24. occupation 3. 31002

44

เรือ่ งท่ี 1 การวิเคราะหทาํ ความเขาใจและรูจักตัวตนทแ่ี ทจ ริง

ลกั ษณะบงช้คี วามสําเรจ็ ของการเรียนรู

1. รจู กั และจําแนกองคประกอบตวั ตนที่แทจ รงิ ของตนเองได

2. บอกหนาทอ่ี งคประกอบของตัวตนได

แผนปฏบิ ตั ิการเรยี นรู

ลักษณะบง ชีค้ วามสาํ เรจ็ กิจกรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่ือการเรยี นรู
ของการเรยี นรู

1. รจู ักและจําแนก เรยี นรูดว ยตนเอง ความเขา ใจองคประกอบ เอกสารหมายเลข 9

องคประกอบตวั ตน 1. ใหผเู รียนศกึ ษาเอกสาร รวมในตวั ตนของเรา ใบความรเู รือ่ งตัวตนที่

ที่แทจ ริงของตนเองได ใบความรู เรื่องตัวตนที่แทจริง แทจ รงิ ของตนเอง

ของตนเองใหเ ขาใจ

2. บอกหนา ทีอ่ งคประกอบ 2. ใหผ เู รียนวเิ คราะห บอกหนาที่และ

ตัวตนของตนเองได ความเขา ใจตวั ตน ตามเอกสาร ปรากฏการณค วามคิดตอ

ใบความรอู ยางเครงครดั องคประกอบตวั ตนที่

3. ประเมนิ ตนเองวา ความรทู ี่เกดิ แทจ ริงของตนเองได

จากใจของตนเองเปนจรงิ

หรอื ไม

เอกสารหมายเลข 10 : ใบความรู เรอื่ ง ตวั ตนทีแ่ ทจ ริงของตนเอง 45
กรอบแนวคิด
2
ตัวตนของเราประกอบดวย กายและใจ 3

ความรูส ึก

1

รปู กาย ใจ ความจาํ ได หมายรู

การคดิ ปรงุ แตง 4

การรบั รู 5

โครงสรา งของตัวตนทแี่ ทจรงิ มีการทาํ งานท่ีสอดประสานกันท้ังทางบวกและทางลบท่ี
ทําใหค นเรามีความแตกตางกัน คนท่ีประสบความสําเร็จมักจะเปนบุคคลท่ีมีความสามารถควบคุมกาย
และใจใหอยกู ับสมมติคานิยมของสังคมชุมชนได ผูท่ีไมสามารถควบคุมไดมักจะเปนบุคคลท่ีตกอยูใน
สภาพคลอยตามความอยากของกายและใจ พึ่งพาตนเองไดจากความคิดดังกลาวอาจสรุปไดวา
องคป ระกอบท้ัง 5 ประการนี้ สามารถพัฒนายกระดบั คณุ คาขึน้ ไดด วยตนเองดวยการเรียนรูทําความรูจัก
และรูเทา ทันตลอดเวลา

รูปกาย
เปน องคประกอบของอวัยวะตาง ๆ ท้ังภายนอกและภายใน ทําหนาท่ีสอดประสานกัน

พรอ มทํางานตามที่ใจสงั่ การ โดยคณุ ภาพของการกระทําเปน ตัวบง ช้สี มรรถภาพทางใจ

ความรูสกึ

เปน องคป ระกอบแรกของใจท่ีจะตอบสนองออกมาเปนความรูสกึ พอใจ ความรูสกึ เฉย ๆ

และความรสู ึกไมพ อใจตอสภาวะแวดลอ มทเ่ี ปนอยู

ชอบ – สุข – พึงพอใจ

ความรสู ึก เฉย ๆ

ไมช อบ – ทกุ ข – โกรธ

46

ความจําไดหมายรู

เปนองคประกอบของใจที่ทําหนาที่จดจําหรือลืมความรูสึกตาง ๆ ที่กระทบเขามาทั้ง

ทางบวกและทางลบ

ชอบ – สขุ – พงึ พอใจ

จําได หมายรู จาํ ได

ไมชอบ – ทุกข – โกรธ

จาํ ไมไ ด

การคิดปรุงแตง
เปน องคประกอบของใจ ทําหนา ท่ีคดิ ปรุงแตงสรางสรรคอ อกมาเปน ทางบวกหรือทางลบ
ปรงุ แตง เชงิ บวก

คิดปรงุ แตง ปรุงแตงเชงิ ลบ

การรบั รู

เปนองคประกอบสุดทายที่ทําหนาที่รับรูจากการเห็น การไดยิน การไดกลิ่น การรูรส

และการสัมผัส

การเหน็

การรับรู การไดยิน
การไดกล่ิน

การรูร ส

การสมั ผสั

ปฏิบัตกิ ารวเิ คราะหทาํ ความเขา ใจตัวตน

จากความเขาใจในองคประกอบของตัวตนท่ีแทจริง เปนความเขาใจแบบรูจําได แต

ความรู ความเขาใจตองเกดิ จากภายในตัวตนที่แทจ ริงของเราดวยตนเอง โดยมีขั้นตอนดังนี้

1. องคประกอบทีเ่ ราจะเรยี นรตู นแบบดา นการนกึ คิดตรึกตรองจากตวั เราเอง คอื

1.1 ความรูสกึ

1.2 การจาํ ได หมายรู

1.3 การคิดปรุงแตง

1.4 การรับรู

2. การเตรียมการ ควรใชส ถานท่ีสงบ สภาพอากาศสิ่งแวดลอ มสบาย ๆ มสี ่งิ รบกวนนอย

3. วิธกี าร

47

3.1 ความรสู กึ ใหผ ูเรียนมองสภาพแวดลอม (กลมุ คน ตน ไม ทศั นียภาพ) เม่อื สายตา
กระทบสิ่งสนใจใจเราจะเกิดความรสู ึกชอบ – ไมช อบ หรอื เปน ความสขุ – ความทุกข หรอื พงึ พอใจ – โกรธ
หรอื วา เฉย ๆ ใชห รอื ไม ทําหลาย ๆ กรณี ใจเรามคี ําตอบใหเ ราวา ส่ิงกระทบนร้ี ูสกึ อยา งไร เชน รูสึกชอบ
พอใจ จากน้ัน ก็เปรยี บเทยี บไปฟงเสยี งตาง ๆ ท่จี ะเกดิ ขึน้ วา มคี วามรูสกึ เชน เดียวกับการมองหรอื ไม

3.2 การจาํ ได หมายรู ใหผ ูเรียนนกึ ถึง บุคคล เหตุการณที่เราพึงพอใจ หรือไมพอใจ
เราจะนกึ เหน็ เปนภาพในใจ ปรากฏการณน ้นั เปนสงิ่ ที่เรามคี วามจาํ ไดห มายรู

3.3 การคดิ ปรงุ แตง ใหผูเ รียนมองหรอื ฟง เสียง บคุ คล สถานท่ี สิง่ แวดลอมตาง ๆ จะ
เกดิ ความรสู ึก จากนั้นปรงุ แตงตอไปวา ส่ิงที่คดิ นั้น จะเปน ทางบวกหรือทางลบ ปรากฏการณน้จี ะเปนการ
นําส่ิงท่ีรับรูมาประมวลกับประสบการณเดิม ผลการปรุงแตงมักจะอาศัยความจําไดหมายรูของ
ประสบการณเ ดิม

3.4 การรับรู ใหผูเรียนสังเกต การมอง การฟงของตนเอง จะเปนกระบวนการ
ตอ เนอื่ ง

ตารบั รูภาพ การจําไดหมายรจู ะประมวลใหใ จบอกตนเองวา คอื อะไร

4. สรุปปรากฏการณของตนเอง ทําเปน เชนนี้หรือไม
4.1 รูจ ักเขาใจอยางกระจา งเกีย่ วกบั องคประกอบทางใจของตวั เราเอง
4.2 องคประกอบทางใจสามารถฝกใหตอบสนองออกมาทางบวก หรือทางลบได โดย
ใชกรณศี ึกษาทเี่ ปน จริงในสภาวะแวดลอ มของเราเปนเครือ่ งมือในการเรียนรู
4.3 ถาใจเราตอบสนองออกมาเชิงบวกมาก ๆ เราสามารถพัฒนาตนเองอยูกับอาชีพ
สังคม ส่ิงแวดลอมตาง ๆ ไดอยา งย่งั ยืน

กจิ กรรมที่ 7
ใหผูเรยี นวิเคราะหค วามเขา ใจ ตวั ตนตามเอกสารใบความรูและประเมินตนเองวาความรูท่ีเกิดจากใจ

ของตนเองเปน จริงหรอื ไม

48

เรือ่ งท่ี 2 การพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลกั ษณะนสิ ยั

ลักษณะบงชคี้ วามสําเรจ็ ของการเรียนรู

1. สามารถพฒั นาใชชอ งทางการรบั รู และกระบวนการตอบสนองการรบั รูได

2. สามารถพัฒนาทักษะการขยายอาชพี และอืน่ ๆ ที่มคี ณุ คาใหเ ปนลักษณะนิสยั ได

แผนปฏิบัติการเรยี นรู

ลกั ษณะบง ช้คี วามสาํ เรจ็ กิจกรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่ือการเรยี นรู
ของการเรยี นรู

1. สามารถพฒั นาใชช อ ง ใหผ เู รียนศกึ ษาทําความเขา ใจ - ชอ งทางการรับรูทาง เอกสารหมายเลข 10

ทางการรับรูและ เก่ยี วกบั ชอ งทางการรับรู และ ตาและหู ใบความรูเรือ่ งการ

กระบวนการ กระบวนการตอบสนองการรับรู - กระบวนการตอบสนอง พฒั นาทกั ษะการขยาย

ตอบสนองการรับรูได จากเอกสารใบความรู การรับรู อาชพี ใหเ ปนลักษณะ

นสิ ยั

2. สามารถพฒั นาทักษะ 1. ใหผ ูเรียนทําความเขา ใจระบบ

การขยายอาชีพและ การพฒั นาส่ือการรบั รทู ่ีมี

อื่น ๆ ทม่ี คี ุณคาใหเ ปน คุณคาใหเปนลักษณะนิสัย

ลักษณะนสิ ยั ได 2. ปฏิบัติการวิเคราะหแ ละพัฒนา - ผลการวเิ คราะหแ ละ

ทักษะการขยายอาชีพใหเปน พฒั นาทกั ษะการขยาย

ลักษณะนสิ ัย อาชพี ใหเ ปน ลักษณะ

นิสัย

49

เอกสารหมายเลข 11 : ใบความรู เรอื่ ง การพฒั นาทกั ษะการขยายอาชพี ใหเ ปนลักษณะนสิ ยั
ความคิดรวบยอด การสรางลักษณะนิสยั ใหกับตนเอง

เปดชองทางการรบั รู ตวั ตน ใชก ระบวนการ
ตอบสนองการรบั รู

- ความรทู กั ษะ ตา – รเู ห็น ขอมลู สมอง เกิด พอใจเห็นคณุ คา - ประมวลผล
ในอาชีพ หู – รูฟง ความรสู กึ เฉย ๆ ตัดสนิ ใจ
- สงิ่ มคี ณุ คาตอชีวิต จมูก – รูกลิ่น ไมช อบ - ทาํ จนมคี วาม
จําได ชํานาญยึดติด
หมายรู จาํ ได เปน ลกั ษณะนสิ ยั
ไมจ าํ

ปาก – รรู ส นึกคดิ คดิ สรา งสรรคเชงิ บวก
กาย – รสู ัมผสั ปรงุ แตง คดิ เชงิ ลบ

จากแผนภูมิ บอกภาพคิดรวบยอดไดวา การสรางลักษณะนิสัยใหเกิดในตนเอง ตองเริ่มตนท่ี
ปจจยั นําเขา คอื ความรูทกั ษะในอาชพี หรือส่งิ ที่มีคุณคาตอชีวิต จากน้ันกระบวนการสรางลักษณะนิสัย
จะเรม่ิ ตนที่ตวั ตนของเราตอ งเปดชองทางการเรียนรู ไดแก การมอง การรับฟง การรูกลิ่น การรูรส และ
การรสู ัมผสั ชองทางเหลานี้จะทําใหเราไดขอมูล ขอมูลเหลานี้จะถูกนําเขามาสูกระบวนการตอบสนอง
การรบั รูท ่เี ร่มิ ตนจากสมองรับขอมูลเขามาสูองคประกอบดานความรูสึกจะรับรูและแสดงออกในความ
พอใจ (เฉย ๆ หรือไมพ อใจ กจ็ ะหลดุ ออกไป) สงตอ ไปยงั องคประกอบดานการจําได หมายรู จะประมวลวา
มีความจําอะไรทเี่ กี่ยวของจะตอบสนองแสดงออกจําไดเหน็ ความสําคัญ (จําไมได สาระที่เขามาก็จะหยุดลง
หรือหลุดออกไป) แลวสงตอไปยังองคประกอบดานนึกคิดปรุงแตง จะประมวลคิดสรางสรรค เปน
สงิ่ ใหมห รือแนวทางการทาํ งาน ดงั นั้น ถาเราไดย อ นกลบั มาเรม่ิ ตนใหมอีกครั้ง เราจะพบวากระบวนการ
ตอบสนองการรบั รู จะทาํ งานอยางรวดเร็ว ถา ทําซํ้าอีก อตั ราความเรว็ ในการตอบสนองจะรวดเร็วข้นึ โดย
ลาํ ดับจนตวั ตนติดยึด ถา จะทาํ อะไรเก่ียวกับเรือ่ งนจ้ี ะตอบสนองอยางเปนอตั โนมัติหรือเปนลกั ษณะนสิ ยั

50

วธิ ีการสรางลักษณะนสิ ัย ตอบสนองการเรียนรู
เปด ชอ งทางการเรยี นรู บนฐานทม่ี อี คตนิ อ ยทส่ี ุด
อยา งมวี จิ ารณญาณ

1. ตารูเ ห็น มองวเิ คราะห 1. ความรูสกึ 2. จาํ ได หมายรู 3. คิดปรุงแตง - ดาํ รงงานอาชพี
วิเคราะหใหเ ห็นโครงสรา ง เม่ือรับรแู ลว จาํ สง่ิ ท่รี ูส ึกชอบ สิง่ ท่รี เู หน็ รบั วา ขยายให
โครงสรา งหลกั และ เกิดความรูสกึ ไมชอบเกย่ี วขอ งกบั มคี วามสาํ คัญ ความม่ันคง
ความสมั พันธเชอ่ื มโยง ชอบ ไมช อบ อะไร อยา งไร จงึ สรางสรรค - ดํารงสงั คม
ไปยงั องคป ระกอบตาง ๆ บนฐานของใจ สําคญั แคไ หน ใหคณุ คาสูงขึน้ อยางสันติสขุ
สรุปเปนความรู ทมี่ อี คตนิ อ ยที่สุด
2. หูฟง ฟงอยา งจบั
ประเดน็ เช่อื มโยง
ความสัมพันธ
ระหวา งประเดน็
สรปุ เปน ความรู

จากแผนภูมิ จะพบวา เคร่อื งมือสําคญั ของการสรา งลกั ษณะนิสัย คือ (1) ความมวี จิ ารณญาณ และ
(2) การควบคมุ อคติภายในตนเองใหล ดนอ ยท่ีสดุ จึงเปน ตวั ผันแปรตอการสรางลักษณะนิสยั

1. การเปด ชองทางการเรียนรู โดยผา นทางดวงตา หูฟง จมูกรกู ลน่ิ ล้นิ รูรส กายรูสัมผัส
ตวั เราจะตองรวบรวม สบื คนขอมูลใหล ะเอียดรอบคอบอยางมีวิจารณญาณ โดยเฉพาะสิ่งรับรูที่เปนทาง
ธรรม คอื การรับรส การรบั กลนิ่ และการรับสัมผสั จะตอ งแยกคุณลกั ษณะท่ีโดดเดน และคุณลักษณะรอง
และผลกระทบใหช ดั เจน

ตัวอยาง การชิมนํ้าทับทิมเปนรปู ธรรมและนามธรรม
1. รูปธรรม สีของนา้ํ ทับทมิ สแี ดงสดใส กระทบกบั ความรสู ึกรา เริง
2. นามธรรม
(1) รสฝาด ทาํ หนาเปร้ียวตามมาและอมหวานในตวั ใหค วามรูสกึ ม่ันคง
(2) กล่ินนาํ ออกมาตอนแรกเปน กลน่ิ ของดอกการเวก หอมสดใส เม่อื ลมหายใจ
สะทอนกลบั มาเปน กล่นิ ออ นโยนคลายดอกกุหลาบ ทาํ ใหจิตใจ สดช่ืนและ
อบอุน

ตวั อยา ง การรับรใู นการชิมน้าํ ทบั ทิม เปน การรายงานขอ มลู อยางมวี ิจารณญาณใหความละเอียด
เพียงพอตอ การตอบสนองท่ีมคี วามเทยี่ งตรงตอไปได

51

2. การตอบสนองการรับรู
เม่อื ขอมูลจากการรบั รูผ านเขา มาทางสมอง กระบวนการตอบสนองจะทาํ งานทันที โดย
1. ความรูสึก เมื่อขอ มูลเขา มากระทบความรูส กึ จะตอบสนองออกมาวา พอใจ หรอื ไมพอใจ
2. ความจําได หมายรู เมอื่ ขอมูลเขา มาพรอม ๆ กัน องคป ระกอบความจําจะตอบสนองประมวลวา
ขอ มลู ใหมเขา มามคี วามเกยี่ วขอ งกบั ขอมูลเกา อะไรบาง
3. การคิด ปรงุ แตง เมือ่ ขอ มูลเขา มาผานขนั้ ตอนความรสู กึ และความจาํ ผลตอบสนองจะกระทบ
กบั การคดิ ปรุงแตง ในอนั ทจี่ ะปรุงแตงในทางสรา งสรรคห รือในทางกลบั กนั
กระบวนการตอบสนองการรับรดู งั กลา วจะตองเปนกระบวนการที่มีอคตินอยที่สุดหรือไมมีเลย
การทําใหอ คตมิ ีนอ ยหรือไมม ีนนั้ สามารถทาํ ไดดว ยการวางจิตใจใหสงบลง คิดไตรตรองอยูกับ
กระบวนการตอบสนองการรับรูเพียงอยางเดียว จะเกิดสมาธิใหเราดําเนินการคิดท้ัง 3
องคประกอบไดอ ยา งเท่ยี งตรงมากขนึ้ โดยลาํ ดับ

จงึ อาจสรปุ การใชทักษะขยายอาชพี ใหเ ปนลกั ษณะนิสยั ไดด งั นี้

เปด ชองทางการรับรูดา น
การอา น ศกึ ษา ความรู
ทกั ษะการขยายอาชีพ

ปฏิบตั ิการวเิ คราะห เรม่ิ ตนนกึ คดิ ในใจ กระบวนการตอบสนองการรบั รูจะเรม่ิ
ระบบทกั ษะการขยาย วิเคราะหระบบอยาง ไปพรอม ๆ กบั การวเิ คราะหระบบอาชพี
อาชพี อยางมี เปน ขัน้ เปนตอน
วิจารณญาณ ดว ยการ - องคป ระกอบดานความรสู กึ จะเกดิ นกึ รู
อยูใ นทีส่ งบใน ในใจวาเห็นดวย หรือไมเ ห็นดว ยกบั การวเิ คราะห
อิริยาบถทส่ี บาย ๆ - พรอ มกนั นน้ั องคประกอบดานความจาํ
หมายรู ก็จะประมวลประสบการณภูมิหลงั ทีจ่ ําได
- ขณะเดยี วกนั องคป ระกอบดา นการคดิ
ปรงุ แตง ก็จะนกึ คดิ เหน็ วา ควรสรางสรรค
อยางไร

แผนภูมิสรปุ ดงั กลาว เปนกระบวนการทางสมาธทิ จ่ี ะสรางใหเรามีทักษะการคิดอยางมี
วิจารณญาณและรอบดาน จะทําใหค วามคิดของเราปราศจากอคติ ผลการคดิ วิเคราะห จะมีโอกาสถูกตอง
มากข้ึน ถาใชกระบวนการน้ีมีความถี่มากยิ่งข้ึน ตัวตนของเราจะพัฒนาทักษะการทํางานใหเกิดเปน
ลกั ษณะนสิ ัยได และปรบั ไปสูส่งิ ใหมที่ดีกวาไดงายใหการคิดมีประสทิ ธภิ าพสงู สงเขาสูภมู ิปญญาในทสี่ ุด

52

กิจกรรมท่ี 8
ใหผูเรียนวิเคราะหและพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลักษณะนิสัยในอาชีพของตนเอง

หรืออาชพี ที่สนใจมา 1 อาชีพ

53

บทท่ี 4
ความหมาย ความสาํ คัญของการขยายอาชพี

ผลการเรียนรูท ่ีคาดหวงั
อธิบายความหมาย ความสาํ คญั ความจําเปนในการขยายอาชีพใหมีผลิตภัณฑหรืองาน

บรกิ าร สรา งรายไดพ อเพยี งตอ การดาํ รงชวี ิต มเี งินออมและมีทนุ ในการขยายอาชพี

ขอบขา ยเนือ้ หา
เร่ืองที่ 1 ความหมายของการจัดการขยายอาชีพ ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพยี ง
เร่ืองที่ 2 ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพเพ่ือความม่ันคงตามแนวคิดปรัชญา
ของเศรษฐกจิ พอเพียง

สื่อประกอบการเรียนรู
1. เอกสารหมายเลข 12 ใบความรู เรื่อง ความหมายของการจัดการขยายอาชีพเพ่ือ

ความมนั่ คงตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
2. เอกสารหมายเลข 13 แบบประเมินความเขาใจเกี่ยวกับความหมายของการจัดการ

ขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
3. เอกสารหมายเลข 14 ใบความรู เรื่อง ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพตาม

แนวคิดปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
4. เอกสารหมายเลข 15 ใบความรู เร่ือง การประเมินตนเองเกี่ยวกับการรับไดของ

ความสาํ คญั ในการจดั การขยายอาชพี ตามกระบวนการคดิ เปน

54

เรอื่ งที่ 1 ความหมายของการจัดการขยายอาชพี ตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

ลักษณะบง ชค้ี วามสาํ เร็จของการเรยี นรู

1. บอกความหมายของการจัดการขยายอาชพี

2. บอกความหมายของความม่ันคง

3. บอกความหมายของการจัดการขยายอาชพี เพอ่ื ความม่ันคงตามแนวคิดปรัชญาของ

เศรษฐกจิ พอเพยี ง

แผนปฏิบัตกิ ารเรียนรู

ลกั ษณะบง ชค้ี วามสาํ เรจ็ ของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมนิ ผล ส่อื การเรยี นรู
การเรยี นรู

1. บอกความหมายของการ อา นเอกสารหมายเลข 11 : ทดสอบความเขา ใจ เอกสารหมายเลข 11

จัดการขยายอาชพี ใบความรู เรอ่ื ง ความหมาย ความหมายของการจดั การ ใบความรู เร่ือง ความหมาย

ของการจดั การขยายอาชีพ ขยายอาชีพ เพือ่ ความม่นั คง การจัดการขยายอาชพี เพอ่ื

เพื่อความมัน่ คงตามแนวคิด ตามแนวคดิ ปรชั ญาของ ความมั่นคงตามแนวคิด

ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง ปรชั ญาของเศรษฐกิจ

พอเพียง

2. บอกความหมายของ ประเมินความเขาใจตนเอง ผลการประเมินความเขา ใจใน เอกสารหมายเลข 12

ความมนั่ คง ตามเอกสารหมายเลข 12 กรณีตวั อยางในเอกสาร แบบประเมนิ ความเขาใจ

หมายเลข 12 เกี่ยวกับความหมายของการ

จดั การขยายอาชพี ตาม

แนวคดิ ปรชั ญาของ

เศรษฐกิจพอเพยี ง

55

เอกสารหมายเลข 12 : ใบความรู เรอ่ื ง ความหมายของการจัดการขยายอาชพี เพอ่ื ความมน่ั คง
ตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ความหมายตามพจนานกุ รม ฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2525 ดงั น้ี

1. การจดั การ หมายถึง กรรมวธิ ีในการสงั่ งาน ควบคุมงาน ดาํ เนนิ งาน

2. ขยายอาชีพ หมายถึง การทาํ ใหการทํามาหากนิ แผกวางออกไป

3. ความม่ันคง หมายถึง เกยี่ วกับการเกดิ ความแนน และทนทานไมกลับเปน อนื่

4. การจดั การขยายอาชีพเพ่อื ความมั่นคง

หมายถงึ กรรมวธิ ีในการควบคุมการดาํ เนินงานทํามาหากินใหแผ

กวางออกไปดวยความทนทานไมกลบั เปนอน่ื

5. เศรษฐกิจ หมายถงึ งานเก่ียวกับการผลิต การจําหนายจายแจกและการบรโิ ภค

ใชส อยสิ่งตาง ๆ ของชุมชน

6. พอเพียง หมายถึง เทา ที่ตอ งการ ควรแกค วามตองการ เต็มความตอ งการ

7. ปรัชญา หมายถึง วชิ าดว ยหลกั แหงความรู ความจรงิ

8. เศรษฐกิจพอเพยี งตามแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

หมายถึง หลักแหงความรู ความจริงของงานเกี่ยวกับการผลิต

การจําหนายจายแจกและการบริโภคใชสอยส่ิงตาง ๆ ของชุมชน

เปน ไปตามตอ งการ

ดังน้ัน การจัดการขยายอาชีพ เพื่อความม่ันคงตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
จงึ อาจใหค วามหมายไดวา “กรรมวิธีในการควบคุมการดําเนนิ งานทํามาหากินใหขยายกาวออกไปใหเกิด
ความแนนและทนทานไมก ลับเปนอน่ื ตามหลักความรู ความจริงของงานเก่ียวกับการผลิต การจําหนาย
จายแจกและการบรโิ ภคใชสอยสิ่งตา ง ๆ ของชมุ ชนเปนไปตามตอ งการ”

56

เอกสารหมายเลข 13 : แบบประเมินความเขา ใจเกีย่ วกบั ความหมายของการจดั การขยายอาชพี
ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

1. อานกรณตี ัวอยา งแลวตอบคาํ ถามดวยตนเอง
“ ลุงอนิ ปลกู ขาวโพดหวาน ขนาดรองกวาง 0.75 เมตร ยาว 40 เมตร สัปดาหละ 5 รอง

อยา งตอเน่อื งไดผลผลิตสัปดาหละ 250 กิโลกรัม ขายใหกับลูกคาประจํา มีรายได 2,500 บาทคอนขาง
แนน อน แตป น ล้ี กู เขา เรยี นระดบั อุดมศึกษา 2 คน จะตองมีรายจา ยเพิ่มอีกเดือนละ 10,000 บาท

ลุงอินหาตลาดขาวโพดหวาน ไดลูกคาเพ่ิมสามารถรับซ้ือขาวโพดหวานตามปริมาณที่
เพ่ิมข้ึนไดตามตองการ อยูมาไมนานเพื่อนบานหลายครอบครัวเอาอยางปลูกขาวโพดหวานขาย ทําให
ขา วโพดมีปรมิ าณมาก ราคาตก

ลงุ อนิ เห็นวา เพือ่ นบา นตา งก็ยากจน หากปลอยใหสภาพเหตกุ ารณเปนเชนน้กี ็จะพากัน
ขาดทุน เสียหาย ลุงอินประเมินปริมาณขาวโพดหวานท่ีผลิตไดและมีคุณภาพปานกลางกับของลุงอิน
ประมาณสัปดาหละ 3,000 กิโลกรัม จึงตัดสินใจไปพบพอคาขายสงรายใหมตองการขาวโพดหวาน
ปริมาณมาก หากลุงอินสามารถรวบรวมผลผลิต ควบคุมคุณภาพใหไดมาตรฐานท่ีตองการและจัดการ
สง มอบใหไดจะรับซื้อกิโลกรัมละ 15 บาท ลุงอินจึงเจรจารับซ้ือขาวโพดหวานของเพื่อนบานใหราคา
กิโลกรัมละ 10 บาท หักคาขนสงกิโลกรัมละ 1 บาท ลุงอินไดกําไรกิโลกรัมละ 4 บาท เดือนหน่ึงจะมี
รายได 48,000 บาท พอเพยี งใชจ ายดํารงชวี ติ สงลูกเรียนได ทีด่ ินท่ีเคยปลูกขาวโพดและวางเปลา จํานวน
20 ไร ลุงอินปลกู ไมป า ตนยางนา ตนสัก เปน ไมโตไวได 2,000 ตน อีก 15 ปขางหนาจะสามารถตัดโคน
ขายไดต น ละ 5,000 บาท คาดวา จะไดเ งินประมาณ 10 ลา นบาท ”

จากเรือ่ งราวของลงุ อนิ ทา นมคี วามเขา ใจอยางไร
1. การดําเนินงานปลกู ขาวโพดหวานขนาดรอ งกวา ง 0.75 เมตร ยาว 40 เมตร สัปดาหละ 5 รอง

เปรยี บไดกบั ขอใด
ก. ความม่นั คง
ข. การขยายอาชีพ
ค. การจดั การ
ง. ความพอเพยี ง
2. มรี ายได สปั ดาหละ 2,500 แนน อน สอดคลอ งกับขอใดมากท่สี ุด
ก. ความมน่ั คง
ข. การขยายอาชพี
ค. การจดั การ
ง. ความพอเพยี ง

57

3. ลุงอนิ หาตลาดขา วโพดหวานเพ่ิมขน้ึ เกย่ี วของกบั ขอ ใด
ก. ความมั่นคง
ข. การขยายอาชพี
ค. การจัดการ
ง. ความพอเพยี ง

4. เพ่ือนบา นเอาอยางปลกู ขา วโพดหวานกนั มาก ราคาตก เก่ยี วขอ งกบั ขอ ใด
ก. ความไมม นั่ คง
ข. การขยายอาชพี
ค. การจดั การ
ง. ความพอเพียง

5. ลุงอนิ ไปพบพอ คา ขายสงรายใหญ เกี่ยวของกับขอ ใด
ก. ความมน่ั คง
ข. การขยายอาชพี
ค. เศรษฐกิจ
ง. ความพอเพยี ง

6. การรวบรวมผลผลิต การควบคุมคุณภาพผลผลิต การจัดการรายไดกับสมาชิกเพื่อนบาน
ขอ ใดถูกตองมากทีส่ ดุ
ก. ความมน่ั คง
ข. การขยายอาชีพ
ค. เศรษฐกจิ
ง. ความพอเพยี ง

7. ลงุ อินใหราคาขาวโพดหวานของเพอ่ื นบา น กิโลกรมั ละ 10 บาท ขอ ใดถกู ตองมากท่สี ุด
ก. ความมน่ั คง
ข. การขยายอาชพี
ค. เศรษฐกจิ
ง. ความพอเพยี ง

8. รายไดเดือนละ 48,000 บาทของลุงอนิ สอดคลองกับขอ ใดมากทีส่ ดุ
ก. ความมนั่ คง
ข. การขยายอาชีพ
ค. เศรษฐกิจ
ง. ความพอเพยี ง

58

9. รายไดจ ากการปลูกไมป า 20 ไร เปนเงิน 10 ลานบาท อีก 15 ปขางหนาของลุงอินตรงกับขอ
ใดมากทส่ี ุด
ก. ความม่ันคง
ข. การขยายอาชพี
ค. เศรษฐกิจ
ง. ความพอเพยี ง

กจิ กรรมที่ 9
ใหผูเรียนรวมกันอภิปรายทําความเขาใจแบบประเมินกรณีตัวอยางหมายเลข 12 แลวสรุปให

เหตผุ ลเปน ขอ ๆ

เรอ่ื งท่ี 2 ความสาํ คัญของการจัดการขยายอาชพี เพ่ือความมน่ั คงตามแนวคิดปรัชญาของ

เศรษฐกิจพอเพยี ง

ลกั ษณะบงชีค้ วามสําเรจ็ ของการเรียนรู

ลกั ษณะบง ชีค้ วามสําเร็จของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมนิ ผล ส่อื การเรยี นรู
การเรียนรู

1.ยอมรบั วา การขยายอาชีพ 1.อานเอกสารหมายเลข 13 1. ทดสอบความเขา ใจ เอกสารหมายเลข 13

ทาํ ใหต นเอง เพิ่มผลผลติ เพื่อทาํ ความเขาใจเก่ยี วกบั ความสําคญั ของการจัดการ ใบความรู เรอื่ ง ความสาํ คญั

เพิม่ รายไดแ ละชอ งทาง ความสําคญั ของการจัดการ ขยายอาชีพตามแนวคดิ ของการจดั การขยายอาชีพ

อาชพี เปดกวา งออกไป ขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจ ตามแนวคดิ ปรัชญาของ

ปรชั ญาของเศรษฐกิจ พอเพียง เศรษฐกิจพอเพยี ง

พอเพยี ง 2. ผลการวิเคราะหก ําหนดวลี

2.ผูเรยี นวิเคราะหก าํ หนดวลี ความสําคญั การจดั การ

ความสาํ คญั การจดั การ ขยายอาชีพ

ขยายอาชีพ

2.เห็นวา การขยายอาชีพทาํ ให อา นเอกสารหมายเลข 14 ให ผลการวิเคราะห เอกสารหมายเลข 14

มสี ่งิ บรโิ ภคสรางความ เขา ใจ แลววิเคราะหผ ลการ ผลการประเมนิ ตนเอง ใบความรู เรื่อง การประเมิน

พอเพียงใหกับชมุ ชน ประเมนิ ตนเองเก่ยี วกบั สาระ ตนเองเกย่ี วกับการรบั ได

ชว ยลดรายจาย สรางงาน การรบั ได ความสาํ คญั การ ของความสาํ คญั ในการ
สรางรายไดใ หก บั ชุมชน จัดการขยายอาชพี ตาม จัดการขยายอาชพี ตาม
กระบวนการคิดเปนพรอ มท้ัง กระบวนการคิดเปน

สรปุ ผล

59

แผนปฏิบตั กิ ารเรียนรู
เรยี นรูด ว ยตนเอง ดงั นี้
1. อา นเอกสารหมายเลข 13 : ใบความรู เรื่อง ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพ
ตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
2. ประเมนิ ตนเองตามเอกสารหมายเลข 14 : แบบประเมินตนเองเกย่ี วกับการรับไดของ
ความสาํ คญั ในการจัดการขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

60

เอกสารหมายเลข 14 : ใบความรู เรื่อง ความสาํ คญั ของการจัดการขยายอาชีพตามแนวคดิ
ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

ความรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั ความสําคัญของการจดั การขยายอาชพี ในเชงิ วชิ าการมผี กู ลาว

ไวมากพอสมควรแลว ผเู รียนสามารถคน ควาได แตการระบคุ วามสาํ คัญในเรอื่ งใด ๆ ยอมผันแปรไปตาม

ประสบการณเชิงประจักษของแตละบุคคลหรือกลุมคนไมมีอะไรแนนอน เรามีหนาท่ีจะตองระบุ

ความสาํ คัญในส่งิ ขางหนา และประเมนิ ตัดสนิ ใจดว ยตวั เราเอง

เชน เดยี วกบั การระบคุ วามสําคญั ของการจดั การขยายอาชีพเพอื่ ความมน่ั คงไมมใี ครบอก

สง่ิ ท่ถี กู ตอ งใหใครได เราจงึ มีความจาํ เปน ท่จี ะตอ งนาํ ตนเอง ระบุความสําคัญไดด วยตนเองมากกวาการใช

ขอ มลู จากภายนอก ตามเอกสารใบความรูฉ บับน้ี จงึ ขอนําเสนอหลักการคดิ วเิ คราะห หาความสําคัญของ

การจัดการขยายอาชีพดวยตนเอง ดังน้ี

1. ตองเร่ิมตนจากความหมายของภาษาโดยยึดพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน

พ.ศ. 2525 พบวา

“ ความสาํ คัญ” มคี วามหมายตามลักษณะคําวิเศษณ คือ

(1) เปน พิเศษกวาธรรมดา

(2) มีคณุ คา

(3) มีช่ือเสียง

“ การจดั การขยายอาชพี เพ่ือความมั่นคง” มคี วามหมาย คือ

(1) การสัง่ งาน ควบคุมงาน ดาํ เนินงาน

(2) ทําใหข ยายกวา งออกไป

(3) ทาํ ใหม น่ั คง

2. ใหน ําองคประกอบความหมายของคาํ ทั้งสองประโยคมาวเิ คราะหร ะบคุ วามสัมพันธ

ดังตัวอยางนี้

ตัวอยาง : ตารางวเิ คราะห สรางวลี เหตกุ ารณจ ากความสัมพันธระหวางประโยชน

ความสําคญั ลักษณะทตี่ างออกไป มีคณุ คา เกื้อกูล ช่อื เสียง ยอมรับ
การจัดการ เปนพเิ ศษกวาธรรมดา
ขยายอาชีพ มัน่ คง

การสั่งงาน

ควบคมุ งาน

และดาํ เนินงาน

การทาํ ใหขยาย

กวา งออกไป

ทําใหมนั่ คง

61

ตารางดงั กลา วขางตน ใชดําเนินการวิเคราะหความสัมพันธแลวระบุเปนวลี เหตุการณ

บนฐานของเหตุและผลตามประสบการณข องผเู รียน ดงั ตัวอยา งน้ี

ตัวอยาง การวิเคราะห กําหนด วลี ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพตามเหตุผลและ

ประสบการณข องผเู รยี น

ความสาํ คัญ ลกั ษณะทีต่ างออกไป มีคณุ คา เก้อื กูล ช่ือเสียง ยอมรบั
การจัดการ เปนพเิ ศษกวาธรรมดา
ขยายอาชีพ ม่ันคง

การสั่งงาน เปนการเพิ่มกจิ กรรมบน ทาํ ใหประสิทธิภาพการ การยอมรับของบคุ ลากร

ควบคุมงาน ฐานการควบคมุ ดําเนิน ใชทรัพยากรการ ในองคก รสูงขน้ึ

และดําเนนิ งาน กจิ กรรมหลกั ทที่ าํ อยู ดาํ เนินงานไดผ ลผลติ

สงู ขึ้น

การทาํ ใหข ยาย - มผี ลติ ภัณฑอ อกสู มพี นั ธมิตรทางธรุ กิจ การยอมรบั ในธุรกจิ

กวางออกไป ตลาดเพ่ิมขน้ึ เพิม่ ข้ึน ขยายกวางออกไป

- ฐานลกู คาขยาย

ทาํ ใหม น่ั คง กลยุทธธรุ กิจถกู เครอื ขายลกู คามคี วาม องคความรกู ารผลิต

ปรับเปล่ียนใชส ราง เชื่อมัน่ มคี วามภกั ดใี น การตลาด ยกระดบั

ความม่นั คงในธรุ กจิ การซอื้ ขายมากข้นึ คณุ คาเปน ทนุ ในการ

แขงขัน

3. นาํ ผลการวิเคราะห กําหนด วลี ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพที่วิเคราะห
ไดม าพิจารณาทบทวนหาขอ บกพรอ งและพฒั นา เรากจ็ ะพบวา ความสาํ คัญของการ
พัฒนาอาชีพประกอบดว ย
(1) เปนการเพ่ิมกิจกรรมอาชีพบนฐานการจดั การอาชีพหลกั ทีท่ ําอยู
(2) ทําใหประสิทธิภาพการใชทรัพยากรดําเนนิ งาน สามารถสรา งผลผลติ เพิ่มสงู ขึ้นได
(3) ทาํ ใหผรู ว มงานมคี วามเช่อื มน่ั วา ธรุ กิจเจรญิ กา วหนา สามารถอยูรวมทํางานได
อยา งมั่นคง
(4) มีผลติ ภัณฑเพม่ิ ขึ้น สามารถขยายฐานลกู คา ออกไปไดก วา งขึน้
(5) มพี นั ธมิตรทางธุรกิจเพม่ิ ขนึ้
(6) วงการธรุ กิจยอมรบั กวา งออกไป
(7) กลยทุ ธทางธรุ กิจถูกปรับเปล่ียนใชส รางความม่นั คงในธรุ กจิ
(8) เครอื ขายลูกคาและพันธมติ รทางธุรกจิ มคี วามเช่ือม่นั มีความภกั ดีในการซือ้ ขาย
มากขนึ้
(9) องคค วามรดู า นการผลติ และการตลาดยกระดบั คุณคาใชเปนทุนในการแขงขัน

62

สรปุ
จะเหน็ วาการคิดการพจิ ารณาความสําคัญน้ัน จําเปนที่เราจะตองมองเห็นดวยตัวเราเอง

และนําไปเทยี บเคยี งกับความเหน็ ทางวิชาการก็จะทาํ ใหเรามีโอกาสตัดสนิ ใจไดถ ูกตอ งมากยง่ิ ข้ึน นําไปสู
ความสําเร็จทย่ี งั่ ยนื ได

กจิ กรรมท่ี 10
ใหผ ูเรียนวิเคราะหกาํ หนดวลีความสาํ คญั การจดั การขยายอาชีพตามเหตผุ ลจากประสบการณข องตนเอง

หรอื สมั ภาษณพูดคุยกับผปู ระสบความสาํ เรจ็ ในอาชพี ทส่ี นใจ โดยบนั ทึกลงในตารางดงั ตวั อยางหนา 56

เอกสารหมายเลข 15 : ใบความรู เรื่อง การประเมินตนเองเกี่ยวกับการรับไดของความสําคัญ
ในการจัดการขยายอาชพี ตามกระบวนการคดิ เปน

การประเมนิ เพอ่ื ตัดสนิ ใจ รับความคิดเห็นเกี่ยวกบั ความสําคญั ของการจดั การขยายอาชพี
ตามกระบวนการคิดเปนที่ผูเรียนวเิ คราะหข น้ึ เองน้นั สามารถทําไดห ลายวิธี เชน

(1) การนาํ ผลวิเคราะหไปแลกเปลี่ยนเรียนรูกับผูมีประสบการณแลวสรุปขอบกพรอง
ความคิดเหน็ ทรี่ ับไดมาพฒั นาสาระความสําคญั

(2) ประเมินตนเองดวยการวเิ คราะหขอมลู ดานตนเอง สงั คม สง่ิ แวดลอม และวชิ าการ
ในเอกสารใบความรนู ี้จะใหค วามคดิ ความเขาใจ การประเมิน และพฒั นาสาระความสาํ คญั
ของการจดั การขยายอาชีพดว ยตนเอง ดังน้ี
1. กรอบการประเมินตัดสินใจ ตามกระบวนการคิดเปน ประกอบดว ย

1.1 ขอมลู ดา นตนเอง มีตวั แปรทใ่ี ชค ิด ตดั สินใจ 2 เรื่อง คอื
(1) ความม่ันใจท่ีจะทาํ ได
(2) ความมีคณุ คา ประโยชนต อการขยายอาชพี

1.2 ขอ มูลดา นสังคม สิง่ แวดลอ ม มีตวั แปรท่ีใชค ิด ตดั สินใจ 2 เร่ือง คอื
(1) ผเู ก่ยี วของเหน็ สอดคลอง
(2) ผูเกย่ี วขอ งสวนใหญย อมรบั

1.3 ขอ มลู ดานวิชาการ มตี ัวแปรที่ใชค ิด ตัดสินใจ 2 เร่ือง คือ
(1) ความสอดคลองกบั ความเห็นทางวชิ าการ
(2) มขี อมลู และแหลงเรียนรูเ พยี งพอ

2. ลกั ษณะแบบประเมินอยา งงา ย โดยใชตารางมิติสัมพันธระหวางกรอบการประเมิน
กบั สาระความสาํ คญั ทีผ่ เู รียนวิเคราะหข ึ้น ดังตัวอยา งนี้

63

เอกสารตัวอยาง : การวเิ คราะหผ ลการประเมนิ ตนเองเกยี่ วกบั การรบั ไดข องสาระความสําคัญในการจัดการ

ขยายอาชีพทผี่ ูเ รยี นวิเคราะหขน้ึ เอง

ดา นตนเอง ดา นสังคม ดา นวิชาการ รวม
สาระความสาํ คญั ของการ  ความมน่ั ใจ  มีคณุ คา คะแนน
 ผูเกย่ี วของ  ผเู ก่ยี วของ  สอดคลอ งกับ  มีขอมูล
จดั การขยายอาชพี ที่ผเู รียน ที่จะทําได ประโยชนต อ
เหน็ สอดคลอ งดวย สว นใหญยอมรบั ความเห็นทาง และแหลง

วิเคราะหไ ด การขยายอาชพี วิชาการ เรยี นรเู พียงพอ

ใช ไมใ ช ใช ไมใ ช ใช ไมใ ช ใช ไมใ ช ใช ไมใช ใช ไมใช 54

1. เปนการเพม่ิ กิจกรรม

อาชีพบนฐานอาชพี หลัก  -  -  -  -  - - 5
ท่ที าํ อยู

2. ทาํ ใหป ระสิทธภิ าพการ

ใชท รัพยากรดําเนนิ งาน  - -  -  -  - - 6
สามารถสรางผลผลิต

เพิ่มขนึ้

3. ทําใหผ ูรว มงานมคี วาม

เชื่อมั่นวา ธรุ กิจกาวหนา  -  -  -  -  -  - 6
อยูรว มงานได

4. มีผลติ ภณั ฑเ พมิ่ ข้นึ

ขยายฐานลกู คา ออกไปได  -  -  -  -  -  - 6
กวางขน้ึ

5. มพี นั ธมติ รทางธุรกิจ  - -  -  -  - - 6
เพ่มิ ขนึ้

6. วงการธุรกิจยอมรบั  - - -  -  - - 4
กา วออกไป

7. เกดิ กลยทุ ธท างธุรกจิ

ใชสรางความมน่ั คงใน  - -  - -  - - 5
ธรุ กิจได

8. เครือขา ยลูกคา และ

พนั ธมิตรทางธรุ กจิ มี -  -  -  -  - - 6
ความเชื่อมนั่ ภักดใี นการ 

ซอื้ ขาย

9. องคความรูยกระดับ

คุณคา ใชเ ปนทนุ ในการ  -  -  -  -  -  - 6
แขงขัน

รวม 9 98 79 8 50
ตนเอง = 18 สังคม = 15 วชิ าการ = 17

64

3. การแปรผลและใชผล มีตัวอยางดงั นี้
3.1 การแปรผล จากตารางตวั อยางขางตนและสามารถแบงผลจากการวิเคราะหได
ดงั น้ี
(1) มิติทางดานสังคม สิ่งแวดลอม สรุปไดวา มีสาระท่ีผูเกี่ยวของเห็นวา
ไมสอดคลองและไมน า จะยอมรบั ได 2 สาระ คือ
ก. ทาํ ใหป ระสิทธิภาพการใชทรัพยากรดําเนินงานสามารถสรางผลผลิต
เพม่ิ ขนึ้
ข. วงการธุรกิจยอมรบั กวางขวางออกไป
(2) มติ ทิ างวชิ าการ พบวา ขอมลู แหลงวิชาการที่เก่ียวของกับการเพ่ิมกิจกรรม
อาชีพบนฐานอาชีพหลักที่ทาํ อยู มไี มพ อเพยี ง
(3) หากพจิ ารณาภาพรวม จะพบวา มีคะแนนรวม 48 คะแนน เปนคะแนนใน
ระดบั สงู คิดเปนรอยละ 88.8 จึงอาจสรุปไดวา ความสําคัญของการขยาย
อาชพี ทผ่ี ูเรยี นวิเคราะห สามารถรับไดวา เปน ความสําคัญจริง
3.2 การนาํ ไปใช ผลการวิเคราะห พบวา สามารถรับเปนความสําคัญจริง ทําใหมี
ความม่นั ใจมองเห็นคณุ คาประโยชนนาํ ไปกําหนดเปาหมายการบริหารจัดการ
ขยายอาชพี ไดอ ยา งเชือ่ ม่ัน

จึงอาจสรปุ ไดว า การบงช้ีความสําคญั ของการดาํ เนินกิจกรรมใด ๆ ควรจะเปนการระบุ
โดยตรงของผูประกอบการหรอื ผเู รียน การใชค วามคิดของผูร ู ความคดิ ทางวชิ าการ ควรเปนเพียงขอมูลท่ี
นํามาใชเ ปรยี บเทียบกับการคิด วเิ คราะหข องเราเอง

กจิ กรรมที่ 11
ใหผ ูเรียนวเิ คราะหผลการประเมนิ ตนเองเก่ียวกับการรบั ไดของสาระความสําคัญการจดั การขยาย

อาชีพของตนเอง หรืออาชีพท่ีผูเรียนสนใจตามกระบวนการคิดเปน พรอมแปรผลและสรุปผลโดยยึด
ตารางและรูปแบบตามตวั อยางหนา ท่ี 61

65

บทที่ 5
ความรูเบ้อื งตนเก่ียวกบั การบริหารจดั การในการขยายอาชีพ

ผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง
มีความรู ความเขาใจเก่ียวกับการบริหารจัดการ ไดแกการทําแผนธุรกิจ การจัดการความเส่ียง

การจดั การการผลติ การจัดการตลาด และบัญชีธรุ กิจ เพ่อื สามารถนําสูการปฏิบตั ิทําแผนธรุ กิจในบทตอ ไป

ขอบขายเนอ้ื หา
การบรหิ ารจดั การ
1) การทาํ แผนธรุ กิจ
2) การจัดการความเสย่ี ง
3) การจัดการการผลติ
4) การจัดการการตลาด
5) บัญชธี รุ กจิ

สอ่ื ประกอบการเรยี นรู
1. เอกสารหมายเลข 16 ใบความรู เรอื่ ง การบรหิ ารจดั การในการขยายอาชพี

66

เอกสารหมายเลข 16 ใบความรเู ร่อื งการบรหิ ารจดั การในการขยายอาชีพ

1) การทาํ แผนธรุ กจิ

1.1 ความหมายของแผนธุรกิจ

แผนธุรกิจ คือแผนงานทางธุรกิจที่แสดงกิจกรรมตาง ๆ ที่ตองปฏิบัติในการลงทุน

ประกอบการ โดยมจี ุดเร่ิมตนจากจะผลิตสินคาและบริการอะไร มีกระบวนการปฏิบัติอยางไรบาง และ

ผลจากการปฏิบตั อิ อกมาไดม ากนอ ยแคไหน ใชงบประมาณและกําลังคนเทา ไร เพ่ือใหเกิดเปนสินคาและ

บรกิ ารแกลูกคา และจะบรหิ ารธรุ กิจอยางไรธรุ กิจจึงจะอยรู อด

(แหลงท่มี า : มาณพ ชิวธนาสนุ ทร. แผนธรุ กิจ SMEs. สํานกั พัฒนาธรุ กจิ อตุ สาหกรรมและผูประกอบการ,

กรมสงเสริมอตุ สาหกรรม, กระทรวงอตุ สาหกรรม. 2547)

1.2 การศกึ ษาวเิ คราะหชุมชนเพื่อการพฒั นาอาชพี

การวเิ คราะหช ุมชน หมายถึง การนําเอาขอมูลท่ัวไปของชุมชนท่ีเราอาศัยอยู ซ่ึงอาจจะเปน

หมบู าน ตาํ บล หรืออาํ เภอก็ไดข ึน้ อยกู บั การกําหนดขอบเขตของชมุ ชนวาจะนาํ ขอ มูลของชุมชนในระดับ

ใดมาพิจารณา โดยการจาํ แนกขอมูลดา นตาง ๆ เพือ่ ใหทราบถึงประเดน็ ปญ หา และความตอ งการทแี่ ทจรงิ

ของชุมชน เพื่อจะนํามากําหนดแนวทางการขยายอาชีพใหตอบสนองตรงกับความตองการของคนใน

ชุมชน โดยเฉพาะเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ รายไดของประชากรตอคน ตอครอบครัว เปนอยางไร

ลักษณะของการประกอบอาชีพของประชากรเปน อยางไร รวมถึงขอมูลอ่ืนท่ีเก่ียวของ ไดแก ขอมูลดาน

การตลาด แนวโนมของความตองการของการตลาด นโยบายของรัฐที่จะเอื้อประโยชนตอการผลิตหรือ

การประกอบอาชีพ เปน ตน ขอมูลเหลานจ้ี ะชว ยใหเราวางแผนการดําเนินการพฒั นาอาชีพไดร อบคอบขึ้น

การวิเคราะหขอมูล โดยวิเคราะหสภาพการภายใน ภายนอกของชุมชน โดยใชเทคนิค

SWOT (SWOT Analysis)

การศึกษาความตองการของชุมชนเปนการสํารวจความตองการของชุมชนเพ่ือใหทราบถึง

จุดเดน จดุ ดอย อปุ สรรคหรอื ความเส่ียงและโอกาสในดานตา ง ๆ ของขอ มลู และความตองการของชุมชน

ทัง้ นีโ้ ดยใชเ ทคนิค SWOT ในการวเิ คราะหชุมชน มดี งั น้ี

S (Strengths) จุดแขง็ หรอื จุดเดนของชมุ ชน

W (Weaknesses) จุดออนหรอื ขอดอยของชมุ ชน

O (Opportunity) โอกาสที่จะสามารถดําเนินการได

T (Threats) อปุ สรรคหรือปจ จยั ที่เปน ความเส่ยี งของชมุ ชนที่ควรหลีกเลีย่ ง

ในการปฏิบตั ิ

67

ในการวเิ คราะหชุมชน อาจจะเขยี นเปนตารางวเิ คราะหไดด ังนี้

ปจ จยั ภายใน S (จุดแข็ง ) W (จุดออ น)

ปจ จัยภายนอก O (โอกาส) T (อปุ สรรคหรอื
ความเสี่ยง)

การวิเคราะหขอมูล ผูวิเคราะหควรพิจารณาจําแนกขอมูลในดานตาง ๆ โดยใหสมาชิกใน
ชุมชนหรือกลุมอาชีพน้ันรวมกันชวยวิเคราะห หากพบขอมูลสวนใดที่เปนจุดเดนของชุมชนหรือกลุม
อาชีพน้นั ใหใสขอ มลู ในชอ ง S หากพบขอมลู ใดที่เปน จดุ ออ นหรือขอดอ ยของชมุ ชนหรอื กลุมอาชพี ใหใส
ขอมูลในชอง W หากสวนใดที่เปนโอกาสชองทางของชุมชน เชน ความตองการสินคาของประชาชน
นโยบาย หรือจุดเนนของรัฐหรือของชุมชนทเี่ ปนโอกาสดีใหใ สในชอ ง O และในขณะเดียวกันขอมูลใดที่
เปน ความเสี่ยง เชน ขอ มูลเก่ียวกับการกระทําผิดกฎหมาย หรือความตองการของชุมชนไมมีหรือมีนอย
ขาดแคลนวัตถดุ บิ หรือปจจยั การผลิต เปน ตน ใหนําขอ มูลใสใ นชอง T ทาํ เชนนี้จนครบถวน หากสวนใด
ขอ มูลไมชดั เจนเพียงพอกต็ องสํารวจขอ มลู เพ่ิมเตมิ ได จากนนั้ นําขอมูลไปวิเคราะหเพื่อกําหนดทางเลือก
ในการพฒั นาอาชพี หรือทางเลอื กในการแกป ญ หาอีกคร้งั หนึง่ กอ นทจี่ ะกาํ หนดเปนวสิ ัยทัศนต อ ไป

1.3 การกาํ หนดวสิ ัยทศั น พันธกจิ เปา หมายและกลยุทธใ นการวางแผนขยายธรุ กจิ ของชมุ ชน
วิสัยทัศน เปนการกําหนดภาพในการประกอบอาชีพในอนาคต มุงหวังใหเกิดผลอยางไร
หรือกลาวอกี นยั หนึ่งคือการมองเปาหมายของธรุ กิจวา ตองการใหเ กิดอะไรขึน้ ขา งหนา โดยมขี อบเขตและ
ระยะเวลากาํ หนดทีแ่ นนอน ในการกําหนดวสิ ัยทศั นเ ปนการนําเอาผลการวเิ คราะหข อมูลชมุ ชนและขอมูล
อาชพี ของผปู ระกอบการ มาประกอบการพิจารณาอยางรอบคอบเพ่ือการตัดสินใจท่ีดี มีความเปนไปได
เพ่อื นาํ ไปสคู วามสาํ เร็จของธุรกจิ ในที่สดุ
พันธกิจ คือ ภาระงานท่ีผูประกอบการจะตองดําเนินการใหเกิดผลสําเร็จตามวิสัยทัศนที่
กําหนดไวใ หไ ด ผูประกอบการจะตองสรางทมี งานและกําหนดภารกิจของสถานประกอบการใหชัดเจน
ครอบคลุมทง้ั ดา นการผลิตและการตลาด
การวเิ คราะหพ ันธกิจ ของสถานประกอบการ สามารถตรวจสอบวาพันธกิจใดควรทํากอน
หรือหลัง หรือพันธกิจใดควรดํารงอยูหรือควรเปล่ียนแปลง ผูประกอบการและทีมงานจะตองรวมกัน
วิเคราะห เพื่อกําหนดพันธกิจหลักของสถานประกอบการ ผูประกอบการและทีมงานจะตองจัดลําดับ
ความสําคัญของพันธกจิ และดาํ เนินการใหบรรลุเปาหมายใหได
เปาหมายหรือเปาประสงค เปาหมายในการขยายอาชีพ คือการบอกใหทราบวา
สถานประกอบการน้ันสามารถทําอะไรไดภายในระยะเวลาเทาใด ซึ่งอาจจะกําหนดไวเปนระยะส้ัน หรือ
ระยะยาว 3 ป หรอื 5 ปก็ได การกําหนดเปาหมายของการขยายอาชีพตองมีความชัดเจนสามารถวัดและ

68

ประเมินผลได การกําหนดเปาหมายหากสามารถกําหนดเปนจํานวนตัวเลขไดก็จะยิ่งดี เพราะทําใหมี
ความชดั เจนจะชวยใหก ารวางแผนมคี ุณภาพยิ่งขึน้ และจะสงผลในทางปฏิบตั ไิ ดดียิ่งขน้ึ

กลยุทธใ นการวางแผนขยายอาชีพ เปนการวางแผนกลยุทธในการขยายอาชีพหรือธุรกิจน้ัน ๆ
ใหส าํ เรจ็ ตามเปาหมายทีว่ างไว การวางแผนจะตองกําหนดวิสัยทัศนเปาหมายระยะยาวใหชัดเจน มีการ
วเิ คราะหส ่งิ ทีจ่ ะเกิดขึ้นในอนาคต และมีการทํางาน วางระบบไวคอนขางสูงเพื่อใหมีความคลองตัวใน
การปรับเปล่ียนไดตามสถานการณที่เปล่ียนแปลงอยางรวดเร็ว ท้ังนี้ เพื่อใหผูประกอบการและทีมงาน
สามารถพัฒนาอาชพี ใหม ปี ระสทิ ธิภาพและมีความกาวหนาไดใ นอนาคต
ข้ันตอนกระบวนการวางแผน

ข้ันตอนของกระบวนการวางแผนในการขยายธรุ กจิ ของชมุ ชน มดี งั น้ี
1. ข้ันการกําหนดวัตถุประสงคตองใหชัดเจน เพื่อเปนแนวทางการปฏิบัติหรือการดําเนิน
กิจกรรมตา ง ๆ
2. ขั้นการกําหนดวัตถุประสงคการกําหนดวัตถุประสงคตองมีความชัดเจนวาจะทําเพ่ืออะไร
และวตั ถปุ ระสงคนน้ั จะตอ งมคี วามเปนไปไดหรือไม และสามารถวัดผลได
3. ขั้นการตัง้ เปาหมายเปน การระบุเปาหมายทจี่ ะทําวา ตั้งเปาหมายในการดําเนนิ การไวจ ํานวนเทาใด
และสามารถวัดไดในชวงเวลาส้ัน ๆ
4. ข้ันการกําหนดข้ันตอนการทํางาน เปนการคิดไวกอนวาจะทํากิจกรรมอะไรกอนหรือหลัง
ซึ่งการกําหนดแผนกิจกรรมนจี้ ะทาํ ใหการดําเนนิ งานบรรลุตามวตั ถุประสงคไดอ ยา งมปี ระสทิ ธิภาพ
5. ข้นั ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมตามแผน ซง่ึ จะตองดาํ เนินการอยา งตอเน่ืองจึงจะไดผ ล
6. ขั้นการปรบั แผนการปฏิบัตงิ าน ในบางครงั้ แผนทวี่ างไวเ มอ่ื ไดดําเนนิ การไประยะหน่ึง อาจจะ
ทําใหส ถานการณเปลย่ี นไป ผูประกอบการจึงควรมีการปรับแผนบางเพื่อใหสอดคลองกับความเปนจริง
มากขนึ้ และการดาํ เนนิ งานตามแผนจะมปี ระสิทธิภาพขนึ้

1.4 การวางแผนปฏบิ ตั ิการ
การวางแผนปฏิบัติการเปนข้ันตอนสุดทายของการทําแผนธุรกิจเพ่ือการพัฒนาอาชีพที่มี
รายละเอยี ดมาจากแผนกลยุทธ มากําหนดเปน โครงการ/กิจกรรมท่ีจะตองดําเนินการ โดยจะตองกําหนด
วตั ถปุ ระสงค เปา หมาย ระยะเวลา และผูรบั ผิดชอบ โดยผูเรียนและผูนําชุมชนตอ งชวยกันกาํ หนด
2) การจัดการความเสย่ี ง (Risk Management)

ความเสี่ยง คอื ความไมแ นนอนตอ การประสบกบั เหตุการณ หรือ สภาวะที่เราตองเผชิญ

กบั สถานการณอ ันไมพ งึ ประสงคโ ดยมคี วามนา จะเปน หรือโอกาสในสง่ิ นน้ั ๆ เปน ศูนย

2.1) ความหมาย

การจัดการความเส่ียง (Risk Management) หมายถึง กระบวนการในการระบุ

วิเคราะห(en:risk analysis) ประเมิน (en:risk assessment) ดูแลตรวจสอบและควบคมุ ความเสยี่ งท่สี มั พันธ

69

กับกิจกรรม หนาท่ีและกระบวนการทํางาน เพื่อใหองคกรลดความเสียหายจากความเสี่ยงมากท่ีสุด
อันเนื่องมาจากภยั ที่องคกรตองเผชิญในชวงเวลาใดเวลาหน่ึงหรอื เรยี กวา อุบตั ภิ ยั (accident)

ความเส่ียง (Risk) มีความหมายในหลากหลายแงมุม เชน
- ความเสี่ยงคอื โอกาสท่เี กดิ ขนึ้ แลวธรุ กิจจะเกดิ ความเสยี หาย (chance of loss)
- ความเส่ยี งคือความเปนไปไดท จ่ี ะเกดิ ความเสยี หายตอ ธรุ กิจ (possibility of loss)
- ความเสี่ยงคือความไมแนนอนของเหตุการณที่จะเกิดข้ึน (uncertainty of event)
- ความเสี่ยงคอื การคลาดเคล่อื นของการคาดการณ (dispersion of actual result)
- ความเสี่ยง คือ ความไมแนนอนของเหตุการณ ซึ่งไมสามารถคาดเดาไดวาจะ

เกิดขึน้ เมือ่ ใด แตค วามเสยี่ งนั้น ๆ จะมีแนวโนม ที่เกิดข้นึ ไมมากก็นอ ย
ภยั (peril) หมายถึง สาเหตุของความเสียหายซ่ึงภัยสามารถเกิดข้ึนไดจากภัยธรรมชาติ

เชน เกดิ พายุสึนามิ นา้ํ ทวม แผนดนิ ไหว เปน ตน ภยั นอกจากจะเกิดขนึ้ ไดจ ากภยั ธรรมชาติแลว ภัยน้ันยัง
เกดิ ขนึ้ จากการกระทาํ ของมนุษย เชน อัคคีภัย จลาจล ฆาตกรรม เปนตน สําหรับสาเหตุสุดทายที่จะเกิด
ภัยไดนั้นคือภัยที่เกิดข้ึนจากภาวะเศรษฐกิจ เพราะภัยท่ีเกิดจากภาวะเศรษฐกิจ เปนอีกสาเหตุท่ีสําคัญ
เพราะเมือ่ เกิดขึ้นแลว คนทัง้ ประเทศ หรอื ทั้งภูมิภาคจะไดรับผลกระทบอยางกวา งขวาง

สภาวะที่จะทําใหเกิดความเสียหาย (hazard) หมายถึง สภาพเงื่อนไขที่เปนสาเหตุท่ี
ทําใหความเสียหายเพ่ิมสูงขึ้น โดยสภาวะตาง ๆ นั้น สามารถแบงออกไดเปนสภาวะทางดานกายภาพ
(physical) คือ สภาวะของโอกาสทจ่ี ะเกิดความเสยี หาย เชน ชนิดและทําเลท่ีต้ังของส่ิงปลูกสราง อาจเอื้อตอ
การเกิดเพลิงไหม สภาวะทางดานศีลธรรม (moral) คือ สภาวะของโอกาสทจ่ี ะเกดิ ขนึ้ จากความไมซอ่ื สตั ยตอ
หนาท่กี ารงาน เชน การฉอ โกงของพนักงาน และสภาวะดา นจิตสํานกึ ในการปองกนั ความเสี่ยง (morale)
คือ สภาวะที่ไมประมาทและเลินเลอ หรือการไมเอาใจใสในการปองกันความเสี่ยง เชน การที่พนักงาน
ปลอ ยใหเ ครือ่ งจกั รทาํ งานโดยไมควบคุม

2.2) องคประกอบการจดั การความเส่ียง
2.2.1) การระบุช้ีวาองคกรกําลังมีภัย เปนการระบุชี้วาองคกรมีภัยอะไรบางที่มา

เผชญิ อยู และอยใู นลักษณะใดหรือขอบเขตเปนอยางไร นับเปนขั้นตอนแรกของการจัดการความเส่ียง
2.2.2) การประเมนิ ผลกระทบของภัย เปนการประเมินผลกระทบของภัยท่ีจะมีตอ

องคกรซงึ่ อาจเรยี กอกี อยางหนึ่งวา การประเมินความเส่ียงที่องคกรตองเตรียมตัวเพ่ือรับมือกับภัยแตละ
ชนดิ ไดอยา งเหมาะสมมากท่สี ดุ

70

2.2.3) การจัดทํามาตรการตอบโตตอบความเส่ียงจากภัย การจัดทํามาตรการตอบโต
ตอบความเสีย่ งเปน มาตรการที่จัดเรยี งลําดบั ความสําคัญแลวในการประเมินผลกระทบของภัย มาตรการ
ตอบโตทนี่ ิยมใชเพ่ือการรบั มอื กบั ภยั แตล ะชนิด อาจจําแนก ได 5 มาตรการ ดงั นี้

(1) มาตรการขจดั หรือลดความรนุ แรงของความอันตรายของภยั ที่ตอ งประสบ
(2) มาตรการที่ปองกนั ผรู ับภัยมใิ หต องประสบภยั โดยตรง เชน ภัยจากการที่
ตอ งปน ไปในทีส่ งู ก็มมี าตรการปอ งกันโดยตองติดเข็มขัดนิรภัย กันการพลาดพลั้งตกลงมา หรือภัยจาก
ไอระเหยหรอื สารพษิ ก็ปองกนั โดยออกมาตรการใหสวมหนา กากปองกนั ไอพิษ เปนตน
(3) มาตรการลดความรนุ แรงของสถานการณฉกุ เฉนิ เชน กรณีเกดิ เพลิงไหม
ในอาคาร ไดมีการขจัดและลดความรุนแรง โดยออกแบบตัวอาคารใหมีผนังกันไฟ กันเพลิงไหมลุกลาม
ไปยงั บริเวณใกลเ คยี ง และมกี ารติดต้งั ระบบสปรงิ เกอร กจ็ ะชวยลดหรือหยดุ ความรนุ แรงของอุบตั ิภยั ลงได
(4) มาตรการกูภยั ก็เปนการลดความสญู เสยี โดยตรง
(5) มาตรการกลับคืนสภาพ ก็เปนอีกมาตรการในการลดความเสียหาย
ตอเนื่องจากภัยหรืออบุ ัตภิ ยั แตละครั้งลงได
การรบั มือกบั ภยั 5 มาตรการ
(1) การเตรียมความพรอ ม (Readiness) องคก รตองเตรยี มความพรอมระบบการบริหาร
ความเส่ยี งใหมคี วามพรอ มในการจัดทาํ มาตรการขจดั หรือควบคุมภัยตา ง ๆ เอาไวลว งหนา
(2) การตอบสนองอยา งฉบั ไว (Response) เมือ่ เกดิ อบุ ตั ภิ ยั ข้ึนระบบตองมีสมรรถนะ
ที่ดพี อในการตอบโตภัยแตละชนดิ อยา งไดผ ลและทนั เวลา
(3) การชวยเหลือกูภัย (Rescue) เปนกระบวนการปกปองชีวิตและทรัพยสินของ
องคก รทีไ่ ดผ ลและทนั เวลา
(4) การกลบั เขา ไปทํางาน (Rehabilitation) เม่อื อุบัตภิ ยั สิน้ สดุ ลงแลวตองกลับเขาไป
ทเี่ ดิมใหเ รว็ ที่สุดเพ่อื การซอมแซม การเปลี่ยนใหม หรือการสรา งขนึ้ ใหม (rebuild) เพื่อใหอาคารสถานที่
พรอ มท่ีจะดําเนนิ กิจการตอ ไปได อาจรวมไปถงึ การประกันภัยดวย
(5) การกลบั คืนสูสภาวะปกติ (Resumption) องคกรสามารถเปดทาํ การ หรอื ดําเนิน
ธุรกิจตอ ไปตามปกติไดเ สมอื นวาไมมีอบุ ัตภิ ัยมากอน
การตอบสนองอยางฉับไว (Response) กับการชวยเหลือกูภัย (Rescue) อาจดูเหมือน
เปน เร่ืองเดียวกัน แตความจริงแลวแตกตางกัน เชน กรณีเกิดอัคคีภัย อุปกรณดับเพลิงอัตโนมัติรวมถึง

71

fire alarm คือข้ันตอนของการตอบสนองอยางฉับไว (Response) แตไฟฉุกเฉินและเครื่องชวยหายใจ
เพอ่ื ใหพนักงานสวม เพื่อหนีออกจากอาคาร เปนข้นั ตอนของ การชว ยเหลือกูภยั (Rescue)

2.3 การวเิ คราะหป จ จยั ความเส่ียงทางธุรกิจ การวิเคราะหปจจัยความเสี่ยง
ทางธรุ กิจ จะใชธ รุ กิจที่เราอยเู ปนตัวตงั้ แลวมองสิง่ แวดลอ มรอบธุรกิจและตัวธุรกิจเองวา มีอะไรบางที่
เปนจุดสาํ คญั และถาจุดนัน้ สําคญั ถึงขนาดทเ่ี รียกวา ถาเกิดผลกระทบเลวรายกับจุดน้ีแลว ธุรกิจของเรา
อาจมปี ญหาไดจดุ นี้ คอื Critical point

ประโยชนของการวเิ คราะหปจ จยั ความเสี่ยง
การวิเคราะหปจจัยความเสี่ยงนอกจากเกิดประโยชนกับธุรกิจแลวยังสงผลถึงองคกรและ
ลกู คาทีม่ าใชหรือขอรับบรกิ ารอีกดวย ซ่ึงพอสรปุ ได ดังน้ี

1. สามารถสรางเสริมความเขาใจการดําเนินการของธุรกิจและจัดทําแผนธุรกิจท่ี
ใกลเ คยี งความเปนจริง มากข้นึ ในเร่อื งการประมาณการคาใชจาย และระยะเวลาดําเนินการ

2. เพิ่มพนู ความเขาใจความเสย่ี งในธรุ กจิ มากขึ้น โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ผลกระทบที่จะเกิด
กับธุรกจิ หากจดั การความเส่ยี งไมเ หมาะสมหรือละเลยการบรหิ ารความเสี่ยงนนั้

3. มีอิสระในการพิจารณาความเส่ียงของธุรกิจซึ่งจะชวยใหการตัดสินใจจัดการ
ความเสี่ยงใหมีประสิทธิผลและประสทิ ธภิ าพมากข้ึน

4. ทําใหยอมรับความเสี่ยงไดมากขึ้น และสามารถไดประโยชนจากการยอมรับ
ความเสยี่ งน้ันไดมากข้นึ ดว ย

2.4 การประเมนิ ความเสย่ี ง กระบวนการประเมินความเสีย่ ง มีดังตอ ไปนี้
2.4.1 กาํ หนดความเส่ียงโดยตรวจสอบวา ในธุรกจิ ของเรามเี รือ่ งใดท่เี ปน ความเสยี่ งบา ง

ซงึ่ มปี ระเดน็ ตาง ๆ ทส่ี ามารถวางกรอบในการกําหนดความเส่ยี งเปน ดาน ๆ 5 ดาน ดงั น้ี
1) ดานการตลาด เชน การเปลยี่ นแปลงของสินคา การเปล่ียนแปลงราคาสินคา

อัตราดอกเบ้ยี อัตราแลกเปลย่ี น ความผันผวนราคาหนุ การแขงขันทางตลาด
2) ดานการผลิต เชน วัตถุดิบ กําลังการผลิต ตนทุนการผลิต เทคโนโลยี

เครื่องจกั ร ความปลอดภัย ความผิดพลาดในขัน้ ตอนการผลติ
3) ดานการเงิน เชน ความเปลี่ยนแปลงดานสนิ เชอ่ื ความเปลีย่ นแปลงสินทรัพย

ที่ใชคํา้ ประกันสนิ เชื่อ สภาพคลอง
4) ดานบุคลากร เชน ความรูความสามารถ ทักษะ ทัศนคติ ความรับผิดชอบ

การทุจริต ความสามคั คี อตั ราการลาออก

72

5) ดา นศักยภาพ เชน ทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิอากาศ ภัยธรรมชาติ ทําเลท่ีตั้ง
ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถชี ีวติ ทรัพยากรมนษุ ย

2.4.2 เมื่อสามารถกําหนดความเส่ียงไดแลว ตองประเมินอีกคร้ังวาความเสี่ยงน้ัน
รุนแรงระดับใด และ จดั ลาํ ดบั ความเส่ียง ตามลาํ ดบั ความรนุ แรง

1) การประมาณระดับความรุนแรงของความเส่ยี ง การประมาณระดับของความ
เส่ยี งเพื่อประกอบการตดั สนิ ใจในการดําเนินการแกไข เมือ่ ประเมินแลวนาํ ขอ มลู มาเรยี งลําดับความเสี่ยง
ซึง่ การประมาณความเสยี่ งดไู ดจาก การเรียงลําดบั ของความรุนแรงของส่ิงท่ีจะเกิดข้ึน(ผลกระทบ) และ
การเรียงลําดับของโอกาสท่ีจะเกิดขน้ึ ของเหตกุ ารณ ดงั น้ี

1.1) ความรุนแรงของอนั ตราย ลกั ษณะความรุนแรง
- ระดับความรนุ แรงมาก
- ระดบั ความรนุ แรงปานกลาง
- ระดบั ความรุนแรงนอย

การพิจารณาระดับความรนุ แรง ระดบั ความรนุ แรงหรือผลกระทบทเ่ี กิดจากเหตุการณท่ี
เกดิ ข้นึ หรือคาดคะเนวาจะเกดิ เหตุการณน ้ัน ๆ และเมือ่ เกิดข้ึนแลวจะเกิดความรุนแรง หรอื ผลกระทบกบั
สิ่งตาง ๆ และความเสียหายที่จะเกิดข้ึนในดานตาง ๆ เชน ดานทรัพยสิน เงิน ดานเวลา ดานบุคคล
ดานลกู คา และดา นภาพลกั ษณ แลว พจิ ารณาวา ความรุนแรงอยใู นระดบั ใด

73

ตวั อยา ง การกาํ หนดเกณฑใ นการพจิ ารณาระดบั ความรนุ แรง

ความเสยี หาย ระดับความรนุ แรง

มาก ปานกลาง นอย

1. ดานทรัพยสิน/ 1,000,000 บาทขน้ึ ไป 100,000 บาทขึ้นไปแต ตํา่ กวา 100,000 บาท

เงนิ ไมเกิน 1,000,000 บาท

2. ดานเวลา < 15 วนั 3- 5 วนั 1-3 วัน

3. ดานบุคคล - บาดเจบ็ สาหัส/พกิ าร - บาดเจ็บไมส าหสั - บาดเจบ็ เลก็ นอ ย
- โทษใหอ อกข้ึนไป - โทษตัดเงินเดือน - โทษตกั เตอื น

4. ดา นลูกคา ความพึงพอใจ ความพงึ พอใจ ความพึงพอใจ

ตาํ่ กวา 60% 60 – 74 % 75 – 79 %

5. ดานภาพลกั ษณ สงผลในระดับองคก ร สง ผลในระดบั ฝาย สง ผลในระดับพนกั งาน

1.2) โอกาสทีจ่ ะเกดิ อนั ตราย

- โอกาสมาก

- โอกาสปานกลาง

- โอกาสนอย

โอกาสท่ีจะเกิดหมายถึงความนาจะเปนที่จะเกิดเหตุการณท่ีนํามาพิจารณาเกิดขึ้น

มากนอ ยเพยี งใด ซึง่ จะมโี อกาสทจ่ี ะเกิด ดงั นี้

ตัวอยาง การกาํ หนดเกณฑใ นการพจิ ารณาระดับของโอกาสทีจ่ ะเกดิ ขึ้น

ระดบั ของโอกาส ความนาจะเปน โอกาสทจ่ี ะเกดิ
1. โอกาสมาก 1:100 - เกดิ ภายใน 1 ป
2. โอกาสปานกลาง 1:1000 - เกดิ ภายใน 1 – 2 ป
3. โอกาสนอย < 1 : 100000 - เกิดภายใน 2 – 5 ป

74

ตวั อยาง การประเมนิ เพอ่ื จดั ลําดับของระดับของความรนุ แรงของความเสย่ี ง

ความเส่ยี ง ระดบั ความรุนแรงของความเส่ยี ง

มากที่สดุ มาก ปานกลาง นอย

1. ดานการตลาด

2. ดานการผลติ
3. ดา นการเงนิ

4. ดานบคุ ลากร
5. ดา นศกั ยภาพ

ตัวอยา ง การกาํ หนดเกณฑก ารประเมินเพื่อจดั ลาํ ดับความสาํ คัญของความเสย่ี ง
ลาํ ดับท่ี ความเส่ียงจะตอ งถกู ขจัดใหห มดสนิ้ ไป หรอื ลดความเสี่ยงนัน้ ในทันทที นั ใด

1 (ระดับมากที่สุด)
2 ความเสย่ี งทีจ่ ําเปน ตอ งตรวจสอบอยา งใกลชดิ และอาจตองมแี ผนปฏบิ ัตกิ ารเพือ่ ปองกนั

ไมใ หเ กดิ ผลกระทบตอธรุ กจิ (ระดับมาก)
3 ความเสี่ยงทจ่ี ําเปน ตองตรวจสอบ แตเขมงวดนอยและแผนการลดความเสี่ยงมี

ความเรงดว นนอ ย(ระดบั ปานกลาง)
4 ความเสย่ี งในระดับนีอ้ ยูในระดับต่ําสดุ และตอ งการความเอาใจใสนอ ย แตไมค วร

ละเลยทง้ั หมด(ระดับนอ ย)

การจัดลําดับความสําคัญของความเส่ียงชวยใหเจาของธุรกิจ และสมาชิกทีมงานให
ความสนใจหรอื เนน การบรหิ ารความเสีย่ งที่มผี ลกระทบตอธุรกิจมากทสี่ ุด

2.5 การกําหนดมาตรการแกไขและปองกันความเสี่ยง เมื่อจัดลําดับความสําคัญของ
ความเสีย่ งไดแลว ใหพจิ ารณาจดุ วกิ ฤตแตละประเดน็ ทีเ่ ปน ความเสย่ี ง ดังน้ี

2.5.1 สาเหตุของการเกดิ จดุ วกิ ฤตนัน้ ๆ
2.5.2 ผลกระทบของจุดวิกฤตทจ่ี ะเกดิ กบั ธรุ กจิ เปน อยา งไร
2.5.3 การเกดิ จดุ วกิ ฤตนนั้ จะมีอะไรเปน ตวั บอกเหตุ
2.5.4 มแี นวโนมวา จะเกิดจดุ วิกฤตนั้นกับธรุ กจิ ของเรา องคก รจะปอ งกันอยา งไร
2.5.5 ถา จุดวกิ ฤตนัน้ มาถึงแลว องคก รจะมีมาตรการอะไรมาแกไข

75

2.6 การประเมินผลของมาตรการแกไขและปองกนั ควรใหทีมงานที่ทําแผนธุรกิจ วิเคราะห

ประเดน็ ตอ ไปน้ี

2.6.1 ความเส่ียงเรื่องใดที่เราผานเลยไปแลว และเราผานไปไดอยางไร และมี

มาตรการอะไรที่เคยใชไ ดผล

2.6.2 ความเสย่ี งเรือ่ งใดทีก่ ําลังเผชิญอยู และมาตรการแกไ ขทเี่ ราใชอ ยู มกี ารประเมิน

หรอื ไมว า มาตรการแกไ ขนั้น ใชไ ดผลหรอื ไม ถาใชไ มไ ดผลเราตอ งปรับกลยทุ ธอ ยา งไร

2.6.3 ความเสย่ี งเรื่องใดทีก่ าํ ลังจะมาถึง มาตรการปองกันที่วางไวไดลงมือทําแลว

หรือยงั ถา ทาํ แลว เปน อยางไร ตอ งปรบั กลยุทธใ หมห รือไม

2.6.4 ความเส่ียงเร่ืองใดท่ียังมาไมถึง องคกรไดศึกษาความเปนไปไดหรือไมวา

มาตรการปองกนั ท่ีเตรียมไว จะไดผ ลดีหรอื ไม หรอื เคยใชไดผลในองคก รอ่นื ๆ หรอื ไม

2.6.5 กําหนดความถ่ีในการประเมินผลมาตรการแกไขและปองกันเปนระยะ ๆ

เพอ่ื จะไดค อยปรับแผนกลยุทธใหม เมื่อเหน็ วา ไมไ ดผ ล

2.7 การวางแผนการบริหารความเสยี่ ง (Risk Management Planning)

การวางแผนการบริหารความเสี่ยง มีวัตถุประสงคที่สําคัญคือ การตัดสินใจเลือก

วธิ ีการและแผนกิจกรรมจดั การความเส่ยี งของธุรกจิ ดงั นน้ั กจิ กรรมจะครอบคลุมและมีความสัมพันธกับ

การบริหารความเส่ียง เพื่อใหการดําเนินการธุรกิจบรรลุเปาหมายที่กําหนดและเพ่ือใหการดําเนินการ

ธุรกิจเกดิ ประสิทธภิ าพและประสิทธผิ ล จงึ ตอ งมีการวางแผนกิจกรรมบรหิ ารความเสย่ี ง พรอ มทงั้ จัดสรร

งบประมาณและทรัพยากรตาง ๆ ในการดําเนินงาน เพอ่ื ใหการบรหิ ารความเส่ียงบรรลุวัตถุประสงคและ

เปาหมายท่ีต้ังไว

องคป ระกอบของแผนบรหิ ารความเสย่ี ง

องคป ระกอบ รายละเอยี ด
1. ช่ือความเส่ยี ง เขยี นอธบิ ายสัน้ ๆ วา ประเด็นทีเ่ ปนความเส่ยี ง
คอื อะไร

2. ลําดับความเสย่ี งเพื่อการปฏิบัติ ระบรุ ะดบั ของความเส่ยี ง
3. ประเภทของความเสี่ยง ระบุวา เปนความเส่ียงประเภทใด

4. การควบคุมความเสยี่ งในปจ จุบนั ระบุแนวทางการควบคมุ ความเสยี่ งในปจ จุบนั
5. แผนปฏิบตั กิ ารเพือ่ ควบคมุ ความเสีย่ ง ระบุแนวทางการดาํ เนนิ งาน เปา หมาย เวลา
ผูรบั ผิดชอบ

องคประกอบ 76
6.ตวั ช้วี ดั ความคืบหนา และความสําเรจ็
รายละเอียด
7.แนวทางการตรวจสอบและรายงาน ระบวุ าถาทําตามตวั ชว้ี ดั แลว ความสาํ เรจ็ จะลดลง
หรือไม
ระบคุ วามคืบหนา ในการดําเนนิ การ (รอ ยละ)

ตัวอยาง แผนการบรหิ ารความเสย่ี ง

ลําดบั ท่ี รายการความเส่ยี ง ผลเสีย/ กจิ กรรม ตัวชีว้ ดั ระยะเวลา ผูรบั ผดิ ชอบ
ผลกระทบ ความสําเร็จ ดําเนินการ

2.8 การติดตามประเมนิ ผลการบรหิ ารความเสี่ยง ซึง่ เปนขนั้ ตอนสาํ คญั ในการศกึ ษาปญ หา
และอุปสรรค ในการปฏิบัติตามแผนบริหารความเสี่ยง และชวยใหทีมงานบริหารความเส่ียงไดขอมูล
เพ่ิมเติม เพอ่ื นาํ ไปปรบั ปรงุ วธิ กี ารจดั การความเสี่ยงใหมปี ระสิทธภิ าพสูงข้ึน

ท้ังนี้ การบริหารความเสี่ยงเปนงานที่ตองทําอยางตอเน่ือง ความเส่ียงแตละประเภท
เปล่ียนไปตามความเปลี่ยนแปลงของโลก การบริหารความเส่ียงจึงตองไดรับการประเมินผล และ
ปรับปรุงใหสอดคลองกับสถานการณปจจุบัน การประเมินผลจึงไมใชขั้นตอนสุดทายของการบริหาร
ความเส่ยี ง แตเปนขน้ั ตอนท่นี ําไปสรู ะบบการบริหารความเสยี่ ง ท่ีมีความตอเน่อื งและทนั ตอเหตกุ ารณ

3) การจัดการการผลติ

ความหมายของการจดั การการผลติ การบริการ และการควบคุมคณุ ภาพ
การจัดการการผลิต หมายถึง กระบวนการท่ีดําเนินงานผลิตสินคาตามข้ันตอนตาง ๆ
อยา งตอ เนอ่ื งและมกี ารประสานงานกัน เพอ่ื ใหบรรลเุ ปาหมายขององคก รหรือกิจการ
การบริการ หมายถึง กระบวนการท่ีเนนการใหบริการแกลูกคาโดยตรง โดยการทําให
ลูกคาไดรับความพงึ พอใจ มคี วามสขุ และไดรับผลประโยชนอยา งเตม็ ที่

77

การควบคุมคุณภาพ หมายถึง การจัดกิจกรรมตาง ๆ เพื่อใหผลิตภัณฑตอบสนองความ
ตองการและสามารถสรางความพึงพอใจใหก ับลูกคาบนแนวคิดพื้นฐานวา เมื่อกระบวนการดี ผลลัพธที่
ออกมากจ็ ะดีตาม

การจดั การเก่ียวกับการควบคมุ คณุ ภาพการผลติ
การควบคุมคุณภาพน้ัน มีวัตถุประสงคเพ่ือใหสินคาหรือผลิตภัณฑหรือการบริการบรรลุ
จดุ มงุ หมายดงั ตอไปนี้
1. สนิ คาที่สั่งซ้อื หรือสงั่ ผลติ มีคุณภาพตรงตามขอ ตกลงหรือเงอ่ื นไขในสัญญา
2. กระบวนการผลิตดําเนินไปอยางถูกตองเหมาะสม
3. การวางแผนการผลติ เปน ไปตามทก่ี ําหนดไว
4. การบรรจุหีบหอดีและเหมาะสม หมายถึงสามารถนําสงวัสดุยังจุดหมายปลายทางใน

สภาพดี
ข้ันตอนการควบคุมคณุ ภาพการผลิต แบง ออกเปน 4 ขน้ั ตอน คอื
1. ข้ันการกาํ หนดนโยบาย ในข้ันนจ้ี ะเปนการกําหนดวัตถุประสงคกวาง ๆ เชน ระดับสินคา
ขนาดของตลาด วิธีการจําหนาย ตลอดถึงการรับประกัน ขอกําหนดเหลาน้ีจะเปนเครื่องช้ีนําวากิจการ
จะตองทาํ อะไรบา ง เพื่อใหบรรลวุ ัตถุประสงคที่ไดวางเอาไว
2. ข้ันการออกแบบผลิตภัณฑ การออกแบบผลิตภัณฑในท่ีน้ี หมายถึง การกําหนด
คุณลักษณะของผลิตภณั ฑ การออกแบบผลิตภณั ฑจงึ ตองมีความสัมพันธกับระบบการผลิต
3. ข้ันตอนการควบคุมคุณภาพของการผลิต การควบคุมคุณภาพการผลิต แบงออกเปน
ข้ันตอนยอย 3 ข้ัน คือ การตรวจสอบคุณภาพของชิ้นสวน การควบคุมกระบวนการการผลิต และการ
ตรวจสอบคณุ ภาพของผลติ ภณั ฑ โดยในการตรวจสอบท้ัง 3 ขัน้ นี้ สว นใหญจ ะใชเทคนิคการสุมตัวอยาง
เพราะผลติ ภณั ฑทผี่ ลติ ไดนัน้ มีจาํ นวนมากไมอาจจะทําการตรวจสอบไดอยางท่วั ถงึ ภายในเวลาจาํ กัด
4. ขั้นการจําหนาย การควบคมุ คณุ ภาพ จะมีลักษณะเปนการใหบริการหลังการขาย ซึ่งใน
ระบบการตลาดสมยั ใหมถอื วาเปน เรือ่ งสําคัญมาก เพราะสินคาบางชนดิ โดยเฉพาะอยางยิ่งสินคาประเภท
เคร่อื งมือ เคร่ืองจักรหรืออุปกรณทางอิเล็กทรอนิกส ซ่ึงมีวิธีการใชและการดูแลรักษาที่คอนขางยุงยาก
ผูผลิตหรือผูขายจะตองคอยดูแล เพ่ือใหบริการหลังการขายแกผูซ้ืออยูเสมอ เพื่อสรางความพึงพอใจ
ซง่ึ จะมผี ลตอความเชอ่ื มั่นและความกาวหนา ทางธรุ กจิ ในอนาคต
การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยใี นการผลิต
การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีในการผลิต เปนการพัฒนาความสามารถในการผลิต
ผลิตภัณฑของมนุษย ชวยในการแกปญหาและสนองความตองการของมนุษยอยางสรางสรรค โดยนํา
ความรูมาใชกับกระบวนการเทคโนโลยี เพ่ือสรางและใชสิ่งของเครื่องใช วิธีการใหการดํารงชีวิตมี
คุณภาพดยี ่ิงข้นึ

78

นวัตกรรม หมายถึง ความคิด การปฏิบัติ หรือสิ่งประดิษฐใหม ท่ียังไมเคยมีใชมากอนหรือ
เปน การพฒั นาดดั แปลงมาจากของเดิมท่ีมีอยแู ลว

เทคโนโลยี หมายถึง ส่ิงที่มนุษยพัฒนาขึ้น เพื่อชวยในการทํางานหรือแกปญหาตาง ๆ เชน
อปุ กรณ เครื่องมือ เครือ่ งจักร วัสดุ หรือแมกระท่ังสิ่งท่ีไมไดเปนส่ิงของท่ีจับตองไดหรืออาจเปนระบบ
หรือกระบวนการตา ง ๆ เพ่อื ใหก ารทํางานบรรลผุ ลเปา หมาย

เทคโนโลยจี ะมปี ระโยชนอ ยา งมาก เมื่อผูใชมกี ารนาํ ไปใชไดอยางถูกวิธีและเหมาะสม และ
จะเกดิ ผลกระทบอยางมากมาย เม่อื ผใู ชนาํ เทคโนโลยีไปใชแบบผิด ๆ ดวยความไมรู หรือใชเทคโนโลยี
มากเกินกวา ความจําเปน

กระบวนการเทคโนโลยใี นการผลิต
กระบวนการเทคโนโลยีเปนกระบวนการท่ีเกี่ยวของกับการแกปญหา โดยการใชความคิด
ริเร่มิ อยา งสรางสรรคและรอบคอบ เพือ่ สรา งผลิตภัณฑท กี่ อใหเ กิดประโยชนตามความตองการของมนษุ ย
อยางมีประสิทธิภาพ
หลักการเบ้ืองตนของกระบวนการทางเทคโนโลยีการออกแบบผลิตภัณฑ สามารถแบง
ออกเปน ข้นั ตอน ไดดังน้ี

1. กําหนดปญหาหรือความตองการ 2. สรา งทางเลือกหรือวธิ กี าร

4. ออกแบบและลงมอื สราง 3. เลือกวธิ กี ารทเ่ี หมาะสม

5. ทดสอบและประเมนิ ผล ปรับปรุงแกไข

แผนภมู ิ กระบวนการเทคโนโลยใี นการออกแบบผลติ ภัณฑ

79

การเลือกใชเ ทคโนโลยีอยางสรา งสรรค
การเลือกใชเ ทคโนโลยีอยางสรางสรรคตอ ชีวติ สังคม สง่ิ แวดลอมและงานอาชีพ มีหลักการ

ดังตอ ไปนี้
1. การวิเคราะหเปรียบเทียบผลิตภัณฑหรือวิธีการที่ไดจากเทคโนโลยีตาง ๆ ท้ังทางดาน

คณุ ภาพ รปู แบบ วัสดุ ความสะดวกในการใช ความคมุ คา โดยกอ นที่จะตดั สนิ ใจเลอื กเทคโนโลยีใดมาใชนั้น
ผปู ระกอบการหรอื เจาของกิจการ ควรนําคุณลักษณะท่ัวไป คุณลักษณะเฉพาะของเทคโนโลยีมาศึกษา
เปรียบเทียบกอนการตัดสนิ ใจเลือก

2. เมื่อมีการเลือกใชเทคโนโลยีสําหรับการสรางและพัฒนาผลิตภัณฑ เพ่ือสนองตอความ
ตอ งการของมนุษยแ ลว ยอ มตอ งมีผลกระทบตอสังคมและส่ิงแวดลอมตามมาดวย ดังน้ันผูประกอบการ
หรือเจาของกิจการตองศึกษาทบทวนวาเทคโนโลยีที่กําหนดใชนั้นมี ขอดี ขอเสียและผลตอสังคมและ
สงิ่ แวดลอ มท่ีจะไดร บั นนั้ เปน อยา งไร

3. ตดั สินใจเลอื กและใชเ ทคโนโลยที ม่ี ีผลดตี อ สังคมและสง่ิ แวดลอ มในทางสรา งสรรคมากทสี่ ดุ
การลดตน ทุนการผลติ และการบริการ

การดําเนินงานธุรกิจทุกประเภท ใหสามารถดํารงอยูไดอยางมั่นคง จําเปนที่ผูประกอบการ
หรือเจาของธุรกิจตองหาวิธีการลดตนทุนการผลิตและการบริการ โดยแนวคิดในการลดและควบคุม
ตน ทุนการผลติ นนั้ มหี ลักการดังน้ี

1. ศึกษาวเิ คราะหแ ละสาํ รวจสถานภาพปจจุบันของการผลติ คือแรงงาน วัตถุดิบ ตนทุนการผลิต
เมอื่ รปู จ จัยการผลิตแลว ทําใหส ามารถหาขอ บกพรอ งและหาวิธลี ดตน ทุนได

2. วิเคราะหหาสาเหตุของตนทุนสูญเปลาที่เกิดขึ้นจากการผลิตสินคา และการบริการ
หมายถึง การเสียคาใชจ ายแตไ มไ ดกอ ใหเกิดประโยชนตอธุรกจิ

3. ปฏิบตั กิ ารลดและควบคุมตนทนุ การผลติ ในสวนของคาใชจ ายท่ีไรประสิทธิภาพ มีความ
สญู เปลา โดยดําเนนิ การตอเนอ่ื งใหบรรลผุ ลสําเร็จ

การดําเนนิ ธรุ กจิ ตอ งเผชญิ กบั ขอ จาํ กดั หลายอยา งที่เปน อปุ สรรคและเปน เหตุใหตนทนุ การผลิต
สูงข้ึน จากหลายปจจัย คือ ตนทุนแรงงานมีแนวโนมสูงขึ้น ตนทุนวัตถุดิบแพงขึ้น โดยเฉพาะการนํา
วัตถุดิบจากภายนอกเขามา ทําใหตนทุนการผลิตสูงข้ึน เชน คานํ้ามัน คาไฟฟา คูแขงขันมีมากข้ึนและ
ทวคี วามรุนแรงมากขึน้ จําเปน ทีผ่ ปู ระกอบการหรือเจาของธุรกิจตองลดตนทุนการผลิตตอหนวยสินคาที่
ผลิตจะมผี ลใหไดก าํ ไรมากข้ึน ดังน้ันผูประกอบการตองปรับวิธีการทําธุรกิจ เพื่อลดตนทุนการผลิตให
ต่ําลง โดยกําหนดเปาหมายการผลิตใหเหมาะสมเพื่อความอยูรอด มีการปรับปรุงโครงสรางใน
การประกอบธรุ กิจพฒั นาระบบการสงเสรมิ การขาย ซึง่ เปนกุญแจสาํ คญั สูความสาํ เรจ็

80

ปจจยั ในการลด และควบคมุ ตน ทนุ การผลติ
ในการผลิตสนิ คา ตนทนุ การผลิตจะสูงหรอื ตา่ํ น้นั ข้นึ อยกู บั ปจ จัยตาง ๆ หลายประการดงั นี้
1. ผูบรหิ ารตอ งมนี โยบายและโครงการเพ่ือลดตนทุนการผลิตอยางจริงจังและชัดเจนไมวา

จะเปนนโยบายดานคณุ ภาพมาตรฐานระดับสากล เชน ISO , การสนับสนุนศักยภาพของบุคลากร ฯลฯ
หรอื ระบบและวิธกี ารลดตน ทุน ซึง่ ตอ งดาํ เนินการอยางจรงิ จังและตอเนื่อง

2. สรางจติ สํานึกพนักงาน ใหมจี ิตสาํ นกึ ทีด่ ีตอ โครงการลดตนทุนการผลิต จงึ จะไดรับความ
รวมมอื และประสบความสําเร็จได

3. มมี าตรการเพ่ิมประสทิ ธภิ าพและคณุ ภาพของการบรหิ ารจดั การธุรกจิ อยางจริงจงั
ทุกปจจัยที่กลาวมามีความสําคัญเทากันหมด แตการดําเนินการใหบรรลุเปาหมายอยางมี
คณุ ภาพผูบริหารธุรกิจตอ งกําหนดเปาหมายและการดําเนินงานอยางจรงิ จัง และตองมีการจดั ทาํ ขอมูลและ
วดั ประสิทธภิ าพของการลดตน ทนุ อยา งตอเน่อื ง
4) การจดั การการตลาด
การจัดการการตลาด หมายถึง การดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ดานธุรกิจ ซ่ึงจะตองมีการวางแผน
การผลติ การโฆษณา การประชาสมั พันธ การวจิ ยั การตลาด การสงเสริมการขาย การทําฐานขอมูลลูกคา
การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนาย ตลอดจนการดําเนินกิจการทุกอยางเพื่อสนอง
ความตองการ และบรกิ ารใหแ กผซู อื้ หรอื ผูบรโิ ภคพอใจ ทั้งในเรื่องราคาและบริการ
การจดั การการตลาดเก่ยี วของกับเรื่องตา ง ๆ ดงั น้ี
1. การโฆษณา หมายถึง การนําเสนอหรือสงเสริมความคิดในการขายสินคาหรือบริการผาน
ส่อื ตา ง ๆ มีผูอุปถัมภเปนผูเสียคาใชจายในการโฆษณา โดยมีวัตถุประสงคของการโฆษณา เพื่อใหเกิด
ความรู ความเขาใจเกี่ยวกับสินคา และงานบรกิ าร เปน การใหข าวสารและชกั จงู ใหซอ้ื สนิ คา และซือ้ บริการ
สื่อที่ใชในการโฆษณามีหลายประเภท เชน นิตยสาร หนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ปายโฆษณา
การโฆษณาทางไปรษณีย เปนตน ส่ือโฆษณาแตละประเภทจะมีจุดเดนและจุดดอยแตกตางกัน ดังน้ัน
การเลอื กส่อื โฆษณาควรคํานึงถงึ วัตถปุ ระสงค ดงั น้ี
1) สามารถเขาถงึ กลุมเปา หมายใหมากท่ีสุดเทาทจ่ี ะมากได
2) สือ่ น้ันมีประสทิ ธิภาพและไดผ ลสูงสดุ
3) เสียคาใชจ า ยต่ําทสี่ ดุ
2. การประชาสัมพันธ หมายถึง การติดตอสื่อสารเพ่ือสงเสริมความเขาใจที่ถูกตองรวมกัน
ตลอดจนสรางความสัมพันธอันดีตอกันระหวางลูกคากับผูผลิต เพื่อใหเกิดความเชื่อถือศรัทธา ความ
คิดเหน็ ทัศนคติทด่ี ตี อ องคการ การประชาสมั พันธ ไดแ ก ขา วแจกสําหรบั เผยแพร การแถลงขา ว
3. การสงเสริมการขาย หมายถึง กิจกรรมการสงเสริมการตลาดนอกเหนือจากการโฆษณา
การขายโดยบุคคล และการประชาสัมพันธ เปนการชวยกระตุนความสนใจ การซื้อของผูบริโภคหรือ

81

บุคคลอื่นในชองทางการจัดจําหนาย การจัดแสดงในงานแสดงสินคา การแจกของแถม การลดราคา
การชิงโชค การแขงขนั การแจกคูปอง

4. การวิจัยการตลาด หมายถึง การศึกษาปจจัยภายนอกและภายในเกี่ยวกับการตลาด ทําให
ผูประกอบการมีขอมูลในการวางแผนการตลาดไดอยางมั่นใจและสามารถบอกรายละเอียดในการ
ดําเนินงานไดอยางชดั เจน การวจิ ัยการตลาดหรอื การศกึ ษาตลาดควรวเิ คราะหพฤติกรรมผูบริโภคมาปรับใช
ดงั น้ี

1. ผูบริโภคของกิจการคือใคร ใชหลักการแบงสวนตลาดเขามาประกอบการพิจารณา คือ
หลกั ภมู ิศาสตร หลกั ประชากรศาสตร หลักจติ วทิ ยา หลกั พฤติกรรมศาสตร

2. ตลาดตองการซื้ออะไร ผูประกอบการจะตองศึกษาวาผูบริโภคตองการอะไรจากผลิตภัณฑ
ที่ซ้อื เชน บางคนใชร ถยนตร าคาแพง เพราะตองการความภาคภูมิใจ บางคนเลือกรับประทานอาหารใน
รา นหรูหรา นอกจากเขาตองการความอรอ ยจากรสชาติของอาหารแลวเขายังตองการความสะดวกสบาย
การบริการท่ีดี เปนตน นักการตลาดจะตองวิเคราะหดูวาผูบริโภคตองการซื้ออะไรเพื่อท่ีจะจัด
องคป ระกอบของผลิตภณั ฑใ หครบถว นตามที่เขาตอ งการ

3. ซื้ออยางไร ผูประกอบการตองศึกษาถึงกระบวนการตัดสินใจในการซ้ือของผูบริโภค
กระบวนการการตัดสินใจในการซื้อน้ีจะเริ่มจากความรูสึกวาตองการสินคาน้ัน จนไปถึงความรูสึก
หลงั การซ้อื กระบวนการดังกลา วนี้จะกนิ เวลามากหรอื นอ ย ยากหรอื งา ยเพียงใดขึ้นอยูกับชนิดของสินคา
ตัวบุคคลท่ีทําการซ้ือ ผูตัดสินใจซื้อ การสงเสริมการตลาด ฯลฯ แตละขั้นของกระบวนการซ้ือใชเวลา
ไมเ ทากันและบางครงั้ การซอ้ื อาจจะไมไดด าํ เนินไปจนจบกระบวนการก็ได เพราะผบู ริโภคเปลย่ี นใจหรอื
เกิดอุปสรรคมาขดั ขวางทาํ ใหเ ลกิ ซ้ือหรืออาจตองทอดระยะเวลาในการซื้อออกไป

4. ทําไมผูบริโภคจึงซ้อื เปนการพิจารณาถึงวตั ถปุ ระสงคห รอื จุดมงุ หมายของการซ้อื
5. เมื่อไรผูบริโภคจะซื้อ นักการตลาดจําตองทราบถึงโอกาสในการซ้ือของผูบริโภค ซ่ึงจะ
แตกตางกันตามลักษณะสินคาน้ัน ๆ เพ่ือวางกลยุทธทางตลาดไดเหมาะสมกับพฤติกรรมการซ้ือของ
ผบู ริโภค
6. ผูบรโิ ภคจะซอ้ื ท่ีไหน เปนการถามเรื่องชองทางการจําหนาย แหลงขายท่ีเหมาะสมกับสินคา
โดยพจิ ารณาดูวาสินคา ชนิดน้ีผูบรโิ ภคมักจะซอ้ื จากท่ีไหน ซ้อื จากหา งสรรพสินคา ใหญ หรือจากรานขาย
ของชําใกลบ า น เปน ตน
7. ใครมีสวนรวมในการตัดสินใจซ้ือ เปนการถามเพ่ือใหทราบถึงบทบาทของกลุมตาง ๆ ท่ีมี
อิทธพิ ลหรอื มีสวนรว มในการตัดสินใจซ้ือ
โดยสรุป ผูประกอบการและนักการตลาดจะตองศึกษาปจจัยที่มีอิทธิพลตอผูบริโภค
เพื่อทราบลักษณะความตองการของผูบริโภค เพื่อจัดสวนประสมทางการตลาด ไดแก ดานผลิตภัณฑ
ดานการสง เสริมการตลาด ดา นแผนการจัดจําหนายและแผนราคาใหเหมาะสม
8. การวางแผนการตลาด หมายถึง การกําหนดกลุมลูกคาเปาหมาย สรางความนาเชื่อถือใหกับ
กิจการและผทู ่จี ะรว มลงทุน สามารถอธบิ ายวิธกี ารที่จะดึงดูดและรักษาลูกคา ท้ังรายเการายใหมไ วไ ด

82

9. การทําฐานขอมูลลูกคา หมายถึง ขอมูลจะชวยในการกําหนดสวนตางของการตลาด การ
กาํ หนดกลยุทธ การตลาดทางตรงไมว าจะเปน กลยทุ ธการสรางสรรคง านโฆษณา กลยุทธส ือ่ ตลอดจนใช
ในการวิเคราะหข อมูลตา ง ๆ เปนสิ่งสําคัญสําหรบั การทาํ ตลาดทางตรง เพราะกิจการจะไมส ามารถสอ่ื สาร
หรือเขาใจถึงกลมุ ลกู คา ท่คี าดหวังได หากปราศจากขอมูลลกู คา

วัตถุประสงคก ารทําฐานขอ มูลลูกคา มดี ังนี้
1) เพ่ือใหทราบถึงความสําคญั ของการจดั ทาํ บัญชรี ายช่ือลูกคา
2) เพื่อใหท ราบถึงวธิ กี ารเบอ้ื งตนในการจัดทาํ บญั ชีรายชอื่ ลกู คา
3) เพ่ือใหเขา ใจถงึ ประเภทของฐานขอมูล
4) เพอ่ื ใหทราบถงึ องคประกอบของฐานขอ มูลลูกคา

10. การกระจายสินคา ในวงการธรุ กจิ ปจจบุ ันนกั การตลาดใหความสาํ คญั เกย่ี วกับการกระจายสนิ คา
ไมน อยกวาตวั แปรอน่ื ๆ ในดา นการตลาด หากผลิตภัณฑเปนที่ตองการของตลาด แตระบบการกระจาย
สินคาไมดี เชน สงสินคาผิดพลาด ลาชา ผิดสถานท่ี เปนตน เปนความสูญเสียอันยิ่งใหญ เพราะทําให
ยอดขายลดลงและสญู เสยี ลูกคา

จดุ ประสงคข องการกระจายสินคา คอื การจัดสง สนิ คาใหลูกคาไดถูกตอง ไปยังสถานท่ีท่ีถูกตอง
ในเวลาทเ่ี หมาะสม โดยเสยี คาใชจ า ยนอ ยท่สี ุด ตลอดจนการใหบรกิ ารลูกคา ท่ดี ีทส่ี ุด

บทบาทและความสําคัญของการกระจายสินคา เปนการเชอื่ มโยงระหวางผผู ลติ กับผูบริโภค หรือ
กลาวไดว าการทน่ี ําสนิ คาออกจาํ หนา ยใหผบู ริโภคทนั ตามเวลาทีต่ องการกระจายสินคา จึงมคี วามสาํ คญั ท่ี
ผปู ระกอบการจะตองระมัดระวังในเร่ืองตอไปน้ี

1) สนิ คาท่ถี กู ตอ ง
2) เวลาทีถ่ ูกตอ ง
3) จาํ นวนทีถ่ กู ตอง
4) สถานท่ที ถี่ ูกตอ ง
5) รูปแบบที่ตองการ
การจดั การกระจายสนิ คา คอื การนาํ สินคา ไปถึงมือผูบรโิ ภคหรือลกู คา ซ่งึ กระจายสนิ คาเกี่ยวของ
กับการงานในหนาที่อื่น ๆ ไดแก การเริ่มตนจากการพยากรณการขายซึ่งเก่ียวกับการวางแผนการจัด
จําหนาย และวางแผนการผลิต สวนการกระจายสินคา หมายถึง การบริหารระบบการขนสงระบบ
ชองทางการจัดซ้ือ ระบบชองทางการจัดจําหนาย ระบบสินคาคงคลัง เพื่อใหไดมาซ่ึงประสิทธิภาพใน
การจัดซื้อวัสดุ วัตถุดิบเพื่อการผลิต และเพื่อใหไดมาซ่ึงประสิทธิภาพทางการตลาดที่จะขายสินคา
สาํ เร็จรูปและบรกิ ารสูมอื ผูบรโิ ภค
1) การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ
การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ จะทําใหพ นกั งานทุกคนไดร ูวา จะปฏิบัติใหบรรลุเปาหมายใน
ระยะเวลาไดอยางไร แผนการตลาดเปนเอกสารที่เขียนขึ้น เพ่ือใชเปนเสมือนหนังสือนําทางสําหรับ
กิจกรรมทางการตลาดแกผ ูจ ดั การฝา ยการตลาด

83

แผนการตลาดจะระบวุ ตั ถุประสงค และกจิ กรรมทตี่ องทําเพ่อื ใหบรรลุวัตถปุ ระสงคน น้ั การตลาด
ถือเปนกิจกรรมที่ยากที่สุด ท่ีพนักงานและผูบริหารเขาใจรวมกันและทําเพ่ือนําไปสูเปาหมายรวมกัน
การเขียนแผนการตลาดที่ชัดเจนเปนงานที่ตองใชเวลา แตเปนพ้ืนฐานในการส่ือสารภายในองคการ
แผนการตลาดจะทําใหพ นกั งานทุกคนทราบวา ตนมีความรับผิดชอบอะไร ตองทําอะไร มีกรอบเวลาใน
การปฏบิ ัตงิ านอยา งไร แผนการตลาดบง บอกวตั ถุประสงคและแนวทางการจัดสรรทรพั ยากรเพอื่ ใหบ รรลุ
วตั ถปุ ระสงค แผนการตลาดเปนกรอบความคิดและใหทิศทางเชิงกลยุทธ สวนการนําไปปฏิบัติเปนการ
ทาํ งานในลกั ษณะท่ีจดั การกับปญหา โอกาส และสถานการณ แผนการตลาดแสดงขั้นตอนงานท่ีเรียงเปน
ลาํ ดับกอ นหลงั กจ็ รงิ แตข ้นั ตอนเหลาน้นั อาจเกิดขึ้นพรอมกนั หรอื ประสานกันกไ็ ด การเขียนแผนมีหลาย
รูปแบบ ขนึ้ อยกู ับองคก ร พันธกิจ วตั ถุประสงค กลุมเปา หมาย และสว นประสมทางการตลาดขององคกร
นนั้

2) การนําแผนไปปฏิบัติและการควบคุม เปนกระบวนการท่ีผูทําการตลาด ตองดําเนินงานตาม
แผนการตลาดท่ีวางไว ดวยความมั่นใจวาสามารถบรรลุวัตถุประสงคได ซ่ึงรายละเอียดในแผนจะระบุ
กิจกรรม เวลา งบประมาณ ซ่ึงตอ งมีการสือ่ สารทด่ี ี

เมื่อนาํ แผนการตลาดไปปฏิบัติแลว จะตองมีการประเมิน เพอ่ื ใหท ราบวา ไดดาํ เนินการบรรลุตาม
วัตถุประสงคเ พียงใด มีอะไรท่ีควรแกไข การวางแผนมีความสัมพนั ธใกลชิดกบั การควบคมุ เนอื่ งจากแผน
ไดระบถุ ึงส่ิงท่ีองคก รตอ งการบรรลุ

3) บัญชธี รุ กิจ
3.1 ความหมายของบญั ชีธรุ กจิ
บัญชีธุรกิจ หมายถึง ระบบประมวลขอมูลทางการเงิน การจดบันทึกรายการคาตาง ๆ

ที่เก่ยี วกบั การรบั – จา ยเงนิ ส่งิ ของ และสทิ ธิทมี่ มี ลู คา เปนเงินไวในสมุดบัญชอี ยางสมาํ่ เสมอ เปนระเบียบ
ถกู ตอ งตามหลกั การและสามารถแสดงผลการดาํ เนนิ งานและฐานะการเงินของกจิ การในระยะเวลาหนึง่ ได

3.2 ความสําคญั ของการทําบัญชี
1. เปน เครอ่ื งมอื วดั ความสําเรจ็ ในการดําเนนิ ธรุ กจิ โดยพจิ ารณาจากผลการดําเนินงาน

ฐานะทางการเงินของธุรกิจ และความมั่นคงของธุรกิจ จะบันทึกบัญชีรายการตาง ๆ ท่ีเกิดขึ้นในการ
ดําเนินธุรกิจ เชน การลงทุน การรับ การจาย โดยไมนําสวนท่ีเปนของสวนตัวเขามาบันทึกดวย ส่ิงที่
บันทึกไวจะสามารถนํามาจัดทําเปนรายงานทางการเงินได เชน งบดุล งบกําไร ขาดทุน ซ่ึงเปนภาพ
สะทอ นในการดาํ เนินธุรกิจ

2. เปนเครื่องมือชวยในการวางแผนและตัดสินใจธุรกิจ สามารถนํามาวิเคราะหความ
เปนไปไดข องการลงทุนทจ่ี ะเกิดขึ้นในอนาคต ดังน้ัน หากมีการบันทึกท่ีถูกตอง จะทําใหสามารถพัฒนา
กจิ การใหเ จริญกา วหนา อยางยง่ั ยนื

3. เปนเครื่องมือในการวางแผนกําไร และควบคุมคาใชจายของบริษัท ชวยในการ
ตดั สนิ ใจกําหนดราคาสนิ คา ชว ยในการควบคมุ ตนทนุ การผลิต และสามารถวิเคราะหปรับปรุงรายจายที่
ไมจําเปนออก รวมถงึ ชว ยในการวางแผนการดาํ เนินงานไดอยางถูกตอ ง เหมาะสมกบั ทรพั ยากรที่มอี ยู

84

3.3 ประเภทและขั้นตอนของการทาํ บญั ชีธรุ กจิ

บัญชีรับ – จาย การทําบัญชีรายรับ – รายจาย หมายถึง การจดบันทึกเหตุการณตาง ๆ

เก่ียวกับการเงนิ หรอื อยา งนอยท่ีสุดบางสวนเกี่ยวของกับการเงิน โดยผานการวิเคราะห จัดประเภทและ

บันทึกไวในแบบฟอรมท่ีกําหนดเพ่ือแสดงฐานะการเงิน และผลการดําเนินงานของกิจการในชวง

ระยะเวลาหน่งึ

การจดบันทึกการปฏิบตั งิ านและการทําบญั ชีรายรบั – รายจาย เปนการชวยความทรงจํา

และถามีการจดบันทึกกิจการตาง ๆ อยางมีระบบ การลงบัญชีที่ดี มีความเขาใจในการจดบันทึก และ

การสรปุ ขอ มลู ใหเ หมาะสมแลวสามารถนาํ ขอ มูลทีไ่ ดรบั มาใชประโยชนในการตัดสินใจทําการปลูกพืช

ใหส อดคลองกบั ความตองการของตลาด แนวโนม ของราคา ตลอดจนเหตุการณตาง ๆ ที่มีผลกระทบตอ

การดาํ เนนิ กจิ กรรมไดอ ยา งเหมาะสมย่ิงขน้ึ ทาํ ใหผผู ลติ ทราบไดวากจิ การของตนเปนอยา งไร และวิธีการ

อยางหนึ่งท่ีจะแสดงฐานะทางการเงินและผลการดําเนินงานวามีรายรับ – รายจายอยางไร ชวยในการ

ประเมินผลการดาํ เนินงานวามกี ําไร หรือขาดทุนอยางไรอกี ดวย รูปแบบการบันทึกการทําบัญชีรายรับ –

รายจา ย ดังตัวอยาง

ตวั อยาง แบบฟอรม การทาํ บญั ชีรายรบั – รายจาย

แบบบญั ชีรายรับ - รายจา ย

วนั เดอื น ป รายรับ จาํ นวนเงนิ วนั เดอื นป รายจา ย จํานวนเงนิ
บาท สต. บาท สต.

บญั ชีทรพั ยสิน – หน้ีสนิ
เปน การบนั ทกึ รายการทรัพยส นิ หนส้ี ินตาง ๆ เชน ทด่ี ิน เคร่ืองมือ เคร่ืองจักรกลตาง ๆ อุปกรณ

การเกษตร ปจจัยการผลิต จํานวนผลผลิต ผลผลิตท่ีคงเหลือ ตลอดจนหน้ีสินตาง ๆ ที่เกิดขึ้นในการ
ดําเนนิ การผลิต ในการบันทกึ ทรพั ยส ิน – หนสี้ นิ ตาง ๆ เพ่ือจะนาํ ไปใชสรุปฐานะทางการเงินของตนเอง
และเปนขอ มลู ที่จะใชในการคาํ นวณหารายไดตอ ไป โดยสรปุ เปนฤดูกาลเพาะปลูก หรือส้ินปใหกําหนด
เปน มลู คา จาํ นวนเงิน ดงั ตัวอยา ง บัญชที รพั ยสิน – หนส้ี นิ

85

บัญชที รัพย – หนีส้ ิน
รา นขายขนมเบเกอร่ี

วนั เดอื น ป ทรัพยสนิ จํานวน จํานวน วนั เดอื น ป หนส้ี นิ จาํ นวน จาํ นวน
หนว ย เงิน 5 ม.ค. 53 หนว ย เงิน
1 ม.ค. 53 รายการ 300,000 รายการ 100 ตร.ว 400,000
15 มี.ค. 53 1 400,000
25 ม.ี ค. 53 รถยนต 100 ตร.ว 500,000 กเู งนิ ซ้ือทด่ี ิน
30 ม.ี ค. 53 ทดี่ นิ 5,000 ฯลฯ
รา นคา 1
อปุ กรณท าํ เบเกอรี่ 1 ชุด
ฯลฯ

86

กจิ กรรมท่ี 12
ใหผูเรยี นศกึ ษาใบความรู เรือ่ ง การบรหิ ารจัดการในการขยายอาชีพใหเขา ใจ แลว สรุปแตละเร่ือง

ใหส อดคลอ งกบั อาชพี ของตนเองหรอื อาชพี ทส่ี นใจมาพอสังเขป
1. การทําแผนธรุ กจิ
……………………………………………………………………………………………………
…..………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
2. การจดั การความเสย่ี ง
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
3. การจัดการการผลติ
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
4. การจดั การการตลาด
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
5. บญั ชธี ุรกจิ
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

87

บทที่ 6
การจดั ทําและพัฒนาระบบการขยายอาชพี ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

ผลการเรียนรูท่คี าดหวงั
สามารถดําเนินการจัดทําหรือปรับปรุงแผนธุรกิจดานการจัดการการผลิตหรือการบริการ และ

ดานการจดั การการตลาด ตามแนวคิดของปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
ขอบขายเน้ือหา

เรอื่ งที่ 1 องคป ระกอบของระบบขยายอาชพี ตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
เร่ืองที่ 2 การจดั ทาํ แผนธรุ กิจ

สอ่ื ประกอบการเรยี นรู
1. เอกสารหมายเลข 17 ใบความรู เร่ือง องคป ระกอบของระบบขยายอาชพี ตามแนวคดิ ปรชั ญา
ของเศรษฐกิจพอเพียง
2. เอกสารหมายเลข 18 ใบความรู เรอื่ ง การประยุกตหลักเศรษฐกิจพอเพียงกับประสบการณ
ตนเอง จัดทาํ กรอบความคิดเหน็ ธุรกจิ ท่ีเหมาะสมกบั ตนเอง
3. เอกสารหมายเลข 19 คมู ือจดั ทําแผนธรุ กจิ ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหเหมาะ
กับตนเอง

88

เรื่องท่ี 1 องคประกอบของระบบขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ลักษณะบง ช้ีความสําเรจ็ ของการเรยี นรู
1. ชี้แจงภาพรวมขององคป ระกอบในระบบการขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจ

พอเพียง
2. บอกความสัมพนั ธระหวาง ความมเี หตผุ ล ความพอดี และภมู ิคุมกันทน่ี ําไปสูการจัดทําแผน

ธรุ กิจของการขยายอาชพี
3. บอกเหตผุ ลเชงิ สัมพันธใ นการใชค วามรอบรูเ พ่อื จัดการการตลาดและการผลิต
4. บง ชล้ี ักษณะการใชคุณธรรมขบั เคลอื่ นธรุ กิจ

ลกั ษณะบง ชี้ความสาํ เรจ็ ของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล สื่อการเรียนรู
การเรียนรู

1. ช้แี จงภาพรวมของ 1. อานเอกสารหมายเลข 16 1. ทดสอบความเขา ใจ เอกสารหมายเลข 16

องคประกอบในระบบการ เรอ่ื ง องคประกอบของระบบ 2. สงั เกต การแสดงความ ใบความรู เรื่อง

ขยายอาชพี ตามแนวคิด ขยายอาชพี ตามแนวเศรษฐกจิ คดิ เหน็ องคป ระกอบของระบบ

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง พอเพยี ง แลวคิดความคิดรวบ 3. ประเมินความเปน ไปไดใ น ขยายอาชพี ตามแนวคิด

2. บอกความสมั พันธร ะหวาง ยอดเปน ของตนเอง เกีย่ วกับ การนาํ ไปใชจริง ปรชั ญาของเศรษฐกจิ

ความมเี หตุผลความพอดี และ 1.1 ความพรอ มของระบบ 4. องคค วามรทู ่ีเกดิ ขนึ้ ใหม พอเพียง

ภูมคิ ุมกนั ที่นาํ ไปสกู ารจัดทาํ การขยายอาชีพตามปรัชญา

แผนธรุ กิจของการขยายอาชพี ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

3. บอกเหตผุ ลเชิงสมั พนั ธใ น 1.2 ความสัมพนั ธระหวา ง

การใชค วามรอบรู เพ่อื จัดการ ความมเี หตผุ ล ความพอดี และ

การตลาดและการผลิต ภูมิคุม กนั กบั การจัดตําแหนง

4. บง ชี้ลักษณะการใช ธุรกจิ การขยายอาชีพ

คุณธรรมขบั เคลื่อนธุรกิจ 1.3 เหตผุ ลเชิงสัมพันธใ น

การใชค วามรอบรู เพ่อื จัดการ

การตลาดและการผลิต

1.4 สาระคณุ ธรรมทใี่ ช

ขบั เคลอ่ื นธรุ กจิ

2. ผเู รยี นนาํ ความรทู ่ีสรุปจาก

เอกสารหมายเลข 16 ไป

แลกเปลีย่ นเรยี นรกู บั ผรู ู

ผเู ช่ยี วชาญและผูประกอบการ

ลักษณะบง ชค้ี วามสาํ เร็จของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมนิ ผล 89
การเรยี นรู ส่อื การเรยี นรู

กับประสบการณของตนเอง

เปนความรใู หม

3. ผเู รียนนาํ ความรูใหมที่เกดิ

จากการบูรณาการมา

ตรวจสอบ ทดลองปฏบิ ัติการ

หาความรู ความจริงกับตนเอง

4. ผเู รยี นดาํ เนินการประเมนิ

ความเปน ไปไดในการ

นาํ ไปใชจ รงิ แลวสรุปเปน

องคความรขู องตนเอง

90

เอกสารหมายเลข 17 : ใบความรเู รอ่ื ง องคป ระกอบของระบบขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพยี ง

1. ภาพรวมขององคประกอบระบบการขยายอาชพี ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ระบบตาง ๆ ท่ัวไปมักจะประกอบดวยการจัดปจจัยนําเขา กระบวนการดําเนินงานผลผลิต

และการประเมนิ พัฒนา ดงั น้ันการจดั ทําระบบขยายอาชพี ตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพ่ือ
พัฒนาเศรษฐกิจของผูเรียน ครอบครัวชุมชนใหมีความพอเพียงไดดวยการนําเปาหมายความคิดของ
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาอา งองิ ประยุกตเ ปน ระบบดาํ เนินการ ซง่ึ มีลักษณะภาพรวมดังนี้

1 2 3 4 5
ใชเหตผุ ล ใชหลกั ความ สรา งความ
วเิ คราะหปญ หา พอดจี ดั ทําแผน ใชหลกั ภูมิคมุ กนั ใชห ลักคณุ ธรรม
ความตอ งการ ธรุ กจิ ทเี่ หมาะสม วิเคราะหค วามเสีย่ ง รอบรู ขบั เคลือ่ น ควบคุม
ใหกับ ประเมนิ และพัฒนา
- ลกู คา แผนธรุ กจิ ท่ปี ระเภทตา งๆ ตนเอง
- ผลติ ภัณฑ ขยายอาชีพ การ - ผลิตภณั ฑ
- ชองทางตลาด วเิ คราะหและ แผนจดั การ ขับเคลือ่ น เขา สตู ลาด
- ทนุ จดั การความเส่ียง การตลาด
- องคค วามรู ดานแผนกลยทุ ธ ธรุ กิจ - ฐาน
แกผานรจตัดลกาาดร ลกู คา
ขยายตัว
การผลิต
- พันธมิตร
ทางธุรกจิ
เพม่ิ

แผนภมู ิ : แสดงระบบการขยายอาชพี ตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

จากแผนภูมิขา งตนทําใหท ราบวา ระบบการขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
มีข้นั ตอนดังนี้

1. ข้ันตอนการใชเหตุผล วิเคราะห ปญหาความตองการ ของการขยายอาชีพ เพ่ือได
ขอ มูลสารสนเทศที่เปนเหตเุ ปนผล ดว ยการศึกษาสาํ รวจ ตรวจสอบเหตุการณ สรุปจําแนกขอมูลเชิงเหตุผล
ดานตาง ๆ เชน (1) ลูกคา (2) คุณภาพผลิตภัณฑท ลี่ ูกคา ตอ งการ (3) ชอ งทางการตลาดเพ่อื การจดั จําหนาย
(4) ทนุ ที่มอี ยู ทง้ั เงินทนุ อุปกรณ ทด่ี นิ แรงงาน และองคค วามรูท่จี ะตองใช

2. ข้ันตอนการใชหลักความพอประมาณความพอดี กําหนดแผนธุรกิจที่เหมาะสม
ทําไดจรงิ ตองการนําขอ มูลเชงิ เหตุและผลมาเปน ฐานในการคดิ

91

3. ข้นั ตอนการใชห ลกั ภูมิคุมกัน สรางความมั่นคงลดความเสี่ยงท่ีจะเกิดขึ้นกบั การขยาย
อาชพี ดวยการวิเคราะหศักยภาพ เพ่ือจัดการความเสี่ยงกับผลการดําเนินงาน เชน (1) สภาวะแวดลอม
ภายใน จุดออน จุดแข็ง ของการดําเนินงานที่เก่ียวของกับ ผลิตภัณฑ คาใชจายตาง ๆ ของกําไร คูแขง
สวนแบงตลาด และสมรรถนะของธุรกิจ (2) สภาวะแวดลอมภายนอกดานโอกาสและอุปสรรคท่ี
เกยี่ วของ นโยบาย ของฝา ยปกครอง คแู ขง ขัน กฎหมายระเบียบตาง ๆ

4. ขั้นตอนการใชหลักความรอบรู เพ่ือวางระบบการจัดการการตลาดและการจัดการ
การผลิต ข้ันตอนนเ้ี ปน การกําหนดกิจกรรมและขน้ั ตอนดําเนนิ กจิ กรรมเปนรายละเอียดของการทํางานท่ี
จะตอ งใหผูรวมงานไดร ูเทากนั ทกุ ฝาย จงึ มรี ายละเอยี ดของความรูม ากมายที่จะตองเรียนรู ทําความเขาใจ
จัดเปน เอกสารคมู อื ดาํ เนนิ งาน

5. ขั้นตอนการใชห ลักคุณธรรม เพื่อการขับเคล่ือน ควบคุม ประเมินและพัฒนาผลได
ทางธุรกิจที่มีลักษณะสังคมชืน่ ชมยนิ ดีและเปน ไปในทางท่ตี อ งการ

92

2. ความสมั พันธ ระหวา งความมีเหตุผล ความพอดี และภูมคิ มุ กัน เพือ่ นําไปสกู ารจัดทาํ แผนธุรกิจของ 2

การขยายอาชีพ
หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง มคี วามประสงคท่ีจะใหประชาชนดําเนินการประกอบอาชีพ

ไปอยางมีเหตุผล มีความพอดี มีภูมิคุมกันใหปลอดจากอันตราย ดังน้ันแผนพัฒนาธุรกิจจึงตองมี
ความสัมพนั ธก บั หลกั การดังกลาวดังแผนภูมิ

1

เหตผุ ลที่ทาํ ใหเกิด แผนธรุ กิจขยาย ความพอดขี อง
ผลสาํ เรจ็ ของอาชพี อาชีพ อาชีพ

- ทนุ วสิ ยั ทศั น ความถกู ตอง
- ผลติ ภัณฑ พนั ธกจิ ความพอดกี บั ท่ีตอ งการ
- ลกู คา กลยทุ ธ
- ความสามารถของตนเอง
3

ภูมิคมุ กนั ใหป ลอด
จากอนั ตราย

- ความรใู นจดุ ออ น จดุ แข็ง โอกาสและอปุ สรรค
ของธุรกจิ

- ระวังความคาดหวังท่ีคิดวาตนเองไปถึงและ
ความกลาเผชญิ หนากบั ส่ิงทีไ่ มต อ งการใหเกดิ

- ไมเอาตวั เองเปนศูนยกลาง ยึดหลักการทํางาน
รว มกันที่ใหทกุ คนรเู ทา กัน

จากแผนภูมดิ งั กลา วทําใหมองเห็นวา การขยายหรือพัฒนาอาชีพจะตองเร่ิมมาจากการใช
ขอมูล สารสนเทศของเหตุผล หรอื สิ่งท่ที ําใหเกิดผลทางธุรกจิ ไดแ ก ทนุ ลูกคา ผลิตภัณฑ และความสามารถ
ของกลมุ หรือบคุ คลท่ีประกอบการอาชพี มากาํ หนดวิสัยทัศน พันธกิจ และกลยุทธดําเนินงานของแผนธุรกิจ
ทม่ี คี วามถกู ตอ ง มีความเทา กบั ความตอ งการ หรือความพอดีท่ีควรจะเปน โดยผูประกอบการอาชีพจะตอง
เขา ถงึ จุดออ น จดุ แขง็ โอกาสที่ควรจะไดรบั และอปุ สรรคตา งๆ ที่ขวางหนาไมคาดหวงั ทะเยอทะยานเกนิ ตน
มคี วามกลาท่ีจะเผชิญหนาแกปญหากับส่ิงที่ไมตองการใหเกิด และยึดหลักการทํางานรวมกันท่ีใหทุกคน
รูเทา ทันกันซง่ึ เปน ภูมคิ ุมกัน ใชเ ปนหลกั ในการกาํ หนดแผนพฒั นาธุรกจิ

93

3. ความรอบรกู ับการทาํ แผนขั้นตอนการจดั การการตลาดและการผลติ
ข้นั ตอนตอไปจากการทาํ แผนธรุ กจิ เปน ขั้นตอนการจัดทําแผนปฏิบัตกิ ารธุรกิจ เปนการ

กําหนดกิจกรรมและขั้นตอนการดําเนินงานของการจัดการการตลาดและการผลิต เปนขั้นตอนที่
ผูป ระกอบอาชพี จะตองมีประสบการณความรูท ห่ี ลากหลายและซับซอ นไปตามลักษณะธุรกจิ ใหเพียงพอ
ผปู ระกอบอาชพี จําเปนทจ่ี ะตองพฒั นาตนเองใหเปนบุคคลรอบรู

การผลติ / การตลาด 1. ความรูใ นบทบาทหนาทขี่ องผูป ระกอบอาชพี
2. ความรูการบริหารจัดการทรัพยากรดําเนินงาน

อาชีพ
3. ความรกู ารจัดการการผลติ และการตลาด
4. ความรู การควบคุม การวัดผล ประเมินผล

คณุ ภาพในอาชพี

จากแผนภมู ดิ งั กลาวขางตน จะพบวา หากวิเคราะหกลุมความรูทั้ง 4 ดานดังกลาวขางตน จะมี
ความรูมากมายทผ่ี ปู ระกอบอาชพี จะตองเรียนรสู รา งภาวะความเปน ผูรอบรูอยา งตอเน่ือง
4. ลกั ษณะการใชค ณุ ธรรม ขับเคลอ่ื นธุรกิจ

คุณธรรมตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง หมายถึง สภาพคุณงามความดีของ
การทํามาหากิน การผลิต การจําหนายจายแจก การบริโภค การใชสอยที่มีความขยัน ความประหยัด
ความซอ่ื สัตย และความอดทนเปน หลักในการทํางาน

ความขยนั ผูประกอบการ
ความประหยดั การใชท รัพยากรการดําเนินงาน
ความซื่อสัตย การจัดการการผลติ และการตลาด
ความอดทน อดกลน้ั การควบคุมคณุ ภาพการดาํ เนนิ งาน