24. occupation 3. 31002

94

จากแผนภมู ิ จะมองเห็นลักษณะการใชค ุณธรรมขับเคล่อื นธรุ กจิ เชน
1. การเปน ผปู ระกอบการ ลําดับแรกตองเปนผูขยันขันแข็งในการเรียนรู ทํางานอยางเขมแข็ง
เปนปกติ
2. การใชท รัพยากรปจ จยั การดาํ เนนิ งานจะตอ งใชห ลักประหยดั ยับยง้ั ระมัดระวังท่ีจะควบคุมให
เสยี นอ ยที่สุดและนํากลบั มาเปลี่ยนรูปใหเ กดิ มลู คาใหมากท่สี ดุ
3. การจดั การการผลติ และการตลาด ตองเปนไปดวยความซื่อสัตยประพฤติตรง และจริงใจท่ีจะ
ผลิตสินคามีคุณภาพตามขอตกลง สงมอบสินคาตามขอกําหนด ยึดม่ันความปลอดภัยและสรางขวัญ
กําลงั ใจใหกบั ผรู ว มงาน
4. การควบคุมคุณภาพการดําเนินงานตองใชความอดทน อดกลั้นในการขับเคล่ือน
การดําเนนิ งานใหเปนไปตามขอ กําหนด ถึงแมจะมแี รงกดดันจากภายใน และภายนอกทีก่ ระทบเขามา

กิจกรรมท่ี 13
ใหผ เู รยี นปฏบิ ตั ดิ ังนี้
2. นําความรูที่ไดจากการศึกษาในเอกสารหมายเลข 16 ไปแลกเปล่ยี นเรียนรูกับผูรู ผูเชี่ยวชาญ
แลว บูรณาการกบั ประสบการณข องตนเองเปนความรใู หม
3. นําความรใู หมท ่ีเกดิ จากการบูรณาการมาตรวจสอบ ทดลอง ปฏิบัติการหาความรู ความจริง
กบั ตนเอง
4. ดาํ เนนิ การประเมินความเปน ไปไดใ นการนาํ ไปใชจ ริง แลวสรุปเปนองคค วามรขู องตนเอง

95

เรื่องท่ี 2 การจดั ทาํ แผนธุรกิจ

ลักษณะบง ช้คี วามสําเรจ็ ของการเรียนรู

ลกั ษณะบง ชีค้ วามสาํ เร็จของการ กิจกรรม การวัดผล ประเมินผล สอื่ การเรยี นรู
เรยี นรู

1. จําแนกโครงสรางของแผน 1. อานเอกสารหมายเลข 17 1. ทดสอบความเขา ใจ เอกสารหมายเลข 17

ธุรกิจตามแนวปรชั ญาของ สรปุ กรอบความคดิ ดงั นี้ 2. ผลการประยกุ ตใช ใบความรู เร่อื ง การ

เศรษฐกจิ พอเพียงได 1.1 ลกั ษณะโครงสรา ง ประสบการณข อง ประยกุ ตห ลกั ปรชั ญา

2. ประยุกตห ลกั เศรษฐกจิ แผนธุรกิจระดบั พออยพู อกนิ ตนเองตามแนวคิด ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

พอเพยี งและประสบการณตนเอง ระดับอยดู มี ีสุข และระดบั ปรัชญาของเศรษฐกจิ กับประสบการณต นเอง

จดั ทาํ กรอบความคดิ ของ มัง่ มีศรสี ุข พอเพยี ง จดั ทํากรอบความคดิ

แผนธรุ กิจเพ่ือขยายอาชีพได 1.2 การประยกุ ตใ ชห ลกั แผนธรุ กิจทีเ่ หมาะสม

ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

กับประสบการณข องตนเอง

2. ผูเรยี นบูรณาการความคดิ

จากประสบการณก าร

ประกอบอาชีพ สงั เคราะห

เปน กรอบความคดิ ในการ

จดั ทาํ แผนธรุ กจิ ตามแนวคิด

ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

3. กาํ หนดขัน้ ตอนของการจัดทาํ ใหผูเรยี นศกึ ษาเอกสาร ผลการประเมิน เอกสารหมายเลข 18

แผนธุรกิจตามแนวคดิ หลกั หมายเลข 18 แลว ใชกรอบ เทียบเคยี ง คูมอื จัดทาํ แผนธรุ กิจตาม

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงได ความคดิ ท่ีสรุปไดพ ฒั นา หลักปรชั ญาของ

ตนเอง โดยประเมินเทียบเคียง เศรษฐกิจพอเพยี งให

ความคดิ และตัวอยา งตาม เหมาะสมกบั ตนเอง

เอกสารหมายเลข 18 ท่ีมี

ความเปน ไปไดท่จี ะใชใ นชีวติ

จริงไดห รอื ไม มีขอ บกพรอง

อะไรแลวควรปรับปรุง

พัฒนาการจัดทําแผนธุรกิจ

ของตนเองแบบใด

96

เอกสารหมายเลข 18 : ใบความรู เรือ่ ง การประยกุ ตหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งกับ
ประสบการณต นเอง จัดทํากรอบความคดิ แผนธุรกจิ ทเี่ หมาะสมกับตนเอง

1. โครงสรางแผนธุรกจิ ตามแนวหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
การทําธุรกิจ หมายถึง การงานประจําเกี่ยวกับการทํามาหากิน คาขายแลกเปล่ียน

จากความหมายดังกลาว ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงได ระบพุ ฒั นาการของการทาํ มาหากินไวเปน ระดบั
ตง้ั แต (1) ทาํ ใหพออยูพอกนิ (2) ทําใหอยูดีมีสขุ และเขาสู (3) ความมง่ั มีศรีสขุ การทํามาหากิน คาขาย
แลกเปล่ยี นหรอื ที่เรยี กวา ธุรกิจนนั้ จาํ เปนทจี่ ะตอ งมแี ผนในทุกระดับ เชน

1.1 แผนธุรกิจเศรษฐกิจพอเพียงระดับพออยูพอกิน เปนการทําธุรกิจเพื่อนําพาชีวิต
ครอบครัวใหร อดพนจากความขาดแคลนและอดอยากสชู ีวิตใหอยรู วมกนั ไดของคนในชุมชน

สํารวจวาตอ ง จาํ แนกวา แผนการผลติ ลาํ ดบั ทํางานให
กินใชอะไร อะไรทาํ ได ขั้นตอนและ เปน ไปตาม
แผนการ วธิ ีการทาํ งาน ขน้ั ตอน
แจกจา ย
เอื้ออาทร

เหตุผล ความ ภมู ิคุม กนั ความรอบรู คุณธรรม

พอดี

97

1.2 แผนธุรกจิ เศรษฐกิจพอเพียงระดับอยูดีมสี ขุ เปนการทําธุรกิจหารายไดท่ีใชความเอ้ืออาทร
ของสังคมเปน ฐานในการขบั เคลือ่ นมีลักษณะในการสรางทางธุรกิจดังน้ี

สํารวจสภาพ กาํ หนดความ แผนพัฒนาชวี ติ การ จดั ลําดับ ขับเคล่ือน
- การกนิ อยู พอดี ทาํ กนิ การอยูส ุขภาพ ขัน้ ตอนและ แผนให
- สขุ ภาพ วิธีการทํางาน เปนไปตาม
- การศกึ ษา - การกนิ อยู และการศึกษา ขน้ั ตอนและ
- เออ้ื อาทร - สุขภาพ วิธที าํ งาน
- การศึกษา แผนเออื้ อาทร
ความมี - การเอือ้ อาทร สงั คม ความรอบรู คุณธรรม
เหตุผล
ทางสังคม แผนหารายได
- รายจา ย รายได ยกระดับความมัน่ คง

ความ ภูมิคมุ กนั
พอดี

98

1.3 แผนธรุ กิจเศรษฐกิจพอเพียงระดบั มั่งมีศรีสุข เปน ธรุ กจิ ทต่ี อ งมคี วามเฉพาะตวั ตรงกบั ความ

ตอ งการของลูกคา ตอ งเชือ่ มโยงกบั สถาบนั ทางการเงิน ตองสรางพนั ธมติ รทางธรุ กจิ ตอ งเทียบเคยี งแขงดี

กบั ธุรกิจประเภทเดียวกันเพอ่ื ยกระดบั คุณภาพผลผลติ ขยายตลาดและสว นแบงตลาดใหมีรายไดพอเพียง

กบั การดาํ รงอยูและขยายธรุ กจิ ออกไปไดอยางม่ันคงตอเน่ืองไป ซ่ึงมีลักษณะโครงสรางของแผนธุรกิจ

ดงั น้ี

1234 5

ขอ มูล ทิศทางธุรกจิ แผนกลยุทธ แผนปฏิบตั ิ การขบั เคล่อื น

- ผลผลิต - วิสยั ทศั น เปา หมายกลยทุ ธ - การลงทนุ - บทบาทเจาของ
- ลกู คา - พันธกิจ ตวั บง ช้ีความสําเรจ็ - ผลผลิต ธุรกิจ
- ทนุ - กลยุทธ ปจจยั นาํ เขา - ลูกคา
- ความสามารถ กิจกรรมโครงงาน - การพฒั นา - การบริหาร
2 ทรัพยากร
ของตนเอง ความพอดี ตนเอง
และทมี งาน - ความถูกตอ ง - การดาํ เนนิ งาน
- ความเหมาะสม 34 - การควบคมุ คณุ ภาพ
1 ท่ตี อ งการดาน
เวลา ทนุ และ 5
เหตผุ ล คุณภาพ
ภูมคิ ุม กนั ความรอบรู คณุ ธรรม
- เหตุผลท่ี
ทาํ ใหเ กดิ สง่ิ ที่ทําให - ในบทบาทหนา ท่ี - ความขยันของ
ผลสําเรจ็ ของผปู ระกอบ ผูประกอบอาชีพ
ของอาชพี ปลอดภัยตอ อาชีพ
- ความประหยดั ใน
ความลม เหลว - การบรหิ ารจดั การ การใชทรพั ยากร
ทรพั ยากร ใหคุม คา
- สภาวะ ดาํ เนินงาน
แวดลอม - ความซ่ือสตั ยใน
ภายในธรุ กิจ - การจัดการผลติ การผลิต การตลาด
และการจดั การ ใหเ ปน ไปตาม
- สภาวะ การตลาด ขอ กาํ หนด
แวดลอม
ภายนอก - การควบคมุ - ความอดทนทจ่ี ะ
การวดั ผล ควบคมุ ตดิ ตามผล
- ความอยาก ประเมินผลและ และพัฒนา
ของตนเอง พัฒนาคณุ ภาพใน คุณภาพอาชพี
อาชพี อยา งตอเนอ่ื ง
- ความยดึ มนั่
ในตนเอง - การพฒั นา
ศกั ยภาพองคก ร

99

จากโครงสรางแผนธุรกิจตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงท้ัง 3 ระดับ ต้ังแตทําเพื่อให
พอเพียงกบั การดาํ รงชีวิตใหอยรู อดไมอ ดอยาก ไปสกู ารยกระดบั ความคดิ การกระทําใชชีวิตอยูด ีมีสุข ซึ่ง
จะตองมีรายได เพ่อื มาพัฒนาความเปนอยทู ่ดี ขี นึ้ และการสงบตุ รหลานเขารบั การศกึ ษา และระดับสุดทาย
ที่คนสวนใหญควรจะกาวไปใหถึงความม่ังมีศรีสุขท่ีสัมพันธกับสภาพเปนจริงของตนเอง ซึ่งจะตอง
เรยี นรรู ะบบธุรกจิ ที่มคี วามซับซอ นขึน้ ไป

กจิ กรรมที่ 14
ใหผ เู รียนทําโครงงานถอดแบบเรียนในการประกอบอาชีพของตนเองหรือผูประสบความสําเร็จ

ในการประกอบอาชพี เก่ียวกบั การจัดทาํ แผนธรุ กิจเศรษฐกิจพอเพยี ง ระดบั มั่งมศี รีสขุ ในประเดน็ ตอ ไปนี้
1. ขอมูลสารสนเทศ
2. ทศิ ทางธุรกิจ
3. แผนกลยุทธ
4. แผนปฏิบัติการ
5. การขับเคลื่อนแผน
โดยยึดหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงเปน ตวั อธิบายในแตล ะประเดน็ ตามแผนภูมิธุรกิจและ

ผูเรียนจะตองเรยี นรู บทที่ 5 ใหจบเสียกอ นจึงคอ ยดาํ เนินการ

100

2. การประยกุ ตใชหลักเศรษฐกิจพอเพียง และประสบการณตนเองจัดทาํ กรอบความคิดแผนธุรกจิ
การจัดทาํ แผนธุรกจิ ในการศกึ ษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เปน การเรียนรูเพ่ือการขยายอาชีพ

ใหเ ปนไปตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงในระดับมั่งมีศรีสุขที่มีแผนงานโครงการขยายอาชีพ สรางรายได
พอเพียงไปสูความมนั่ คงได มกี รอบแนวคิดตามหลักความมีเหตุผล ความพอดี มีภูมิคุมกัน ความรอบรู
และคณุ ธรรมดังนี้

2.1 กรอบแนวคิดในการใชห ลกั ความมเี หตุผล
เปน การประยกุ ตความมเี หตุผลท่จี ะทําใหการขยายอาชพี ประสบผลสําเรจ็ ตองการองคประกอบ
ในการขยายอาชพี มาวิเคราะหด วยตวั แปรดานตนเอง สังคม วชิ าการ มาหาเหตผุ ลใหก บั ตนเอง ดงั น้ี

ความมีเหตุผล

เหตผุ ลทจ่ี ะทํา ตนเอง ผลิตผลท่จี ะทาํ เปน ธุรกจิ ครอบครวั รบั ไดหรือไม
ใหเ กิดผลสาํ เรจ็ สงั คม ตลาดมคี วามตอ งการเพยี งใด เจตคติของชมุ ชนเปน อยา งไร คูแ ขงเปนใคร อยางไร
วชิ าการ สามารถผลติ ไดในทอ งถ่นิ หรอื ไม กระทบตอส่งิ แวดลอมเพยี งใด มอี งคค วามรู
1 แหลง วทิ ยาการพอเพียง
ตนเอง
ขอมลู สังคม เราปรบั ตวั เขากบั ลกู คาไดหรือไม
สารสนเทศ วชิ าการ ลกู คา เปนกลมุ บคุ คลระดับใดอยา งไร
รสนิยม วัฒนธรรม ส่ิงแวดลอ มและสังคมของลกู คา
2
ตนเอง เงินทุน แรงงาน ทุนทางปญญาเพ่ือการแขง ขนั
ขอ มลู สังคม แหลง เงินทุน ความเชอื่ ถอื ตอเรา
สารสนเทศ วิชาการ ความรูเ ก่ยี วกับการบริหารจดั การทนุ

3 ตนเอง ความสามารถหลักของเราสมั พนั ธกบั การผลิตการตลาดทจ่ี ะทาํ หรอื ไม
ขอมลู สังคม ความสามารถหลกั ของชุมชนจะนาํ มาประยกุ ตใ ชไดหรือไม
สารสนเทศ วชิ าการ ทเี่ ก่ยี วของกบั ความพอเพียงไดแก การสรางความหลากหลายทางชวี ภาพ
การหมุนเวยี นเปลยี่ นรูป การเพ่มิ ผลผลิต และการจัดการรายได
4
ขอ มลู
สารสนเทศ
ความสามารถ

101

2.2 กรอบแนวคดิ ในการใชหลักความพอดี
เปนการนําผลการคิดวเิ คราะหเหตผุ ลทจ่ี ะนําไปสูความสําเร็จมาคิดสังเคราะห กําหนด

แผนทิศทางธุรกิจใหม ีความถูกตองพอดีกับสภาพที่เปนจริงของตนเอง สังคม และวิชาการ โดยมีกรอบ
แนวคดิ ของการกําหนดทิศทางธรุ กิจตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

ความพอดี

- ความถูกตอ ง ทําอะไร ความตองการโดยรวมสดุ ทา ยปลายทาง
- ความสมควรทจี่ ะเปน ถงึ ไหน ของการขยายอาชีพท่ีตอ งการใหเกดิ และ
เมือ่ ไร ไปถึงไดจริง
วิสยั ทศั น
ทําอะไร พนั ธะอนั เปน ภาระสําคญั ท่ตี องทําให
พนั ธกจิ ทาํ ไมตองทํา เกดิ ผลตามวิสัยทศั น
ทําอยา งไร

กลยุทธ เปาหมายการกระทํา เปา หมายเชิงกลยทุ ธส ูความสําเร็จที่
วิธกี ารสําคญั ถกู ตอ งสมควรท่จี ะเปนตามวสิ ยั ทัศน

102
กรอบแนวคดิ ในการใชห ลักภูมิคมุ กนั

เปนการประยกุ ตห ลักภมู ิคุมกันของปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาวเิ คราะหก ลยทุ ธ
ของแตละพันธกจิ ออกมาเปน แผนกลยุทธท่ถี กู ตอง ธุรกจิ มคี วามปลอดภัย โดยมกี รอบแนวคิดดงั น้ี

ภูมคิ ุมกนั

สงิ่ ทท่ี ําใหป ลอดภยั รูเทาทัน สภาวะแวดลอ ม เปาหมายกลยุทธ
ตอความลม เหลว ภายในท่เี ปนจุดออ น จดุ แขง็ ตัวบง ช้ี
สภาวะแวดลอมภายใน ของธรุ กจิ ความสําเร็จ
รเู ทา ทนั สภาวะแวดลอ ม ปจจัยนําเขา
สภาวะแวดลอมภายนอก ภายนอกทใ่ี ชเปนโอกาส กิจกรรมโครงการ
ใชป ระโยชน และอุปสรรค
ความอยากของตนเอง ตองระมดั ระวัง

ความยึดมน่ั ในตนเอง ระมดั ระวังความอยากได
เปน ของตนเองใหอ ยใู น
ความพอดี

ระมดั ระวังความยดึ มน่ั
ถือมั่นของตนเอง ตอ งยึด
หลกั การทํางานรวมกนั ท่ี
ผูรวมงานรูเทาทนั กนั

103

กรอบแนวคดิ ในการใชความรอบรู
เปน การประยุกตหลักแหงความรอบรูท ่ีจะนําไปสคู วามสําเร็จของการจัดการของอาชีพ

ดวยวาเกณฑองคประกอบในระบบการบริหารจัดการคุณภาพกับแผนงานดานตาง ๆ ที่จะนําไปสู
การปฏิบตั กิ ารวา จะตอ งเกย่ี วขอ งกับความรอู ะไรท่ีเราจะตอ งแสวงหาความรูใหเกิดความรอบรูพอเพียงที่
จะใชข ับเคลือ่ นธรุ กิจไปสคู วามสาํ เร็จโดยมกี รอบดงั นี้

ความรอบรู

การบริหาร การลงทุน
จัดการคณุ ภาพ การผลติ
การตลาด
- บทบาทของผูประกอบอาชีพ การพฒั นาทมี งาน
- การบริหารจดั การทรพั ยากร
- การบรหิ ารจดั การผลติ
- การบริหารจดั การตลาด
- การควบคมุ การวัดผล ประเมนิ ผล

และพัฒนาคณุ ภาพชีวติ

104

กรอบแนวคดิ ในการใชค ุณธรรม
เปนการประยุกตหลักแหงคุณธรรมท่ีจะสรางความเขมแข็งใหกับการดําเนินธุรกิจท่ี

ประกอบดวยความขยันขันแข็ง ความประหยัดใชทรัพยากร ความซ่ือสัตยตอการดําเนินงาน และความ
อดทนตอ การควบคมุ ประคบั ประคองธุรกิจ โดยมกี รอบแนวคดิ ดังน้ี

ความขยันขนั แข็งของผดู าํ เนนิ ธรุ กจิ มงุ มนั่ แสวงหาความรเู พื่อพฒั นาสูความเปนเลศิ
ตรวจการดําเนนิ งานหาขอ บกพรอ ง
ติดตามผลการดาํ เนินงานดา นตา ง ๆ
ประเมนิ ธุรกจิ ในแงมมุ ตาง ๆ เปน ระยะ ๆ
สรางความเขาใจใหกบั ผูรว มงาน

ความประหยดั ใชทรพั ยากรคุม คา วางแผนการใชทรัพยากรอยา งรัดกุม
ควบคมุ การใชท รพั ยากรใหเ กิดประสิทธผิ ล
ลดของเสยี
เปลี่ยนรปู ของเสยี และเศษวัสดุสรางมลู คาเพ่ิม

ความซ่อื สัตยตอการดําเนินงาน สรา งคณุ ภาพผลผลติ ตามขอตกลง
สงมอบผลผลิตตามขอ ตกลง
กําหนดราคาที่ลูกคา รับได
ธุรกิจไมสรา งปญ หาใหกับชมุ ชนและสิ่งแวดลอ ม

อดทนควบคุมธรุ กจิ สูเ ปาหมาย งดเวน สิ่งทจี่ ะทําใหผ ลผลติ ไมเปน ไปตามขอตกลง
อดกลัน้ ตอ ผลกาํ ไรท่ไี มส มควร
สทู นแกไขขอบกพรอ ง

105

3. สรุป
การดําเนินการธุรกิจตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ตัง้ แตระดับทําใหพออยูพอ

กินพนความอดอยาก แบงปนผูที่ยังอดอยากไดกาวไปสูการสรางความอยูดีมีสุขท่ีจะตองเพ่ิมผลผลิต
สรา งรายไดใหพ อเพยี งกับการดํารงและพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ และเก็บออมสรางทุนเพ่ือกาวยางไปสูความ
มงั่ มีศรีสขุ ที่สามารถขยายธุรกิจออกไปสูต ลาดการแขง ขนั สรางงานสรางรายไดใหกับคนในชุมชนของ
ตนเอง เปน สว นหนง่ึ ของการสรา งความเขม แข็งทางเศรษฐกิจของชุมชน

การดําเนินธุรกิจตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง หากพิจารณาความสัมพันธ
ระหวางหลกั เศรษฐกิจพอเพียงกับข้นั ตอนทางธุรกจิ จะสรปุ ไดวา

1. การเร่มิ ตนธุรกิจจะตองเริ่มตนที่ความมีเหตุมีผล ซึ่งเปนเร่ืองของขอมูลสารสนเทศ
ตาง ๆ ทผี่ ูทําธุรกิจจะตอ งศกึ ษาความตอ งการ แสวงหาความเขา ใจจนบอกไดวา จะทําอะไร เพราะอยางไร

2. เมือ่ รูวาทําอะไร อยา งไร กจ็ ะตอ งกําหนดความพอดีของภารกิจท่จี ะทําแตใหสัมพันธ
กับสภาพชวี ิต ทุนตาง ๆ ทม่ี ีอยูไมทําอะไรเกนิ เลยจนสรา งความเดือนรอ นสคู วามลมเหลวใหกบั ตนเอง

3. เมื่อรูวาทําอะไรแคไหน จะตองทําอยางมีภูมิคุมกันใหปลอดภัยไมลมเหลว ดวย
การวางเปาหมายการดาํ เนินงานและความคาดหวังตา ง ๆ ในรูปแบบธรุ กจิ ใหสอดคลองกบั จุดแข็ง จดุ ออน
โอกาส อปุ สรรคตา ง ๆ และทบทวนตรวจสอบความอยาก ความติดยึดในตวั เราใหถอ งแท

4. เมื่อกําหนดเปาหมายความคาดหวังตาง ๆ ของธุรกิจที่คาดวามีความปลอดภัย
ไมล มเหลวชดั เจนแลว ก็ถึงข้นั ตอนการปฏบิ ตั กิ ารในธุรกจิ จะตอ งทําแผนปฏิบัติการเขาสูการปฏิบัติจริง
ขั้นตอนน้ีจะตองใชอ งคความรูตาง ๆ ในรูปของสหวิทยาการ ผูประกอบอาชีพจะตองมีความรอบรูดวย
การแสวงหาความรู ทดลองตรวจสอบความรอู ยางกระจา งทุกดานทีจ่ ะนาํ เขา มาใชด าํ เนนิ การ

5. การดาํ เนินปฏบิ ัติการสูความสําเร็จใหผูประกอบการจะตอ งยืนอยูบนฐานคุณธรรมท่ี
เร่ิมจากความขยนั ความประหยดั ความซอ่ื สัตยและความอดทน

กจิ กรรมที่ 15
เม่ือศึกษาเอกสารหมายเลข 17 เขาใจดแี ลว ใหผูเรยี นวิเคราะหจ ากประสบการณของตนเองหรือ

ของผปู ระสบความสําเร็จในอาชีพ จดั ทํากรอบความคิดในการจัดทําแผนธุรกิจตามแนวคิดปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพียง

106

เอกสารหมายเลข 19 : คูมือจัดทําแผนธุรกิจตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหเหมาะสมกับ
ตนเอง

ในเอกสารคูมือจัดทําแผนธุรกิจตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหเหมาะสมกับตนเอง
ประกอบดวยสาระสกู ารปฏบิ ัติดังน้ี

ตอนที่ 1 บทนํา
ความคดิ รวบยอด
นิยามศพั ท
องคป ระกอบของแผนธรุ กจิ

ตอนที่ 2 วธิ ีคดิ หาเหตุผล ของการขยายอาชพี
ความคิดรวบยอด
ข้นั ตอนการดาํ เนินงาน
รายละเอียดการดาํ เนินงาน

ตอนท่ี 3 วธิ ีการกําหนดทิศทาง กลยุทธการขยายอาชีพใหมคี วามพอดี และภูมิคมุ กัน
ความคิดรวบยอด
ขน้ั ตอนดําเนนิ งาน
รายละเอียดการดาํ เนนิ งาน

ตอนที่ 4 การจดั ทาํ แผนปฏบิ ตั ิการ และสรา งความรอบรู
ความคิดรวบยอด
ข้นั ตอนการดําเนนิ งาน
รายละเอยี ดขัน้ ตอนการดําเนนิ งาน

ตอนท่ี 5 การขบั เคลือ่ นแผนสูความสาํ เร็จ
ความคิดรวบยอด
ขั้นตอนดําเนินงาน
รายละเอียดการดาํ เนินงาน

107

ตอนที่ 1 บทนาํ
ความคิดรวบยอด

แผนธรุ กจิ เปนกรอบความคิดการทํามาหากินของประชาชนบูรณาการกับปรัชญาของ
เศรษฐกจิ พอเพียง ทใ่ี หค วามสําคญั กบั สิง่ ที่ เปนอยู มอี ยู ของผปู ระกอบอาชีพใหสามารถขับเคล่ือนเขาสู
ความสาํ เรจ็ ไดดวยตนเอง ดังนั้นแผนธุรกิจของชาวบานจึงเปนองครวมของการดําเนินงาน ไมใชแผน
ธรุ กิจท่วั ไปทีเ่ ปน เอกสารกําหนดการลงทุน ระยะเวลา ผลกาํ ไร แตแ ผนธุรกจิ ของชาวบา นท่จี ะทาํ ตอ ไปนี้
เปน แผนวถิ ชี วี ติ การทาํ มาหากนิ ทมี่ ีการคดิ และดาํ เนินการอยางเปนระบบบนเสนทางของความพอดี
นิยามศพั ท

เพอ่ื ใหเขา ใจตรงกัน จึงขอนยิ ามศพั ทท่สี าํ คัญดังน้ี
1. ขอมลู สารสนเทศเพอ่ื การขยายอาชีพ หมายถึง ขอ มลู สารสนเทศท่ีเกี่ยวของเปนเหตุเปนผล
ทจ่ี ะทาํ ใหก ารพฒั นาหรือขยายอาชพี เกิดผลสาํ เรจ็ ไดแ ก

1.1 ผลผลติ เราจะทําอะไรแลวขายไดแน ๆ
1.2 ลูกคา คือใครท่ีจะมาซอ้ื หรือใชบ รกิ ารของเรา มีมากนอ ยเทา ใด วัฒนธรรมชีวิตพวกเขา
เก่ยี วของกบั ผลติ ผลทเ่ี ราจะทาํ ขายใหอยา งไร ซือ้ ใชบ อ ย ๆ หรอื นาน ๆ จะใชทีสงผลกับ การขายผลผลิต
ของเราใหหมด มีรายไดพ อเพียงกับการดํารงชีวติ และขยายธรุ กจิ ไดหรอื ไม
1.3 ทนุ ถา เราจะทําผลผลิตหรอื บริการ เรามที นุ ดานตาง ๆ เพยี งใดเชน

(1) เงนิ ทุนมีพอทจี่ ะเดินธุรกจิ ไปไดห รอื ไม ถาไมพอจะมีแหลงสํารองเงินทุนจากท่ีใด
มาใหใ ช

(2) ท่ีดิน มีขนาดเทาใด ถาจะทาํ ผลิตผลทคี่ ิดเอาไว จะไดผลผลิตพอเพยี งหรือไม
(3) อปุ กรณ เคร่ืองมือทม่ี ีอยูจะสามารถใชดําเนินการไดเพียงใด จะตองมีอะไรเพ่ิมเติม

หรือจะดดั แปลงของทมี่ อี ยใู ชไ ดหรอื ไม
1.4 ความสามารถของตนเองและทมี งานสัมพันธหรือไปกันไดกับผลิตผลหรือบริการที่จะทํา
ถา ไมพ อจะไปเรียนรูท ่ไี หน และพนื้ ฐานของเราเรยี นรูไดหรือไม จะตองเตรียมและพัฒนาทักษะความรู
พ้นื ฐานดานใด อะไรบาง
2. ทิศทางธุรกิจ หมายถึง การพัฒนาหรือการขยายอาชีพเราจะไปทางไหน แบบไหน ตองมี
ภาระสาํ คัญอะไรบาง และในแตภ าระเราจะมีกลวิธีหรือวิธีการอยางไร ท่ีมีความพอดีกับสภาพท่ีเปนอยู
ของเรา
3. วิสัยทัศน หมายถึง ความตองการใหเกิดข้ึนโดยรวมสุดทายปลายทางของแผนธุรกิจที่
ตองการใหเ กิดและไปถึงไดจริง
4. พนั ธกจิ หมายถึง พันธะอนั เปน ภาระสาํ คัญทจี่ ะตองทําเพอ่ื ใหเ กิดผลตามวิสยั ทศั นท ่กี าํ หนดไว
5. กลยทุ ธส คู วามสาํ เรจ็ หมายถึง กลวธิ ี วิธีการท่จี ะนํามาใชใหการดําเนินงานเกิดความพอดีสู
ความสาํ เร็จตามวิสัยทศั น

108

6. แผลกลยุทธ หมายถงึ กรอบของการจัดการใหการดาํ เนนิ งานพฒั นาหรือขยายอาชีพ เปนไป

ตามวสิ ัยทัศนท่ีจะชวยชน้ี าํ ถงึ กระบวนการในการจัดทําแผนปฏบิ ัติตอ ไป

7. แผนปฏิบัติ หมายถึง การนาํ กรอบการจดั การในแผนกลยทุ ธมาจดั ทํากระบวนการปฏิบัติงาน

ต้งั แต การลงทนุ การผลิตหรอื บริการ ลูกคา และการตลาด ตลอดทัง้ การพฒั นาตนเอง เปนเอกสารขน้ั ตอน

การดําเนนิ งาน การตรวจสอบหาขอบกพรอ งและการปฏิบตั ิการแกไขขอบกพรอง

8. การขบั เคลือ่ นแผน หมายถงึ การดาํ เนินงานตามแผนปฏิบัติการวา ผปู ระกอบการอาชีพ ควร

จะมบี ทบาทอะไร อยา งไรบาง จะดาํ เนนิ การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอยางไรใหเปนไปตามข้ันตอนของ

แผนปฏิบัติ และการควบคุมคุณภาพ

9. เหตผุ ล หมายถึง เหตุท่ีทาํ ใหเกดิ ผลสําเรจ็ ของการพัฒนาขยายอาชีพ

10. ความพอดี หมายถึง ความถูกตอง ความพอดีกบั ทต่ี อ งการดานทุน เวลาและคณุ ภาพ

11. ภูมคิ ุมกัน หมายถึง ส่ิงท่ที าํ ใหป ลอดภัยตอความลมเหลว

12. ความรอบรู หมายถึง ภูมิปญญาท่ีจะเขาถึงองคความรูท้ังระบบของการพัฒนาและขยาย

ขอบขา ยอาชพี

13. คณุ ธรรม หมายถึงหลกั ดําเนินวิถธี รุ กจิ เขาสคู วามเขม แขง็ ถกู ตองตามทํานองคลองธรรมของสงั คม

องคป ระกอบของแผนธรุ กิจ

องคประกอบของแผนธุรกจิ ประชาชนควรประกอบดวย องคประกอบของวิถธี รุ กจิ ตั้งแตการคิด

หาเหตผุ ลของการขยายอาชีพ กําหนดทิศทางกลยุทธของการขยายอาชีพใหมีความพอดีและมีภูมิคุมกัน

กาํ หนดแผนปฏิบตั ิสรา งความรอบรูต ามแผนและขบั เคล่ือนแผนไปอยางมคี ุณธรรม ดงั น้ี

1234

คิดหาเหตผุ ลของ กําหนดทิศทางกล กาํ หนดแผนปฏบิ ัติ ขบั เคลื่อนแผนสู

การขยายอาชพี ยุทธของการขยาย สรา งความรอบรู ความสัมพันธอยาง
อาชพี ใหมีความ ตามแผน มีคุณธรรม
พอดแี ละมีภมู ิคมุ กัน

การคิดจดั ระบบขอ มูล 1. การกาํ หนดวิสยั ทัศน 1. การจดั ทําแผนดา นทุน 1. การศึกษาทําความเขาใจ
สารสนเทศดา นผลผลิต 2. การกาํ หนดพนั ธกจิ 2. การจดั ทาํ แผนการผลติ
ลกู คา ทนุ และ 3. การกาํ หนดกลยุทธ 3. การจดั ทําแผนดานลกู คา แผนปฏบิ ัตกิ าร
ความสามารถของตนเอง 4. การจัดทาํ แผนกลยทุ ธ 4. การจัดทาํ แผนพฒั นา
2. การปฏบิ ตั ิการตามแผน
ตนเอง 3. การตรวจสอบหาขอบกพรอง
4. การปฏิบตั กิ ารแกไข

ขอ บกพรอ ง

องคประกอบท้ัง 4 ขอ ดังกลาวใหเปนองคประกอบในการจัดทําแผนธุรกิจตามแนวคิด
ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งทีจ่ ะตองเรยี นรฝู กทําตอไป

109

ตอนท่ี 2 วธิ คี ดิ หาเหตผุ ลของการขยายอาชพี

ความคดิ รวบยอด
วธิ กี ารคิดหาเหตุผลการขยายอาชีพ ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพ่ือใหได

ขอมูล สารสนเทศ เกย่ี วกับผลติ ผลหรอื บรกิ ารทีจ่ ะทาํ ลูกคาและตลาดท่ีจะขายผลิตภัณฑ ทุนดานตาง ๆ
ทจี่ ะนาํ มาใชและมีอยูจริงตลอดท้ังความสามารถของผูประกอบอาชีพเอง ท่ีจะเปนเหตุเปนผลเพียงพอ
ใชตัดสนิ ใจขยายอาชีพใหเกิดผลสําเร็จได
ข้นั ตอนการดําเนินงาน

1 3 4 5
การ สรปุ ผล
รวบรวม ประเมินตัดสินใจ จดั ทาํ เอกสาร เหตผุ ล
ขอมูล 2 เลอื กเหตุผล การขยายอาชพี
วเิ คราะห สาํ คัญ

ขนั้ ตอนการดําเนนิ การดังกลาวอาจไมจําเปนที่จะตองทําครบทุกขั้นตอน เพราะขอมูล
บางตวั ท่ไี ดมามคี วามสําคัญ สามารถลัดขัน้ ตอน ขามขน้ั ไปอภิปรายนาํ ไปสูความเปนเหตุเปนผลได

รายละเอยี ดการดําเนนิ งาน
1. การรวบรวมขอมูล เปนขน้ั ตอนการแสวงหา รวบรวมความรู โดยใชเ ครอ่ื งรับรใู นกายของเรา
1.1 การรบั รูดว ยตา เชน การสังเกต จับตามอง การอาน ท่ีสามารถรูและใหเหตุผลท่ีถูกตอง

แลว จดบันทกึ
1.2 การรับรดู วยหู เชน การฟง อยางวเิ คราะห แยกประเด็นสาํ คัญออกมาใหไ ด
1.3 การรับรูดวยจมูก คือการรับรูกล่ิน หรือดมกลิ่นแลวใครครวญแยกประเภทอธิบาย

ลักษณะเทียบเคียงกับกล่นิ ทคี่ ุนเคยหรือบอกความแปลก แยกได
1.4 การรับรูดวยลิ้น คือการชิมรสคิดใครครวญ เทียบเคียงกับรสที่คุนเคยหรือบอก

ความแปลกแยกได
1.5 การรบั รูด วยกาย คอื การท่ีตนเองเขาไปสูสภาวะแวดลอมท่ีสามารถรับรูบอกความเย็น

ความรอน ความแขง็ ความออนนมุ หรือสมั ผสั ที่พึงพอใจหรอื แปลกแยกออกไป
จากรายละเอียดขางตนดังกลาว เปนการเก็บภาพรวมขอมูลที่ใชชีวติ ของตนเองเปนฐาน

การเรียนรูท าํ ไดตลอดเวลา เพยี งแตผเู รยี นใหค วามสาํ คญั ตอสิ่งทีร่ ับรใู หส ามารถรแู ละใหเหตผุ ลทถ่ี ูกตอง
ดว ยการแยกใครค รวญแยกประเดน็ เทยี บเคียงกับประสบการณแ ละบอกความแปลกแยกออกไปได และ
จดบันทกึ ใหต นเองสามารถเขาใจและระลกึ ถึงได

110

2. การวิเคราะหข อ มูล เปน ขัน้ ตอนทนี่ าํ ผลการรวบรวมขอ มลู มาศึกษาพิจารณาดว ยตนเอง โดย
มขี นั้ ตอนดงั น้ี

2.1 จดั ขอมลู เขา พวกดว ยการนําขอมูลท่ีจดบันทึกไวมาพิจารณาแยกเปนหัวขอแลวจัดเขา
กลุมพวกเดยี วกัน

2.2 จดั ลาํ ดับความสําคัญของขอ มลู ดวยการนาํ ขอมูลแตล ะกลมุ มาพิจารณาวามีหัวขอใดที่มี
ความสาํ คญั มากทสี่ ดุ เรียงลาํ ดบั ไปจนถงึ ความสําคญั นอย

2.3 จดั กลุมขอมลู ทมี่ คี วามสมั พนั ธ บงชถี้ ึงเหตุผลของการขยายอาชีพในแตล ะเหตุผล
3. สรปุ ผล เปนขัน้ ตอนการนํากลุมขอมูลทีม่ ีความสัมพันธบงช้ีถึงเหตุผลในแตละกลุมเหตุผล
มาพิจารณาเช่ือมโยงกับประสบการณของตนเอง และปรากฏการณต า ง ๆ เขียนเปนเหตุผลของการขยาย
อาชพี เปนขอ ๆ
4. ประเมนิ ตัดสนิ ใจเลอื กประเดน็ เปนข้ันตอนตัดสินใจวา การขยายอาชพี คร้ังนี้ควรมีเหตุผลท่ี
สําคญั จริง ๆ ดวยการนาํ เหตผุ ลตาง ๆ ท่สี รปุ ไดม าศึกษาพิจารณาวาควรจะมีเหตุผลท่ีสําคัญจริงก่ีเหตุผล
ในการขยายอาชพี
5. จัดทาํ เอกสารเหตุผลการขยายอาชีพ เปนข้ันตอนนําผลการสรุปและประเมินเลือกเหตุผล
การขยายอาชีพมาจัดเขียนเปนเอกสารนําทางในการดําเนนิ กจิ กรรมขยายอาชีพตอไป
ตวั อยา งเอกสาร เหตุผลของการขยายอาชพี

เหตุผลการขยายอาชพี เกษตรอนิ ทรยี 
ของ

นายขนั ติ หนแู ดง
ไรทนเหนือ่ ย เลขที่ 19 หมู 8 ตําบลหนองแขม

อําเภอโคกสาํ โรง จงั หวดั ลพบรุ ี
ผลการศึกษาเหตุผลในการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย พบวามีเหตุผลท่ีนําไปสูความสําเร็จ
4 องคประกอบดวยกันคือ
1. องคประกอบดานผลติ ผล
2. องคป ระกอบดา นลกู คา
3. องคป ระกอบดานตนทนุ
4. องคป ระกอบดานความสามารถของผูดําเนินงาน

111

องคป ระกอบดา นผลติ ผล
ผลิตผลเกษตรอินทรียท่ัว ๆ ไปพบปญหาการปนเปอนของโลหะหนัก และเชื้อโรค

ทางเดินอาหาร ดังนั้นเหตุผลที่จะนําไปสูความสําเร็จ คือ การจัดการระบบการผลิตใหปราศจาก
การปนเปอ นสารโลหะหนักและเชือ้ โรคทางเดนิ อาหารจึงมีปจ จยั เหตุท่จี ะตอ งดําเนนิ การประกอบดวย

1. ยกเลิกการใชปุยคอกทําปุยหมัก เพราะปจจุบันเกษตรกรผูเลี้ยงสัตวใชอาหาร
สาํ เร็จรูปท่ีผา นกระบวนการทางอตุ สาหกรรม ซง่ึ มีโลหะหนักปนเปอน เลี้ยงสัตว การทําเกษตรอินทรีย
ไมส ามารถหามลู สัตวจ ากการเลีย้ งโดยธรรมชาตใิ นจาํ นวนทีเ่ พียงพอตอ การพัฒนาคณุ ภาพดนิ ได

2. พฒั นาปยุ อินทรียทาํ ใหปลอดภยั จากจลุ นิ ทรียบ ดู เนา และมีคุณคา ทางอาหารสงู
จึงสรุปเหตุผลการพัฒนาเพื่อการขยายอาชีพในองคประกอบดานผลผลิตคือ ผลผลิต
เกษตรอนิ ทรียไ มปนเปอ นสารโลหะหนักและจุลนิ ทรยี บูดเนา
องคป ระกอบดานลูกคา
ลูกคาผูบริโภคอาหารเกษตรอินทรีย มีเจตคติท่ีดีตอผลิตผลเกษตรอินทรีย แตไมรูจัก
และเขาถงึ กระบวนการผลิตของเกษตรกรได บรโิ ภคไปบนความกังวลใจวาใชของจริงหรือไม จึงอาศัย
ความเช่ือถือผูจัดจําหนายเปนสําคัญ ดังน้ันการขยายอาชีพของไรทนเหนื่อย จําเปนตองสรางความรู
ความเขาใจ และการเห็นคณุ คาอาหารเกษตรอินทรยี ท อี่ า งองิ ระบบนเิ วศนธรรมชาตเิ ปนฐานการผลิต
องคประกอบดานทนุ
การขยายอาชีพเกษตรอินทรีย จําเปนตองขยายพ้ืนท่ีการผลิต การเพิ่มปริมาณน้ํา และ
การพฒั นาคุณภาพดนิ จาํ เปนตองใชท นุ ดา นตา ง ๆ เพม่ิ ขนึ้ รวมจํานวน 870,000 บาท ดงั นี้
1. เงินสํารองจา ยคา แรงงานเพ่ิม10 คน จนกวา จะไดผ ลตอบแทนคนละ6,000 บาทตอเดอื น
รวม 3 เดือน เปน เงิน 180,000 บาท
2. ซ้ือรถไถพรวนดนิ ขนาด 30 แรงมา เปน เงนิ 360,000 บาท
3. คา สาํ รวจเจาะนํ้าบาดาลขนาด 6" จํานวน 1 บอ เปน เงิน 120,000 บาท
4. คา ระบบกระจายและใหนํา้ 30 ไร เปนเงนิ 210,000 บาท

รวมเปนเงนิ ทนุ ทจี่ ะตอ งใชเ พ่ิมอกี จาํ นวน 870,000 บาท
องคประกอบดา นความสามารถ

การนําเสนอความรู ความเขาใจใหกลุมผูบริโภค ชองทางท่ีตนทุนตํ่าท่ีสุดคือ การเปด
เวบ็ ไซตไ รทนเหนอื่ ย เพือ่ นาํ เสนอสาระเนอ้ื หาและการแลกเปลย่ี นเรยี นรู จะตองพัฒนาเว็บไซตเปนระยะ ๆ
ในสาระทันตอการเขามาเรยี นรูของลูกคา และผสู นใจ จึงตอ งทําเอง

112

สรปุ เหตผุ ลเพอื่ ความสาํ เรจ็ ของการขยายอาชีพ
จากองคประกอบท้ัง 4 ดานดังกลาวไรทนเหนื่อย มีเหตุผลที่จะทําใหการขยายอาชีพ

ประสบความสาํ เร็จ 5 ดา นดงั นี้
1. ตองพัฒนาคณุ ภาพของดินไมใ หม ีโลหะหนักอันตรายปนเปอน
2. ตอ งควบคมุ ระบบการหมกั สังเคราะหในกิจกรรมตาง ๆ ใหจ ุลินทรยี บดู เนา ลดตาํ่ ลง
3. ตองใหความรูความเขาใจและการเห็นคุณคาอาหารเกษตรอินทรีย แกลูกคาและ

ผสู นใจ
4. ตอ งระดมทุน 870,000 บาท ใชขยายการดาํ เนนิ งาน
5. ตอ งพฒั นาบคุ ลากรภายในใหมคี วามสามารถพฒั นาเวบ็ ไซตไ ดด วยตนเอง
เหตุผลทั้ง 5 ประการจะเปนเหตุผลนําไปสูความสําเร็จของการขยายอาชีพที่จะทําให

คณุ ภาพผลผลติ สงู ขึ้น ตรงกบั ความตองการของลกู คา และสามารถขยายสวนแบงของตลาดออกไปได

113

ตอนที่ 3 วธิ กี ารกาํ หนดทิศทาง กลยทุ ธ การขยายอาชพี ใหม คี วามพอดแี ละมภี ูมิคุมกนั
ความคิดรวบยอด

การทาํ ธรุ กิจไมว า จะทําระดับใด จําเปนตองมีทิศทางใหมองเห็นผลสําเร็จ ภาระงานท่ี
จะตองทําและกลยทุ ธส คู วามสําเรจ็ ใชเปนความคิดสูก ารปฏิบตั ิจรงิ จะทําใหเราวางธรุ กิจอยใู นความพอดี
อยางมีภมู ิคุม กัน ไมใ ชท ําไป คดิ ไป ลงทนุ ไป อยา งไรท ศิ ทาง
ข้ันตอนการดําเนินงาน

123

ทิศทางธุรกิจ กลยุทธ แผน

วิสัยทศั น กลยุทธ แผนกลยุทธ
ภารกจิ

จากแผนภูมิ ทําใหมองเหน็ วาการกาํ หนดทศิ ทาง กลยทุ ธ การขยายอาชีพ ประกอบดวย
1. การคิดเขียนทิศทางธุรกิจ ประกอบดวยวิสัยทัศนที่ตองการใหเกิดอยางมีความพอดี และ
ภารกิจสําคญั ทจี่ ะนาํ ไปสูค วามสาํ เรจ็
2. การคิดเขยี นกลยุทธหรือวิธกี ารสรา งความสาํ เรจ็ ตามพันธกจิ ซ่งึ จะมีเปา หมายอยางชัดเจน
3. การคิดเขียนแผนกลยุทธดวยการนําเปาหมายกลยุทธมาวิเคราะหใหมองเห็นตัวบงช้ี
ความสําเร็จ ปจจัยนําเขาท่ีสําคัญ และกิจกรรมท่ีจําเปนตองทําเปนแผนทิศทางไปสูความสําเร็จของ
การดําเนนิ ธุรกจิ

114

รายละเอยี ดการดําเนินงาน
1. การกําหนดทิศทางธุรกิจ เปนการคิดใหมองเห็นอนาคตของการขยายอาชีพใหมีความพอดี

จะตองกําหนดใหไดวาในชวงระยะขางหนาควรจะไปถึงไหน อยางไร ซึ่งประกอบดวย ขอความ
วสิ ัยทศั นวา จะไปถึงไหน และขอความพนั ธกจิ วาจะไปอยางไร โดยมวี ธิ กี ารคดิ และเขียนดงั น้ี

1.1 การเขียนขอ ความวิสัยทศั น การขยายอาชีพ มลี ักษณะโครงสรางการเขยี นที่ประกอบดว ย
ก. ชวงระยะเวลาที่เราไปสุดทางของการขยายอาชีพในชวงน้ี จะเปนระยะเวลาก่ีป
พ.ศ. อะไร
ข. ความคดิ เปา หมาย ลักษณะความสําเร็จที่เราจะไปถึงอยางมีความพอดี และทาทาย
ความสามารถของเรา คืออะไร

ตัวอยางขอ ความวสิ ยั ทศั น

“ พ.ศ. 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผกั สดผลไมเ กษตรอนิ ทรยี เ ขาสูตลาดคณุ ภาพประเทศสิงคโปร”

จากขอ ความวิสัยทศั น ตวั อยางขา งตน สามารถจาํ แนกใหม องเหน็ โครงสรางการเขยี นไดด ังน้ี
ก. ชวงระยะเวลาทีจ่ ะไปสดุ ทาง คอื ป พ.ศ. 2551
ข. ขอความ ความคิดลักษณะความสําเร็จท่ีจะไปถึงอยางมีความพอดีและทาทาย คือ
ไรทนเหน่ือยสามารถผลิตผักสด ผลไม เกษตรอินทรียเขาสูตลาดคุณภาพประเทศ
สิงคโปรไ ด

จึงอาจสรุปไดวาการกําหนดวิสัยทัศนไมใชเปนการกําหนดเพื่อความนาสนใจ แตเปนการ
กําหนดใหม องเห็นทิศทางของธรุ กิจทเ่ี ราจะตอ งฝาฟน อปุ สรรคตา ง ๆ ไปใหถึงได

1.2 การเขยี นภารกิจ การเขียนขอความภารกิจเปนการดําเนินการตอเนื่องจากการกําหนด
วิสัยทัศน วาเราจะตองมีภารกิจท่ีสําคัญ อะไรบาง ท่ีเราทําใหการขยายอาชีพบรรลุผลสําเร็จไดตาม
วสิ ัยทัศน โดยมแี นวทางการคิดและเขยี นดังน้ี

1.2.1 การวิเคราะหว า หากจะใหเ กดิ ความสาํ เรจ็ ตามวสิ ยั ทัศน จะตอ งมีภารกจิ อะไรบาง
ในทางธรุ กิจมีภาระที่สําคญั 4 ประการ คอื

ก. ภารกจิ ดา นทนุ ดาํ เนินการ
ข. ภารกจิ ดา นลูกคา
ค. ภารกิจดา นผลผลติ
ง. ภารกิจดา นการเรียนรพู ฒั นาตนเองและองคกร
ดังน้นั การดาํ เนนิ การขยายอาชีพ อาจใชภ ารกจิ ทั้ง 4 กรณีมาคดิ เขียนภารกจิ นาํ ไปสคู วามสําเรจ็ ได
1.2.2 โครงสรางการเขยี นภารกิจมีองคประกอบรวม 3 ดา น คือ
ก. ทาํ อะไร (บอกภาระสาํ คัญทก่ี ระทบตอ ความสําเร็จ)
ข. ทาํ ไมตองทาํ (บอกเหตผุ ลหรอื จดุ ประสงค)
ค. ทาํ อยา งไร (บอกวิธีดําเนนิ การท่ีสาํ คญั และสงผลตอความสําเรจ็ จริง)

115

ตวั อยา งขอ ความภารกิจของไรทนเหนอ่ื ย

1. ขยายพ้นื ทกี่ ารผลิต 20 ไร เพอื่ ใชผลติ ผกั สดอนิ ทรีย ดวยการพฒั นาคณุ ภาพดนิ ดว ยปุยพชื สด
เพม่ิ แรงงาน 10 คน จดั หานํ้าใหไดวนั ละ 300 ลกู บาศกเมตร

2. สรางความเชอ่ื ถือใหกับลกู คา เพื่อขยายการตลาดดว ยการจดั ทาํ เวบ็ ไซตของตนเอง จดั ทําสารคดี
เผยแพร สัปดาหล ะ 1 เรื่อง และเวบ็ บอรดแลกเปลย่ี นเรยี นรูก ับลกู คา และผสู นใจ

3. ยกระดบั คุณภาพผลผลติ ใหเปน ไปตามมาตรฐานเกษตรอนิ ทรียสหภาพยุโรป เพื่อใหสามารถ
สง ออกตา งประเทศได ดว ยการพฒั นาคณุ ภาพดนิ ไมใ หป นเปอ นโลหะหนกั และจัดการแปลง
เกษตรใหเปน ระบบนเิ วศนธ รรมชาติ

4. พัฒนาคนงานใหท ํางานตามขน้ั ตอน เพื่อตดิ ตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข
ขอ บกพรองไดด วยการสรา งความตระหนักใหเหน็ ความสําคญั ของมาตรฐานคณุ ภาพ และ
รว มเขยี นเอกสารข้นั ตอนการทาํ งาน

จากตัวอยา งขอ ความภารกจิ ของไรท นเหนือ่ ย นํามาจําแนกขอความตามลักษณะโครงสรางการ
เขยี นไดด ังนี้

ทําอะไร ทําไมตองทํา ทาํ อยา งไร

1. ขยายพ้นื ทก่ี ารผลิต 20 ไร เพื่อใชผลติ ผกั สดอนิ ทรยี  โดยการพัฒนาคณุ ภาพดินดวย

ปุย พืชสด เพ่มิ แรงงาน 10 คน

จัดหานํ้าวนั ละ 300 ลกู บาศกเ มตร

2. สรา งความเชื่อถือใหก ับลูกคา เพื่อใหล กู คา มนั่ ใจวา ไดบ รโิ ภค ดวยการจดั ทาํ เว็บไซตของตนเอง

อาหารคณุ ภาพ สะอาด ปลอดภัย จดั ทําสารคดีเผยแพรสัปดาหล ะ

1 เร่อื ง และเวบ็ บอรดแลกเปลี่ยน

เรยี นรกู ับลกู คา

3. ยกระดบั คุณภาพผลผลิตให เพอื่ ใหส ามารถสง ออกไปสู ดวยการพัฒนาดินไมใ หปนเปอ น

เปนไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย ประเทศสิงคโปรได โลหะหนกั ตามมาตรฐานพัฒนา

สหภาพยโุ รป ระบบนเิ วศแปลงเกษตรใหเ ปน

ระบบนเิ วศธรรมชาติ

4. พฒั นาคนงานใหทาํ งานตาม เพ่อื ใหสามารถตดิ ตามหา ดวยการสรา งความตระหนกั ให

ขนั้ ตอนได ขอบกพรอ งและปฏบิ ตั ิการแกไ ข เห็นความสาํ คญั ของมาตรฐาน

ขอบกพรอ งได คุณภาพผลผลิตและรวมเขยี น

เอกสารข้นั ตอนการทาํ งาน

116

จงึ สรุปไดวาการขยายอาชพี ใหเ กดิ ความพอดนี นั้ เปน ไปตามศกั ยภาพของผูประกอบอาชีพ
แตการกําหนดทิศทางขยายอาชีพน้ันตองมองเห็นทิศทางที่จะไปถึงและรูวามีภารกิจอะไรบาง ตอง
ทาํ อยางไรใหมองเห็นรูปธรรมของการขยายอาชพี ที่กาวออกไปขา งหนา

2. การระบุกลยุทธ การท่ีจะขยายอาชีพใหบรรลุตามวิสัยทัศน ตองมีแนวทางปฏิบัติสู
ความสาํ เร็จ เพอ่ื ชยั ชนะเราเรยี กวา กลยทุ ธ ดังนน้ั การกาํ หนดกลยทุ ธเ พ่ือใหการขยายอาชีพสูความสําเร็จ
จึงกําหนดกลยทุ ธจ ากภารกิจที่จะทําท้งั 4 ดา นตามแนวคิดดังนี้

2.1 นาํ ขอความภารกจิ ในสว นทาํ อยางไรมาพิจารณาวา มกี จิ กรรมท่ีจะตองทาํ อะไรบา ง

ตวั อยาง การพจิ ารณาในสว น ทาํ อยา งไรของภารกจิ ท่ี 1 มกี จิ กรรมทีต่ องทาํ ดงั นี้
1. พัฒนาคณุ ภาพดนิ ดวยปยุ พืชสด
2. เพม่ิ แรงงาน 10 คน
3. จดั ใหมนี ํา้ ใชเ พ่ิมวนั ละ 300 ลูกบาศกเ มตร

2.2 คดิ พิจารณาวา กิจกรรมใดเปนกจิ กรรมท่ียุงยากและเปน แกนหลักสําคัญของความสาํ เร็จ
ในภารกจิ น้ี จะตอ งใชเทคนคิ วธิ ีอะไรเขามาเปนกลยุทธในการทํางานดงั ตัวอยาง

กจิ กรรม สรุปผลการพจิ ารณา ลาํ ดบั เทคนคิ วธิ กี ารท่ีจะใช
ความสําคญั เปนกลยทุ ธ
1. พัฒนาคณุ ภาพดนิ เปน กจิ กรรมทต่ี องทาํ กรอบการ
ดวยปุยพืชสด ผลิตเปนระยะ ๆ อยา งตอเนื่อง 1 ใชจอบหมนุ ฟนดินและ
เพยี งประกาศรับสมคั รแลวช้ีแจงให วชั พืชเขา ดว ยกนั
2. เพิ่มแรงงาน 10 คน ทํางานตามขั้นตอน 3
วาจางผูรบั เหมา สํารวจ เจาะหานํา้ -
3. จดั นาํ้ เพม่ิ วนั ละ 300 ทาํ เสร็จแลว กใ็ ชไ ดเ ลย 2
ลกู บาศกเ มตร -

2.3 สรุป ระบุกลยุทธ และเปาหมายกลยุทธดวยการนาํ ผลการวิเคราะหกําหนดเทคนิควิธีการมา
เปนกลยทุ ธ และนําขอความสว นทีบ่ อกวาทาํ อะไรมาเปน เปา หมายกลยทุ ธ ดงั ตัวอยา งนี้

2.3.1 กลยุทธดาํ เนินการคือ การใชจอบหมนุ พฒั นาคุณภาพดิน
2.3.2 เปาหมายกลยุทธคือ การพฒั นาคณุ ภาพดิน 20 ไร

117

ตวั อยางผลการพิจารณากําหนดกลยุทธขยายอาชพี เกษตรอนิ ทรยี ข องไรท นเหน่ือยดงั นี้

ผลการพจิ ารณาขอ ความทํา ขอ ความภารกิจในสว น ทาํ ขอความกลยุทธส คู วามสําเรจ็
อยางไร และกาํ หนดเทคนคิ วธิ ใี น อยางไร นาํ มาใชกําหนด ของการขยายอาชีพ

กจิ กรรมทีส่ าํ คัญสง ผลตอ เปา หมายกลยทุ ธ
ความสาํ เรจ็ ของภารกจิ

1. ใชจ อบหมนุ พัฒนาคุณภาพดิน ขยายพื้นทก่ี ารผลิต 20 ไร ใชจอบหมนุ พฒั นาคณุ ภาพดนิ

ในการขยายพืน้ ทกี่ ารผลติ จํานวน

20 ไร

2. ใชเ วบ็ ไซตเ ผยแพร สรางความเชอื่ ถือใหกับลูกคา ใชเ ว็บไซตเ ผยแพรความรู

ความเขาใจเกษตรอินทรีย

ทางอนิ เทอรเ น็ต

3. ใชอ งคค วามรรู ะบบนเิ วศ ยกระดบั คุณภาพผลผลติ ใหได ใชอ งคความรรู ะบบนเิ วศ

ธรรมชาติ พฒั นาระบบนเิ วศ ตามมาตรฐานคณุ ภาพเกษตร ธรรมชาตยิ กระดับคณุ ภาพ

แปลงเกษตร อินทรยี ส หภาพยุโรป ผลผลติ เขาสูมาตรฐานเกษตร

อินทรียส หภาพยุโรป

4. พฒั นาคณะทาํ งานใหร เู ทา กนั พัฒนาคนงานใหทาํ งานตาม ใชเ ทคนคิ การบริหารคณุ ภาพให

ข้นั ตอนได คณะทาํ งานรูเทาทนั กนั รว มกัน

ทาํ งานตามขน้ั ตอนได

3. แผนกลยุทธ ใชเ ปน แผนภาพรวมของการขยายอาชพี เปน เครื่องมอื ควบคุม ภาพรวมของการ
จัดการขยายอาชพี ทปี่ ระกอบดว ยเหตุผลท่ีจะทําใหการขยายอาชีพสาํ เรจ็ กบั องคประกอบดานการควบคุม
เชิงกลยุทธ ทาํ ใหเกิด 16 ตาราง บรรจเุ ง่อื นไขสูความสําเร็จไวสําหรับจัดทําแผนปฏิบัติการ และควบคุม
ภาพรวมของการดําเนนิ งาน

ก. องคประกอบดานเหตุผลสูค วามสาํ เร็จของการขยายอาชีพประกอบดวย
(1) ดา นการลงทุน
(2) ดานลกู คา
(3) ดา นผลผลติ
(4) ดา นการเรียนรพู ฒั นาตนเอง

ข. องคประกอบดา นการควบคุมเชิงกลยุทธป ระกอบดวย
(1) เปา หมายกลยทุ ธ
(2) ตวั บง ชีค้ วามสาํ เรจ็
(3) ปจ จัยนาํ เขา ดาํ เนนิ งาน
(4) กจิ กรรม / โครงการที่ตอ งทํา

118

3.1 การเขียนแผนกลยุทธท้ังหมดจะตองบรรจุอยูในเอกสารหนาเดียว เพ่ือใหมองเห็น

ความสัมพนั ธรวมระหวางตารางทง้ั 16 ตารางดงั ตวั อยา ง

ตัวอยางเอกสาร แผนกลยทุ ธ

วิสยั ทัศน “ป พ.ศ. 2551 ไรทนเหนอื่ ยผลติ ผักสด ผลไมเ กษตรอินทรียเขาสูตลาดอาหารคุณภาพ

ประเทศสิงคโปรไ ด”

เงอ่ื นไข ภารกจิ ดา นการลงทนุ ภารกจิ ดานลกู คา ภารกจิ ดา นผลผลติ ภารกจิ ดา นการ
พัฒนาตนเอง

เปาหมายกลยทุ ธ ขยายพ้ืนทกี่ ารผลิต 20 ไร สรางความเชือ่ ถอื ใหกับ ยกระดบั คุณภาพ พฒั นาคนงานใหทาํ งาน

ลกู คา ผลผลติ ใหไดต าม ตามขน้ั ตอนได

มาตรฐานการเกษตร

อินทรยี ยโุ รป

ตัวบงชค้ี วามสําเร็จ - พัฒนาคณุ ภาพเปน ดิน - ยอดสัง่ ซื้อเพ่ิมขน้ึ จนเต็ม - ผลการวิเคราะห - คนงานยึดการทาํ ตาม

อินทรียครบ 20ไร ปริมาณการผลติ ผลผลิตไมพ บธาตุ เอกสารคมู ือ

- โครงสรา งดนิ เปนเมล็ดกลม - ลกู คาเขา มาแลกเปล่ียน โลหะหนกั ทีร่ ะบุใน ดาํ เนินงาน

สีนาํ้ ตาล ความเขา ใจเกษตรอนิ ทรยี  มาตรฐาน - คนงานรเู ทาทันกนั

ในเว็บเพจ - ปราศจาก

จลุ นิ ทรยี บ ดู เนา

ปจจยั นาํ เขา - จอบหมุนขนาดหนา กวาง - สารคดีการผลิตเกษตร เมลด็ พนั ธุ - เอกสารข้ันตอนการ

ดําเนนิ งาน 120 ซม. อินทรยี ไ รทนเหนื่อยภาค ออรแ กนิค ทํางาน

- เมลด็ พันธปุ ยุ พืชสด ภาษาอังกฤษและไทย - เอกสารตรวจตดิ ตาม

- จุลินทรยี  พด.1 พด.2 และ คณุ ภาพ

พด.3

กิจกรรมโครงการ - กิจกรรมการพฒั นาดนิ ดานปยุ - จดั ทําสารคดคี วามรแู ละ - ผลิตเมลด็ พนั ธพุ ืชผัก - ฝกอบรมการทาํ งาน

พืชสด แสดงผลงานเกษตร ตวั ท่ีสามารถทําได รว มกัน เพือ่ ใหม ี

- สาํ รวจขดุ เจาะบอนา้ํ บาดาล อนิ ทรยี  เดือนละ 1 เรอ่ื ง ความสามารถเทาทนั กัน
- จดั ทําเอกสารขน้ั ตอน
ขนาด 300 ม.3/วนั - ตดิ ต้ังเวบ็ ไซต

- จา ยแจก DVD ความรู การทํางานในแตละ

เกษตรอนิ ทรียไรทน กิจกรรม

เหนอ่ื ย - ฝก การใชเ อกสาร

ขน้ั ตอนการทํางาน

จากเอกสารตัวอยา ง ทําใหม องเหน็ สาระสาํ คัญทเ่ี ปน เหตเุ ปนผลตอความสําเร็จของการ
ขยายอาชีพเกษตรอนิ ทรียไรทนเหน่อื ย

119

ตอนที่ 4 การจัดทาํ แผนปฏบิ ตั กิ ารและการสรางความรอบรู

ความคดิ รวบยอด

การทําแผนปฏิบัติการเปนการดําเนินงานตอเน่ืองจากแผนกลยุทธ ดวยการจัดทํา

รายละเอียดใหเห็นแนวปฏิบัติ ในแตละภารกิจที่จะนาํ ไปสูค วามสาํ เรจ็ ตามวสิ ยั ทศั นทต่ี ้งั ไว

ขั้นตอนการทํางาน 1

กําหนดเปา หมายของธุรกิจ 2
กําหนดจดุ ประสงคก ารดาํ เนนิ งาน

3 7
จดั ทําเอกสารแผนปฏบิ ตั กิ าร
กําหนดลกั ษณะบง ชี้ความสําเรจ็

4 8
สํารวจความรอบรขู องตนเอง
กําหนดผลท่เี กดิ

5

กําหนดกจิ กรรมและเหตกุ ารณ

6

กําหนดทรัพยากรดาํ เนินงาน

120

รายละเอยี ดข้นั ตอนดําเนนิ งาน
1. การกําหนดเปา หมายของภารกจิ ดว ยการวเิ คราะหแผนกลยทุ ธในสว นเปา หมายกลยุทธของ

แตละภารกิจมาใชก ําหนดเปน เปา หมายแผนปฏบิ ัติการดงั ตวั อยางตอ ไปนี้
1.1 ภารกิจดานการลงทนุ เปาหมายปฏิบัติการ คือ
“ขยายพนื้ ทีก่ ารผลิตเกษตรอนิ ทรยี เพม่ิ 20 ไร”
1.2 ภารกิจดา นลูกคา เปาหมายปฏิบตั ิการ คอื
“สรางความเชือ่ ถือใหก บั ลูกคา ”
1.3 ภารกิจดานผลผลิต เปา หมายปฏิบตั กิ าร คือ
“ยกระดับคุณภาพผลผลิตใหไ ดม าตรฐานเกษตรอนิ ทรยี ยโุ รป”
1.4 ภารกิจดา นการพฒั นาตนเอง เปา หมายปฏบิ ัตกิ ารคอื
“พัฒนาความสามารถและทัศนคติคนงานใหทํางานตามขั้นตอนในเอกสารคูมือ
ปฏิบตั กิ ารเกษตรอนิ ทรยี ไ รทนเหนอื่ ย”

2. กําหนดจุดประสงคก ารดําเนนิ งาน ดา นเกณฑเปา หมายวาควรจะมีจุดประสงคดําเนินงานท่ี
สําคญั อะไรบาง ตัวอยา งเชน

ขยายพื้นทก่ี ารผลิต 20 ไร พฒั นาคณุ ภาพดนิ
จดั หานํา้ ใหเ พยี งพอ

จากแผนภูมิทาํ ใหม องเห็นไดวา เปาหมายการขยายพื้นที่การผลิต 20 ไร มีจุดประสงค

การดําเนินงาน 2 ดา นคอื การพัฒนาคณุ ภาพดิน และการจัดการน้ําใหเพียงพอและเขียนเปนจุดประสงค

การดาํ เนินงานไดด งั ตัวอยา งตอไปนี้

เปา หมายขยายพ้ืนทก่ี ารผลติ 20 ไร มจี ดุ ประสงคดาํ เนินงานดงั นี้

1. เพ่ือพฒั นาคณุ ภาพดินใหเปนดินอนิ ทรยี ได

2. เพื่อสํารวจและขุดเจาะนํ้าบาดาลใหเพียงพอได

3. กาํ หนดลักษณะบง ชคี้ วามสาํ เรจ็ ดวยการวเิ คราะหจ ุดประสงคด ําเนินงานวาลักษณะ

บง ชี้ความสําเรจ็ เปนอยา งไร ดังตัวอยา งตอ ไปนี้

จดุ ประสงคดาํ เนินงาน ลักษณะบง ช้ีความสําเร็จ

1. เพอ่ื พัฒนาคุณภาพดนิ ใหเ ปนดนิ อินทรียได 1.1 มอี ินทรยี วัตถุในดิน

2. เพือ่ สาํ รวจขดุ เจาะนาํ้ บาดาลไดนา้ํ เพียงพอ 2.1 พบนํ้าใสสะอาด

121

4. กําหนดผลท่ีเกิด ดวยการวิเคราะหลักษณะบงช้ีความสําเร็จรวมกับความตองการ

จําเปนท่แี ทจ ริงแลว ระบผุ ลทเี่ กดิ ดังตัวอยา งตอ ไปน้ี

จดุ ประสงคด าํ เนินงาน ลกั ษณะบง ช้ีความสําเรจ็ ผลทีเ่ กดิ

1. เพือ่ พฒั นาคุณภาพดินใหเ ปน 1.1 มอี นิ ทรยี วตั ถใุ นดนิ - ซากพชื ยอ ยสลายเปนสีนา้ํ ตาล

ดินอนิ ทรีย พรอมปลดปลอ ยธาตุอาหาร

ใหพ ชื

- โครงสรา งดนิ เปนกอ นกลม

- ดินมกี ล่นิ หมกั เหมือนเหด็ หรือ

ตะไครน ํ้า

2. เพอ่ื สาํ รวจขดุ บอ บาดาลไดน ้าํ 2.1 พบน้ําใสสะอาด - นาํ้ มคี า PH 6.8

เพยี งพอ - ปรมิ าณนํา้ ที่ได 15ม3/ชม.

5. กําหนดกิจกรรมและเหตุการณ ดวยการวเิ คราะหผลที่เกิดวาถาจะใหเกิดผลดังกลาวจะตอง

ทาํ กจิ กรรมและมีเหตุการณอ ะไรบางและสามารถทําไดจรงิ ดงั ตวั อยางตอ ไปนี้

จดุ ประสงคก าร ลักษณะบง ช้คี วามสาํ เรจ็ ผลท่ีเกดิ กิจกรรมและเหตผุ ล
ดําเนนิ งาน

1. เพ่อื พฒั นา 1.1 มีอนิ ทรียวัตถใุ นดนิ - ซากพืชยอยสลายเปนสี 1. ปลูกปยุ พชื สดประกอบดว ย

คณุ ภาพดนิ นา้ํ ตาลพรอ มปลดปลอย เหตุการณท จี่ ะตองทําดังนี้

ใหเ ปนดนิ ธาตุอาหารใหพ ชื (1) ไถบกุ เบกิ พรวนดิน

อินทรยี  - โครงสรา งเปนดินกอ นกลม (2) หวานเมลด็ ปอเทือง

- ดนิ มกี ลน่ิ หมกั เหมือน (3) ใหน ้าํ ทุก 3 วนั

เห็ดหรือตะไครนํ้า (4) บํารุงดูแลรกั ษาจนอายุ

ครบ 40 วนั

2. สบั พรวนปยุ พืชสดคลกุ เขา

กับดินประกอบดว ยเหตกุ ารณ

ดงั นี้

(1) สบั พรวนตนปอเทืองคลุก

ลงดิน

(2) ใหน า้ํ ผสมจุลนิ ทรยี  พด.2

ทกุ 2 วนั

(3) ครบ 15 วนั ตรวจสอบการ

หมกั สลายของดิน

122

จดุ ประสงคก าร ลักษณะบง ช้คี วามสําเรจ็ ผลทเี่ กดิ กิจกรรมและเหตผุ ล
ดําเนนิ งาน

(4) สบั พรวนใหซ ากยอ ยสลาย

กระจายตัวอยา งสมํา่ เสมอ

(5) เม่อื กระบวนการหมกั ครบ

25 วัน ทําการตรวจสอบวา

เปน ไปตามผลท่ีเกิด

หรอื ไม

6. กําหนดทรัพยากรการดาํ เนินงาน ดวยการวเิ คราะหก ิจกรรมและเหตุการณวา จะใชทรัพยากร

วัสดุ แรงงาน และระยะเวลา เทา ไร

กิจกรรมและเหตกุ ารณ ระยะเวลา แรงงานท่ี วสั ดุ เคร่อื งจักรกล
ของงาน ตอ งใช

1. การปลกู ปยุ พชื สด

(1) ไถบุกเบิกจากหนาดนิ 20 ไร 1 วัน 1 คน น้ํามันดเี ซล 100 ลิตร รถแทกเตอร 35 Hp

(2) ไถแปรยอ ยดิน 20 ไร 1 วนั 1 คน นาํ้ มันดเี ซล 60 ลิตร รถแทกเตอร 35 Hp

(3) หวา นเมลด็ ปอเทอื ง 20 ไร 1 วัน 4 คน เมลด็ ปอเทอื ง 100 กก. -

(4) ใหน า้ํ ทุก 3 วัน 14 วัน 1 คน - -

(5) บาํ รุงดูแลรกั ษาจนอายุ 40 วนั 45 วัน 1 คน - -

2. หมักปุย พชื สด

(1) ไถสับพรวน ปอเทืองคลกุ ลงดนิ 1 วนั 1 คน นา้ํ มันดเี ซล 60 ลิตร รถแทกเตอร 35 Hp

พว งจอบหมุนขนาด

(2) ใหน ้ําผสมอินทรยี  พด.2 1.20 เมตร

ทุก 2 วัน 8 วัน 1 คน จลุ นิ ทรียข ยายจาก พด.2 -

(3) ตรวจสอบการหมกั สลายของ จาํ นวน 3,200 ลิตร

ซากปุยพชื สดเขา กับดนิ 1 วัน 1 คน - -

(4) ไถสบั พรวนใหซ ากพืชยอ ย

สลายกระจายตวั อยาง 1 วนั 1 คน นา้ํ มนั ดเี ซล 60 ลิตร รถแทกเตอร 35 Hp

สม่าํ เสมอ พวงจอบหมนุ ขนาด

(5) เม่อื การหมกั ครบ 25 วัน ทาํ 1.20 เมตร

การตรวจสอบวา เปนไปตาม 1 วัน 1 คน - -

ผลท่ีเกิดทกี่ าํ หนดไวห รอื ไม

123

ตัวอยางบางสวนของแผนปฏบิ ัตกิ ารขยายอาชีพเกษตรอนิ ทรียไรท นเหนอื่ ย

แผนปฏิบตั ิการขยายอาชพี เกษตรอินทรยี 
ไรท นเหนอื่ ย

เลขที่ 19 หมู 8 ตาํ บลหนองแขม อาํ เภอโคกสาํ โรง จงั หวดั ลพบรุ ี

วิสยั ทศั น
“พ.ศ. 2551 ไรท นเหน่ือยผลิตผกั สด ผลไมเกษตรอนิ ทรยี เขา สูตลาดคณุ ภาพประเทศสงิ คโปร”

ภารกิจการขยายอาชีพ
1. ขยายพ้ืนท่ีการผลติ 20 ไร เพ่อื ใชผลิตผักสดอินทรยี  ดวยการพัฒนาคุณภาพดนิ โดยปุยพืชสด

เพิม่ แรงงาน 10 คน และจัดหาน้าํ ใชวนั ละ 300 ม.3
2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคาเพื่อขยายตลาดดวยการจัดทําเว็บไซต จัดทําสารคดีเผยแพร

และเว็บบอรด แลกเปล่ียนเรียนรูกบั ลกู คา และผสู นใจ
3. ยกระดับคณุ ภาพผลผลติ ใหเปน ไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรยี ยุโรป เพอื่ ใหสามารถสงออก

ตา งประเทศดวยการพัฒนาคุณภาพดนิ ไมใหปนเปอนโลหะหนัก และจัดการแปลงเกษตรใหเปนระบบ
นิเวศธรรมชาติ

4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามข้ันตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข
ขอบกพรอ งดว ยการสรา งความตระหนกั ใหเ ห็นความสาํ คญั ของมาตรฐานคุณภาพและรวมเขียนเอกสาร
ขน้ั ตอนการทํางาน

กลยทุ ธสคู วามสําเรจ็ ของการขยายอาชีพ
เพื่อนําไปสคู วามสําเรจ็ จึงกําหนดกลยทุ ธด ําเนินการดังนี้
1. ใชจ อบหมุนเปนหลักพัฒนาคุณภาพดนิ ในการขยายพื้นทกี่ ารผลติ จํานวน 20 ไร
2. ใชเวบ็ ไซตเผยแพรค วามรูความเขา ใจเกษตรอินทรียท างอินเทอรเนต็
3. ใชอ งคค วามรรู ะบบนเิ วศธรรมชาตยิ กระดบั คุณภาพผลผลิตเขา สมู าตรฐานเกษตรอินทรยี ยโุ รป
4. ใชเ ทคนคิ การบรหิ ารคณุ ภาพใหค ณะทํางานรูเทา ทันกนั รวมกันทํางานตามขั้นตอนได

124

เงอ่ื นไข ภารกิจดานการลงทนุ ภารกจิ ลูกคา ภารกจิ ดานผลผลติ ภารกจิ ดา นพฒั นา
ตนเอง
เปา หมายกลยทุ ธ ขยายพ้ืนทก่ี ารผลิต สรางความเชอ่ื ถือ ใชม าตรฐานเกษตร
พฒั นาคนงานให
20 ไร ใหกับลูกคา อินทรยี  ทํางานตามขนั้ ตอนได
- คนงานยึดการทํางาน
ตัวบง ชคี้ วามสาํ เร็จ - ดินมคี ณุ ภาพเปน ดิน - ยอดสงั่ ซอื้ เพม่ิ ข้ึนจน - ไมพ บธาตุโลหะ
ตามเอกสารคมู อื
อินทรียค รบ 20 ไร เต็มปริมาณการผลติ หนักตามมาตรฐาน ดําเนินงาน
- คนงานรเู ทา ทนั ใน
- โครงสรา งคดิ เปน - ลกู คาเขา มา ในผลผลติ กิจกรรมตาง ๆ
ทํางานแทนกนั ได
เมล็ดกลมสนี ้ําตาล แลกเปลี่ยนเรียนรู - ปราศจากจลุ นิ ทรีย - เอกสารคูมือ
ดาํ เนินงาน
เกษตรอนิ ทรยี ใ น บดู เนา - เอกสารตรวจติดตาม
คณุ ภาพ
เวบ็ บอรด
- ฝกอบรมการทํางาน
ปจ จัยนาํ เขา - จอบหมนุ ขนาด สารคดเี กษตรอนิ ทรยี  เมลด็ พันธจุ ากแปลง รวมกนั รเู ทาทนั กนั

ดําเนนิ งาน 120 ซม. ไรท นเหนือ่ ยภาค ออรแกนคิ - จัดทาํ เอกสาร
ขน้ั ตอนการทาํ งาน
- เมล็ดพนั ธุป ยุ พชื สด ภาษาไทย – อังกฤษ ในแตล ะกิจกรรม

- จลุ นิ ทรีย พด.1 - ฝก การใชเอกสาร
ขั้นตอนการทาํ งาน
พด.2 และพด.3

กิจกรรมโครงการ - การพฒั นาดนิ เปน - จดั ทาํ สารคดคี วามรู ผลติ เมล็ดพนั ธุบาง

ปยุ พืชสด และแสดงผลงาน สายพนั ธทุ สี่ ามารถ

- สํารวจขุดเจาะนํ้า เกษตรอนิ ทรีย ทําได

บาดาลขนาด เดือนละ 1 เรอื่ ง

300ม.3/วัน - ตดิ ตัง้ เว็บไซต

- แจกจาย DVD

ความรเู กษตรอินทรยี 

ไรทนเหน่อื ย

7. การจดั ทาํ เอกสารแผนปฏิบตั กิ าร ดว ยการทําสาระจากผลการวิเคราะหทั้ง 6 ดานมาจัดเปน
เอกสารแผนปฏิบัตกิ ารทสี่ ามารถใชเ ปนเอกสารคมู อื บริหารจัดการของผูประกอบการขยายอาชีพ โดยมี
โครงสรา งการจัดเอกสารดังตัวอยางนี้

1. ชื่อแผนขยายอาชพี
2. วิสัยทศั นการขยายอาชีพ
3. พันธกจิ การขยายอาชพี
4. กลยุทธด ําเนินการ
5. แผนกลยุทธข ยายอาชพี

125

6. แผนปฏบิ ัตกิ ารดานทนุ
- เปาหมายดาํ เนินงาน
- จดุ ประสงคด าํ เนินงาน
- แผนปฏบิ ัตกิ าร

7. แผนปฏบิ ัตกิ ารดานผลผลิต
- เปาหมายดําเนนิ งาน
- จุดประสงคดําเนินงาน
- ลักษณะบง ชี้ความสําเร็จ
- แผนปฏิบตั ิการ

8. แผนปฏิบัตกิ ารดา นลูกคา
- เปา หมายดาํ เนินงาน
- จุดประสงคดาํ เนินงาน
- แผนปฏิบตั ิการ

9. แผนปฏบิ ัติการดานการพัฒนาตนเอง
- เปาหมายการดาํ เนนิ งาน
- จดุ ประสงคก ารดาํ เนนิ งาน
- แผนปฏบิ ัตกิ าร

แผนปฏิบตั ิการดานทุน
1. เปาหมายดาํ เนินงาน
“จะดําเนนิ การขยายพน้ื ทีก่ ารผลติ เกษตรอนิ ทรยี เ พิ่ม 20 ไร”
2. จดุ ประสงคก ารดําเนินงาน
เพือ่ ใหบรรลุเปา หมายการดาํ เนนิ งานจงึ กาํ หนดจุดประสงคก ารดําเนนิ งานดังน้ี
- เพอ่ื พัฒนาคุณภาพดนิ ใหเปน ดนิ อนิ ทรียได
- เพื่อสํารวจขุดเจาะน้าํ บาดาลใหเพยี งพอตอการดําเนนิ งาน
3. แผนปฏิบตั กิ ารดา นทนุ

126

จดุ ประสงคท่ี 1 เพื่อพัฒนาคณุ ภาพดินใหเ ปน ดินอินทรีย

ลักษณะ เวลา แรงงาน

บง ชี้ ผลทเ่ี กดิ กจิ กรรมและเหตกุ ารณ ของ ท่ีตอ ง วสั ดุ เครอ่ื งมอื

ความสําเร็จ งาน ใช รถไถ 35
แรงมา
1. มปี ยุ 1.1 การปลูกปยุ พืชสด รถไถ 35
พชื สด แรงมา
เพียงพอ (1) ไถบุกเบิกตากหนาดนิ 20 ไร 1 วนั 1 คน นํ้ามันโซลา
1 คน 100 ลิตร -
(2) ไถแปรยอยดนิ 20 ไร 1 วัน 4 คน นาํ้ มันโซลา -
1 คน 60 ลิตร -
(3) หวา นปอเทือง 20 ไร 1 วนั 1 คน เมลด็ ปอเทือง
100 กก. รถไถ
(4) ใหน าํ้ ทกุ 3 วนั 14 วนั 35 แรงมา

(5) บํารงุ รกั ษา 45 วัน -

- -

- รถไถ
35 แรงมา
2. ซาก 1.2 สบั พรวนปยุ พืชสดคลกุ หมกั ลงดิน
-
พชื ยอ ย (1) ไถสบั พรวนปยุ พชื สดคลุก 1 วัน 1 คน นา้ํ มนั โซลา
-
สลาย ลงดิน 8 วนั 1 คน 60 ลิตร

มี เปน สี (2) ใหน ํ้าผสมจลุ นิ ทรีย พด.2 1 วนั 1 คน จุลินทรยี  พด.2

อนิ ทรียวตั ถุ นา้ํ ตาล ทุก 2 วนั ขนาด

ในดนิ 3,200 ลิตร

(3) เม่ือครบ 15 วนั ตรวจสอบ -

การสลายของซากพชื ในดนิ

3. เกดิ 1.3 หมักสงั เคราะหดนิ ใหมี

อนิ ทรีย อนิ ทรยี วตั ถุ 1 วัน 1 คน นํ้ามันโซลา
มกี ล่ิน (1) ไถสับพรวนซากพืชให 12 วนั 1 คน 60 ลติ ร
หอม 1 วนั 1 คน
เหมอื น กระจายสม่ําเสมอ -
เห็ด (2) หมักสงั เคราะหต ออกี 25 วัน
โครงสราง -
ดินรวมตัว โดยใหน า้ํ ทกุ 2 วนั
(3) ตรวจสอบการยอยสลายและ

การเกดิ อินทรยี วตั ถุ

เปนกอน

กลม

127

จดุ ประสงคท ี่ 2 เพอ่ื สาํ รวจขดุ เจาะนํา้ บาดาลใหเพียงพอตอการดําเนนิ งาน

ลกั ษณะ เวลา แรงงาน
งาน ทีต่ อง
บงชี้ ผลท่ีเกดิ กิจกรรมและเหตกุ ารณ ใช วัสดุ เคร่ืองมอื

ความสําเรจ็

1. ปรมิ าณ 1.1 สํารวจขุดเจาะนา้ํ บาดาล

นา้ํ ท่ไี ด (1) จา งบรษิ ัทขดุ เจาะ 7 วนั - 120,000 บาท ระบบใชลม
ดันหวั เจาะ
15ม3/ชม. (2) ตรวจสอบปริมาณนา้ํ ท่ไี หล กระแทกหนิ

ยอนกลับมาใหไดไมต ํา่ กวา

15 ม.3/ชม.

2. กระจาย 1.2 จดั ระบบการกระจายนํา้

นํา้ เตม็ (1) ติดตง้ั หัวสบู นาํ้ ระดับลึก 1 4 คน ทอ PVC หนา 2 หัวสูบนํา้

พน้ื ที่ น้ิว 10 เสน ขนาด

20 ไร (2) ตดิ ตัง้ เครอ่ื งดนั น้ํา 1 1 คน - 2 แรงมา

เครอื่ งดันนาํ้

ขนาด

(3) จดั ระบบจายน้าํ ในแปลง 10 4 คน 2 แรงมา
เกษตร วนั สงออก
2 นิ้ว

ความดนั

4.5 – 5 บาร

8. สาํ รวจความรอบรูข องตนเอง เมื่อทาํ แผนปฏบิ ัตกิ ารเสรจ็ ผขู ยายอาชพี ควรทบทวนตนเองวา
มีความรอบรูเพียงพอหรือไมดวยการ พิจารณาตนเองในชองกิจกรรมและเหตุการณวามีขอใดท่ียัง
ไมช ดั เจนหรอื รูไ มจ ริง กค็ วรแสวงหาความรใู หพ อเพียงท่ีจะทาํ ใหก ารดําเนินงานผิดพลาดนอ ยลง

128

ตอนท่ี 5 การขับเคลอื่ นแผนสคู วามสาํ เรจ็
ความคิดรวบยอด

การขบั เคลื่อนแผนสคู วามสาํ เรจ็ อยา งมคี ุณธรรม เปน การจัดการดาํ เนินงานอยางเปนระบบ เปน
วงจรหมนุ เวียนทเี่ ริ่มตน จากการศกึ ษาทําความเขาใจแผนกําหนดแนวปฏิบัติ (P) แลวดําเนินการทํางาน
ตามแนวปฏบิ ัตทิ กี่ ําหนด (D) ระหวางปฏบิ ตั งิ านตามแนวปฏบิ ตั ิตองดาํ เนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง
(C) และปฏิบตั กิ ารแกไขขอ บกพรองใหห มดไป (A) การจัดการตามวงจร PDCA ดังกลาวจะตองอยูบน
ฐานคุณธรรมท่ีประกอบดวย ความขยัน ความประหยัด ความซื่อสัตย และความอดทน จะนําไปสู
การขับเคล่ือนแผนสูค วามสาํ เรจ็ อยางมีคุณธรรม
ขัน้ ตอนดาํ เนินงาน

1. ศึกษาแผนกําหนดแนวปฏบิ ตั ิ (P) ขยนั

P 2. ทาํ งานตามแนวปฏบิ ัติ (D) ประหยัด 5 ประเมิน
3. ตรวจสอบหาขอบกพรอง(C) ซือ่ สัตย
AD
C

4. ปฏบิ ตั กิ ารแกไ ขขอบกพรอง (A) อดทน

รายละเอยี ดการดาํ เนินงาน
1. การศึกษาแผนและกําหนดแนวทางปฏิบตั ิ ดว ยการนําแผนปฏบิ ตั ิการมาศึกษาทบทวน วาจะ

ทําอะไร อยางไร ตองปรับปรุงแกไขแผนในสวนใด กําหนดแนวทางปฏิบัติบนฐานของความขยัน
ประหยดั ซือ่ สตั ย และอดทน

2. ทํางานตามแนวปฏบิ ัติ ดว ยการนําแนวปฏิบัติมาเขียนเปนเอกสารใบสั่งงาน ใชสรางความ
เขา ใจกับผูรับผิดชอบ แลว มอบหมายใหทาํ ตามแนวปฏิบตั ิ

3. ตรวจสอบหาขอ บกพรอง เปนการทํางานของผูประกอบการหรือผูรับมอบหมายดําเนินการ
ติดตามการทํางานของผรู บั ผิดชอบ วา ทาํ ตามขน้ั ตอนหรือไมทํา และเกดิ ผลเสยี หายอยางไร ลกั ษณะความ
รนุ แรงเปนอยา งไร เกดิ ผลกระทบอะไรบาง

4. ปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง เปนการทํางานรวมกันระหวางผูประกอบการกับผูรับ
มอบหมายใหท ํางาน รว มกนั คดิ หาแนวทางแกไ ขขอ บกพรองลดความเสียหาย

129

5. การประเมินพฒั นา เปน การประเมินเทยี บเคียงผลการดําเนินงานท่ีเกิดจริงกับผลที่เกิดตาม
แผนกําหนดวาสอดคลองเกิดไดจริงหรือเกิดไมได เปนเพราะการวางแผน หรือวาเปนเพราะบุคลากร
ถาความผิดพลาดเกิดจากแผนก็ดําเนินการพัฒนาแผน แตถาความผิดพลาดเกิดจากบุคลากรจะตอง
ทบทวนวา เกิดจากอะไร เชน เกดิ จากความรคู วามเขาใจสับสน กด็ ําเนินการทบทวนใหค วามรูสรางความ
เขาใจใหชดั เจน แตถาเกดิ มาจากทศั นคตติ อการทํางานไมด ี ไมใหความสําคัญตอการทํางานตามข้ันตอน
ก็ควรจะสับเปลยี่ นหนาที่ไมต องมคี วามรับผิดชอบมากนกั

กิจกรรมที่ 16
ผูเรียนศึกษาเอกสารหมายเลข 18 แลวใชกรอบความคิดที่สรุปได พัฒนาตนเองตามขอ 3

ประเมินเทียบเคียงความคิดและตัวอยางตามเอกสารหมายเลข 18 มคี วามเปน ไปไดท่ีจะใชกับชีวิตจริงได
หรือไม มขี อ บกพรอ งอะไรและควรปรับปรงุ พฒั นาการจัดทําแผนธรุ กิจของตนเองแบบใด

130

บทท่ี 7
การขบั เคลอ่ื นธรุ กิจเพอ่ื การขยายอาชพี

ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั
สามารถตรวจสอบระบบธุรกจิ เพอื่ การขยายอาชีพได

ขอบขายเนือ้ หา
เรอื่ งที่ 1 การควบคุมใหก ารขยายอาชพี เปนไปตามแผนกลยทุ ธ
เรื่องที่ 2 การตรวจสอบใหการปฏิบตั กิ ารขยายอาชีพเกดิ ผลตามแผนปฏบิ ัตกิ าร

สือ่ ประกอบการเรียนรู
1. เอกสารหมายเลข 20 แบบบนั ทึกระบบรายการกฎ ระเบยี บท่ีสาํ คญั
2. เอกสารหมายเลข 21 ใบความรู เรอื่ ง การจัดทํากฎ ระเบยี บการดาํ เนินงาน
3. เอกสารหมายเลข 22 ใบความรู เรื่อง การกาํ กับ ดแู ลการขยายอาชพี
4. เอกสารหมายเลข 23 ใบความรู เรอื่ ง การตรวจสอบหาขอบกพรอ งการทาํ งานตามแผนปฏบิ ัตกิ าร
5. เอกสารหมายเลข 24 แบบบันทึกผลการตรวจสอบหาขอ บกพรอง และสรุปผลขอ บกพรอ ง

131

เร่ืองที่ 1 การควบคมุ ใหก ารขยายอาชพี เปน ไปตามแผนกลยทุ ธ

ลักษณะบง ชคี้ วามสาํ เร็จของการเรียนรู
1. จัดระเบียบการทํางานได
2. กาํ กับดูแลใหก ารดาํ เนนิ งานเปน ไปตามแผนกลยุทธได

แผนปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรู

ลกั ษณะบง ช้ีความสาํ เรจ็ กิจกรรม การวดั ผล ประเมินผล สือ่ การเรยี น
ของการเรียนรู
เอกสารหมายเลข 19
1. จดั ระเบียบการทํางานได เรียนรดู วยตนเอง แบบบันทกึ รายการ
กฎ ระเบยี บทีส่ าํ คัญ
1. ใหผ ูเรียนคดิ วเิ คราะหว า 1. ผลการคิดสว นตัววา
เอกสารหมายเลข 20
การดําเนนิ งานรว มกนั การทาํ งานรว มกนั ใบความรู เรื่อง การ
จัดทาํ กฎ ระเบียบการ
หลายฝา ย ควรจะมกี ฎระเบยี บ ควรจะมกี ฎระเบยี บท่ี ดําเนนิ งาน

ที่สําคญั อะไรบา ง แลวเขยี น สําคัญดานใดบาง เอกสารหมายเลข 20
ใบความรู เร่อื ง
บนั ทกึ ลงในเอกสารหมายเลข 19 การกํากบั ดแู ล
การขยายอาชพี
2. ใหผูเรยี นศกึ ษาเอกสาร 2. ผลการคดิ กฎ ระเบียบ

หมายเลข 20 ใบความรู เร่อื ง การทาํ งานให

การจดั ทํากฎระเบยี บ เหมาะสมกบั สภาพ

การดําเนนิ งาน แลว คดิ การขยายอาชีพของ

เปรยี บเทยี บกับสิง่ ท่ีตนเองคดิ ตนเอง

เอาไวตามเอกสารหมายเลข

20 แลว ดําเนนิ การพฒั นา

กฎ ระเบยี บการทาํ งานให

เหมาะสมกับสภาพการ

ดาํ เนนิ งานขยายอาชีพของ

ตนเอง

2. กํากบั ดแู ลใหการ เรียนรดู วยตนเอง

ดาํ เนนิ งานเปน ไปตาม 1. ใหผ เู รยี นศกึ ษาเอกสาร 3. ผลการจดั ทําผัง

แผนกลยทุ ธ หมายเลข 21 ใบความรู การไหลของงานทใ่ี ช

เร่อื ง การกํากบั ดแู ล กํากบั ดูแลการ

การขยายอาชพี ดาํ เนนิ การขยายอาชีพ

2. ใหผูเรียนทดลองจัดทําผงั

การไหลของงานการขยายอาชพี

132

เอกสารหมายเลข 20 : แบบบันทึกรายการกฎ ระเบียบท่สี ําคัญ

ขอ เสนอแนะ ขอใหผ เู รยี น คดิ พิจารณาวาในการขยายอาชพี เราจะตองมผี ูรวมงานระดับตา ง ๆ เพิ่มเขา
มามากมาย เราควรคํานึงถึงอะไรบางที่จะตองนํามาเปนกฎ ระเบียบของการทํางาน
รว มกัน ขับเคลื่อนแผนการขยายอาชพี ไปสูความสาํ เร็จ

อะไรท่ีจะตองนํามากําหนดเปน ระเบยี บ ขอ กําหนดเกยี่ วกบั ระเบียบทีค่ วรจะมี

ตัวอยาง 1.1 เวลาการเขา – เลิก งาน …………………..
1. การเขา ปฏิบตั ิงาน 1.2 การแตง กาย ...............................................
1.3 จรรยา มารยาท ...........................................

133

เอกสารหมายเลข 21 : ใบความรู เรอื่ ง การจัดทาํ กฎ ระเบียบการดําเนินงาน

ความคิดรวบยอด
การจัดใหมีกฎ ระเบียบการดําเนินงานเปนสวนหนึ่งของการควบคุมการดําเนินงานสู

ความสาํ เรจ็ ตามหลักการบริหารจดั การยุคใหมท่ีจะมีขอกําหนดเปนแนวทางเดียวกันที่เร่ิมตนจากการมี
ปรัชญาอุดมการณรวมกัน ระเบียบวิธีการดําเนินงาน กฎแหงความปลอดภัย และการสรางแรงจูงใจ
รวมกัน เพ่ือใหทกุ คนถอื ปฏิบัติรว มกนั

โครงสรางของกฎระเบยี บการดาํ เนนิ งาน
โครงสรางของกฎระเบยี บหรอื ขอตกลงการทาํ งานรว มกันจะมีองคป ระกอบหลัก ดังนี้
1. แนวคดิ อุดมการณของการขยายอาชีพ
2. วิถีชีวติ ในการทาํ งาน
3. การใชวัสดอุ ุปกรณ
4. การทํางาน
5. ความปลอดภัย
6. แรงจูงใจ
องคประกอบทงั้ 6 ประการ เราสามารถยืดหยุนปรับบางองคประกอบออกไปหรือจะเพิม่

องคประกอบอ่ืนเขามาใหเหมาะสมกับสภาพของบุคลากร ซ่ึงสวนใหญจะประกอบดวยลักษณะคน
3 ประเภท คือ

1. ผูร บั ผิดชอบสงู ตองการความเปนอิสระการทาํ งาน
2. ผูร บั ระเบยี บทาํ ตามพรอ มรบั รู เชอ่ื ฟง
3. ผมู คี วามรบั ผดิ ชอบตา่ํ ตองไดร ับการควบคุมอยา งใกลช ิด
ดังน้ัน การจัดทําระเบียบอาจตองใหความสําคัญกับลักษณะบุคลากรของเราวา อยูใน
กลุมใดมากที่สุด การออกระเบยี บ จะตองสัมพันธก บั ลกั ษณะคนสวนใหญ

รายละเอียดของโครงสรา งกฎ ระเบียบการขยายอาชีพ
การเขยี นรายละเอยี ดกฎระเบียบจะตองบอกเหตุและผล และแนวปฏิบัติท่ีชัดเจนเขาใจ

ตรงกันหมดทุกคน มลี กั ษณะการวเิ คราะหเ พ่ือการเขียนกฎระเบียบดงั นี้

134

องคประกอบ ขอบงั คบั แนวปฏบิ ัติ
อดุ มการณ
วิถชี ีวติ ทกุ คนตองรบั รูและทําความ
การใชว ัสดอุ ุปกรณ
การทํางาน เขา ใจตออุดมการณ ดังน้ี
ความปลอดภัย
1. สรา งคณุ ภาพผลผลิต - ทําตามข้นั ตอนคูมือปฏิบตั ไิ มใ หผ ิดพลาด
แรงจูงใจ
2. สรางประสทิ ธผิ ลการทาํ งาน - จติ ใจตองรบั รู ยอมรบั วา เปน การกระทาํ

3. ทุกชวี ติ ปลอดภยั ทถ่ี กู ตอง

1. เวลาเริ่มตนและเลิกงาน 1. 08.00 – 17.00 น.

2. การแตง กายรัดกุม 2. ใสเสื้อนงุ ทบั กางเกง ใสผาคลุมผม

ไมใหร ุมรา ม เกาะเกย่ี ว ผลผลติ เสยี หาย

1. เบิกรับวสั ดุอปุ กรณเ ครือ่ งมือ 1. ตามท่รี ะบไุ วใ นใบงานเทา นนั้

2. การใชว ัสดุ 2. ใชต ามขอ กําหนดในใบงานเทานน้ั

3. การใชเ ครอ่ื งมอื อุปกรณ 3. ตรวจสอบความสมบูรณก อนนาํ ไปใช

หากนําไปใชแ ลวเกิดเสยี หายใหแ จง

รายละเอยี ดความเสียหายเพอ่ื จัดซอม

1. ทําความกระจา งในขนั้ ตอน 1. ศกึ ษาเอกสารขนั้ ตอนการทํางานในสวน

การทํางานของตนเองให ทีร่ ับผดิ ชอบ

ชดั เจน 2. ตรวจสอบจากแผนปฏิบัติการวา งาน

2. ตรวจสอบหาขอบกพรองการ เกดิ ผลตามที่กําหนดไวใ นชอ งผลที่เกิด

ดาํ เนนิ งานในสว นของตนเอง หรือไม มีขอ บกพรองอะไร

1. การพนจลุ ินทรยี  1. ตอ งสวมเส้ือผาปกปด รางกายใหรัดกุม

มิดชดิ ไมใ หจ ลุ ินทรยี ก ระทบรางกายได

2. การทาํ งานกลางแดด 2. ตองแตง กายมิดชดิ สวมถงุ คลมุ ศรี ษะ บา

หัวไหล และสวมหมวกปก ปอ งกันแสง

3. การใชมดี หวดทาํ งาน 3.1 ดา มมีดตองเจาะรูรอยเชอื ก คลอ งขอ มือ

กันมดี หลุด

3.2 กรณที าํ งานรว มกนั หลายคนตองแบง

พน้ื ท่ี และทาํ งานเดินหนา ทิศทาง

เดียวกนั

1. ขวัญกาํ ลงั ใจในทํางาน 1.1 หา มวากลา วตกั เตือนระหวางคนงาน

ดวยกนั

135

องคป ระกอบ ขอ บงั คบั แนวปฏบิ ัติ

2. นําผลผลิตไปบรโิ ภค 1.2 การวากลา วตกั เตอื นจะมบี คุ คล
3. การหยดุ พกั ระหวา งทาํ งาน รบั ผิดชอบเปนผูตรวจที่ปรึกษา
ดาํ เนนิ การเอง

1.3 ใชค ําพดู ทีไ่ พเราะซ่งึ กันและกนั
2. ควรจดั แบง ผลผลติ ทีต่ กมาตรฐานไป

บรโิ ภคเทานนั้
3. ใหหยุดพักไดท ้งั ชว งเชาและบา ยรวม

2 ครั้ง ครง้ั ละ 20 นาที โดยใหหยุดและ
เลกิ พักพรอมกนั เปน ไปตามอธั ยาศยั ของ
แตละกลุม

กิจกรรมที่ 17
เม่ือผเู รียนศึกษาเอกสารหมายเลข 20 แลว ดาํ เนินการพัฒนากฎ ระเบียบการทํางานใหเหมาะสม

กบั สภาพการดําเนนิ งานขยายอาชพี ของตนเอง หรืออาชีพของผปู ระสบความสําเร็จ

136

เอกสารหมายเลข 22 : ใบความรู เรอื่ ง การกาํ กับ ดแู ลการขยายอาชีพ

ความคดิ รวบยอด

การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพเปนกิจกรรมของผูประกอบการที่จะตองมีระบบ

สารสนเทศใหมองเห็นความกาวหนาความสําเร็จของงานในแตละภารกิจวาไปถึงไหน ดวยการทํา

กิจกรรมลักษณะความสําเร็จในแผนกลยุทธมากําหนดระยะเวลาท่ีตองใชจริง เขียนเปนผังการไหลของ

งานใชเฝา ระวังการดําเนินงาน

การดาํ เนนิ การกํากบั ดูแลการขยายอาชีพ

1. การจัดทําผังการไหลของงานของแตล ะภารกจิ ดว ยการ

1.1 นาํ ขอความเปา หมายกลยทุ ธอ อกมาเปนหัวเร่ืองสาํ คัญ

1.2 นํากิจกรรมออกมาจดั ลาํ ดบั ขั้นตอนกอ นหลงั

1.3 นาํ ลกั ษณะบงชคี้ วามสําเร็จ ออกมากําหนดเปนผลการดาํ เนินงาน

จดั ทาํ ผงั ของงานในรูปแบบใดกไ็ ดท ่ผี ูป ระกอบอาชพี มคี วามเขาใจดี (ตัวอยางผังการไหล

ของงาน)

  

1 มี.ค.53 3 – 5 ม.ี ค.53 16 เม.ย.53 1 พ.ค.53 ตรวจสอบ

ไถบุกเบกิ หวานเมลด็ พนั ธุ ไถพรวน การสลายตวั ของซาก

หนาดนิ ปุยพืชสด คลกุ ปยุ พชื สด พชื ไถพรวนคลุก

พัฒนา ลงดนิ กระจายใหท ว่ั ดนิ มอี ินทรียวตั ถุ

คุณภาพดนิ โครงสรา งดนิ เปน

20 ไร กอ นกลม รวนซยุ

2 มี.ค. 53 6 มี.ค. – 17 เม.ย. 17 – 30 เม.ย. 2 – 15 พ.ค.

ไถแปรยอยดิน ใหนํา้ บํารงุ รกั ษา ใหน าํ้ พรอ ม ใหนํ้าพรอ ม

ใหแ ตกกระจาย ตน ปุย พชื สด จุลินทรียย อ ย จุลนิ ทรยี จน

  สลายหมกั ดิน ซากพืชยอ ย

 สลายเปน

อินทรียวัตถุ



2. การใชผ ังการไหล กํากับดแู ลการขยายอาชพี ดวยการ

2.1 นาํ ผังการไหลของงานติดผนงั ใหม องเหน็

2.2 ติดตามระยะเวลาตามผังการไหลของงานวา วันท่ีกําหนดกิจกรรมดําเนินการ

เสร็จหรือไม ถา เสร็จก็ทาํ เคร่อื งหมายบอกใหรูวาเสรจ็

137

2.3 ถาไมเสร็จผูประกอบการจะตองติดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการแกไข
ขอบกพรอง

2.4 ดาํ เนนิ การปรบั ระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปน ความจรงิ
3. ประเมินผลการกํากับ ดูแลวา มีสวนใดประสบผลสําเร็จบาง และสําเร็จไดเพราะ

อะไรเปน เหตุ จากน้นั ดูวา สวนใดท่ีไมประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผล
ท้ังความสําเร็จและความเสยี หายมาสรุปผล เพื่อนาํ ผลกลับมาแกไขแผนกลยุทธและ
แผนปฏิบัตกิ ารใหม ปี ระสิทธภิ าพได

กจิ กรรมที่ 18
ใหผ ูเรียนทดลองจัดทําผังการไหลของงานการขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผูประสบ

ความสาํ เร็จจากการประกอบอาชีพ

เรอ่ื งที่ 2 การตรวจสอบใหการปฏบิ ัตกิ ารขยายอาชพี เกดิ ผลตามแผนปฏบิ ตั ิการ

ลักษณะบงชี้ความสําเรจ็ ของการเรยี นรู
1. ตรวจสอบหาขอ บกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการได
2. ตดิ ตาม แกไขขอบกพรองใหเ ปน ไปตามแผนปฏบิ ัติการได

แผนปฏบิ ัติการเรียนรู กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่ือการเรียน

ลกั ษณะบง ช้ีความสาํ เร็จ 1. ใหผเู รียนศกึ ษาเอกสาร ความเขา ใจในหลกั การ เอกสารหมายเลข 22
ของการเรียนรู ใบความรู เร่ือง การตรวจสอบ วธิ กี ารตรวจสอบหา ใบความรู เร่ือง การ
หาขอบกพรองการทํางานตาม ขอบกพรอ ง ตรวจสอบหา
ตรวจสอบหาขอบกพรอ ง แผนปฏบิ ตั ิการ ขอ บกพรอ งการทาํ งาน
การทํางานตามแผน ทัศนคติ เหน็ ดว ยตอ ตามแผนปฏิบตั กิ าร
ปฏิบตั ิการ หลกั การความรู เอกสารหมายเลข 23
การตรวจสอบหา แบบบนั ทกึ ผลการ
2. ใหผ ูเ รียนคดิ ทบทวน ขอบกพรอ งการทํางาน ตรวจสอบหาขอ บกพรอ ง
ประสบการณข องตนเองแลว และสรปุ ผลขอบกพรอง
พิจารณาวา ความรูจากเอกสาร
เร่ือง การตรวจสอบหา
ขอบกพรองการทํางานตาม
แผนปฏบิ ัติการ มีความจําเปน
ตอการขยายอาชีพในระดบั ท่ี
ตนเองทําหรอื ไม ถา ไมจ าํ เปน

ลกั ษณะบง ชี้ความสาํ เรจ็ กจิ กรรม การวัดผล ประเมนิ ผล 138
ของการเรยี นรู สื่อการเรยี น

เพราะอะไร แลวเขยี นบันทกึ ผล
เกบ็ เอาไวท บทวน เมือ่ คร้งั
ผูเรียนมีโอกาสขยายอาชีพของ
ตนเอง

139

เอกสารหมายเลข 23 : ใบความรู เร่อื ง การตรวจสอบหาขอบกพรอ งการทํางานตามแผนปฏิบัติการ

ความหมาย
การตรวจสอบ หมายถึง การพิจารณาหาขอเท็จจริงวา ถูกหรือผิด ดีหรือราย แตการ

ตรวจสอบในการขยายอาชพี ใหความสําคัญไปท่กี ารหาขอบกพรองในการทํางานตามแผนปฏิบัติการ ดว ย
การตรวจสอบวา การดําเนนิ งานสามารถทําใหเกดิ ผลสําเร็จตามทีก่ ําหนดไวใ นแผนปฏิบัตกิ ารหรือไม ถา
ไมเกิดเปนผลมาจากขอ บกพรองอะไรบาง

ข้ันตอนดาํ เนนิ การตรวจสอบหาขอ บกพรอ ง

ในการดําเนนิ การตรวจสอบหาขอ บกพรอ ง มขี ้ันตอนทํางานดงั นี้

1. ผปู ระกอบการขยายอาชพี จะตองรูวา ควรตรวจสอบเร่ืองอะไรดวยการนาํ แผนปฏิบัติ

การมาพิจารณาหวั ขอผลที่เกดิ ท่ีสาํ คญั มีความจาํ เปน ตอ งตรวจสอบอะไรบา ง

2. จัดทํารายการตรวจ ดวยการนาํ หัวขอ ผลทเี่ กดิ ทีค่ ดั เลอื กเอาไวม าจัดทาํ รายการตรวจที่

ประกอบดว ย รายการตรวจ รายละเอยี ดปฏบิ ัติการทีต่ องตรวจดงั ตารางตอ ไปนี้

รายการตรวจ เกณฑก ารพิจารณา ผลการตรวจ ปรากฏการณขอ บกพรอง
ถกู ผดิ

3. จัดทําบันทึกผลการตรวจ ดวยการนํารายการตรวจมาจัดเปนเอกสารบันทึกผลการ
ตรวจทป่ี ระกอบดวย รายการตรวจ (มาจากผลทีเ่ กิดระบุไวในเอกสารแผนปฏิบัติการขยายอาชีพ) เกณฑ
พิจารณาท่ผี ูป ระกอบการจะตองกาํ หนดข้ึนมาลวงหนา ผลการตรวจ การสรปุ ผลขอ บกพรองการประเมิน
ความรนุ แรงของขอ บกพรอ งและการกาํ หนดแนวทางแกไ ขขอบกพรอ ง ดังตวั อยา งตอไปนี้

140

เอกสารหมายเลข 24 แบบบันทกึ ผลการตรวจสอบหาขอบกพรอ งและสรุปผลขอบกพรอ ง

1. เอกสารบนั ทึกผลการตรวจหาขอ บกพรอ ง เกษตรอนิ ทรยี ไรทนเหนอ่ื ย ลพบุรี

4. ผลการตรวจ 5. ปรากฏการณเ กยี่ วของ

2. รายการตรวจ 3. เกณฑการพิจารณา ถกู ผดิ ขอ มลู จากผูรับผดิ ชอบ ขอมูลจากการสงั เกต
ในแปลงเกษตร

6. สรุปขอ บกพรอง
6.1 สรุปขอ บกพรองเนอื่ งมาจากแผนปฏบิ ัตกิ าร 6.2 สรุปขอบกพรองเนอื่ งมาจากบุคคลผูรบั ผดิ ชอบ

7. ผลการประเมนิ ขอ บกพรอ ง 8. แนวทางแกไ ขขอ บกพรอง
รายการ ผลการประเมิน ขอ บกพรอ ง
ตรวจ รายแรงมาก รายแรง แกไขได

หมายเหตุ

 รายแรงมาก = ไมเกิดผลตามทีก่ าํ หนดและไมท ํางานตามกจิ กรรมขั้นตอน
 รา ยแรง = ไมเ กิดผลตามที่กาํ หนด และทําตามกจิ กรรมขน้ั ตอนไมค รบ
 แกไขได = ไมเ กิดผลตามที่กาํ หนด แตท าํ ตามกจิ กรรมข้นั ตอนครบถวน

4. ปฏบิ ัติการตรวจสอบการดําเนินงานขยายอาชพี ดงั นี้
4.1 นําเอกสารบนั ทกึ ผลการตรวจมาจดั ทํารายการตรวจและเกณฑการพิจารณาดวย

การเอาแผนปฏบิ ัตกิ ารมาพจิ ารณาวา การจะตรวจสอบคร้ังน้ีจะตรวจสอบภารกิจและผลที่เกิดอะไรบาง
โดยนาํ ผลทเี่ กดิ มาบรรจลุ งมาในชองรายการตรวจแลว กําหนดเกณฑก ารตรวจ

141

4.2 นําเอกสารบันทกึ ผลการตรวจไปปฏบิ ัตกิ ารตรวจ 2 ขัน้ ตอน ดงั น้ี
4.2.1 ปฏิบัติการตรวจพูดคุย สอบถามกับผูรับผิดชอบเก่ียวกับเรื่องที่จะตอง

ตรวจสอบเพือ่ หาขอ บกพรองและสรุปบนั ทกึ ผลการสอบถาม
4.2.2 ปฏิบัติการตรวจสอบบนงาน/ในแปลงเกษตรเพื่อสังเกตตรวจสอบหา

ขอบกพรอ ง
4.3 วินิจฉยั ความสัมพนั ธระหวา งผลการสมั ภาษณและผลจากการสังเกตบนงานแลว

บนั ทึกสรุปผลขอบกพรองเนอ่ื งมาจากแผนปฏบิ ตั กิ ารและเน่อื งมาจากบุคคลผูร บั ผิดชอบ
4.4 ประเมนิ ผลขอ บกพรอง จําแนกรายการท่ีพบขอ บกพรอ ง
4.5 กาํ หนดแนวทางแกไขขอ บกพรอ ง

สรุป
การตรวจสอบหาขอบกพรองเปนระบบการบริหารจัดการ ที่มุงมั่นทําเพื่อใหการขยาย

อาชีพบรรลุผลไดตามวิสัยทัศน แตท่ีสําคัญกระบวนการตรวจสอบน้ี ผูประกอบการขยายอาชีพตองพึง
คิดถึงอยูเสมอวา ระบบนี้เปนเครื่องมือการเรียนรู ดังน้ัน การดําเนินการจริงจะตองนําไปเพื่อพัฒนา
แรงงานไมใชเพื่อการลงโทษ ดังน้ัน ผูรวมงานควรจะไดรวมเรียนรูเขาถึงประโยชนของระบบ
การตรวจสอบดวยกัน

กจิ กรรมท่ี 19
ใหผเู รยี นคิดทบทวนประสบการณของตนเอง แลวพิจารณาวาความรูจากเอกสารหมายเลข 22

เร่ือง การตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการ มีความจําเปนตอการขยายอาชีพใน
ระดับที่ตนเองทําหรือไม ถาไมจําเปน เพราะอะไร แลวเขียนบันทึกผลเก็บเอาไวทบทวน เม่ือผูเรียนมี
โอกาสขยายอาชีพของตนเอง

142

บทที่ 8
โครงการขยายอาชีพ

ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั
ปฏิบัตกิ ารจดั ทําแผนและโครงการขยายอาชพี ได

ขอบขา ยเนือ้ หา
เรื่อง การจดั ทาํ โครงการขยายอาชีพ เพื่อนําเสนอแหลง ทุน

ส่ือประกอบการเรียนรู
1. เอกสารหมายเลข 25 ใบความรู เรือ่ ง เหตุผลของการทําโครงการขยายอาชพี
2. เอกสารหมายเลข 26 ใบความรู เร่ือง การเขียนโครงการขยายอาชพี

143

เรือ่ งที่ 1 การจัดทาํ โครงการขยายอาชพี เพอ่ื นําเสนอแหลงทุน

ลกั ษณะบง ช้คี วามสําเร็จ กจิ กรรม การวัดผล ประเมนิ ผล สอ่ื การเรียน

ของการเรียนรู 1.อานเอกสารหมายเลข 24 : 1. ทดสอบความเขา ใจ เอกสารหมายเลข 24
1.บอกความสมั พนั ธ ใบความรู เรอ่ื ง เหตุผล
ใบความรู เรอื่ ง เหตผุ ลของการ ในการศึกษาใบ ของการทําโครงการ
ระหวางแผนธรุ กจิ ขยาย ขยายอาชีพ
อาชีพกบั โครงการขยาย ทาํ โครงการขยายอาชีพ ความรู
อาชีพได
2.รูโครงสรา งการเขยี น 2.อา นเอกสารหมายเลข 25 : 2. ตรวจสอบเอกสาร
โครงการ
ใบความรู เรอื่ ง การเขียน โครงการขยายอาชพี

โครงการขยายอาชีพ

3.ใหผูเรียนปฏิบัตกิ ารเขียน

เอกสารโครงการขยายอาชพี

ของตนเอง

4.ใหผเู รียนนําเอกสารโครงการ

ขยายอาชพี ของตนเองไป

นาํ เสนอผูรู ผูเชี่ยวชาญใน

ทอ งถิน่ แลกเปลี่ยนเรียนรหู า

ขอ บกพรอ ง จดุ แขง็ ตา ง ๆ แลว

ปฏบิ ตั กิ ารพัฒนาเอกสารแผน

ของตนเอง