการสง่ กลบั ๖๕
๖-๘ การวางแผนในการควบคุมทางการแพทย์ ๖๖
๖-๙ การควบคมุ ทางการแพทย์ภายในเขตยทุ ธบรเิ วณ (กองทัพน้อย แล
ระดบั ท่สี งู กวา่ กองทัพนอ้ ย) ๖๖
๖-๑๐ การควบคมุ ทางการแพทย์ระหวา่ งเขตยุทธบรเิ วณ (กองทัพนอ้ ย
และ ระดับท่สี งู กว่ากองทัพน้อย) ๖๖
๖-๑๑ การควบคุมทางการแพทย์อยา่ งไม่เป็นทางการ ๖๖
๖-๑๒ ศนู ยก์ ลางปฏิบตั ิการทางการแพทย์ กองพล ๖๖
๖-๑๓ เตียงที่กาหนดไว้ ๖๗
๖-๑๔ การสอื่ สาร ๖๗
๖-๑๕ หน่วยงาน เจา้ หน้าท่ใี นการควบคมุ ทางการแพทย์ ๖๗
๖-๑๖ การส่งกลับทางการแพทย์ในเขตยุทธบริเวณ ๖๘
๖-๑๗ การกาหนดการเคลื่อนยา้ ยผ้ปู ว่ ยเจบ็ ไว้ลว่ งหนา้ ๖๘
๖-๑๘ การสง่ กลบั ทางการแพทย์ทางอากาศในเขตยทุ ธบรเิ วณ ๖๙
๖-๑๙ หน่วยในการสง่ กลบั ทางอากาศ ๖๙
๖-๒๐ หอพกั คอยทางอากาศเคลื่อนท่ี ๗๐
๖-๒๑ ความรับผิดชอบของสถานพยาบาลท่ีจดั อยู่ในอตั รา ๗๑
๖-๒๒ ลูกเรอื ในการสง่ กลับทางอากาศ ๗๒
๖-๒๓ กลยุทธใ์ นระบบการส่งกลบั ทางอากาศ ๗๒
๖-๒๔ ระบบการส่งกลบั ทางอากาศภายในประเทศ ๗๓
๖-๒๕ ความรับผิดชอบของแพทย์ ๗๓
๖-๒๖ ภาพรวมของระบบควบควบคุมทางการแพทย์ ๗๔
๖-๒๗ การปฏิบัติการรว่ มในการส่งกลับภายในพื้นที่เขตหน้า ๗๕
การปฏบิ ัตกิ ารทางทหารนอกเหนือการสงคราม ๗๙
๗-๑ สงิ่ แวดล้อม ๗๙
๗-๒ ลักษณะ ๗๙
๗-๓ หลักการของการปฏบิ ัติการทางทหารนอกเหนอื การสงคราม ๗๙
๗-๔ กจิ กรรมของการปฏบิ ัติการทางทหารนอกเหนือการสงคราม ๘๐
๗-๕ ปฏิบตั กิ ารอพยพพลเรือน ๘๐

บทที่ ๘ ๗-๖ การควบคมุ อาวุธ v
๗-๗ สนับสนุนหนว่ ยงานพลเรือนภายในประเทศ
๗-๘ การให้ความช่วยเหลอื ด้านมนุษยธรรม และ การบรรเทาสาธารณภัย ๘๐
๗-๙ การช่วยเหลอื เรอื่ งความปลอดภัย ๘๐
๗-๑๐ การช่วยเหลือของชาติ ๘๐
๗-๑๑ การสนบั สนนุ การปราบปรามยาเสพตดิ ๘๑
๗-๑๒ การต่อสกู้ ารก่อการรา้ ย ๘๑
๗-๑๓ การรกั ษาสันติภาพ ๘๑
๗-๑๔ การบังคบั ใหเ้ กดิ สนั ตภิ าพ ๘๑
๗-๑๕ แสดงสถานะกองกาลัง ๘๑
๗-๑๖ การสนับสนนุ การกอ่ ความไมส่ งบ/การตอ่ สู้กับกองกาลงั กอ่ ความไม่ ๘๑
สงบ ๘๒
๗-๑๗ การโจมตี และ การบุกจโู่ จม ๘๒
บทเรียนจากปฏบิ ตั ิการทางทหารนอกเหนอื การสง่ คราม
ตอนที่ ๑ การสนับสนนุ ปฏิบัติการภายในประเทศ ๘๒
๘-๑ ประเภทของการสนับสนนุ การปฏบิ ัตกิ ารภายในประเทศ ๘๓
๘-๒ การชว่ ยเหลอื ภยั พิบัติ ๘๓
๘-๓ การช่วยเหลือด้านสิ่งแวดลอ้ ม ๘๓
๘-๔ หลกั ในการชว่ ยเหลอื ด้านส่ิงแวดล้อม ๘๓
๘-๕ การบังคับใช้ทางกฎหมาย ๘๓
๘-๖ การชว่ ยเหลอื ชุมชน ๘๓
๘-๗ แนวคิดของกองทพั ในการสนับสนนุ การปฏิบัติการภายในประเทศ ๘๔
๘-๘ ภัยพิบัติ ๘๔
๘-๙ ระยะของการจัดการฉุกเฉิน/ เร่งด่วน ๘๔
๘-๑๐ แผนการตอบสนองของรัฐ ๘๕
๘-๑๑ ลาดับการตดั สินใจในการสนบั สนนุ ภยั พิบัติ ๘๖
ตอนที่ ๒ กองกาลังรว่ มเฉาพะกิจแอนดรู ๘๖
๘-๑๒ เหตุการณส์ าคญั ของพายุเฮอรเิ คนแอนดรู ๘๗
๘-๑๓ ภารกจิ การปฏบิ ตั ิการรว่ มเฉพาะแอนดรู ๘๘
๘-๑๔ แนวคดิ ในการปฏบิ ตั ิ ๘๘
๘-๑๕ สถานะภาพทางสาธารณสขุ ของรฐั ฟลอรดิ า ๘๘
๘-๑๖ หนา้ ท่ีของกาลังรว่ มสายแพทย์ ๘๘
๘-๑๗ ภารกจิ สาคญั ยิ่งของกองทัพบกสหรฐั อเมริกา ๘๙
๘-๑๘ ความสามารถของกองกาลงั รว่ มเฉพาะกจิ แอนดรู ๙๐
๘-๑๙ ฝ่ายอานวยการของกองพลนอ้ ยเสนารักษท์ ี่ ๔๔ ๙๐
๘-๒๐ ความสามารถของหนว่ ยแพทย์ที่ ๕๕ ๙๑
๘-๒๑ หนา้ ท่ีของหน่วยย่อย ๙๑
๘-๒๒ หนว่ ยงานตา่ งๆทีม่ สี ่วนเกยี่ วข้อง ๙๑
๙๒
๙๒

บทที่ ๙ ๘-๒๓ การประสานงานระหว่างหน่วยงาน vi
๘-๒๔ หนา้ ทเี่ ฉพาะของหน่วยแพทย์
๘-๒๕ การตอบสนองภยั พิบตั ิ ๙๒
๘-๒๖ การบรรเทาภยั พิบัติของกระทรวงกลาโหม ๙๓
๘-๒๗ บทเรยี น ๙๔
การวางแผนทางการแพทยร์ ่วม ๙๔
๙-๑ คานา ๙๔
๙-๒ คาทใ่ี ชใ้ นการปฏิบตั กิ ารร่วม ๙๘
๙-๓ การสนบั สนุนทางการแพทยร์ ว่ ม ความสัมพนั ธแ์ ละความรบั ผดิ ชอบ ๙๙
๙-๔ ความรบั ผดิ ชอบของ นายแพทยใ์ หญก่ าลงั ๙๙
๙-๕ การวางแผนปฏิบัติการในห้วงเวลาวกิ ฤติ สาหรับการปฏบิ ัตกิ ารรว่ ม ๙๙
ทางการแพทย์ ๙๙
๙-๖ ข้อพิจารณาทางการแพทย์ ระยะท่ี ๑ ๑๐๐
๙-๗ ขอ้ พจิ ารณาทางการแพทย์ ระยะท่ี ๒
๙-๘ ข้อพจิ ารณาทางการแพทย์ ระยะท่ี ๓ ๑๐๑
๙-๙ ขอ้ พจิ ารณาทางการแพทย์ ระยะที่ ๔ ๑๐๑
๙-๑๐ ขอ้ พจิ ารณาทางการแพทย์ ระยะที่ ๕ ๑๐๒
๙-๑๑ ข้อพจิ ารณาทางการแพทย์ ระยะท่ี ๖ ๑๐๒
ตอนท่ี ๒ ทรพั ยากรทางการแพทย์ร่วม ๑๐๒
๙-๑๒ ทรัพยากรสนบั สนุนทางการแพทยข์ องกองทัพเรือ ๑๐๓
๙-๑๓ นาวิกโยธิน ชุดสนบั สนนุ ทางการแพทย์ ๑๐๓
๙-๑๔ การสนบั สนุนทางการแพทย์ของกองทัพอากาศ ๑๐๓
๙-๑๕ การรับไว้รกั ษาพยาบาลในการสนับสนุน ๑๐๔
๙-๑๖ การส่งกลับในการปฏิบัตกิ ารรว่ ม ๑๐๕
๙-๑๖ ความรับผิดชอบของหน่วยบริการทางการแพทย์ ๑๐๕
๙-๑๗ สรุป ๑๐๖
๑๐๖
๑๐๖

คาศพั ท์ อภิธานศัพท์

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๑

บทท่ี ๑
การบริการทางการแพทยใ์ นสนามภายในเขตยทุ ธบรเิ วณ

ตอนท่ี ๑ ขอบเขตของการปฏิบัติการทางทหาร
๑-๑ หลักนิยม
ก. หลกั ปฏิบัติ, ราชการสนาม ๑๐๐-๕ การปฏิบตั ิทางยุทธการ ทาอย่างไรจึงจะชนะสงคราม
หลกั นยิ มของกองทัพบก แนวทางในการปฏิบัตทิ ไ่ี ดร้ ับการอนุมตั ิ จะระบุถงึ กาลงั ทใี่ ช้ในการตอ่ สู้ และ
แนวทางในการปฏิบตั ิ ทีร่ ะบุถึงจานวนกาลงั ท่ใี ชใ้ นการส้รู บ และ การปฏบิ ตั ิอ่นื ๆ ซ่ึงเปน็ หัวใจสาคัญ
สาหรับทหารอาชีพท่คี วรจะต้องรู้ ใน รส.๑๐๐-๕ เปน็ หลกั นิยมทีส่ าคญั ทไ่ี ด้บรรยายถึงสิ่งทกี่ องทัพบก
กาลังคิด และ แนวทางในการปฏิบตั ิ ใน รส. ๘-๑๐ และ ๘-๕๕ ไดบ้ รรยายไว้เก่ยี วกบั การให้บรกิ าร
ทางการแพทย์ในสนามให้กับกาลงั รบ
หลักนิยมของกองทัพบก
รส. ๑๐๐-๕ ยทุ ธการ เปน็ ส่ิงทก่ี องทัพคิดเกีย่ วกับแนวทางในการปฏบิ ัติ
รส. ๘-๑๐ การสนับสนุนการให้บรกิ ารทางการแพทย์
รส. ๘-๕๕ การวางแผนการสนับสนุนบรกิ ารทางการแพทย์
ข. ความอ่อนตัวของระบบการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์
ความหลากหลายของการปฏบิ ัตกิ าร

จากคาดงั กล่าวมคี วามหมายมุ่งไปท่ที าอยา่ งไรจงึ จะชนะสงคราม เพราะว่าสงครามเปน็ การสู้
รบเพอื่ ใหช้ นะ หลักนยิ มมีเนื้อหาทางยุทธวิธใี นการวางกาลังรบ หลกั นิยมไดม้ าจากหลายๆแหลง่
ดว้ ยกันซึ่งมีผลกระทบอย่างลึกซง่ึ ต่อการวางกาลัง หลักนิยมทใ่ี ชใ้ นปจั จบุ นั เปน็ หลกั นยิ มทด่ี ีท่สี ดุ ซ่งึ
ได้มาจากบทเรยี นจากประวัติศาสตร์ต่อเน่ืองจวบจนปัจจบุ ัน ความเคลื่อนไหวของโลกในปัจจบุ นั ทาให้
บทบาทหนา้ ท่ีความรบั ผดิ ชอบในการสนับสนนุ การบริการทางการแพทย์ตอ้ งมีความออ่ นตัวเพียงพอ
ในการสนับสนุนการปฏิบตั กิ ารทีห่ ลากหลาย ตามรปู ที่ ๑-๒ ซ่ึงแสดงใหเ้ หน็ ถงึ หลักการของการ
สนับสนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ ซงึ่ รวมกับหลักในการดาเนินการทางยุทธการ
แหล่งที่มาของหลกั การ

- ยุทธศาสตร์
- ประวตั ิศาสตร์
- เทคโนโลยี
- ภัยคุกคามของชาติ
- ชาติ และ กองกาลงั ป้องกันชาติ
- ความรว่ มมอื ในการใหบ้ ริการ
- การตดั สนิ ใจในเชิงนโยบาย

o การจดั วางกองกาลัง
o การกาหนดบทบาทหนา้ ที่ และ ภารกิจ
ค. เนอื้ หาในบทเรียนน้ี
ในบทเรยี นน้ีจะแนะนาเกีย่ วกับกรมแพทย์ทหารบก ซ่ึงเก่ียวกบั ความคิดทวี่ ่าทาอย่างไรใน
การท่ีจะใหก้ ารสนับสนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์อย่างดที ่ีสุดทง้ั ในระหวา่ งการทาสงคราม และ

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๒

ภารกิจทน่ี อกเหนือจากสงคราม แนวคดิ และหลักนิยมแสดงหลกั พ้นื ฐานที่จาเป็น สาหรับบทเรยี นที่
ตามมา รวมท้งั หน่วยบริการทางการแพทย์ในส่วนของกองพล กองทัพนอ้ ย และ หนว่ ยท่เี หนอื กวา่
กองทพั น้อย หลักท่ีว่านี้จะเป็นประโยชนใ์ นการฝึกปฏิบัตกิ าร เชน่ การฝึกกาลงั พลหน่วยแพทยใ์ นการ
ปฏบิ ัติการ ซึ่งปรากฏท้ังในหลักสตู รชน้ั นายพัน

๑-๒ บทบาทของกรมแพทย์ทหารบก
กรมแพทย์ทหารบกมบี ทบาทสาคญั ในการพฒั นาและดารงไวซ้ ่ึงอานาจของกาลงั รบ ภารกจิ

คอื การรักษาสถานะทางสขุ ภาพของกองทัพบกไว้ ในการดารงไว้ซง่ึ สถานะภาพของกองทัพกรมแพทย์
ทหารบกช่วยในเรื่องการอนุรักษ์กาลังรบ ฝึกกาลงั พลให้รูจ้ ักระบบการรบ ผบู้ งั คบั บัญชาจาเป็นตอ้ งมี
ประสบการณ์ และ จดั กาลงั พลในการปฏบิ ัตหิ นา้ ที่ในการปฏบิ ตั งิ านในการดาเนินการทางยทุ ธการ ใน
หนทางปฏิบัตนิ ี้ ระบบในการแทนทจ่ี ะลดลง และ ความต้องการในการส่งกลบั ผ้ปู ว่ ยเจ็บจะถกู ทาให้
น้อยลง ในทางกลับกนั การสะสมผู้ป่วยเจ็บไวใ้ นหน่วยรบจะทาให้การเคล่ือนทีม่ ีอย่างจากัด การรับรู้
ถงึ ความขาดแคลนของการบริการทางการแพทย์อาจจะทาใหท้ หารไม่มีความยากที่รับความเส่ียงทไี่ ม่
จาเปน็ ในรปู จะแสดงการบรู ณาการของการบรกิ ารทางการแพทย์ภายในการสนับสนุนการปฏิบัตกิ าร
ของกองทพั ในภาพรวม

๑-๓ การปฏิบัตกิ ารอน่ื ๆ ท่ีนอกเหนือจากสงคราม
ก. ยามสงบ

สหรัฐอเมริกาแยกกิจกรรมสาหรับในช่วงเวลาสงบ และ ชว่ งเวลาความขดั แยง้ ไว้เปน็ การ
ปฏบิ ตั ิการอ่นื ๆ ทีน่ อกเหนอื จากสงคราม แม้ว่าในเบ้ืองตน้ กองทัพบกไดเ้ นน้ ไวว้ ่าเปน็ การต่อสู้ทาง
สงคราม ยามสงบสหรัฐอเมริกาได้พยายามสรา้ งอิทธพิ ลตอ่ โลกจากการปฏิบัตกิ ารตา่ งๆ ทเ่ี กดิ ขึน้ อยู่
เป็นประจาระหว่างชาติ การใช้กาลงั ของกองทัพบกในยามสงบช่วยลดความตงึ เครียดระหวา่ งชาตใิ ห้
นอ้ ยลง
ก.ปฏบิ ัตกิ ารในยามสงคราม

- แสดงให้เหน็ แนวทางแกป้ ญั หา
ความปลอดภัย และ การให้คาแนะนา
การตรวจสอบภัยคกุ คาม

- การสรา้ งความเป็นชาติ
การสนบั สนุนหน่วยงานภายในประเทศ และ สว่ นท้องถ่นิ

- การบรรเทาสาธารณภัย และ การใหค้ วามช่วยเหลอื ทางมนุษยธรรม
เช่น พายุเฮอริเคน แอนดรู , ฟลอรดิ า

- การใหค้ วามช่วยเหลือทางดา้ นความปลอดภัย กับเพ่ือนบา้ น และชาตพิ นั ธมติ ร
การสนับสนุนอาวุธ

- แสดงกาลัง
การปราบปรามยาเสพติด
การสนับสนนุ ด้านอาวุธ

การรักษาสนั ตภิ าพ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๓

ข. ช่วงขดั แย้ง
การปฏบิ ัตกิ ารที่เป็นปรปักษ์ อาจจะเปน็ การกระตนุ้ ใหเ้ กิดวกิ ฤตกิ ารณ์ และ สรา้ งความ

ขดั แยง้ เม่ือความล้มเหลวจากการใชน้ โยบายเพียงอย่างเดียวในการแก้ปญั หาความขัดแย้ง การสร้าง
ความจงู ใจอาจจะเป็นสิ่งทมี่ คี วามจาเป็น การปรากฏตวั ของทหาร บวกกบั ศักยภาพของทหารสามารถ
ยบั ยง้ั และ ชว่ ยให้ได้รบั ความสาเร็จและบรรลุวัตถุประสงค์ทางยทุ ธศาสตร์ สหรัฐอเมริกาสามารถใช้
กาลังในการผลักดันให้เกิดความร่วมมือในการแก้ปัญหาความขัดแยง้ และทาให้บรรลวุ ัตถุประสงค์ใน
ขั้นสุดทา้ ยได้ ความขัดแยง้ มักจะยืดยาว จากดั อยใู่ นพนื้ ทจ่ี ากัด ความจากัดของอาวุธทม่ี ี รวมทง้ั ระดับ
ความรุนแรง วตั ถุประสงค์ในยามขัดแยง้ คือการยบั ย้ังสงคราม และ แก้ปญั หาความขัดแย้ง

ความขัดแย้ง เป็นการต่อสแู้ ละการปะทะระหวา่ งท้ังสองฝ่ายภายในชาติ หรือ ระหวา่ งชาติ เพื่อให้
ไดร้ บั ผลในเชงิ นโยบาย หรือ บรรลุวตั ถปุ ระสงคท์ างทหาร

ปฏิบัตกิ ารระหว่างช่วงเวลาที่ขดั แยง้
- การปะทะ และ การโจมตี
- การผลักดันใหเ้ กิดความสงบ
- การสนบั สนุน หรือ การยบั ยง้ั การก่อความไมส่ งบ
- การต่อต้านการกอ่ การร้าย
- การรกั ษาสันตภิ าพ
- การอพยพพลเรือน

ค. ยามสงคราม
การทาสงครามเป็นการใช้กาลังในการสรู้ บระหวา่ งชาติ หรือ องคก์ รทถ่ี ูกจดั ตง้ั ขน้ึ ภายในชาติ

อาจจะเปน็ การใชก้ าลังตามรูปแบบ หรอื ไม่ตามรปู แบบ ที่เกย่ี วข้องกบั วิธีการรบ เพ่ือให้ได้มาซึ่งชัย
ชนะและรกั ษาผลประโยชนข์ องชาติไว้ สงครามอาจจะถูกจากัดอนั เนื่องมาจากสภาวะทางสงครามเอง
หรอื อาจจะมาจากทรัพยากร ดงั ตัวอยา่ งเชน่ สงครามทะเลทรายในคูเวต ปี คศ. ๑๙๙๐และสงคราม
ท่มี ี ระยะเวลาสัน้ ๆทวั่ ไป ในสงครามโลกครงั้ ท่ี ๑ และ ๒ ทรพั ยากรทั้งหมดภายในชาติได้ถูกนามาใช้
เพื่อความอยู่รอดของคสู่ งคราม ตารางข้างล่างจะเป็นการแสดงขอบเขตของการปฏิบัติการทางทหาร

รูปที่ ๑-๓ แสดงชว่ งของการปฏบิ ตั ิการทางทหารในเขตยุทธบรเิ วณ รวมทั้งการกาหนดยุทธศาสตร์

สภาวการณ์ จุดม่งุ หมาย การปฏบิ ตั กิ ารทางทหาร ตวั อย่าง

โดยทวั่ ไป - ปฏบิ ตั กิ ารทางทหาร
ในวงกว้าง
ชว่ งสงคราม ส้เู พ่อื ชนะ ทาสงคราม
- รกุ
ยามขัดแย้ง ยบั ยั้งการเกิดสงคราม และ ภารกิจอื่นๆ ใช้ - รับ
แกป้ ัญหาความขัดแย้ง ทมี่ ิใชส่ งคราม กา - การปะทะ และ การโจมตี
ลงั - ผลักดนั ใหเ้ กิดความสงบ
รบ - ปราบการจลาจล
- การตอ่ ต้านการกอ่ การรา้ ย
ยามสงบ สง่ เสริมใหเ้ กิดความสงบ ภารกิจอื่นๆ ไม่ - การรกั ษาสนั ตภิ าพ
ที่มิใชส่ งคราม ใช้ - การอพยพพลเรอื น
กา - การปราบปรามยาเสพติด
ลงั - การบรรเทาสาธารณภยั
รบ - การสรา้ งสนั ติภาพ
- การช่วยเหลอื ประเทศ

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๔

หมายเหตุ -เหตกุ ารณท์ ้งั สามอาจจะเกดิ ข้ึนพร้อมๆกนั ได้ในเวลาเดียวกนั

ผบ.ยุทธบริเวณจะเปน็ ผู้กาหนดนโยบายทางยทุ ธศาสตร์
- ผบ.สามารถตอบสนองความต้องการภายในวงกว้างได้สาหรับการปฏบิ ัตกิ ารทางทหาร
- การปฏิบตั ิการที่มใิ ชก้ าลงั ทหารอาจจะเกิดข้นึ ไดร้ ะหว่างสงคราม หรือ เกิดในภารกจิ ท่ี

มิใช่ทางทหาร และ อาจจะต้องการกาลังทหาร

ตอนที่ ๒ การบรู ณาการหลักปฏิบตั ิของกองทัพบกมาใช้กับวัตถปุ ระสงค์ และ หลกั การใหบ้ รกิ าร
ทางการแพทย์
๑-๔ หลักปฏบิ ตั ิของกองทัพบก
ก. ทบทวน

ความสาเรจ็ ของกองทัพขึน้ อยู่กบั การต่อสูใ้ นสนามรบซ่ึงขน้ึ กบั หลกั หา้ ประการดงั ทีป่ รากฏใน
รปู ซงึ่ ถูกนามาเกย่ี วข้องกับการให้บรกิ ารทางการแพทย์ ตามรูปที่ ๑-๒ ท่ปี รากฏก่อนหน้าน้ี ในการ
กอ่ ใหเ้ กดิ ความสาเรจ็ ตามหลักทางยุทธวธิ ขี องผบู้ งั คับบัญชา ผบู้ ังคบั บญั ชาหน่วยแพทยจ์ ะต้องใช้หลัก
ปฏบิ ตั ิของกองทพั บกในการปฏิบตั ิภารกจิ การฝึกฝน ความเป็นผนู้ าหน่วย หนว่ ยรบ หนว่ ยสนับสนนุ
การรบ หน่วยสนับสนุนการบริการทางการแพทย์ จากสิ่งที่กล่าวมาท้ังหมดจะถูกนามาใช้ในการ
สนับสนุนหลกั พ้ืนฐาน กองทัพบกสหรัฐอเมรกิ าเชอ่ื วา่ หลักทง้ั ห้าประการนี้เป็นส่งิ สาคัญในการทาให้
เกิดชัยชนะ ถึงแมว้ า่ ในบางครง้ั อาจจะไม่สามารถรบั ประกนั ไดก้ ็ตาม

หdลkkักปฏบิ ตั ิ : การปฏิบัติการของกองทัพบก
- ความรเิ ริม่
- การรบในทางลึก
- ความว่องไว
- ความสอดคล้อง
- ความรอบตวั

* หลักปฏบิ ัติ : อาจจะเปน็ ความคิดเห็น หลกั นิยม องค์ความรู้ ฯลฯ ทเี่ ป็นความจริงสาหรับกลุม่ หรอื องคก์ ร

ข. ความริเรมิ่
หลักปฏิบตั แิ รกของการปฏบิ ัติการกองทัพบก คอื ความรเิ รม่ิ การปฏิบัตทิ างยุทธวธิ จี ะตอ้ ง

ไมไ่ ดร้ ับผลกระทบจากการในใหก้ ารสนบั สนุนการบรกิ ารทางการแพทย์ หน่วยสนับสนนุ การบริการ
ทางการแพทย์จะต้องเคล่ือนทีอ่ ย่างรวดเรว็ ในการใหบ้ รกิ ารทางการแพทย์ รักษากาลงั รบไวใ้ หม้ ีความ
ต่อเนอ่ื ง เพื่อคงความรเิ รม่ิ ไว้ ผูน้ าหน่วยจะตอ้ งคาดการณ์ลว่ งหนา้ ไว้ เพอ่ื ท่หี น่วยภายใตก้ ารบังคับ
บญั ชาจะสามารถเคลือ่ นท่ีได้อยา่ งรวดเรว็ มากกวา่ ขา้ ศกึ ผบ.หนว่ ยแพทยจ์ ะต้องมีความริเริม่ ในการนา
หน่วยแพทยเ์ ขา้ ให้การสนับสนุน ต้องมีการคาดการณจ์ านวนผปู้ ว่ ยไวล้ ว่ งหนา้ จานวนผู้ทจี่ ะได้รับ
บาดเจ็บ ตาย เพื่อท่ีจะสามารถใหก้ ารบริการทางการแพทย์ที่จาเป็นในการสนับสนนุ เมื่อมีความ
ตอ้ งการ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๕

ค. ความลึก

ความลึกเป็นปฏบิ ัตกิ าร ของกองทัพลาดบั ถัดมา เป็นการขยายเวลา พ้ืนท่ี ทรัพยากร และ
ความมุ่งหมาย สิ่งท่สี าคญั ท่สี ุดจะมคี วามหมายถึงความสามารถในการไดร้ ับขอ้ มลู และ ขยายอทิ ธิพล

ตลอดแนวพ้ืนทีก่ ารรบ จนกระท่ังถึงเขตพนื้ ท่ีอื่นๆ จากมมุ มองทางการบริการทางการแพทย์ในสนาม

ผบ. หน่วย และ ฝา่ ยอานวยการจะตอ้ งเข้าใจแผนทางยทุ ธวิธีของผบู้ ังคับบัญชา พวกเขาจะตอ้ ง
สามารถเขา้ ใจ และ เหน็ ภาพความลึก ความกว้างดว้ ยเหตุผล ๓ ประการดังน้ี

- กาหนดภัยคุกคามทางการแพทย์
- คาดเหตกุ ารณล์ ่วงหนา้ – ปฏิบัติการ ความต้องการการสนับสนุนการบรกิ ารทาง

การแพทยใ์ นสนาม ท่ีมีความเกย่ี วข้องกบั ยุทธวิธี
- มีความอ่อนตัว หน่วยสนบั สนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ในสนามจะต้องมคี วามรวดเร็ว

ในการตอบสนองสาหรบั เหตุการณ์ท่ีเปล่ยี นไป

ง. ความว่องไว ในการปรับเปล่ยี นอยา่ งรวดเรว็ ตอ่ สถานการณ์ทางยทุ ธวธิ ีทีเ่ ปล่ียนไป
ความว่องไวหลักการลาดับสาม คือ ความสามารถของกองกาลงั ในการตอบสนองการ

เปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเรว็ ของข้าศึก ความวอ่ งไวตอ้ งเริ่มจากเข้ายดึ และ การดารงความริเรมิ่ ไว้ การ
สนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์ในสนามจะต้องสามารถปรบั เปลยี่ นได้อยา่ งรวดเร็วต่อการ
เปล่ยี นแปลงของสถานการณ์ทางยทุ ธวธิ ี ความสาเรจ็ ในการดารงสถานะภาพกาลังพลขึ้นอย่กู ับการ
พฒั นา และ การตอบสนองของการสนับสนุนการบริการทางการแพทยใ์ นสนาม ผบ.หนว่ ยแพทย์
จะตอ้ งคงความสามารถในการนาทรัพยากรมาใช้ในการให้บรกิ ารสนับสนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์
ในสนาม ภายในพ้นื ท่ีทม่ี ผี ปู้ ว่ ยเจ็บหนาแน่นได้ การตอบสนองของการบรกิ ารทางการแพทย์ในสนาม
เปน็ สง่ิ ท่ีสาคัญต่อขวัญและกาลังใจของทหาร และ ต้องเร่งรีบใหก้ ลับไปปฏบิ ตั ิหนา้ ที่อยา่ งเรว็ ทสี่ ดุ

จ. ความประสานสอดคล้อง
ความประสานสอดคลอ้ ง เป็นหลกั การลาดบั สามของหลักปฏิบตั กิ องทัพบก หมายถงึ

ประสิทธิภาพในการปรบั เปล่ียนไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ และ บรู ณาการ งานตา่ งๆได้อย่างทันเวลาใน
พื้นท่ี ตัวอยา่ งเชน่ การสง่ กลับผปู้ ว่ ยเจบ็ ตอ้ งการความสอดคลอ้ ง เช่น การเคล่ือนที่ของการสนับสนุน
การสง่ กาลัง การสนบั สนุนทางอากาศ ความสามารถในการจัดหาจานวนเตียง ความเปน็ น้าหนึ่ง
เดยี วกนั ในกองกาลัง ทรัพยากรท้ังหมดจะถูกนามาใช้เพื่อทาให้เกิดผลสาเรจ็ ภาพในอดุ มคติในการ
ประสานสอดคล้องอย่างเหมาะสมจะไมม่ ีการสญู เสยี อย่างไร้ประโยชน์ หรอื การใชอ้ ยา่ งมากเกนิ ความ
จาเปน็ ลักษณะเด่นของการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์ในสนามทด่ี คี ือการสร้างสรรค์ ผบ.
หน่วยแพทย์จะต้องค้นหานวัตกรรมใหม่ๆ หรือ แนวทางใหมส่ าหรับความท้าทายในการให้การ
สนับสนนุ บริการทางการแพทย์ในสนาม การกระทาทุกอยา่ งจะตอ้ งเร่มิ จากความเข้าใจใน
แนวนโยบายของผูบ้ งั คับบัญชาระดับสงู ความต้องการสนบั สนุนการบรกิ ารทางการแพทยจ์ ะต้องถูก
นามาใช้ในการวางแผนยทุ ธการเพื่อเพ่ิมความสามารถของหนว่ ยแพทยใ์ นแตล่ ะระดับให้ทาหนา้ ทไ่ี ด้
อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ ประโยชน์สูงสุดทไี่ ด้จากความสอดคล้องในการสนับสนนุ บรกิ ารทางการแพทย์
คือการใช้ทรพั ยากรเพ่ือก่อให้เกิดความสาเรจ็ อย่างสูงสดุ การพิจารณาในการนาไปใช้จะมีท้ังแบบท่ีใช้
ท้งั หมดในคราวเดียวกัน หรือ ใช้อย่างเป็นลาดับข้นั ตอน ผู้บังคับหนว่ ยจะเป็นผกู้ าหนดอย่างชัดเจน

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๖

โดยสร้างเปน็ ตารางการปฏิบัติไวอ้ ย่างเปน็ ข้ันตอน การประสานสอดคล้องที่ดตี ้องการความชัดเจน
ของนโยบายของผู้บังคบั บญั ชา

ฉ. ความสามารถรอบด้าน
เป็นสง่ิ ใหม่ทเ่ี พมิ่ เข้ามา และ เป็นผลจากการเพ่ิมขน้ึ ของภารกจิ อน่ื ๆทมี่ ใิ ช่สงคราม

ความสามารถรอบด้าน หมายถึง ความสามารถของหน่วยในการรบั มอื กบั ความตอ้ งการทีห่ ลากหลาย
จากภารกจิ (ไม่ใชง่ านในหน้าท่ี แตเ่ ป็นงานที่ต้องทาให้สาเร็จ) ผ้บู งั คบั หนว่ ยจะต้องสามารถเปลยี่ นจุด
สนใจ จัดกองกาลัง ทาการเคล่อื นย้ายจากบทบาทหน่งึ หรือ ภารกจิ หนึง่ ไปยงั อีกบทบาทอืน่ และ
ภารกจิ อื่นได้อยา่ งรวดเรว็ และมีประสทิ ธภิ าพ ความสามารถรอบด้านมีความนยั ถึงความสามารถใน
การทาหน้าที่ได้อย่างหลากหลาย ในการปฏบิ ตั หิ น้าท่ีในการปฏิบัติการทางทหาร และ ปฏบิ ัตไิ ด้ทัง้ ใน
ระดบั ยทุ ธวิธี ยุทธการ และ ยุทธศาสตร์ ผบ.หนว่ ยแพทย์จะตอ้ งฝึกฝนทหารภายในหนว่ ยให้รู้จกั
ลาดับความสาคญั ของภารกจิ ของหน่วยงาน อยา่ งไรก็ตามพวกเขาจะต้องสามารถทางานที่
นอกเหนือจากงานทกี่ าหนดไวไ้ ด้ หน่วยแพทยต์ ้องสามารถเคลื่อนท่ีไดอ้ ย่างรวดเรว็ จากพื้นท่หี น่ึงไปยงั
อกี พืน้ ที่หน่งึ ได้

๑-๕ วัตถปุ ระสงคข์ องระบบการสนับสนนุ การบริการทางการแพทย์

ดังที่กล่าวไว้วา่ หลกั ในการสนบั สนนุ บรกิ ารทางการแพทยจ์ ะถกู บูรณาการเข้ากบั หลกั ปฏิบัติ
ของกองทัพบก เพื่อทาให้เกิดความสาเรจ็ เป้าหมายของการบริการทางการแพทยม์ ดี ังน้ี

- ลดการบาดเจ็บจาก การเปน็ โรค และ การบาดเจบ็ ทม่ี ิใชเ่ กิดจากการรบ
- ใหก้ ารรกั ษาทางการแพทย์ และ ทาการผ่าตัด สาหรบั ผู้ที่เจ็บปว่ ย บาดเจ็บ
- ทาการสง่ กลับผ้ปู ่วยเจ็บ และ ให้การรกั ษาอยา่ งเหมาะสมในสถานพยาบาล
- ตอ้ งทนั สมยั กบั เทคโนโลยที กี่ ้าวหน้าข้ึน เพอื่ ที่จะมีความสามารถรกั ษาใหไ้ ด้ทนั กับส่ิง

เปลี่ยนแปลงไป

๑-๖ หลกั ในการสนบั สนนุ บริการทางการแพทย์
ก. ทบทวน วตั ถุประสงค์ของการบริการทางการแพทย์ และหลักในการปฏบิ ัติ จะต้องถูกบรู ณาการ
รวบกบั หลกั ปฏบิ ตั ิของกองทัพบกทั้งห้าประการ
ข. ความสอดคล้อง ความสอดคลอ้ งกับแผนทางยุทธวธิ ี เป็นหลกั พน้ื ทฐ่ี านท่สี ดุ และ ตอ้ งเปน็ สว่ นหน่งึ
ของแผนผู้บังคบั บญั ชา แผนยุทธการของการสนับสนนุ การบริการทางการแพทยใ์ นสนามจะตอ้ ง
สามารถ ๑) กาหนดความต้องการได้ ๒) แผนต้องสนับสนุนและสอดคลอ้ งกับสถานการณ์ทางยทุ ธวธิ ี
แต่ในบางครั้งเราก็ไม่ไดย้ ึดติดกับหลกั ของความสอดคล้องในการสนับสนุนการบริการทางการแพทย์ใน
สนามตลอดเวลา

ความสอดคลอ้ งกับแผนทางยทุ ธวิธี
- ผูว้ างแผนการสนบั สนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ในสนามจะตอ้ งเขา้ รว่ มในการวางแผน
ทางยุทธวธิ ขี องผู้บงั คบั บญั ชา
- ตลอดหว้ งเวลาของการวางแผน
o จะตอ้ งสามารถกาหนดความต้องการทางการแพทย์ ได้
o แผนตอ้ งสนบั สนุนความจาเป็นที่มโี ดยต้องสอดคล้องกบั แผนทางยทุ ธวธิ ี
o ความสาเร็จเรอื่ งความสอดคลอ้ งในการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทยใ์ น
สนามจะต้องกระทาทง้ั พื้นทป่ี ฏิบตั ิการ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๗

ค. ความใกลช้ ิด
วัตถุประสงค์ของความใกลช้ ิดเป็นการใหบ้ ริการทางการแพทยก์ ับผูป้ ว่ ยเจ็บ ผู้ที่

บาดเจ็บ ทหารทม่ี ีบาดแผล ไดอ้ ยา่ งทนั เวลา และ ลดความสญู เสียทเี่ กิดจากการบาดเจบ็ ทรพั ยากร
ทางการแพทยจ์ ะถูกสง่ เข้าไปใหอ้ ยใู่ กล้กับพน้ื ทปี่ ฏิบตั ิ แล้วแต่ เวลา ระยะทาง และ สถานการณท์ าง
ยทุ ธวิธีจะเอ้ืออานวย ถ้าเป็นไปได้จะทาการส่งกลบั ผปู้ ่วยเจ็บไปยังสถานทใี่ หก้ ารรักษาพยาบาล หรือ
ทาการย้ายผู้ปว่ ยเจบ็ จากสถานพยาบาลทีม่ ีผปู้ ่วยเจบ็ หนาแนน่ ไปยงั สถานพยาบาลอ่ืน สถานพยาบาล
จะไม่ตั้งอยู่ในพืน้ ท่ที ท่ี าการรบเพราะอาจจะเป็นอปุ สรรคในการปฏบิ ตั ิการ ความใกล้ชิดกบั ที่มผี ปู้ ว่ ย
เจบ็ จะโดยไม่ไดเ้ ป็นอปุ สรรคสาหรับการรบจะทาให้ได้ destred outcome สงิ่ นีจ้ ะได้รบั การติดต่อ
ประสารงานอย่างต่อเนือ่ งจากผบู้ ังคับบญั ชา และ ฝา่ ยอานวยการ

ความใกลช้ ิดในการปฏบิ ตั ิการ
ผู้บงั คับหนว่ ยกองพลน้อยยานเกราะ ซ่งึ ประกอบด้วย กองพันสามกองพัน ซง่ึ ประกอบด้วย ๒

กองพันทหารราบยานยนต์ และ ๑ กองพันทหารม้ายานเกราะ จะทาการฝกึ ฝนในเรอื่ งความออ่ นตัวในการ
ขนึ้ สมทบจากบางส่วนของหน่วย การกระทาใหบ้ รรลุเจตนารมณข์ องผู้บังคับบัญชาอาจจะต้องตัดสินใจใน
การนากองร้อย จากทหารราบ และ ทหารมา้ ยานเกราะ เข้ารว่ มปฏบิ ตั หิ น้าทด่ี ว้ ยกนั ดงั นนั้ การสนบั สนุน
การบริการทางการแพทย์ในสนามก็จะถกู สง่ เขา้ ไปรว่ มทใี่ นการปฏิบตั ิหนา้ ทด่ี ้วยเพ่อื ดารงความใกล้ชิดใน
การใหบ้ ริการทางการแพทย์

ง. ความออ่ นตวั
ผบ.หน่วยแพทย์จะต้องทาการเตรยี มโยกยา้ ยทรัพยากรให้ไดต้ ามความต้องการ การ

เปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ทางยุทธวธิ ี หรือ การปฏบิ ัตกิ าร ทาให้ความออ่ นตัวในการให้บริการทาง
การแพทยใ์ นสนามเป็นสิง่ ที่สาคัญ หมายเหตุ หน่วยแพทย์ทั้งหมดจะถกู ใช้ในพน้ื ทเี่ ขตยุทธบรเิ วณ แต่
จะไม่มีปรากฏในพ้ืนทีส่ ารอง ผบ.จะตอ้ งเลอื กใช้แผนในการกระจายทรัพยากรสาหรับการให้บริการ
ตามความต้องการ

ความออ่ นตวั ในการปฏิบัติการ
จากสถานการณท์ ่กี ล่าวไปแล้วล่วงหน้า ผบ.หนว่ ยทหารมา้ ยานเกราะ จะต้องใชห้ นว่ ยใหไ้ ดต้ ามความตอ้ งการ
หนว่ ยทหารราบยานเกราะจะอยูท่ ปี่ กี ขวา ส่วนทหารม้ายานเกราะจะอยู่ทป่ี กี ซ้าย ทหารราบจะเคลอื่ นท่ีโดยเท้า และ

เดินหน้าเขา้ หาเป้าหมาย และ กาจัดศตั รู ใครจะเปน็ ผู้ท่ีมโี อกาสเปน็ ผู้ป่วยเจ็บไดม้ ากที่สดุ ความนา่ จะเป็นจะอยู่ที่ทหารราบที่
ตัง้ อยู่บรเิ วณรอบๆเปา้ หมาย ดังนนั้ ผบ.จะตอ้ งกาหนดหน่วยแพทยใ์ ห้สามารถเขา้ ถึงได้ภายในเวลา ๓๐ นาที การดแู ลผบู้ าดเจ็บ
ขั้นสูง เชน่ การช่วยเหลอื ชวี ิต ควรจะอยู่ใกล้พื้นที่มากทสี่ ุดเท่าทจี่ ะเปน็ ไปได้ ในความเป็นจริง การชว่ ยเหลือผู้ที่ไดร้ บั บาดเจ็บ
จาเป็นตอ้ งให้ทันเวลาภายใน ๓๐ นาที ซึ่งถอื ว่าเปน็ ช่วงนาทที อง การสนับสนุนบรกิ ารทางการแพทย์ในสนามจะต้องสามารถนา
รถยนต์เขา้ ไปใหถ้ ึงในพืน้ ท่ีให้ทันภายในเวลา ๑ ชัว่ โมง อย่างไรกต็ ามการช่วยเหลือเทยี่ วแรกรถยนตไ์ มค่ วรใชเ้ วลาเกนิ ๓๐ นาที
เพราะวา่ จะมเี พียงผปู้ ว่ ยชุดแรกเทา่ น้ันท่ีรอดชีวติ ดังนัน้ เพื่อรักษาชีวติ ไว้ให้ไดม้ ากทีส่ ดุ รถยนตไ์ มค่ วรจะใชเ้ วลาเกิน ๓๐ นาที เพอ่ื
ทว่ี ่าจะมีเวลาเหลอื สาหรบั ผปู้ ว่ ยเจบ็ ในรอบตอ่ ไปในกรณีที่มผี ู้ป่วยเจบ็ จานวนมาก

ชว่ งเวลานาทที องเปน็ แนวคิดในการให้บริการทางการแพทยใ์ นสนาม ดังเช่น ในสงครามเวยี ดนาม “Bellamy study”
ประมาณร้อยละ ๘๐ ของผปู้ ่วยเจบ็ ท่ีเสียชีวิตจากการบาดเจ็บจะเสยี ชวี ติ เนอื่ งจากการเสยี เลอื ด จากการทบทวนของผ้พู ัน
Bellamy พบว่าประมาณรอ้ ยละ ๔๐-๕๐ เท่านั้นทมี่ โี อกาสรอดชีวติ จากการหา้ มเลอื ดได้ทนั เวลา ซึง่ นีแ่ สดงใหเ้ ห็นวา่ นายสบิ กู้ชีพที่
ไดร้ บั การฝกึ ฝนมาอยา่ งดี และ ความใกลช้ ดิ ของหนว่ ยแพทย์ จะทาใหก้ ารช่วยเหลอื ชีวิตไดม้ ีชว่ งเวลาของนาทีทอง ซงึ่ เป็นหัวใจ
อันสาคญั ของการสนับสนุนการบรกิ ารทางการแพทยใ์ นสนาม

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๘

จ. เคล่ือนทไ่ี ด้
วตั ถุประสงค์ของการเคล่ือนที่เพ่ือใหค้ วามแน่ใจว่า หนว่ ยแพทย์อยใู่ กล้เพียงพอในการ

สนบั สนนุ หนว่ ยท่ดี าเนินกลยทุ ธ์ การเคล่อื นท่ีของหน่วยแพทยท์ ีถ่ ูกจัดอยู่ในอัตราของหนว่ ยดาเนนิ กล
ยุทธ์จะตอ้ งสามารถเคลอื่ นที่ไดเ้ รว็ เท่ากบั หน่วยน้ันๆ หนว่ ยบัญชาการแพทยใ์ นเขตยทุ ธบรเิ วณตอ้ งทา
การประเมินอยา่ งตอ่ เน่ือง และคาดการณ์ลว่ งหนา้ การเคล่ือนท่ขี องหนว่ ย รวมทั้งการถอนกาลังกลับ
ผบ.หนว่ ยต้องใชย้ านพาหนะภายในหน่วยและ นอกหน่วยในการเคลอ่ื นที่ได้อย่างรวดเร็วในการ
สนบั สนุนการรบ ในการระดมพลหน่วยที่มีความคล้ายคลึงกันอาจจะข้ามผ่านไป ควรมลี าดบั ความ
เรง่ ดว่ นในการสง่ กลับผปู้ ว่ ยเจ็บทีม่ ีอาการคงท่ี และ ทรพั ยากรควรจะมีการส่งไปในระดับหน้าๆ

ฉ.ความต่อเน่ือง
ความตอ่ เน่ืองในการให้การดแู ลรักษาพยาบาลได้รบั จากการเคลอ่ื นย้ายผูป้ ว่ ยเจ็บอย่าง

ตอ่ เนอ่ื ง ระบบของการใหบ้ ริการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทยใ์ นสนามจะกระทาอยา่ งต่อเนอ่ื ง
ไปจนถึงจากระดับท่สี ูงกว่ากองทพั น้อยจนกระทั่งถงึ เขตภายใน ถ้าอาการของผู้ป่วยเจ็บคงที่สามารถ
ส่งกลับไปได้จนกระทัง่ ถงึ ประเทศสหรัฐอเมริกา แตล่ ะหน่วยจะทาการประเมินตนเองอย่างเปน็ เหตุ
เป็นผลตามความสามารถของหน่วยในแตล่ ะพนื้ ท่ี

วัตถุประสงค์ในการเคลอ่ื นทีก่ ารปฏิบตั ิการ
- ใหก้ ารเวชกรรมปอ้ งกัน
- ใหก้ ารรักษาทีเ่ หมาะสม
o กบั ผปู้ ว่ ยเจบ็ และ ผ้ทู ี่ไดร้ บั การบาดเจ็บ
o รักษาการดาเนินกลยุทธไ์ ว้

ความตอ่ เน่อื ง : ความสมดุลระหวา่ งผูป้ ่วยเจบ็ และ อุปกรณ์
รถยนต์พยาบาลท่ีมอี ยจู่ ะต้องใกล้เคยี งกบั จานวนผู้ป่วยเจ็บ และ อุปกรณท์ างการแพทยท์ ม่ี ีอยู่ จะตอ้ งมหี อ้ งเพยี งพอ

สาหรับผปู้ ว่ ยเจบ็ และไดร้ ับการรักษาอย่างเหมาะสม รถพยาบาลไมค่ วรทจี่ ะนาผปู้ ่วยเจบ็ ไปไกลมาก กาลงั พลสายแพทย์อาจจะ
ต้องทาการแยกผู้ปว่ ยเจ็บเพือ่ ที่จะได้พื้นท่ใี นการรักษาใหเ้ พยี งพอกบั อุปกรณ์ทม่ี อี ยู่

ผู้ป่วยเจ็บนง่ั อาจจะไดร้ บั การส่งตอ่ จากรถยนตพ์ ยาบาลไปยงั รถ ๑/๒ ตัน หรอื ฮมั วี่ ส่วนผปู้ ่วยประเภทอ่นื อาจจะไดร้ ับ
การส่งกลบั ไปยงั สว่ นหลัง ในบางคร้ังเราไมส่ ามารถรบั มือกับผู้ป่วยเจบ็ ไดท้ ั้งหมดในสถานการณท์ ี่มีความต่อเนอื่ ง แต่ถงึ อยา่ งไรก็

ตามกต็ ้องพยายามทาใหเ้ ป็นไปอยา่ งราบรน่ื ใหม้ ากทส่ี ุดเทา่ ท่ีจะเป็นไปได้

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๙

ช. การควบคุม
วัตถุประสงค์อนั สดุ ทา้ ยของหลักการให้บริการทางการแพทยใ์ นสนาม คอื หลักการควบคุม

เพื่อให้แน่ใจวา่ การขาดแคลนทรพั ยากรจะสามารถไดร้ บั การสง่ เพ่ิมเติมเพื่อสนับสนุนแผนทางยทุ ธวิธี
และ ยุทธศาสตร์ การควบคมุ ต้องแนใ่ จวา่ ขอบเขต และ คุณภาพของการรกั ษาทางการแพทยจ์ ะต้อง
ได้มาตรฐาน และ เป็นไปตามนโยบายที่ไดก้ าหนดไว้

ความยากลาบากในการควบคุม ในทางการแพทย์ไมส่ ามารถมที ุกสงิ่ ไดต้ ามทตี่ ้องการในสนาม
รบ การให้บรกิ ารทางการแพทย์ในสนามจะเป็นสิง่ ทม่ี ีอยอู่ ย่างจากดั ขอบเขตของข้อจากดั นี้จะขึ้นอยู่
กบั สิง่ แวดล้อมทีป่ ฏิบตั กิ าร ในการปฏบิ ัติการอื่นๆทน่ี อกเหนอื จากสงคราม ตัวอย่างเช่น จงั หวะในการ
รบจะเขม้ ข้นมากกวา่ ในสถานการณเ์ ชน่ นั้นจะต้องใช้ความพยายามมากในการที่จะยึดหลกั การ
ควบคมุ ในการให้บริการทางการแพทย์

ตอนที่ ๓ การรกั ษาทางการแพทย์
๑-๗ คานา

กรมแพทยท์ หารบกมองภัยคุกคามในสองรูปแบบ ซงึ่ ทงั้ สองแบบนี้เปน็ ปญั หาพ้นื ฐานในความ
เจ็บป่วยทเ่ี กดิ ขน้ึ และส่งผลกระทบกับการปฏบิ ตั ิการในสนาม สิ่งแรกเปน็ ส่งิ เดียวกบั กองทพั บกให้
ความสนใจน่ันกค็ ือผลจากความสามารถข้าศึกในการสรู้ บ ลาดับทีส่ องเปน็ หน้าท่ีของกรมแพทย์
ทหารบกในการคาดการณ์และทาการปอ้ งกนั สิง่ ที่กระทบกับสุขภาพของทหาร ซ่ึงภัยลาดบั ท่ีสองน้ี
เรยี กว่า “ภยั คกุ คามทางการแพทย์” ไดแ้ ก่ ภยั จากสภาพแวดล้อม ความสามารถทางทหาร
หมายเหตุ ผ้ปู ่วยทไ่ี ดร้ ับบาดเจ็บจากการสูร้ บ จะถกู จดั ให้เป็นภัยคุกคามทางการแพทย์
ภัยคกุ คามทางการแพทย์ทสี่ าคัญได้แก่

- อาวุธ สภาพแวดลอ้ ม ที่ทาให้เกิดความเจบ็ ปว่ ย การบาดเจ็บ บาดแผล ซง่ึ สง่ิ เหล่านี้
หน่วยแพทย์ต้องสามารถให้บรกิ ารได้อยา่ งทันเวลา

- อาวุธ สภาพแวดลอ้ มที่ก่อให้เกดิ โรค และ ความเจ็บปว่ ยท่แี ตกต่างกัน

๑-๘ ปจั จัยของภัยคกุ คามทางการแพทย์

ก. โรคตดิ ต่อทีเ่ กิดตามธรรมชาติ
โรคตดิ ต่อทเี่ กดิ ตามธรรมชาตอิ าจจะรวมความถึง โรคระบาดในพ้นื ท่ี นอกจากน้ีโรคติดต่อท่ี

เกดิ ตามธรรมชาติจะปรากฏอยใู่ นการปฏิบตั กิ ารอื่นๆ ส่วนใหญจ่ ะปรากฏอยูใ่ นประเทศท่ียังล้าหลงั
เช่น เฮติ หรือ โซมาเลยี ซง่ึ สุขศาสตรส์ ว่ นบคุ คลอยใู่ นระดับตา่ ความขาดแคลน และ ไม่พอเพียงเมื่อ
เทยี บกับมาตรฐานของโลก

จากข้อมูลในอดตี ของโรคติดต่อ โรคตดิ ต่อหลายชนดิ มีระยะเวลาฟักตัวระยะสนั้ และทาให้
เกิดผ้ปู ว่ ยเจบ็ เปน็ จานวนมากภายในระยะเวลา ๔๘ ชว่ั โมง ถึง สองสัปดาหข์ องการส่งกาลังออกไป
ปฏิบตั ิการ

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๑๐

มาลาเรีย ในปฏบิ ตั ิการสรา้ งความหวงั ใหม่ในประเทศโซมาเลีย
มาลาเรียในการปฏิบตั ิการักษาสนั ตภิ าพในประเทศโซมาเลียมคี วามเสยี่ งในระดบั ทส่ี ูงมาก ปจั จยั เสรมิ คือ การมี

จานวนยงุ เพม่ิ มากขนึ้ ในแหลง่ ท่ีใกลห้ นองน้า หรอื พน้ื ท่ีที่ยงุ ชอบวางไข่โดยเฉพาะในชว่ งฤดฝู น อยา่ งไรกต็ าม อัตราการเป็น
มาลาเรียอยู่ในระดับตา่ เพราะว่ามีคาสง่ั ใหใ้ ชย้ าในการป้องกนั และ ควบคุม

ในระหวา่ งการสง่ กาลงั ออกไปปฏิบัติการ ผปู้ ่วยมาลาเรยี บางรายยอมรับวา่ ละเลยการใช้ยาปอ้ งกนั หรือ การไมใ่ ช้
ยาทาปอ้ งกนั ผบู้ ังคับหนว่ ยตอ้ งกาหนดใหว้ นั อาทติ ย์เปน็ วนั มาลาเรยี และสร้างสรรค์ให้เกิดความรว่ มมือ การปอ้ งกัน
มาลาเรียท่ดี ีสามารถไดร้ บั ผูบ้ งั คับบญั ชาใหค้ วามสาคญั และ คิดเหน็ ปัญหากอ่ นล่วงหนา้ นอกจากนยี้ ังขึน้ อยกู่ ับพืน้ ฐานของ

แต่ละบคุ คล

ข. สภาพแวดล้อมทผ่ี ิดไปจากธรรมดา
เม่อื กองกาลังต้องออกไปปฏบิ ัตหิ น้าท่ใี นสภาพแวดล้อมทผ่ี ิดไปจากเดิมท่ีค้นุ เคย อาจจะส่งผล

กระทบกบั การปฏิบัตกิ ารของทหาร ถ้าทหารไมส่ ามารถปรับตัวใหเ้ ข้ากับสภาพแวดล้อมได้ ดังนั้น
สภาพแวดลอ้ มทีเ่ ลวร้ายอาจจะสง่ ผลทาใหภ้ ารกิจลม้ เหลว หลายพ้นื ทใ่ี นโลกทส่ี หรัฐอเมรกิ ามี
ผลประโยชน์เกยี่ วข้อง เป็นพื้นทส่ี งู ความชนื้ และ อุณหภูมิสงู ดังตัวอยา่ งดังต่อไปน้ี

สภาพแวดล้อมในพ้นื ที่ต่างๆท่ีผิดไปจากธรรมชาติมาก
- สภาพอากาศเขตร้อนชน้ื และ ฝนตกชกุ ได้แก่ ปานามา และ ฟิลปิ ปินส์
- อากาศแห้ง อากาศหนาว ได้แก่ เกาหลี และ ยุโรปตอนเหนือ
- ทะเลทราย และ อากาศร้อน แหง้ แลง้ ได้แก่ ซาอุดิอาราเบีย และ คเู วต

การวเิ คราะหส์ ภาพพนื้ ท่ี
- การบุกของนโปเลยี นท่รี สั เซีย ในปี ๑๘๑๒ ในหนา้ หนาว ซ่ึงอากาศแห้งแลง้ มาก มกี าลงั ทหารออกไปปฏิบตั ิ
หนา้ ทที่ ัง้ หมด ๑๐๐,๐๐๐ นาย แต่สุดทา้ ยเหลือกาลังทหารเพียง ๑๐,๐๐๐ นายเท่านัน้
- การส่งกาลังทหารบกสหรัฐอเมรกิ าทีฝ่ รง่ั เศสในปี ๑๙๑๗ มฝี นตกชกุ
- กองทัพบกสหรฐั อเมริกาในประเทศเกรนาดา ปี ๑๙๘๓ พบกบั ปัญหา แผลไหม้จากแดดเผา ความรอ้ นสงู มาก
และ การขาดแคลนน้า

จากตวั อยา่ งท่ีแสดงข้างบน การวิเคราะหป์ ฏิบัตกิ ารของทหารในอดตี จะทาใหเ้ ข้าใจและเห็น
ความสาคญั ของสภาพแวดล้อมท่ผี ิดไปจากธรรมดา และน่ีก็คอื เหตผุ ลท่ีจะรวมเข้าไว้ในภยั คกุ คาม
ทางการแพทย์

ประเทศเกรนาดา ปี ๑๙๘๓ ในปฏบิ ตั ิการ “Operation Urgent Fury”

ค.กา-รบาผดบู้ เจงั คบ็ บั ใบนญัสนชาไมมร่รบู้วา่ หน่วยของเขาตอ้ งถกู สง่ ไปทเ่ี กรนาดา ร้ตู วั เม่อื นาทีสุดท้าย แต่โชคไม่ดที ี่หน่วยของเขา

ไมไ่ ด้มชี ดุ ฝึกสาหรบั อากาศร้อนท่ีเหมาะสมกบั สภาพอากาศทร่ี อ้ นจัด
- ไม่ไดร้ บั ข้อมูลวา่ ในพื้นทีม่ ีพืชทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ แผลไฟไหม้เป็นจานวนมาก ในช่วงเร่มิ ต้นของการส่งกาลงั ออกไป

ปฏบิ ัติการทาให้ทหารได้รบั บาดแผลไฟไหมเ้ ป็นจานวนมาก ทาใหม้ ีความสงสยั ว่ามีภยั คกุ คามจากสารเคมี ทา
ให้ทหารต้องสวมชุดปอ้ งกันภยั ลกั ษณะบังคบั ระดับ ๔ ซ่งึ ย่ิงทาให้เพ่มิ การบาดเจ็บจากความรอ้ น

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๑๑

ค. การบาดเจ็บในสนามรบ อันเนอ่ื งมาจากการใชอ้ าวุธต่างๆ
การบาดเจ็บทง้ั หลายที่เกดิ อันเน่อื งมาจากภยั คกุ คามทางการแพทย์ การบาดเจบ็ เหลา่ นี้

อาจจะมาจากอาวุธเล็ก หรือ อาวธุ หนกั ระเบดิ ปืนใหญ่ ดาบปลายปนื หรอื อาวธุ ท่ีมีคม ซึง่ ใช้โดยแต่
ละบคุ คล หรือใช้กันเปน็ คณะ การตอบสนองอยา่ งเหมาะสมสาหรบั ภัยคกุ คามน้ีต้องให้ทาการให้
อปุ กรณ์ที่เหมาะสมให้กบั ทหารแต่ละคน

ชุดผา่ ตดั ท่อี ยแู่ นวหน้า การมีชุดกชู้ พี ทมี่ ปี ระสิทธภิ าพในสว่ นหน้า เปน็ การทาให้มสี ่วนท่ี
จะตอ้ งรบั มือกบั ภัยคุกคามทางการแพทย์ในสนามรบ ความสาคญั ของชดุ กู้ชีพท่อี ยู่ในส่วนหนา้ คอื การ
ทาให้อตั ราการรอดชีวติ อย่ใู นเกณฑ์ที่ดี การทาให้อัตราการรอดชวี ติ เพมิ่ ขึน้ ชุดกชู้ พี ต้องเข้าถงึ พ้ืนท่ี
ภายในเวลา ๖ ชวั่ โมง

ง. ภยั คุกคามจากอาวธุ ชีวภาพ
การรบดว้ ยอาวุธชีวภาพเป็นการใชจ้ ลุ ชีพ สารพิษ หรอื สารชีวภาพอ่ืนๆ ทาใหผ้ ลกระทบกบั

ทหาร ถ้าขา้ ศกึ มีความสามารถในการใช้สารชีวภาพ ดังนัน้ สารชวี ภาพจงึ ถูกจดั ใหเ้ ปน็ ภัยคุกคาม

ทางการแพทย์ เป้าหมายของการใช้อาวธุ ชีวภาพ คือ การทาลายทหาร และ ทาลายพชื พันธ์ุ
ผลกระทบจากอาวุธชีวภาพ คือ
- การทาใหห้ มดความสามารถ บาดเจบ็ เสียชีวติ
- ทาลายพืชพนั ธ์ุ
- ทาให้ความอ่อนแอในการเข้าโจมตี
- ลดความยากทจี่ ะทาสงคราม

สารชวี ภาพที่พบ ได้แก่ เชื้อแอนแทรก ทูลารีเมีย พลาค คลอเรลา และ พิษจากโบทูลเิ นียม

สแตฟโิ ลคอกคสั ไมโครทอกซิน ฯลฯ เชื่อว่าในหลายประเทศได้ผลิตสารชวี ภาพไวเ้ ปน็ อาวุธ

จ. สงครามเคมี
รัสเซียมคี วามสามารถในการใช้อาวธุ เคมมี ากที่สุดในโลก สามารถใชส้ ารเคมีร่วมกบั เคร่ืองยงิ

ลูกระเบิด จรวดยิงระยะไกล ซงึ่ สามารถพบได้ทั้งในกองทัพบก กองทัพเรือ และ กองทัพอากาศ
รสั เซียมีสารพษิ ท่ีเกบ็ ไว้มากกวา่ ๕ หมนื่ ตัน สงครามเคมีจึงถูกจดั เปน็ ภยั คุกคามทางการแพทย์ แม้วา่
กาแพงเบอรล์ นิ จะพังลง สภาพโซเวยี ตลม่ สลาย แตก่ ย็ งั คงมบี างประเทศผลิต และ ฝึกฝน การใช้อาวุธ
เคมีทผ่ี ลติ จากประเทศรัสเซีย

เหตกุ ารณ์การใช้แก๊สในโตเกยี ว เมอื่ ปี ๑๙๙๕ เม่ือเดือนมนี าคมปี ๑๙๙๕ ผกู้ ่อการร้ายได้ใช้
สารพิษที่ทาลายระบบประสาททส่ี ถานีรถไฟโตเกียว ครา่ ชีวติ ผ้คู นไป ๑๐ คน และ มีผูป้ ว่ ยเจ็บนับรอ้ ย
แกส๊ ชนิดนีเ้ รยี กว่า “ ซารนิ ” ผูท้ ่ีทาการในครั้งน้นั เปน็ ชายสวมหนา้ กากถือวตั ถรุ ูปสเ่ี หลีย่ มห่อหุ้มดว้ ย
หนังสอื พิมพ์ หลังจากนนั้ วางวตั ถุลงบนพ้นื แลว้ ออกจากรถไฟไปอยา่ งรวดเรว็ ภายในเวลาครงึ่ ช่วั โมง
มกี ารกระจายของสารออกไปห้าสถานรี ถไฟในสามเสน้ ทาง มีหน่งึ เสน้ ทางท่ีมุ่งไปสู่ Kasumigaseki ซง่ึ
เปน็ ศูนย์ราชการ รวมทง้ั สถานตี ารวจแห่งชาติ แต่โชคดที ่ีระดบั ของแกส๊ อยใู่ นระดับต่า ถ้าไมเ่ ชน่ นัน้ จะ
มีผู้เสยี ชีวติ และ ป่วยเจบ็ มากกว่านี้ เหตุการณท์ ่ีเกิดขึน้ ทส่ี ถานรี ถไฟใต้ดินทญ่ี ปี่ ุน่ นี้ถูกจัดใหเ้ ปน็
ระดับการก่อการร้ายทีเ่ ลวทรามมากพอๆกบั เหตุการณ์ระเบดิ เครื่องบิน “Lockerbee” หรือ
เหตุการณ์ระเบิด “World Trade Center” ในปจั จุบนั น้สี งครามเคมีผูก้ ่อการรา้ ยไดน้ ามาใช้ในการ
ก่อการร้าย

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๑๒

ฉ. Directed energy weapons
DEW ก่อกาเนดิ และ ส่องแสงท่เี ปา้ หมายด้วยพลังงานรังสีในการเหนย่ี วนาให้พลังงานไฟฟ้า

เสยี หาย และทาให้เกิดความเสียหายโครงสรา้ ง ดงั นน้ั จึงทาให้ภารกจิ ล้มเหลว จากรายงานจะพบการ
ปฏบิ ตั ทิ ้ังบนพ้นื ดินและอากาศ อาวธุ ชนดิ น้ที าใหต้ าบอดซึง่ ถอื ว่าเป็นภัยคุกคามทางการแพทย์ แมว้ า่
กองทัพจะแจกแวน่ ตาให้กบั ทหาร แตพ่ บวา่ สว่ นใหญท่ หารไม่คอ่ ยไดใ้ ช้แวน่ ตากนั
ช. Blast-effect munitions

การบาดเจ็บจากการระเบิดพบไดน้ ้อยมากในประวัติศาสตร์การแพทย์ของกองทัพสหรัฐ การ
ใช้อาวุธชนิดน้ีในสนามอาจจะถูกจดั ใหเ้ ป็นภยั คุกคามทางการแพทย์ ความเสียหายจะเกดิ กับร่างกาย
ในอวยั วะที่ไวต่อการตอบสนอง เชน่ หู ปอด ระบบทางเดินอาหาร
ญ. ความเครยี ดจากการรบ และ การปฏิบัติการที่ยดื เย้ือ

ความไมส่ มบรู ณ์ของรา่ งกาย หรอื ทหารที่สุขภาพไม่ดีไมส่ ามารถทีจ่ ะทนต่อการรบที่ดดุ ันได้
สว่ นทหารท่ดี ูแลรา่ งกายให้แข็งแรงอยเู่ สมอจะสามารถรับมือกบั ความยากลาบากที่เกดิ ขึ้น แต่ถึง
อยา่ งไรก็ตามพวกเขาก็ยังคงต้องไดร้ บั การดแู ล สภาพแวดลอ้ มทโ่ี หดร้ายในการรบส่งผลกระทบกบั
สภาพจติ ใจของทหาร สภาพแวดล้อมในสนามอาจจะทาให้ทหารเกิดความร้สู กึ หวาดกลัว และ ละทิ้ง
หน้าที่

ความเครียด กับ การบาดเจ็บในการรบ ในหว้ งการรบท่รี ุนแรงจะทาให้เกิดความเครยี ดสูง ใน
การปฏบิ ัติการยาวนานระหว่างทคี่ วามเครยี ดสงู อาจจะทาใหม้ ีการบาดเจบ็ จากความเครียดมากกวา่ ที่
จะไดร้ บั บาดเจ็บจากการรบ ดังนนั้ ความเครียดในการรบในสถานการณ์ทยี่ ดื เยอ้ื จึงถูกจัดใหเ้ ปน็ ภัย
คุกคามทางการแพทย์
ฏ. อาวธุ ทใ่ี ชว้ างเพลิง และ ทาให้เกดิ ไฟ

อาวุธชนิดนถี้ กู ใช้เปน็ ทงั้ ในการตอ่ สูร้ ะดบั บุคคล และ ต่อต้านวัตถใุ นสนามรบ ยกตวั อย่างเชน่
ในการระเบิดทางอากาศจะใช้ Napalm and Phosphorus สาหรับ Napalm ในปัจจุบันนไี้ มค่ ่อยมี
การใช้กันแม้ว่าในอดีตจะใชก้ ันมากในสงครามเวียดนาม ส่วนใหญ่ใชเ้ ป็นการใหส้ ญั ญาณ แต่ทว่าก็
สามารถทาใหเ้ กดิ ผู้ป่วยเจ็บได้ถ้าขวา้ งเข้าไปอยใู่ กลก้ บั กาลังทหาร
ในประเทศรัสเซยี ใชร้ ะบบใหม่โดยการใชจ้ รวดขับเคลื่อนด้วยการเผาไหม้ มีการใช้ในกองทัพรสั เซีย
ฐ. สงครามนวิ เคลียร์

อาวธุ นิวเคลียร์เป็นภัยคกุ คามจากประเทศรสั เซยี แตป่ ัจจบุ ันน้พี บวา่ มหี ลายประเทศได้
พัฒนาอาวุธชนดิ นีข้ ึน้ มา เช่น ประเทศกล่มุ ตะวนั ออกกลาง เอเชีย และ แอฟริกา
การประมาณการประมาณ ร้อยละ ๑๐-๒๐ ในระดับกองพลท่ีมีประสบการณ์จากอาวุธนิวเคลยี ร์

ภัยคุกคามทางการแพทย์
(๑) โรคตดิ ต่อทีเ่ กิดจากธรรมชาติ
(๒) สภาพแวดลอ้ มทผ่ี ดิ ไปจากธรรมดา
(๓) การบาดเจ็บจากการรบ
(๔) สงครามชีวภาพ
(๕) สงครามเคมี
(๖) Directed Energy weapons
(๗) Blast-effect munitions
(๘) ความเครยี ดจากการรบ
(๙) ปฏบิ ตั กิ ารทย่ี ืดเย้อื ยาวนาน
(๑๐)อาวธุ ทใ่ี ชว้ างเพลงิ และทาใหเ้ กดิ ไฟ
(๑๑)สงครามนวิ เคลยี ร์

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๑๓

๑-๙ แหลง่ ของข้อมูลขา่ วกรองทางการแพทย์

ก่อนที่จะมีการสง่ กาลังทหารออกไปปฏิบตั ิหนา้ ที่ เราจะได้รบั ข้อมูลในพ้ืนท่ีเปา้ หมายจาก
แหล่งข้อมลู ต่างๆดังตอ่ ไปน้ี

- วารสารทางทหาร
- คมู่ ือราชการสนาม ได้แก่ การปฏบิ ัตกิ ารในทะเลทราย ภเู ขา ปา่ และการรบในเมอื ง
- คมู่ อื ราชการสนาม ๓-๗๑ ปฏิบตั ิการในพ้ืนทท่ี างเหนอื
- คู่มอื ราชการสนาม ๘-๑๐-๘ ข่าวกรองทางการแพทย์ในเขตยุทธบรเิ วณ
- คูม่ ือราชการสนาม ๘-๕๕ การวางแผนสนบั สนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ในสนาม
- การศกึ ษาพื้นที่ต่างถ่ิน
- คมู่ อื กองทัพบก ชุด ๕๕๐
- คู่มือของประเทศหรอื พื้นที่
- การศึกษาความสามารถของหน่วยแพทย์
- โรคตา่ งๆทีป่ รากฏอยู่ทัว่ โลก
- คูม่ อื ทางการแพทยต์ า่ งประเทศ
- นติ ยสารรายสปั ดาห์
- การศกึ ษาจากประวัตศิ าสตร์

นอกจากน้ยี งั คงมแี หลง่ ข่าวอื่นๆท่นี อกเหนือจากที่ไดก้ ลา่ วมา เช่น ศูนยก์ ลางการควบคุม

โรคตดิ ต่อ องค์การอนามัยโลก หนว่ ยงานของรัฐบาล สถานทตู สหรัฐอเมรกิ า กลมุ่ ผทู้ ใ่ี ห้

คาแนะนาทางทหาร ตารวจท้องถิ่น ฯลฯ

ตอนท่ี ๔ ภัยคกุ คามในยามสงคราม ขัดแย้ง และ ยามสงบ

๑-๑๐ ภัยคกุ คามในยามสงคราม
ผ้บู งั คับบัญชาควรท่จี ะทาการล่วงหนา้ สาหรับผู้ป่วยเจ็บที่คาดวา่ จะเกดิ ขน้ึ อย่างมากมายเมอ่ื

เทียบกบั การรบท่ีผา่ นมา สว่ นทจี่ ะทาลายกาลังความสามารถในการรบมีรายละเอียดดังนี้
- การบาดเจบ็ อนั เนือ่ งมาจาก การรบดว้ ยปืนใหญ่ ปืนเล็ก และ fragmentation
munitions
- ความเครยี ดจากการรบ
- สงคราม นชค.

ตัวอย่างเช่น สงครามทะเลทรายถ้าสมมตวิ ่าต้องสู้กันยืดยาวออกไปอาจจะมีผปู้ ว่ ยเจบ็ ท่ีเกดิ
ความเครียดจากการรบมากกว่านี้

๑-๑๑ ภัยคกุ คามในการสนับสนุนสุขภาพของกาลังรบในยามสงคราม
ก. ภาระทเี่ พิ่มมากขนึ้

การเพ่ิมขน้ึ ของจานวนผูป้ ว่ ยเจ็บอย่างมากมายจะทาให้ภาระในการบริการทางการแพทย์
เพม่ิ ข้ึนอยา่ งมาก

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๑๔

ข. Premeditated attack ในช่วงนจี้ ะขนึ้ อยู่กบั การจดั หน่วยแพทย์ กาลงั พล หรอื การเก็บ สป.สาย
๗ ทีไ่ ม่ไดท้ าการคาดการณ์ไวล้ ่วงหนา้ แตก่ ็ไม่สามารถลมื ได้ ปจั จยั ที่ทาให้เกิดการร่อยหรอไดแ้ ก่

-การเพม่ิ ข้นึ ของการใช้อาวุธ
- อาวุธที่มคี วามสามารถในการทาลายและ ทาให้เกดิ บาดแผล
- การยิงใส่หน่วยแพทย์
สถานทีร่ กั ษาพยาบาลเป็นหนว่ ยท่อี ย่ขู า้ งหลงั ข้าศึกจะแสวงหาประโยชนจ์ ากการโจมตีอยา่ ง
คมุ้ คา่ การตัดการสง่ กาลังบารุงเปน็ หน่ึงในการโจมตีทค่ี ้มุ ค่า แตด่ ว้ ยความใกล้ชดิ กบั หน่วยสนับสนนุ
ในสว่ นหลัง กรมแพทย์ทหารบกควรดารงไว้ความใกล้ชดิ ไว้

ค. การขดั ขวางเส้นทางการส่ือสาร และ การสง่ กาลังบารุง
การรบของข้าศึกในปฏบิ ัตกิ ารส่วนหลงั จะขัดขวางเส้นทางการส่อื สาร และรบกวนการส่ง

กาลงั บารุงทส่ี าคญั ซึง่ จะทาใหก้ ารสง่ กลบั ผปู้ ว่ ยเจ็บมายังหนว่ ยแพทย์มีความยากลาบากมากขนึ้ การ
ขาดแคลนการสนับสนุนทางอากาศทาไมส่ ามารถทาการสง่ กลับทางอากาศจากขอบหน้าพ้นื ท่ีการรบ
ตามรูป ๑-๑

ง. ปฏิบตั กิ ารทเี่ ข้มงวด และ ตอ่ เน่ือง
ในช่วงระยะเวลาทย่ี าวนาน และ เขม้ ข้น น้นั ทาให้หน่วยแพทยเ์ กิดภาระหนา้ ท่ีในข้อจากัด

ทางดา้ นจิตวิทยา และ สภาพอารมณ์ท่ตี ้องอดทน

จ. การโจมตดี ้วยอาวธุ ชีวะ และ เคมี
หนว่ ยสนบั สนุนบริการทางสุขภาพให้กับหนว่ ยรบจะไม่ไดร้ ับการคาดหมายว่าจะถูกโจมตีด้วย

อาวธุ เคมี ชวี ะ

๑-๑๒ ภยั คกุ คามในยามขดั แยง้
ก.ภยั คกุ คามการแพทย์ในยามขดั แย้ง

ภัยคกุ คามทางการแพทยท์ ่เี ก่ียวขอ้ งกบั ความขัดแย้งจะใกล้เคียงกับท่ีพบในยามสงคราม
อย่างไรกต็ ามจังหวะในการรบจะช้ากว่ายามสงคราม ความแตกต่างระหว่างภัยคกุ คามทางการแพทย์
ในสองระดับนี้ คือจานวนผูป้ ว่ ยเจ็บทจี่ ะเกิดขึ้น สาหรบั ยามขดั แย้งน้ีจะพบว่าจานวนผูป้ ่วยเจ็บจะน้อย
กว่า

ข. ภยั ตอ่ การสนับสนุนการบริการทางการแพทย์ในยามขดั แย้ง
ภยั ต่อการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์ในยามขัดแยง้ น้ีจะคล้ายกับในยามสงคราม แตค่ วาม
แตกตา่ งจะอยู่ท่ีจานวนเจ้าหน้าทสี่ ายแพทย์ ในยามขัดแยง้ เจ้าหนา้ ที่สายแพทยจ์ ะน้อยกว่า ภยั คุกคาม
ไมไ่ ดม้ ากเหมือนกบั ยามสงครามแตท่ ว่าปัจจยั ยงั คงเหมือนเดิม

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๑๕

๑-๑๓ ภัยคกุ คามในยามสงบ
ก. ผลกระทบต่อประชาชนในพน้ื ที่

โดยปกติภัยคุกคามจะประเมินเฉพาะกาลังของสหรฐั อเมริกา แต่การเตรยี มการปฏบิ ัติการ
อ่ืนๆนอกเหนอื จากสงครามต้องคานึงถึงพลเรอื นท้องถิน่ ซ่ึงมผี ลกระทบกบั ภัยคกุ คามทางการแพทย์
รวมทงั้ ปจั จยั ทางด้านสังคม เศรษฐกจิ ท่ีไม่มีความมั่นคง จะตอ้ งได้รบั การพจิ ารณาร่วมด้วย

ข. ความเกยี่ วข้องกับความเจรญิ และ สง่ิ ที่จาเปน็
ความเกี่ยวข้องกับความเจริญ และ ความม่ันคง ของพลเรือนท้องถิน่ มเี ปน็ จานวนมาก

สภาพแวดล้อมจะมีได้ตั้งแตป่ ระเทศที่กาลังพัฒนาและ สงบไมม่ ีความไมม่ ่ันคงเกดิ ขนึ้ จวบจนกระทั่ง
ถงึ การมีทรพั ยากรจากดั ในการเลยี้ งดูประชาชน ท่ีถกู รบกวนจากโรคภัยไข้เจ็บ และต้องรอความ
ช่วยเหลอื ทางด้านมนษุ ยธรรม

ประเทศโลกทส่ี ามท่ีเก่ยี วขอ้ งกับปฏิบตั กิ ารอื่นๆท่ีไม่ใชส่ งครามจะมสี ภาพเป็นสงั คม
เกษตรกรรมท่ีชวี ิตขน้ึ อยู่กบั การเล้ยี งสัตว์ ดงั นนั้ หน่วยการสัตวจ์ ะเป็นหัวใจสาคัญในการได้ใจของพล
เรือนในพื้นที่ แต่ถึงอย่างไรก็ตามก็ขึ้นอยูก่ บั วา่ คนท้องถ่ินจะคิดอยา่ งไรกบั เรา จะคิดวา่ เป็นการ
ชว่ ยเหลือ หรือ การรุกรานก็ได้

ค. โรคตดิ ตอ่ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ตามธรรมชาติ และ สภาพแวดล้อมที่ผิดปกติ
ระหวา่ งปฏิบตั ิการทางทหารทไ่ี มใ่ ชส่ งครามควรให้ความสนใจท่ี
- การใหค้ วามชว่ ยเหลอื ของชาติเจา้ ชาติบ้าน
- การบรรเทาสาธารณภยั
- การชว่ ยเหลอื ทางมนุษยธรรม
การท่ีต้งั อยู่บนพนื้ ฐานสิ่งเหลา่ น้ีสิ่งทส่ี าคัญทส่ี ดุ ของภัยคกุ คามทางการแพทย์ท่ีกองทัพ

สหรัฐตอ้ งเผชญิ และ ต้องวางแผนไว้สาหรบั โรคตดิ ตอ่ ที่เกิดข้นึ ตามธรรมชาติ และ สภาพแวดล้อมที่

ผิดปกติ ซงึ่ ถือได้วา่ เปน็ ปัจจยั ทส่ี าหรบั ภัยคุกคามทางการแพทย์
ง. สภาพพนื้ ที่ที่กวา้ งในหลายทาเลท่เี ปน็ ไปได้

มหี ลายพ้ืนท่ปี ฏบิ ตั ิการทีก่ าลังทหารของสหรัฐต้องเผชญิ และ มคี วามเก่ยี วขอ้ งกับการ

ชว่ ยเหลือของชาตเิ จา้ บา้ น การบรรเทาสารธารณภัย การชว่ ยเหลอื ทางมนุษยธรรม การจดบันทึกสิง่ ท่ี
เป็นไปได้ในประเทศโลกทีส่ ามซง่ึ กาลงั ทหารอาจจะต้องเข้าไปเก่ยี วข้อง

จ. สภาพแวดล้อมที่ผิดธรรมดา
ในสถานการณเ์ ชน่ น้ี มีความเป็นไปได้ในการทาใหค้ วามสามารถของกาลงั ลดลง ความ

เจ็บป่วยท่เี กดิ จากความไม่คุ้นเคยกบั สภาพอากาศ มสี าเหตุมากมายทเ่ี กดิ จากสภาพแวดล้อมท่ผี ิดปกติ
นี้ ผลกระทบจากสภาพอากาศเชน่ น้ที าให้เกดิ ผลตามมาคอื การปฏบิ ตั ิการท่ีไมม่ ปี ระสิทธิภาพ และ
ความเจบ็ ป่วย

ฉ. ภยั คุกคามทเ่ี ปน็ ไปไดค้ ล้ายกันกับ ยามขดั แย้ง และ ยามสงคราม
ภัยคุกคามทางการแพทย์ในยามสงบ จะเตรยี มไวเ้ ปน็ แผนเผชิญเหตุในยามสงบ ซึ่งปจั จัยกจ็ ะ

คลา้ ยกนั กบั ยามขัดแย้ง และ ยามสงคราม

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๑๖

๑-๑๔ ภยั คกุ คามในการสนับสนุนการบรกิ ารทางการแพทย์ในสนาม ในยามสงบ
ก. การปกป้องจากสนธิสญั ญาเจนวี า
สถานที่ให้การรักษาพยาบาลจะไดร้ บั การคุ้มครองปกป้องจากสนธสิ ญั ญาเจนวี า ส่วน

เจา้ หนา้ ทีห่ น่วยแพทย์อาจจะไมไ่ ด้รับการคุ้มครองในยามสงบ การสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์
อาจจะถูกข้าศึกโจมตเี พื่อชงิ ความไดเ้ ปรยี บโดยการกอ่ กวน และ การก่อการร้าย นอกจากนห้ี นว่ ย
แพทย์อาจจะเปน็ จดุ อ่อน หรือ จุดล่อแหลมในการทีจ่ ะทาการขโมยส่งิ อุปกรณ์สายแพทยโ์ ดยกลมุ่ กอ่
ความไมส่ งบ หรือ กลุ่มทก่ี ่อการร้าย ผูซ้ ึ่งตอ้ งการส่งิ อปุ กรณ์สายแพทยห์ รอื นาไปขายในตลาดมดื

ผกู้ ่อการร้ายจะพยายามโจมตีในเส้นทางการสง่ กาลงั ด้วยเหตผุ ลทางจติ วิทยา ตวั อย่าง
ผลกระทบจากการโจมตีของ “Achille Lauro” ซง่ึ เป็นเรือโดยสารที่ชายฝงั่ ทะเลแอฟริกา เป็นการ
แสดงใหเ้ ห็นวา่ ไม่มีอะไรท่ีจะมคี วามปลอดภยั อกี ต่อไป ภายใตเ้ ง้อื มือการก่อการร้าย

ข. ระบบการส่งกาลงั บารงุ ทีเ่ ข้มงวด ของสหรัฐอเมริกา
ในยามสงบสหรบั อเมรกิ ารให้ความชว่ ยเหลือกองกาลงั ด้วยการให้ความนา่ เชื่อถือกบั อาหาร
ท้องถิ่น และ แหล่งนา้ ระบบสขุ าภบิ าลในชาติ สาธารณสุข การรกั ษาทางการแพทย์ และ
อุตสาหกรรมทางการแพทย์ และเชอื่ ถือยทุ ธศาสตร์ของกองทัพอากาศสหรัฐในการประเมินทรพั ยากร
ทางการแพทย์ในปฏิบตั ิการอ่ืนๆทไ่ี ม่ใชส่ งคราม
ในนโยบายการส่งกลบั ในการปฏบิ ัตกิ ารอน่ื ๆทีไ่ มใ่ ช่สงครามจะมีความต้องการจานวนเตียง
นอ้ ยกวา่ และจะมีการส่งกลบั ไปท่ปี ระเทศสหรฐั อเมรกิ ารมากกวา่

ตอนท่ี ๕ ลาดบั ความสาคัญของความสามารถในการสนับสนนุ การบริการทางการแพทยเ์ ป็นระดบั
๑-๑๕ กฎของการให้การสนับสนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์
ก. สานักงานแพทยใ์ หญ่จะอยู่ในกฎของการสนับสนุนการบรกิ ารทางการแพทย์ การบรรยายลาดบั
กอ่ นหลังในการสนับสนุนเพื่อการอนุรักษ์กาลังรบ และช่วยให้กองทพั บกประสบกบั ชัยชนะ
ข.การส่งทีมผา่ ตัดออกไปในส่วนหนา้ เปน็ ส่ิงท่ีจาเป็นซ่งึ เป็นกฎข้อที่ ๓ ส่วนการช่วยเหลือชีวติ ในสนาม
รบเปน็ กฎข้อท่ี ๔ ทาให้ทหารมีอสิ ระในการสู้รบ

ลาดับในการสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์ในสนาม
(๑) มีกาลงั พลสายแพทย์อยใู่ กล้กับทหาร
(๒) รกั ษาสถานะทางสขุ ภาพของกาลงั พล
(๓) ช่วยเหลอื ชวี ิต
(๔) เคลียร์สนามรบ
(๕) ใหก้ ารรกั ษาพยาบาล
(๖) แน่ใจว่าสามารถสง่ ทหารกลบั ไปปฏบิ ตั หิ น้าท่ไี ด้

๑-๑๖ ความสามารถของหน่วยแพทย์
หน่วยสนบั สนนุ การบริการทางการแพทย์ในสนามใหก้ ารรักษาพยาบาลอย่างต่อเน่ืองจากจุด

ทไ่ี ดร้ บั การบาดเจบ็ จนกระทั่งถงึ ฐานท่มี ัน่ ระบบนจี้ ะประกอบด้วยหน่วยแพทย์ที่ทาหน้าที่ในพนื้ ท่ี ซึง่
ประกอบไปด้วยหนว่ ยแพทย์ที่จดั ไวเ้ ป็นชุดที่จดั ไว้ภายในหนว่ ย ซึง่ มีหน้าที่ต่างดงั ต่อไปนี้

(๑) ทาการรักษา ผปู้ ว่ ยเจ็บจากการสู้รบในสนาม ผ้ทู ่บี าดเจบ็ ผ้ทู ีเ่ ปน็ โรค
(๒) ทาการสง่ กลบั ผู้ปว่ ยเจ็บ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๑๗

(๓) เวชกรรมป้องกัน
(๔) สนับสนุนชดุ ผา่ ตัดส่วนหนา้
(๕) ใช้การสือ่ สารที่ทนั สมัยในการชว่ ยวินจิ ฉัยผ้ปู ่วยเจ็บจากสงคราม
(๖) การส่งกาลงั สายแพทย์ และ การบรหิ ารธนาคารเลือด
(๗) การรบั ไว้รกั ษาพยาบาลในสนาม
(๘) การควบคมุ และ สงั่ การทางการแพทย์ รวมท้ังงานส่อื สาร และ ขา่ วกรองทางการแพทย์
(๙) การสนับสนุนห้องปฏบิ ตั ิการ
(๑๐) ทันตกรรม
(๑๑) การควบคุมความเครยี ดจากการรบ
(๑๒) การสัตว์

๑-๑๗ ระดับของการใหก้ ารรักษาพยาบาล
ก. ระดับของการให้การรักษาพยาบาล

ในแต่ละระดบั มีการรักษาท่เี หมือนกัน แตส่ ่งิ ท่เี พิม่ ขน้ึ มาคือขดี ความสามารถในการรักษาใน
ระดับถดั มาจะเพิ่มมากข้นึ จากระดับท่อี ยู่ก่อนหนา้

ระดับของการใหก้ ารรักษาพยาบาล
๑ การรักษาอยา่ งฉกุ เฉนิ
๒ การช่วยเหลอื ชีวติ เบ้ืองต้น
๓ การผา่ ตดั ชว่ ยชีวิต
๔ การรกั ษาเฉพาะที่
๕ การรักษาฟ้ืนฟู และ เวชศาสตรฟ์ ืน้ ฟู

ข. ระดับที่ ๑การรักษาอย่างฉุกเฉิน และ การรักษาอาการบาดเจ็บ
ในขัน้ ตอนนี้จะรวมการให้นา้ เกลอื และ ยาปฏิชวี นะ รักษาทางเดนิ หายใจ รกั ษาอาการ

ช็อก และ ทาการเขา้ เฝือก

ค. ระดับท่ี ๒ การช่วยเหลือชวี ติ เบอื้ งต้น
ในระดับน้ีจะมีการใช้ทักษะในการวนิ ิจฉยั โรค รวมท้ังตอ้ งมีการทางานรว่ มกนั เปน็ ทีม

(แพทย์ ผูช้ ว่ ยแพทย์ ทันตแพทย)์ แตล่ ะชดุ จะมีเจา้ หนา้ ทใี่ นการใหก้ ารสนับสนนุ ดา้ นห้องแลป็ ยา
ธนาคารเลอื ด และ การให้ทรี่ ักษาพักคอย

ง. ระดบั ที่ ๓ การผา่ ตดั ช่วยชีวิต
ในระดบั นีจ้ ะเปน็ การรักษาดูแลก่อนการผ่าตัด รวมทง้ั การเตรยี มการผ่าตดั ทาการผา่ ตดั

ด้วยชุดผ่าตัด ซึงประกอบดว้ ย การดมยา ห้องผา่ ตดั และ มีห้องทีใ่ ชใ้ นการสังเกตอาการหลังการ
ผ่าตดั แล้ว

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๑๘

จ. ระดับที่ ๔ การรักษาเฉพาะทาง
ในระดบั นร้ี ะดับของการรักษาจะได้รับการรักษาทแ่ี น่นอน และ ตรงกับอาการของผปู้ ว่ ย

เจ็บมากขนึ้ ท่ีต้ังของสถานท่ีใหก้ ารรักษาพยาบาลจะอยู่ทส่ี ว่ นหลังของเขตหน้า และ ในโรงพยาบาล
ในระดบั ท่สี ูงกว่าระดบั กองทัพนอ้ ย ผู้ปว่ ยเจบ็ จะถูกส่งกลับไปยงั ส่วนหลงั ไดร้ ับการรักษาเฉพาะทาง

ฉ. เวชศาสตรฟ์ ้นื ฟู และ การรักษาดแู ล
ในระยะนี้จะเปน็ การดแู ลท่ีเฉพาะมากข้ึน รวมท้ังการฟ้ืนฟูสมรรถภาพของรา่ งกายให้มี

ความสญู เสียทางรา่ งกายและ จิตใจ ใหเ้ กิดข้ึนน้อยท่สี ุด มีการใชอ้ ปุ กรณ์แขน ขา เทียม

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๑๙

บทท่ี ๒
ระบบของการสนับสนนุ ทางการแพทยแ์ บบท่ีจดั ไว้เปน็ ชุด

๒-๑ ลกั ษณะของระบบของการสนับสนุนทางการแพทย์ที่จดั ไวเ้ ปน็ ชุดข้นึ แพทย์
ก. ทบทวน

ในระบบการสนับสนนุ บรกิ ารทางการแพทย์ใช้ชดุ แพทย์ทไ่ี ด้จดั ไว้เปน็ มาตรฐานในการ
สนับสนนุ ระดับ กองพล กองทัพน้อย และ ระดบั ที่สงู กวา่ กองทัพนอ้ ย ระบบของการจัดชุดแพทย์นี้
เปน็ สิ่งที่กรมแพทย์ทหารบกไดพ้ ัฒนาขน้ึ มาไว้เพ่ือให้การรักษาท่ีมีประสทิ ธิภาพ ทาการส่งกลับ และ
ส่งคนื กลบั ไปปฏบิ ตั หิ น้าที่ มกี ารจดั ไวเ้ ป็น ๕ ชุด ด้วยกนั

ชุดแพทยท์ ้งั ๕ คือ
- ชุดนายสิบเสนารักษ์
- ชุดหม่พู ยาบาล
- ชุดหม่รู ถยนตพ์ ยาบาล
- ชุดหมดู่ ูแลรับผปู้ ่ วยเจ็บไวพ้ กั รักษา
- ชุดหมูส่ นบั สนุนในพ้ืนที่

ข. มาตรฐานของแตล่ ะหน่วย
ถึงแม้วา่ ชดุ แพทย์จะขึ้นสมทบกบั หนว่ ยพลร่มในรบั กองพล หรือ สนับสนุนกองพันเสนารักษ์

แตห่ ม่พู ยาบาลกย็ ังคงให้การรักษาในระดบั หมู่พยาบาล ชุดแพทย์ทจี่ ัดไว้ยงั คงเหมือนเดมิ
ค. ภารกจิ ทีเ่ ฉพาะ

ในแตล่ ะชดุ จะประกอบดว้ ย เจา้ หน้าท่ี และ อปุ กรณ์ ยานพาหนะที่ต้องการในการปฏิบัติ
หนา้ ทท่ี ่ีจาเป็นในภารกิจทีเ่ ฉพาะ
ง. การเคลอ่ื นที่ทางยุทธวธิ ี

หนว่ ยแพทย์ทีช่ ดั ไวเ้ ฉพาะนีส้ ามารถเคล่ือนที่ได้ด้วยตัวเอง เพราะว่ามียานพาหนะในหนว่ ย
ของตวั เอง สามารถเคลอื่ นทีไ่ ดใ้ นทางยุทธวธิ ีด้วยทรัพยากรของตนเองที่มี
จ. สามารถทาการแลกเปลย่ี นได้

ยกตวั อยา่ งเชน่ ถ้ามีการสญู เสียรถยนต์พยาบาลไป เราสามารถท่จี ะทดแทนรถพยาบาลจาก
หน่วยขา้ งเคียงได้
ฉ. สามารถจัดหน่วยใหม่ขนึ้ มาได้

ชุดแพทย์ต้องสามารถถูกจัดขึ้นมาใหม่ได้ ถา้ เราสูญเสยี ชดุ รักษาพยาบาล เราต้องสามารถสง่
ชดุ ใหม่เข้าไปแทนท่ีได้

การจดั หนว่ ยใหม่ จะเนน้ ทกี่ ารปฏบิ ตั ิการ ในหนว่ ยท่ีปฏบิ ัตกิ ารได้ไม่มปี ระสทิ ธภิ าพ จะทา
การจดั หน่วยใหม่ให้มีประสิทธิภาพให้ได้เทา่ กับความตอ้ งการของภารกิจ
ช. สามารถเสริมกาลงั ซงึ่ กนั และกันได้

หน่วยแพทยต์ ้องสามารถเสริมกาลงั ซ่ึงกันและกนั ได้ เช่น ในกรณีทต่ี ้องการหมูร่ ักษาต้อง
สามารถทาการส่งหมู่รกั ษาเข้าไปชว่ ยเหลอื ได้ การเสริมกาลังเป็นการกระทาช่วั คราวในการเสรมิ กาลงั
และ ทรพั ยากรเพ่อื ชว่ ยให้ภารกจิ สาเร็จ

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๒๐

ญ. ความอ่อนตัว
การให้แนวทางในขา้ งตน้ เป็นการทาใหเ้ ห็นภาพรวมและเข้าใจในการปฏบิ ตั ิหน้าทข่ี องชุด

แพทย์ ผบ.หนว่ ยแพทยจ์ ะมีความอ่อนตวั ในการสนบั สนนุ และ ปฏบิ ตั ติ าม ผบ.ทางยทุ ธวธิ ี

๒-๒ ชดุ นายสิบเสนารักษ์
ก. นายสิบเสนารักษ์ และ กระเป๋าพยาบาล

ชดุ นายสิบเสนารกั ษ์ จะประกอบด้วย นายสิบเสนารักษ์ ชกท. ๙๑ข พรอ้ มกบั อุปกรณใ์ นการ
รักษาพยาบาล นายสิบเสนารักษ์บางคนจะถูกจัดไปอยู่ในชุดอนื่ ไม่ใชเ่ พียงแตถ่ ูกจัดไว้เพียงในชุดน้ี
เท่านนั้
ข. การจดั

จะไม่มียานพาหนะ และ วทิ ยุ ชดุ น้จี ะถูกจัดอยใู่ นอตั ราของหมวดพยาบาล หรอื ตอนของ
หนว่ ยรบ หรอื หน่วยสนบั สนนุ การรบ และข้นึ สมทบกับกองร้อยท่ีอยใู่ นกองพัน การสนบั สนนุ
ยานพาหนะ และ วิทยุ จะขน้ึ กบั หน่วยที่อยดู่ ว้ ย เชน่ ทหารมา้ รถถัง หน่วยดาเนินกลยุทธ์ ปืนใหญ่
ฯลฯ ท่ีจะให้การสนบั สนุนสง่ิ เหล่าน้ี
ค. ประเภทของการใหก้ ารรกั ษา

นายสบิ เสนารกั ษ์จะไดร้ ับการฝกึ ในขั้นตอนของการช่วยชีวติ ฉุกเฉนิ การประเมินทางร่างกาย
และ การเตรยี มผู้ปว่ ยเจ็บเพ่อื ทาการส่งกลบั
ง. เป้าหมายของชุดนายสบิ เสนารกั ษ์

เป้าหมายคือการให้ความช่วยเหลือผปู้ ่วยเจบ็ ภายในเวลา ๓๐ นาทีแรกของการบาดเจ็บ
เพราะว่านี่คือช่วงเวลานาทที องของชวี ติ ซ่งึ ส่ิงนเ้ี ป็นสง่ิ สาคัญท่ีจะรีบให้การรักษากบั ผปู้ ่วยเจบ็ เพ่อื
ทวี่ ่าผปู้ ว่ ยเจ็บจะมีชวี ิตรอด
จ. อุปกรณ์

อปุ กรณ์ และ ส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ประกอบดว้ ยสง่ิ ตา่ งๆท่ีใช้ในการควบคุมเลอื ดออก การให้
ของเหลว และ การรักษาพยาบาลอยา่ งจากัด

๒-๓ ชุดหมพู่ ยาบาล
ก. เจ้าหนา้ ที่

ในชดุ หมพู่ ยาบาลประกอบด้วยเจา้ หน้าที่ ๘ นาย ได้แก่ แพทยท์ ีใ่ หก้ ารรักษาขั้นต้น หรอื
นายแพทย์กองพนั ผ้ชู ่วยแพทย์ นายสิบเสนารักษส์ องนายที่ทาหนา้ ที่ชว่ ยชีวติ อย่างฉกุ เฉิน และ นาย
สบิ เสนารกั ษห์ นา้ ท่เี ฉพาะอีก ๔ นาย
ข. การเคลอ่ื นที่

จะมยี านพาหนะ ๒ คัน พร้อมอปุ กรณ์ ยานพาหนะอาจจะเปน็ M996 หรอื M113 ทาการ
รักษาและ ทาการเคลื่อนทไ่ี ด้ ๑๐๐ เปอรเ์ ซน็ ต์
ค. การจดั ชดุ

สามารถทาการจดั ได้เปน็ ๒ ชดุ ในการใหก้ ารรักษา ซึ่งชุดหนงึ่ จะนาทีมโดยแพทย์ ส่วนอกี ชุด
จะนาทีมโดยผูช้ ว่ ยแพทย์
ง. แยกกนั ปฏิบตั ิการ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๒๑

ชุดอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใช้ในการสนบั สนนุ ปฏิบัตทิ แี่ ยกกันออกเปน็ สองทีม ในแตล่ ะทมี
จะได้รับอุปกรณ์ที่ใช้ในการดูแลการบาดเจ็บ และ ความเจ็บป่วย แต่ทง้ั น้ี การพจิ ารณาว่าจะแยกกนั
ปฏบิ ัตหิ น้าท่ีหรือ การรว่ มกนั ปฏิบัติหนา้ ทจ่ี ะขึ้นอยู่กบั ปัจจัย ต่างๆดงั นี้ ภารกจิ ขา้ ศกึ ภมู ิประเทศ
และกองกาลงั
จ. ประเภทของการให้การรักษาพยาบาล

ชุดหมูพ่ ยาบาลจะให้การรักษาอาการบาดเจบ็ และ ให้การช่วยชวี ติ เบ้ืองต้น ทาใหอ้ าการ
ผปู้ ว่ ยเจ็บคงที่เพ่ือทาการส่งกลบั ไปยังระดบั การดแู ลถดั ไป ทาการรักษาพยาบาล และสง่ คนื กลับไป
ปฏบิ ัติหน้าท่ี และส่งิ สาคญั ชว่ ยเสริมงานในท่ีพยาบาลกองพัน

๒-๔ ชดุ หมูร่ ถยนต์พยาบาล
ก. เจ้าหนา้ ท่ี

หมรู่ ถยนต์พยาบาลประกอบด้วย นายสบิ เสนารักษ์หน้าทีเ่ ฉพาะ ๔ นาย และ รถยนต์
พยาบาล ๒ คัน หมู่รถยนต์พยาบาลจะถูกแยกออกเปน็ ๒ ทมี ในแตล่ ะทมี จะมี รถพยาบาล ๑ คนั
พร้อมกบั เจ้าหนา้ ท่ี ๒ นาย
ข. ประเภทของการรักษา

ในหมูร่ ถยนต์พยาบาลจะทาการสง่ กลบั ทางพื้นดิน และ ทาการดูแลระหวา่ งทางท่ีทาการ
สง่ กลับ
ค. ประเภทของยานพาหนะ

อาจจะเป็นรถยนต์ หรือ รถสายพาน ขึ้นอย่กู ับหน่วยตน้ สังกดั ในหนว่ ยกองพลหนักจะพบ
รถยนตพ์ ยาบาลเป็นรถสายพาน และ บางส่วนเป็นรถยนต์ สว่ นในกองพลเบา และ ระดับกองทพั น้อย
จะพบรถพยาบาลเปน็ รถยนต์ หน้าที่ของรถยนต์พยาบาลจะส้นิ สุดท่กี ารรบั ผู้ป่วยเจบ็ ไวภ้ ายในรถยนต์

๒-๕ ชดุ หมู่ดแู ลผู้ป่วยเจ็บและรบั ไวร้ ักษา
ก. เจ้าหนา้ ที่

หมู่นีป้ ระกอบด้วย เจ้าหน้าท่ี ๔ นาย ไดแ้ ก่พยาบาลฝกึ หัด ๒ นาย และ นายสิบเสนารักษ์
หน้าที่เฉพาะอกี ๒ นาย ในส่วนน้จี ะไมส่ ามารถแบง่ ออกเป็นทมี ได้
ข. อุปกรณ์

อุปกรณ์ประกอบดว้ ยเต้นท่ีให้การพักรักษาตัว และ อุปกรณ์สนบั สนุนทางการแพทย์ ในแต่
ละเต็นท์ จะมคี วามสามารถในการใหท้ ี่พักรักษาตัว แตจ่ ะไมม่ พี ยาบาลวิชาชพี ทีใ่ หก้ ารดูแล แต่
โดยทว่ั ไปผู้ปว่ ยเจ็บทีพ่ กั รักษาตวั อยใู่ นเต็นทน์ จ้ี ะสามารถกลบั ไปปฏบิ ัตหิ นา้ ทไี่ ด้ภายในเวลา ๗๒
ชัว่ โมง
ค. ที่พกั รักษา

หมูใ่ ห้การรักษาและ พักคอยจะทาหนา้ ท่ีในการดูแล และ ให้การรักษาพกั คอยในส่วนของ
กองร้อยเสนารกั ษ์ หน้าท่เี ฉพาะมดี ังน้ี

- ให้การรกั ษาพยาบาล และ รอคอยการสง่ กลับ
- ทาการดแู ลผู้ป่วยเจบ็ เพยี งเล็กน้อย และ สามารถส่งกลบั ไปปฏิบตั หิ น้าทไ่ี ด้ภายในเวลา

๗๒ ชว่ั โมง

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๒๒

- ความสามารถในการรักผูป้ ่วยเจ็บไว้ ถ้าเป็นกองพลเบา จะสามารถรบั ไว้ได้ ๒๐ เตยี ง แต่
ถา้ เป็นกองพลหนักจะสามารถรบั ไว้ได้ ๔๐ เตยี ง

๒-๖ ชดุ หม่ใู ห้การสนบั สนุนเป็นพน้ื ที่
ก. เจ้าหน้าท่ี

ชดุ หมู่ใหก้ ารสนบั สนนุ เป็นพ้นื ที่ ในหนึ่งชุดจะประกอบดว้ ยเจา้ หนา้ ที่ ๔ นาย ได้แก่
นายทหารทันตกรรม ไดร้ บั การฝกึ ในการดแู ลการบาดเจบ็ นายสิบทันตกรรม นายสิบรงั สกี รรม และ
นายสิบพยาธิ ในส่วนแลป็ และ เอกซ์เรย์ ไม่ได้ทาการสนับสนุนทันตกรรมเพยี งอย่างเดยี ว แต่ว่ายังทา
การสนับสนนุ การแพทย์ในสว่ นอ่นื ๆ อีกด้วย
ข. อปุ กรณ์

ในชดุ หมู่ให้การสนบั สนนุ เปน็ พื้นที่มีอุปกรณท์ ันตกรรมสนาม ห้องแลป็ และ อุปกรณใ์ นการ
เอ็กซเ์ รย์ ปฏิบตั ิการในเตน็ ท์ ไมม่ ยี านพาหนะเปน็ ของตวั เอง
ค. การให้การดแู ล

ในชดุ นี้ทาการให้การรักษาดแู ลทางทันตกรรม หอ้ งแลป็ และ เอ็กซเ์ รย์
- การดูแลทางทนั ตกรรมอยา่ งฉุกเฉนิ ได้แกก่ ารบาดเจบ็ ท่ีใบหน้าเพียงเลก็ น้อย การดูแล

ทางทันตกรรมเบื้องตน้ และ การให้คาปรึกษา
- ให้บริการทางห้องแล็ปพ้ืนฐาน
- ทาการเอ็กซเ์ รย์ได้อย่างจากัด
ง. สว่ นของพ้นื ทใ่ี นการสนบั สนนุ
ชดุ หมู่ใหก้ ารสนบั สนุนเปน็ พืน้ ท่ีจะอยู่กับชดุ หมรู่ ักษาพยาบาล และ ชดุ หมู่ท่ีใหก้ ารรักษา
และ พักคอย จากพ้ืนทีท่ ่ีทาการสนบั สนนุ ในแตล่ ะตอน ให้การสนับสนุนการบรกิ ารทางการแพทย์

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๒๓

บทที่ ๓
การบรกิ ารทางการแพทย์ในสนามระดบั กองพล

๓-๑ เนอ้ื หาในบทเรยี นน้ี
ในบทเรียนนจ้ี ะเก่ียวขอ้ งกับเน้ือหาในบทเรียนทแี่ ล้ว จะพิจารณาการสนบั สนุนการบริการ

ทางการแพทย์ในสนามในระดับ ๑ และ ๒ รวมท้งั ระดับกองพล การบรกิ ารทางการแพทย์ในระดับ
กองพลจะเริ่มจากขอบหน้าพ้ืนท่ีการรบ และ ต่อเน่ืองมาจนถงึ เขตหลงั ของกองพล ตามรูปที่ ๓-๑

การสนับสนุนการบริการทางการแพทย์ ระดบั ท่ี ๑ และ ๒

CONUS เขตยทุ ธบริเวณ
เขตหน้า
เขตหลงั

พืน้ ท่สี นบั สนนุ กองทพั น้อย กองพล กองพลน้อย กองพนั กองร้อย

รถศัลยกรรม XXX
เคลื่อนท่ี

ข

ศูนย์ปฏบิ ัติการ หอพักคอย กอง น
ทางการแพทย์ ทางอากาศ กอง พ
ร้อย
รพ.ทวั่ ไป รพ. เสนา ร้อย ร
สนบั สนนุ รักษ์ เสนา ที่
ที่พักคอยทาง การรบ สนบั รักษ์ ที่
อากาศเคล่ือนที่ สนบั
รพ.ของรัฐ สนนุ พยา พยา
ส่ วน บาล
หลกั
รพ.สนาม สนนุ บาล กอง
ส่วน กอง ร้อย

หน้า พนั

V IV III II I

รปู ที่ ๓-๑ แสดงการให้บรกิ ารทางการแพทย์

๓-๒ หน้าทข่ี องการบริการทางการแพทย์ระดับท่ี ๑
ก. การช่วยเหลืออย่างฉุกเฉนิ และ การรักษาอาการบาดเจ็บขน้ั สงู

ในขั้นตอนนจี้ ะทาการชว่ ยชีวติ อย่างเร่งด่วน และ รกั ษาอาการบาดเจบ็ ข้นั สูง ให้การรกั ษา
ผู้ป่วยเจ็บจนอาการคงที่ก่อนท่จี ะทาการส่งกลบั ไปยงั ระดับท่ีเหมาะกบั สภาพของผ้ปู ว่ ยเจบ็ นายสบิ
เสนารักษใ์ หก้ ารรักษาอย่างฉุกเฉิน ในขณะทช่ี ดุ หม่ทู ี่ให้การรกั ษาที่มีแพทย์ หรอื ผู้ช่วยแพทยใ์ ห้การ
รักษาอาการบาดเจบ็ ขน้ั สงู ตามรปู ท่ี ๓-๒

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๒๔

หมวดพยาบาล
รักษา ส่งกลบั ควบคุมและสง่ั การ

ตอน บก. หมู่รักษาพยาบาล ตอน ตอนนายสิบเสนารักษ์
รถยนตพ์ ยาบาล นายสิบเสนารักษ์
ผชู้ ่วยการแพทย์
ในสนาม ชุด ก
จ่ากองร้อย
-นายแพทย์ หมรู่ ถยนตพ์ ยาบาล

-นายสิบ ช่วยชีวติ ชุด ก

เบ้ืองตน้ -นายสิบ ปฐมพยาบาล

- จ่าเสนารักษ์ และส่งกลบั

-พลขบั -พลขบั

ชุด ข ชุด ข
-ผชู้ ่วยแพทย์ -นายสิบ ปฐมพยาบาล
-นายสิบ ช่วยชีวติ และส่งกลบั
เบ้ืองตน้ -พลขบั

- นายสิบเสนารักษ์

-พลขบั รูปท่ี ๓-๒ การจดั หมวดพยาบาล

ข. การรกั ษาพยาบาลตามปกติ การรักษาโรคตามธรรมชาติ และ การส่งกลับทางการแพทย์
ในระดบั ท่ี ๑ ใหก้ ารรักษาตามปกตเิ พ่ือทว่ี า่ จะสามารถส่งผู้ป่วยเจบ็ กลบั ไปปฏิบัตหิ นา้ ท่ีได้

ทนั ที ปอ้ งกันโรคท่ีเกิดข้นึ ตามธรรมชาติ และ โรคที่ไมใ่ ช่เกิดจากสนามรบ ชุดหมู่รถยนต์พยาบาลจะ
ทาการส่งกลับผ้ปู ว่ ยเจบ็

๓-๓ ระดบั ท่ี ๑ เรมิ่ ต้นท่ีหน่วย
ก. การชว่ ยเหลือตวั เอง และ เพอ่ื นชว่ ยเพื่อน

ในระดับท่ี ๑ จะเร่ิมต้นทหี่ นว่ ย ด้วยการช่วยเหลอื ตัวเอง และ เพ่อื นช่วยเพ่ือน ซ่ึงจะเรมิ่ ตน้
จากการปฐมพยาบาล การช่วยชีวิตอย่างเร่งด่วน การชว่ ยชีวติ ดว้ ยตวั เอง หรอื การที่ไดร้ ับการ
ชว่ ยเหลอื จากเพ่ือน ในขณะท่ีนายสิบเสนารกั ษย์ งั ไปชว่ ยไม่ทนั ทหารทัง้ หมดจะได้รับการฝึกใน
ขั้นตอนของการปฐมพยาบาลตามขนั้ ตอนตา่ งๆ เพ่ือตอบสนองในการช่วยชวี ิตในสถานการณ์ท่ีเปน็
อนั ตรายถึงชวี ิต

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๒๕

ข. นายสบิ กูช้ ีพ
นายสิบก้ชู ีพไมใ่ ชท่ หารเหลา่ แพทยแ์ ต่ไดร้ ับการฝกึ ฝนให้สามารถทาการปฐมพยาบาลได้ และ

ถกู กาหนดให้มีหน้าทใ่ี นการเป็นนายสบิ กู้ชีพ นายสิบกู้ชพี จงึ จะทาหน้าที่เฉพาะในสถานการณ์
เออ้ื อานวย

ค. นายสิบเสนารกั ษ์
นายสบิ เสนารักษ์เปน็ เจ้าหนา้ ทส่ี ายแพทย์คนแรกทเ่ี ปน็ ผู้ให้บริการทางการแพทย์ ตาม ชกท.

๙๑ข ซง่ึ จะได้รับการฝกึ ในระดับเดียวกนั กับเทคนิคเชย่ี นท่ีใหก้ ารช่วยเหลอื ชวี ิตทางการแพทย์อย่าง
ฉกุ เฉินในสว่ นของงานพลเรือน (นายสบิ กชู้ ีพต้องทาการเรียนทางไปรษณยี ์ และ ไดร้ ับการฝึกจาก
เจา้ หน้าที่สายแพทย์ ทถ่ี ูกกาหนด หรอื ข้ึนสมทบภายในหนว่ ย

๓-๔ หมวดพยาบาล
ก. ภารกจิ

ภารกจิ ของหน่วยพยาบาลเป็นการให้การรักษาระดับท่ี ๑ ให้กับกองพันที่จดั อยู่ในอตั รา
รวมทง้ั หน่วยทไี่ ม่มกี ารบริการทางการแพทย์ ดังนั้นหน่วยในพน้ื ทีก่ องพนั ที่ขาดแคลนอุปกรณ์สาย
แพทย์ จะได้รับการสนับสนุนจากหมวดพยาบาล ลกั ษณะของหมวดพยาบาล สามารถเคลื่อนท่ีได้
๑๐๐ เปอร์เซ็นต์ ใหก้ ารรกั ษา ณ ท่พี ยาบาลกองพัน ไม่มีความสามารถในการรบั ผปู้ ว่ ยเจ็บไวค้ ้างคืน
ข. บก.หมวด

บก.หมวดเป็นท่คี วบคุมและส่ังการ รวมทัง้ การสอ่ื สารให้กับหมวดพยาบาล มหี น้าที่สอง
ประการคือ

- ชว่ ยในการพัฒนาแผนสนับสนุนทางการแพทย์ให้กบั กองพัน
- จดั การสิ่งอปุ กรณท์ ี่ใช้ในการส่งกลับของกองพนั และ การส่งอปุ กรณ์สายแพทย์
ค. ชุดนายสบิ เสนารกั ษ์
ชุดนายสิบเสนารักษ์ ประกอบดว้ ย นายสิบเสนารักษ์ และ กระเป๋าพยาบาล ใหก้ ารรักษาใน
เขตหน้าพ้นื ทก่ี ารรบ และ เส้นขอบหนา้ พน้ื ท่ีการรบ กองกาลังอาจจะทาการลาดตระเวนไปขา้ งหนา้
เส้นเขตหน้าพื้นท่กี ารรบ นายสิบเสนารักษ์อาวุโสจะจัดต้งั ที่พยาบาลกองร้อยในพนื้ ที่ของกองร้อย
ผ้ปู ่วยเจ็บจะถกู เคล่ือนยา้ ยจากจุดที่ได้รบั บาดเจบ็ มายังท่ีพยาบาลกองร้อยโดยชดุ เปล หรอื
ยานพาหนะ การเคลื่อนยา้ ยของผู้ป่วยเจ็บมายังท่ีพยาบาลกองรอ้ ยเป็นหน้าท่คี วามรบั ผดิ ชอบของ
หน่วยท่ที าการรบ

ใครจะเป็ นผู้สั่งการในหมวดพยาบาล

โดยทว่ั ไปจะเป็ นนายแพทยท์ ่ีทาหนา้ ที่เป็ นหวั หนา้ แต่ถา้ ไมม่ ีนายแพทย์

นายทหารสายแพทยจ์ ะทาหนา้ ท่ีเป็ นผสู้ งั่ การแทน ในการทางานเป็นทีมเป็ น

ส่ิงจาเป็นสาหรับหมวดพยาบาลเพ่อื การบรรลุ ภารกิจ

ง. หมวดรถยนตพ์ ยาบาล
หมวดรถยนต์พยาบาลจะรับผิดชอบในการส่งกลับผู้ปว่ ยเจ็บจากทีพ่ ยาบาลกองร้อยมายงั ท่ี

พยาบาลกองพนั สามารถกาหนดตาแหนง่ กองร้อยทจี่ ะทาการสนับสนนุ หรือยังคงอยู่ในท่ีพยาบาล
กองพันได้

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๒๖

จ. หมรู่ กั ษาพยาบาล
หมรู่ กั ษาพยาบาลจะใหก้ ารรักษาอยา่ งฉุกเฉิน การรักษาการบาดเจบ็ ขน้ั สงู การให้บรกิ ารทาง

การแพทย์ตามปกติ การป้องกนั โรคทเ่ี กิดจากธรรมชาติ และ การจดั ทรี่ ักษาพยาบาล นอกจากนี้ยัง
สามารถแบ่งออกได้เปน็ ๒ ชดุ ทางานอย่างเปน็ อสิ ระ อาจจะทางานร่วมกันหรือ แยกกันทางานโดยท่ี
อาจจะทางานอยใู่ นพ้นื ทีท่ ีต่ า่ งกนั ก็ได้ หมรู่ กั ษาพยาบาลของหมวดพยาบาลจัดตัง้ ที่พยาบาลกองพัน
จะข้ึนอย่กู บั ปัจจัย ขา้ ศึก ภมู ิประเทศ กองกาลัง และ เวลาทีม่ ี และ หน่วยทม่ี ี โดยปกตจิ ะตงั้ อยู่ใกล้
กับขบวนสมั ภาระ เป็นทสี่ ง่ กาลงั สป.สาย๕ และ สป.สาย๘

ขบวนสัมภาระ
เป็ นส่วนสมั ภาระของหน่วยท่ีใหก้ ารสนบั สนุนทางการช่วยรบสาหรับความตอ้ งการท่ีเร่งด่วนของ

หน่วยทางยทุ ธวธิ ีที่อยสู่ ่วนหนา้ ในระดบั กองร้อยจะประกอบดว้ ย หน่วยแพทย์ ส่วนกคู้ ืน หน่วยซ่อมบารุง ท่ี
ระดบั กองพนั จะประกอบดว้ ยกระสุน น้ามนั เครื่อง น้ามนั เช้ือเพลิง และ น้ามนั หล่อลื่นเคร่ืองยนต์ การซ่อมบารุง
การกซู้ ากเคร่ืองยนต์ ลกู เรือ และ ที่พยาบาลกองพนั

มอี ะไรบ้างในขบวนสัมภาระ
- สป.สาย ๓ ไดแ้ ก่ น้ามนั เคร่ือง น้ามนั เช้ือเพลิง และ น้ามนั หลอ่ ลื่นเครื่องยนต์
- สป.สาย ๕ ไดแ้ ก่ กระสุน
- สป.สายแพทย์
- การซ่อมบารุง

หน้าทข่ี องทพี่ ยาบาลกองพนั คือ ใหก้ ารบริการทางการแพทยร์ ะดบั ท่ี ๑ ใหก้ บั หน่วยที่กาหนด และ หน่วยที่ข้ึน
สมทบของกองพนั ที่จดั อยใู่ นอตั รา

นอกจากน้ยี ังมีหนว่ ยอนื่ หรือหน่วยที่อยใู่ กล้เคยี งกบั ขบวนสมั ภาระ ไดแ้ ก่ นายทหารฝ่าย
กาลังพลนายทหารฝา่ ยส่งกาลัง ที่เกบ็ คลังนา้ มัน ท่ีเก็บคลงั กระสุน และหน่วยซ่อมบารงุ ระดบั หนว่ ย
ช. หนา้ ท่ีในการสนบั สนนุ การบรกิ ารทางการแพทยข์ องหมวดพยาบาล

มีหนา้ ท่ีในการให้บริการทางการแพทย์ระดับที่ ๑ หมวดพยาบาลจะทาหนา้ ทใ่ี ห้สาเร็จได้ ณ
ท่ีพยาบาลกองพัน โดยทาหน้าท่ดี งั ต่อไปน้ี ให้การรกั ษาพยาบาล ทาการส่งกลับ ควบคมุ และสงั่ การ

ตอนท่ี ๒การสนบั สนุนการบริการทางการแพทยร์ ะดบั ที่ ๒
๓-๕ ความสามารถ
ก. เป็นการเพ่ิมเติมความสามารถใหก้ บั การบรกิ ารทางการแพทย์ระดบั ที่ ๑

ในระดบั นจี้ ะมีการใหบ้ ริการทางการแพทย์เหมือนในระดบั ที่ ๑ ทุกประการ แต่จะมีการเพม่ิ
ความสามารถในการเริม่ ตน้ การชว่ ยเหลอื ชวี ิตเบอื้ งตน้ เพอื่ ท่ีว่าจะสามารถส่งทหารกลบั ไปปฏิบัติ
หนา้ ท่ไี ด้ หรือ ทาให้อาการผู้ปว่ ยคงท่แี ลว้ ทาการสง่ กลับ ไปยังระดับท่ีใหก้ ารรักษาพยาบาลท่ตี ้องการ
ข. การรักษาชว่ ยเหลือชวี ิตเบ้ืองต้น

การรกั ษาชว่ ยเหลอื ชีวติ เบือ้ งต้นเกี่ยวขอ้ งกบั การไดร้ ับการวนิ จิ ฉยั จากแพทย์ หรือ จาก
ความสามารถของการแพทย์ทพ่ี บในระดับท่ี ๒
ค. หนว่ ยในการสนบั สนนุ การบรกิ ารทางการแพทยร์ ะดับที่ ๒

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๒๗

การกาหนดจานวนของกองร้อยเสนารักษส์ นับสนนุ สว่ นหน้า และ กองร้อยสนับสนนุ ส่วน
หลกั มดี ังต่อไปน้ี คือ ๓ กองร้อยเสนารกั ษ์สนบั สนนุ ส่วนหน้า และ ๑ กองร้อยสนับสนนุ สว่ นหลัก ตอ่
พนื้ ทห่ี นงึ่ กองพลน้อย

จานวนเหล่านี้จะขนึ้ กับกองพันท่สี นบั สนนุ ในส่วนหนา้ มี ๑ กองพันสนับสนนุ สว่ นหนา้ ต่อ
กองพลน้อย ดงั นนั้ มีอยู่ ๓ ในกองร้อยเสนารกั ษส์ นับสนุนสว่ นหนา้ มี ๑ กองพนั สนบั สนุนส่วนหลัก
ดงั นน้ั จงึ มี ๑ ในกองร้อยสนบั สนนุ สว่ นหลกั การคานวณเป็นการคิดอยูบ่ นพ้ืนฐานของจานวนกองพล
นอ้ ยดาเนินกลยุทธ์

กองร้อยสนบั สนุนส่วนหนา้ กองร้อยสนบั สนุนส่วนหนา้ กองร้อยสนบั สนุนส่วนหนา้

ทพี่ ยาบาลกองพล ทพี่ ยาบาลกองพล ทพี่ ยาบาลกองพล
X X X

กองร้อยสนับสนนุ ส่วนหลัก

ทพี่ ยาบาลกองพล
XX

รูปที่ ๓- ๕ เป็นการแสดงจานวนของกองร้อยสนับสนุนสว่ นหนา้ และ กองรอ้ ยสนบั สนุนส่วนหลักต่อ
หน่งึ กองพล

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๒๘

๓-๖ กองร้อยเสนารักษส์ นบั สนุนส่วนหลกั

ก. ภารกจิ

ภาพรวมของภารกจิ ทง้ั หมดของกองร้อยเสนารกั ษ์สนบั สนุนส่วนหลกั ในการสนับสนนุ การ

บริการทางการแพทย์ระดับที่ ๑ และ ๒ ในพนื้ ทส่ี นบั สนุนกองพลน้อยท้ังหมด

หนา้ ท่ที ี่เฉพาะของกองรอ้ ยเสนารักษส์ นับสนุนส่วนหนา้ ได้แก่

- การสนับสนนุ การบรกิ ารทางการแพทย์ระดับท่ี ๑ และ ๒

- แนะนาฝ่ายอานวยการทางการแพทย์ และ ใหค้ วามชว่ ยเหลอื

- การส่งกลบั ผู้ป่วยเจบ็ จากที่พยาบาลกองพัน มายังพน้ื ท่ีในการสนบั สนุนกองพลน้อย

- และ ภายในพืน้ ท่ขี องกองพลน้อย

- เร่มิ ต้นการชว่ ยเหลอื ชีวิตเบอ้ื งต้น

- ทาการเพิม่ เติมกาลงั และ การจดั หนว่ ยใหม่ ในการสนบั สนนุ ที่พยาบาลกองพนั

ข. ความสามารถ

ความสามารถของกองร้อยเสนารกั ษส์ นบั สนนุ ส่วนหนา้ มีดังนี้

- เคลอ่ื นที่ได้ ๑๐๐ เปอร์เซน็ ต์

- สร้างที่พยาบาลกองพลในเขตพืน้ ทีส่ นับสนุนกองพลน้อย

- สามารถรบั ผูป้ ว่ ยเจบ็ ท่ีคาดวา่ สามารถจะถกู สง่ กลับไปปฏิบัติหนา้ ที่ได้ ภายในเวลา ๗๒

ช่ัวโมง

- ความจขุ องเตียง

กองพลเบา สามารถรับผู้ปว่ ยเจ็บได้ ๒๐ เตียง

กองพลหนัก สามารถรับผปู้ ่วยเจบ็ ได้ ๔๐ เตยี ง

กองพลเคลือ่ นท่ีทางอากาศ และ ขนส่งทางอากาศ สามารถรับผู้ป่วยเจบ็ ได้ ๔๐ เตียง

ค. หน้าท่ีในการสนับสนุนทางการแพทยข์ องกองร้อยเสนารักษส์ นบั สนนุ ส่วนหนา้ คือ
- ใหก้ ารรกั ษาพยาบาล
- ทาการสง่ กลบั
- ควบคมุ และ ส่ังการ
- ทันตกรรม
- แลป็
- เอกซเ์ รย์
- ให้ทีพ่ กั รักษาคา้ งคืน

ง. การจดั ในอัตราใหก้ ับ บก.ร้อย หมวดพยาบาล หมวดรถยนตพ์ ยาบาล
ในระดบั ย่อยลงไป กองร้อยเสนารักษส์ นับสนุนส่วนหน้า จะแสดงไวต้ ามแผนภาพดงั น้ี

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๒๙

กองร้ อยเสนารักษ์สนับสนุนส่ วนหน้ า

รักษา ส่งกลบั ทนั ตกรรม แลป็ เอก๊ ซเ์ รย์ รับผปู้ ่ วยไวค้ า้ งคืน

บก.ร้อย หมวดพยาบาล หมวดรถยนต์
พยาบาล

บก.หมวด หมวดพยาบาล ชุดสนบั สนุนเป็น บก.หมวด บกบ.หกม.หวมดวด
พ้ืนที่

บกบ.หกม.หวมดวด บก.หมวด

บก.หมวด

บก.หมวด

รปู ท่ี ๓-๓ แสดง การจดั หนว่ ยของกองร้อยเสนารักษ์สนบั สนนุ พ้ืนท่สี ว่ นหน้า

หมายเหตุ หมู่รถยนต์พยาบาล จานวน และ ชนดิ ของหมรู่ ถยนตพ์ ยาบาล (รถยนต์ หรอื รถสายพาน)
จะขึน้ อยูก่ ับประเภทของกองพลหน่วยต้นสงั กดั
- ชดุ รักษาเปน็ พื้นที่ กบั หม่ทู ี่ทาการรักษาเป็นพนื้ ท่ี
กองร้อยเสนารกั ษ์สนบั สนุนสว่ นหนา้ ในกองพลเบามีชุดรักษาเป็นพนื้ ท่ี ในตอนสนับสนุนในพ้ืนท่ี
กองร้อยสนบั สนนุ สว่ นหนา้ ในกองพลหนกั มีชุดหมรู่ กั ษาในตอนสนับสนนุ ในพ้นื ท่ี

จ. ภารกจิ ของ บก.หมวด
บก.หมวดมีหน้าที่กาหนด และ ให้แนวทางในการกาหนดการรบั ตวั ผ้ปู ่วยเจบ็ ณ ที่

พยาบาลกองพล และ ประสานงานการสง่ กลับในส่วนหน้าถดั ไป ผบ.หมวดเปน็ นายแพทย์ และ ทา
การรักษาในตอนสนับสนนุ เป็นพื้นท่ี

(๑) ชดุ หมูร่ กั ษาสองชดุ ภายใต้การรกั ษาของหมวดรักษาพยาบาล มชี ดุ หมู่รักษาอยู่ ๒ ชดุ ทัง้
สองชดุ จะมีอปุ กรณ์ และการทางานทเี่ หมือนกนั นอกจากนีย้ ังทาการเสรมิ กาลงั และจัด
หน่วยใหมใ่ หก้ บั ที่พยาบาลกองพนั

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๓๐

(๒) ชุดรักษาสนับสนุนในพื้นท่ี (กองพลเบา) และ หมู่รักษาทใ่ี ห้การสนับสนนุ ในพ้นื ที่ (กอง
พลหนกั ) ภายใต้การสนบั สนนุ เป็นพ้ืนทข่ี องหมวดพยาบาล รปู แบบจะข้ึนอยกู่ ับที่
พยาบาลกองพลซึ่งเปน็ ท่เี ร่ิมให้การรกั ษาชว่ ยชีวิตเบอ้ื งตน้ ความทเี่ กือบจะคล้ายกนั
ทัง้ หมด แต่กย็ ังมสี ว่ นท่แี ตกต่างกันอยู่ตรงทีช่ ดุ /หมูร่ ักษาสนับสนุนในพ้ืนท่ีไม่มี
ยานพาหนะ

(๓) หมทู่ ่ีใหก้ ารสนบั สนุนเปน็ พ้นื ท่ี จะให้การสนบั สนุนเพ่ิมเติมเพื่อการเริ่มต้นการชว่ ยเหลือ
ชวี ิตเบือ้ งตน้ ในการสนบั สนุนน้ีจะรวม การรักษาทางทันตกรรมอย่างฉุกเฉิน การบรกิ าร
ทางห้องแลป็ และ เอ็กซ์เรย์ ได้อย่างจากดั

(๔) หมู่ท่ีรบั ผู้ปว่ ยเจ็บไวค้ ้างคนื หมู่นจ้ี ะสนบั สนนุ ผู้ปว่ ยเจ็บท่ีคาดว่าจะสามารถกลับไปปฏบิ ตั ิ
หนา้ ทไ่ี ดภ้ ายในเวลา ๗๒ ชวั่ โมง ณ ท่นี ี้จะใหก้ ารรักษาการช่วยชีวติ เบื้องต้น และ
สามารถกลับไปปฏบิ ตั หิ น้าที่ได้ ผ้ปู ่วยท่ีเก็บไวร้ กั ษาทน่ี ีจ่ ะเป็นผูป้ ว่ ยทมี่ ีอาการไมร่ นุ แรง
ไมต่ ้องการการส่งกลับไปยังระดบั การบรกิ ารทางการแพทย์ในระดับสูงต่อไป

(๕) บก.หมวดรถยนตพ์ ยาบาล เปน็ หน่วยควบคมุ และส่งั การของหมวด ทาหน้าจัดการ และ
ประสานงานการสง่ กลบั ท้งั หมด

(๖) ความรับผดิ ชอบของรถยนต์พยาบาลในกองร้อยเสนารักษ์สนับสนุนพ้ืนทส่ี ว่ นหน้า หนา้ ที่
หลักของรถยนต์พยาบาลที่ได้รบั มอบหมายจากกองร้อยเสนารกั ษส์ นบั สนุนพ้ืนท่ีสว่ นหน้า
คือ การทาการส่งกลบั ผู้ป่วยเจ็บจากท่ีพยาบาลกองพันทใ่ี ห้การสนบั สนุน สว่ นหน้าท่รี อง
คอื การสง่ กลับผู้ปว่ ยเจ็บให้กับหนว่ ยในพน้ื ท่สี นบั สนนุ ของกองพลน้อย หนว่ ยเหลา่ นี้
สามารถทาการเพิ่มเติม หรือ จัดหน่วยใหม่ให้กบั หมวดรถยนต์พยาบาล

ชุดรักษาสนบั สนุนในพ้นื ที่ ทพ่ี ยาบาลกองพล
+

หมูท่ ่ีใหก้ ารสนบั สนุนเป็ นพ้ืนที่ +

หมู่ท่ีรับผปู้ ่ วยเจบ็ ไวค้ า้ งคืน

รปู ที่ ๓-๗ เป็นการแสดงถงึ ท่ีพยาบาลกองพล ซึง่ จะประกอบดว้ ย ชดุ รกั ษาสนบั สนนุ ในพ้ืนท่ี หมู่ที่ให้
การสนบั สนุนเปน็ พนื้ ท่ี และ หมทู่ ่ีรับผปู้ ่วยเจบ็ ไว้คา้ งคืน

๓-๗ กองร้อยเสนารกั ษส์ นบั สนนุ ในพื้นทส่ี ่วนหลัก
ก. ภารกิจ กองร้อยเสนารกั ษ์สนับสนุนในพืน้ ทส่ี ว่ นหลัก จะทาหนา้ ท่ีดงั ต่อไปน้ี

- ใหบ้ รกิ ารทางการแพทย์ระดบั ท่ี ๑ และ ๒ ใหก้ บั หนว่ ยในพื้นทสี่ นับสนุนของกองพล
- ทาการเพิ่มเติมกาลงั และ จดั หน่วยใหม่ ในการสนับสนุนกองร้อยเสนารักษ์สนบั สนนุ ใน

พืน้ ที่สว่ นหน้า
ข. ความสามารถ

๑. มหี น่วยผา่ ตดั ในอัตรา กองร้อยเสนารกั ษ์สนบั สนนุ ในพ้นื ท่สี ่วนหลกั ของกองพลเคลื่อนทที่ าง
อากาศ และ กองพลขนส่งทางอากาศจะมกี องร้อยเสนารกั ษ์ที่มีสามารถทาการผ่าตดั ได้

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๓๑

๒. มี ฮ.พยาบาลในอัตรา กองร้อยเสนารักษ์สนับสนุนในพื้นทส่ี ่วนหลกั ในหน่วยกองพลเคลื่อนท่ี
ทางอากาศ และ กองพลขนส่งทางอากาศจะมี ฮ.พยาบาลในอตั รา

ค. โครงสรา้ งของกองร้อยเสนารักษ์สนบั สนุนในพน้ื ทสี่ ่วนหลกั
โครงสรา้ งจะคล้ายกนั กับกองร้อยเสนารักษ์สนับสนนุ ในพื้นที่สว่ นหน้า ซ่งึ ประกอบไปด้วย

บก.รอ้ ย หมวดพยาบาล หมวดรถยนตพ์ ยาบาล และมสี ิ่งเพ่ิมเติมเขา้ มา ดงั แสดงในแผนภาพ
ง. ตอนจิตเวช

ตอนจิตเวชของกองร้อยเสนารกั ษ์สนบั สนนุ ในพ้ืนท่ีส่วนหลกั จะให้การรกั ษาทางจิตประสาท
ไดอ้ ย่างจากัดสาหรบั ผปู้ ว่ ยเจ็บที่ไดร้ บั ความเครยี ดจากการรบ ซึ่งจะทาการประเมินกระทบความ
เหนื่อยล้าจากการรบ และ จดั รายการในการรักษาทางจิตเวชสาหรบั กองพล
จ. ตอนเวชกรรมป้องกนั

ใหบ้ ริการดา้ นเวชกรรมป้องกันให้กบั หนว่ ยในกองพล และทางานด้านสุขาภบิ าลในสนาม
ฉ.ตอนจักษุกรรม

ตอนจกั ษุกรรมในกองรอ้ ยเสนารกั ษ์สนับสนนุ ในพ้นื ที่สว่ นหลกั จะทาการตรวจรกั ษาตาเป็น
ประจา ให้การรักษาตาในกรณฉี กุ เฉิน และ ทาการซ่อมแซมแว่นตา
ช. ส่วนเวชภัณฑ์ในกองพล

ในสว่ นนจ้ี ะทาหน้าทีใ่ นการจัดหา จดั เก็บ และ แจกจ่ายยาให้กับหนว่ ยในกองพล และ ทา
การซอ่ มบารุงอุปกรณ์ทางการแพทย์

กองร้ อยเสนารักษ์สนับสนุนส่ วนหลกั

รักษา ส่งกลบั ทนั ตกรรม แลป็ เอก๊ ซ์เรย์ รับผปู้ ่ วยไวค้ า้ งคนื จิตเวช เวชกรรมป้องกนั จกั ษุ ยา

เวชกรรมป้องกนั หมวดพยาบาล ตอนสนับสนุนในพ้ืนที่ หมวดรถยนต์
พยาบาล

บก.หมวด หมวดพยาบาล ชุดสนบั สนุนเป็น ตอนจกั ษุ
พ้นื ที่
บก.หมวด

บก.ร้อย บกบ.หกม.หวมดวด บก.หมวด หมรู่ ถยนต์
บก.หมวด พยาบาล
ตอนจติ เวช

บก.หมวด

รูป ๓-๘ แสดงแผนผังการจัดกองร้อยเสนารกั ษ์สนับสนนุ ส่วนหลัก
* ตอนสนบั สนุนในพื้นทจี่ ะมหี มู่รักษาอยู่
* ในหมรู่ ถยนตพ์ ยาบาล จะเป็นรถยนตม์ ลี อ้ ท้ังหมด แต่จานวนรถจะข้นึ อยกู่ บั กองพลต้นสงั กัด

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๓๒

ตอนที่ ๓ ฝ่ายอานวยการทางการแพทย์
๓-๘ ศูนย์กลางปฏบิ ัตกิ ารทางการแพทย์กองพล
ก. ภารกจิ

ฝา่ ยอานวยการของศนู ยก์ ลางปฏบิ ัติการทางการแพทยก์ องพลมีหน้าที่ความรับผดิ ชอบในการ
สนับสนนุ คาสั่งของผูบ้ ังคับบัญชา ใหค้ าแนะนากบั ฝ่ายอานวยการในการใหบ้ ริการทางการแพทย์
ภายในกรมสนบั สนุน หน้าทคี่ ือ การวางแผน ประสานงาน และ ประสานสอดคลอ้ ง ในภารกจิ การบริ
การทางการแพทยใ์ ห้กบั กองพล ฝา่ ยอานวยการภายในศนู ย์กลางปฏบิ ตั ิการทางการแพทยก์ องพลจะ
ทาหน้าท่ปี ระสานงานอย่างใกล้ชดิ กบั ฝา่ ยอานวยการที่อยู่ภายในกรมสนบั สนุน
ข. การจัดหน่วย

ศูนยก์ ลางปฏิบตั กิ ารทางการแพทย์กองพล ถูกแบ่งออกเป็น ๔ ส่วนด้วยกนั ไดแ้ ก่ ส่วน
ปฏิบตั ิการทางการแพทย์ สว่ นจดั การวสั ดุ สว่ นจดั การผู้ปว่ ยและ รายงาน สว่ นสื่อสารทางการแพทย์
ค. หน้าที่ของส่วนปฏิบัติการทางการแพทย์มีด้วยกนั ๖ ประการดังน้ี คอื

๑. วางแผน และ ใหค้ วามม่นั ใจวา่ การใหบ้ รกิ ารทางการแพทย์ ระดบั ที่ ๑ และ ๒ ในกองพล
เป็นไปอย่างประสารสอดคล้องกบั หลกั นยิ ม

๒. พฒั นา และ ดารงไวส้ ุขภาพของทหารให้การที่จะปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ใหส้ าเรจ็
๓. แนใ่ จวา่ มีการปฏบิ ตั ิตามระเบียบปฏบิ ตั ปิ ระจา แผน และ นโยบาย การให้บรกิ ารทาง

การแพทย์ต้องมีการเตรียมตวั และ ไดร้ บั การปฏิบัติ
๔. ประสานงาน และ ให้คาแนะนาเรื่องการสง่ กลับผูป้ ่วยเจ็บจากกองพล ไปยัง กองทัพน้อย
๕. ตดิ ตามการฝึกฝนทางการแพทย์ และ ใหข้ ้อมูลกับนายแพทยใ์ หญก่ องพล
๖. ประสานงานการเคลื่อนย้ายเชลยศกึ รวมทั้งผทู้ เ่ี จบ็ ป่วย
ง. หนา้ ทขี่ องสว่ นจดั การวัสดุมดี ว้ ยกนั ๘ ประการดังนี้
๑. วางแผน ประสานงาน และ จัดลาดับความเร่งด่วนในการส่งกาลงั สายแพทย์ และ การซ่อม

บารงุ ภายในกองพล
๒. ใส่แผนในการส่งกาลังสายแพทย์ รวมเข้าไว้ในแผนการใหบ้ ริการทางการแพทย์
๓. ตดิ ตามการจดั การข้อมูลขา่ วสารทางการแพทย์ภายกองทัพบกยทุ ธบริเวณ สนบั สนนุ สงิ่

อุปกรณส์ ายแพทย์ฉกุ เฉินให้กับการร้องขอของกองพนั สง่ กาลังสายแพทย์ และ ปฏบิ ัติการ
ของศนู ย์ปฏบิ ตั กิ ารทางการแพทยก์ องพล
๔. สรา้ งและ ดารงไวซ้ ่ึงรายการสิ่งของทีจ่ าเปน็ ทางการแพทย์
๕. ติดตามการซอ่ มบารงุ ของกองพล
๖. จดั ลาดบั ความเร่งดว่ นในการรอ้ งขอทางธนาคารเลอื ด
๗. กาหนดการสนบั สนุนความตอ้ งการการสง่ กาลงั สายแพทย์
๘. จดั การเก่ยี วกับวัสดุอุปกรณ์ที่ยึดมาได้
จ. หนา้ ทสี่ ่วนสือ่ สารทางการแพทย์ มดี ว้ ยกนั ๓ ประการคือ
๑. ปฏบิ ัตเิ กย่ี วกับวทิ ยุ และ การสื่อสารผา่ นสาย
๒. ประสานงานการส่ือสารดว้ ย การส่ือสารกบั กรมสนบั สนนุ และ กองพนั สื่อสาร
๓. สร้างและ คงไว้ ซึ่งคลืน่ ความถ่ี เอ เอม และ เอฟ เอม เพ่ือพฒั นาการส่ือสารคลน่ื ความถ่ีสูง
กบั กองรอ้ ยเสนารักษ์ทีอ่ ยู่ภายใตก้ ารบังคับบัญชา และ ทาการสนบั สนุนให้กับหน่วยแพทยท์ ี่
อยใู่ นกองทัพน้อย

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๓๓

บทที่ ๔

การส่งกลบั ผู้ป่วยเจบ็ ทางการแพทยใ์ นเขตหนา้

๔-๑ คานา

รปู แบบของสงครามได้เปลยี่ นแปลงไปนานนบั ปี ความเรว็ และ ความโหดรา้ ยของสงคราม

เป็นส่ิงทที่ ้าทายผ้บู ังคบั บัญชาการหน่วยแพทย์ในการใชท้ รัพยากรเป็นอย่างมาก ในชว่ งเริ่มต้น

สงคราม ผทู้ ่ีได้รับการบาดเจบ็ และถูกส่งกลบั ไปปฏิบัติหนา้ ทจ่ี ะรายงานให้ ผู้บังคบั บัญชาการทาง

ยุทธวิธไี ดท้ ราบถงึ แหล่งในการฝกึ การทดแทนกาลัง ทหารทไ่ี ดร้ บั บาดเจ็บจะได้รบั การส่งกลบั มายัง

สถานท่ใี หก้ ารรักษาพยาบาลทีอ่ ย่ใู กลก้ บั สนามรบ และถูกส่งกลบั ไปปฏบิ ตั ิหน้าที่ได้ คนเหล่านอ้ี าจจะ

เป็นผู้ซงึ่ ชว่ ยให้เราไมต่ ้องตกอยูใ่ นเง้อื มมอื ของขา้ ศึก การส่งกลับท้ังภาคพ้ืนดิน และทางอากาศ จะมี

ขอ้ ดี ข้อด้อยในตวั เอง เพ่ือความมีประสิทธภิ าพจะต้องมีการประสานสอดคล้องกบั ระบบ เพราะการ

นาไปใชจ้ ะสง่ ผลกระทบซ่ึงกนั และกนั

๔-๒ คานิยามของการส่งกลับทางการแพทย์

การสง่ กลบั ทางการแพทยจ์ ะตอ้ งทันเวลา และ เคลือ่ นยา้ ยผู้บาดเจบ็ ผูป้ ว่ ย ทหารทีป่ ว่ ย

ไดร้ ับบาดเจ็บจากสนามรบ หรือ การยา้ ยจากสถานพยาบาลหนึ่งไปยังอีกท่ีหนงึ่ ได้อยา่ งมี

ประสิทธิภาพ การส่งกลับทางการแพทยเ์ ร่ิมตน้ จาก เม่อื เจา้ หน้าท่ีสายแพทย์ได้รบั ตัวทหารท่ี

เจ็บป่วย หรือ ได้รับบาดเจบ็ และส่งไปขา้ งหลังเร่ือยๆตามแตส่ ภาพเงื่อนไขของผปู้ ว่ ย หรอื ตาม

สถานการณ์ทางทหารจะเอ้ืออานวย

๔-๓ หลักในการส่งกลับทางการแพทย์

มีหลกั สาคญั ท่ีจะต้องจดจาอยู่ ๖ ประการในการส่งกลบั ทางการแพทย์ ไดแ้ ก่

หลกั สาคญั ๖ ประการในการสง่ กลับทางการแพทย์

อะไร อยา่ งไร ทาไม
๑ การเคลื่อนย้าย
๒ เคลียร์สนามรบ รวดเรว็ มปี ระสทิ ธภิ าพ ลดอตั ราการเสยี ชีวิต

การใชก้ ารประเมินทรัพยากรท้ังหมดท่ีมี เพอ่ื ให้ ผบ.ดาเนินภารกจิ ได้

๓ ใหก้ ารดูแลกับผู้ป่วย และ บาดเจบ็ อย่างรวดเรว็ สร้างขวญั และกาลงั ใจให้กับทหาร

๔ ใหก้ ารดูแล ระหว่างเส้นทาง สาหรบั ความสาเร็จท่ีควรจะได้

๕ การรกั ษาในระดับถัดไปจะเป็นผ้ทู ่ี สง่ กลับจากระดบั ทตี่ ่ากวา่ ส่งิ อุปกรณท์ ใี่ ชใ้ นการสง่ กลับจะถูกส่งไปข้างหน้า
ทาการสง่ กลบั

๖ ส่ิงทใ่ี ชใ้ นการสง่ กลบั การเคล่ือนทจี่ ะต้องมจี านวนเทา่ กับ/ มากกว่า หนว่ ยทใ่ี ห้ เพื่อความมปี ระสทิ ธภิ าพ
การสนับสนุน

ในข้อท่ี ๒ ชุดพลเปลจะต้องทางานแข่งกบั สถานการณ์ทางยุทธวิธี สว่ นในขอ้ ท่ี ๕ การสง่ กลับด้วย

ระดับถดั ไปที่สงู กว่า หน่วยรถยนตพ์ ยาบาลควรจะไมส่ ง่ ผปู้ ่วยเจบ็ ไปยังส่วนหลงั ของหนว่ ยตน้ สงั กดั

๔-๔ หนทางในการส่งกลับ หนทางในการส่งกลับมี ๕ วธิ ีด้วยกัน คอื

๑. การเดนิ ดว้ ยตัวเอง

๒. ใชก้ ารแบกอุ้ม

๓. การใชช้ ุดเปล

๔. ใช้ยานพาหนะทีไ่ ม่ใช่ของหนว่ ยแพทย์

๕. ใช้ยานพาหนะของหน่วยแพทย์

การเดนิ ด้วยตวั เองของผูท้ ่ีบาดเจ็บ
ในพ้ืนท่ีของกองพล การเดนิ ของผทู้ ไ่ี ด้รับบาดเจบ็ คล้ายกับการไหลของน้า จะไปในท่มี ีอุปสรรคน้อย ซงึ่ กค็ ล้าย

กบั การเดนิ ไปยงั เสน้ ทางทีจ่ ะนาไปสสู่ ถานท่ใี หก้ ารรักษาพยาบาล หัวใจในการส่งกลับทางการแพทยอ์ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ
ของผู้ที่บาดเจบ็ ทสี่ ามารถเดินได้ คือ การค้นหาเสน้ ทางที่สามารถเดนิ ทางไปยังสถานท่ใี ห้การรกั ษาพยาบาลได้งา่ ยทสี่ ดุ

ต้องทาการคาดการณเ์ ส้นทางลว่ งหน้า และจดุ ทจี่ ะทาการรบั ผบู้ าดเจบ็ ท่ีสามารถเดนิ ได้ข้ึนรถพยาบาล

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๓๔

๔-๕ การสง่ กลับด้วยรถยนต์พยาบาล

ยานพาหนะ ความสามารถ

M 996 บรรทกุ ผูป้ ่วยนอนได้ ๒ ราย และ ผู้ปว่ ยนั่งได้ ๖ ราย

พบใน หนว่ ยเคลอ่ื นท่ที างอากาศ และ หนว่ ยขนส่งทางอากาศ กองพลเบา

M 997 บรรทกุ ผู้ป่วยนอนได้ ๔ ราย และ ผ้ปู ว่ ยนัง่ ได้ ๘ ราย

พบใน กองพลหนัก และ กองพลเบา กองทัพน้อย

M113 บรรทุกผู้ป่วยนอนได้ ๔ ราย และ ผู้ป่วยนง่ั ได้ ๑๐ ราย

พบเฉพาะในกองพลหนัก

M1010 บรรทกุ ผ้ปู ่วยนอนได้ ๔ ราย และ ผู้ปว่ ยนงั่ ได้ ๑๐ ราย

ใช้ยานพาหนะทใี่ ช้ขนสง่ สนิ ค้า

๔-๖ ขอ้ ดีของการส่งกลับทางพน้ื ดนิ
ก. สภาพอากาศ มีข้อดีอยู่ ๔ ข้อ สาหรับการส่งกลบั ทางพื้นดิน อากาศจะมผี ลกระทบจากสภาพ
อากาศนอ้ ยทสี่ ุด
ข. การปกป้องผปู้ ว่ ยเจ็บ ผ้ปู ่วยเจบ็ จะพอใจในการได้รับการปกป้องขณะทีท่ าการสง่ กลับ แตจ่ ะยกเวน้
ในกรณที ี่ทาการสง่ กลับผู้ปว่ ยเจ็บด้วยยานพาหนะท่ีใช้ในการขนสง่ สนิ ค้า
ค. ไม่ไดร้ บั ผลกระทบจากการยิงต่อสอู้ ากาศยาน การส่งกลับทางพ้นื ดนิ จะไม่ได้รับผลกระทบใดๆจาก
การยงิ ตอ่ สู้อากาศยานของข้าศึก
ง. มีหนว่ ยสนับสนุน หมายความว่า การส่งกลับทางพนื้ ดินด้วยรถยนต์พยาบาลสามารถทาการ
เคลอื่ นท่ีดว้ ยหนว่ ยทีท่ าการสนับสนนุ
จ. การใช้ทรัพยากร การส่งกลับทางพื้นดนิ ไม่ตอ้ งใช้ทรพั ยากรมากซึง่ นีอ่ าจจะเปน็ ส่งิ ท่สี าคญั ท่ีสดุ

๔-๗ ข้อเสียของการส่งกลับทางพ้นื ดนิ
ก. ในยามสงบเราจะใช้ ฮ.พยาบาลเปน็ สว่ นใหญ่ในการทาการส่งกลับ แตใ่ นสงครามจรงิ ถึงจะมีการใช้
ฮ.พยาบาล รว่ มกันกบั รถยนต์พยาบาล
ข. ข้อเสยี ในการสง่ กลับทางพื้นดนิ มีด้วยกนั ๓ ประการ

- ช้า
- จะต้องเผชิญกับอุปสรรคสง่ิ กีดขวาง ท่ีเกิดข้ึนตามธรรมชาติเชน่ ภเู ขา สายนา้ หรือ อาจจะ
เปน็ สิง่ ทม่ี นุษยส์ ร้างขน้ึ มา เช่น ลวดหนาม สนามทุ่นระเบิด รถถงั และ คูน้า
- เส้นทางการส่งกลับจะขึ้นอยู่กบั ถนนท่ีมี

๔-๘ การสง่ กลบั ทางอากาศ

UH-1V “Heuy” รับผปู้ ่ วยนอนได้ ๖ ราย หรือ ผปู้ ่ วยนง่ั ได้ ๙ ราย หรือ
ผปู้ ่ วยนอนได้ ๓ ราย และ ผปู้ ่ วยนงั่ ได้ ๔ ราย

UH-60 “Blackhawk”

รับผปู้ ่ วยนอนได้ ๖ ราย หรือ ผปู้ ่ วยนง่ั ได้ ๑ ราย หรือ
ผปู้ ่ วยนงั่ ได้ ๗ ราย

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๓๕

๔-๙ ข้อดขี องการส่งกลบั ทางอากาศ
ข้อดีในการส่งกลับทางอากาศมี ๔ ขอ้ ด้วยกนั คือ

๑. ระยะทาง และ ความเร็ว ของเครือ่ งบนิ
UH-IV ความเรว็ สูงสดุ ๑๒๐ น๊อต
UH-60 ความเร็วสงู สดุ ๑๙๓ น๊อต
เครือ่ งบินขนสง่ ความเร็ว ๑๒๐ นอ๊ ต

๒. เขา้ ถงึ ในพน้ื ท่ีทธ่ี รุ กนั ดารได้
๓. ทาการยกทางอากาศได้ ทัง้ สง่ิ อุปกรณส์ ายแพทย์ และ เจ้าหนา้ ที่สายแพทย์
๔. ลดความอึดอดั ของผ้ปู ่วยเจ็บ

๔-๑๐ ขอ้ เสยี ของการส่งกลับทางอากาศ
ขอ้ เสียของการส่งกลบั ทางอากาศจะกลับกนั กบั การสง่ กลบั ทางพน้ื ดิน ดงั นนั้ การส่งกลับ

ทางอากาศจะได้รบั ผลกระทบจาก
-สภาพอากาศ
-ภัยคุกคามจากการต่อสทู้ างอากาศของข้าศึก
-อาวุธต่อส้อู ากาศยาน
- การส่งกลับทางอากาศต้องใช้ทรพั ยากรมาก

๔-๑๑ การส่งกลบั ทางการแพทย์ระดับที่ ๑
การส่งกลบั ในระดบั ท่ี ๑ไดร้ บั จากหมู่รถยนต์พยาบาลของหมวดพยาบาลท่ีจัดอยู่ในกองพัน

ซ่ึงในแตล่ ะหมู่จะประกอบด้วย ๒ ชุด ในแต่ละชดุ จะมี รถยนต์พยาบาล ๑ คัน พร้อมกับพลขบั และ
นายสิบเสนารักษ์

๔-๑๒ การส่งกลบั ทางการแพทยร์ ะดับที่ ๒
ในแต่ละหมวดรถยนตพ์ ยาบาลจะไดร้ บั การส่งกลับจากหมวดรถยนตพ์ ยาบาล ของกองร้อย

เสนารักษ์สนับสนุนพนื้ ทส่ี ว่ นหนา้ และ กองรอ้ ยสนับสนุนพ้ืนท่สี ว่ นหลกั หมวดรถยนต์พยาบาลจะถูก
จดั หน่วยจากหมู่รถยนต์พยาบาล

๔-๑๓ การสง่ กลบั ทางการแพทยร์ ะดับท่ี ๓
ก. บก.กองพนั ส่งกลับทางการแพทย์ ทาหน้าทีใ่ นการควบคุมสง่ั การหน่วยส่งกลับทางการแพทย์ทง้ั
ทางพืน้ ดิน และ ทางอากาศ ภายในเขตยุทธบรเิ วณ สามารถทาการเคล่ือนท่ไี ด้ ๑๐๐ เปอรเ์ ซน็ ต์ มี
เจ้าหนา้ ท่ี ๔๔ นาย และ มี ๑ บก. และ บก.ขึ้นสมทบ ต่อ ๓-๗ กองรอ้ ยรถยนต/์ ฮ. พยาบาล หน่วย
ภายในสังกัด

ถ้ากองทัพนอ้ ยมี กองรอ้ ยรถยนตพ์ ยาบาลขนึ้ สมทบ ๓ หนว่ ย หรือ มากกวา่ ดังนัน้ จะ
อนุญาตให้มี บก และ บก.ข้ึนสมทบ ในการควบคมุ และสัง่ การ

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๓๖

ข. รถยนตพ์ ยาบาล กองร้อยเสนารักษ์
รถยนตพ์ ยาบาล กองร้อยเสนารกั ษ์ จะถูกสง่ ออกไปปฏบิ ตั หิ น้าทใ่ี นเขตหนา้ ดว้ ยอัตราการ

บรรจุมอบการสนับสนนุ โดยตรง ๑ และในระดบั ทส่ี ูงกวา่ กองทัพนอ้ ยจะมีการสนบั สนุนทวั่ ไป ๑ ตอ่
ทุกๆ ๒ กองพลในเขตยุทธบริเวณ ดงั แสดงตามรปู

ระดับสูงกว่า กองทพั นอ้ ย กองพล
กองทัพนอ้ ย

รถยนตพ์ ยาบาล รถยนตพ์ ยาบาล สนบั สนุนโดยตรง กองพลที่๑
สนบั สนุน รถยนตพ์ ยาบาล สนบั สนุนโดยตรง กองพลที่๒
โดยทวั่ ไป

รถยนตพ์ ยาบาล รถยนตพ์ ยาบาล สนบั สนุนโดยตรง กองพลท่ี๓
สนบั สนุน รถยนตพ์ ยาบาล สนบั สนุนโดยตรง กองพลท่ี๔
โดยทว่ั ไป

รูปท่ี ๔-๑ แสดงจานวนของกองพลทไ่ี ด้รับการบรรจมุ อบ การสนบั สนนุ โดยตรง และ
การสนับสนุนทว่ั ไป

จานวนรถยนตพ์ ยาบาล ตอ่ กองรอ้ ยเสนารักษ์

กองร้อย จานวน จานวนรถยนต์

รถยนต์พยาบาล ท้งั หมด

กองรอ้ ยเสนารักษ์ กองพลทหารราบเบา ๔ ฮัมวี่ ๘ คนั

กองร้อยเสนารกั ษ์ กองพลขนสง่ ทางอากาศ ๔ ฮมั ว่ี ๘ คัน

กองร้อยเสนารกั ษ์ กองพลเคล่ือนทท่ี าง ๓ ฮมั วี่ ๖ คนั

อากาศ

กองร้อย ฮ.พยาบาล กองพลเคลอื่ นทีท่ าง - UH-60s 12 ลา

อากาศ

กองร้อยเสนารกั ษ์ สนบั สนนุ ส่วนหน้า ๒ หมูร่ ถยนต์พยาบาล ฮัมว่ี ๔ คัน

(กองพลหนกั ) ๓ หมรู่ ถสายพาน สายพาน๑๑๓ ๖ คัน

ท้ังหมด ๑๐ คัน

กองร้อยเสนารักษ์ สนับสนุนส่วนหลัก ๕ ฮัมว่ี ๑๐ คัน

(กองพลหนกั )

รูปที่ ๔-๒ แสดงในหมูร่ ถยนตพ์ ยาบาลแตล่ ะหมู่ มรี ถฮัมวจ่ี านวน ๒ คนั

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๓๗

ค. การจดั รถยนต์พยาบาลในกองร้อยเสนารักษ์
กองร้อยเสนารักษ์ถูกจัดให้อยู่ในตอน บก.ร้อย และ ๔ หมวดรถยนตพ์ ยาบาล

จานวนท้ังหมดจะมีรถยนต์พยาบาลจานวน ๔๐ คนั และ มเี จ้าหน้าที่ ๑๒๔ นาย มีอยู่ ๒ หมวดทม่ี ี
M1010 และมี ๒ หมวดที่มีรถฮัมว่ี ในแต่ละหมวดประกอบด้วย บก.หมวด และ ๕ หมรู่ ถยนต์
พยาบาล
ง. ความสามารถของรถยนตพ์ ยาบาลในกองรอ้ ยเสนารักษ์

-สามารถทาการขนส่งในคร้ังเดียว ผปู้ ว่ ยเจบ็ นอน ๑๖๐ ราย และ ผูป้ ่วยเจบ็ นง่ั ได้ ๓๒๐ ราย
- ขนส่งผู้ป่วยเจ็บระหว่าง รพ. หน่วยพกั คอยทางอากาศ ทา่ เรอื ท่ารถไฟ ภายในเขตหนา้

และ เขตท่สี งู กวา่ ระดบั กองทัพนอ้ ย
- ทาการสง่ กาลังเพ่ิมเติมสาหรับการสง่ กลบั ของกองร้อยเสนารักษ์ ระดบั กองพล

จ. ฮ.พยาบาล กองร้อยเสนารักษ์
ในการสง่ กลับระดบั ท่ี ๓ ประกอบดว้ ยรถยนต์พยาบาล และ ฮ.พยาบาล การบรรจมุ อบของ

ฮ.พยาบาลในระดบั ท่ี ๓ ของการสง่ กลับคือ ๑ กองร้อยสนับสนนุ โดยตรงตอ่ ๑ กองพล หรือ
เทียบเทา่ และ ๑ กองร้อยสนับสนุนทั่วไปต่อ ๒ กองพลในเขตกองทัพนอ้ ย ภารกิจของ ฮ.พยาบาลจะ
มดี ังต่อไปน้ี

- ทาการสง่ กลับผ้ปู ว่ ยเจ็บจากกองร้อยเสนารักษ์สนับสนนุ ส่วนหน้า และ กองร้อยเสนารกั ษ์
สนบั สนุนสว่ นหลัก มายังโรงพยาบาลกองทัพน้อย

- ทาการส่งกลบั ผู้ป่วยเจบ็ จากหน่วยรบ หนว่ ยชว่ ยรบ และ หน่วยส่วนสนับสนนุ การชว่ ยรบ
ปฏิบตั กิ ารอยใู่ นส่วนหลังกองพล และ ส่วนหลังของกองทัพน้อย

- ทาการเคลื่อนย้ายเจา้ หน้าท่ีสายแพทย์ อุปกรณ์ทางการแพทย์ และ ส่ิงอปุ กรณร์ วมท้งั
สารชวี ภาพ และ โลหิต

- ทาการช่วยเหลอื กู้ชพี ลกู เรือในกรณเี ครื่องบนิ ตก

ฉ. การจัดหนว่ ยของ ฮ.พยาบาล
กองร้อย ฮ.พยาบาลถูกจัดอยู่ใน บก.รอ้ ย หมวดปฏบิ ัติการทางอากาศ หมวดซ่อมบารุงหน่วย

บนิ มี ฮ.ทั้งหมด ๑๕ ลา และ เจ้าหนา้ ท่ี ๑๒๙ นาย

ช. การใชข้ องกองร้อย ฮ.พยาบาล
ฮ.ทั้งหมด ๑๕ ลา ในแต่ละลาจะมเี จ้าหนา้ ท่ปี ระจาการ ไดแ้ ก่ นกั บนิ นกั บนิ ผูช้ ่วย หวั หนา้

ลกู เรอื และ นายสบิ เสนารักษ์ ฮ.พยาบาลจะทาการเคล่อื นย้ายเจา้ หน้าทแี่ ละอุปกรณใ์ นรูปแบบที่ได้
จัดไว้เป็นชดุ
ซ. ตอนส่งกลับทางการแพทย์สนับสนุนเปน็ พ้นื ท่ี

ตอนส่งกลบั ทางการแพทย์สนับสนนุ เป็นพื้นทเ่ี ป็นสว่ นย่อยของกองร้อย ฮ.พยาบาล ประกอบ
ไปด้วยเครื่องบนิ ๖ ลา จะอยู่ในพนื้ ทีส่ นบั สนุนกองพล
ญ. ชดุ สง่ กลบั ทางการแพทย์สนับสนนุ ส่วนหน้า

ชุดส่งกลับทางการแพทย์สนบั สนนุ ส่วนหน้าประกอบด้วยเครื่องบนิ ๓ ลา อยใู่ นพน้ื ท่ตี ่างๆกนั
จะอยใู่ นพน้ื ที่สนับสนนุ กองทัพนอ้ ย

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๓๘

๔-๑๔ การสง่ กลับทางการแพทย์ของเชลยศึก
เชลยศึกถกู สง่ กลบั ผ่านทางช่องทางการส่งกลับปกติ พวกเขาจะถูกแยกออกจากทหารของ

สหรฐั และ ชาตพิ นั ธมิตร เครื่องอปุ กรณส์ นามทต่ี ดิ ตวั มาจะยังคงเป็นของพวกเขา รวมท้งั ไดร้ บั การ
รกั ษาความปลอดภัย ดงั ทปี่ รากฏในระเบียบปฏิบตั ปิ ระจา ระดับกองพล และ กองทัพน้อย

๔-๑๕ การแลกเปลีย่ นสงิ่ อุปกรณ์
เมอื่ ผปู้ ่วยเจบ็ ไดร้ บั การสง่ กลับจากยานพาหนะคันหน่ึงไปอีกคันหนง่ึ หรือจากสถานพยาบาล

แหง่ หนึ่งไปยังอีกแหง่ หนึ่ง อุปกรณท์ างการแพทย์(ผา้ หม่ เปล เฝอื ก ฯลฯ) ยงั คงอยูก่ ับผู้ป่วยเจ็บ เพ่ือ
ปอ้ งกันการหรอ่ ยหรอของสิ่งอปุ กรณ์สายแพทย์ หน่วยที่รบั ต้องทาการแลกเปล่ยี นส่ิงอุปกรณ์กับหน่วย
ทีท่ าการส่งต่อ

๔-๑๖ ขอ้ พจิ ารณาในการวางแผนการส่งกลบั ทางการแพทย์
หนว่ ยแพทย์ท่ีมีอานาจในการตดั สินใจจะต้องจัดการเก่ยี วกับการส่งกลับท้งั หมด ปจั จัยท่ีใช้ใน

การพิจารณาใหก้ ารสง่ กลบั ทางการแพทยท์ เ่ี หมาะสมมดี งั น้ี
๑. ภารกิจ ข้าศกึ ภูมิประเทศ กองกาลัง และ เวลาท่ีมีอยู่
๒. ใช้กาลงั อย่างไร ภายใตย้ ุทธวิธขี องผู้บังคบั บัญชา
๓. คาดการณ์ผู้ปว่ ยเจ็บล่วงหน้า
๔. คาดการณพ์ น้ื ท่ีท่จี ะมผี ปู้ ว่ ยเจบ็ หนาแน่น
๕. สภาพเงอื่ นไขของผ้ปู ว่ ยเจ็บ
๖. ทรัพยากรท่ีสามารถจัดหาได้
๗. สถานท่ใี หก้ ารรักษาพยาบาลที่เป็นจุดหมาย
๘. การบงั คับบัญชา และ การควบคุมหว้ งอากาศของกองทัพบก
๙. วางแผนทางงานชา่ ง
๑๐.เครือข่ายถนน
๑๑.สภาพอากาศ

๔-๑๗ เครอ่ื งมือในการพฒั นาแผนการส่งกลบั ทางการแพทย์
ก. จดุ รวบรวมผู้ป่วยเจบ็

จุดรวบรวมผปู้ ่วยเจบ็ เปน็ การกาหนดจุดนัดพบ ท่ีจะเปน็ จุดรวบรวมผู้ทไ่ี ดร้ ับบาดเจบ็ การ
กาหนดจุดรวบรวมผู้ป่วยเจบ็ น้ีจะเป็นการเพ่มิ ประสทิ ธิภาพของชดุ รถยนต์พยาบาลในการรบั ตวั ผ้ปู ่วย
เจบ็ และให้หน่วยทไ่ี ม่มีหนว่ ยแพทยใ์ นการสนบั สนุนส่งผปู้ ่วยเจบ็ ออกมาข้างหน้า จดุ รวบรวมผปู้ ่วย
เจ็บเป็นการวางแผนไวล้ ่วงหน้า และ จะรวมเขา้ ไวใ้ นส่วนผนวกของการให้การสนับสนนุ การบริการ
ทางการแพทย์
ข. จดุ แลกเปลยี่ นรถยนต์พยาบาล

จุดแลกเปล่ยี นรถยนต์พยาบาลเปน็ การกาหนดไวล้ ว่ งหนา้ สาหรับจุดนดั พบ เพ่ือทาการสง่ ตอ่
ผู้ป่วยเจบ็ จากท่ีหนงึ่ ไปยังอีกที่หน่ึง ยานพาหนะที่ใช้ไดแ้ ก่ รถสายพาน ฮัมว่ี เครือ่ งบนิ เป็นตน้ จุดนดั
พบตอ้ งกาหนดไว้ล่วงหนา้ และ อยู่ในแผนยทุ ธการ
ค. ระบบรถพยาบาลข้ึน-ล่อง

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๓๙

ระบบรถพยาบาลขึ้น-ลอ่ งเปน็ การใช้รถที่สูงสุดสาหรับการควบคมุ สั่งการท่ีน้อยทีส่ ดุ โดยไม่
ตอ้ งใชก้ ารสง่ กาลังออกไปจากหนว่ ยตน้ สงั กดั รถยนต์พยาบาลจะถูกส่งออกไปยังจดุ ที่กาหนดเพือ่ รับ
ตวั ผู้ปว่ ยเจบ็ มายังสถานท่ใี หก้ ารรักษาพยาบาล และ มีความอ่อนตัวตามสถานการณ์ท่ีเปลยี่ นแปลง
ง. การกาหนดตาแหน่งในการรับ-สง่ ข้ึนรถยนต์พยาบาล

การใช้ระบบการบอกตาแหน่งทจ่ี ะใช้รับสง่ เปน็ การประหยัดเวลา และ ลดการสอื่ สาร และลด
ระยะเวลาในการเดินทาง พลขับจะคนุ้ เคยกบั เสน้ ทางและภูมปิ ระเทศ นอกจากน้ีพลขบั ยังจะมี
ความคุ้นเคยกับสถานการณ์ทางยุทธวธิ ี (ตาแหน่งท่ีปลอดภัยในเขตเรา และ สถานการณ์ของข้าศึก)

ปจั จัยในการเลอื กเสน้ ทางสง่ กลบั

๑. ภารกิจ ทางยทุ ธวธิ ี
๒. วางแผน และ ปฏบิ ตั ิการ ประสานงานการสง่ กลับ กับนายทหารทที่ าการเคลอื่ นย้าย
๓. ส่ิงที่สามารถจะจดั หาได้

๔. ลักษณะทางกายภาพของถนน และ เส้นทางท่ีข้ามผา่ นประเทศ
๕. ความหนาแน่นของการจราจร (ทหาร/พลเรอื น)
๖. เวลา และ ระยะทาง
๗. ความใกล้ชดิ กับเสน้ ทางที่ข้าศึกจะยงิ
๘. เสน้ ทางท่จี ะพบกบั ผู้ปว่ ยเจบ็
๙. ปกปิด และ อาพรางยานพาหนะ
๑๐. วางแผนทางการช่าง

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๔๐

บทที่ ๕
การบรกิ ารทางการแพทยใ์ นกองทัพนอ้ ย และ ระดับทสี่ งู กว่ากองทพั นอ้ ย

ตอนท่ี ๑ การรบั ไวร้ ักษาพยาบาล
๕-๑ ระบบโรงพยาบาลและ หน่วยภายใน

โรงพยาบาลในระบบโรงพยาบาลของกองทัพบกมีด้วยกนั ๔ รปู แบบ คอื
๑. โรงพยาบาลศัลยกรรมเคล่ือนทีก่ องทัพบก
๒. โรงพยาบาลสนบั สนุนการรบ
๓. โรงพยาบาลสนาม
๔. โรงพยาบาลท่ัวไป
โรงพยาบาลสนับสนุนการรบ โรงพยาบาลสนาม และ โรงพยาบาลทั่วไป ถกู จัดใหอ้ ยู่ในรูปแบบ
ต่างๆได้ ๔ รปู แบบ คือ HUB HUS HUM HUH

๕-๒ Hospital Base Unit (HUB)

ก. สามารถปฏิบัตกิ ารได้อย่างเป็นอิสระ รปู แบบนเ้ี ป็นแกนกลางของการจดั ในทุกรปู แบบ ในอกี ๓

รูปแบบทเ่ี หลอื เปน็ การเพม่ิ เติมสว่ นต่างๆตามความตอ้ งการของภารกิจที่นอกเหนือจากรูปแบบน้ี

ความสามารถของ HUB จะได้รบั การสนับสนุนเพ่ิมเติมดว้ ยชดุ แพทย์ และ ชุดผ่าตัด

ข. ความสามารถในการผ่าตดั และ การรับไว้รกั ษาพยาบาล

ความสามารถในการผา่ ตัดสามารถทาการผ่าตัดได้ ๔ เตยี ง และทาการผ่าตัดผูป้ ่วยเจบ็ สูงสดุ

ต่อวนั ๔๘ ช่ัวโมง สามารถรบั ตวั ผู้ปว่ ยเจบ็ ไว้รักษาพยาบาลได้ ๒๓๖ ราย

ค. ความสามารถในภาพรวมทั้งหมด และ การจัดหนว่ ย

HUB จะมีหน่วยท่ีดูแลผปู้ ว่ ยเจบ็ อาการหนัก อาการปานกลาง และ อาการเลก็ น้อย และ มี

หน่วยที่ดูแลทางจิตประสาท ตามตารางข้างล่าง

หน่วยท่ีดูและผูป้ ่วยใน HUB

ประเภทของหนว่ ย จานวนหน่วย จานวนเตยี ง จานวนผู้ปว่ ยเจบ็

ผปู้ ่วยอาการหนกั ๓ ๑๒ ๓๖

ผปู้ ว่ ยอาการปานกลาง ๗ ๒๐ ๒๐

ผู้ปว่ ยอาการเล็กนอ้ ย ๒ ๒๐ ๒๐

ผปู้ ่วยอาการจติ ประสาท ๑ ๒๐ ๒๐

นอกจากนีภ้ ายใน HUB จะมีการให้การรักษาประเภทอ่ืนๆ อีก คือ

- การใหค้ าปรึกษาสาหรับผู้ป่วยนอกทีถ่ ูกสง่ มาจากสถานพยาบาลอ่ืนๆ

- การสนับสนุนการบรกิ ารทางการแพทยร์ ะดบั ท่ี ๑ จัดเฉพาะเพยี งเจ้าหนา้ ทเ่ี ทา่ นน้ั

- เภสชั กรรม ห้องแลป็ ธนาคารเลือด รังสี กิจกรรมบาบดั

- การบริหารจัดการทางการแพทย์ และ การสง่ กาลงั สายแพทย์ ในการสนับสนุนภาระงาน

- การดูแลการบาดเจบ็ ทีใ่ บหนา้ ผา่ ตัดช่องปาก หนว่ ยทันตกรรมสนับสนนุ ในพน้ื ที่ และ การดแู ลทาง

ทนั ตกรรมทว่ั ไปใหก้ ับเจา้ หน้าที่ และ ผปู้ ่วยเจ็บ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๔๑

๕-๓ Hospital Unit Surgical(HUS)

ก. การปฏบิ ัติการจะขนึ้ อยู่กบั HUB แตว่ า่ HUB สามารถปฏิบัตกิ ารได้อยา่ งเป็นอสิ ระ แตย่ ังคงมีการ

จดั รูปแบบของ โรงพยาบาลสนบั สนนุ การรบ โรงพยาบาลสนาม และ โรงพยาบาลท่วั ไป ไว้

ข. ความสามารถ

ความสามารถในการผ่าตดั และ การรบั ไว้รกั ษาพยาบาล และ รงั สีกรรมจะเปน็ ส่วนท่ี

เพ่ิมเติมเขา้ มา โดยมคี วามสามารถดงั น้ีคือ สามารถทาการผา่ ตดั ได้ ๔ เตยี ง และทาการผ่าตดั ผปู้ ่วย

เจ็บสงู สุดต่อวัน ๙๖ ชว่ั โมง สามารถรับตวั ผ้ปู ว่ ยเจ็บไว้รกั ษาพยาบาลได้ ๖๐ ราย รงั สกี รรมได้ ๖๐

ราย

หน่วยทด่ี แู ละผปู้ ่วยใน HUS

ประเภทของหนว่ ย จานวนหนว่ ย จานวนเตียง จานวนผูป้ ว่ ยเจ็บ

ผปู้ ว่ ยอาการหนกั ๕ ๑๒ ๖๐

๕-๔ HUM

เปน็ รปู แบบที่ ๓ในการจดั และ มคี วามเกยี่ วขอ้ งกับโรงพยาบาลทวั่ ไป สามารถรบั ตวั ผู้ป่วย

เจ็บไวร้ ักษาในโรงพยาบาลได้ ๑๘๐ ราย มีส่วนทีเ่ พมิ่ เติมเข้ามาคือ เภสัชกรรม หอ้ งแลป็ รังสี

กายภาพบาบัด กจิ กรรมบาบัด

หน่วยท่ดี ูและผู้ป่วยใน HUM

ประเภทของหน่วย จานวนหนว่ ย จานวนเตยี ง จานวนผูป้ ่วยเจ็บ

ผู้ปว่ ยอาการปานกลาง ๙ ๒๐ ๑๘๐

๕-๕ HUH
เปน็ รปู แบบท่ี ๔ในการจดั และเปน็ รปู แบบสดุ ท้าย มคี วามเก่ยี วข้องกับโรงพยาบาลสนาม สามารถรับ
ตัวผู้ป่วยเจ็บไว้รกั ษาในโรงพยาบาลได้ ๒๘๐ ราย มีส่วนท่ีเพิม่ เตมิ เข้ามาคือ สามารถดูแลผูป้ ่วยเจบ็ ใน
ระยะพกั ฟืน้ แบ่งออกเปน็ ตอนสนับสนุนไดท้ ง้ั หมด ๗ ตอน แตล่ ะตอนสามารถดูแลผปู้ ว่ ยเจบ็ ได้ ๔๐
เตยี ง นอกจากนย้ี ังมี งานด้านกายภาพบาบัด และ กจิ กรรมบาบัด

๕-๖ รพ.ในการส่งกลบั ระดบั ที่ ๓
หนว่ ยทร่ี บั ไว้รกั ษาพยาบาลในระดบั ท่ี ๓ ไดแ้ ก่ รถศัลยกรรมเคล่อื นท่ี และ โรงพยาบาล

สนับสนุนการรบ
๕-๗ รพ.ศลั ยกรรมเคล่อื นที่กองทัพบก
ก. การจัดหนว่ ยของ รพ.ศลั ยกรรมเคล่ือนที่กองทัพบก

การจดั หนว่ ย รพ.ศลั ยกรรมเคลื่อนทีก่ องทัพบก

กาลงั พล ๑๓๑

การเคลอ่ื นที่ ๑๐๐ %

การบรรจุมอบ ๒ ต่อ กองทพั น้อย

ส่วนประกอบ ๑ หน่วย รพ. ผา่ ตัดส่วนหลัก

๑ หน่วย รพ. ผ่าตดั สว่ นหนา้

โรงเรียนเสนารักษ์ กรมแพทยท์ หารบก ๔๒

ข. ภารกจิ
รพ.ศลั ยกรรมเคล่ือนท่ีกองทัพบก การรบั ไว้รกั ษาพยาบาลสาหรับผปู้ ่วยเจบ็ ที่ต้องการการ

ผ่าตัดชว่ ยเหลือชวี ติ และ การรกั ษาทางการแพทย์เพ่ือให้อาการคงที่สาหรบั การส่งกลับไปยงั สถานท่ี
ให้การรักษาพยาบาลอ่ืนๆต่อไป แม้วา่ รพ.ศลั ยกรรมเคล่อื นทีก่ องทัพบกในการบริการทางการแพทย์
ระดับท่ี ๓ ถกู ส่งไปข้างหนา้ ใหไ้ กลมากท่สี ุดเท่าทส่ี ถานการณท์ างยทุ ธวธิ ีจะเอ้ืออานวย แตก่ ค็ วรทีจ่ ะ
ตั้งอยูใ่ นพื้นทส่ี ่วนหลังของกองพล ถ้าในกรณีทจี่ าเปน็ หน่วย รพ. ผา่ ตดั ส่วนหนา้ สามารถแยกตัวออก
จากรพ.ศัลยกรรมเคลอื่ นทกี่ องทพั บกได้ แตท่ งั้ นี้กค็ วรจะตง้ั อย่ใู กล้กบั ท่ีสามารถรบั ผปู้ ่วยเจ็บไว้คา้ งคนื
ได้ หนว่ ย รพ. ผา่ ตดั ส่วนหนา้ ไมค่ วรตัง้ อยใู่ กลก้ บั ท่ีพยาบาลกองพนั เพราะวา่ ที่พยาบาลกองพันไมม่ ีที่
รบั ผ้ปู ว่ ยเจบ็ ไว้ค้างคนื

ค.ความสามารถ หนว่ ย รพ.ผา่ ตดั สว่ นหลัก
จานวนหน่วย จานวนเตียง จานวนผู้ปว่ ยเจบ็
ประเภทของหนว่ ย ๒ ๑๐ ๒๐
การรกั ษาพยาบาลอาการ
เฉยี บพลนั

หน่วย รพ.ผ่าตัดสว่ นหนา้

ประเภทของหนว่ ย จานวนหนว่ ย จานวนเตียง จานวนผปู้ ่วยเจ็บ

การรักษาพยาบาลอาการ ๑ ๑๐ ๑๐

เฉียบพลัน

๑) การดแู ลก่อน/หลังการผ่าตดั สามารถดแู ละได้มากถึง ๓๐ เตียง (๒๐ สาหรับหนว่ ย รพ.

ผ่าตัดส่วนหลกั และ ๑๐ สาหรับหนว่ ย รพ. ผ่าตดั ส่วนหนา้ )

๒) ผูป้ ว่ ยทีก่ าลังเดนิ ทางมาที่รพ.ศัลยกรรมเคล่ือนที่กองทพั บก จะทาการให้การรกั ษาอย่าง

ฉกุ เฉนิ เจ้าหน้าที่ท้ังสองชดุ จะทาหนา้ ที่ในการคัดแยกผู้ป่วยเจบ็ ตามหลกั การคดั แยกผ้ปู ่วยเจบ็ และ

ทาใหอ้ าการคงท่ขี ณะทาการขนสง่

๓) ความสามารถในการผ่าตดั

ประเภทของหนว่ ย จานวนห้องผา่ ตดั จานวนชั่วโมง ต่อ เตยี งผา่

หน่วย รพ. ผ่าตดั ส่วนหลกั ๒ ๑ ๔ ช่วั โมง

๑ ๑๒ ช่ัวโมง

...........๓๖ ชัว่ โมง

หน่วย รพ. ผ่าตดั ส่วนหน้า ๑ ๑ ๒๔ ช่ัวโมง

รพ.ศัลยกรรมเคล่ือนที่ ๓ ๖๐ ชั่วโมง

กองทพั บก ทงั้ หมด

จากตารางข้างบน ความสามารถในการผา่ ตัด จะข้ึนกับเตียงทส่ี ามารถทาการผา่ ตัดได้ ๓

เตยี ง สาหรับการผ่าตัดทว่ั ไป ชอ่ งคอ กระดูก สามารถทาการผา่ ตดั ตอ่ ชว่ั โมงได้ ๖๐ เตียงตอ่ วัน

นอกจากน้รี พ.ศลั ยกรรมเคลื่อนท่ีกองทัพบกยงั มีความสามารถในการจา่ ยยา ห้องแล็ป รงั สี ธนาคาร

เลอื ด การบริการนง่ึ อบเครือ่ งมอื โภชนาการ

พ.ท.หญิง ดร.จิราภรณ์ ชมศรี (ผแู้ ปล) หลกั นิยมการบริการแพทยใ์ นสนาม ๔๓

ง. หน่วย รพ. ผ่าตดั ส่วนหน้าปฏิบัตกิ ารอย่างเปน็ อสิ ระ
รพ.ศัลยกรรมเคล่ือนที่กองทพั บก มีความสามารถในการสง่ หนว่ ยรพ.ผา่ ตดั ส่วนหนา้ ได้นาน

ถึง ๔๘ ชวั่ โมง อย่างไรกต็ าม หน่วย รพ. ผ่าตดั ส่วนหนา้ มีหนว่ ยในการสง่ กาลัง และ ซอ่ มบารงุ หรอื
หนว่ ยในการบริหารจดั การ จะข้นึ อยูก่ บั หน่วยท่ีไปตง้ั อยูร่ ่วมด้วย ในการทาหนา้ ทีส่ นบั สนนุ การสง่
กาลัง การจดั การ การซ่อมบารุง เภสัชกรรม แลป็ เอก๊ ซ์เรย์

๕-๘ รพ.สนับสนนุ การรบ

ก. การจดั หนว่ ย

รพ.สนบั สนนุ การรบจะต้งั อยใู่ นพ้ืนที่กองทัพน้อย มี รพ.ท่ีใหก้ ารบริการระดบั ที่ ๑ และ ๒

สาหรับกาลงั พลท่ีอยใู่ นอตั ราเทา่ นน้ั

การจัดหนว่ ย รพ.ศัลยกรรมเคล่อื นท่ีกองทพั บก

กาลังพล ๖๐๖

การเคล่ือนท่ี ๓๕ %

การบรรจุมอบ ๑๐๐ % ของจานวนเตยี งที่คาดการไว้ ในเขตหนา้

สว่ นประกอบ HUB

HUS

ข.ภารกจิ

- ทาการรักษาช่วยชวี ิตเบอื้ งต้น

- เร่ิมทาการผ่าตัดบาดแผลเบ้ืองตน้

- ใหก้ ารดูแลหลงั การผ่าตดั

- ทาใหอ้ าการคงที่ สาหรับ การทาการส่งกลับ และ สง่ คนื กลบั ไปปฏิบัตหิ นา้ ที่

ค. ประเภทของผูป้ ว่ ยเจ็บ และ ที่ตงั้

รพ.สนับสนุนการรบจะสามารถจดั การและ ดแู ลผปู้ ว่ ยเจ็บไดท้ ุกประเภท โดยทั่วไปจะอยใู่ น

พื้นท่สี ่วนหลังของกองทัพน้อย

ง. ความสามารถของ รพ.สนับสนนุ การรบ

๑) สามารถรับผปู้ ว่ ยเจ็บไวร้ ักษาพยาบาลได้ ๒๙๖ ราย

ประเภทของหอผ้ปู ่วย จานวนหอผู้ป่วย จานวนผูป้ ว่ ย

หอผปู้ ว่ ยอาการหนัก ๘ ๙๖

หอผ้ปู ว่ ยอาการปานกลาง ๗ ๑๔๐

หอผ้ปู ว่ ยอาการจิตประสาท ๑ ๒๐

หอผู้ป่วยอาการเล็กน้อย ๑ ๔๐

๒) ความสามารถในการผา่ ตดั

ประเภทของหนว่ ย จานวนหอ้ งผ่าตดั จานวนช่ัวโมง ต่อ เตยี งผ่า

HUB ๔ ๔๘ ชัว่ โมง

HUS ๔ ๙๖ ชว่ั โมง

ทัง้ หมด ๘ ๑๔๔ ช่ัวโมง

๓) การบริการเสริม