A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
นางแคลงผัวกลวั จะพาไปฆ่าเสยี นาำ้ ตาเร่ยี เร่ยี ตกซกซกไหล ข้นั คิดวเิ คราะห์
ออกนอกรว้ั ตัวคนเดียวเท่ียวเดินไป โอ้อาลยั เหลียวแลชะแงเ้ งย และสรปุ ความรู้
เหน็ คมุ่ คมุ่ พุม่ ไมใ้ จจะขาด พอ่ พลายงามทรามสวาทของแม่เอย๋
เจา้ ไปไหนไม่มาหาแมเ่ ลย ท่โี คกเคยวิ่งเล่นไมเ่ หน็ ตวั ๑๒. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
ฤๅลม้ ตายควายขวิดงพู ษิ ขบ ไฉนศพสาบสญู พ่อทูนหัว
• นางวนั ทองกลวั ขนุ ชา้ งจะทำ�สงิ่ ใด
ยง่ิ เย็นยำา่ คา่ำ คลมุ้ ชอ่มุ มัว ยิง่ เริม่ รัวเรยี กร่ำาระกาำ ใจ กบั พลายงาม (กลวั ขนุ ชา้ งฆา่ พลายงาม)
เสยี งซอ้ แซแ้ กกาผวาว่อน จง้ิ จอกหอนโหยหาทอ่ี าศัย
จักจัน่ เจอื้ ยรอ้ งรมิ ลองไน เสยี งเรไรหร่ิงหรงิ่ ทกี่ ิ่งรงั • นางวันทองรู้สึกอย่างไรเมื่อหา
ทงั้ เปด็ ผีป่แี ก้วแวว่ แวว่ หวีด เสยี งจังหรดี กรีดแซด่ ังแตรสังข์ พลายงามพบ (รสู้ กึ ดใี จทลี่ กู ปลอดภยั )
นางวันทองมองหาละล้าละลงั ฤๅผบี ังซ่อนเร้นไมเ่ ห็นเลย
จะบนหมสู ุรารำ่าวา่ ครบ ขอให้พบลกู ตวั ทนู หวั เอย๋ • เพราะเหตุใดนางวันทองจึง
แลว้ ลดเลีย้ วเทยี่ วแลชะแง้เงย โอท้ รามเชยหลากแล้วพอ่ แกว้ ตา ตั ด สิ น ใ จ เ ล่ า ค ว า ม จ ริ ง เ ร่ื อ ง พ่ อ
ตะโกนเรียกพลายงามทรามสวาท ใจจะขาดคนเดยี วเท่ยี วตามหา ท่ีแทจ้ ริงให้พลายงามฟงั
สะอน้ื โอโ้ พล้เพลเ้ ดินเอกา สกณุ านอนรงั สะพรง่ั ไพร
เห็นฝูงนกกกบตุ รยิง่ สุดเศรา้ โอ้ลกู เราไมร่ วู้ ่าอย่ไู หน (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะพลายงามจะได้
ไม่สงสัยว่าทำ�ไมขุนช้างจึงคิดทำ�ร้าย
พลายงาม)
ชะนโี หวยโหยหวนรัญจวนใจ ยิ่งอาลยั แลหานำา้ ตานอง
พอแวว่ แวว่ แจ้วเสยี งสาำ เนียงเรียก นึกสาำ เหนยี กหลายหนขนสยอง
ตรงเซิงซ้มุ คมุ่ เคียงนางเมียงมอง เห็นลกู ร้องไห้สะอน้ื ยืนเหลียวแล
ความดใี จไปกอดเอาลกู แกว้ แมม่ าแลว้ อย่ากลวั ทูนหวั แม่
เป็นไรไมไ่ ปเรือนเท่ยี วเชือนแช แมต่ ามแตต่ ะวันบา่ ยเห็นหายไป
เจ้าพลายนอ้ ยสร้อยเศรา้ แล้วเล่าว่า หม่อมพ่อพาเวียนวงให้หลงใหล
แลว้ ทุบถบี บบี จมกู ของลกู ไว้ เอาขอนไม้ทบั คอแทบมรณา
พอพวกพ้องของขนุ แผนแล่นมาช่วย จึงไมม่ ว้ ยแมค่ ณุ บุญหนกั หนา
ยงั ช้าำ ชอกยอกเหน็บเจบ็ กายา พดู นา้ำ ตาผอ็ ยผ็อยดว้ ยนอ้ ยใจ
นางวนั ทองร้องไหใ้ จจะขาด โอช้ าตนิ ีม้ กี รรมจะทาำ ไฉน
แลว้ เลา่ ความตามจรงิ ทุกสง่ิ ไป เจา้ มิใชล่ กู เตา้ เขาจึงชัง
เสภาเรอื่ ง ขุนชา้ ง-ขุนแผน 83
เสริมความรู้ ครูควรสอน • เป็ดผี ช่ือต๊ักแตนหนวดยาว ท�ำเสียงดังหวีดหวิวใน
• โคก หมายถึง ที่ดินท่นี ูนสงู ขึ้นคลา้ ยเนนิ แต่เตย้ี กว่า เวลากลางคืน โดยใช้ปกี กรดี กัน
• ระก�ำ หมายถงึ ความลำ� บาก ความตรมใจ ความทกุ ข์
• ลองไน ช่อื จักจนั่ ขนาดใหญ่ทม่ี ีลำ� ตัวและมีปีกสฉี ดู ฉาด เช่น ด�ำ ขาว • ปีแ่ กว้ ชอื่ งูขนาดเล็ก หัวหลมิ เลก็ คอโต หางส้นั อาศยั อยู่
ตามซอกหนิ ซอกดิน หากินตามพ้นื ดิน ไมข่ นึ้ ต้นไม้
เหลือง หรือส้ม สีเหล่าน้ีเป็นลาย หรือเป็นแถบพาดตามหัว ท�ำเสียงขไู่ ด้
ล�ำตัว หรือปีก มีอวัยวะท�ำเสียงซ่ึงเสียงจะเป็นเสียงห้าว
กอ้ งกังวานได้ยินไปไกล ๆ • เอกา หมายถึง คนเดยี ว โดดเดีย่ ว
• เรไร ชื่อจักจั่นสีน้ําตาลหลายชนิด ส่วนใหญ่ตัวค่อนข้างโต ตัวผู้มี • สกณุ า หมายถงึ นก
อวัยวะพิเศษท�ำให้เกิดเสียงสูงและตํ่า มีกังวานสลับกันไปได้ • รญั จวน หมายถงึ ปัน่ ปว่ นใจ
หลายระดับ
83 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ พอ่ ของเจา้ นน้ั ฤๅชอ่ื ขุนแผน เป็นคนแค้นกบั ขนุ ช้างแตป่ างหลัง
๑๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น เอาทกุ ข์รอ้ นก่อนเก่าเล่าให้ฟัง เด๋ียวนย้ี งั อยูใ่ นคกุ เป็นทกุ ขท์ น
โดยตอบคำ�ถาม ดังนี้ จึงจนใจไม่มที ี่จะพ่ึง มันทำาถงึ สาหสั ก็ขดั สน
ครัน้ จะฟ้องรอ้ งเล่าเรากจ็ น แมน้ ไมพ่ ้นมอื มันจะอนั ตราย
• นางวันทองเล่าให้ลูกฟังถึงพ่อ แต่รอู้ ยวู่ า่ ยา่ ทองประศรี อยูบ่ า้ นกาญจน์บุรวี ดั เชงิ หวาย
ทแ่ี ท้จริงว่าอยา่ งไร (พ่อของพลายงาม แม้นไปถงึ พึ่งพาย่าพ่อพลาย จะสบายบุญปลอดตลอดไป
ชื่อขุนแผนซึ่งเป็นคู่แค้นของขุนช้าง แตท่ างน้นั วนั คร่ึงจึงถงึ บา้ น ทางกนั ดารเดินดงจะหลงใหล
ตอนนีอ้ ยูใ่ นคุก) โอ้ใครเลา่ เขาจะพาเจา้ คลาไคล นางรอ้ งไห้สะอนื้ กลืนน้ำาตา
• เพราะเหตใุ ดนางวนั ทองจงึ ทนอยู่ เจา้ พลายงามถามซักตระหนกั แน ่ พลางบอกแม่ลกู แสนแค้นหนักหนา
กับขนุ ชา้ งทงั้ ทไ่ี ม่ได้รกั และขุนช้างก็ อ้ายคนนมี้ ิใชพ่ ่อจะขอลา ไปหาย่าอยู่บา้ นกาญจน์บุรี
ไมใ่ ชพ่ อ่ ของพลายงาม สงสารแต่แมค่ ณุ ของลกู แกว้ จะลบั แลว้ ตายเป็นไมเ่ ห็นผี
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะความจนและ เพราะพ่อเลี้ยงเดยี งสาไมป่ ราน ี อยู่ทน่ี ชี่ ีวนั จะบรรลัย
ขุนแผนติดคุกอยู่ อีกประการหน่ึงผู้หญิง ไปสู้ตายวายวางเสยี ขา้ งหนา้ ดว้ ยเกดิ มามีกรรมจะทาำ ไฉน
ขอลาแมแ่ ต่น้นี บั ปีไป แล้วร้องไหห้ วนคิดถึงบิดา
ในสมัยนั้นหากตกเป็นเมียของผู้ใดแล้ว โอ้พ่อคณุ ขุนแผนของลกู เอย๋ เม่อื ไรเลยลกู จะไดไ้ ปเหน็ หน้า
ต้องตดิ คกุ ทุกข์ทุเรศเวทนา เจ้าครวญครำา่ รำา่ วา่ ด้วยอาลัย
ก็จะถกู สงั่ สอนมาวา่ ตอ้ งอดทน มเิ ช่นนัน้ นางวนั ทองรอ้ งไห้จติ ใจหาย กอดเจ้าพลายงามนอ้ ยละห้อยไห้
โอล้ ูกแก้วแววตาจะลาไป หนทางป่าค่าไม้พอ่ ไมเ่ คย
สังคมจะไม่ยอมรับและประณามว่าเป็น จะเลี้ยวหลงวงวกระหกระเหิน เจา้ จะเดนิ ไปถูกฤๅลูกเอ๋ย
โอ้ยากเย็นเข็ญใจกระไรเลย เพราะกรรมเคยพรากสตั วใ์ หพ้ ลดั พราย
ผูห้ ญงิ ไม่ดี) เดย๋ี วนเ้ี ล่าเจ้าจะพรากไปจากแม ่ แมจ่ ะแลเหน็ ใครน่าใจหาย
• เพราะเหตใุ ดนางวนั ทองจงึ พาลกู
ไปนอนวัดกับท่านขรัว (ตัวอย่าง
คำ�ตอบ เพราะกลัวว่าหากพากลับบ้าน
จะถูกขุนช้างทำ�ร้ายอีก และต้องการให้ พลางสวมสอดกอดแอบไว้แนบกาย สะอน้ื ไห้ไม่วายฟายนำา้ ตา
ขนุ ชา้ งคดิ ว่าพลายงามเสียชวี ติ แล้ว) จนจวนคาำ่ นำ้าค้างลงพรา่ งพราย ปลอบลูกชายพลายน้อยเสนห่ า
อา้ ยศตั รรู คู้ วามจะตามมา แม่จะพาเจ้าไปฝากขรวั นากไว้
แลว้ พากนั ดั้นดัดไปวัดเขา เห็นสมภารคลานเข้าไปกราบไหว้
แล้วเลา่ ความตามจริงทกุ ส่งิ ไป เจ้าคุณไดโ้ ปรดดว้ ยช่วยธรุ ะ
84 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน • ระหกระเหิน หมายถึง ไปดว้ ยความลำ� บาก
• ขรวั หมายถงึ คำ� เรยี กภกิ ษทุ มี่ อี ายมุ าก
• สาหัส หมายถึง หนักหนา • สมภาร หมายถงึ พระทีเ่ ป็นเจา้ อาวาส
• ปลอด หมายถงึ ลว้ น ๆ แท้ ๆ
• คลาไคล หมายถงึ เดนิ ไป
• เดยี งสา หมายถงึ รู้ผิดรู้ชอบตามปรกตสิ ามญั
สุดยอดคู่มือครู 84
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด St รอบรู้อาเซียนและโลก
เอาลกู อ่อนซ่อนไว้เสยี ในหอ้ ง เผือ่ พวกพอ้ งเขามาหาอยา่ ใหป้ ะ ep 2asean
ขัน้ คดิ วเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
ทา่ นขรวั ครูผู้เฒ่าวา่ เอาวะ ไวธ้ ุระเถิดอยา่ กลัวทผ่ี ัวเลย ๑๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
ถา้ หากว่ามาค้นจนถงึ ห้อง กมู ิถองก็จงวา่ สีกาเอ๋ย
• นางวันทองรู้สึกอย่างไรเมื่อกลับ
ฆ่าลกู เลี้ยงเอ้ยี งดูกูไมเ่ คย อยา่ ทุกข์เลยลงุ จะช่วยลกู ออ่ นไว้ มาถึงบ้านขุนช้าง (เศร้าโศก เสียใจ
นางวันทองหมองหมางไม่สร่างทกุ ข ์ กระหมวดจกุ ลกู ยาน้ําตาไหล คิดถึงลูก และรู้สึกโกรธเกลียดขุนช้าง
เห็นจวนคํ่าจําลาท้ังอาลัย ลงบนั ไดเดนิ ดว่ นด้วยจวนเย็น
พอเขา้ ไปในรวั้ ด่าผวั โผง อ้ายตายโหงหกั คอไมข่ อเห็น จนไม่อยากแม้แต่จะเห็นหน้า)
แต่ชาตนิ ี้มีกรรมจงึ จําเป็น ได้ชายเช่นนมี้ าเป็นสามี • ขุนช้างแก้ตัวเรื่องพลายงามว่า
ขึ้นบนเรอื นเหมอื นใจจะจากรา่ ง เหน็ ขุนช้างชงิ ชงั ผนิ หลังหนี
เข้าในห้องหมองอารมณไ์ มส่ มประดี เห็นแตท่ ี่นอนเปล่ายิ่งเศร้าใจ อย่างไร (บอกว่าพลายงามไม่ได้ไป
คิดถงึ ลกู ผูกพันให้หว่ันอก นาํ้ ตาตกผอ็ ยผ็อยละห้อยไห้
โอ้ลกู เอ๋ยเคยนอนแตก่ ่อนไร จนเจา้ ได้สิบปเี ข้านแ่ี ลว้ กับตน เมื่อกลางวันยังเห็นเล่นอยู่กับ
อยู่หลดั หลัดพลัดพรากไปจากแม ่ แม่ยังแลเหน็ แตฟ่ กู ของลูกแกว้
โอ้พลายงามทรามสวาทจะคลาดแคล้ว เสยี งแจ้วแจว้ เจา้ วันทองนองนํ้าตา พวกลูกบ่าว บอกแล้วว่าอย่าให้ลงไป
ฝา่ ยขุนช้างครางเคราอา้ ยเจ้าเลห่ ์ เมาโมเยยิม้ กรมิ่ อยูร่ ิมฝา
เสยี งวันทองรอ้ งไห้จดุ ไฟมา สอ่ งดูหน้านง่ั เคยี งบนเตียงนอน เล่น กำ�ไลใส่อยู่เต็มตัว ป่านนี้คงถูก
ทําไถลไถ่ถามเปน็ ความหยอก ฤๅหนามยอกเจบ็ ปว่ ยจะชว่ ยถอน
พลางรับขวัญวันทองรอ้ งละคร เจ้าทกุ ขร์ อ้ นราํ คาญประการใด พวกตดิ ยาทบุ ขโมยก�ำ ไลไปหมดแลว้ และ
นางวนั ทองข้องขัดสะบัดหนา้ ขนุ ช้างรําทําท่าเข้าคว้าไขว่
นางผลักพลกิ หยกิ ขว่ นว่ากวนใจ ไฮ้อะไรนีเ่ ลา่ เฝา้ เซ้าซ้ี แสร้งท�ำ เปน็ ออกไปตามหาพลายงาม)
ลกู ข้าหายตายเปน็ ไมเ่ หน็ ศพ อย่ามากลบรอยเสือเบอื่ บัดสี • ถ้านักเรียนเป็นนางวันทองจะ
เจ้าพาไปในปา่ พนาล ี แลว้ ก็มิพามาว่ากระไร
ขุนชา้ งฟงั ชา่ งแกอ้ ีแมเ่ จ้า ขา้ เมาเหล้าหลบั ซบสลบไสล แก้ปัญหาเร่ืองขุนช้างกับพลายงาม
ใครบอกเจ้าเลา่ วา่ ขา้ พาไป หลอ่ นไม่ไดต้ ามขา้ ผ่าเถิดซิ อย่างไร (ตัวอย่างค�ำ ตอบ พดู กับขนุ ช้าง
เมื่อกลางวันยงั เหน็ เลน่ ไมห้ ึง่ กบั อ้ายอึง่ อดี ูกลกู อีปิ
แล้ววา่ เจา้ เลา่ กช็ า่ งนง่ั มึนมิ ว่าแล้วสิอยา่ ให้ลงไปดิน ตามตรงว่าเพราะเหตุใดต้องทำ�ร้ายลูก
พลายงามกับขุนแผนเป็นคนละคนกัน
ไม่ควรมีอคติ พลายงามก็ยังเด็ก ไม่รู้
ประสีประสา และยังเคารพขุนช้าง
เหมือนกับเป็นพ่อของตน จะทำ�ร้าย
ไปท�ำ ไม)
ลูกปะหลํ่ากาํ ไลใส่ออกกบ ฉวยวา่ พบคนร้ายอา้ ยคอฝิน่
เสภาเรอื่ ง ขุนช้าง-ขนุ แผน 85
เสริมความรู้ ครูควรสอน • ไม้หึง่ ช่ือการเล่นซึ่งประกอบด้วยไม้แม่ห่ึงยาวประมาณศอกคืบ ๑ อัน และลูกหึ่ง
ยาวประมาณ ๑ คืบ ๑ อัน โดยแบ่งผู้เล่นเป็น ๒ ฝ่าย ฝ่ายละ ๓-๕ คน
• ปะ หมายถงึ มาเจอกัน ฝ่ายหน่ึงจะน�ำลูกห่ึงวางขวางบนหลุมซ่ึงขุดเป็นรางยาวประมาณ ๑ คืบ
• ไม่สร่างทกุ ข์ หมายถึง ไมค่ ลายทกุ ข์ เรียกว่า รางไม้ห่ึง แล้วใช้ไม้แม่ห่ึงปักปลายลงในราง งัดลูกห่ึงออกไปให้
• จวนค่าํ หมายถึง ใกล้ค่าํ อีกฝ่ายหนึ่งรับ เม่ือฝ่ายรับรับลูกห่ึงได้ก็จะมาเป็นฝ่ายส่งบ้าง แต่ถ้า
• ผิน หมายถึง หัน ฝา่ ยรบั รบั ลกู ไมไ่ ดก้ จ็ ะตอ้ งวง่ิ รอ้ งหง่ึ มาทห่ี ลมุ ในแตล่ ะถน่ิ มวี ธิ กี ารเลน่ ตา่ งกนั
• ไม่สมประด ี หมายถงึ ไมส่ ามารถ
ดำ� รงสติได้
85 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขนั้ คิดวเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้ มันจะทบุ ยุบยบั เหมือนกับริน้ ง้างกาำ ไลไปกนิ เสียแล้วกรรม
๑๕. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น แล้วแกเ้ ก้อเร่อออกไปนอกหอ้ ง ตะโกนรอ้ งเรยี กขา้ มาด่าพรำ่า
โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี ไปเที่ยวตามถามหาถงึ ท่านำ้า ไมพ่ บทำาถอนใจกลบั ไปเรือน
รินสุรามาดม่ื ลืมสติ อุตรริ อ้ งไห้ใครจะเหมือน
• ขุนชา้ งมีลักษณะนสิ ยั อย่างไร ข้นึ หอขวางกลางแจง้ เหน็ แสงเดือน โอพ้ อ่ เพ่ือนชีวิตของบติ ุรงค์
(ตวั อย่างค�ำ ตอบ เจา้ เลห่ ์เพทบุ าย) แกลง้ รอ้ งรา่ำ คร่ำาครวญทาำ หวนโหย ละโอดโอยเอกทุ้มจนลุ่มหลง
• ถ้านักเรียนเป็นขุนช้างจะยอม ถงึ ทอ่ นปลายกรายเกรน่ิ เปน็ เดินดง ปีกเจา้ อ่อนรอ่ นลงในดงเตย
สารภาพความจริงกับนางวันทอง แล้วรตู้ ัวกลัวเมยี รอ้ งเสียใหม่ เจา้ จาำ ไกลพ่อแล้วลกู แก้วเอ๋ย
หรอื ไม่ เพราะเหตใุ ด (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ เสียงออ้ แอ้แผก่ ายนอนหงายเงย จนลมื เลยซบเซาด้วยเมามาย
นวลนางวนั ทองคอ่ ยย่องยา่ ง เห็นขนุ ช้างหลบั สมอารมณห์ มาย
ยอมสารภาพ เพราะไม่อยากเห็นคนท่ี สะอ้ืนอ้นั พันผูกถงึ ลูกชาย จนพลดั พรายเพราะผัวเปน็ ตัวมาร
ตนเองรักตกอยู่ในความทุกข์ทรมานใจ จงึ เยบ็ ไถ้ใส่ขนมกบั ส้มล้ิม ทง้ั แชอ่ ่มิ จนั อับลกู พลบั หวาน
แม้จะต้องถูกคนทรี่ ักโกรธกต็ าม) แหวนราคาหา้ ชั่งทองบางตะพาน ล้วนตอ้ งการเก็บใสใ่ นไถ้น้อย
ไปอยูบ่ า้ นทา่ นยา่ จะหายาก เมอื่ อดอยากอย่างไรไดใ้ ชส้ อย
แล้วนัง่ นกึ ตรึกตราน้ำาตาย้อย รำาคาญคอยสรุ ยิ าจะคลาไคล
จะกลา่ วถงึ พลายงามทรามสงสาร พึ่งสมภารอยู่ในหอ้ งน่งั ร้องไห้
พวกศษิ ยเ์ ณรเถรชีตน้ ช่วยฝนไพล มาลูบไล้แผลทม่ี นั ตีรนั
แลว้ สมภารท่านกห็ ลับระงบั เงียบ ย่งิ เยน็ เยยี บเยอื กใจเมือ่ ไก่ขนั
เพราะแมล่ ูกผูกจิตคดิ ถงึ กัน เฝ้าใฝ่ฝนั เฟอื นแลเห็นแม่มา
เสภาเรอ่ื ง ขุนขา้ ง-ขนุ แผน
ตอน กำ�เนิดพลายงาม :
นางวันทองไปสง่ พลายงาม ดุเหว่ารอ้ งซ้องเสียงสำาเนยี งแจว้ ใหแ้ ว่วแวว่ ว่าวนั ทองรอ้ งเรียกหา
สะด้งุ ใจไหววบั ทงั้ หลับตา รอ้ งขานขาสดุ เสียงแตเ่ ทยี่ งคืน
คร้ันรู้สกึ นึกได้ไหล้ ะห้อย เจา้ พลายน้อยน่ิงนอนถอนสะอน้ื
จนเคาะระฆงั หงง่ั เหง่งเสยี งเครงครื้น สมภารต่นื เตือนชีต้นสวดมนต์เกณฑ์
นางวันทองรอ้ งไห้เม่อื ใกล้รุ่ง นาำ้ ค้างฟงุ้ ฟา้ แดงเป็นแสงเสน
ด้วยวัดเขาเขา้ ใจเคยไปเจน โจงกระเบนมั่นเหมาะห่มเพลาะดาำ
แลว้ ถือไถใ้ ส่ขนมผา้ ห่มหุม้ ออกย่างดมุ่ เดนิ เหยา่ ก้าวถลาำ
ลงจากเรอื นเชือนมาขา้ งท่าน้าำ แลว้ รบี รำา่ เดนิ ตรงเข้าดงตาล
86 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน • ไพล ชอ่ื พืชชนดิ หนง่ึ ตน้ และใบคล้ายขงิ เหงา้ สีเหลอื ง-
• ร้นิ ช่ือแมลงพวกตวั บ่งึ ทม่ี ีขนาดเล็กกว่าแมลงหวี่ อมเขยี วใชท้ �ำยาได้
• ไถ้ ถุงยาว ๆ ใหญบ่ า้ ง เลก็ บ้าง ส�ำหรบั ใส่เงิน • เฟือนแล มองเหน็ เลือน ๆ
หรอื สิง่ ของ โดยมากใชค้ าดเอว • ชตี น้ พระสงฆ์ทเ่ี ปน็ อาจารย์
• สม้ ล้มิ มะมว่ งสุกทก่ี วนแลว้ แผ่เปน็ แผ่นบาง ๆ • เพลาะ ผ้าท่เี กิดจากการน�ำผา้ ๒ ผนื เยบ็ ข้างตดิ กันใหก้ ว้างออก
• จนั อบั ชือ่ ขนมหวานอยา่ งแห้งของจนี มหี ลายอยา่ งรวมกัน
เชน่ ข้าวพอง ถั่วตดั งาตัด
• ช่งั มาตราเงินของไทย ๑ ชัง่ เท่ากับ ๘๐ บาท
สุดยอดคู่มือครู 86
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด St รอบรู้อาเซียนและโลก
ถึงวดั เขาเชา้ ตรดู่ ูลูกน้อย เห็นมาคอยน่ังท่านา่ สงสาร ep 2asean
ขัน้ คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
จะน่งั หยดุ พูดจาจะช้าการ ลาสมภารพามาป่าสะแก ๑๖. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ใหข้ นมสม้ สูกแกล่ กู รกั สงสารนักจะรา้ งไปห่างแม่ โดยตอบคำ�ถาม ดังนี้
หนทางบ้านกาญจน์บรุ ีตรงน้แี ล จาำ ใหแ้ นน่ ะอยา่ หลงเทีย่ ววงเวยี น
อุตส่าห์ไปให้ถึงเหมือนหนึ่งว่า ให้คุณยา่ เปน็ อาจารยส์ อนอา่ นเขียน • พลายงามเดินทางไปหาใคร ณ
จงหมายมงุ่ ทุ่งกวา้ งตามทางเกวียน ท่โี ลง่ เล่ียนลดั ไปในไพรวัน ที่แห่งใด (ไปหาย่าคือ นางทองประศรี
แลว้ เกล้าจกุ ผกู ไถท้ ใ่ี ส่ของ ใหแ้ หวนทองทกุ ส่งิ ทาำ ม่งิ ขวญั
แล้วกอดลกู ผกู ใจจะไกลกัน สะอื้นอน้ั ออกปากฝากเทวา ที่กาญจนบุร)ี
ขอเดชะพระไพรขา้ ไหว้กราบ ช่วยกาำ ราบเสอื สงิ ห์มหงิ สา • นักเรียนคิดว่าเพราะเหตุใด
ท้ังปูเ่ จา้ เขาเขินขอเชิญพา ไปถงึ ย่าอยา่ ให้หลงเท่ยี ววงวน
ทงั้ พอ่ คุณขุนแผนแสนวเิ ศษ บงั เกดิ เกศแก้วตาสถาผล น า ง วั น ท อ ง จึ ง ไ ม่ ย อ ม ไ ป อ ยู่ ที่
กาญจนบรุ ีกับพลายงาม
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะต้องการให้
ชว่ ยลกู ชายพลายงามเมื่อยามจน ใหร้ อดพ้นภัยพาลถึงกาญจนบ์ ุรี ขุนช้างคิดว่าพลายงามเสียชีวิตแล้ว
นางครวญครา่ำ ร่ำาวา่ นาำ้ ตาตก เหมอื นหนึง่ อกพุพองเปน็ หนองฝี และอีกประการหน่ึงหากตนเองไปกับ
แมอ่ ุ้มท้องครองเลย้ี งถงึ เพยี งนี ้ ได้สบิ ปีเศษแลว้ จะแคล้วกัน พลายงามจะท�ำ ใหเ้ ปน็ ทค่ี รหาของชาวบา้ น
เคยกนิ นอนวอนแม่ไมแ่ หหา่ ง จะอ้างว้างเปลา่ ใจในไพรสัณฑ์ ได้ เพราะตนเองได้มาอยู่เป็นเมียของ
ทงั้ จุกไรใครเล่าจะเกลา้ พนั จะนับวนั นับเดอื นไปเลือนลบั ขุนชา้ งแลว้ )
• นักเรียนคิดว่านางวันทองทำ�ถูก
นับปมี ิไดม้ าเห็นหน้าแม ่ จะหา่ งแหหายเหมอื นเมอื่ เดือนดบั
หรือไม่ท่ีให้พลายงามไปอยู่กับย่าที่
โอเ้ สียชาติวาสนาแมอ่ าภัพ ให้ยอ่ ยยับยากแค้นแสนระยำา กาญจนบุรี เพราะเหตุใด (ตัวอย่าง
จะมผี ัวผวั ก็พลดั กาำ จดั จาก จนแสนยากอยา่ งน้แี ล้วมิหนำา คำ�ตอบ ทำ�ถูก เพราะขุนช้างจะได้คิดว่า
มามีลูกลูกก็จากวบิ ากกรรม สะอน้ื ราำ่ รันทดสลดใจ พลายงามเสียชีวิตแล้ว และไม่ตามมา
เจา้ พลายงามความแสนสงสารแม ่ ชาำ เลอื งแลดูหนา้ น้าำ ตาไหล ทำ�ร้ายอีก)
แล้วกราบกรานมารดาดว้ ยอาลัย ลกู เตบิ ใหญค่ งจะมาหาแม่คณุ
แตค่ รัง้ นม้ี ีกรรมจะจาำ จาก ตอ้ งพลดั พรากแม่ไปเพราะอ้ายขนุ
เทีย่ วหาพ่อขอใหป้ ะเดชะบญุ ไมล่ ืมคณุ มารดาจะมาเยอื น
แมร่ กั ลูกลูกก็รู้อยู่วา่ รัก คนอืน่ สกั หมนื่ แสนไม่แม้นเหมอื น
เสภาเรอ่ื ง ขุนชา้ ง-ขุนแผน 87
เสริมความรู้ ครูควรสอน • ท่า หมายถงึ รอคอย
• รา้ ง หมายถึง จากไปชัว่ คราว
สร้างค่านิยมการมคี วามกตญั ญกู ตเวทีต่อบดิ ามารดา • ไพรวัน หมายถึง ป่าไม้
ครูอธิบายให้นักเรียนเข้าใจว่า การกระท�ำของพลายงามเป็นการกระท�ำที่ • มหงิ สา หมายถงึ ควาย
แสดงถึงการเป็นผู้มีความกตัญญูกตเวทีต่อแม่ แม้ว่าตนเองจะต้องตกระก�ำ • ไพรสณั ฑ์ หมายถงึ ป่า
ล�ำบากเพียงใด แต่ก็ยังไม่ลืมคิดท่ีจะตอบแทนพระคุณของแม่ นักเรียน • หา่ งแห หมายถงึ ไกล
ควรน�ำไปเป็นแบบอย่างในการด�ำเนินชีวิต โดยการแบ่งเบาภาระงานของท่าน • อาภพั หมายถงึ เคราะห์ร้าย วาสนาน้อย
เทา่ ท่ีจะช่วยได้ ดูแลทา่ นเมื่อทา่ นยังมีชีวติ อยู่ เช่ือฟังคำ� สั่งสอนและปฏบิ ัตติ น ตกอับ
เปน็ คนดเี พอ่ื ให้ท่านสบายใจ
87 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ข้นั คิดวิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้ จะกนิ นอนวอนวา่ เมตตาเตือน จะจากเรอื นรา้ งแมไ่ ปแต่ตวั
๑๗. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น แมว่ นั ทองของลูกจงกลบั บ้าน เขาจะพาลว้าว่นุ แม่ทนู หัว
โดยตอบคำ�ถาม ดังนี้ จะก้มหน้าลาไปมไิ ด้กลัว แม่อยา่ มวั หมองนักจงหกั ใจ
นางกอดจบู ลบู หลังแลว้ ส่งั สอน อำานวยพรพลายน้อยละหอ้ ยไห้
• นางวันทองสั่งความพลายงามว่า พอ่ ไปดีศรีสวสั ดก์ิ าำ จดั ภัย จนเติบใหญย่ ง่ิ ยวดได้บวชเรยี น
อย่างไร (ขอให้เดินทางปลอดภัย ลกู ผ้ชู ายลายมอื นนั้ คือยศ เจา้ จงอตส่าห์ทาำ สม่ำาเสมียน
แลว้ พาลกู ออกมาขา้ งท่าเกวยี น จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ
เมื่อเติบโตก็ให้ใฝ่เรียนรู้ เพ่ือจะได้มี ลกู กแ็ ลดูแม่แม่ดลู ูก ต่างพนั ผกู เพียงวา่ เลือดตาไหล
สะอืน้ ร่าำ อาำ ลาดว้ ยอาลัย แล้วแขง็ ใจจากนางตามทางมา
ห น้ า ท่ี ก า ร ง า น ที่ ดี แ ล ะ มี อ น า ค ต ท่ี ดี เหลียวหลังยังเหน็ แมแ่ ลเขมน้ แมก่ ็เหน็ ลูกนอ้ ยละหอ้ ยหา
ในภายภาคหน้า)
• เพราะเหตุใดพลายงามจึงให้
นางวันทองรบี กลับบ้าน แตเ่ หลยี วเหลยี วเลีย้ วลับวบั วิญญาณ ์ โอเ้ ปล่าตาต่างสะอนื้ ยนื ตะลงึ
(กลัวขุนช้างจะตามหา เพราะขุนช้าง นางวนั ทองหมองมวั กลัวขนุ ช้าง ไม่เหมอื นอย่างคนท้ังปวงมนั หวงหงึ
มีนิสยั ขห้ี งึ เด๋ยี วแมจ่ ะเดอื ดร้อนได้) ออกชายทงุ่ มุ่งเมนิ เดินตะบงึ กลับมาถงึ เรอื นร่าำ ระกาำ ตรอม
• ถ้านักเรียนเป็นพลายงามแล้ว ทกุ เยน็ เชา้ เศรา้ หมองเฝา้ รอ้ งไห ้ ดว้ ยอาลัยพลายงามทรามถนอม
ตอ้ งพลดั พรากจากแมจ่ ะรสู้ กึ อยา่ งไร ถึงยามกินส้ินรสสู้อดออม จนซูบผอมผวิ พรรณทกุ วนั คนื
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เศร้าโศก เสียใจ เจ้าพลายงามตามทางไปกลางทุง่ เขม้นมงุ่ เขาเขนิ เดนิ สะอืน้
คดิ ถงึ แม)่ ออกหลงั บา้ นตาลตะคุ่มเปน็ พุม่ พนื้ รม่ ร่นื รังเรียงเคยี งตะเคียน
• การที่พลายงามออกเดินทางไป
ตน้ แคคางกร่างกระทมุ่ ชอุ่มออก ทัง้ ชอ่ ดอกดูไสวเหมอื นไมเ้ ขียน
บ้านย่าคนเดยี ว แสดงใหเ้ หน็ ลักษณะ
นสิ ยั อยา่ งไร(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเดด็ เดยี่ ว เจา้ พลายเพลนิ เดินพลางตามทางเกวยี น ตลอดเล่ียนลมเรื่อยเฉ่ือยเฉ่ือยมา
กล้าหาญ ไม่เกรงกลัวอันตราย) ถึงโคกฆอ้ งหนองสะพานบา้ นกะเหร่ยี ง เหน็ โรงเรียงไร่ฝา้ ยท้ังซ้ายขวา
พรกิ มะเขือเหลืองามอรา่ มตา สาลิกาแก้วกินแล้วบินฮือ
เห็นไก่เตย้ี เข่ียคยุ้ ทข่ี ุยไผ ่ กระโชกไล่ลดเลี้ยวมนั เปรียวปรอ๋ื
พบนกยงู ฝูงใหญ่ไล่กระพือ มันบนิ หวือโห่ร้องคะนองใจ
จนเหน็ดเหนื่อยเมื่อยขอ้ ให้ทอ้ แท ้ คดิ ถงึ แมว่ นั ทองแล้วร้องไห้
พระสุริยาสายณั หล์ งไรไร เหมอื นจติ ใจเจา้ จะขาดลงรอนรอน
88 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน • อำ� นวยพร หมายถงึ อวยพร
• เปลา่ ตา หมายถึง อา้ งว้าง วา้ เหว่ ไมเ่ หน็ ใคร
สรา้ งคา่ นยิ มการใฝห่ าความรู้ หมน่ั ศึกษาเล่าเรยี นท้งั ทางตรงและทางอ้อม • ขุยไผ่ หมายถงึ เมล็ดไผ่ที่ตกลงมากอง
ครูอธิบายให้นักเรียนเห็นความส�ำคัญของการศึกษาหาความรู้ ซ่ึงสะท้อนจาก อย่ทู กี่ อไผ่
ค�ำพูดของนางวันทองเป็นตัวอย่างที่สอนให้พลายงามนั้นต้ังใจเรียนหนังสือ • กระพือ หมายถงึ แพร่กระจาย
และให้มีความมุ่งมั่น มานะ เพียรพยายาม เพ่ือจะได้มีวิชาความรู้ติดตัวไปใน
ภายภาคหน้า นักเรียนก็ควรมีความขยันหมั่นเพียร ตั้งใจศึกษาเล่าเรียน
เพื่อจะได้มีหนา้ ทก่ี ารงานและอนาคตท่ีดี
สุดยอดคู่มือครู 88
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
พอจวนพลบพบฝงู จิง้ จอกน้อย วง่ิ รอ่ ยรอ่ ยตามเขาแล้วเหา่ หอน ข้ันคดิ วเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
แสยงเส้นโลมาให้อาวรณ ์ ถึงดงดอนแดนบา้ นกาญจนบ์ รุ ี
๑๘. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
เหน็ วดั รา้ งขา้ งเขาดูเกา่ แก่ ยังมีแต่รูปพระชินสีห์ โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
โบสถโ์ บราณบานประตูยงั อยู่ดี พอราตรกี ราบไหวอ้ าศยั นอน • ระหว่างเดินทางไปกาญจนบุรี
พลายงามไปนอนพกั ทใี่ ด (วัดรา้ ง)
ครนั้ รุง่ เชา้ เอาขนมทงั้ ส้มลิม้ พอกินอ่ิมแล้วออกเดินเนินสิงขร
• บ้านนางทองประศรีมีจุดสังเกต
ถึงบา้ นกร่างทางคนเขาหาบคอน เห็นเด็กตอ้ นควายองึ คะนึงไป เดน่ ๆ คืออะไร (ต้นมะยมใหญ่ ๆ)
ไมร่ ้คู วามถามเหล่าพวกชาวบา้ น วา่ เรือนท่านทองประศรอี ยูท่ ไ่ี หน • ถ้ า พ ล า ย ง า ม เ ดิ น ท า ง ไ ป
กาญจนบุรีแต่ไม่พบนางทองประศรี
เด็กบา้ นนอกบอกเล่าใหเ้ ข้าใจ แกอยไู่ ร่โน่นแนย่ งั แลลบั ควรจะทำ�อย่างไรต่อไป (ตัวอย่าง
คำ�ตอบ ไปฝากตัวเป็นลูกศิษย์พระที่วัด
มะยมใหญ่ในบ้านกินหวานนัก กไู ปลักบอ่ ยบอ่ ยแกคอยจับ และออกตามหานางทองประศรีใหพ้ บ)
พอฉวยไดอ้ า้ ยขกิ หยกิ เสยี ยบั รา้ ยเหมือนกับผีเสือ้ แกเหลือตัว เสภาเรอื่ ง ขนุ ข้าง-ขุนแผน
ตอน ก�ำ เนดิ พลายงาม :
ถา้ ลกู ใครไปเลน่ แกเห็นเขา้ แกจบั เอานมยานฟดั กระบาลหัว พลายงามพบนางทองประศรี
มาถามหาว่าไรช่างไม่กลวั แกจับตวั ตีตายยายนมยาน
เจ้าพลายงามถามแจ้งแลว้ แกลง้ ว่า เอ็งช่วยพาเราไปชมมะยมหวาน
จะข้นึ ลักหักหอ่ ให้พอการ มาสู่ทา่ นทงั้ สิ้นกินดว้ ยกนั
พวกเด็กเด็กดีใจไปสหิ วา ซ่อนข้าวปลาปลอ่ ยควายแลว้ ผายผนั
บา้ งเหนบ็ หน้าผ้านงุ่ เกี้ยวพงุ พัน หัวเราะกันกูจะหอ่ ให้พอแรง
พอถงึ บา้ นท่านยายทองประศร ี พวกเดก็ ชเ้ี รือนให้แล้วแอบแฝง
เจา้ พลายงามขามจติ ยงั คิดแคลง ค่อยลัดแลงเลง็ แลมาแตไ่ กล
ดเู งยี บเชยี บเลียบรอบรมิ ขอบรวั้ ไม่เหน็ ตวั ท่านย่านา่ สงสยั
ประตูหบั ยบั ย้ังยนื ฟังไป เสยี งแตไ่ นออดแอดแรดแรแร
ร้วู า่ คนบนนัน้ นัง่ ป่นั ฝ้าย จะอบุ ายบอกความตามกระแส
ขึ้นมะยมหม่ ล้อทำาตอแย ให้ทา่ นแลเห็นเรามาเอาตัว
จงึ จะบอกออกตามเนอ้ื ความลบั ไดอ้ ย่กู บั ย่ากาำ เนดิ บังเกดิ หวั
แลว้ เมยี งมองยอ่ งดอดเขา้ ลอดรว้ั คอ่ ยแฝงตัวขน้ึ บนตน้ มะยม
แล้วพยักกวกั เรยี กอา้ ยเดก็ เด็ก ลูกเลก็ เล็กหลบลอบค่อยหมอบก้ม
ระวงั ตัวกลวั ยายเฒ่าเจา้ คารม เก็บมะยมซบุ ซบิ กระหยบิ ตา
เสภาเรอ่ื ง ขนุ ช้าง-ขุนแผน 89
เสริมความรู้ ครูควรสอน • ห่ม หมายถงึ ขย่ม
• ตอแย หมายถงึ ย่ัวให้เกดิ ความรำ� คาญหรือใหโ้ กรธ
• เส้นโลมา หมายถงึ เส้นขน • คารม หมายถงึ ถอ้ ยคำ� ท่ีคมคาย
• สงิ ขร หมายถงึ ภูเขา
• หับ หมายถึง ปิด 89 สุดยอดคู่มือครู
• ไน หมายถงึ เครือ่ งปน่ั ด้ายดว้ ยมอื
และใชถ้ า่ ยด้ายท่ที ำ� เป็นไจ
หรอื เขด็ แล้วเขา้ หลอด
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขน้ั คดิ วเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้ ครานั้นท่านยายทองประศร ี กับยายปลียายเปลอย่เู คหา
๑๙. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ใหพ้ วกเหล่าบา่ วไพร่ไปไร่นา ตามประสาเพศบ้านกาญจนบ์ ุรี
โดยตอบคำ�ถาม ดงั น้ี
แตข่ นุ แผนแสนสนทิ ตอ้ งตดิ คุก ไม่มีสขุ เศร้าหมองทองประศรี
• พลายงามทำ�อย่างไรเพ่ือให้
นางทองประศรีออกมาหาตน (แกล้ง จนซบู ผอมตรอมใจมาหลายปี อยูแ่ ต่ทใี่ นหอ้ งนองน้าำ ตา
มาลักขโมยมะยม โดยปีนต้นมะยม แต่หไู วได้ยินมะยมหล่น เป็นทำาวลแหวกมองตามช่องฝา
ท่อี ย่ใู กลบ้ า้ นนางทองประศร)ี เหน็ เดก็ เด็กเล็ดลอดดอดเขา้ มา แกฉวยควา้ ไมต้ ระบองคอ่ ยมองเมียง
• พลายงามทำ�อย่างไรเพื่อให้
ลงบนั ไดอ้ายเด็กเล็กเล็กวง่ิ แกไลท่ ง้ิ ดา่ ทอมนั ลอ้ เถยี ง
นางทองประศรีเชื่อว่าตนเป็นหลาน
(บอกวา่ เปน็ ลกู ของขนุ แผนกบั นางวนั ทอง ชักโคตรเค้าเหล่ากอเอาพอเพยี ง พอแวว่ เสียงอยู่บนตน้ มะยม
มองเขมน้ เห็นลกู หัวจกุ นอ้ ย เหมอ่ ้ายจอ้ ยโจรป่าดา่ ขรม
อยา่ แอบองิ น่งิ นัง่ ต้งั เทพนม ลงมากม้ หลังลองตระบองกู
จะมาหาย่าชือ่ ทองประศร)ี เจ้าพลายงามคร้ามพรัน่ ขยนั้ หยุด ความกลวั สุดแสนกลัวตวั เป็นหนู
จึงว่าฉานหลานดอกบอกให้ร้ ู อนั อยูท่ ่เี มอื งสุพรรณบา้ นวนั ทอง
ทองประศรีชี้หนา้ ว่าอเุ หม่ อา้ ยเจ้าเลห่ ์หลานข้ามันน่าถอง
มาเถิดมายา่ จะให้ไมต้ ระบอง แกคอยจอ้ งจะทาำ ให้หนำาใจ
เจ้าพลายงามความกลัวจนตวั สั่น หยุดขยั้นอย่ไู ม่กล้าลงมาได้
แลว้ นกึ ว่าย่าตวั กลัวอะไร โจนลงไปกราบยา่ ทฝี่ ่าตนี
ทองประศรตี หี ลังเสียงดังผึง จะมดั มงึ กไู ม่ปรบั เอาทรัพยส์ นิ
มาแต่ไหนลกู ไทยหรอื ลูกจีน เฝา้ ลักปนี มะยมหม่ หักราน
เจา้ พลายนอ้ ยคอยหลบแลว้ นบนอบ ฉนั เจบ็ บอบแลว้ ย่าเมตตาหลาน
ขา้ เป็นลกู พ่อขนุ แผนแสนสะท้าน ข้างฝา่ ยมารดาชอื่ แม่วนั ทอง
จะมาหายา่ ช่ือทองประศรี อย่าเพ่อตฉี ันจะเลา่ ความเศร้าหมอง
ย่าเขมน้ เห็นจริงท้งิ ตระบอง กอดประคองรับขวัญกลน้ั นา้ำ ตา
แลว้ ดา่ ตัวชัว่ เหลือไม่เช่ือเจา้ ขืนตีเอาหลานรกั เปน็ หนกั หนา
จนหัวหอ้ ยพลอยนอพอ่ นีน่ า แล้วพามาขึน้ เรือนเตอื นยายปลี
90 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
• เพศ หมายถงึ การประพฤติปฏิบตั ิตน
• ทำ� วล หมายถึง ห่วงใย วนุ่ วายใจ ปจั จบุ ันเขียนเป็น ทำ� วน
• ดา่ ขรม หมายถงึ ดา่ เสยี งดงั ลั่น เอด็ องึ
• ขย้นั หมายถึง เกรง ไมก่ ลา้
สุดยอดคู่มือครู 90
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
ชว่ ยฝนไพลใหเ้ หลวเร็วเร็วเขา้ อีเปลเอาขนั ล้างหน้าออกมานี่ ขั้นคิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
แกตักน้ำารา่ำ รดหมดราค ี ชว่ ยขดั สีโซมขมิ้นสิน้ เป็นชาม
๒๐. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
แลว้ ทาไพลให้หลานสงสารเหลือ มานัง่ เส่ือลนั ไตปราศรยั ถาม โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี
เจ้าชื่อไรใครบอกออกเนื้อความ จงึ ไดต้ ามข้นึ มาถงึ ยา่ ยาย • พลายงามเลา่ เรอ่ื งทเี่ ดนิ ทางมาหา
น า ง ท อ ง ป ร ะ ศ รี ว่ า อ ย่ า ง ไ ร บ้ า ง
เจา้ พลายน้อยสรอ้ ยเศรา้ แล้วเลา่ เรื่อง แต่อยู่เมอื งสุพรรณเหมือนม่ันหมาย (ตนน้ันมาจากสุพรรณบุรี แม่วันทอง
ต้ังช่ือให้ว่าพลายงาม ให้เคารพขุนช้าง
แม่วันทองครองเลี้ยงไวเ้ คยี งกาย ให้ชื่อพลายงามนอ้ ยแกว้ กลอยใจ เหมือนพ่อ ขุนช้างมันลวงหลานไปในป่า
หวังจะฆ่า แม่จึงบอกความจริงว่าพ่อคือ
ใหไ้ หว้บญุ ขนุ ช้างเหมือนอยา่ งพอ่ มนั ลวงลอ่ หลานหลงไม่สงสัย ขุนแผน ตนกลัวขุนช้างจะฆ่าจึงหนีมา
หวังพึ่งย่า)
พาหลานเที่ยวเลย้ี วทางไปกลางไพร เอาขอนไม้ทบั คอแทบมรณา
• เพราะเหตุใดนางทองประศรีจึง
แม่จึงบอกออกว่าพ่อชอื่ ขุนแผน ขนุ ช้างแค้นเคอื งคิดริษยา รู้สึกรักพลายงามทั้งที่เพิ่งเคยพบกัน
คร้ังแรก (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะ
อยู่ไมไ่ ด้ในสพุ รรณจึงดัน้ มา ขอพึ่งบญุ คุณย่าประสาจน พลายงามเป็นหลานของตน สงสารท่ี
หลานต้องตกระกำ�ลำ�บาก แม้จะพบกัน
ทองประศรตี อี กชกผางผาง ทุดอ้ายชา้ งชาตขิ า้ อา้ ยหน้าขน คร้ังแรกแต่ก็รัก อาจเป็นเพราะความ
ผกู พันทางสายเลือด)
ลูกอเี ฒ่าเทพทองคลองนาำ้ ชน จะฆา่ คนเสยี ท้ังเป็นไม่เอน็ ดู
เสภาเรือ่ ง ขนุ ข้าง-ขนุ แผน
ทำาราวเจ้าชีวติ กคู ดิ ฟ้อง ให้มนั ต้องโทษกรณ์จนออ่ นหู ตอน ก�ำ เนิดพลายงาม :
นางทองประศรที ำ�ขวัญ
แกบน่ วา่ ดา่ ร่ำาออกพราำ่ พรู พ่อมาอย่บู า้ นย่าแล้วอย่ากลัว
พลายงาม
แมน้ อา้ ยขุนว่นุ มาวา่ เป็นลกู มันมถิ ูกนมยานฟดั กระบาลหวั
พลางเรียกอไี หมทีใ่ นครวั เอาแกงค่ัวข้าวปลามาให้กิน
พอบา่ ยเบยี่ งเสียงละว้าพวกขา้ บา่ ว ทง้ั มอญลาวเลกิ นาเข้ามาสน้ิ
บ้างสมุ ไฟใสค่ วันกันยุงรน้ิ ตามถน่ิ บ้านนอกอยู่คอกนา
ครน้ั พลบคาำ่ ย่าำ ฆ้องทองประศรี เรยี กยายปลียายเปลเข้าเคหา
เย็บบายศรนี มแมวจอกแก้วมา ใสข่ า้ วปลาเปร้ียวหวานเอาพานรอง
เทียนดอกไม้ไขข่ า้ วมะพร้าวพรอ้ ม นำ้ามันหอมแป้งปรุงฟุ้งทงั้ หอ้ ง
ลูกปะหลาำ่ กำาไลไขออกกอง บอกว่าของพอ่ เจา้ แต่เยาวม์ า
เอาสอดใสใ่ หห้ ลานสงสารเหลือ ดว้ ยหนอ่ เนอ้ื นกึ รกั เป็นหนกั หนา
เหมือนพอ่ แผนแสนเหมอื นไมเ่ คลอ่ื นคลา ทง้ั หตู าคมสันเปน็ มันยับ
พลางเรียกหาขา้ คนมาบนหอ ให้น่งั ต่อตอ่ กนั เป็นอันดับ
บายศรตี ัง้ พรงั่ พร้อมน้อมคำานบั เจรญิ รบั ม่งิ ขวัญราำ พนั ไป
เสภาเรอ่ื ง ขุนชา้ ง-ขุนแผน 91
เสริมความรู้ ครูควรสอน
• ราคี หมายถงึ ความมัวหมอง มลทนิ
• โซม หมายถึง ชโลม
• บายศรี เคร่ืองเชิญขวัญหรือรับขวัญ ท�ำด้วยใบตอง รูปคล้ายกระทง เป็นชั้น ๆ มีขนาดใหญ่เล็กสอบข้ึนไปตามล�ำดับ
เป็น ๓ ช้นั ๕ ชัน้ ๗ ช้นั หรอื ๙ ชั้น มเี สาปกั ตรงกลางเปน็ แกน มีเครื่องสงั เวยวางอยู่ในบายศรีและมีไข่ขวัญ
เสียบอยบู่ นยอดบายศรี มีหลายอยา่ ง เช่น บายศรตี อง บายศรีปากชาม บายศรีใหญ่
• ไข่ข้าว ไขป่ อกท่เี สยี บไม้ปักไว้บนยอดบายศรี ไขข่ วัญ กเ็ รยี ก
91 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ข้ันคดิ วเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ขวัญพ่อพลายงามทรามสวาท มาชมภาชนะทองอนั ผ่องใส
๒๑. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ลว้ นของขวัญจันทนจ์ วงพวงมาลยั ขวญั อย่าไปปา่ เขาลาำ เนาเนิน
โดยตอบคำ�ถาม ดงั น้ี
เหน็ แต่เนอื้ เสือสงิ ห์ฝงู ลงิ คา่ ง จะอ้างว้างเวียนวกระหกระเหิน
• นางทองประศรีรับขวัญหลาน
อย่างไร (ท�ำ พิธบี ายศรสี ขู่ วัญ) ขวัญมาหาย่าเถิดอย่าเพลิดเพลนิ จงเจริญร้อยปอี ย่ามภี ัย
• เพราะเหตุใดจึงต้องมีการทำ�พิธี แลว้ จดุ เทียนเวียนวงส่งให้บ่าว มนั โห่กราวเกรียวล่นั สนน่ั ไหว
บ า ย ศ รี สู่ ข วั ญ (เพราะต้องการ
คอยรบั เทยี นเวียนส่งเปน็ วงไป แล้วดบั ไฟโบกควันให้ทนั ที
เรียกขวัญให้กลับมาอยู่กับตัว ปัดเป่า
มะพรา้ วอ่อนปอ้ นเจา้ ทั้งขา้ วขวญั กระแจะจนั ทนเ์ จิมหนา้ เป็นราศี
สิ่งชั่วร้ายไปให้พ้น อวยพรให้อยู่เย็น
ใหส้ าวสาวลาวเวียงทเ่ี สียงด ี มาซอปีอ่ ้อซั้นทาำ ขวัญนาย
เป็นสุข อายุยืนยาว เป็นการส่งเสริม
พ่อเมอ้ื เมืองดง เอาพงเป็นเหยา้ อึดปลาอดึ ข้าว ขวัญเจา้ ตกหาย
ขวญั ออ่ นร่อนเร่ วา้ เหว่สู่กาย อยปู่ ลายยางยงู ท้องท่งุ ท้องนา
ให้จิตใจเข้มแข็ง และเป็นการทำ�เพ่ือ ขวัญเผอื เม้ือเมิน ขอเชญิ ขวัญพ่อ ฟังซอเสียงอ้อ ขวญั พอ่ เจา้ จา๋
ความเปน็ สริ ิมงคล) ข้าวเหนยี วเตม็ พ้อม ขา้ วปอ้ มเตม็ ป่า ขวัญเจา้ จงมา สกู่ ายพลายเอย
• เพราะเหตุใดขุนแผนจึงติดคุก แลว้ พวกมอญซ้อนซอเสยี งอ้อแอ้ ร้องทะแยยอ่ งกะเหนาะยา่ ยเตาะเหย
ออระนา่ ยพลายงามพอ่ ทรามเชย ขวัญเอย๋ กกกะเนยี งเกรียงเกลงิ
(เพราะไปทูลขอนางลาวทองซึ่งเป็น ใหอ้ ยูด่ กี นิ ดีมีเมียสาว เนียงกะราวกนตะละเลิงเคลง่ิ
เมียของตน ท้ัง ๆ ที่มีนางวันทองอยู่แล้ว มวยบามาขวัญจงบันเทงิ จะเปิงยอี่ ิกะปิปอน
จึงทำ�ให้สมเด็จพระพันวษาโกรธจนสั่ง ทองประศรีดีใจให้เงินบาท เห็นแต่ทาสพรัง่ พรอ้ มล้อมสลอน
จำ�คกุ ) ถงึ เวลาพาเจ้าเข้าทน่ี อน มฟี ูกหมอนมงุ้ มา่ นสาำ ราญใจ
เจา้ พลายงามถามย่าว่าพ่อแผน ตอ้ งคับแคน้ เคืองเขญ็ เป็นไฉน
ไม่เคยคุน้ คุณย่าชว่ ยพาไป พอหลานไดเ้ หน็ หนา้ บดิ าตวั
ไดฟ้ งั หลานทา่ นย่าน้าำ ตาตก สะอน้ื อกอาดูรวา่ ทูนหัว
พ่อเอง็ ยา่ วา่ ไรเขาไมก่ ลวั เพราะเมามัวเมยี ลาวนางชาววงั
ไปทลู ขอพระองคท์ รงพระโกรธ ใหล้ งโทษทนทุกขใ์ สค่ กุ ขัง
แตไ่ มต่ ้องจองจำาอยลู่ าำ พัง ถึงสิบปีแลว้ ยังไม่พน้ เลย
รุง่ พรุ่งนซี้ ิยา่ จะพาเจา้ ไปหาเขาอยทู่ ที่ บั ริมหบั เผย
ใหพ้ ่อเห็นเยน็ อารมณ์ไดช้ มเชย พูดจนเลยลมื หลับระงบั ไป
92 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน • เผือ หมายถงึ ข้า ฉนั
• พอ้ ม หมายถงึ ภาชนะสานขนาดใหญ่ส�ำหรับ
• กระแจะจันทน์ ผงเคร่ืองหอมต่าง ๆ ที่ประสมกันส�ำหรับ
ทาหรือเจิม โดยปรกติมีเครื่องประสม คือ บรรจุข้าวเปลอื ก
ไม้จันทน์ แก่นไม้หอม ชะมดเชียง หญ้าฝรนั่ • อาดูร หมายถงึ ทนทุกขเวทนาทงั้ กายและใจ
• ทบั รมิ หับเผย หมายถึง ท่ีคมุ ขงั มีลกั ษณะเหมอื น
• ซน้ั หมายถงึ รีบ เรว็ ถ่ี ตดิ ๆ กัน กระทอ่ ม ฝาผนงั ปดิ งบั และเปิดคํา้ ข้ึนได้
• เมื้อ หมายถงึ ไป กลบั
• พง หมายถงึ ปา่
• เหยา้ หมายถงึ เรอื น
สุดยอดคู่มือครู 92
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
เห็นแสงทองหมองจติ คิดถึงลูก สั่งบา่ วผูกช้างสัปคับใหญ่ ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้
ใสข่ ้าวปลาผ้าผ่อนทอ่ นสไบ กบั ไต้ไฟฟักแฟงแตงนำา้ ตาล
๒๒. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ทง้ั ปนู ยาสาคูแลพลหู มาก จะไปฝากขุนแผนแสนสงสาร โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
อา้ ยกลุ าตาหลอเป็นหมอควาญ แลว้ พาหลานขึ้นช้างตามทางมา • นางทองประศรีพาพลายงาม
ไปหาใครที่กรงุ ศรอี ยธุ ยา (ขนุ แผน)
ลงบางขามขา้ มบา้ นสะพานโขลง ออกทุง่ โลง่ เล้ยี วทางไปขา้ งขวา
• ขุนแผนรู้สึกอย่างไร เมื่อได้พบ
สองวนั คร่งึ ถงึ กรุงอยุธยา ลงเดนิ พาพลายงามไปตามทาง กับพลายงาม (รู้สึกดีใจ ต้ืนตันใจ
จะกลา่ วฝา่ ยนายขนุ แผนที่แสนทุกข ์ แต่ตดิ คุกขัดขอ้ งใหห้ มองหมาง ทไ่ี ด้พบลูก)
• ขุนแผนจะทำ�อย่างไร เมื่อรู้ว่า
อยูห่ บั เผยเคยสะอาดขาดสำาอาง จนผอมซบู รปู ร่างดูรุงรัง
ขุนช้างทำ�ร้ายลูกของตน (จะไปฆ่า
ผมยาวเกลา้ กระหวดั ตัดไมเ่ ข้า เหตุด้วยเขาคงทนทัง้ มนตร์ขลัง
ขนุ ชา้ งใหต้ าย)
อยเู่ ปลา่ เปล่าเลา่ ก็จนพ้นกาำ ลงั อตุ สา่ ห์น่ังทำาการสานกระทาย • ใครเป็นผู้เตือนสติไม่ให้ขุนแผน
ใหน้ างแก้วกริ ิยาช่วยทารัก ขุนแผนถกั ขอบรัดกระหวดั หวาย ไปทำ�ร้ายขนุ ชา้ ง (นางทองประศรี)
• ขุนแผนสั่งความพลายงามว่า
ใบละบาทคาดไวด้ ว้ ยงา่ ยดาย แขวนไว้ขายท้งั เรือนออกเกลื่อนไป
อย่างไร (ให้อยู่กับย่าและเล่าเรียน
พอมารดามาถึงทบั รับเข้าห้อง ท้ังข้าวของผคู้ นขนมาให้
หนังสือ เพ่ือจะได้มีความรู้ติดตัวเลี้ยงดู
เห็นลกู ชายพลายงามถามทนั ใด น่ีลกู ใครหนา้ ตานา่ เอ็นดู
ตนเอง ให้คิดว่าย่าคือพ่อแม่ อย่าเถียง
ทองประศรชี ้แี จงแถลงเลา่ นล่ี กู เจ้าแล้วเป็นไรไหวเ้ สยี หนู
และให้มคี วามกตญั ญูกตเวทีตอ่ ยา่ )
แล้วบอกความตามทีม่ ีศตั ร ู ขุนแผนรูร้ ับขวญั กล้นั นำ้าตา • นักเรียนรู้สึกสะเทือนใจกับ
เข้าสวมสอดกอดจูบแลว้ ลบู หลงั นำา้ ตาพรงั่ พรั่งพรายทงั้ ซ้ายขวา เหตุการณ์ใดบ้าง เพราะเหตุใด
แคน้ ขุนชา้ งดังจะด้ินส้นิ ชวี า มันชะลา่ ชะเลยจนเคยตวั (ตัวอย่างคำ�ตอบ เหตุการณ์ตอนท่ี
ฉุดครา่ พาวันทองไปครองคู่ เหน็ ว่ากูถอื สตั ย์ไม่ตัดหัว พลายงามต้องจากกับนางวันทองไปอยู่ท่ี
ทง้ั ลกู เต้าเอาไปฆา่ เหมอื นมา้ ววั หมายว่ากลวั แล้วกระมงั อา้ ยจังไร กาญจนบุรี เพราะรู้สึกสงสารพลายงาม
วันนค้ี า่ำ จำาจะไปให้ถงึ บา้ น สับกระบาลหัวเชอื ดใหเ้ ลอื ดไหล และนางวนั ทองทตี่ อ้ งพลดั พรากจากกนั )
ลกู ผชู้ ายตายไหนกต็ ายไป ขดั ใจฮดึ ฮัดกดั ฟันฟาง
ทา่ นยา่ ทองประศรีว่าอีพ่อ แม่จะขอทานทดั เหมือนขัดขวาง
ไปฆา่ ผดี ีกวา่ ฆ่าขุนชา้ ง จะสืบสรา้ งบาปกรรมไปทำาไม
เสภาเรอื่ ง ขุนช้าง-ขุนแผน 93
เสริมความรู้ ครูควรสอน เสภาเรอ่ื ง ขนุ ข้าง-ขนุ แผน
ตอน กำ�เนดิ พลายงาม :
• สปั คับ หมายถงึ ทสี่ ำ� หรบั น่งั ผกู ตดิ บนหลงั ชา้ ง พลายงามพบขนุ แผน
• หมอควาญ หมายถึง คนบงั คับชา้ ง
• กระทาย หมายถึง กระบงุ เลก็ ปากผาย เครอื่ งตวงใชต้ วงข้าว 93 สุดยอดคู่มือครู
สมยั โบราณ ๒ กระทาย เป็น ๑ กระบุง มีอตั ราเทา่ กบั ครึ่งถงั
หรอื ๑๐ ลติ ร
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้ ลกู ของเจ้าเขาก็มาหาเจา้ แลว้ ใชเ่ ช้อื แถวเจา้ ยังมอี ยทู่ ีไ่ หน
๒๓. นักเรียนร่วมกันสรุปใจความสำ�คัญ จงฟังแม่แต่เทา่ นนั้ แลว้ กันไป พ่อจะได้ภาวนารักษากาย
ของเสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน ลูกของเจ้าเล่าแมจ่ ะรบั เล้ยี ง ชว่ ยกล่อมเกลยี้ งเลีย้ งไว้ได้ถวาย
กำ�เนิดพลายงาม ครูช่วยแนะนำ�และ ท่ีกร้ิวโกรธโทษกรณ์จะผ่อนคลาย คราวเคราะหร์ า้ ยเจา้ จงเจยี มเสงย่ี มตน
อธิบายเพมิ่ เตมิ ใหค้ รบถว้ น
๒๔. นั ก เ รี ย น ช่ ว ย กั น เ ขี ย น แ ผ น ภ า พ บรุ าณท่านสมมุติมนุษย์นี้ ยากแลว้ มีใหม่สาำ เรจ็ ถงึ เจ็ดหน
ที่ทกุ ขโ์ ศกโรครอ้ นคอ่ ยผ่อนปรน คงจะพ้นโทษทัณฑ์ไมบ่ รรลัย
โครงเรื่องเสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน ครานนั้ ขุนแผนแสนสุภาพ กม้ กราบมารดานา้ำ ตาไหล
ตอน กำ�เนิดพลายงาม ดังนี้ ลูกเหน็ แต่แม่คณุ คอ่ ยอนุ่ ใจ ชว่ ยสอนใหพ้ ลายงามเรยี นความรู้
ตัวละครสำ�คญั ฉาก อนั ตาำ รับตาำ ราสารพดั ลูกเกบ็ จดั แจงไวท้ ่ใี นตู้
ถา้ ลืมหลงตรงไหนไขออกดู ท้งั ของครขู องพอ่ ตอ่ กันมา
แลว้ ลบู หลังสงั่ ความพลายงามนอ้ ย เจ้าจงคอ่ ยรำา่ เรียนเขยี นคาถา
เสภาเรอ่ื ง ร้สู ่งิ ไรก็ไมส่ รู้ ู้วิชา ไปเบ้ืองหนา้ เตบิ ใหญจ่ ะใหค้ ุณ
ขนุ ชา้ ง-ขุนแผน ตอน เรายากแล้วแกว้ ตาอย่าประมาท ทง้ั สนิ้ ญาตสิ นิ้ เช้อื จะเกอ้ื หนุน
ทุกวันนมี้ ีแต่ยา่ ยังการณุ พอ่ พง่ึ บุญเถดิ ลูกได้ปลกู เลย้ี ง
กำ�เนดิ พลายงาม
ข้อคดิ เหตุการณ์ ปัญหา จงนึกว่าย่าเหมอื นกบั แม่พ่อ ถงึ ด่าทอเทา่ ไรอยา่ ไดเ้ ถียง
อันพอ่ นี้มิไดอ้ ยูใ่ กลเ้ คียง ไม่ได้เล้ียงลูกแล้วนะแกว้ ตา
๑. พลางกอดพลายงามแอบไว้แนบอก นาำ้ ตาตกพร่างพรายทง้ั ซ้ายขวา
๒.
๓. โอม้ ีกรรมทำาไว้แตไ่ รมา พอเหน็ หน้าลกู แลว้ จะแคล้วกนั
มาหาพ่อพอ่ ไม่มสี ่งิ ไรผูก ยังแต่ลกู ประคาำ จะทำาขวัญ
(ตวั อย่างคำ�ตอบ
• ตัวละครสำ�คัญ อยู่หอกปืนยืนยงคงกระพนั ไดป้ ้องกันกายาข้างหนา้ ไป
ขุนชา้ ง ขนุ แผน นางวันทอง พลายงาม นางทองประศรี
• ฉาก เจ้าพลายงามความแสนสงสารพอ่ น้าำ ตาคลอคลอตกซกซกไหล
- บ้านขุนช้างท่สี ุพรรณบุรี
รบั ประคำารา่ำ วา่ ประสาใจ ฉนั จะใคร่อยูด่ ้วยช่วยบิดา
- ปา่
ได้ตักนา้ำ ตาำ ขา้ วทกุ เชา้ ค่าำ ทพี่ อทำาฟืนผักจะหักหา
- บา้ นนางทองประศรีที่กาญจนบรุ ี
ใหพ้ ่อพน้ ทนทุกขแ์ ลว้ ลกู ยา จะอุตสา่ ห์เล่าเรยี นคอ่ ยเพียรไป
- คุกกกั ขังขุนแผนทก่ี รงุ ศรีอยธุ ยา
• ปญั หา ขนุ แผนแสนสวาทจะขาดจิต กะจิริดรวู้ ่าจะหาไหน
น่าสงสารท่านยา่ พลอยอาลยั นำา้ ตาไหลพรากพรากเพราะยากเยน็
94 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
ขุนช้างเกลียดชังพลายงามลูกของขุนแผนจึงคิด
ท่จี ะฆา่
• เหตุการณ์ ๔. ผพี รายบ่าวของขุนแผนมาชว่ ยพลายงามไว้ และไปเข้าฝนั นางวันทองให้ตามหาพลายงาม
๑. นางวันทองตั้งครรภ์ถูกขนุ ช้างฉดุ มาอยทู่ ่ีเรือน ๕. นางวันทองตามหาพลายงามจนพบ แลว้ เล่าความจรงิ ใหฟ้ ังว่าพอ่ ของพลายงามคือขุนแผน
๒. นางวันทองคลอดพลายงาม ขุนช้างรู้ว่า ๖. นางวันทองให้พลายงามเดินทางไปหาย่าทองประศรีที่กาญจนบุรี เพ่ือความปลอดภัยต่อชีวิตของ
พลายงามเป็นลูกขุนแผนจึงมีความเกลียดชัง พลายงาม
มาก ๗. พลายงามเดนิ ทางไปทก่ี าญจนบุรีจนไดพ้ บกบั นางทองประศรแี ละเลา่ ความจริงใหฟ้ งั
๓. ขุนช้างลวงพลายงามไปในป่าแล้วจัดการฆ่า ๘. นางทองประศรีพาพลายงามไปพบขุนแผนที่กรุงศรีอยุธยา ขุนแผนดีใจมากที่ได้พบลูกและฝากให้
พลายงาม นางทองประศรีดูแลพลายงามต่อไป
• ขอ้ คิด
สุดยอดคู่มือครู 94 อย่าไวว้ างใจคนทีไ่ ม่ควรไวว้ างใจ เพราะจะทำ�ให้ตนเองเดือดร้อน)
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ขนุ แผนว่าจะอยู่ดไู มไ่ ด ้ ในคกุ ใหญย่ ากแค้นมันแสนเขญ็ ep 2aseanSt
เหมือนกับนรกตกทั้งเปน็ มไิ ด้เวน้ โทษทัณฑ์สกั วนั เลย ขน้ั คิดวิเคราะห์
แตพ่ ่อนีท้ ่านเจา้ กรมยมราช อนญุ าตใหอ้ ย่ทู ับในหบั เผย และสรุปความรู้
คนทั้งหลายนายมุลกค็ ้นุ เคย เขาละเลยพอ่ ไมต่ ้องถูกจองจำา
ทง้ั ข้าวปลาสารพันทกุ วนั นี้ พระหม่นื ศรีท่านชว่ ยชบุ อุปถมั ภ์ ๒๕. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันประเมินคุณค่า
ค่อยเบาใจไม่พักตอ้ งตกั ตำา คุณทา่ นลำ้าลน้ ฟ้าดว้ ยปรานี วรรณคดใี นดา้ นตา่ งๆพรอ้ มทง้ั ยกตวั อยา่ ง
ถา้ แมน้ เจ้าเล่าเรยี นความรไู้ ด้ จะพาไปพง่ึ พระจมืน่ ศรี ค�ำ ประพันธป์ ระกอบการอธบิ าย
ถวายตวั พระองค์ทรงธรณี จะไดม้ ีเกียรตยิ ศปรากฏไป
พลายงามน้อยสรอ้ ยเศรา้ รับเจา้ คะ ดีฉนั จะพากเพยี รเรียนใหไ้ ด้ กลมุ่ ท่ี ๑ คณุ ค่าดา้ นเนื้อหา
ต่างพดู จาพาทคี อ่ ยดใี จ จนจวนใกล้โพล้เพล้ถงึ เวลา (สรปุ แนวคดิ ส�ำ หรบั ครู
ทองประศรสี ั่งความวา่ ยามคา่ำ แมจ่ ะจาำ จากพอ่ แก้วไปแล้วหนา เสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำ�เนิดพลายงาม
ขุนแผนแสนสะท้านไหวม้ ารดา พลายงามลาพ่อลกู ผูกอาลัย มีเนื้อหาท่ีสะท้อนให้เห็นว่า อย่าไว้วางใจใครโดยง่าย
ตามยา่ มาพน้ ทับทีห่ บั เผย ไม่ลมื เลยเหลียวหน้านำ้าตาไหล แม้กระท่ังคนใกล้ชิดท่ีรู้จักคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี
ท้งั ขุนแผนแสนสวาทเพยี งขาดใจ ต่างอาลยั แลลับวบั วญิ ญาณ์ เพราะความไว้วางใจน้ันอาจนำ�ความเดือดร้อนมาสู่
ไปข้นึ ชา้ งข้างวัดทา่ การอ้ ง พอเดอื นส่องแสงสวา่ งกลางเวหา ตนเอง สะท้อนให้เห็นความรักความผูกพันทาง
ออกขา้ มทุ่งกรุงศรีอยุธยา รบี กลบั มาถงึ บ้านกาญจน์บรุ ี สายเลือดของพ่อ แม่ และลูก แม้จะต้องจากกันแต่ก็
ยังมคี วามรกั ความหว่ งใยให้กนั เสมอ)
คำ�ถ�มท�้ ท�ย จุดประก�ยคว�มคิด กลุ่มที่ ๒ คณุ คา่ ด้านวรรณศิลป์
(สรปุ แนวคิดส�ำ หรับครู
ถา้ พลายงามเดนิ ทางไปเมอื งกาญจนบรุ ี แตไ่ มพ่ บนางทองประศรคี วรจะทาำ อยา่ งไร เสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำ�เนิดพลายงาม
ตอ่ ไป เป็นเร่ืองที่มีคุณค่าทางวรรณศิลป์เป็นอย่างมาก มีการ
ใช้ค�ำ ท่ีท�ำ ใหผ้ ู้อา่ นเกิดจินตภาพได้อย่างชดั เจน เชน่
สรปุ ความรู้ เสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำาเนิดพลายงาม เป็นตอน
ที่สุนทรภู่แต่งข้ึน มีเร่ืองราวต้ังแต่นางวันทองคลอดลูกชาย ต้ังช่ือให้ว่าพลายงาม “เหน็ ฝงู นกกกบุตรย่งิ สุดเศร้า โอล้ กู เราไม่รูว้ ่าอย่ไู หน
ขุนช้างรู้ว่าเป็นลูกของขุนแผนจึงลวงไปฆ่าในป่า แต่ผีพรายของขุนแผนมาช่วยไว้ ชะนโี หวยโหยหวนรัญจวนใจ ยิ่งอาลยั แลหาน้ําตานอง”
นางวันทองจึงให้พลายงามเดินทางไปหาย่าทองประศรีที่กาญจนบุร ี นางทองประศร ี
ดีใจมากเม่ือได้พบหลานชาย และพาพลายงามไปพบขุนแผนซึ่งกำาลังรับโทษอยู่ท่ี ทำ�ให้ผู้อ่านเห็นภาพของนกที่กกลูก ได้สัมผัสถึง
กรงุ ศรอี ยธุ ยา ขนุ แผนจงึ ฝากฝงั ใหน้ างทองประศรชี ว่ ยดแู ลและสอนความรตู้ า่ ง ๆ ให้ บรรยากาศ เข้าถึงอารมณ์ความกังวล และเป็นห่วงลูก
พลายงาม เนอื้ เรอื่ งตอนนสี้ ะทอ้ นความรกั ความผกู พนั ระหวา่ งสายเลอื ด ความเชอ่ื และ ของนางวันทองได้ชัดเจนยิ่งขึ้น มีการพรรณนาที่ทำ�ให้
วถิ ชี วี ติ ของคนไทย รวมทงั้ ขอ้ คดิ ในการดาำ เนนิ ชวี ติ ทคี่ วรศกึ ษาและนาำ มาประยกุ ตใ์ ช้ เกิดความสะเทือนอารมณ์ ความรัก ความห่วงใย
ให้เกดิ ประโยชน์ ข อ ง น า ง วั น ท อ ง กั บ พ ล า ย ง า ม ไ ด้ อ ย่ า ง ชั ด เ จ น
ดังคำ�ประพันธท์ ว่ี ่า
เสภาเรอ่ื ง ขุนชา้ ง-ขุนแผน 95
“ลกู กแ็ ลดูแม่แม่ดูลูก ตา่ งพันผกู เพยี งวา่ เลือดตาไหล
สะอ้นื ราํ่ อ�ำ ลาดว้ ยอาลัย แลว้ แขง็ ใจจากนางตามทางมา
เหลยี วหลงั ยงั เหน็ แม่แลเขมน้ แมก่ เ็ ห็นลูกน้อยละห้อยหา
แต่เหลยี วเหลียวเลย้ี วลับวับวญิ ญาณ ์ โอเ้ ปลา่ ตาตา่ งสะอ้ืนยนื ตะลึง”)
กล่มุ ที่ ๓ คุณคา่ ด้านสงั คม
ซึ่งโบราณเช่ือว่าหากคิ้วกระตุกจะเกิดเรื่องกับตนเองหรือผู้ท่ีมีความเก่ียวข้องกับตนเอง มีการ (สรปุ แนวคดิ สำ�หรบั ครู
กล่าวถึงความเช่ือเร่ืองของเวรกรรม ดังตอนท่ีนางวันทองต้องพลัดพรากจากพลายงาม นางเช่ือว่า เสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำ�เนิดพลายงาม
เป็นผลมาจากการที่นางเคยทำ�ให้สัตว์ต้องพลัดพรากจากกัน นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงการทำ� สะท้อนแนวคิดความเช่ือของสังคมไทย คือ มีการ
พิธีบายศรีสู่ขวัญ เพื่อเป็นการเรียกขวัญให้กลับมาอยู่กับเน้ือกับตัว เป็นการส่งเสริมจิตใจให้เข้มแข็ง กล่าวถึงความฝัน เช่น ตอนท่ีผีพรายมาเข้าฝัน
ทำ�เพ่ือความเป็นสิริมงคล ในปัจจุบันก็ยังมีการทำ�พิธีบายศรีสู่ขวัญอยู่ เช่น การบายศรีสู่ขวัญคู่บ่าวสาว นางวันทองให้ไปตามหาพลายงาม มีการกล่าวถึง
ลางบอกเหตุ ดงั คำ�ประพนั ธท์ ่วี ่า
ในพิธแี ตง่ งานของภาคอสี าน การบายศรสี ูข่ วญั นกั ศึกษาชัน้ ปีที่ ๑)
“คว้ิ เขม่นเป็นลางแต่กลางวัน ใหห้ วน่ั หวัน่ หวิวหววิ หวิ หาวนอน”
95 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
St Step 2 ข้นั คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
๒๖. นักเรียนจับคู่กันเลือกคำ�ประพันธ์ เสภา
ตอนท่ีชอบจากเสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน
ตอน กำ�เนิดพลายงาม คู่ละ ๔ บท เสภาเป็นกลอนลำานำาสำาหรับขับร้องเช่นเดียวกับกลอนสักวา แต่ใช้ทำานองขับ
ฝึกท่องจำ�แล้วออกมาท่องให้เพื่อนฟัง ผิดจากกลอนสักวาและมีกรับเป็นเครื่องประกอบจังหวะให้การอ่านนั้นไพเราะน่าฟัง
หน้าชนั้ เรยี นทลี ะคู่ พร้อมทง้ั อธบิ ายคุณค่า ยงิ่ ขึ้น เรยี กว่า “ขบั เสภา”
ของคำ�ประพนั ธ์น้ัน การขบั เสภาเดมิ นยิ มขบั ร้องเปน็ เรือ่ งราว ภายหลังมเี สภาเรื่อง ขนุ ช้าง-ขนุ แผน
เกดิ ขน้ึ จึงนิยมใชข้ บั เสภาเร่อื ง ขนุ ชา้ ง-ขุนแผน
(ท ๕.๑ ป. ๖/๔) ขอ้ กำ�หนดในก�รแตง่
๒๗. นักเรียนร่วมกันอภิปรายปัญหาท่ีพบใน ๑. จ�ำ นวนค�ำ บทหนงึ่ มี ๔ วรรค แต่ละวรรคม ี ๗-๑๐ คำา
๒. ก�รสมั ผสั สมั ผสั เหมอื นกลอนบทละครคอื คาำ สดุ ทา้ ยของวรรคตน้ สง่ สมั ผสั
เสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำ�เนิด ไปยังคำาใดคาำ หนึ่งใน ๕ คำาแรกของวรรคหลัง และไมม่ บี งั คับหา้ มเสียงสงู ตา่ำ
พลายงาม พรอ้ มทงั้ วเิ คราะห์สาเหตุ ผลท่ี กฎนอกนัน้ เหมือนกลอนสภุ าพ
เกิดข้ึน แนวทางป้องกันปัญหา และวิธี ๓. ค�ำ ขนึ้ ตน้ ในแตล่ ะตอนมกั นยิ มขนึ้ ตน้ ดว้ ยคาำ วา่ “ครานนั้ ” หรอื “จะกลา่ วถงึ ”
แก้ปัญหา โดยสรปุ เปน็ แผนภาพความคดิ
ดังน้ี เรยี บเรยี งจาก
http://www.thaigoodview.com/library/contest 2552/type2/thai03/09/klon%2013.htm.
หลงเช่ือ ไวใ้ จผอู้ ืน่ การถกู ทำ�รา้ ย ผลทเี่ กิดข้นึ
ง่ายเกินไป จากคนใกล้ชิด พระราชบัญญตั ิคุม้ ครองเดก็
ในครอบครัว ทำ�ให้ตนเองได้รับความ
สาเหตุ เดือดร้อนและอันตราย พระราชบญั ญตั คิ มุ้ ครองเดก็ พ.ศ. ๒๕๔๖ เปน็ กฎหมายทส่ี นบั สนนุ ใหผ้ ปู้ กครอง
จนถึงขนั้ เสยี ชวี ติ ได้ อุปการะเล้ียงดูอบรมสั่งสอนและพัฒนาเด็กท่ีอยู่ในความปกครองดูแลของตนตาม
เดินทางไปในที่เปล่ียว สมควรแก่ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมแห่งท้องถ่ิน เพ่ือให้เด็กเติบโต
กับผอู้ ่นื เพียงลำ�พัง อย่างเต็มศักยภาพและปลอดภัย กฎหมายนี้จะมีมาตรฐานการเล้ียงดูเด็กขั้นต่ำา
ซงึ่ มหี ลกั การดังนี้
แนวทางป้องกันปญั หา วธิ ีแก้ปญั หา ด้านกฎหมาย
เดก็ ตอ้ งไดร้ บั การจดทะเบยี นเกดิ มผี ปู้ กครองตามกฎหมาย ตอ้ งไดเ้ รยี นหนงั สอื
หลกี เลี่ยงการเดนิ ทางตาม - อยา่ ไว้ใจผู้อื่นท่ีไม่ใช่ ภาคบงั คบั
ล�ำ พังกับคนแปลกหน้า หรือ พอ่ แมข่ องตนเอง
แมก้ ระท่งั คนใกล้ชดิ - หากจะไปกับผู้อื่นควรแจ้ง 96 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
ให้พอ่ แม่ ผูป้ กครอง
รบั ทราบก่อนทกุ คร้ัง
ep 3 ขนั้ ปฏบิ ัติ
แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้
๒๘. นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม
แต่ละกลุ่มเลือกเหตุการณ์ตอนที่ชอบ ๒๙. นักเรียนรว่ มกันสรปุ สิ่งทีเ่ ข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดงั นี้
มากท่ีสุดจากเสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน
ตอน กำ�เนิดพลายงาม ร่วมกันเขียน • เสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน เป็นวรรณคดีท่ีสะท้อนความเป็นไทยอย่างเด่นชัด
บทละครเป็นร้อยแก้ว อาจใช้คำ�ประพันธ์ ทั้งสภาพสังคม วิถีชีวิต วัฒนธรรม ความเชื่อ และยังสะท้อนความจริงของชีวิตท่ีต้อง
พบกับความทุกข์ ความเสียใจ การพลัดพรากจากบุคคลที่ตนเองรัก เสภาเร่ือง ขุนช้าง-
จากเน้อื เรือ่ งประกอบการเจรจาตามความ ขุนแผน ตอน กำ�เนิดพลายงาม ได้ให้ข้อคิดในเร่ืองการไว้วางใจผู้อื่น แม้จะเป็นบุคคล
ใกล้ชิดอาจจะทำ�ให้ได้รับความเดือดร้อนได้ ซึ่งควรนำ�ไปเป็นอุทาหรณ์ในการดำ�เนินชีวิต
เหมาะสม จากนั้นฝกึ ซอ้ มการแสดงละคร นับวา่ เป็นวรรณคดที ี่มคี ณุ คา่ ย่ิงอกี เรือ่ งหนง่ึ
แล้วช่วยกันประเมิน แก้ไข และปรับปรุง
การแสดงละครของกลมุ่ ตนเอง
สุดยอดคู่มือครู 96
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 4asean
St St
ดา้ นสภาพแวดล้อมทางสังคม ข้นั สอ่ื สารและน�ำเสนอ
เด็กต้องอาศัยอยู่ในสภาพแวดล้อมท่ีปลอดภัย และมีส่วนร่วมในกิจกรรมของ
ชุมชนและสังคมนน้ั ๓๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาแสดง
ด้านสภาวะของเด็ก ละครหน้าชั้นเรียน นักเรียนและครู
เด็กต้องได้รับการเล้ียงดูให้มีสุขภาพท่ีดีทั้งทางร่างกายและจิตใจ รวมถึงได้ ร่ ว ม กั น ป ร ะ เ มิ น ผ ล ง า น แ ล ะ
เรยี นรดู้ า้ นจริยธรรม แลกเปลี่ยนความคิดกัน พร้อมท้ัง
ด้านผ้ดู แู ลเดก็ สรุปข้อคิดท่ีได้รับจากการชมละคร
ต้องเปน็ ผู้มีศกั ยภาพในการดูแลสขุ ภาพของเด็ก ป้องกนั โรค กระตุ้นให้เด็กเกดิ เพ่ือนำ�ไปเป็นแนวทางในการดำ�เนิน
การเรยี นร ู้ ฝกึ วนิ ยั ฝกึ ใหเ้ ดก็ รจู้ กั ควบคมุ ตวั เอง รจู้ กั ขอบเขตระหวา่ งตนเองและผอู้ น่ื ชีวิต
ทม่ี า มูลนธิ อิ าสาพัฒนาเด็ก ๓๑. นักเรียนสืบค้นความรู้เก่ียวกับ
http://www.vgcd.org/child_protect_act.htm การขับเสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน
จากแหลง่ การเรยี นรอู้ ยา่ งหลากหลาย
การขบั เสภาขนุ ชา้ งขุนแผน เชน่ หอ้ งสมุด อินเทอรเ์ น็ต สอบถาม
http://www.youtube.com/watch?v=PoJ90w18azY&feature= จากผู้รู้ แล้วนำ�ความรู้ที่ได้มาฝึก
related ตอน วนั ทองลาเรือน ขับเสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขุนแผน
http://www.youtube.com/watch?v=mQ6JNg7ZhmQ ขับเสภาขุนช้าง_ ตอน กำ�เนิดพลายงาม เพ่ือขยาย
ขุนแผน_ ประสบการณ์การเรยี นรู้
ขุนชา้ งขุนแผนในพงศาวดาร
http://www.mod.go.th/heritage/nation/koonpan/koonpan.htm 5ep ข้ันประเมินเพอ่ื เพ่มิ คณุ คา่
บริการสังคม
เรยี นรู้คำ นำไปใช้ และจติ สาธารณะ
ค�ำ ศพั ท์น�่ รู้ น. ลมเกิดในครรภเ์ วลาคลอดบุตร ๓๒. นักเรียนร่วมกันจัดแสดงละครเสภา
กรรมชวาต (กาำ -มะ-ชะ-วาด) น. ผงเครื่องหอมตา่ ง ๆ ท่ปี ระสมกนั สำาหรบั ทา เรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำ�เนิด
กระแจะ หรอื เจมิ โดยปรกตมิ เี ครอ่ื งประสม คอื ไมจ้ นั ทน ์ พลายงาม โดยจัดแสดงในโรงเรียน
แก่นไมห้ อม ชะมดเชียง หญา้ ฝรน่ั ตามโอกาสทเี่ หมาะสม เชน่ วนั สนุ ทรภู่
วนั ภาษาไทยแหง่ ชาติ หรอื นำ�เรอื่ งราว
เสภาเรอื่ ง ขุนช้าง-ขุนแผน 97 ท่ีได้เรียนมาไปเล่าให้บุคคลอ่ืนฟัง
เพื่อให้เกิดข้อคิดท่ีสามารถนำ�ไป
ประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตจริงได้
97 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET
กระเหม่น ก. อาการท่กี ล้ามเนอ้ื กระตุกเตน้ เบา ๆ ขน้ึ เอง
ตามความเชื่อโบราณถือว่าเป็นนิมิตบอก
เหตุรา้ ยหรอื ดไี ด้
กนั ดาร (กัน-ดาน) ว. อตั คดั ฝืดเคอื ง ลาำ บาก แห้งแลง้
กายสิทธ ิ์ (กาย-ยะ-สิด) ว. มีฤทธ์ิเดชต่าง ๆ อยูใ่ นตวั
ขรวั น. คาำ เรียกภิกษทุ ีม่ ีอายุมาก
ขดั เขมร (ขัด-ขะ-เหฺมน) ก. นุ่งผ้าโจงกระเบนดงึ ชายใหส้ งู รน่ ขึน้ ไป
เหนอื เข่า
คงกระพนั ก. ทนทานตอ่ ศสั ตราวธุ
คลาไคล ก. เดนิ ไป
เคหา (เค-หา) น. เรอื น ทอี่ ยู่
จนั อับ น. ช่อื ขนมหวานอยา่ งแห้งของจีน
มหี ลายอยา่ งรวมกนั เชน่ ข้าวพอง
ถวั่ ตัด งาตดั
โจงกระเบน ก. มว้ นชายผา้ นงุ่ แลว้ สอดไปใตห้ วา่ งขา ดงึ ขนึ้
ไปเหนบ็ ขอบผ้านงุ่ ดา้ นหลังระดับบน้ั เอว
ฉอเลาะ ว. พูดออดอ้อนหรือแสดงกิริยาทำานองน้ัน
เพอ่ื ให้เขาเอน็ ดเู ป็นตน้ (มักใชเ้ ฉพาะเด็กหรอื
ผหู้ ญิง)
ช่ัง น. มาตราเงนิ ของไทย ๑ ชง่ั มคี า่ เทา่ กบั ๘๐ บาท
เชือนแช ว. เถลไถลไมต่ รงไปตรงมา
ด่ำา ก. ลกึ ลงไปจนถงึ ก้นบง้ึ
เดียงสา ว. รู้ผิดร้ชู อบตามปรกตสิ ามัญ
ตรับ ก. เอาใจใส่คอยฟังข่าวคราวทุกข์สุขหรือ
ความคดิ เหน็ ของผู้อื่นเปน็ ต้น
ตาำ้ ผาง ว. เสยี งดังของวตั ถุแบน ๆ ท่ีตกลงหรือ
กระทบกัน
98 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET
“ลูกผชู้ ายลายมอื นัน้ คอื ยศ” มคี วามหมายตรงกบั ขอ้ ใด
๑ คนที่เขยี นหนงั สอื ได้จะได้รบั ต�ำแหนง่ สงู ๒ ลูกผู้ชายจะทำ� ให้วงศ์ตระกูลได้รบั การยกยอ่ ง
๓ ความขยันหมั่นเพยี รจะน�ำมาซง่ึ เงนิ ทอง ๔ การศกึ ษาเล่าเรียนจะท�ำให้ไดร้ บั ราชการ
(เฉลยข้อ ๔ เพราะค่านิยมของคนสมัยก่อนจะสนับสนุนให้ลูกผู้ชายเล่าเรียนหนังสือเพื่อจะได้รับราชการ เป็นเกียรติเป็นศรีแก่พ่อแม่
และวงศ์ตระกูล เมื่อเขา้ รับราชการแลว้ จะไดร้ ับยศถาบรรดาศกั ด์ิตามความดคี วามชอบ มีผยู้ กยอ่ งเคารพนับถอื )
สุดยอดคู่มือครู 98
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ถอง ก. กระท้งุ ดว้ ยศอก
ไถ้ น. ถุงยาว ๆ ใหญ่บา้ ง เล็กบ้าง สาำ หรับใสเ่ งิน
หรอื สิง่ ของ โดยมากใช้คาดเอว
ทับ น. กระท่อมหรอื ส่ิงปลกู สรา้ งท่ที ำาอยูช่ ว่ั คราว
ทา่ ก. รอคอย
ทาำ วล ก. หว่ งใย วุ่นวายใจ ปจั จบุ นั เขียน ทาำ วน
ไน น. เครอื่ งปนั่ ด้ายดว้ ยมือ
บน ก. ขอร้องสิ่งศักด์ิสิทธ์ิให้ช่วยโดยให้คำาม่ันว่า
จะให้ส่ิงของตอบแทนหรือทำาตามท่ีให้สัญญา
ไว้เมอื่ เปน็ ผลสาำ เร็จ
บายศรี น. เครอื่ งเชญิ ขวญั หรอื รบั ขวญั ทาำ ดว้ ยใบตอง
รูปคล้ายกระทง เป็นช้ัน ๆ มีขนาดใหญ่เล็ก
สอบขึ้นไปตามลาำ ดับ เปน็ ๓ ชน้ั ๕ ชั้น ๗ ช้นั
หรือ ๙ ช้ัน มีเสาปักตรงกลางเป็นแกน มี
เครื่องสังเวยวางอยู่ในบายศรีและมีไข่ขวัญ
เสียบอยู่บนยอดบายศรี มีหลายอย่าง เช่น
บายศรตี อง บายศรปี ากชาม บายศรใี หญ่
ปราศรยั (ปฺรา-ไส) ก. พูดด้วยไมตรีจติ
ปะ ก. มาเจอกนั
ปะหล่าำ น. เคร่ืองประดับสำาหรับผูกข้อมือ ทำาเป็น
รปู กลม ๆ สลักเปน็ ลวดลาย
ปแ่ี กว้ น. ชื่องูขนาดเล็ก หัวหลิมเล็ก คอโต หางสั้น
อาศยั อยตู่ ามซอกหนิ ซอกดนิ หากนิ ตามพน้ื ดนิ
ไมข่ น้ึ ตน้ ไม้
เผือ ส. ข้า ฉนั
พราย น. ผีจำาพวกหน่ึง มักกล่าวกันว่าเป็นผีผู้หญิง
ท่ีตายทัง้ กลม
เสภาเรอื่ ง ขุนช้าง-ขุนแผน 99
แนวข้อสอบ O-NET
ข้อใดใช้ค�ำเลยี นเสยี งธรรมชาติ เสยี งเรไรหร่งิ หรงิ่ ท่กี งิ่ รัง
๑ จักจน่ั เจ้อื ยรอ้ งรมิ ลองไน ย่งิ อาลยั แลหาน้ําตานอง
๒ ชะนีโหวยโหยหวนรัญจวนใจ ไมแ่ กว่งกวัดก้านกิ่งประวงิ ไหว
๓ ดูคร้ึมครกึ พฤกษาป่าสงัด ยิ่งเร่มิ รวั เรียกราํ่ ระกำ� ใจ
๔ ยงิ่ เย็นย่ําค่าํ คลมุ้ ชอ่มุ มวั
(เฉลยข้อ ๑ คำ�เลียนเสยี งธรรมชาติคือ ค�ำ ท่อี อกเสยี งเหมอื นกับเสียงที่เกดิ ขนึ้ ของสง่ิ นั้น ๆ เช่น เจี๊ยก ๆ เปน็
เสยี งร้องของลงิ ซ่ึงค�ำ ประพนั ธใ์ นข้อ ๑ มีค�ำ วา่ หร่งิ หรงิ่ เปน็ เสยี งรอ้ งของเรไร ส่วนขอ้ ๒ ๓ และ ๔
ไม่ปรากฏคำ�เลียนเสยี งธรรมชาติในคำ�ประพันธ์) 99 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET
พลบ น. เวลายำ่าคำา่ เวลาโพลเ้ พล้
พอ้ ม น. ภาชนะสานขนาดใหญส่ ำาหรับ
บรรจขุ า้ วเปลือกเป็นต้น
เพลาะ น. ผ้าทเี่ กดิ จากการนำาผ้า ๒ ผืน
มาเยบ็ ขา้ งตดิ กนั ให้กว้างออก
ไพล น. ช่ือพืชชนดิ หนึง่ ต้นและใบคล้ายขงิ
เหงา้ สเี หลอื งอมเขียวใชท้ ำายาได้
เฟือน ว. หลง ๆ ลมื ๆ เลือน
มหงิ สา (มะ-หงิ -สา) น. ควาย
เมือ้ ก. ไป
ไม้หึ่ง น. ชื่อการเล่นซ่ึงประกอบด้วยไม้แม่ห่ึงยาว
ประมาณศอกคบื ๑ อนั และลกู หงึ่ ยาวประมาณ
๑ คบื ๑ อัน โดยแบง่ ผ้เู ลน่ เป็น ๒ ฝา่ ย ฝา่ ยละ
๓-๕ คน ฝา่ ยหนง่ึ จะเอาลกู หงึ่ วางขวางบนหลมุ
ซ่ึงขุดเป็นรางยาวประมาณ ๑ คืบ เรียกว่า
รางไม้ห่ึง แล้วใช้ไม้แม่ห่ึงปักปลายลงในราง
งัดลกู หง่ึ ออกไปให้อกี ฝ่ายหนง่ึ รับ เม่ือฝา่ ยรบั
รบั ลกู หงึ่ ไดก้ จ็ ะมาเปน็ ฝา่ ยสง่ บา้ ง แตถ่ า้ ฝา่ ยรบั
รับลูกไม่ได้ก็จะต้องว่ิงร้องหึ่งมาที่หลุม
ในแต่ละถิ่นมีวิธีการเล่นต่าง ๆ กนั
ระยอ่ ก. ขยาด ไมก่ ล้าส ู้ ไมม่ ีกำาลังใจจะสู้
รัญจวน (รัน-จวน) ก. ปัน่ ปว่ นใจ สะเทอื นใจดว้ ยความคดิ ถึง
เรไร น. ช่ือจักจั่นสีนำ้าตาลหลายชนิด ส่วนใหญ่
ตัวค่อนข้างโต ตัวผู้มีอวัยวะพิเศษทำาให้เกิด
เสียงสูงและตำ่ามีกังวานสลับกันไปได้หลาย
ระดับ
100 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET
อีแมม่ ันวันทองกส็ องจติ ชา่ งประดษิ ฐ์ชือ่ ลูกใหถ้ ูกท่ี
เรยี กพอ่ พลายคลา้ ยผวั อีตัวด ี ทกุ ราตรตี รึกตราจะฆ่าฟัน
คำ� ประพันธ์บทนตี้ อ้ งอา่ นโดยใช้นา้ํ เสียงอยา่ งไร
๑ ออ่ นหวาน ๒ เศรา้ โศก
๓ รา่ เริง ๔ ดดุ นั
(เฉลยขอ้ ๔ เพราะค�ำ ประพันธบ์ ทนเ้ี ปน็ ความคิดของขนุ ช้างทีแ่ สดงความแค้น
และความเกลียดชัง เวลาอ่านจึงต้องใช้น้าํ เสียงดุดัน เพอ่ื ถ่ายทอดอารมณ์ของตัวละคร)
สุดยอดคู่มือครู 100
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ลองไน น. ชื่อจักจั่นขนาดใหญ่ที่มีลำาตัวและปีก
สฉี ูดฉาด เชน่ ดาำ ขาว เหลอื ง หรือส้ม สเี หล่าน้ี
เป็นลาย หรือเปน็ แถบพาดตามหวั ลำาตัว หรือ
ปีก มีอวัยวะทำาเสียงซ่ึงเสียงจะเป็นเสียงห้าว
ก้องกงั วานได้ยนิ ไปไกล ๆ
ลันไต น. ช่อื เส่อื ซง่ึ สานดว้ ยหวายเปน็ ซ ี่ ๆ
ลาง น. สงิ่ หรอื ปรากฏการณท์ เ่ี ชอื่ กนั วา่ จะบอกเหตุ
ดหี รือเหตุร้าย
ลกู ครอก น. ลูกทาสที่เกิดในเรือนเบ้ีย
วาตะ น. ลม
สม้ ล้ิม น. มะม่วงสกุ ทกี่ วนแล้วแผเ่ ป็นแผ่นบาง ๆ
สอ ว. ประดังกัน เช่น ว่งิ สอกันมารับหนา้
สปั คับ (สบั -ปะ-คับ) น. ทส่ี ำาหรบั น่งั ผูกติดบนหลงั ช้าง
สายัณห์ (สา-ยนั ) น. เวลาเย็น
สาำ เหนยี ก ก. ฟัง คอยเอาใจใส่ กำาหนดจดจำา
เส้นโลมา น. เสน้ ขน
หงบุ ว. อาการทีฟ่ ุบหวั ลง
ห่ม ก. ขยม่ เช่น เด็กหม่ ก่ิงพทุ ธา
หมอตาำ แย น. หญงิ ท่ีมีอาชพี ทาำ คลอดตามแผนโบราณ
หบั เผย น. โรงเรือนท่ีมีลักษณะด้านหน้าปิดงับหรือ
เปิดค้ำาขนึ้ ได้
เหย้า น. เรือน
อทุ ร (อ-ุ ทอน) น. ท้อง
เอกา (เอ-กา) ว. คนเดียว โดดเด่ยี ว
เสภาเรอ่ื ง ขนุ ช้าง-ขุนแผน 101
แนวข้อสอบ O-NET
บุราณท่านสมมตุ ิมนษุ ยน์ ี ้ ยากแลว้ มใี หม่ส�ำเรจ็ ถึงเจด็ หน
ทท่ี กุ ขโ์ ศกโรครอ้ นคอ่ ยผอ่ นปรน คงจะพ้นโทษทณั ฑ์ไมบ่ รรลัย
ผู้พดู มจี ดุ ประสงค์ใด
๑ ขอร้อง ๒ ซ้ําเติม
๓ ตำ� หน ิ ๔ ปลอบใจ
(เฉลยข้อ ๔ เพราะค�ำ ประพันธ์บทนี้นางทองประศรีพดู กับขนุ แผน โดยน�ำ สำ�นวนไทยมา
เปรยี บเทียบใหเ้ ห็นว่า ทุกข์สขุ ยอ่ มเกิดขน้ึ สลับกันเพื่อปลอบใจขนุ แผนใหม้ กี ำ�ลังใจต่อสู้ต่อไป)
101 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ถอ้ ยค�ำ ส�ำ นวน ลว้ นตอ้ งศกึ ษ�
ฝ่ายขนุ ช้างหมางจิตใหค้ ิดแคน้ ลกู ขุนแผนมนั่ คงไม่สงสยั
เมอื่ กระนน้ั เหมือนกูคร้นั ดูไป ก็กลบั ไพล่เหมือนพอ่ อ้ายทรพี
อีแมม่ ันวนั ทองกส็ องจติ ช่างประดษิ ฐ์ชอื่ ลกู ให้ถกู ท่ี
เรยี กพอ่ พลายคลา้ ยผวั อีตวั ดี ทกุ ราตรตี รกึ ตราจะฆา่ ฟัน
คำาประพันธ์นี้แสดงให้เห็นว่า ขุนช้างเกิดความแค้นใจ เพราะแน่ใจว่าลูกท่ี
นางวันทองคลอดออกมาเป็นลูกของขุนแผนไม่ใช่ลูกของตน เพราะเด็กมีใบหน้า
เหมอื นขนุ แผน และยง่ิ ไดร้ วู้ า่ นางวนั ทองยงั อาลยั รกั ขนุ แผนอยเู่ พราะนางตงั้ ชอ่ื ลกู วา่
“พลายงาม„ ให้คล้องกับช่ือ “พลายแก้ว„ ซึ่งเป็นชื่อเดิมของขุนแผน ขุนช้างจึง
เกลียดชังพลายงามคิดหาโอกาสจะฆ่าอยู่ทกุ คืนวัน
ทา่ นยา่ ทองประศรวี า่ อพี อ่ แม่จะขอทานทัดเหมอื นขดั ขวาง
ไปฆา่ ผีดีกวา่ ฆ่าขุนชา้ ง จะสบื สรา้ งบาปกรรมไปทำาไม
ลูกของเจา้ เขากม็ าหาเจา้ แลว้ ใชเ่ ชือ้ แถวเจ้ายังมอี ยูท่ ่ไี หน
จงฟงั แมแ่ ตเ่ ทา่ นนั้ แลว้ กันไป พอ่ จะได้ภาวนารักษากาย
ลูกของเจา้ เล่าแมจ่ ะรบั เลีย้ ง ชว่ ยกลอ่ มเกลีย้ งเลีย้ งไว้ได้ถวาย
ทกี่ รว้ิ โกรธโทษกรณ์จะผอ่ นคลาย คราวเคราะหร์ า้ ยเจา้ จงเจยี มเสงย่ี มตน
บุราณทา่ นสมมตุ ิมนุษยน์ ้ ี ยากแลว้ มใี หมส่ ำาเร็จถึงเจ็ดหน
ทท่ี กุ ขโ์ ศกโรคร้อนคอ่ ยผอ่ นปรน คงจะพ้นโทษทัณฑไ์ ม่บรรลัย
คำาประพันธ์นี้กล่าวถึงนางทองประศรีท่ีกำาลังพูดเตือนสติขุนแผนไม่ให้ไปฆ่า
ขุนช้าง เพราะจะทำาให้มีเวรกรรมต่อกันไม่จบสิ้น และตอนนี้พลายงามก็มาอยู่ที่นี่
แลว้ ไมม่ อี ะไรตอ้ งเกย่ี วขอ้ งกบั ขนุ ชา้ งอกี นางทองประศรจี ะเลยี้ งดแู ละอบรมสงั่ สอน
พลายงามจนสามารถรับราชการได้ เมื่อถึงเวลาน้ันก็จะขอพระราชทานอภัยโทษต่อ
พระพนั วษา ตอนน้ีจึงขอใหข้ ุนแผนอดทน แลว้ ความทกุ ข์ก็จะผา่ นพ้นไป
102 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET
ข้อใดสะท้อนนสิ ยั ของพลายงามต่างจากข้ออน่ื
๑ ทั้งจกุ ผมกลมกล่อมกระหม่อมด ี ชา่ งพาทีฉอเลาะพูดเพราะพราย
๒ ไปส้ตู ายวายวางเสียข้างหน้า ด้วยเกิดมามกี รรมจะทำ�ไฉน
๓ เจา้ พลายงามถามพอ่ พูดจ้อมา ขนุ ช้างพาเล้ียวไปปะไม้ซุง
๔ โอพ้ ลายงามทรามสวาทจะคลาดแคล้ว เสยี งแจ้วแจ้วเจา้ วันทองนองนาํ้ ตา
(เฉลยขอ้ ๒ เพราะค�ำ ประพนั ธ์นีส้ ะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงความกล้าหาญเด็ดเดยี่ วของพลายงาม ส่วนข้อ ๑
๓ และ ๔ สะทอ้ นใหเ้ ห็นว่าพลายงามเป็นเดก็ ช่างพดู )
สุดยอดคู่มือครู 102
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวช้ีวัด
เพม่ิ พูนปญั ญา นานากจิ กรรม ท ๑.๑ ป. ๖/๑
ท ๕.๑ ป. ๖/๑
อ�่ นใหค้ ลอ่ ง ต้องฝึกฝน
ใหน้ กั เรยี นจบั คกู่ บั เพอ่ื นสลบั กนั อา่ นคำาและความหมายใน “เรยี นรคู้ าำ นาำ ไปใช„้
ให้นักเรียนอ่านออกเสียงเสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำาเนิดพลายงาม
ทงั้ การอา่ นแบบธรรมดา และอ่านแบบทาำ นองเสนาะ
ใหน้ กั เรยี นฝกึ ขับเสภาจากเนือ้ เรอ่ื งบางตอนในกาำ เนิดพลายงาม
สนทน�ซักถ�ม ใจคว�มต�มเรอ่ื ง แนวค�ำตอบ
เสภาเรือ่ ง ขุนช้าง-ขนุ แผน ตอน กำาเนิดพลายงาม เปน็ สาำ นวนของกวที ่านใด สนทนาซักถาม ใจความตามเรือ่ ง
พลายงามเป็นลูกของใคร • พระสนุ ทรโวหาร (ภู่) หรอื สุนทรภู่
ขุนช้างร้สู ึกอย่างไรกับพลายงาม • ขนุ แผนกับนางวันทอง
ขนุ ช้างพาพลายงามไปทใ่ี ด เพอ่ื อะไร • เกลียดชัง เพราะรู้ว่าไม่ใช่ลูกของตนแต่เป็น
ผู้ใดมาชว่ ยชีวิตพลายงามไว้
นางวันทองรู้เร่อื งทีพ่ ลายงามหายไปได้อยา่ งไร ลูกของขุนแผน
นางวันทองเลา่ ให้ลูกฟงั ถงึ พอ่ ที่แทจ้ รงิ วา่ อย่างไร • พาไปในปา่ เพื่อจะฆ่าให้ตาย
พลายงามเดินทางไปหาใคร ณ ท่ีแหง่ ใด • ผีพรายบ่าวของขนุ แผน
พลายงามทาำ อยา่ งไรเพื่อใหน้ างทองประศรอี อกมาหาตน • ผีพรายมาบอกโดยเขา้ ฝนั นางวนั ทอง
นางทองประศรีรับขวญั หลานอย่างไร • พ่อของพลายงามชื่อขุนแผน ซึ่งเป็นคู่แค้นของ
นางทองประศรพี าพลายงามไปหาใครท่กี รุงศรีอยธุ ยา
ขนุ แผนสั่งความพลายงามวา่ อย่างไร ขุนช้างตอนน้ีอยู่ในคุก
• ไปหายา่ คือ นางทองประศรี ท่ีกาญจนบรุ ี
เสภาเรอ่ื ง ขนุ ช้าง-ขุนแผน 103 • แกล้งมาลกั ขโมยมะยม โดยปีนตน้ มะยม
ทอ่ี ยูใ่ กลบ้ ้านนางทองประศรี
• ท�ำ พิธีบายศรสี ูข่ วญั
• ขนุ แผน
• ให้อยู่กับย่าและเล่าเรียนหนังสือเพื่อจะได้มี
ความรู้ติดตัวไว้เลี้ยงดูตนเอง ให้คิดว่าย่า
คอื พอ่ แม่อยา่ เถยี งและใหก้ ตญั ญกู ตเวทตี อ่ ยา่
แนวข้อสอบ O-NET
ข้อใดแสดงใหเ้ หน็ ความผูกพนั ได้ชัดเจนทีส่ ุด
๑ เหลียวหลังยังเหน็ แมแ่ ลเขมน้ แมก่ เ็ หน็ ลูกนอ้ ยละห้อยหา
๒ แลว้ เกลา้ จกุ ผกู ไถ้ทใี่ ส่ของ ให้แหวนทองทุกสง่ิ ท�ำม่ิงขวญั
๓ ดเุ หวา่ ร้องซ้องเสยี งสำ� เนียงแจว้ ใหแ้ ว่วแวว่ วา่ วันทองร้องเรยี กหา
๔ โอ้พลายงามทรามสวาทจะคลาดแคลว้ เสยี งแจว้ แจว้ เจ้าวนั ทองนองน้ําตา
(เฉลยข้อ ๑ เพราะสะทอ้ นภาพความหว่ งหาอาลยั ของแม่และลกู ทีไ่ ม่อาจละสายตาจากกนั ไปได้ เปน็ เส้ียววินาทสี ุดท้ายที่ทง้ั ๒ คน
จะได้เห็นหน้ากัน ส่วนข้อ ๒ สะท้อนความห่วงใยของแม่ที่จัดเตรียมของเพ่ือให้ลูกเดินทาง ข้อ ๓ เป็นการกล่าวถึงแม่กำ�ลังร้อง
เรยี กหาลกู และขอ้ ๔ เปน็ การกล่าวใหเ้ หน็ ความเสยี ใจของแม่ท่รี วู้ า่ ลกู จะตอ้ งจากไปไกล แสดงความผูกพนั แต่ยังไม่ชดั เจน) 103 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตัวช้ีวัด
ท ๕.๑ ป. ๖/๑ อภิปร�ยวเิ คร�ะห์เจตน� ค้นห�เหตุผล
ท ๕.๑ ป. ๖/๒
ตวั ละครใดนา่ สงสารทส่ี ดุ เพราะเหตใุ ด
แนวค�ำตอบ เพราะเหตุใดนางวันทองจึงทนอยู่กับขุนช้างท้ังท่ีไม่ได้รัก และขุนช้างก็ไม่ใช่พ่อ
ของพลายงาม
อภิปรายวิเคราะหเ์ จตนา ค้นหาเหตผุ ล นักเรียนเห็นด้วยหรือไม่ท่ีนางวันทองให้พลายงามไปอยู่กับย่าที่เมืองกาญจนบุรี
• พลายงาม เพราะถูกขุนช้างทำ�ร้ายและต้อง หากเห็นด้วยเพราะเหตุใด และหากไม่เห็นด้วยนางวันทองควรจะจัดการปัญหา
ทีเ่ กิดขนึ้ อยา่ งไร
พลัดพรากจากพ่อแม่ นักเรยี นรู้สกึ สะเทอื นใจกบั เหตกุ ารณใ์ ดบา้ ง เพราะเหตใุ ด
• เพราะความจนและขุนแผนติดคุกอยู่ อีก
ม�ช่วยกนั คดิ ม�ช่วยกนั ห�
ประการหน่ึง ผู้หญิงในสมัยนั้นหากตกเป็น
เมียของผู้ใดแล้วก็จะถูกสั่งสอนมาว่าต้อง นกั เรยี นมขี อ้ สนบั สนนุ ใดทแี่ สดงใหเ้ หน็ วา่ เสภาเรอื่ ง ขนุ ชา้ ง-ขนุ แผน ตอน กาำ เนดิ
อดทน มิเช่นนั้นสังคมจะไม่ยอมรับและ พลายงาม เปน็ สาำ นวนของสนุ ทรภู่
ประณามวา่ เปน็ ผูห้ ญงิ ไมด่ ี ให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมชื่อสัตว์ชนิดต่าง ๆ ที่ปรากฏในเร่ือง แล้วจัด
• เห็นด้วย เพราะขุนช้างจะได้คิดว่าพลายงาม หมวดหม่ ู เช่น นก แมลง สตั ว์ ๔ เทา้
เสียชีวิตแล้วและไม่ตามมาทำ�ร้ายอีก เพื่อ ให้นักเรียนช่วยกันค้นหานิทานพื้นบ้านเร่ืองอ่ืน ๆ ในท้องถิ่นของตนหรือใน
ความปลอดภยั ของพลายงาม ทอ้ งถิ่นอน่ื ทสี่ นใจนาำ มาเลา่ ส่กู ันฟัง
• เหตุการณ์ตอนท่ีพลายงามต้องจากกับ
นางวันทองไปอยู่กับย่าที่กาญจนบุรี เพราะ พัฒน�ง�นเขียน เรยี นรู้หล�กหล�ย
รู้สึกสงสารพลายงามและนางวันทองท่ีต้อง
พลดั พรากจากกนั ใหน้ ักเรียนเขยี นแผนภาพโครงเรอื่ ง เรื่อง ขนุ ช้าง-ขนุ แผน ตอน กาำ เนิดพลายงาม
ให้นักเรียนเขียนย่อความเสภาเรื่อง ขุนช้าง-ขุนแผน ตอน กำาเนิดพลายงาม
ด้วยภาษาของตนเอง
ใหน้ กั เรยี นเขียนพรรณนาความรักของนางวนั ทองทมี่ ตี อ่ ลกู ใหซ้ าบซง้ึ กินใจผอู้ า่ น
ให้นักเรียนสมมุติตนเองเป็นนางวันทอง เขียนจดหมายถึงนางทองประศรี
เพอื่ ขอให้ช่วยเลยี้ งดพู ลายงามดว้ ย
ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ เลอื กเหตกุ ารณท์ ป่ี ระทบั ใจแลว้ เขยี นบทสนทนาเปน็ รอ้ ยแกว้
ตามเนือ้ เรือ่ งตอนนั้น อาจนำาคาำ ประพนั ธใ์ นเรอ่ื งมาแทรกในบทสนทนาก็ได้
104 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET
เจา้ พลายงามความแสนสงสารพ่อ น้าํ ตาคลอคลอตกซกซกไหล
รับประคำ� รํา่ ว่าประสาใจ ฉนั จะใครอ่ ยดู่ ้วยชว่ ยบดิ า
ไดต้ กั น้าํ ต�ำข้าวทุกเชา้ ค่าํ ทีพ่ อท�ำฟืนผกั จะหกั หา
ใหพ้ อ่ พ้นทนทกุ ข์แล้วลูกยา จะอุตสา่ ห์เล่าเรียนค่อยเพยี รไป
จากค�ำประพนั ธแ์ สดงลักษณะนสิ ยั ใดของพลายงาม (เฉลยขอ้ ๑ แสดงใหเ้ หน็ วา่ พลายงามเปน็ ผทู้ ม่ี คี วามกตญั ญกู ตเวที
๑ ความกตญั ญูกตเวที ๒ ความเสยี สละ ต่อพ่อคือขุนแผน ถึงพ่อจะติดคุกแต่ตนเองก็อยากอยู่ช่วยพ่อ
๓ ความกล้าหาญ ๔ ความมานะอดทน ทำ�งานในคกุ แม้จะลำ�บากก็ตาม)
สุดยอดคู่มือครู 104
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
สนุกหรรษ� ลีล�สมมุติ ท ๑.๑ ป. ๖/๘
ใหน้ ักเรียนแบง่ กลมุ่ แสดงบทบาทสมมุต ิ ตามบทสนทนาท่เี ขยี น
ให้นักเรียนนาำ นิทานพ้ืนบ้านเร่ืองอ่ืน เช่น ก่องข้าวน้อยฆ่าแม ่ มาแสดงบทบาท
สมมุติ เพอ่ื ช่วยกันสืบสานนทิ านพ้นื บ้านไว ้
ให้นักเรียนประเมินการแสดงบทบาทสมมุติของแต่ละกลุ่มเพื่อพัฒนาผลงาน
ให้ดขี ึ้น
ส่ิงควรทำ� ชว่ ยยำ้�เร่อื งร�ว
ใหน้ กั เรยี นวาดภาพเหตกุ ารณท์ ชี่ อบมากทส่ี ดุ จากตอนกำาเนดิ พลายงาม ระบายส ี
ให้สวยงาม พร้อมทงั้ คดั คาำ ประพนั ธจ์ ากเนื้อเรอื่ งตอนนน้ั มาประกอบภาพ
ใหน้ ักเรียนไปอา่ นเสภาเรอ่ื ง ขุนช้าง-ขนุ แผน ตอนอน่ื ๆ จากหอ้ งสมดุ
แล้วผลดั กนั นาำ มาเล่าสกู่ ันฟัง
ใหน้ กั เรียนฝกึ ถอดคาำ ประพันธ์ตอนที่อา่ นแลว้ สะเทือนใจให้เปน็ ภาษา
ทส่ี ละสลวย
ตวั อย่�ง
นางวันทองร้องไห้จติ ใจหาย กอดเจ้าพลายงามน้อยละหอ้ ยไห้
โอล้ กู แกว้ แววตาจะลาไป หนทางป่าคา่ ไมพ้ อ่ ไม่เคย
นางวันทองใจหาย ร่ำาไห้กอดลูกน้อยด้วยความอาลัยรัก และเป็นห่วงลูก
ซึ่งต้องจากไปทั้งที่ยังไม่เคยเดินทางเพียงลำาพัง โดยเฉพาะหนทางในป่าซ่ึง
ไมค่ ุน้ เคยมาก่อน
เสภาเรอื่ ง ขุนช้าง-ขนุ แผน 105
แนวข้อสอบ O-NET
ได้ตักน้าํ ตำ� ขา้ วทุกเชา้ คาํ่ ที่พอท�ำฟนื ผักจะหกั หา
จากค�ำประพันธส์ ะท้อนใหเ้ ห็นคณุ ค่าดา้ นใด
๑ วิถีชวี ติ ๒ ประเพณี
๓ สภาพสงั คม ๔ การประกอบอาชีพ
(เฉลยข้อ ๑ สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนในสมัยน้ัน เพราะว่าคนในสมัยนั้น
จะใช้วิธีตำ�ข้าว เพ่ือกะเทาะให้เปลือกออกจากเมล็ดข้าวสาร หาฟืนมาก่อไฟหุงข้าวปลาอาหาร
และจะเก็บผกั ท่ีหาไดเ้ พ่อื นำ�มาประกอบอาหารใหด้ ำ�รงชีพอยไู่ ด)้
105 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตัวช้ีวัด วฒั นธรรม ประเพณี คา่ นิยม...น่าชืน่ ชมลองค้นหา
ท ๑.๑ ป. ๖/๕ ให้นักเรียนศึกษาค้นคว้าความเช่ือของคนไทยสมัยก่อน เช่น ความเช่ือเรื่องผี
ท ๕.๑ ป. ๖/๓ ความฝัน ลางบอกเหตุ แล้วนำามาสนทนาเปรียบเทียบกับความเชอ่ื ในปจั จบุ นั
ให้นักเรยี นศกึ ษาค้นคว้าการทำาขวญั ตามประเพณีไทยแลว้ นาำ มาเล่าสกู่ นั ฟงั
ใหน้ กั เรียนศกึ ษาค้นคว้าคา่ นิยมในเรื่องการศึกษาของเด็กไทยสมัยก่อน
แล้วนาำ มาสนทนาเปรียบเทยี บกบั การศึกษาในปจั จุบนั
พิจารณาสกั นดิ ข้อคดิ ที่ได้
ใหน้ ักเรยี นเขยี นสรปุ ขอ้ คดิ ที่ได้จากเสภาเรอ่ื ง ขุนชา้ ง-ขุนแผน ตอน กำาเนดิ พลายงาม
รวมทง้ั การนาำ ไปใชป้ ระโยชน์ในการดาำ เนนิ ชวี ติ
ตวั อยา่ ง สาเหตุ
ผลท่ีเกิดขน้ึ
การถูกทำาร้าย
จากคนใกลช้ ิด
ในครอบครวั
แนวทางปอ้ งกันสาเหตุ วิธแี ก้ไขปญั หา
106 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET
คำ� ประพนั ธ์ใดไมเ่ ก่ียวข้องกบั ความเชื่อของไทย
๑ ประคองนางพลางบนเอาต้นทนุ อยา่ ท้อแทแ้ ม่คณุ จงแข็งใจ
๒ เหน็ คมุ่ คุม่ พุม่ ไม้ใจจะขาด พ่อพลายงามทรามสวาทของแม่เอ๋ย
๓ ค้วิ กระเหม่นเปน็ ลางแตก่ ลางวนั ใหห้ วั่นหว่ันหววิ หววิ หวิ หาวนอน
๔ พอแมงมุมอมุ้ ไข่ไตต่ ีอก นางผงกเงี่ยฟงั ดงั ผงึ ผึง
(เฉลยขอ้ ๒ เพราะไมไ่ ดก้ ล่าวถงึ ความเช่ือเรอ่ื งใดเลย เปน็ เพียงการบรรยายให้เห็นวา่ เมื่อเหน็ เงาไมแ้ ลว้ รูส้ กึ ใจหาย
เทา่ นั้น สว่ นขอ้ ๑ กล่าวถงึ การบนบานสงิ่ ศกั ดิ์สิทธ ิ์ ขอ้ ๓ และ ๔ กลา่ วถึงความเชื่อเร่ืองลางบอกเหตุ)
สุดยอดคู่มือครู 106
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวช้ีวัด
พนิ ิจคณุ ค�่ นำ�ม�ประยกุ ต์ใช้ ท ๑.๑ ป. ๖/๕
ท ๕.๑ ป. ๖/๓
เน้ือหาของเสภาตอนนี้สะท้อนให้เห็นความรักความผูกพันระหว่างสายเลือดของ
ปู่ย่าตายายพ่อแม่ลูกหลาน แม้เพียงแค่พบกันครั้งแรกก็รักใคร่ผูกพัน ในฐานะท่ี
นักเรียนเป็น “ลูกและหลาน” นักเรียนจะปฏิบัติตนอย่างไรเพื่อทำาให้ตนเองได้รับ
ความรักใคร่และเมตตาจากผูใ้ หญ่เช่นเดยี วกบั พลายงาม
กิจกรรมถา่ ยโยงความรสู้ ู่สมรรถนะสำคญั
ให้นักเรียนศึกษาเส้นทางการเดินทางในท้องถ่ิน โดยสอบถามจากผู้ปกครองหรือ
ญาติผู้ใหญ่ท่ีนักเรียนไว้วางใจ หากเป็นไปได้ผู้ปกครองควรพานักเรียนเดินทางสำารวจ
เส้นทางที่จำาเป็นต้องใช้ สอนให้นักเรียนฝึกสังเกตสถานที่ เน่ืองจากหากมีความจำาเป็น
ต้องออกนอกเส้นทาง นักเรียนจะได้รู้และสามารถเดินทางกลับบ้านได้หรือสามารถ
บอกทางแก่เจา้ หนา้ ท่ีได้
เสภาเรอื่ ง ขุนช้าง-ขนุ แผน 107
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จุดประกายโครงงาน
นักเรียนเขียนเรียงความในหัวข้อ “พระคุณของแม่” ความยาว ๑ หน้า แล้ว
นำ�มาแลกเปลี่ยนกันอ่าน และร่วมกันประเมินผลงาน คัดเลือกผลงานของ
เพ่ือนท่ีเขียนได้ดี นำ�ไปเผยแพร่เพ่ือให้นักเรียนในโรงเรียนได้อ่าน และเป็น
แนวทางในการสรา้ งสรรคผ์ ลงานต่อไป
107 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
เป้าหมายการเรียนรู้
มาตรฐานการเรียนรู้ สภุ าษติ สอนหญิง
มาตรฐาน ท ๑.๑ สุนทรภู่
ใช้กระบวนการอ่านสร้างความรู้และความคิด
เพอื่ นำ�ไปใชต้ ดั สนิ ใจ แกป้ ญั หาในการดำ�เนนิ ชวี ติ ตัวชี้วัด
และมนี สิ ัยรักการอา่ น อ่านออกเสียงบทร้อยแก้วและบทร้อยกรองได้ถูกต้อง (ท ๑.๑ ป. ๖/๑)
มาตรฐาน ท ๕.๑ อธิบายความหมายของคำา ประโยค และข้อความที่เป็นโวหาร (ท ๑.๑ ป. ๖/๒)
เข้าใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณ์วรรณคดี อธิบายการนำาความรู้และความคิดจากเรื่องที่อ่านไปตัดสินใจแก้ปัญหาในการดำาเนินชีวิต
และวรรณกรรมไทยอย่างเห็นคุณค่า และ
นำ�มาประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ จรงิ (ท ๑.๑ ป. ๖/๕)
อ่านหนังสือตามความสนใจและอธิบายคุณค่าที่ได้รับ (ท ๑.๑ ป. ๖/๘)
สมรรถนะส�ำ คัญของผเู้ รียน แสดงความคิดเห็นจากวรรณคดีหรือวรรณกรรมที่อ่าน (ท ๕.๑ ป. ๖/๑)
อธิบายคุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่านและนำาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง (ท ๕.๑ ป. ๖/๓)
๑. ความสามารถในการส่อื สาร
• ทกั ษะการอา่ น ท่องจำาบทอาขยานตามที่กำาหนดและบทร้อยกรองที่มีคุณค่าตามความสนใจ (ท ๕.๑ ป. ๖/๔)
• ทักษะการเขยี น
• ทักษะการฟงั การดู และการพูด แผนผังสาระการเรียนรู้
๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา คุณค่าของผูห้ ญงิ
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี การปฏิบัติตนของภรรยาทีด่ ี กิรยิ ามารยาทต่าง ๆ
คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์ สภุ าษิตสอนหญิง
ใฝเ่ รยี นรู้ การรูจ้ ักรักนวลสงวนตัว การพูด
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามในการเรียน
และเขา้ รว่ มกิจกรรมการเรยี นรู้ สาระสำาคัญ แกลาะรครจู้วกัามเกกบ็ตอัญอญม ู
ตัวช้ีวัดที่ ๔.๒ แสวงหาความรจู้ ากแหล่งเรยี นรู้ รู้คณุ บิดามารดา
ต่าง ๆ ท้ังภายในและภายนอกโรงเรียน
ด้วยการเลือกใช้ส่ืออย่างเหมาะสม บันทึก สุภาษิตสอนหญิง เป็นวรรณคดีคำาสอนแก่หญิงไทย ให้คติเตือนใจ แนวทางในการประพฤติปฏิบัติตน
ความรู้ วิเคราะห์ สรุปเป็นองค์ความรู้ สามารถ ทั้งทางกาย วาจา ใจ ที่ดีงาม สอดคล้องกับค่านิยมและขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ซึ่งยังคงทันสมัยและใช้ได้
นำ�ไปใช้ในชีวิตประจำ�วันได้ ตลอดกาล
มุ่งมนั่ ในการท�ำ งาน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุดประกายโครงงา น
ตวั ชว้ี ดั ท ่ี ๖.๑ ตงั้ ใจและรบั ผดิ ชอบในการปฏบิ ตั ิ
หน้าทกี่ ารงาน นักเรียนแบ่งกลุ่มแต่งสุภาษิตเก่ียวกับหลักในการดำ�เนินชีวิตเป็นกลอนสุภาพ
ตัวช้ีวดั ท่ี ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียรพยายาม
และอดทนเพ่อื ใหง้ านสำ�เรจ็ ตามเป้าหมาย โดยมีความยาวต้ังแต่ ๕ บทขึ้นไป จะแต่งเป็นเรื่องยาวหรือแต่งเป็นตอนเพื่ออธิบาย
รักความเปน็ ไทย คำ�สอนเป็นข้อ ๆ ก็ได้ ออกแบบการนำ�เสนอในรูปแบบต่าง ๆ ให้น่าสนใจ เพื่อ
ตัวชีว้ ดั ท ี่ ๗.๒ เห็นคุณค่าและใช้ภาษาไทย
ในการสอื่ สารไดอ้ ย่างถกู ต้องเหมาะสม
เปน็ แนวทางในการดำ�เนินชีวิต
สุดยอดคู่มือครู 108
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ประวัตผิ ู้แตง่ ตัวชีว้ ัด
ผู้แต่งสุภาษิตสอนหญิง คือ สุนทรภู่ ซึ่งได้กล่าวประวัติไว้แล้วใน ท ๑.๑ ป. ๖/๑
เสภาเร่ือง ขุนช้าง-ขนุ แผน ตอน กำาเนดิ พลายงาม ท ๑.๑ ป. ๖/๒
ท ๑.๑ ป. ๖/๕
บทน�ำ เรอ่ื ง ท ๑.๑ ป. ๖/๘
ท ๕.๑ ป. ๖/๑
สุภาษิตสอนหญิง เป็นวรรณกรรมคำาสอนประเภท ท ๕.๑ ป. ๖/๓
กลอนสุภาพของสุนทรภู่ ซึ่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ ท ๕.๑ ป. ๖/๔
กรมพระยาดำารงราชานุภาพ โปรดให้พิมพ์เป็นครั้งแรก
ในงานรดน้ำาสงกรานต์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๖ และทรงอธิบาย ภาระงาน/ช้นิ งาน
ไว้ว่า “สุนทรภู่เห็นจะแต่งเม่ือราวระหว่าง พ.ศ. ๒๓๘๐-
๒๓๘๓ พิเคราะห์ตามสำานวนดูเหมือนหนังสือเรื่องน้ี การแสดงบทบาทสมมตุ ิจากเร่อื ง
สุนทรภู่จะแต่งขาย เป็นสุภาษิตสำาหรับสตรีสามัญท่ัวไป สภุ าษิตสอนหญงิ
ความไม่บ่งว่าแต่งให้แก่ผู้หนึ่งผู้ใดโดยเฉพาะดังเร่ืองอ่ืน
บางเรอื่ ง„ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ ep 1 ข้นั สังเกต
กรมพระยาดำารงราชานุภาพ
รวบรวมข้อมลู
St
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ
สภุ �ษติ สอนหญิง คำ�ถาม ดังนี้
สุนทรภู่ได้เร่ิมคำาประพันธ์ด้วยการกล่าวบูชาพระพุทธเจ้า เพ่ือเป็นสิริมงคล
ตามธรรมเนยี มของการแตง่ หนังสือ ดงั นี้ • สุภาษิตสอนหญิงมคี ณุ คา่ อยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สุภาษิตสอนหญิงเป็น
ประนมหัตถน์ มสั การข้ึนเหนอื เศียร วรรณคดิีคำ�สอนท่ีให้ข้อคิด คติเตือนใจ
ต่างประทีปโกสมุ ปทมุ เทยี น จาำ นงเนียรนบบาทพระศาสดา การประพฤติปฏิบัติตนท่ีดีงามแก่ผู้หญิง
อนั เป็นมิ่งโมลสี ี่ทวีป ดังประทปี สอ่ งท่ัวทกุ ทศิ า สามารถน�ำ ไปประยกุ ตใ์ ช้ในชีวติ ได)้
กล็ ่วงลบั ดับไกลนยั นา สู่มหาห้องนิพพานสาำ ราญรมย์
ฉนั ช่ือภผู่ ูป้ ระดษิ ฐ์คดิ สนอง ขอประคองคุณใส่ไวเ้ หนือผม ๒. นักเรียนศึกษาประวัติผู้แต่งและ
ให้ประเสริฐเลิศลำ้าด้วยคำาคม โดยอารมณ์ดำารริ ักชกั ภิปราย บทนำ�เร่ือง เพื่อให้เกิดความเข้าใจ
กอ่ นอา่ นสุภาษติ สอนหญงิ
สภุ าษิตสอนหญงิ 109
๓. นักเรียนอ่านสุภาษิตสอนหญิง โดย
เสริมความรู้ ครูควรสอน อ่านแบบสำ�รวจเร่ือง พร้อมทั้งบันทึก
คำ�ที่ไม่รคู้ วามหมาย
• ประทีป หมายถึง ไฟท่มี ีเปลวสว่าง ตะเกยี ง โคม
• โกสมุ หมายถึง ดอกไม้ บทนำ�เรอื่ งสุภาษิตสอนหญงิ
• นัยนา หมายถึง ดวงตา
• นพิ พาน หมายถึง ความดบั สนทิ แหง่ กเิ ลสและกองทุกข์
109 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 1 ขัน้ สงั เกต
St St รวบรวมขอ้ มลู จากน้ันจึงเร่ิมคำาสอนด้วยการให้ข้อคิดเตือนใจ และหลักในการประพฤติตน
๔. นักเรียนศึกษาความหมายคำ�ศัพท์ แก่ผู้หญิงในเร่ืองต่าง ๆ ตามมารยาทและประเพณีไทยในยุคนั้น ตั้งแต่ย่างเข้าสู่
วยั สาวจนกระทั่งมีครอบครัวแล้ว เชน่
จากคำ�ศัพท์น่ารู้ท้ายเรื่องและค้นหา ✿ คณุ ค่าของสตรใี นวยั สาว
✿ การแต่งกาย
ความหมายของคำ�จากพจนานุกรม ✿ กิริยามารยาทในเรื่องตา่ ง ๆ
✿ ความขยนั หม่ันเพยี ร
เพ่ิมเติม เพื่อให้เข้าใจเนื้อเร่ืองได้ ✿ การคบเพอ่ื น สุภาษติ สอนหญงิ :
ชัดเจนย่งิ ข้นึ ✿ การรู้จกั เกบ็ ออมและการใช้จา่ ย คุณคา่ ของผหู้ ญิง
(ท ๑.๑ ป. ๖/๒) ✿ พระคุณบิดามารดา
๕. นกั เรยี นอา่ นออกเสยี งสภุ าษติ สอนหญงิ
เป็นทำ�นองเสนาะ ให้เสียงดังชัดเจน ✿ การเลือกคคู่ รอง
✿ การปฏิบัติตนและหนา้ ทขี่ องภรรยาทีด่ ี
และพร้อมเพรียงกัน จากน้ันทำ� คำากลอนในสุภาษิตสอนหญิงใช้ถ้อยคำาท่ีเข้าใจง่าย แต่มีความหมายลึกซึ้ง
นอกจากนั้น ยังมีสัมผัสในทุกวรรค ซ่ึงเป็นเอกลักษณ์ในการแต่งกลอนของ
ความเขา้ ใจเนอื้ เรอ่ื งอยา่ งละเอยี ด สนุ ทรภทู่ าำ ใหจ้ งั หวะ ทาำ นอง ถอ้ ยคาำ มคี วามไพเราะ ฟงั แลว้ ตดิ ห ู จดจาำ ไดง้ า่ ย คนทว่ั ไป
จงึ มกั ใชก้ ลา่ วอา้ งเปน็ คาำ สอนและใหแ้ งค่ ดิ ในเรอื่ งตา่ ง ๆ ตง้ั แตย่ คุ นนั้ มาจนจวบทกุ วนั น้ี
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้
๖. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ตวั อย่�ง คำ�สอนในสภุ �ษติ สอนหญงิ
โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้ คุณค่�ของผหู้ ญงิ
• ผู้หญิงที่ดีเปรียบเสมือนสิ่งใด ผู้ใดเกดิ เปน็ สตรอี ันมีศักดิ์ บาำ รงุ รกั กายไว้ใหเ้ ปน็ ผล
สงวนงามตามระบอบให้ชอบกล จงึ จะพ้นภัยพาลการนนิ ทา
(แก้วมณีท่ีมคี า่ ) เป็นสาวแสแ้ รร่ วยสวยสะอาด กห็ มายมาดเหมอื นมณอี นั มคี ่า
• หากผหู้ ญงิ รจู้ กั วางตวั ใหเ้ หมาะสม แมน้ แตกร้าวรานร่อยถอยราคา จะพลอยพาหอมหายจากกายนาง
อันตัวตา่ำ แลว้ อยา่ ทำาใหก้ ายสงู ดเู ยีย่ งยงู แววยงั มีที่วงหาง
จะก่อให้เกิดผลดีอย่างไร (ตัวอย่าง คอ่ ยเสงี่ยมเจียมใจจะไว้วาง ใหต้ ้องอยา่ งกริ ิยาเปน็ นารี
คำ�ตอบ เป็นผู้หญิงที่งดงาม มีคุณค่า 110 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
ไดร้ ับความชน่ื ชม) เสริมความรู้ ครูควรสอน
• หากผู้หญิงไม่รู้จักการวางตัว
• มณี หมายถึง แก้วหนิ มีค่าสีแดง ในจ�ำพวกนพรัตน์ มักหมายถงึ ทับทิม
ให้เหมาะสม จะก่อให้เกิดผลเสีย • รอ่ ย หมายถงึ กรอ่ นไป
อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ เป็นผู้หญิง • นารี หมายถงึ ผู้หญิง
ไมม่ ีคณุ คา่ มผี ้คู นตฉิ ินนนิ ทา)
• นักเรียนสามารถนำ�ความรู้เร่ือง
คุณค่าของผู้หญิงในสุภาษิตสอนหญิง
มาเป็นหลักปฏิบัติในการดำ�เนินชีวิต
ไดห้ รือไม่ อย่างไร (ตวั อยา่ งคำ�ตอบ ได้
โดยการรู้จักสงบเสง่ียมเจียมตัว วางตัว
ให้เหมาะสม รู้จักรักษาความบริสุทธิ์ของ
ตนเองไว้ และรักในศกั ดิศ์ รีของตนเอง)
สุดยอดคู่มือครู 110
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
หญิงสาวบริสุทธิ์เปรียบเสมือนมณีอันมีค่า หากพลาดพล้ังเสียความบริสุทธิ์ไป ขัน้ คิดวิเคราะห์
ก็เหมือนกับมณที ่แี ตกร้าวย่อมหมดคุณค่า นอกจากน้นั ยังสอนใหด้ นู กยูงเป็นตวั อยา่ ง และสรุปความรู้
คือ นกยูงมักอวดความงามที่หางของตน หญิงสาวก็ควรหย่ิงในเกียรติของตน
ร้จู กั สงบเสง่ียมเจียมตวั จงึ จะนับว่าดี ๗. นักเรียนร่วมกันแสดงความคดิ เหน็ โดย
ตอบคำ�ถาม ดงั นี้
ก�รรูจ้ ักรักนวลสงวนตวั
• อย่าชิงสุกก่อนห่าม หมายความว่า
จงรกั นวลสงวนงามห้ามใจไว้ อยา่ หลงใหลจำาคำาที่รำ่าสอน อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่ควรมี
คดิ ถึงหน้าบิดาแลมารดร อย่ารีบร้อนเรว็ นกั มกั ไม่ดี เพศสัมพันธ์เม่ือยังไม่ถึงวัยอันควร และ
เม่ือสุกงอมหอมหวนจงึ ควรหลน่ อย่กู ับตน้ อยา่ ให้พรากไปจากที่
อย่าชงิ สกุ กอ่ นห่ามไม่งามดี เมือ่ บญุ มีคงจะมาอย่าปรารมภ์ ยงั ไม่ไดแ้ ต่งงาน)
อย่าคิดเลยคู่เชยคงหาได ้ อตุ ส่าหท์ าำ ลำาไพเ่ กบ็ ประสม • นักเรียนจะแสดงการรักนวลสงวนตัว
อยา่ เกียจครา้ นการสตรีจงนิยม จะอดุ มสินทรพั ย์ไม่อับจน
ถ้าแมน้ ทาำ สง่ิ ใดให้ตลอด อย่าท้งิ ทอดเท่ยี วไปไม่เปน็ ผล ได้อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่อยู่กับ
เขมน้ ขะมักรักงานการของตน อย่าซุกซนคบเพ่อื นไพล่เชือนแช ผู้ชายในที่ลับตาตามลำ�พัง ไม่ปฏิบัติตน
ผู้หญิงต้องรู้จักรักนวลสงวนตัว อย่าชิงสุกก่อนห่ามจะทำาให้บิดามารดาอับอาย สนิทสนมกับผู้ชายจนเกนิ งาม)
ขายหนา้ ควรเอาใจใสใ่ นการงานและรู้จักเก็บเงนิ ไมม่ ัวแต่คบเพือ่ นเที่ยวเลน่ ไปวัน ๆ • การรู้จักรักนวลสงวนตัวจะก่อให้เกิด
กิรยิ �ม�รย�ทต่�ง ๆ ผลดีต่อตนเองและครอบครัวอย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้ตนเองมีคุณค่า
ประการหน่งึ ซ่ึงจะเดนิ ดำาเนนิ นาด ค่อยเยื้องยาตรยกย่างไปกลางสนาม
อย่าไกวแขนสุดแขนเขาหา้ มปราม เสงยี่ มงามสงวนไวแ้ ต่ในที ไร้มลทิน ไม่ถูกผู้อื่นนินทา พ่อแม่มี
อยา่ เดนิ กรายย้ายอกยกผ้าหม่ อยา่ เสยผมกลางทางหวา่ งวถิ ี
อย่าพดู เพ้อเจอ้ ไปไม่สดู้ ี เหย้าเรือนมกี ลับมาจงึ หารือ ความภาคภูมใิ จ)
ใหก้ าำ หนดจดจำาแต่คำาชอบ ผิดระบอบแบบกระบวนอย่าควรถอื • ท่าทางการเดินท่ีสง่าควรเดินอย่างไร
อย่านงุ่ ผ้าพกใหญใ่ ตส้ ะดอื เขาจะลอื ว่าเล่นไมเ่ หน็ ควร
อย่าลมื ตัวมัวเดนิ ใหเ้ พลินจติ ระวงั ปิดปกปอ้ งของสงวน (ตัวอย่างคำ�ตอบ เดินยืดหลังตรง
เปน็ นารที ่อี ายหลายกระบวน จงสงวนศักดิ์สง่าอย่าให้อาย
ไม่ไกวแขน ไม่เสยผมระหว่างเดิน ไม่เดิน
สุภาษติ สอนหญงิ : สุภาษติ สอนหญิง 111
การรจู้ กั รกั นวลสงวนตัว ยา้ ยอก เดินดว้ ยความระมัดระวัง)
และกริ ยิ ามารยาทต่าง ๆ • ผู้หญิงควรแต่งกายอย่างไรจึงจะ
เสริมความรู้ ครูควรสอน เหมาะสม (ตัวอย่างคำ�ตอบ สวมเสื้อผ้า
มิดชิด ไม่สวมกระโปรงหรือกางเกงที่สั้น
จนเกนิ ไป แต่งกายใหส้ ภุ าพเรยี บร้อย)
• การปฏิบัติตนเป็นผู้มีกิริยามารยาท
ท่ีดีงามก่อให้เกิดผลดีอย่างไร (ตัวอย่าง
คำ�ตอบ ทำ�ให้เกิดคุณค่าแก่ตนเอง เป็น
ที่ชื่นชมต่อผู้ที่พบเห็น เป็นตัวอย่างที่ดี
ในการประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ นแก่ผอู้ น่ื )
• ชงิ สกุ กอ่ นหา่ ม ทำ� สง่ิ ทย่ี งั ไมส่ มควรแกว่ ยั หรอื ยงั ไมถ่ งึ เวลา • ลำ� ไพ่ หมายถงึ เงินหรือผลประโยชน์ท่ีหาได้
(มักหมายถึงการลักลอบได้เสียกันก่อน เป็นพิเศษนอกเหนือจากรายไดป้ ระจำ�
แต่งงาน) ใช้เป็นค�ำสอนหรือเตือนสติว่า • ดำ� เนินนาด หมายถึง เดินทอดแขนอยา่ งออ่ นงาม
อย่าชิงสุกกอ่ นหา่ ม • ยาตร หมายถงึ เดิน
• สงวน หมายถงึ ถนอมรักษาไว้
• ปรารมภ ์ หมายถึง วติ ก รำ� พงึ ครุ่นคดิ • วิถี หมายถึง สาย แนว ถนน ทาง
111 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ข้ันคิดวเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้ ผู้หญิงควรมีกิริยามารยาทงดงาม ขณะเดินต้องเดินช้า ๆ ค่อย ๆ
๘. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ย่างเท้า ไม่ไกวแขนแรง ไม่เดินย้ายอก ไม่ให้ผ้านุ่งผ้าห่มสะบัดไปมา
โดยตอบคำ�ถาม ดงั น้ี ไม่เสยผม ไม่พูดมากจนเกินงาม การแต่งกายต้องเรียบร้อย มิดชิด
และระมัดระวงั ตัวใหส้ ง่างามอยเู่ สมอ
• คำ�พูดที่ดีมีลักษณะอย่างไร
ก�รพูด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ พูดจาไพเราะอ่อนหวาน
จะพูดจาปราศรยั กบั ใครน้ัน อยา่ ตะคนั้ ตะคอกใหเ้ คอื งหู
ใช้ถ้อยคำ�สภุ าพ ไม่พดู จากระโชกโฮกฮาก ไมค่ วรพดู อื้ออึงข้นึ มึงก ู คนจะหลูล่ ่วงลามไม่ขามใจ
แมจ้ ะเรยี นวิชาทางค้าขาย อย่าปากรา้ ยพดู จาอัชฌาสยั
พูดถกู กาลเทศะ) จงึ ซ้อื งา่ ยขายดมี กี าำ ไร ด้วยเขาไมเ่ คืองจิตระอิดระอา
• หากนกั เรยี นประกอบอาชพี คา้ ขาย
ควรพูดอย่างไรจึงจะทำ�ให้ค้าขาย เป็นมนษุ ยส์ ดุ นยิ มเพียงลมปาก จะได้ยากโหยหวิ เพราะชวิ หา
แมน้ พูดดมี คี นเขาเมตตา จะพูดจาจงพิเคราะหใ์ ห้เหมาะความ
ได้คล่อง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่พูดจา
ตะคอกตะคั้น ไม่ดุด่าว่าร้าย พูดอย่างมี การพูดจาปราศรัยเป็นเรื่องท่ีจะต้องระมัดระวังสำาหรับผู้หญิง ไม่ควรพูด
กระโชกโฮกฮาก ขู่ตะคอก ขึ้นเสียงด่าทอผู้อ่ืน ยิ่งผู้ท่ีทำาการค้าแล้วอย่าปากร้าย
นา้ํ ใจไมตรี) ต้องพูดจาไพเราะ มีอัธยาศัยไมตรี ลูกค้าจึงจะพอใจ ค้าขายได้คล่องคำาพูด
• ถ้านักเรียนนำ�ความรู้เร่ืองการพูด เป็นสิ่งสำาคัญ คนเราจะได้ดีหรือตกยากลำาบากก็เพราะคำาพูด ถ้าพูดดีก็จะเป็น
ที่รักใครเ่ มตตาของคนทว่ั ไป จึงควรคดิ เสยี ให้ดีก่อนพดู
ในสุภาษิตสอนหญิงไปใช้ จะก่อให้
เกิดผลดีอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
มีผู้คนชื่นชม มีคนเคารพนับถือ มี ก�รร้จู กั เกบ็ ออมและคว�มกตญั ญรู ้คู ุณบิด�ม�รด�
คนเมตตา และอยากคบคา้ สมาคมด้วย)
• ผู้ท่ีรู้จักเก็บเงินและรู้จักใช้เงิน มสี ลงึ พึงประจบใหค้ รบบาท อย่าใหข้ าดสิ่งของตอ้ งประสงค์
ควรปฏิบัติตนอย่างไร (ตัวอย่าง จงมักน้อยกินน้อยคอ่ ยบรรจง อยา่ จ่ายลงให้มากจะยากนาน
ไมค่ วรซือ้ ก็อย่าไปพไิ รซอ้ื ให้เปน็ ม้อื เปน็ คราวทัง้ คาวหวาน
คำ�ตอบ ซื้อของเท่าท่ีจำ�เป็น รู้จักกิน เม่อื พอ่ แมแ่ กเ่ ฒ่าชรากาล จงเลย้ี งทา่ นอย่าใหอ้ ดระทดใจ
ด้วยชนกชนนนี นั้ มคี ณุ ได้การุญเล้ยี งรักษามาจนใหญ่
รู้จักใช้อย่างพอดี ไม่ใช้ส่ิงของท้ิงขว้าง อมุ้ อุทรป้อนขา้ วเปน็ เท่าไร หมายจะไดพ้ ่งึ พาธดิ าดวง
เงนิ ท่ีเหลอื กเ็ กบ็ สะสมอดออมไว)้
• การเป็นผู้รู้จักเก็บออมมีผลดีต่อ
ตนเองอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ มีเงิน
ไวใ้ ชใ้ นยามจำ�เปน็ ) 112 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
สภุ าษิตสอนหญงิ : เสริมความรู้ ครูควรสอน
การพูด การเกบ็ ออมและ
ความกตญั ญรู คู้ ุณบดิ า สร้างค่านิยมการรู้จักด�ำรงตนอยู่โดยใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ตามพระราชดำ� รสั พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช
มารดา บรมนาถบพติ ร ครูอธิบายให้นักเรียนเข้าใจว่า การด�ำเนนิ ชีวิตอย่างพอประมาณ
รู้จักกิน รู้จักใช้เท่าท่ีจ�ำเป็น ไม่ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย จะท�ำให้เรามีเงินออมไว้ใช้
สุดยอดคู่มือครู 112 เมื่อยามจ�ำเป็น นักเรียนควรน�ำข้อคิดในเร่ืองการรู้จักเก็บออมไปประยุกต์ใช้
ในชีวิตจริง เพ่อื ตนเองจะได้มเี งินเกบ็ ไวใ้ ช้ในอนาคต
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
ถ้าเราดีมีจิตคิดอปุ ถัมภ์ กศุ ลลาำ้ เลิศเท่าภเู ขาหลวง ขัน้ คิดวเิ คราะห์
จะปรากฏยศยง่ิ สงิ่ ทง้ั ปวง กวา่ จะลว่ งลถุ งึ ซ่ึงพมิ าน และสรปุ ความรู้
เทพไทในหอ้ งสิบหกช้นั จะชวนกนั สรรเสริญเจรญิ สาร
วา่ สตรนี เ้ี ปน็ ยอดยพุ าพาล ได้เลีย้ งทา่ นชนกชนน ี ๙. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
เป็นหญิงควรรู้จักเก็บออม ใช้จ่ายอย่างประหยัดตามความจำาเป็นและเล้ียงดู
บิดามารดาเม่ือท่านแก่ชราให้ท่านสุขสบาย เพราะบิดามารดามีพระคุณต่อเรามาก • การเลี้ยงดูพ่อแม่หมายความว่า
ผู้ท่มี คี วามกตญั ญจู ะได้รบั คาำ สรรเสริญ อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ให้ท่านได้
กินอยู่อย่างสุขสบาย ไม่ต้องลำ�บาก
ก�รปฏบิ ตั ติ นของภรรย�ท่ีดี ตรากตรำ�ทำ�งานหนัก ปรนนิบัติดูแลท่าน
ให้สุขสบายทั้งกายและใจ ดูแลท่าน
เกดิ เปน็ หญิงใหเ้ ห็นวา่ เป็นหญงิ อยา่ ทอดท้งิ กริ ิยาอชั ฌาสัย ใหเ้ หมอื นท่านดแู ลเรา)
เป็นหญงิ ครง่ึ ชายคร่ึงอยา่ พงึ ใจ ใครเขาไม่สรรเสริญเมินอารมณ์
แม้นผวั เดอื ดเจา้ จงดบั ระงับไว้ อย่าพอใจขน้ึ เสยี งเถียงประสม • นกั เรยี นจะแสดงความกตญั ญกู ตเวที
เขาเปน็ ไฟเราเป็นนำา้ คอยพราำ พรม แม้นระดมขึน้ ทงั้ คู่จะววู่ าม ต่อพ่อแม่ได้อย่างไรบ้าง (ตัวอย่าง
อันโทโสโมโหไมอ่ ดได ้ ความในใจกจ็ ะดงั ออกกลางสนาม คำ�ตอบ ช่วยพ่อแม่ทำ�งานบ้าน ตั้งใจ
ทช่ี าวบ้านท่านไม่รู้จะรคู้ วาม อย่าทำาตามใจนกั มักจะเคย ศกึ ษาเลา่ เรียนเชือ่ ฟงั คำ�สงั่ สอนของท่าน)
เอาใจผวั จะรักเจา้ หนักหนา หมน่ั นำาพาการเรือนอย่าเชือนเฉย
แมน้ ผวั ทุกข์ขุกไขไ้ มเ่ สบย อย่าวายเวยลามลวนให้กวนใจ • ภรรยาท่ีดีควรปฏิบัติตนอย่างไร
จงแยม้ สรวลปลอบใหช้ อบชืน่ เห็นเริงร่ืนหทั ยาจงึ ปราศรยั (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่เถียงสามี ไม่นำ�
ค่อยถนอมกลอ่ มเกลีย้ งเล้ียงฤทัย แม้นส่ิงไรเขาไม่ชืน่ อยา่ ขนื ทาำ เรื่องในบ้านไปพูดให้ผู้อื่นฟัง เคารพ
เชอื่ ฟงั และใหเ้ กยี รตสิ าม ี ท�ำ ใหค้ รอบครวั
อย่เู ย็นเปน็ สขุ )
จะพูดจาสารพดั ประหยัดปาก อยา่ พูดมากเตมิ ตอ่ ซ่ึงขอ้ ขำา
ความสิง่ ไรในจิตจงปดิ งำา อย่าควรนาำ แนะออกไปนอกเรือน
การสิ่งไรที่ช่วั ผวั เขาหา้ ม ประพฤติตามแบบแผนให้แม้นเหมือน
อยา่ ดงึ ด้ือถือตนเป็นคนเชอื น จะเอ่ยเอ้อื นโอภาใหน้ ่าฟัง
สภุ าษติ สอนหญงิ :
การปฏบิ ตั ิตนของภรรยาที่ดี
สภุ าษติ สอนหญงิ 113
เสริมความรู้ ครูควรสอน
สร้างคา่ นยิ มการมีความกตญั ญูกตเวทีตอ่ บดิ ามารดา • อปุ ถมั ภ ์ หมายถึง ค้าํ จุน คาํ้ ชู สนับสนุน เลี้ยงดู
ครูอธบิ ายให้นักเรยี นเข้าใจว่า บดิ ามารดาเป็นผ้ทู ี่มพี ระคณุ ต่อเรา ท่านอบรม • สรรเสรญิ หมายถงึ กล่าวค�ำยกยอ่ ง เชิดชู
ส่ังสอน เล้ียงดูเรามาตั้งแต่เรายังเล็ก เราจึงควรตอบแทนพระคุณของท่าน หรอื เทดิ ทูน
ซึ่งสามารถปฏิบัติได้ง่าย ๆ คือ การช่วยท่านท�ำงานบ้าน ดูแลเอาใจใส่ • ระดม หมายถึง ทำ� พรอ้ ม ๆ กนั
ปรนนบิ ตั ทิ า่ น เชอ่ื ฟงั คำ� สงั่ สอนและประพฤตติ นเปน็ คนดี เพอื่ ใหท้ า่ นสบายใจ • โทโส หมายถงึ ความโกรธ ความฉุนเฉียว
• โอภา หมายถงึ ทกั ทายด้วยวาจาสภุ าพ
113 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขัน้ คดิ วิเคราะห์
St
และสรุปความรู้ ผู้หญงิ ควรรักษากิริยามารยาท อยา่ ขนึ้ เสยี งเถียงสาม ี อย่าทะเลาะกันให้ชาวบ้าน
๑๐. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยตอบ ได้ยนิ จงเอาใจใส่งานบา้ นงานเรอื น ดแู ลทุกข์สุขของสามี รูว้ า่ ส่ิงใดควรพดู ไม่ควรพดู
คำ�ถาม ดังนี้ ไมน่ าำ เรอ่ื งในบ้านไปพูดกับคนนอกบ้าน สิ่งไม่ดีทีส่ ามีห้ามก็อย่าทาำ ประพฤตติ นให้อยู่
• ผู้แต่งมีวัตถุประสงค์ใดในการแต่งเร่ืองนี้ ในแบบแผนอย่าด้อื ดึงและควรพูดจาให้นา่ ฟัง
(เพื่อใช้สอนสตรีท่ัวไปท่ีย่างเข้าสู่วัยสาวจนกระท่ัง
มคี รอบครัวแลว้ ) สุภาษติ ซึ่งประดษิ ฐม์ าไวน้ ี้ ลว้ นแต่มีเยยี่ งอย่างดังเสกสรร
• คำ�สอนข้อใดในสุภาษิตสอนหญิงท่ีผู้ชาย ใช่จะแกลง้ แตง่ คำามาราำ พนั คนทุกวนั มกั อย่างนี้มอี าเกยี รณ์
จะรา่ำ ไปสกั เทา่ ไรกไ็ ม่หมด ขเี้ กยี จจดเหนด็ เหนื่อยเมื่อยมอื เขยี น
ก็สามารถนำ�มาปฏิบัติได้ (ตัวอย่างคำ�ตอบ อุตส่าห์ตรองตริตรึกนกึ จาำ เนยี ร ต้งั ความเพยี รผูกข้อตอ่ เร่อื งราว
พอเปน็ เร่ืองสำาหรับดับทกุ ขโ์ ทษ เป็นประโยชนแ์ กส่ ตรที ส่ี วยสาว
การพูด การรู้จักใช้จ่ายและเก็บออม การมีความ เป็นตาำ รบั แบบฉบบั ไปยืดยาว ในเร่ืองราวสภุ าษติ ลขิ ติ ความ
ขอ้ ไหนชัว่ แลว้ อยา่ มัวไปขนื ทำา จงจดจาำ บญุ บาปอยา่ หยาบหยาม
กตัญญกู ตเวทตี ่อบิดามารดา) เกบ็ ประกอบเอาแต่ชอบในเรอ่ื งความ ประพฤตติ ามหา้ มใจเสยี ให้ดี
• สง่ิ ทมี่ คี า่ ทสี่ ดุ ของผหู้ ญงิ คอื อะไร และสงิ่ ทมี่ ี อย่าฟงั เปล่าเอาแตก่ ลอนสนุ ทรเพราะ จงพิเคราะหค์ ำาเลิศประเสริฐศรี
ไว้เปน็ แบบสอนตนพน้ ราคี กนั บัดสคี ำาคอ่ นคนนินทา
ค่าที่สุดของผู้ชายคืออะไร ส่ิงน้ันมีค่าอย่างไร ให้สุขศี รีเมอื งเลื่องลือฟงุ้ หอมจรุงกล่ินกล้ัวท่ัวทิศา
เป็นท่ีชื่นเชน่ อย่างนางสดี า ในใตห้ ล้าหมายประคองตัวนอ้ งเอย
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ส่ิงที่มีค่าท่ีสุดท้ังของผู้หญิงและ
ผชู้ ายคอื ความดีเพราะความดเี ปน็ สงิ่ ทที่ �ำ ใหผ้ ปู้ ฏบิ ตั ิ
มีคา่ เป็นสง่ิ ที่ติดตวั คนเราตลอดไป แม้วา่ เราจะตาย
ไปแล้ว แตค่ วามดีกจ็ ะยังคงอยู่ไม่มวี นั สูญสิ้น)
๑๑. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันประเมินคุณค่า
วรรณคดีในด้านต่าง ๆ พร้อมทั้งยกตัวอย่าง
คำ�ประพันธ์ประกอบการอธิบาย
กลมุ่ ท่ี ๑ คณุ ค่าดา้ นเนื้อหา สุนทรภู่ได้กล่าวถึงจุดประสงค์ในการแต่งสุภาษิตสอนหญิงตอนท้ายเรื่องว่า
(สรปุ แนวคิดสำ�หรบั ครู เพ่ือเป็นประโยชน์สำาหรับผู้หญิงในวัยสาว ให้รู้จักประพฤติตนตามแบบแผนและ
หลกี เลย่ี งสง่ิ ทจ่ี ะทำาใหเ้ สอ่ื มเสยี ชอื่ เสยี งจงึ จะพน้ จากการถกู ตฉิ นิ นนิ ทา เปน็ ทยี่ กยอ่ ง
คำ�สอนในสุภาษิตสอนหญิงมีเนื้อหาที่ใช้เตือนสติ ชมเชยเช่นนางสีดาที่ใคร ๆ ต่างหมายปอง
การประพฤตปิ ฏบิ ตั ิตนของผู้หญิงท้งั ทางกาย วาจา และใจ
ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองของการสอนให้เห็นคุณค่าของผู้หญิง ค�ำ ถ�มท�้ ท�ย จุดประก�ยคว�มคดิ
การพูด การแต่งกาย การรู้จักเก็บออม การรู้จักรักนวล- สง่ิ ทมี่ คี ่าที่สดุ ของผ้หู ญงิ คืออะไร และส่ิงท่ีมคี า่ ทีส่ ุดของผชู้ ายคืออะไร
สงวนตัว การมีความกตัญญูกตเวที ซึ่งหากนำ�มา ส่งิ นัน้ มีคา่ อย่างไร
เปน็ แนวทางในการปฏบิ ตั กิ จ็ ะท�ำ ใหช้ วี ติ พบแตส่ งิ่ ทด่ี งี าม)
กล่มุ ท่ี ๒ คณุ คา่ ด้านวรรณศลิ ป์
(สรุปแนวคิดส�ำ หรบั ครู
สุภาษิตสอนหญิงเป็นวรรณคดีท่ีใช้ถ้อยคำ�ท่ี 114 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
ส่ือความหมายได้ชัดเจน เข้าใจง่าย จังหวะทำ�นอง
ในการแต่งมีความไพเราะ มีสัมผัสคล้องจองกัน ฟังแล้ว
ติดห ู มคี วามหมายลกึ ซึ้ง เชน่
“เป็นสาวแสแ้ ร่รวยสวยสะอาด กห็ มายมาดเหมือนมณีอนั มคี า่ กล่มุ ที่ ๓ คณุ ค่าดา้ นสังคม
แม้นแตกร้าวรานรอ่ ยถอยราคา จะพลอยพาหอมหายจากกายนาง” (สรุปแนวคิดสำ�หรบั ครู
เป็นการเปรียบเทียบผู้หญิงว่าเหมือนกับมณีท่ีมีค่า สุภาษิตสอนหญิงเป็นวรรณคดีท่ีสะท้อนให้เห็นสภาพของวัฒนธรรมไทยได้อย่างเด่นชัด เช่น เรื่องค่านิยม
หากพลาดพลั้งเสียความบริสุทธิ์ไปก็จะเหมือนกับมณีที่มี ของการร้จู กั รักนวลสงวนตัว ดงั คำ�ประพันธ์ทวี่ ่า
รอยร้าว ยอ่ มหมดคุณคา่ )
“จงรกั นวลสงวนงามหา้ มใจไว ้ อย่าหลงใหลจ�ำ คำ�ทีร่ ํ่าสอน
คดิ ถงึ หน้าบดิ าแลมารดร อย่ารีบรอ้ นเร็วนักมกั ไม่ด”ี
ซ่ึงเป็นค่านิยมที่ปลูกฝังมายาวนานของสังคมไทยในเร่ืองของการให้ผู้หญิงรู้จักรักนวลสงวนตัว ไม่ชิงสุกก่อนห่าม
ในปัจจบุ ันค่านยิ มในเรื่องนก้ี ็ยังคงยดึ ถือใหป้ ฏบิ ัติอยใู่ นสังคม)
สุดยอดคู่มือครู 114
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
สรุปความรู้ สุภาษิตสอนหญิงเป็นผลงานของสุนทรภู่ท่ีมุ่งสอนและเตือนสติ St St ep 2asean
ผู้หญิงไทยให้มีกิริยามารยาทและการดำาเนินชีวิตตามแบบแผนของสังคมไทย ขัน้ คดิ วิเคราะห์
ทงั้ การพดู การเดนิ การแตง่ กาย การคบเพอ่ื น การเกบ็ ออม การปฏบิ ตั ติ นตอ่ สาม ี และสรปุ ความรู้
การดูแลบา้ น ดแู ลครอบครัว และการมีความกตัญญูต่อบิดามารดา ซ่งึ ยังคงเป็น
คา่ นยิ มของสังคมไทยในปจั จุบัน ๑๒. นักเรียนช่วยกันบอกข้อคิดท่ีได้รับจากสุภาษิต
สอนหญงิ แล้วสรปุ เป็นแผนภาพความคดิ ดังน้ี
ลูกควรมีความกตัญญู- รูจ้ กั อดออม ใชช้ วี ติ
กตเวทตี ่อบิดามารดา อย่างพอเพยี ง
นักเรียนหญิงควรป้องกันตนเองไม่ให้ถูกล่วงละเมิดทางเพศ ขอ้ คดิ ที่ไดร้ บั จาก
สุภาษิตสอนหญงิ
โดยการแต่งกายให้มิดชิด ไม่เชื่อคำาชักชวนของใคร ไม่อยู่กับผู้ชายสองต่อสอง เปน็ ผ้หู ญงิ ควร เลอื กใชค้ ำ�พดู ให้
ในทลี่ ับตา รกั นวลสงวนตวั เหมาะสมกับกาลเทศะ
สุภาษิตสอนหญงิ ep 3 ขน้ั ปฏิบัติ
http://www.oknation.net/blog/im/2009/05/12/entry-1 กลอนกานท์ แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
๑๓. นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม แต่ละกลุ่ม
เรยี นรคู้ ำ��นำ�ไปใช้ เลือกคำ�สอนทช่ี อบจากสุภาษติ สอนหญิงมา ๑ เร่อื ง
ถอดคำ�ประพนั ธใ์ หเ้ ปน็ รอ้ ยแกว้ ทสี่ ละสลวย แลว้ นำ�
ค�ำ ศัพทน์ �่ รู้ คำ�สอนนั้นมาแต่งเรื่องราวส้ัน ๆ พร้อมต้ังช่ือเรื่อง
โกสุม น. ดอกไม้ เพอ่ื แสดงบทบาทสมมตุ ิ โดยเรอื่ งทแ่ี ตง่ ตอ้ งสะทอ้ น
ขำา น. ส่งิ หรือขอ้ ความทม่ี นี ยั ไม่ควรเปิดเผย ใหเ้ หน็ ทงั้ การปฏบิ ตั ทิ ดี่ แี ละไมด่ เี พอื่ เปรยี บเทยี บกนั
พร้อมทัง้ สรปุ ขอ้ คดิ ท่ไี ด้รับจากเรื่องนัน้ ๆ
คอ่ น ก. ต ิ ว่าใหส้ ะเทอื นใจ ๑๔. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน
จาำ เนียร (จาำ -เนยี น) ว. นาน ดังนี้
ชวิ หา น. ลิน้
โทโส น. ความโกรธ ความฉนุ เฉยี ว • สุภาษิตสอนหญิงเป็นวรรณคดีคำ�สอนแก่
นมัสการ (นะ-มัด-สะ-กาน) น. การแสดงความออ่ นนอ้ มดว้ ยการกราบไหว้ ผู้หญงิ ใหข้ อ้ คดิ คติเตอื นใจ หลักในการปฏบิ ัติตน
นิพพาน (นบิ -พาน) น. ความดับสนทิ แห่งกิเลสและกองทกุ ข์ แก่สตรีที่ควรนำ�ไปปฏิบัติให้เกิดคุณค่าแก่ตนเอง
และเปน็ ทช่ี นื่ ชมของผอู้ นื่ สามารถนำ�ไปเปน็ แนวทาง
ในการประพฤติปฏิบัติท้ังทางกาย วาจา ใจ
สอดคลอ้ งกบั คา่ นยิ มและขนบธรรมเนยี มประเพณี
สภุ าษิตสอนหญิง 115 อันดีงามของไทย ซึ่งยังคงทันสมัยและใช้ได้
ตลอดกาล นับว่าเป็นวรรณคดีที่มีคุณค่าเป็น
5ep ขั้นประเมินเพอื่ เพ่ิมคุณคา่ St อยา่ งยง่ิ
บรกิ ารสังคม
St ep 4
และจิตสาธารณะ ข้นั สื่อสารและน�ำเสนอ
๑๕. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาแสดงบทบาทสมมุติ
๑๖. นักเรียนสืบค้นความรู้เกี่ยวกับสุภาษิตสอนหญิง ๑๗. นักเรียนนำ�คำ�สอนจากสุภาษิตสอนหญิง หน้าช้ันเรียน นักเรียนร่วมกันประเมินผลงานและ
จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ อย่างหลากหลาย เช่น ไปประยุกต์ใช้ในการดำ�เนินชีวิต ปฏิบัติตน แลกเปลี่ยนความคิดกัน พร้อมทั้งสรุปข้อคิด
ห้องสมุด อินเทอร์เน็ต แล้วนำ�ความรู้ที่ได้มา เป็นแบบอย่าง รวมทั้งแนะนำ�บุคคลอ่ืน ทไ่ี ดร้ บั จากการชมการแสดง เพอ่ื นำ�ไปเปน็ แนวทาง
แลกเปลีย่ นกันเพื่อขยายประสบการณ์การเรียนรู้ ให้ปฏบิ ตั ิตามอย่างเหมาะสม
ในการดำ�เนนิ ชวี ติ
115 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET
บรรจง ก. ทำาโดยระมัดระวัง
ประจบ ก. เพิม่ ให้ครบจำานวน
ประทีป (ปฺระ-ทบี ) น. ไฟที่มีเปลวสวา่ ง ตะเกียง โคม
ปรารมภ์ (ปรฺ า-รม) ก. วติ ก ราำ พึง คร่นุ คดิ
พก น. รมิ ผา้ นงุ่ ทด่ี งึ รวบขนึ้ มาไขวไ้ วท้ บ่ี รเิ วณสะดอื
มลี กั ษณะคลา้ ยถงุ เลก็ ๆ เรยี กวา่ ชายพกใสเ่ งนิ
หรือหมากเปน็ ตน้
พเิ คราะห์ (พิ-เคฺราะ) ก. ใคร่ครวญ ไตร่ตรอง พจิ ารณาอยา่ งถ่ถี ้วน
รอบคอบ
พิไร ว. รำา่ ร้อง
เพอ้ เจ้อ ว. อาการท่ีพูดมากในเรื่องที่เหลวไหลไร้สาระ
โมล ี น. ผมจุก
ยพุ าพาล น. หญงิ สาวสวย
เย้อื งยาตร (เย้ือง-ยาด) ก. เดินอยา่ งไว้ท่าทาง
ร่อย ก. กรอ่ นไป
ระอิดระอา ก. เบอ่ื หนา่ ยหรอื หมดกาำ ลงั ใจเพราะถกู รบกวน
ราน ว. มีรอยปริตน้ื ๆ ทัว่ ไปบนพืน้ ผิวของส่ิงใด
สิ่งหนึ่ง
ลาำ ไพ ่ น. เงนิ หรือผลประโยชน์ท่ีหาได้เป็นพิเศษ
นอกเหนือจากรายได้ประจำา
วถิ ี น. แนว ทาง
หล ู่ ก. ดูถกู ไมน่ ับถอื
อัชฌาสัย (อัด-ชา-ไส) น. กริ ยิ าด ี นสิ ัยใจคอ ความรจู้ กั ผอ่ นปรน
อาเกยี รณ ์ (อา-เกียน) ว. เกล่อื นกลาด
อปุ ถัมภ์ (อุ-ปะ-ถำา) ก. คาำ้ จุน สนับสนุน เลยี้ งดู
โอภา ก. ทักทายด้วยวาจาสภุ าพ
116 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET ๒. คำ� ตอบจากข้อ ๑ แสดงถึงสิง่ ใดในสังคมไทย
อ่านคำ� ประพันธท์ ี่กำ� หนดแลว้ ตอบคำ� ถามขอ้ ๑-๒ ๑ คา่ นยิ ม ๒ ประเพณี
เปน็ สาวแสแ้ รร่ วยสวยสะอาด ก็หมายมาดเหมอื นมณอี ันมคี า่ ๓ วิถชี ีวติ ๔ ความเชอื่
แมน้ แตกรา้ วรานรอ่ ยถอยราคา จะพลอยพาหอมหายจากกายนาง (เฉลยข้อ ๑ เพราะค่านิยมของสังคมไทยน้ันปลูกฝังให้
๑. ค�ำประพนั ธ์ข้างตน้ กล่าวถงึ เรื่องใด ผหู้ ญงิ รู้จักรกั นวลสงวนตวั ท�ำ ตนเองใหม้ คี ุณค่า หากมคี ุณค่า
๑ การมีทรพั ย์สมบตั ิ ๒ การรกั ษาความสะอาด กย็ อ่ มมแี ตค่ นหมายปองและเห็นคณุ คา่ มากยิ่งข้นึ )
๓ ความสวยงามของสตรี ๔ คณุ คา่ ของสตรใี นวัยสาว
(เฉลยข้อ ๔ จากคำ�ประพันธ์หมายถึง ผู้หญิงน้ันเปรียบเสมือนมณีที่มีค่า ถ้ามีตำ�หนิ
กจ็ ะเหมือนกับมณีทแี่ ตกร้าวย่อมหมดคณุ คา่ และราคา เปน็ การกล่าวถึงคณุ ค่าของสตรีในวยั สาว)
สุดยอดคู่มือครู 116
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ถ้อยค�ำ สำ�นวน ลว้ นตอ้ งศกึ ษ�
อย่านงุ่ ผ้าพกใหญใ่ ตส้ ะดือ เขาจะลือวา่ เล่นไมเ่ ห็นควร
อยา่ ลมื ตัวมวั เดนิ ให้เพลนิ จติ ระวังปิดปกป้องของสงวน
คำาประพันธ์น้ีสอนเร่ืองการแต่งกายว่าต้องนุ่งผ้าให้อยู่เหนือสะดือ ปัจจุบัน
หมายถึง การนุ่งกระโปรงหรือกางเกง เวลาเดินต้องระมัดระวังไม่ให้เสื้อผ้าเปิดข้ึน
จนเห็นส่วนตา่ ง ๆ ในรา่ งกายซึ่งควรปกปิดไว้
มีสลึงพึงประจบให้ครบบาท อย่าให้ขาดส่ิงของต้องประสงค์
จงมักน้อยกนิ นอ้ ยคอ่ ยบรรจง อย่าจ่ายลงใหม้ ากจะยากนาน
คาำ ประพนั ธน์ ส้ี อนใหร้ จู้ กั เกบ็ สะสมเงนิ ทลี ะเลก็ ทลี ะนอ้ ย ระมดั ระวงั เรอ่ื งการกนิ
การใช้ตามความจำาเป็นไม่ให้ฝืดเคือง แต่ไม่ใช้จ่ายฟุ่มเฟือยเพราะการไม่มีเงินออม
จะทำาใหล้ ำาบากในอนาคต
เม่อื สกุ งอมหอมหวนจงึ ควรหลน่ อยูก่ ับตน้ อย่าใหพ้ รากไปจากที่
อยา่ ชงิ สุกก่อนหา่ มไม่งามด ี เมอ่ื บญุ มคี งจะมาอย่าปรารมภ์
คำาประพันธ์น้ีสอนเร่ืองการมีคู่ครองเมื่อถึงวัยท่ีเหมาะสม โดยเปรียบผู้หญิง
เหมือนผลไม้ท่ีควรรอให้สุกแล้วจึงจะร่วงลงจากต้น ซึ่งทำาให้ผลไม้น้ันมีคุณค่าและ
หอมหวาน
สภุ าษิตสอนหญงิ 117
แนวข้อสอบ O-NET
มสี ลึงพึงประจบใหค้ รบบาท อย่าใหข้ าดส่ิงของต้องประสงค์
จงมกั นอ้ ยกินนอ้ ยคอ่ ยบรรจง อยา่ จา่ ยลงให้มากจะยากนาน
ใครนำ� ขอ้ คดิ จากคำ� ประพันธน์ ี้ไปใช้ในชวี ติ ประจำ� วนั ไดเ้ หมาะสม
๑ ดวงใจตอ่ ราคาสินคา้ กอ่ นซอื้ ทุกคร้งั
๒ ดวงดาวรับประทานอาหารเพียงวนั ละ ๑ มอ้ื (เฉลยข้อ ๔ เพราะคำ�ประพันธ์บทน้ีสอนให้
รู้จักเก็บสะสมเงินทีละน้อย ใช้จ่ายเท่าท่ีจำ�เป็น
๓ ดวงเดอื นชอบซอ้ื ปากกามาเกบ็ ไวจ้ ำ� นวนมากจนใชไ้ มท่ ัน จะไดม้ เี งินออม ซึ่งข้อ ๔ ปฏิบัตติ นไดเ้ หมาะสม
๔ ดวงตาเกบ็ เงนิ ทีเ่ หลือจากคา่ ขนมใสก่ ระปอ๋ งออมสนิ ทกุ วัน กบั คำ�ประพันธ์)
117 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตัวช้ีวัด เพ่มิ พูนปัญญา�นานากิจกรรม
ท ๑.๑ ป. ๖/๑ อ�่ นให้คล่อง ต้องฝึกฝน
ท ๕.๑ ป. ๖/๑ ใหน้ กั เรยี นอ่านคำาและความหมายในหวั ขอ้ “เรยี นรูค้ าำ นาำ ไปใช„้
ให้นักเรยี นอา่ นออกเสียงสุภาษติ สอนหญิงทั้งร้อยแกว้ และร้อยกรอง
แนวค�ำตอบ สนทน�ซกั ถ�ม ใจคว�มต�มเรือ่ ง
สนทนาซักถาม ใจความตามเรื่อง ผแู้ ตง่ สภุ าษิตสอนหญงิ คอื ใคร
• สุนทรภู่ สภุ าษิตสอนหญงิ แตง่ ด้วยคาำ ประพนั ธ์ประเภทใด
• กลอนสภุ าพ ผแู้ ตง่ มีวตั ถปุ ระสงคใ์ ดในการแต่งเรือ่ งน้ี
• เพื่อใช้สอนสตรีท่ัวไปที่ย่างเข้าสู่วัยสาว ผหู้ ญิงท่ดี ีเปรียบเหมอื นสงิ่ ใด
ทา่ ทางการเดนิ ท่สี ง่างามต้องเดินอยา่ งไร
จนกระทงั่ มคี รอบครวั แลว้ คำาพูดทีด่ มี ลี ักษณะอยา่ งไร
• แก้วมณีที่มีคา่ ผทู้ ่ีรจู้ ักเก็บเงินและรู้จกั ใชเ้ งนิ ตอ้ งทำาอยา่ งไร
• เดินยืดหลังตรง ไม่ไกวแขน ไม่เสยผม การเลีย้ งดูพอ่ แมห่ มายความว่าอย่างไร
อยา่ ชิงสกุ กอ่ นห่าม หมายความวา่ อย่างไร
ระหว่างเดิน ไม่เดินย้ายอก และเดิน ภรรยาที่ดีควรปฏบิ ตั ิตนอย่างไร
ด้วยความระมัดระวัง
• พูดจาไพเราะอ่อนหวาน ใช้ถ้อยคำ�สุภาพ อภิปร�ยวิเคร�ะห์เจตน� ค้นห�เหตุผล
ไม่พดู จากระโชกโฮกฮาก พูดถกู กาลเทศะ
• ซื้อของเท่าที่จำ�เป็น รู้จักกิน รู้จักใช้ ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ อภปิ รายคาำ สอนของสนุ ทรภใู่ นสภุ าษติ สอนหญงิ วา่ นกั เรยี น
อยา่ งพอดีไมใ่ ชส้ งิ่ ของทง้ิ ขวา้ งเงนิ ทเ่ี หลอื เหน็ ด้วยกับคำาสอนนัน้ หรือไม่ โดยยกเหตุผลและตัวอยา่ งประกอบให้ชัดเจน
ก็เก็บสะสมอดออมไว้ ให้นักเรียนรว่ มกนั อภิปรายเพือ่ แสดงความคดิ เห็นกบั คาำ กล่าวท่วี า่ “คาำ พูดเป็น
• ให้ท่านได้กินอยู่อย่างสุขสบาย ไม่ต้อง นายของเรา”
ลำ�บากตรากตรำ�ทำ�งานหนัก ปรนนิบัติ ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั อภปิ รายวา่ คาำ สอนขอ้ ใดในสภุ าษติ สอนหญงิ ทผ่ี ชู้ ายกส็ ามารถ
ดู แ ล ท่ า น ใ ห้ สุ ข ส บ า ย ทั้ ง ก า ย แ ล ะ ใ จ นำามาปฏบิ ัตไิ ด้
ดแู ลท่านใหเ้ หมือนท่านดูแลเรา
• ไม่ควรมีเพศสัมพันธ์เม่ือยังไม่ถึงวัย 118 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
อนั ควร และยังไมไ่ ดแ้ ตง่ งาน
• ไม่เถียงสามี ไม่นำ�เรื่องในบ้านไปพูดให้ แนวข้อสอบ O-NET
ผู้อื่นฟัง เคารพเช่ือฟังและให้เกียรติสามี
ทำ�ให้ครอบครัวอยู่เยน็ เปน็ สุข ถ้าแม้นทำ� สิง่ ใดใหต้ ลอด อย่าทงิ้ ทอดเที่ยวไปไมเ่ ป็นผล
เขมน้ ขะมกั รกั งานการของตน อยา่ ซกุ ซนคบเพอ่ื นไพล่เชอื นแช
สุดยอดคู่มือครู 118 คำ� ประพันธ์ขา้ งตน้ กลา่ วถึงเรือ่ งใด
๑ มีวินยั ๒ ความซือ่ สตั ย์
๓ การมีจิตสาธารณะ ๔ ความมุ่งมนั่ ในการท�ำงาน
(เฉลยข้อ ๔ เพราะค�ำ ประพันธบ์ ทน้ีสอนให้มีความต้งั ใจและรับผดิ ชอบในการท�ำ งาน
จนสำ�เร็จ ซ่ึงตรงกับการมีความมุง่ ม่ันในการทำ�งาน)
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ม�ชว่ ยกนั คดิ ม�ช่วยกนั ห� ตัวช้ีวัด
ใหน้ ักเรียนชว่ ยกนั คน้ หาสุภาษติ สอนใจอนื่ ๆ เขยี นรวบรวมไวแ้ ลว้ นำามา ท ๑.๑ ป. ๖/๘
แลกกนั อ่านและรว่ มกันอภิปรายเก่ยี วกบั แนวทางการนำาไปปฏบิ ตั ิ ท ๕.๑ ป. ๖/๔
พัฒน�ง�นเขยี น เรยี นรู้หล�กหล�ย
ใหน้ กั เรยี นฝกึ ถอดคาำ ประพนั ธใ์ นสภุ าษติ สอนหญงิ ใหเ้ ปน็ รอ้ ยแกว้ ทสี่ ละสลวย
ให้นักเรียนนำาคำาสอนที่ชอบมาแต่งเป็นนิทาน เรียงความ หรือเรื่องส้ัน ๆ
พรอ้ มตง้ั ช่ือเร่อื งและวาดภาพประกอบ
สนุกหรรษ� ลีล�สมมุติ
ให้นักเรียนนำาผลงานท่ีได้จากการเขียนเรื่องมาดัดแปลงให้เหมาะสมเพ่ือแสดง
บทบาทสมมุต ิ แลว้ รว่ มกนั ประเมนิ การแสดงบทบาทสมมุติของแตล่ ะกล่มุ
เพ่ือหาข้อดีและขอ้ ทค่ี วรปรับปรงุ
ให้นกั เรียนแบง่ กลุ่มแสดงบทบาทสมมตุ ติ ามคำาสอนในสภุ าษิตสอนหญิง
โดยแสดงเปน็ การปฏบิ ตั ิที่ดีและการปฏบิ ตั ิที่ไมด่ เี ปรยี บเทยี บกัน
ส่ิงควรทำ� ช่วยย้�ำ เรอื่ งร�ว
ใหน้ กั เรียนท่องคาำ สอนทชี่ อบในสุภาษิตสอนหญิง
ให้นักเรยี นคดั คำาสอนท่ีชอบลงในสมดุ พรอ้ มกบั เขียนอธิบายความหมาย
วัฒนธรรม ประเพณี ค่�นยิ ม...น�่ ชืน่ ชมลองค้นห�
ให้นักเรยี นสอบถามคณุ พอ่ คณุ แม่และญาตผิ ใู้ หญ่เกย่ี วกบั วฒั นธรรม
หรอื คา่ นิยมของไทยทค่ี วรนาำ มาปฏบิ ัต ิ แล้วบันทกึ ไว้เพื่อเปน็ ข้อเตอื นใจ
สุภาษิตสอนหญิง 119
แนวข้อสอบ O-NET
จะพูดจาปราศรัยกับใครนั้น อยา่ ตะคั้นตะคอกให้เคืองหู
ไม่ควรพดู อื้อองึ ขึ้นมึงกู คนจะหลลู่ ่วงลามไมข่ ามใจ
“พดู ออ้ื องึ ” หมายถงึ การพดู ลกั ษณะใด
๑ พูดเสยี งเบาอยู่ในล�ำคอ ๒ พูดกระโชกโฮกฮาก
๓ พดู เสียงดังฟังชดั ๔ แยง่ กนั พูด
(เฉลยข้อ ๒ การพดู อ้ือองึ หมายถงึ การพูดกระโชกโฮกฮาก เสยี งสนนั่ เอกิ เกรกิ )
119 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตัวช้ีวัด พจิ ารณาสกั นดิ ข้อคดิ ท่ีได้
ให้นกั เรียนบอกขอ้ คิดในสภุ �ษิตสอนหญงิ ๕ ขอ้
ท ๑.๑ ป. ๖/๕
ท ๕.๑ ป. ๖/๓ พนิ ิจคุณคา่ นาำ มาประยกุ ต์ใช้
ใหน้ กั เรียนเลอื กคำ�สอนในสุภ�ษติ สอนหญงิ ที่ชอบม�กที่สดุ ๑ ขอ้ แล้วเสนอ
แนวท�งก�รปฏบิ ัติตนทถ่ี กู ต้อง
กิจกรรมถ่ายโยงความรสู้ ู่สมรรถนะสำ�คัญ
๑. ใหน้ กั เรียนแบ่งกลุม่ ผู้ช�ยและผู้หญิง กล่มุ ผชู้ �ยคิดคำ�สอนสำ�หรบั ผูช้ �ย
สว่ นกลุม่ ผหู้ ญิงคดิ คำ�สอนสำ�หรับผหู้ ญงิ ท่ีควรปฏิบัตใิ นชวี ิตจรงิ ซึ่งสอดคลอ้ ง
กบั ยคุ ปจั จบุ นั จ�กนน้ั ออกแบบก�รน�ำ เสนอใหน้ �่ สนใจไดอ้ ย�่ งอสิ ระเพอื่ ม�น�ำ เสนอ
หน้�ช้ันเรียน
๒. ให้นักเรียนช่วยกันวิเคร�ะห์ส�เหตุและผลที่เกิดข้ึนของก�รชิงสุกก่อนห�่ ม จ�กน้ัน
ร่วมกันนำ�เสนอวิธีแก้ไขปัญห�และแนวท�งป้องกันที่เหม�ะสม และส�ม�รถนำ�ไป
ใช้ไดจ้ ริง ผลท่ีเกิดขน้ึ
สาเหตุ
การชิงสุก
ก่อนหา่ ม
แนวท�งปอ้ งกนั ส�เหตุ วิธีแก้ไขปัญห�
120 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET ๒. สภุ าษติ สอนหญิงใหค้ ุณคา่ ด้านใดเดน่ ชัดท่ีสดุ
๑. ค�ำประพันธ์ใดใหข้ อ้ คิดท่ีแตกตา่ งจากขอ้ อ่ืน ๑ คณุ ค่าดา้ นปัญญา
๑ อย่าเกียจครา้ นการสตรจี งนยิ ม จะอดุ มสนิ ทรพั ยไ์ มอ่ บั จน ๒ คณุ คา่ ดา้ นอารมณ์
๒ อย่าไกวแขนสุดแขนเขาห้ามปราม เสง่ยี มงามสงวนไว้แต่ในที ๓ คุณคา่ ดา้ นวรรณศิลป์
๓ อยา่ เดนิ กรายย้ายอกยกผา้ หม่ อย่าเสยผมกลางทางหวา่ งวถิ ี ๔ คณุ ค่าด้านวฒั นธรรม
๔ อย่าลมื ตวั มัวเดนิ ใหเ้ พลนิ จติ ระวังปิดปกปอ้ งของสงวน (เฉลยข้อ ๔ เพราะสุภาษิตสอนหญิงเปน็ คำ�สอนทีป่ ลูกฝังค่านิยม
(เฉลยข้อ ๑ เพราะใหข้ ้อคดิ ในเรอ่ื งของความขยนั หมนั่ เพียร ส่วนข้อ ๒ ๓ การประพฤติปฏิบัติตนของผู้หญิงในสังคมไทย สะท้อนให้เห็น
และ ๔ ให้ข้อคดิ ในเร่อื งของกริ ิยาการเดนิ ) คณุ คา่ ดา้ นวฒั นธรรมไทย)
สุดยอดคู่มือครู 120
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เป้าหมายการเรียนรู้
คำ�กลอนสภุ าษติ ...ใหข้ ้อคิดสอนใจ มาตรฐานการเรียนรู้
พระธรรมโกศาจารย์ (พุทธทาสภิกขุ) มาตรฐาน ท ๑.๑
บุญเสริม แก้วพรหม ใช้กระบวนการอ่านสร้างความรู้และความคิด
เพอื่ นำ�ไปใชต้ ดั สนิ ใจ แกป้ ญั หาในการดำ�เนนิ ชวี ติ
ตัวชี้วัด และมนี ิสัยรกั การอา่ น
อ่านออกเสียงบทร้อยแก้วและบทร้อยกรองได้ถูกต้อง (ท ๑.๑ ป. ๖/๑) มาตรฐาน ท ๕.๑
อธิบายความหมายของคำา ประโยค และข้อความที่เป็นโวหาร (ท ๑.๑ ป. ๖/๒) เข้าใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณ์วรรณคดี
อธิบายการนำาความรู้และความคิดจากเรื่องที่อ่านไปตัดสินใจแก้ปัญหาในการดำาเนินชีวิต และวรรณกรรมไทยอย่างเห็นคุณค่า และ
นำ�มาประยุกต์ใช้ในชีวติ จริง
(ท ๑.๑ ป. ๖/๕)
อ่านหนังสือตามความสนใจและอธิบายคุณค่าที่ได้รับ (ท ๑.๑ ป. ๖/๘) สมรรถนะส�ำ คัญของผู้เรยี น
แสดงความคิดเห็นจากวรรณคดีหรือวรรณกรรมที่อ่าน (ท ๕.๑ ป. ๖/๑)
อธิบายคุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่านและนำาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง (ท ๕.๑ ป. ๖/๓) ๑. ความสามารถในการสื่อสาร
• ทกั ษะการอ่าน
ท่องจำาบทอาขยานตามที่กำาหนดและบทร้อยกรองที่มีคุณค่าตามความสนใจ (ท ๕.๑ ป. ๖/๔) • ทกั ษะการเขยี น
• ทักษะการฟัง การดู และการพูด
แผนผังสาระการเรียนรู้ ๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการแก้ปญั หา
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ค�ำ กลอนสภุ �ษติ ผูช้ นะ คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์
ใหข้ อ้ คิดสอนใจ
เปน็ มนุษย์หรือเปน็ คน ใฝเ่ รยี นรู้
ตัวชีว้ ดั ที่ ๔.๑ ตง้ั ใจ เพียรพยายามในการเรยี น
สาระสำาคัญ และเข้ารว่ มกิจกรรมการเรยี นรู้
ตัวชี้วัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรู้จากแหลง่ เรียนรู้
การนำาข้อคิดจากคำากลอนสุภาษิตไปปฏิบัติ ทำาให้เกิดประโยชน์ต่อการดำาเนินชีวิตประจำาวัน ต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน
และการอยู่ร่วมกันในสังคม ด้วยการเลือกใช้สื่ออย่างเหมาะสม บันทึก
ความรู้ วิเคราะห์ สรุปเป็นองค์ความรู้ สามารถ
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จุดประกายโครงงาน นำ�ไปใช้ในชวี ิตประจำ�วนั ได้
นักเรียนแบ่งกลุ่มแต่งบทร้อยกรองสุภาษิตท่ีให้ข้อคิด ๑ เรื่อง โดยแต่งเป็นคำ�ประพันธ์ มุ่งมัน่ ในการท�ำ งาน
ตัวชว้ี ดั ท ่ี ๖.๑ ตง้ั ใจและรบั ผดิ ชอบในการปฏบิ ตั ิ
ประเภทใดก็ได้ ความยาว ๕ บทข้ึนไป จัดทำ�เป็นสมุดคำ�กลอน แล้วนำ�ผลงาน หน้าท่ีการงาน
ตวั ช้วี ัดท่ ี ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียรพยายาม
มาแลกเปล่ียนกันอ่าน จากนั้นนำ�ไปไว้ในห้องสมุดเพื่อให้นักเรียนในโรงเรียนได้อ่าน และอดทนเพอื่ ใหง้ านสำ�เรจ็ ตามเปา้ หมาย
รักความเป็นไทย
ตัวชี้วัดท ่ี ๗.๒ เห็นคุณค่าและใช้ภาษาไทย
ในการส่อื สารได้อย่างถูกตอ้ งเหมาะสม
สามารถนำ�ไปประยุกตใ์ ชใ้ นชวี ติ จรงิ ได้
121 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตวั ช้วี ดัSt ประวัติผู้แต่ง
พระธรรมโกศาจารย์ ที่รู้จักกันดีในนาม พุทธทาสภิกขุ มีนามเดิมว่า
ท ๑.๑ ป. ๖/๑ เงื่อม พานิช เกิดเม่ือวันที่ ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๙ ท่ีอำาเภอไชยา จังหวัด
ท ๑.๑ ป. ๖/๒ สรุ าษฎร์ธานี
ท ๑.๑ ป. ๖/๕ ท่านพุทธทาสภิกขุอุปสมบทเม่ืออายุ ๒๐ ปี ได้รับฉายาว่า “อินทปัญโญ„
ท ๑.๑ ป. ๖/๘ เมื่ออุปสมบทแล้วได้เดินทางมาศึกษาต่อท่ีวัดปทุมคงคา กรุงเทพมหานคร สอบได้
ท ๕.๑ ป. ๖/๑ นกั ธรรมเอกและเรียนภาษาบาลไี ดเ้ ปรยี ญ ๓ ประโยค ท่านสร้างสำานกั ปฏบิ ัตธิ รรม
ท ๕.๑ ป. ๖/๓ “สวนโมกขพลาราม„ ข้ึนท่ีอำาเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เม่ือ พ.ศ. ๒๔๗๕
ท ๕.๑ ป. ๖/๔ ผลงานที่ท่านสร้างไว้น้ันมีจำานวนมาก ทั้งที่เป็นหนังสือและเทปบันทึกเสียงรวมท้ัง
การแสดงปาฐกถาธรรมทางสถานวี ทิ ย ุ สถานทตี่ า่ ง ๆ และหนว่ ยงานหลายแหง่ ทา่ นได้
ภาระงาน/ช้นิ งาน อทุ ศิ ตนเพอ่ื งานพระศาสนาและทาำ งานเพอื่ ชว่ ยเหลอื เพอื่ นมนษุ ยเ์ พอ่ื ใหไ้ ดพ้ บสนั ตสิ ขุ
ผลจากการทำางานอย่างอุทิศชีวิตถวายแด่พระพุทธศาสนา ทำาให้ท่านได้รับ
การเล่าประสบการณท์ น่ี ำ�ขอ้ คิดจาก การยกย่องจากพุทธศาสนิกชนทั้งในประเทศและต่างประเทศ ผลงานของท่าน
คำ�กลอนสุภาษติ ไปใชใ้ นชวี ติ จรงิ ไดร้ บั การเผยแพรอ่ ยา่ งกวา้ งขวาง และไดร้ บั การถวายปรญิ ญาดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ด์ิ
ในสาขาตา่ ง ๆ จากหลายสถาบนั การศึกษา
ep 1 ขนั้ สังเกต ท่านพุทธทาสภิกขุมรณภาพเมอื่ วันที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๖ สริ ิอายุ ๘๗ ปี
นับได้ ๖๗ พรรษา ท่านได้รับการยกย่องจากองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และ
รวบรวมขอ้ มูล วัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติว่าเป็นบุคคลสำาคัญของโลกด้านส่งเสริมขันติธรรม
สันติธรรม วัฒนธรรม ความสัมพันธ์และความเข้าใจอันดีของมวลมนุษย์ เม่ือ
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ พ.ศ. ๒๕๔๘
คำ�ถาม ดงั น้ี
บทนำ�เร่ือง
• คำ�กลอนสุภาษิตมีคุณค่าอย่างไร คำากลอนสุภาษิต เป็นคำากลอนท่ีให้ข้อคิดเก่ียวกับการประพฤติปฏิบัติตน
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ให้ข้อคิด คติเตือนใจ แนวทางการดำาเนินชีวิตอย่างมีคุณธรรม ซ่ึงทำาให้เกิดประโยชน์สุขทั้งแก่ตนเอง
แนวทางในการประพฤติปฏิบัติตนในการ และส่วนรวม นอกจากน้ัน ความไพเราะที่เกิดจากลักษณะของคำาประพันธ์ทำาให้
ดำ�เนนิ ชวี ิต) สามารถจดจำาได้งา่ ย จึงมีผ้นู ิยมแตง่ บทร้อยกรองเป็นสุภาษติ กนั อยา่ งแพร่หลาย
๒. นักเรียนศึกษาประวัติผู้แต่งและ 122 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
บทนำ�เรื่อง เพื่อให้เกิดความเข้าใจ
ก่อนอา่ นคำ�กลอนสุภาษิต
สุดยอดคู่มือครู 122
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
คํากลอนสุภาษิตที่นํามาเสนอในบทเรียนน้ี คือ “เป็นมนุษย์หรือเป็นคน„ St St ep 1asean
ประพันธ์โดย พระธรรมโกศาจารย์ (พุทธทาสภิกขุ) และ “ผู้ชนะ„ ประพันธ์โดย
บุญเสริม แก้วพรหม ปัจจุบันเป็นศึกษานิเทศก์ สํานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา ขน้ั สงั เกต
ประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต ๔ รวบรวมข้อมูล
๓. นักเรียนอ่านคำ�กลอนสุภาษิต “เป็นมนุษย์
เปน็ มนุษยห์ รอื เปน็ คน หรือเป็นคน” โดยอ่านแบบสำ�รวจเร่ือง
พร้อมทั้งบนั ทึกคำ�ท่ีไมร่ ู้ความหมาย
เปน็ มนุษย์เปน็ ไดเ้ พราะใจสูง เหมือนหนงึ่ ยูงมีดที ่ีแววขน ๔. นักเรียนศึกษาความหมายคำ�ศัพท์จาก
ถา้ ใจตํ่าเปน็ ไดแ้ ต่เพียงคน ย่อมเสยี ทีท่ตี นไดเ้ กิดมา คำ�ศัพท์น่ารู้ท้ายเร่ืองและค้นหาความหมาย
ใจสะอาด ใจสวา่ ง ใจสงบ ถา้ มีครบควรเรยี กมนสุ สา ของคำ�จากพจนานกุ รมเพมิ่ เตมิ เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจ
เพราะทําถกู พูดถูกทกุ เวลา เปรมปรดี าคนื วันสขุ สันต์จริง เนื้อเรื่องได้ชดั เจนยงิ่ ขน้ึ
ใจสกปรกมืดมัวและร้อนเรา่ ใครมีเขา้ ควรเรยี กว่าผสี งิ (ท ๑.๑ ป. ๖/๒)
เพราะพูดผดิ ทาํ ผดิ จติ ประวิง แต่ในส่ิงนําตวั กลั้วอบาย ๕. นักเรียนอ่านออกเสียงคำ�กลอนสุภาษิต
คดิ ดเู ถิดถา้ ใครไม่อยากตก จงรบี ยกใจตนรีบขวนขวาย “เป็นมนุษย์หรือเป็นคน” เป็นทำ�นองเสนาะ
ให้ใจสงู เสยี ไดก้ อ่ นตวั ตาย กส็ มหมายท่ีเกิดมาอยา่ เชอื นเอย ให้เสียงดังชัดเจนและพร้อมเพรียงกัน
จากนน้ั ทำ�ความเขา้ ใจเนอ้ื เรอ่ื งอยา่ งละเอยี ด
พระธรรมโกศาจารย์ (เง่อื ม อินทฺ ปญฺโญ)ฺ หรอื พุทธทาสภกิ ขุ
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้
๖. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
• การเปน็ “มนษุ ย”์ สูงกว่าการเป็น “คน”
เพราะเหตใุ ด
บทรอ้ ยกรอง (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะผู้ท่ีจะเป็นมนุษย์ได้ต้อง
เปน็ มนษุ ย์หรอื เปน็ คน
เป็นผู้มีจิตใจสูง คิดดี ทำ�ดี ซึ่งต่างจากคน
ถ้ายังมีจิตใจท่ีตํ่า มีความโลภ ความโกรธ และ
“เปน็ มนษุ ยห์ รอื เปน็ คน„ แตง่ ดว้ ยคาํ ประพนั ธป์ ระเภทกลอนสภุ าพซง่ึ พระธรรม- ความหลง ก็จะเป็นได้แค่เพียงคนเท่าน้ัน)
โกศาจารย์ (พทุ ธทาสภกิ ขุ) แตง่ ข้นึ เพอ่ื เตือนใจคนท้งั หลายให้เป็นคนดขี องสังคม ให้ • เพราะเหตใุ ดการทำ�ถกู พดู ถกู จงึ ทำ�ให้
ข้อคดิ ว่าการเปน็ มนษุ ยท์ สี่ มบูรณน์ นั้ ขึน้ อยู่กับการปฏิบตั ิแตส่ ง่ิ ท่ดี ีด้วยใจบรสิ ทุ ธ์ิ
เกดิ ความสขุ
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเพราะการท�ำ และพดู ในสง่ิ ทถี่ กู
คำ�กลอนสภุ �ษติ ...ให้ข้อคิดสอนใจ 123 จะทำ�ให้จิตใจบริสุทธ์ิ คิดแต่สิ่งท่ีดี จิตใจไม่มี
กิเลสก็ยอ่ มจะก่อให้เกดิ ความสุขตามมา)
• ผู้มใี จมดื มวั เร่ารอ้ น เปรยี บเหมือนคน
ถกู ผสี งิ เพราะเหตุใด (ตวั อย่างคำ�ตอบ เพราะ
ผลท่ีเกิดขนึ้ จิตใจยังตกอยู่ในความโลภ ความโกรธ
ถา้ ปฏิบัติ จิตใจบริสุทธิ์ พบกับ ความหลง ยังมกี ิเลสอยูภ่ ายในใจเหมือนกบั ถกู
ความสขุ เปน็ มนษุ ย์ ๗. นักเรียนนำ�ข้อคิดท่ีได้รับจากคำ�กลอน ผสี ิงอยู)่
สภุ าษติ “เปน็ มนษุ ยห์ รอื เปน็ คน” มาเชอื่ มโยง • การจะให้พ้นจากอบายหรือที่ท่ีมีแต่
คิดดี ที่สมบรู ณ์ กับชีวิตจริง แสดงให้เห็นถึงความสำ�คัญ ความเสื่อมไม่เจริญ ควรทำ�อย่างไรบ้าง
พดู ดี ของการนำ�มาปฏิบัติในชีวิตจริง โดยสรุป (ตัวอย่างคำ�ตอบ ควรเปลี่ยนแปลงตนเอง
ทำ�ดี ผลที่เกดิ ข้นึ ให้คิดดี พดู ดี ท�ำ ด)ี
จิตใจตกอยู่ภายใต้ เปน็ แผนภาพความคดิ ดังนี้
กเิ ลสของความโลภ
ถา้ ไม่ปฏิบัติ ความโกรธ และ
ความหลง มีความ
ทุกขใ์ จ
123 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 1 ข้ันสงั เกต
St St ผ้ชู นะ
รวบรวมข้อมลู
๘. นักเรียนอ่านคำ�กลอนสุภาษิต “ผู้ชนะ” เมือ่ ทาำ การสง่ิ ใดดว้ ยใจรกั ถงึ งานหนักก็เบาลงแล้วครึง่ หน่ึง
ด้วยใจรกั เป็นแรงท่เี รา้ รงึ ให้มุ่งมน่ั ฝนั ถึงซ่งึ ปลายทาง
โดยอา่ นแบบสำ�รวจเรอ่ื ง พรอ้ มทงั้ บนั ทกึ คำ� เมอื่ ทาำ การสง่ิ ใดใจบากบ่ัน ไมไ่ หวหว่ันอปุ สรรคเป็นขวากขวาง
ท่ไี มร่ ้คู วามหมาย ถึงเหน่อื ยยากพากเพยี รไมล่ ะวาง งานทกุ อยา่ งเสร็จเพราะกลา้ พยายาม
๙. นักเรียนศึกษาความหมายคำ�ศัพท์จาก เมอ่ื ทาำ การสิง่ ใดใจจดจ่อ คอยเติมต่อตงั้ จติ ไมค่ ดิ ขาม
คำ�ศพั ทน์ า่ รทู้ า้ ยเรอื่ งและคน้ หาความหมาย ทำาด้วยใจเป็นชวี ติ คอยตดิ ตาม บงั เกดิ ผลงอกงามตามต้องการ
ของคำ�จากพจนานุกรมเพ่ิมเติม เพื่อให้ เมือ่ ทำาการสง่ิ ใดใครค่ รวญคดิ เห็นถูกผิดแก้ไขใหพ้ น้ ผา่ น
เขา้ ใจเนอื้ เร่ืองไดช้ ดั เจนยิ่งข้ึน ใช้สมองตรองตริคิดพิจารณ ์ ปรากฏงานกา้ วไกลไม่ลำาเคญ็
(ท ๑.๑ ป. ๖/๒) ความสาำ เร็จจะว่าใกลก้ ็ใชท่ ่ ี จะวา่ ไกลฤๅกม็ ีอยู่ให้เห็น
๑๐. นักเรียนอ่านออกเสียงคำ�กลอนสุภาษิต
“ผู้ชนะ” เป็นทำ�นองเสนาะให้เสียงดังชัดเจน
และพรอ้ มเพรยี งกนั จากนนั้ ทำ�ความเขา้ ใจ ถ้าจรงิ จังตง้ั ใจไมย่ ากเยน็ และจะเปน็ ผู้ชนะตลอดกาล
บุญเสริม แกว้ พรหม
เน้อื เรอ่ื งอยา่ งละเอียด
ep 2 ขนั้ คดิ วิเคราะห์
“ผชู้ นะ” แต่งด้วยคำาประพันธป์ ระเภทกลอนสภุ าพ ใหข้ ้อคิดและแนวทางอนั จะนำา
และสรุปความรู้ ไปสู่ความสำาเรจ็ ซึง่ สอดคล้องกบั หลกั อทิ ธบิ าท ๔ ไดแ้ ก่
✿ ฉันทะ คอื ความรัก ความพอใจ เหน็ คุณคา่ ของงานที่จะทาำ
๑๑. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ✿ วิรยิ ะ คอื ความพากเพยี รพยายาม อดทนบากบ่ัน ไมท่ ้อถอย
โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี แมจ้ ะมีความยากลาำ บาก
✿ จติ ตะ คอื จิตใจทคี่ อยจดจ่อเอาใจใส่ ต้งั ใจจรงิ ไม่ทอดทิง้ ไปกลางคัน
• ผูช้ นะในท่ีนห้ี มายถงึ ชนะสง่ิ ใด ✿ วิมงั สา คือ การไตร่ตรองพิจารณา ตรวจสอบ แก้ไขส่งิ ทผ่ี ดิ พลาด
(ชนะใจตนเอง) ผู้ที่ได้ปฏิบัติตามหลักอิทธิบาท ๔ นี้จะได้ช่ือว่าเป็น “ผู้ชนะ„ อย่างแท้จริง คือ
• นักเรียนเห็นด้วยหรือไม่กับคำ�กล่าว การชนะใจตนเอง ซ่ึงยากย่ิงกว่าการชนะส่ิงอ่ืนใดเพราะต้องต่อสู้กับกิเลสในตัวท่ีมัก
ต้องการความสุขสบาย การตอ้ งอดทนลาำ บากในการต่อสกู้ บั อุปสรรคต่าง ๆ และหาก
ที่ว่า “ถ้าทำ�ส่ิงใดด้วยใจรักก็เท่ากับงานนั้น ปฏิบัติตามหลักนี้ได้สำาเร็จ ก็จะทำาให้เกิดประโยชน์ในการดำาเนินชีวิต ประสบชัยชนะ
สำ�เร็จไปแล้วครึ่งหนงึ่ ” อยา่ งไร ในสงิ่ ที่พงึ ปรารถนาทุกประการ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เห็นด้วย เพราะการที่เราจะทำ�
อะไรสักอย่าง ถ้าเรามีใจรักที่จะทำ�ในสิ่งน้ัน ค�ำ ถ�มท้�ท�ย จดุ ประก�ยคว�มคิด
ก็ย่อมทำ�ให้สิ่งที่เราจะทำ�ง่ายขึ้น เหมือนกับเรา
“ใจเปน็ นายกายเปน็ บา่ ว” สอดคล้องกับบทร้อยกรอง ๒ เรือ่ งน้ี อยา่ งไร
เดนิ ทางมาถึงคร่ึงหนึ่งของจุดหมายนั้นแลว้ )
๑๒. นักเรียนนำ�ข้อคิดที่ได้รับจากคำ�กลอน 124 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
สุภาษิต “ผู้ชนะ” มาเชื่อมโยงกับชีวิตจริง
โดยให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
วา่ จะทำ�อยา่ งไรใหม้ ผี ลการเรยี นดี โดยสรปุ บทร้อยกรอง ผู้ชนะ
เปน็ แผนภาพความคดิ ดงั น้ี ๑๓. นักเรยี นร่วมกนั ประเมนิ คณุ ค่าวรรณคดี
ดา้ นเนือ้ หา พรอ้ มท้งั ยกตัวอย่างค�ำ ประพนั ธ์ประกอบการอธบิ าย
ตงั้ ใจฟังเวลาครสู อน หมั่นทบทวน (สรปุ แนวคิดสำ�หรับครู
บทเรยี นอยเู่ สมอ
หลักปฏิบัตทิ ีท่ ำ�ให้ คำ�กลอนสุภาษิต “เป็นมนุษย์หรือเป็นคน” มีเน้ือหาท่ีมุ่งช้ีให้เห็นว่า การเป็นมนุษย์ท่ีสมบูรณ์
ผลการเรียนดี จะต้องประพฤติปฏิบัติส่ิงท่ีดีงามท้ังทางกาย วาจา ใจ แล้วชีวิตจะหลุดพ้นจากอบายมุขต่าง ๆ
ส่วนคำ�กลอนสุภาษิต “ผู้ชนะ” มีเน้ือหาเก่ียวกับความมุ่งมั่นในการทำ�งาน ผู้ที่มีความตั้งใจและ
หมน่ั ทำ�แบบฝึกหัด หาความรเู้ พม่ิ เตมิ จาก รับผิดชอบในการปฏิบัติหน้าที่การงาน ทำ�งานด้วยความเพียรพยายาม ทุ่มเทกำ�ลังกาย กำ�ลังใจ
และข้อสอบดว้ ยตนเอง แหล่งเรยี นรตู้ า่ ง ๆ งานนั้นก็จะส�ำ เร็จตามเป้าหมาย)
สุดยอดคู่มือครู 124
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
สรุปความรู้ การเปน็ ผมู้ จี ติ ใจด ีประพฤตติ นดงี ามถกู ตอ้ งทง้ั ทางกาย วาจา และใจ St asean
St St
จึงจะได้ชื่อว่าเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ และความมุ่งมั่นต้ังใจจริงในการทำางาน ep 3 ข้ันปฏบิ ัติ
ไมย่ อ่ ทอ้ ต่ออุปสรรคใด ๆ ปฏิบัตติ ามหลกั การทำางานที่ถูกวธิ ยี อ่ มได้ชยั ชนะ และสรุปความรู้
และประสบความสำาเรจ็ ในการทาำ งานทุกคร้งั หลังการปฏบิ ัติ
รวมคำาสอนของทา่ นพทุ ธทาส http://www.buddhadasa.com ๑๔. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น อ ภิ ป ร า ย ข้ อ คิ ด ที่ ไ ด้ รั บ
จากคำ�กลอนสุภาษิต “เป็นมนุษย์หรือ
คำ�ศัพท์น�่ รู้ เรียนรู้คำ��นำ�ไปใช้ เป็นคน” และ “ผู้ชนะ” นำ�ข้อมูลที่ได้มา
เช่ือมโยงกับชีวิตจริง โดยเลือกข้อคิดท่ีได้รับ
กลว้ั ก. เขา้ ไปยุง่ เกย่ี ว จากคำ�กลอนสภุ าษติ เรอ่ื งใดเรอื่ งหนงึ่ แตล่ ะคน
ขวนขวาย (ขฺวน-ขฺวาย) ก. หมน่ั เสาะแสวงหาเพม่ิ เตมิ โดยไมย่ อมอยนู่ ง่ิ แสดงความคิดเห็นว่าจะสามารถนำ�ข้อคิด
ขวาก น. ไม้หรือเหล็กเป็นต้นมีปลายแหลม สำาหรับ ดังกล่าวไปใช้ในการดำ�เนินชีวิตได้อย่างไร
ปักหรือโปรยเพือ่ ดกั หรอื ให้ตาำ ผู้ผ่านเขา้ ไป แ ล้ ว จ ะ เ กิ ด ผ ล อ ย่ า ง ไ ร เ มื่ อ นำ� ไ ป ป ฏิ บั ติ
ขาม ก. ไม่กล้าส ู้ กลวั เกรง ยกตัวอย่างเหตุการณค์ นละ ๑ เรอื่ ง เรียบเรียง
จดจ่อ ก. มีใจฝักใฝผ่ ูกพนั อยู่ ถอ้ ยคำ�ใหมใ่ หส้ ละสลวย เพอ่ื นำ�มาเลา่ ใหเ้ พอื่ น
ใจสงบ น. ใจทน่ี ่ิง ระงบั ฟงั หนา้ ช้ันเรยี น
ใจสว่าง น. ใจทีร่ ูแ้ จ้ง
ใจสะอาด น. ใจทีบ่ รสิ ทุ ธผิ์ ่องใส ๑๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป ส่ิ งท่ี เ ข้ า ใ จ เ ป็ น ค ว า ม รู้
เชือน ว. ชกั ช้า รว่ มกนั ดังน้ี
บากบน่ั ก. พากเพียร ต้งั หนา้ ฝ่าความยากลาำ บาก
ประวงิ ก. ถ่วงเวลา หนว่ งไว้ให้เนนิ่ ช้า • คำ�กลอนสุภาษิต เป็นเรื่องที่ให้ข้อคิดที่
เปรมปรีดา ว. อิม่ อกอม่ิ ใจ ปลาบปลมื้ ใจ สามารถนำ�ไปปฏบิ ตั ิ ทำ�ใหเ้ กดิ ประโยชนต์ อ่ การ
มนุสสา (มะ-นดุ -สา) น. มนุษย์ ดำ�เนินชีวิตประจำ�วันและการอยู่ร่วมกันใน
ร้อนเร่า ก. เร่าร้อน กลัดกลุ้มดว้ ยร้อนใจ สังคม คำ�กลอนสุภาษิตเร่ือง “เป็นมนุษย์หรือ
เรา้ ก. ปลุกใจ เป็นคน” กล่าวถึงเร่ืองการเป็นผู้มีจิตใจดี
ลาำ เค็ญ (ลาำ -เค็น) ว. ลาำ บาก ยากแคน้ ประพฤตติ นดีงามทงั้ ทางกาย วาจา และใจ จึง
อบาย (อะ-บาย) น. ทท่ี ปี่ ราศจากความเจริญ จะได้ช่ือว่าเป็นมนุษย์ท่ีสมบูรณ์ เป็นเรื่องที่
กลา่ วเตอื นใจใหค้ นทง้ั หลายเปน็ คนดขี องสงั คม
คำ�กลอนสุภ�ษิต...ให้ขอ้ คดิ สอนใจ 125
สว่ นคำ�กลอนสภุ าษติ เรอื่ ง“ผชู้ นะ”ใหข้ อ้ คดิ และ
แนวทางในการดำ�เนินชีวิตไปสู่ความสำ�เร็จ
ซง่ึ สอดคล้องกบั หลักอทิ ธบิ าท ๔ ถ้านำ�ไปใช้ใน
การดำ�เนินชีวิตจะก่อให้เกิดประโยชน์และ
ประสบความสำ�เรจ็ ในสิ่งที่ปรารถนา
ep 4
ขัน้ ส่อื สารและนำ� เสนอ
5ep ข้ันประเมินเพ่ือเพ่มิ คณุ ค่า ๑๖. นักเรียนแต่ละคนออกมาเล่าประสบการณ์ว่า
บริการสังคม จะสามารถนำ�ข้อคิดจากคำ�กลอนสุภาษิตไปใช้
และจิตสาธารณะ ในชีวิตประจำ�วันได้อย่างไร แล้วจะเกิดผล
อยา่ งไรเมอื่ นำ�ไปปฏบิ ตั ใิ หเ้ พอื่ นฟงั หนา้ ชน้ั เรยี น
๑๘. นักเรียนนำ�คำ�กลอนสุภาษิต “เป็นมนุษย์หรือเป็นคน” และ “ผู้ชนะ” เพ่ือเป็นแนวทางในการดำ�เนินชวี ติ ใหก้ บั เพ่ือน
ไปเผยแพร่ทางเครือข่ายสังคมออนไลน์ เว็บไซต์ของโรงเรียน หรือนำ�ไป
ท่องให้คนใกล้ชดิ และบคุ คลอน่ื ฟัง เพ่ือเตือนสตแิ ละใหก้ ำ�ลงั ใจ ๑๗. นกั เรยี นสบื คน้ ความรเู้ กย่ี วกบั คำ�กลอนสภุ าษติ
จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ อย่างหลากหลาย
เช่น ห้องสมุด อินเทอร์เนต็ แล้วนำ�ความรทู้ ไี่ ด้
มาแลกเปล่ียนกัน เพ่ือขยายประสบการณ์
การเรยี นรู้
125 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตัวช้ีวัด ถอ้ ยค�ำ สำ�นวน ลว้ นต้องศึกษ�
ท ๑.๑ ป. ๖/๑
ถ้าใจตาำ่ เปน็ ได้แตเ่ พียงคน ย่อมเสยี ทที ตี่ นได้เกดิ มา
หมายความว่า ผู้ที่มีจิตใจต่ำา คือ มีใจสกปรก ใจมืดมัว และใจร้อนเร่า ตกอยู่
ในความโลภ ความโกรธ ความหลง เรยี กได้วา่ เปน็ เพียง “คน„ เท่านนั้ ไมใ่ ช ่ “มนุษย์„
คนเหลา่ น้ีช่างนา่ เสยี ดายทไ่ี ดเ้ กดิ มามีโอกาสทำาความดีแต่กลบั ไมท่ ำา
เพราะพูดผิดทาำ ผดิ จติ ประวงิ แต่ในส่ิงนาำ ตัวกลวั้ อบาย
คดิ ดเู ถดิ ถ้าใครไม่อยากตก จงรีบยกใจตนรบี ขวนขวาย
หมายความว่า การพูดและทาำ สิ่งท่ีผิดเป็นการถ่วงจิตใจให้ตกต่ำา คลุกคลีอยู่แต่
กับความเสื่อม ไมม่ ีความเจริญ ดงั น้นั ถ้าใครไมต่ อ้ งการตกอยใู่ นความเสือ่ ม ก็ตอ้ ง
รีบยกจิตใจของตน รบี เปล่ียนแปลงตนเองใหค้ ิดดี พดู ดี ทำาดี
ความสำาเรจ็ จะวา่ ใกลก้ ใ็ ช่ที่ จะว่าไกลฤๅกม็ อี ยใู่ ห้เหน็
ถา้ จริงจงั ต้ังใจไม่ยากเยน็ และจะเปน็ ผู้ชนะตลอดกาล
หมายความว่า การจะประสบความสำาเร็จไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ก็ไม่ยากเกิน
ความพยายาม หากมคี วามมุง่ มั่นและตั้งใจจรงิ ก็จะเปน็ ผู้ชนะอยา่ งแน่นอน
เพม่ิ พนู ปญั ญา�นานากจิ กรรม
อ�่ นให้คล่อง ต้องฝกึ ฝน
ให้นักเรยี นอา่ นคำาและความหมายในหัวข้อ “เรยี นรู้คาำ ...นาำ ไปใช้”
ใหน้ กั เรียนอา่ นในใจและอ่านออกเสยี งบทรอ้ ยกรองเร่อื ง “เป็นมนุษย์
หรือเปน็ คน” และ “ผชู้ นะ„
126 วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET ๒. ส่ิงใดท�ำให้ “ท�ำถูกพดู ถกู ทกุ เวลา”
๑ สต ิ ๒ สมาธิ
อ่านคำ� ประพันธ์ทีก่ ำ� หนดแลว้ ตอบค�ำถามขอ้ ๑-๒ ๓ ความอาวโุ ส ๔ ประสบการณ์
ใจสะอาด ใจสว่าง ใจสงบ ถา้ มคี รบควรเรียกมนุสสา (เฉลยข้อ ๑ เพราะการเป็นผู้มีสติ จะทำ�ให้เรารู้สึกตัว รู้ว่ากำ�ลังกระทำ�
เพราะทำ� ถูกพูดถูกทกุ เวลา เปรมปรดี าคืนวันสขุ สันตจ์ ริง ส่ิงใดอยู่ สิง่ น้นั ถกู ต้องหรอื ไม่ ท�ำ ให้เรามีความรอบคอบในการใช้ชวี ติ )
๑. ขอ้ ใดตรงกบั ค�ำวา่ “ใจสะอาด”
๑ ชน่ื ชมยินดีกับผู้อ่นื ๒ พอใจในสิ่งท่ตี นมีอยู่
๓ ดีใจเมื่อได้รับสิง่ ท่ถี กู ใจ ๔ ภมู ใิ จในความส�ำเร็จของตนเอง
(เฉลยข้อ ๑ เพราะการรู้จักช่ืนชมยินดีกับผู้อ่ืนเป็นการแสดงให้เห็นว่า เรามีจิตใจที่บริสุทธิ์
ไม่คิดอิจฉาริษยาท่ีผู้อ่ืนได้ดี ตรงกับคำ�ว่า “ใจสะอาด” ส่วนข้อ ๒ ๓ และ ๔ เป็นเร่ือง
ของตนเองไมส่ มั พันธก์ ับการเปน็ ผมู้ ใี จสะอาด)
สุดยอดคู่มือครู 126
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
สนทน�ซกั ถ�ม ใจคว�มต�มเร่ือง ท ๕.๑ ป. ๖/๑
บทร้อยกรองเรื่อง “เป็นมนุษยห์ รอื เปน็ คน„
บทร้อยกรองนี้เปน็ ผลงานของผู้ใด แนวค�ำตอบ
ผู้ประพันธ์ชใี้ หเ้ หน็ ความแตกต่างของส่งิ ใด
มนุษยม์ ีลกั ษณะอย่างไร เปรยี บได้กับสิ่งใด สนทนาซกั ถาม ใจความตามเรอื่ ง
ผู้ประพนั ธก์ ลา่ ววา่ คนใจสกปรก มดื มวั จะทาำ ให้เกดิ ผลเสยี อยา่ งไร บทร้อยกรองเร่อื ง “เปน็ มนษุ ยห์ รือเปน็ คน”
บทรอ้ ยกรองเรื่อง “ผชู้ นะ” • พระธรรมโกศาจารย์ (พทุ ธทาสภกิ ข)ุ
บทรอ้ ยกรองน้ีเป็นผลงานของผูใ้ ด • การเป็นคนและการเปน็ มนษุ ย์ที่สมบูรณ์
ผปู้ ระพนั ธก์ ลา่ ววา่ การทาำ งานตา่ ง ๆ ตอ้ งอาศยั สง่ิ ใดบา้ งจงึ จะประสบความสาำ เรจ็ • มจี ติ ใจสูง คิดดี ทำ�ดี เปรยี บเหมอื น
ผ้ชู นะ หมายความวา่ อย่างไร ขนนกยูงที่แวววาว
บทรอ้ ยกรองน้ตี รงกับคาำ สอนใดในพระพทุ ธศาสนา • ชีวิตตกตาํ่
บทร้อยกรองเรอื่ ง “ผ้ชู นะ”
อภิปร�ยวิเคร�ะห์เจตน� ค้นห�เหตผุ ล • บุญเสริม แกว้ พรหม
ใหน้ กั เรยี นอภปิ รายเกยี่ วกบั คาำ สอนในบทรอ้ ยกรองเรอ่ื ง “เปน็ มนษุ ยห์ รอื เปน็ คน„ • ท�ำ ดว้ ยใจรกั มคี วามมานะพยายามบากบนั่
ในประเดน็ ต่อไปนี้
การเปน็ “มนุษย์„ สงู กว่าการเป็น “คน„ เพราะเหตุใด ใจจดจ่อ รู้จักไตรต่ รอง ใคร่ครวญ
เพราะเหตุใดการทาำ ถูก พดู ถูก จงึ ทำาให้เกดิ ความสุข • ผชู้ นะใจตนเอง
ผู้มใี จมดื มัว เร่ารอ้ น เปรียบเหมอื นคนถกู ผีสงิ เพราะเหตุใด • อิทธิบาท ๔ คือ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ และ
การจะให้พน้ จากอบายหรอื ท่ีทม่ี ีแต่ความเส่อื ม ไม่เจริญ ควรทาำ อย่างไรบ้าง
ใหน้ ักเรียนอภิปรายเกีย่ วกับคาำ สอนในบทร้อยกรองเรอ่ื ง “ผชู้ นะ„ วมิ ังสา
นกั เรียนเหน็ ด้วยหรอื ไมก่ ับคาำ กล่าวทวี่ ่า “ถา้ ทำาส่งิ ใดดว้ ยใจรักกเ็ ท่ากบั
งานนั้นสำาเรจ็ ไปแล้วคร่ึงหนงึ่ „ แสดงความคิดเห็นให้ชดั เจน
พร้อมยกตวั อยา่ งประกอบ
ผลสำาเรจ็ ของงานประเมนิ จากสิง่ ใด
หลักอทิ ธิบาท ๔ มคี ุณประโยชน์อยา่ งไร สามารถนำาไปใชก้ ับเรือ่ งใดไดบ้ า้ ง
ให้นักเรียนอภิปรายว่าบทร้อยกรอง “ผู้ชนะ„ และ “เป็นมนุษย์หรือเป็นคน„
มีจุดมุ่งหมายเหมอื นกันหรือไม่ อยา่ งไร สอดคล้องกับสงั คมปจั จบุ นั อยา่ งไร
คำ�กลอนสุภ�ษิต...ใหข้ ้อคดิ สอนใจ 127
แนวข้อสอบ O-NET (เฉลยข้อ ๒ เพราะเป็นการปฏิบัติท่ีไม่ได้หวังผลตอบแทน
ไม่ได้หวังให้ใครเห็นหรือชื่นชม ซ่ึงตรงกับลักษณะของผู้ท่ีมีจิตใจสูง
เป็นมนุษย์เป็นได้เพราะใจสงู เหมอื นหนง่ึ ยงู มดี ที แี่ ววขน เป็นการทำ�ความดีด้วยใจ ส่วนข้อ ๑ เป็นการทำ�ท่ีผิดศีลธรรม
ถา้ ใจตาํ่ เป็นไดแ้ ตเ่ พยี งคน ยอ่ มเสยี ทที ีต่ นได้เกดิ มา ต่อสัตว์ ๓ เป็นการทำ�ที่หวังผลตอบแทน ๔ เป็นการทำ�ดีท่ี
ข้อใดเปน็ ลกั ษณะของผูท้ ่มี ีจติ ใจสงู กอ่ ให้เกดิ ความเดอื ดร้อนกับผอู้ ื่น ทง้ั ขอ้ ๑ ๓ และ ๔ ไมใ่ ช่
๑ น�ำชา้ งมาเร่ร่อนหากนิ ในเมือง การปฏบิ ตั ิของผทู้ ี่มีจิตใจสงู )
๒ เกบ็ ขยะบนพน้ื ระหว่างทางทีเ่ ดนิ ผา่ นเสมอ
๓ ช่วยแม่ทำ� งานบา้ นแลกกับการซอ้ื โทรศัพท์เคล่ือนที่ 127 สุดยอดคู่มือครู
๔ น�ำสนุ ัขที่ไม่มีเจา้ ของจ�ำนวนมากมาเลีย้ งไวน้ อกบ้านตนเอง
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET
ตัวชี้วัด ม�ช่วยกนั คดิ ม�ชว่ ยกันห�
ให้นักเรียนช่วยกันค้นหาบทร้อยกรองท่ีมีใจความคล้ายคลึงกับบทร้อยกรอง
ท ๑.๑ ป. ๖/๘ เรื่อง “เป็นมนษุ ยห์ รอื เป็นคน„ และ “ผู้ชนะ„ แล้วนาำ มาอา่ นสู่กนั ฟงั
ท ๕.๑ ป. ๖/๔ ใหน้ กั เรยี นชว่ ยกนั คน้ หาผลงานประเภทรอ้ ยกรองเรอ่ื งอนื่ ๆ ของทา่ นพทุ ธทาส-
ภิกขุ รวบรวมนำามาอา่ น และอภปิ รายเกี่ยวกบั การนาำ คาำ สอนไปใชใ้ นชีวติ จรงิ
พัฒน�ง�นเขียน เรยี นรหู้ ล�กหล�ย
ใหน้ ักเรียนถอดความบทรอ้ ยกรองทงั้ ๒ เร่ือง ดว้ ยสาำ นวนภาษาของตนเอง
เขียนเปน็ รอ้ ยแกว้ ที่สละสลวย แล้วผลดั กันนาำ มาอ่านใหเ้ พ่อื นฟงั
ใหน้ ักเรยี นแบง่ กลมุ่ แตง่ บทรอ้ ยกรองสภุ าษติ ทใี่ หข้ ้อคิด ๑ เร่อื ง โดยเลอื ก
ประเภทของคำาประพันธ์ได้ตามความถนดั ความยาวไมน่ อ้ ยกว่า ๒ บท
สนุกหรรษ� ลีล�สมมุติ
ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๒ กลมุ่ ชว่ ยกนั แตง่ เรอื่ งเพอ่ื แสดงบทบาทสมมตุ ทิ ถ่ี า่ ยทอด
ความหมายในบทร้อยกรองแต่ละเร่อื ง จากน้ันร่วมกนั ประเมนิ ผลการแสดง
สิ่งควรท�ำ ชว่ ยย�ำ้ เรือ่ งร�ว
ใหน้ ักเรยี นเลือกทอ่ งบทรอ้ ยกรองเรอ่ื งทช่ี อบเพอื่ ใชเ้ ป็นคติเตือนใจ
ใหน้ กั เรยี นวาดภาพในความคิดที่เกดิ จากการอา่ นบทร้อยกรองบทใดกไ็ ด้
ใหน้ ักเรียนนำาขา่ วทางโทรทัศน ์ วิทยุ หรือหนงั สอื พมิ พ ์ ที่มเี หตกุ ารณส์ อดคลอ้ ง
กบั บทร้อยกรองมาเล่าสูก่ ันฟัง
วัฒนธรรม ประเพณี ค่�นยิ ม...น�่ ชน่ื ชมลองคน้ ห�
สังคมไทยยกย่องคนเก่งและคนดี ให้นักเรียนค้นหาบุคคลท่ีทั้งเก่งและดี
ซงึ่ นกั เรยี นช่นื ชม อาจเปน็ บคุ คลใกลต้ ัวหรอื บุคคลสาำ คญั อนื่ ๆ ศึกษาแนวทาง
การดำาเนินชีวิตและการทำางานของบุคคลนั้นแล้วนำามาเล่าให้เพ่ือนฟังเพ่ือใช้
เป็นแนวทางต่อไป
128 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
แนวข้อสอบ O-NET
ส่งิ ใดเปน็ ขั้นตอนแรกของการนำ� ไปส่คู วามสำ� เร็จในการทำ� งาน
๑ ความตง้ั ใจเอาใจใส ่ ๒ ความเพียรพยายาม
๓ ความรกั ต่องานทีท่ ำ� ๔ การแกไ้ ขข้อผดิ พลาด
(เฉลยข้อ ๓ การมีใจรักในสิ่งท่ีทำ�เป็นขั้นตอนแรกท่ีจะช่วยนำ�เราไปสู่ความสำ�เร็จ
ในการทำ�งาน เพราะหากเรามีใจรักในงานท่ีทำ� ไม่ว่าจะพบอุปสรรคใด ๆ เราก็จะฝ่าฟัน
จนผา่ นพ้นไปได)้
สุดยอดคู่มือครู 128
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวช้ีวัด
พจิ �รณ�สกั นดิ ข้อคดิ ที่ได้ ท ๑.๑ ป. ๖/๕
ท ๕.๑ ป. ๖/๓
ให้นักเรียนบอกข้อคิดที่ได้รับจากการอ่านบทร้อยกรองเร่ือง “เป็นมนุษย์หรือ
เปน็ คน„ และ “ผ้ชู นะ„ พร้อมทั้งอธบิ ายการนาำ ไปใชใ้ ห้เห็นชดั เจน
พนิ ิจคุณค่� น�ำ ม�ประยกุ ต์ใช้
ใหน้ กั เรียนศึกษาประวัตบิ คุ คลในดวงใจเพ่อื เปน็ ตน้ แบบในการดำาเนินชีวติ
เส้นชัยของนักเรียนคืออะไร ทำาอย่างไรจึงจะถึงเส้นชัยน้ัน ให้นักเรียนฝึกวางแผน
อนาคตโดยใชแ้ ผนภาพความคดิ
เส้นชยั ชวี ิต
กิจกรรมถา่ ยโยงความรสู้ ู่สมรรถนะสำ�คัญ แนวข้อสอบ O-NET
ใหน้ กั เรยี นศกึ ษาคาำ สอนในศาสนาทตี่ นเองนบั ถอื เกยี่ วกบั การทาำ ความด ี การทาำ จติ ใจ
ให้สงบ สว่าง และหลักในการทาำ งานให้ประสบความสำาเร็จ แล้วนาำ คำาสอนน้ันมาอธบิ าย ใครปฏิบัติตนเป็น “ผู้ชนะ” ตาม
ใหเ้ พอื่ นฟังเพ่อื ใชเ้ ป็นแนวทางในการดำาเนินชีวติ คำ� ประพันธ์เรอ่ื ง ผชู้ นะ
๑ แดงแขง่ ขันกฬี าไดร้ างวลั ชนะเลิศ
ค�ำ กลอนสุภ�ษติ ...ใหข้ ้อคดิ สอนใจ 129 ๒ ฟา้ ซอ้ื โทรศัพทร์ ุน่ ใหม่เปน็ คนแรก
๓ เขยี วมาโรงเรยี นเปน็ คนแรกทกุ วนั
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ๔ นํ้าตาลต้ังใจอ่านหนังสือจนสอบ
เข้ามหาวทิ ยาลัยได้
นักเรียนแบ่งกลุ่มนำ�คำ�สอนจากคำ�กลอนสุภาษิตมาวิเคราะห์ข่าวปัญหาสังคม (เฉลยข้อ ๔ การปฏิบัติตนเป็นผู้ชนะคือ
โดยพิจารณาปัญหาของเร่ืองที่เกิดขึ้นคืออะไร สามารถนำ�ข้อคิดจาก การมีความมุ่งมั่นในการทำ�งาน ไม่ย่อท้อ
คำ�กลอนสุภาษิตไปใช้แก้ปัญหาในข่าวน้ันได้อย่างไร นักเรียนเขียนอธิบาย ตอ่ อปุ สรรคใดๆจนประสบความส�ำ เรจ็ ใน
แล้วออกมานำ�เสนอหน้าช้ันเรียน เพ่ือเป็นแนวทางในการดำ�เนินชีวิตให้กับ สิ่งนั้น ซึ่งข้อ ๔ นํ้าตาลตั้งใจอ่านหนังสือ
เพือ่ น ๆ จนสอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ เป็นการแสดง
ใหเ้ หน็ วา่ เขาเปน็ ผทู้ ม่ี คี วามมงุ่ มนั่ จนประสบ-
ความสำ�เร็จ)
129 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET
เป้าหมายการเรยี นรู้
มาตรฐานการเรยี นรู้ นิทานพ้ืนบ้านและเพลงพน้ื บา้ น
มาตรฐาน ท ๕.๑
เข้าใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณ์วรรณคดี
และวรรณกรรมไทยอย่างเห็นคุณค่า และ
นำ�มาประยกุ ตใ์ ช้ในชีวิตจรงิ
สมรรถนะสำ�คญั ของผู้เรยี น ตัวชี้วัด
เล่านิทานพื้นบ้านท้องถิ่นตนเองและนิทานพื้นบ้านของท้องถิ่นอื่น (ท ๕.๑ ป. ๖/๒)
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
• ทักษะการอ่าน แผนผังสาระการเรียนรู้
• ทักษะการเขียน
• ทกั ษะการฟัง การดู และการพูด ภาคเหนอื
๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแก้ปญั หา
๔. ความสามารถในการใชท้ ักษะชีวิต
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
คุณลักษณะอันพึงประสงค์
ใฝ่เรียนรู้ ภาคกลาง นทิ านพืน้ บา้ น ภาคอีสาน
ตัวชว้ี ัดท่ี ๔.๑ ตั้งใจ เพยี รพยายามในการเรยี น และเพลงพืน้ บ้าน
และเขา้ ร่วมกจิ กรรมการเรยี นรู้
ตวั ชีว้ ัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรู้จากแหล่งเรียนรู้ ภาคใต้
ต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน
ด้วยการเลือกใช้สื่ออย่างเหมาะสม บันทึก สาระสำาคัญ
ความรู้ วิเคราะห์ สรุปเป็นองค์ความรู้ สามารถ การศึกษาค้นคว้านิทานพื้นบ้านและเพลงพื้นบ้านเป็นการอนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาและมรดก
นำ�ไปใชใ้ นชีวติ ประจำ�วันได้ ทางวัฒนธรรมไทยแขนงหนึ่ง
ม่งุ ม่นั ในการทำ�งาน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ตัวชวี้ ดั ท่ี ๖.๑ ตง้ั ใจและรบั ผดิ ชอบในการปฏบิ ตั ิ
หน้าทก่ี ารงาน นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม แต่ละกลุ่มไปศึกษาค้นคว้านิทานพื้นบ้านหรือ
ตวั ชี้วัดท่ี ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียรพยายาม เพลงพ้ืนบ้านตามหวั ข้อที่กล่มุ ตนเองสนใจ แลว้ จัดรายการวิทยุของโรงเรยี น โดยเล่านิทาน-
และอดทนเพ่ือใหง้ านสำ�เรจ็ ตามเป้าหมาย พนื้ บา้ นหรอื รอ้ งเพลงพนื้ บา้ นในตอนเชา้ หรอื ชว่ งพกั กลางวนั ผา่ นเสยี งตามสายของโรงเรยี น
เพอ่ื เปน็ การอนุรักษ์และสืบทอดภมู ปิ ญั ญาไทย
รักความเป็นไทย
ตวั ช้ีวัดท่ี ๗.๒ เห็นคุณค่าและใช้ภาษาไทย
ในการส่อื สารได้อย่างถูกตอ้ งเหมาะสม
ตวั ชี้วัดท่ี ๗.๓ อนรุ กั ษแ์ ละสบื ทอดภมู ปิ ญั ญาไทย
สุดยอดคู่มือครู 130
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
นิทานพ้นื บ้าน St St ตัวชวี้ ัด
นิทานพ้ืนบ้าน คือ เรื่องที่เล่าสืบทอดต่อ ๆ กันมา แสดงถึงภูมิปัญญาทางภาษา
และเป็นมรดกทางวัฒนธรรมประจำาถิ่น ทำาให้เข้าใจความคิด พฤติกรรมและ ท ๕.๑ ป. ๖/๒
วฒั นธรรมของคนในทอ้ งถน่ิ นนั้ ไดเ้ รยี นรเู้ รอ่ื งสภาพสงั คม วถิ ชี วี ติ ความเจรญิ รงุ่ เรอื ง
ความดงี ามของบรรพบุรุษ เพ่ือจะไดส้ บื สานด้วยความภาคภมู ิใจและพฒั นาตอ่ ไปให้ ภาระงาน/ช้ินงาน
ยั่งยืน นอกจากน้ี การได้เห็นความผิดพลาดในอดีตเป็นบทเรียนสำาคัญท่ีควรนำามา
ปรบั ปรุงแกไ้ ขเพอ่ื จะไดไ้ ม่ผดิ พลาดซาำ้ อกี การเลา่ นทิ านพน้ื บา้ นพรอ้ มแสดงบทบาท
ลักษณะของนิทานพ้ืนบ้าน นิทานพ้ืนบ้านเป็นเร่ืองเล่าปากต่อปากสืบทอดกันมา สมมตุ ิ
เป็นภาษารอ้ ยแกว้ ไม่ปรากฏช่ือผ้แู ต่ง และเนอ้ื เรอ่ื งอาจมีการเปล่ยี นแปลงไปบา้ ง
ep 1 ขนั้ สังเกต
ตัวอย่าง นิทานพนื้ บ้านภาคเหนือ
รวบรวมขอ้ มูล
เรือ่ ง นกยางเถา้
นกยางเฒ่าเจ้าอุบายตัวหนึ่ง อยากกินปลาในหนองนำ้าแห่งหน่ึง ทุกวันมันบินไป ๑. นกั เรยี นรว่ มกันสนทนา โดยตอบคำ�ถาม
จับท่ีต้นไม้ใหญ่ริมหนองแห่งนั้น ส่งเสียงร้องบอกว่า สงสารปลาในสระแห่งนี้ ดงั นี้
เหลือเกิน เมื่อนำ้าแห้งขอดลงไป ต่างก็จะพากันกลายเป็นเหย่ือของสัตว์มีกาและนก
เปน็ ต้น • นกั เรยี นรจู้ กั นทิ านพนื้ บา้ นเรอ่ื งใดบา้ ง
เมื่อปลารู้เข้าจึงถามนกยางตัวน้ัน ซ่ึงมันแกล้งเป็นสัตว์เคร่งครัดในศีล และ (ตัวอย่างคำ�ตอบ สังข์ทอง ขุนช้าง-ขุนแผน
แสร้งบอกว่าไม่นานนักสระแห่งน้ีจักแห้งขอดแน่นอน รู้สึกสงสารฝูงสัตว์น้ำาเหล่านั้น ศรีธนญชัย นางสบิ สอง ไกรทอง)
จึงมาบอกให้ทราบ พร้อมกันนั้นมันก็เสนอตัวท่ีจะช่วยเหลือสัตว์เหล่านั้น ปลา
เหล่านั้นกพ็ ากันถามถึงวธิ กี ารทมี่ นั จะช่วย โดยการคาบไปสู่สระอกี แหง่ หนึ่งวันละตวั • นิทานพื้นบ้านมีลักษณะอย่างไร
ตอนแรกนกยางได้คาบปลาตัวหน่ึงให้ไปชมสระแห่งน้ันก่อน จากนั้นก็คาบ (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเปน็ เรอ่ื งทเ่ี ลา่ สบื ทอดกนั มา
กลับมายังท่ีอยู่แห่งเดิม ปลาตัวน้ันก็เล่าเรื่องต่าง ๆ ให้ฝูงเพื่อนปลาและสัตว์น้ำาฟัง จากคนร่นุ หน่งึ ไปสอู่ ีกรนุ่ หน่ึง)
ทุกตัวต่างเห็นดีเห็นงามตามไปด้วย ส่วนนกยางตัวนั้นก็คาบปลาไป พอลับตา
ปลาเหล่าน้ันมันก็นำาปลาไปที่ต้นไทรแห่งหน่ึงในป่า และกินปลาตัวนั้นเสีย มันทำา ๒. นักเรียนศึกษานิทานพื้นบ้าน แล้ว
อย่างนีจ้ นปลาแทบจะหมดทั้งสระ ร่วมกันสนทนา เพ่ือสร้างความเข้าใจ
รว่ มกนั
นทิ านพื้นบ้านและเพลงพนื้ บา้ น 131
ep 2 ขน้ั คดิ วิเคราะห์
แนวข้อสอบ O-NET
และสรปุ ความรู้
ขอ้ ใดไม่ใชก่ ารอนรุ ักษ์นทิ านพ้นื บ้าน
๑ ศึกษา ๒ ค้นคว้า ๓. นักเรียนที่เคยอ่านหรือฟังนิทานพ้ืนบ้าน
๓ รวบรวม ๔ แต่งใหม่ ออกมาเล่านิทานพ้ืนบ้านให้เพ่ือนฟัง
(เฉลยขอ้ ๔ การแตง่ ใหม่ไมไ่ ด้เป็นการอนุรกั ษน์ ิทานพ้นื บา้ น เพราะนทิ านพน้ื บ้านเป็นมรดก หน้าช้ันเรียน แล้วให้เพ่ือน ๆ ช่วยกัน
ทางวัฒนธรรมทีเ่ ลา่ สบื ต่อกนั มา เนือ้ เร่อื งอาจมีการเปล่ยี นแปลงไปบา้ งตามกาลเวลาแต่ไมใ่ ช่ วิเคราะห์ข้อคิดท่ีได้รับจากเรอื่ งทฟ่ี งั
การแต่งใหม)่
๔. นักเรียนร่วมกันคิดประเมินเพ่ือเพ่ิม
คุณคา่ โดยตอบคำ�ถาม ดังนี้
• เพราะเหตุใดเราจึงต้องอนุรักษ์และ
สืบทอดนิทานพื้นบ้าน (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เพราะนิทานพ้ืนบ้านเป็นแหล่งรวมภูมิปัญญา
สภาพสังคม วิถีชีวิต ความเชื่อของท้องถ่ิน
เราจึงต้องอนุรักษ์และสืบทอดนิทานพื้นบ้าน
เพือ่ ถ่ายทอดสคู่ นรุน่ หลัง)
131 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ข้นั คดิ วเิ คราะห์
St St และสรปุ ความรู้
มีปูเจ้าปัญญาตัวหนึ่ง เกิดความไม่แน่ใจ
๕. นักเรียนบอกประโยชน์ท่ีได้รับจาก
ในพฤติกรรมของนกยาง เมื่อถึงวาระที่ตนเอง
การศึกษานิทานพนื้ บ้าน แล้วสรปุ เป็น
จะต้องไปอยู่ที่สระแห่งใหม่จึงต้ังเง่ือนไขใหม่ว่า
แผนภาพความคิด ดังนี้
ปูไม่เหมือนปลาเพราะมีมือเป็นของตัวเอง ดังนั้น
ให้ความสนุกสนาน ใหข้ อ้ คิด คติเตอื นใจ แทนทจี่ ะใหน้ กยางคาบไปจงึ ขอกอดคอไป สว่ นนกยาง
เพลิดเพลนิ ในการดำ�เนนิ ชวี ติ ไม่รู้เท่าทันอุบายและอยากลองชิมรสปู พร้อม
กระหย่ิมในใจว่า ถงึ ตน้ ไทรแล้วค่อยกนิ ปู เมอ่ื มันกำาลังบนิ ไปโดยมปี เู กาะท่ีคอไปนน้ั
ประโยชน์ทไี่ ด้รบั ปเู จา้ ปญั ญากก็ วาดสายตาดทู ว่ั กไ็ มเ่ หน็ สระหรอื หนองนา้ำ มแี ตป่ า่ ลว้ น พอดถี งึ ตน้ ไทร
จากการศกึ ษา ปูเหลือบดูเห็นแต่กระดูกปลากระจัดกระจายอยู่ จึงแน่ใจว่ามันเป็นสัตว์เจ้าเล่ห์
นทิ านพื้นบ้าน และเมื่อนกยางเอาตีนเข่ียปูออกจากคอเพ่ือจะกิน ปูก็เอาก้ามทั้งสองข้างหนีบคอมัน
เกดิ ความภาคภูมิใจ สะท้อนให้เหน็ สภาพสงั คม พรอ้ มกลา่ วดา่ วา่ จนมนั รอ้ งขอชวี ติ ปจู งึ สงั่ ใหม้ นั นำาไปทสี่ ระแหง่ เดมิ นกยางกลวั ตาย
ในท้องถนิ่ ของตนเอง วิถีชวี ติ วฒั นธรรม จึงยอมทำาตาม เมื่อถึงแล้วปูก็หนีบคอนกยางเฒ่าจนตายไป แล้วลงไปในสระ
ความเชอื่ ในทอ้ งถนิ่ เลา่ เร่อื งนนั้ ใหญ้ าติสตั วน์ าำ้ ฟงั
ep 3 ขน้ั ปฏบิ ตั ิ เรื่องนี้เป็นคติเตือนใจว่า คนดีและคนไม่ดีเมื่อจะคบเป็นมิตรอย่าตายใจ
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้ เพราะคำาพูดท่ไี พเราะเทา่ น้ัน ตอ้ งพิจารณาให้ดกี ่อน
(บ�ำ เพญ็ ระวนิ เรียบเรียงจ�ก พับหนงั สาคดโี ลกคดธี ัมม์ แลคำาวิงวอนสอนโลก อักษรธรรมล�้ นน�
ฉบบั ของท้�วพรหม� บ้�นสนั มว่ ง อำ�เภอดอยสะเก็ด เชยี งใหม่ เขยี นเม่ือ จ.ศ. ๑๒๓๗ (พ.ศ. ๒๔๑๘))
ส�ร�นุกรมวฒั นธรรมไทย ภ�คเหนือ เล่ม ๖
๖. นักเรียนแบ่งเป็น ๔ กลุ่ม อ่านนิทาน
พ้ืนบ้านในภาคต่าง ๆ ดังน้ี
• กลุม่ ที่ ๑ นิทานพน้ื บา้ นภาคเหนอื
• กลมุ่ ท่ี ๒ นทิ านพน้ื บา้ นภาคอสี าน
• กลุม่ ที่ ๓ นิทานพ้ืนบ้านภาคกลาง
• กลมุ่ ท่ี ๔ นิทานพนื้ บา้ นภาคใต้
๗. นักเรียนกลุ่มท่ี ๑ อ่านนิทานพื้นบ้าน 132 วรรณคดีและวรรณกรรม ป. ๖
ภาคเหนือเรื่อง นกยางเถ้า ร่วมกัน
แต่งบทสนทนาเพิ่มเติมจากนิทาน
ตามความเหมาะสม โดยเน้ือเร่ืองเดิม
ไม่เปล่ียนแปลง พร้อมท้ังสรุปข้อคิด เสริมความรู้ ครูควรสอน
ที่ได้รับจากนิทานพื้นบ้านเร่ืองน้ัน ๆ
จากนั้นฝึกซ้อมการเล่านิทานเพื่อ สร้างคา่ นยิ มการมีความซื่อสตั ย์สุจริต มีความเข้มแขง็ ในจิตใจ มีความละอาย
แสดงบทบาทสมมตุ ิหน้าชัน้ เรยี น เกรงกลัวตอ่ บาป
ครอู ธบิ ายใหน้ กั เรยี นเขา้ ใจวา่ พฤตกิ รรมของนกยางเฒา่ แสดงถงึ ความไมซ่ อ่ื สตั ย์
สุดยอดคู่มือครู 132 พูดจาโกหกหลอกลวงว่าสระน้ํากำ� ลงั จะแหง้ เขาจะพาไปสระแหง่ ใหมแ่ ละหลอก
คาบปลาไปสระแห่งใหม่วันละตัวเพื่อน�ำไปเป็นอาหาร เป็นการหาประโยชน์
เพื่อตนเองโดยไม่รู้สึกผิดหรือเกรงกลัวต่อบาป นักเรียนไม่ควรกระท�ำเช่น
นกยางเฒ่าเพราะเปน็ ส่ิงท่ีไม่ดี
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
E-BOOK ป.6 วรรณคดี วรรณกรรม
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search