หลากหลายแนวคิด เล่ม 4

หลากหลายแนวคิด

อุกฤษ  มงคลนาวิน

เล่ม ๔

ก�ำเนิดส�ำนักกฎหมาย
ดร.อุกฤษ  มงคลนาวิน

หลากหลายแนวคิด

อุกฤษ  มงคลนาวิน

เล่ม ๔

ก�ำเนิดส�ำนักกฎหมาย
ดร.อุกฤษ  มงคลนาวิน

อารัมภบท

หนงั สอื “หลากหลายแนวคดิ อุกฤษ มงคลนาวิน” เลม่ น้ีเป็นเลม่ ที่ ๔
เลม่ ท่ี ๑ เปน็ เรือ่ ง “สิทธแิ ละสถานภาพทางกฎหมายของสตรีไทย” เลม่ ท่ี ๒
เปน็ เร่ือง “บทบาทของนักนิติศาสตรใ์ นการพัฒนาประเทศ” เลม่ ท่ี ๓ เปน็
เรอ่ื ง “กำ� เนดิ คณะนติ ศิ าสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ” เลม่ นก้ี ลา่ วถงึ กำ� เนดิ
สำ� นักกฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน
สำ� นักงานทนายความในประเทศไทยมมี ากมาย แต่มแี นวทางเดยี วกัน
ไดแ้ ก่ เปน็ สำ� นกั งานทมี่ ที นายความรบั วา่ ความทง้ั คดแี พง่ และคดอี าญา ทตี่ ง้ั
ส�ำนักงานอยู่ใกล้ศาลแถวบริเวณริมคลองหลอดใกล้สนามหลวง ในรูปแบบ
หอ้ งแถว ๒ - ๓ ช้ัน มีปา้ ยชือ่ สำ� นกั งานตดิ อยู่ด้านหนา้ สำ� นกั งาน
แต่ส�ำนักกฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ซ่ึงเร่ิมต้ังข้ึนเม่ือเกือบ
๕๐ ปีก่อน มีความแตกต่างในสาระส�ำคัญคือ ไม่ได้ต้ังอยู่ใกล้ศาล แต่ต้ัง
ในย่านธุรกิจและไม่เป็นห้องแถวแบบส�ำนักงานทนายความทั่วไป โดย
ส�ำนักงานแห่งแรกตั้งอยู่บนอาคาร “โอลิมเปีย” ซึ่งเป็นอาคาร ๗ ชั้น
ไมม่ ปี า้ ยชอื่ สำ� นกั งานทนายความอยทู่ ด่ี า้ นหนา้ อาคาร แตจ่ ะมปี า้ ยสำ� นกั งาน
ท่หี นา้ หอ้ งส�ำนกั งานช้นั ๕ เท่าน้นั

หลังจากนั้นได้ย้ายไปอยู่ที่อาคารราชด�ำริ ช้ัน ๑๑ ถนนราชด�ำริ
และตอ่ มาได้กอ่ สรา้ งส�ำนักงานของตนเองท่ถี นนสุขมุ วิท ซอย ๕ ซงึ่ อยหู่ า่ ง
จากศาล (แถวสนามหลวง) มากข้ึนทุกที จนทนายความทั่วไปตงั้ ขอ้ สงสยั วา่
“ส�ำนักงาน” จะไปรอดหรอื ไม่
แต่ปรากฏว่าความเจริญของบ้านเมืองได้ขยายตัวออกไปตามแนวทาง
ของส�ำนักงาน จนกระทั่งในปัจจุบันจะเห็นส�ำนักงานศาล ส�ำนักงาน
ทนายความ ขยายที่ต้ังสำ� นกั งานไกลจาก “สนามหลวง” มากขึ้นทกุ ที ดังท่ี
ทราบกันอยแู่ ล้ว
โดยสรุปอาจกล่าวไดว้ ่า สำ� นกั กฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน มคี วาม
คิดที่หลากหลายและมีความคิดก้าวหน้าเกินกว่าความคิดและค่านิยมของ
ภาคราชการและภาคเอกชนในขณะนนั้ เป็นสบิ ปี
นอกจากน้ัน ในหนังสือเล่มนี้ ผู้อ่านและผู้สนใจจะได้ทราบถึงแนวคิด
หลกั การ และปรชั ญาของสำ� นักกฎหมายที่อาจกลา่ วได้วา่ ในขณะนน้ั “ไม่มี
ใครเหมอื น และไมเ่ หมอื นใคร”
สำ� นกั กฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวนิ เป็นส�ำนักงานกฎหมายของคน
ไทยแท้ ๆ ทเี่ ปน็ สำ� นกั งานชน้ั แนวหนา้ และเปน็ สำ� นกั งานขนาดใหญส่ ำ� นกั งาน
หน่ึง ซ่ึงรายละเอียดต่าง ๆ จะปรากฏในหนังสือ “ก�ำเนิดส�ำนักกฎหมาย
ดร.อุกฤษ มงคลนาวนิ ” เล่มน้ี
สาระส�ำคัญอีกประการหน่ึงในหนังสือเล่มน้ีได้แก่การให้ข้อคิด
ไวใ้ นสังคมวา่ “การสร้างถาวรวตั ถุ” เปน็ งานยาก แตก่ าร “สรา้ งคน” เปน็
งานยากกว่า

การสรา้ ง “นกั กฎหมาย” ทมี่ คี ณุ ภาพโดยคณะนติ ศิ าสตร์ จฬุ าลงกรณ์
มหาวิทยาลัย จนเป็นที่ยอมรับท่ัวไปในวงการต่าง ๆ หลายคนได้รับใช้
บ้านเมอื งและประชาชนในต�ำแหน่งสำ� คญั
โดยเฉพาะคณบดีคณะนิติศาสตร์ ทุกคนล้วนเป็นผลจากการ
หล่อหลอมจากคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และทุกคน
ได้สืบสานปณิธานรุ่นต่อรุ่นจนถึงปัจจุบัน ซ่ึงท�ำความภูมิใจให้ผม
เปน็ อย่างมาก
แตก่ ารสรา้ ง “ทนายความ” ทมี่ คี ณุ ภาพ มคี วามสามารถ มอี ดุ มการณ์
ความซ่ือสัตย์ตอ่ วชิ าชพี ต่อตวั เอง และตอ่ ลกู ความ เปน็ งานท่ยี ากล�ำบาก
ถงึ กระน้นั กต็ าม ตลอดเวลา ๔๗ ปขี องการกอ่ ตั้งสำ� นกั กฎหมาย ดร.อกุ ฤษ
มงคลนาวิน ได้ผลิตทนายความในอุดมคติไว้จ�ำนวนมาก ดังปรากฏใน
รายชื่อและจากเร่ืองเล่าเกี่ยวกับความประทับใจที่มีโอกาสได้เข้าเป็น
ทนายความของสำ� นกั งาน
เช่นเดียวกับหนังสือหลากหลายแนวคิด อุกฤษ มงคลนาวิน ท้ัง ๓
เล่ม มีท่านผู้หญิงมณฑินี มงคลนาวิน เป็นบรรณาธิการ หนังสือเล่มท่ี ๔
นี้ก็เช่นเดียวกัน ท่านผู้หญิงได้อ่านและให้แนวคิด ให้ข้อสังเกตท่ีมีคุณค่า
มาก โดยเฉพาะเม่ือเริ่มจัดท�ำฉบับร่าง รูปแบบหนังสือจะเต็มไปด้วยภาพ
เหตกุ ารณแ์ ละกจิ กรรมตา่ ง ๆ แตท่ า่ นผ้หู ญิงให้ข้อเสนอแนะในฐานะผู้อ่าน
หนังสือเล่มน้ี ไม่ว่าจะเป็นทนายความหรือบุคคลธรรมดา ควรจะได้ทราบ
ถงึ หลกั การ ปรชั ญา แนวปฏบิ ตั ขิ องสำ� นกั งานทม่ี ตี อ่ “วชิ าชพี ทนายความ”
การสรา้ งชอ่ื เสยี งใหส้ ำ� นกั งานทนายความ การสรา้ งชอื่ เสยี งและความเชอ่ื ถอื
ให้ “ทนายความ” ซ่ึงผมภมู ใิ จที่ผมท�ำได้สำ� เรจ็ ในอกี ระดบั หนง่ึ

หวงั วา่ หนงั สอื เลม่ นจี้ ะใหค้ วามรแู้ กน่ กั กฎหมายโดยเฉพาะทนายความ
และนิสิตนักศึกษากฎหมาย ที่จะได้ทราบถึงพัฒนาการของส�ำนักกฎหมาย
ของคนไทย ซง่ึ กอ่ ตง้ั มาตง้ั แต่ พ.ศ. ๒๕๑๓ จนถงึ ปจั จบุ นั อายคุ รบ ๔๗ ปี โดย
ตลอดมาได้ยึดมัน่ ในหลกั “นิติธรรม ยุตธิ รรม สนั ติธรรม” ไมเ่ ปลยี่ นแปลง
(ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน)
๑๐ มนี าคม ๒๕๖๐

สารบัญ ๒

• อารัมภบท ๗
• ตราสำ� นักกฎหมาย ดร.อกุ ฤษ มงคลนาวิน
• วิวฒั นาการ ๙
• สำ� นักงานเทพศรีหรศิ ทนายความ - ส�ำนกั งานในเครอื ๔๑
• ๔๗ ปแี หง่ การบริการทางกฎหมาย ๔๗
• หน้าประวตั ิศาสตร ์ ๕๕
• ปัญหาของสำ� นกั งาน ๑๐๕
• ปฏิทินประจ�ำปขี องสำ� นักงาน ๑๑๗
• โครงการสารานกุ รมกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ๑๓๓
• รายช่ือทนายความทีเ่ คยท�ำงานและฝึกงานที่ส�ำนักงาน ๑๔๕
• ความทรงจำ� ของอดตี ทนายความ ๑๕๓

ตราส�ำนักกฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน  

เคร่ืองหมายรูป “สามห่วง” มีที่มาจากค�ำสามค�ำ คือ “นิติธรรม

ยุติธรรม สันติธรรม” ซ่ึงเป็นคติพจน์ของส�ำนักงาน
ตราช่ังเล็กด้านบนซ้ายเป็นความหมายของ “ความเท่ียงธรรม”
ห่วงท้ังสามมีลักษณะเป็น “รวงผ้ึง” คือการท�ำงานด้วยความขยัน
ความอดทน และความสามัคคี ซ่ึงเป็นธรรมชาติของ “ผ้ึง” ที่รวมกัน
สร้างรังข้ึนมาจนเป็นปึกแผ่น
รังผึ้งตามภาพมีจินตนาการเม่ือคิดถึงความหมาย ได้ค�ำนึงถึง
อักษร “อ” ซ่ึงเป็นอักษรที่เป็นมงคลของเราด้วย



ววิ ฒั นาการ

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวนิ

สำ� นักงานอาคารโอลิมเปีย พ.ศ. ๒๕๑๓ - ๒๕๑๕

ส�ำนักกฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน นับเป็นงานล�ำดับแรกตาม
สายงานอาชพี ดว้ ยการกอ่ ตง้ั สำ� นกั กฎหมายขนึ้ เมอ่ื วนั ที่ ๕ ธนั วาคม ๒๕๑๓
ต้งั อย่ทู ่ีตึกโอลิมเปีย ช้ัน ๕ ถนนพระรามที่ ๔ มที นายความประจ�ำส�ำนักงาน
๖ คน เจ้าหนา้ ที่ ๗ คน

อาคารโอลมิ เปยี เป็นอาคาร ๗ ช้นั ส�ำนกั งานตงั้ อยชู่ น้ั ๕ เป็นอาคาร
ที่มีขนาดปานกลาง ผู้คนไม่พลุกพล่าน ทางอาคารจัดท่ีจอดรถพิเศษให้
หนึ่งคันอยู่ข้างบันไดทางขึ้นอาคาร ส่วนบุคคลอื่นมีที่จอดรถหน้าส�ำนักงาน
และชั้นใต้ดนิ
เน่อื งจากชน้ั ๗ เป็นหอ้ งอาหาร จงึ เป็นการสะดวกในการเลยี้ งรบั รอง
แขกหรือลูกความ เพราะไม่ต้องออกไปนอกอาคาร ความสะดวกนอกจาก
น้ันได้แก่ อาคารน้ีตั้งอยู่ระหว่างกลางของบ้านพักและตึกคณะรัฐศาสตร์
จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั ซึง่ เป็นที่ทำ� งานในขณะนน้ั การจราจรก็ไม่ติดขัด

10

เมื่อเลิกงานก็มานั่งท�ำงานรับลูกความ ประชุมทนายความ เจ้าหน้าท่ี
หลงั จากรบั ประทานอาหารเยน็ แลว้ กย็ งั นง่ั ทำ� งานเตรยี มการสอนในสถาบนั
ตา่ ง ๆ อยจู่ นดกึ ทุกคืน

สำ� นักงานอาคารราชดำ� ริ พ.ศ. ๒๕๑๖ - ๒๕๒๑
ต่อมาส�ำนักกฎหมายได้ย้ายไปอยู่ที่ราชด�ำริ มีทนายความประจ�ำ

สำ� นกั งานเพมิ่ ขน้ึ เปน็ ๑๒ คน เหตทุ ย่ี า้ ยมาอยอู่ าคารราชดำ� รมิ เี หตผุ ลสำ� คญั
อยู่ ๒ ประการใหญ่ คือ เจา้ ของอาคารคือ พ.อ.จินดา ณ สงขลา เลขาธกิ าร
ก.พ. ในขณะนนั้ เปน็ หลานชายพระยามานวราชเสวี ซงึ่ เปน็ ผใู้ หญท่ ผี่ มนบั ถอื
อยา่ งสงู ไดช้ กั ชวนใหม้ าต้ังสำ� นักงานท่ชี นั้ ๑๑ นอกจากน้ัน อาคารนย้ี ังเปน็
ท่ตี งั้ ของ “หา้ งสรรพสินค้าไทยไดมารู” ซง่ึ เปน็ ลกู ความประจ�ำรายใหญแ่ ละ
มีลูกความประจำ� รายอ่ืนอีกในทอี่ าคารนี้

หนา้ ประตทู างเขา้

11

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคิดลนาวนิ

คณะทนายความประจ�ำสำ� นักกฎหมายในสมยั น้นั

บรรยากาศภายในส�ำนกั งานอาคารราชดำ� ริ

12

เดิมส�ำนักงานทนายความมักจะอยู่ตามห้องแถว ไม่เคยมีใครคิดที่จะกล้ามา
อยู่อาคารสูง ๆ แบบฝร่ัง เขาบอกว่า ส�ำนักงานทนายความไม่อยู่ห้องแถว
ไม่ติดป้ายใครจะมารู้จัก แต่ผมกลับแนวคิดเสียใหม่ ขึ้นไปอยู่บนอาคารสูง
ข้างล่างไม่มีป้ายส�ำนักงานกฎหมาย เพราะผมถือว่าส�ำนักงานกฎหมายเป็น
อาชีพอิสระ ซ่ึงต้องอาศัยเกียรติยศ ศักด์ิศรี ความซ่ือสัตย์ ไม่ใช่จะมา
เดนิ เลือกปา้ ยช่ือ แล้วคอ่ ยจ้างให้วา่ ความ

ถ่ายภาพรว่ มกบั คณะทนายความ

13

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวิน

ส�ำนักงานสขุ ุมวทิ ซอย ๕ พ.ศ. ๒๕๒๑ - ๒๕๕๑

ต่อมาจ�ำนวนทนายความและเจ้าหน้าท่ีเพ่ิมขึ้นเร่ือย ๆ จุดเร่ิมต้นของ
แนวคิดในการสรา้ งสำ� นกั งานทสี่ ขุ มุ วทิ ซอย ๕ เพราะต้องการความสะดวก
ในการท�ำงานและต้องการขยายงานในการรองรับลูกความและจ�ำนวน
ทนายความและเจา้ หนา้ ทที่ ี่มีจำ� นวนมากขน้ึ
การเช่าอาคารของผู้อ่ืนท�ำเป็นส�ำนักงาน ซ่ึงต้องประสบกับความ
ไม่สะดวกนานาประการ เช่น ความคับแคบของสถานที่ ค่าเช่าท่ีเพิ่มข้ึน
เกือบทุกปี ที่จอดรถไม่พอเพียง และความไม่สะดวกในการใช้เครื่อง
ปรับอากาศในเวลาหลังเลิกงาน จึงตัดสินใจสร้างส�ำนักงานบนที่ดินของ
ตนเองในสุขมุ วิท ซอย ๕ บนพื้นท่ีขนาด ๔๓๐ ตารางวา เม่ือปี พ.ศ. ๒๕๒๑

14

วางศิลาฤกษ์การกอ่ สรา้ งอาคารสำ� นกั งาน ๓ ชน้ั

15

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวนิ

การวางศิลาฤกษซ์ ึ่งก�ำหนดเองใหต้ รงกบั วันส�ำคญั ของชาติ เช่น วันเปดิ ส�ำนกั งาน
ท่ีตึกโอลมิ เปียคร้งั แรกเป็นวนั ท่ี ๕ ธันวาคม ซึง่ เป็นวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา

พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัวภมู ิพลอดุลยเดช วนั เปิดสำ� นกั งานทส่ี ุขมุ วทิ ซอย ๕
อาคารแรกตรงกบั วันท่ี ๑๒ สิงหาคม ๒๕๒๒ ซึง่ เปน็ วนั เฉลิมพระชนมพรรษา
สมเด็จพระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินนี าถ

16

ผมและทา่ นผู้หญิงมณฑนิ ี มงคลนาวิน รว่ มกนั ประกอบพิธเี ปดิ ส�ำนกั งานของตนเอง
โดยใช้หลกั การท่วี า่ อาคารท่ีท�ำงานที่เราสรา้ งเอง เปน็ ท่ที �ำงานของเราเอง
ก็สมควรทีจ่ ะทำ� พิธีเปิดเอง

17

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวิน

ทนายความ

เจา้ หนา้ ท่ี

18

อาคารส�ำนักงานหลงั แรกท่สี ขุ ุมวทิ ซอย ๕

วนั ท�ำพิธเี ปิดสำ� นกั งาน ผ้รู ว่ มในพธิ ีคือ บรรดาญาติ พนี่ ้อง ครอบครัว
ทนายความและเจ้าหน้าที่

19

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคิดลนาวิน

ส�ำนักกฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน เป็นส�ำนักงานทนายความ
ที่มีความสวยงามแห่งหนึ่งในประเทศ เพราะอาคารส�ำนักงานมีรูปแบบ
คลาสสิกสไตล์ยุโรป ซึ่งได้แบบอย่างมาจากฝรั่งเศสในฐานะท่ีเคยศึกษา
เล่าเรียนมา ส่วนการตกแต่งภายใน ก็เน้นการประสานกันอย่างกลมกลืน
ระหวา่ งความสวยงามกบั ประโยชนใ์ ชส้ อย ทตี่ วั อาคารภายนอกไดต้ ดิ คตพิ จน์
ของส�ำนักงานไวท้ ้ังสองดา้ นทางประตเู ขา้ วา่

“คตธิ รรม” ทีด่ า้ นหนา้
ประตทู างเข้าสำ� นกั งาน

นติ ิธรรม  หมายถึง บา้ นเมอื งตอ้ งปกครองด้วยกฎหมาย
ยุติธรรม  หมายถงึ ต้องใชก้ ฎหมายดว้ ยความเป็นธรรม
สนั ตธิ รรม  หมายถึง บา้ นเมอื งจะมสี นั ตสิ ขุ เมอื่ มกี ารปกครองโดยกฎหมาย
และประชาชนไดร้ บั ความยตุ ธิ รรมโดยเสมอภาคเทา่ เทยี มกนั

20

โถงบนั ไดทางขนึ้ ส�ำนักงาน ชั้น ๒ มรี าวทองเหลอื งเป็นที่สะดดุ ตา

ส่วนบริการและตอ้ นรับ

21

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวนิ

หอ้ งสมุด ชน้ั ๓ มพี ระรปู กรมหลวงราชบุรดี เิ รกฤทธ์ิ “พระบดิ าแหง่ กฎหมายไทย”
ซึ่งทนายความและเจ้าหนา้ ทีจ่ ะร่วมกันถวายสักการะในวนั รพี วนั ท่ี ๗ สงิ หาคมของทกุ ปี

ห้องประชมุ ๑

22

ห้องประชุม ๒

ห้องประชมุ ๓

23

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคิดลนาวนิ

การเรมิ่ สรา้ งอาคารหลงั ท่ี ๒ เปน็ อาคาร ๕ ชน้ั เมอื่ พ.ศ. ๒๕๓๑

เนือ่ งจากเปน็ ผเู้ ลง็ เหน็ การณ์ไกล จึงตดั สนิ ใจซอื้ ท่ีดนิ ทมี่ บี รเิ วณตดิ กัน
ไวอ้ กี ๒๑๕ ตารางวา เผอื่ วา่ ตอ่ ไปภายหนา้ เมอื่ สำ� นกั งานกฎหมายตอ้ งขยาย
จะไดไ้ ม่ตอ้ งย้ายไปสถานทอี่ ืน่ และเม่ือเวลาผา่ นไป ๑๐ ปีกถ็ ึงเวลาแหง่ การ
ขยายส�ำนักงาน เม่อื วนั พุธท่ี ๒๔ สิงหาคม ๒๕๓๑ โดยถือฤกษส์ ะดวกคอื
เมอื่ ทกุ อยา่ ง ไดแ้ ก่ แบบกอ่ สรา้ งพรอ้ ม ผรู้ บั เหมาพรอ้ ม เงนิ ดำ� เนนิ งานพรอ้ ม
งานสว่ นใหญพ่ รอ้ ม จึงถือเป็นฤกษด์ ที ี่สดุ

วางศิลาฤกษ์อาคารหลังท่ี ๒

24

ผ้รู ่วมในงานพิธวี างศลิ าฤกษ์ ส�ำนกั กฎหมายอาคารหลงั ท่ี ๒ สงู ๕ ช้ัน
เมือ่ วันท่ี ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๓๑

25

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคิดลนาวนิ

อาคารหลังท่ี ๒

เปน็ อาคาร ๕ ชน้ั เชอ่ื มติดต่อกนั กบั อาคาร ๓ ช้นั หลงั เดิม

หอ้ งทำ� งาน

26

ห้องประชุม

หอ้ งรับแขก

27

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคิดลนาวนิ

หอ้ งทำ� งานและห้องรับรอง

ห้องสมดุ

28

กระจกสีสญั ลักษณข์ องสำ� นักงานท่ีชนั้ ๕

29

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวนิ

สำ� นกั งานอาคารจสั มนิ ทาวเวอร์ พ.ศ. ๒๕๕๑ - ๒๕๕๕

เมอ่ื เวลาผา่ นไป ยา่ นสขุ มุ วทิ ซอย ๓ และซอย ๕ มโี รงแรมมาปลกู สรา้ ง
มากขึ้น เพ่ือรับนักท่องเท่ียวจากตะวันออกกลาง ท�ำให้บริเวณส�ำนักงานมี
ความพลกุ พลา่ นมาก โดยเฉพาะโรงแรมมหี ญงิ บรกิ ารดว้ ย ทำ� ใหส้ ง่ิ แวดลอ้ ม
และบรรยากาศไม่เหมาะสมที่จะเป็นส�ำนักงาน ประกอบกับนโยบายลด
บทบาทและลดการท�ำงานลง เนื่องจากอายุท่ีมากขึ้น รวมท้ังลดภาระ
คา่ ใช้จ่าย ค่าไฟฟา้ ค่าบ�ำรงุ รกั ษา และคา่ ซ่อมแซมอาคารสำ� นกั งานซอย ๕
ซ่งึ มีคา่ ใช้จา่ ยสงู มากเพราะอายุประมาณ ๓๐ ปี มีความจ�ำเปน็ ตอ้ งซอ่ มแซม
ใหญ่ เนื่องจากหมดอายุการใช้งาน เช่น เคร่ืองปรับอากาศท่ีใช้ท้ังอาคาร
ถึงเวลาซ่อมแซมใหญ่ ท่อน้�ำต่าง ๆ เร่ิมเก่า มีรอยแตก จึงตัดสินใจย้าย
ทท่ี ำ� งานมาอยูท่ อี่ าคารจัสมนิ ทาวเวอร์ ถนนแจ้งวัฒนะ เพราะความจ�ำเปน็
ในการใช้พ้ืนท่ีนอ้ ยลง ท�ำใหล้ ดคา่ ใชจ้ ่ายได้มาก

ด้านหน้าประตูทางเขา้ ส�ำนกั งาน ณ อาคารจัสมินทาวเวอร์

30

หอ้ งรับแขก

31

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคิดลนาวิน

สำ� นกั งานอาคารนาวนิ คอรท์ พ.ศ. ๒๕๕๕ - ปจั จบุ นั

ต่อมา เน่ืองจากค่าเช่าอาคารส�ำนักงานที่ถนนแจ้งวัฒนะขยับสูงขึ้น
ทุกปี และการเดินทางไม่สะดวกเพราะอยู่ไกลจากบ้าน เมื่ออยู่ได้ระยะ
หนึ่งจงึ ไดย้ า้ ยมาอยทู่ ่อี าคารนาวนิ คอร์ท เพราะเป็นเจา้ ของอาคารอยแู่ ล้ว
และความสะดวกสงู สดุ คอื อยใู่ กลบ้ า้ นมาก การเดนิ ทางไมต่ อ้ งใชย้ านพาหนะ
ไม่ตอ้ งเสยี ค่าเช่าราคาสงู

32

ท่ีต้ังส�ำนกั งานปจั จุบันที่อาคารนาวนิ คอรท์ ชน้ั ๖ ซอยรว่ มฤดี ๓ เป็นหอ้ งทำ� งาน
ของคณะทนายความและเจ้าหน้าท่ี

33

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคิดลนาวิน

หอ้ งทำ� งานหวั หนา้ สำ� นกั งาน ทอี่ าคารนาวนิ คอรท์ ชน้ั ๒

34

ห้องท�ำงานของผมอนุญาตให้ทนายความเข้าปรึกษางานได้ตลอดเวลา
และมชี ดุ รบั แขกสำ� หรบั รบั แขกบางกลมุ่ ทคี่ อ่ นขา้ งเปน็ กนั เอง สว่ นแขกอนื่ ๆ
มกั รับแขกที่หอ้ งประชมุ ซึง่ อยู่ติดกับหอ้ งทำ� งาน
ข้อนา่ สังเกตคือ การตกแต่งหอ้ งทำ� งานได้ยดึ แนวเดยี วกนั โดยเฉพาะ
เฟอร์นิเจอร์ต่าง ๆ ท่ีใช้ท่ีส�ำนักงานซอย ๕ ได้น�ำมาตกแต่ง ดัดแปลงใช้
ต่อมา โดยเกือบไม่มีการจัดท�ำใหม่ จะเห็นได้จากส�ำนักงานท่ีอาคารจัสมิน
ถนนแจ้งวัฒนะ และหลังสุดได้แก่ส�ำนักงานท่ีอาคาร “นาวิน คอร์ท”
ซึ่งแม้ว่าขนาดจะลดลง แต่เฟอร์นิเจอร์เกือบท้ังหมด ไม่ว่าจะเป็นชุด
รับแขก โต๊ะท�ำงาน ตู้หนังสือรอบห้อง เป็นของเดิมที่ใช้มาตั้งแต่ส�ำนักงาน
สขุ มุ วิท ซอย ๕ ทงั้ สน้ิ
การตกแต่งและการประดับส�ำนักงานให้สวยงามมีความเรียบง่าย แต่
มีความสงา่ อย่ใู นตวั ซึ่งมีสว่ นท�ำใหล้ ูกความมีความเชือ่ ม่ันมากขนึ้ เพิม่ เตมิ
จากการเชื่อถือตัวบุคคล

35

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวิน

หอ้ งประชุม

ห้องประชุมของส�ำนักงานทุกแห่งจะอยู่ติดกับห้องท�ำงานหัวหน้า

สำ� นกั งาน ทำ� ใหม้ คี วามสะดวกในการออกมารบั แขก จงึ ทำ� ใหม้ โี อกาสทำ� งาน
และเตรยี มงานจนกวา่ แขกจะมากันพรอ้ มเพรียง
นอกจากนั้นยังเป็นท่ีรับรองเลี้ยงอาหารกลางวันกับผู้มาพบ
เปน็ ครัง้ คราวอีกดว้ ย

36

หอ้ งอเนกประสงค์ สำ� นกั งาน นาวนิ คอรท์
ห้องประชุมน้ีเป็นห้องประชุมขนาดใหญ่ สามารถจุผู้เข้าร่วมประชุม
๗๐ - ๘๐ คน แล้วแตร่ ปู แบบการจัดหอ้ ง นอกจากนน้ั ในระยะเวลาท่ียา้ ย
สำ� นกั งานมาอยทู่ อี่ าคาร “นาวนิ คอรท์ ” เป็นระยะทมี่ กี จิ กรรมเกีย่ วกบั งาน
ของประเทศชาตแิ ละงานทางสงั คมมากมาย

37

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคิดลนาวนิ

ห้องประชุมนี้จึงใช้เป็นห้องอเนกประสงค์ท่ีส�ำคัญคือการจัดรายการ

โทรทศั น์ ซง่ึ มกี ารอดั รายการในหอ้ งนที้ กุ วนั พฤหสั บดแี ละออกอากาศทส่ี ถานี
โทรทศั น์แห่งประเทศไทย ช่อง ๑๑ ทุกคืนวนั อาทิตย์ ในรายการ “ปัญหา
บา้ นเมอื ง” ซงึ่ จดั โดยคณะกรรมการอสิ ระวา่ ดว้ ยการสง่ เสรมิ หลกั นติ ธิ รรม
แหง่ ชาติ ซง่ึ มีผมเปน็ ประธานกรรมการ ต้งั แต่ พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๘
นอกจากน้ัน ยังมีสถานีโทรทัศน์ช่องต่าง ๆ ได้มาจัดรายการขอ
สัมภาษณ์ท่ีห้องประชุมแห่งนี้ โดยไม่ต้องเดินทางไปถ่ายท�ำรายการที่สถานี
โทรทศั นต์ า่ ง ๆ

การอัดรายการโทรทัศนใ์ นหอ้ งประชุม

38

การประชุมกรรมการมูลนธิ ิถนนแห่งสันติภาพ

การประชมุ คณะกรรมการพรี ะยานุเคราะหม์ ลู นิธฯิ

39

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคิดลนาวนิ

เน่ืองจากเป็นห้องประชุมอเนกประสงค์ ห้องน้ีจึงใช้เป็นห้องประชุม
คณะกรรมการตา่ ง ๆ ทผี่ มเปน็ ประธาน เชน่ การประชมุ คณะกรรมการอสิ ระ
วา่ ดว้ ยการสง่ เสริมหลกั นติ ิธรรมแหง่ ชาติ, การประชมุ คณะกรรมการมูลนธิ ิ
ถนนแห่งสันติภาพ, การประชุมคณะกรรมการมูลนิธิตึก สก. ในพระบรม
ราชูปถัมภ์, การประชุมพีระยานุเคราะห์มูลนิธิ ในพระอุปถัมภ์ของสมเด็จ
พระศรีนครินทราบรมราชชนนี เปน็ ต้น

40

สำ� นักงานเทพศรีหริศทนายความ -
ส�ำนักงานในเครอื

หลากอหุกลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวิน

พระยาศรวี สิ ารวาจา เปน็ ผกู้ อ่ ตง้ั สำ� นกั งานเทพศรหี รศิ ทนายความขนึ้
เมื่อวันท่ี ๒๗ เมษายน ๒๔๗๗ ณ ตึก บี.เอ็ม.ซี. เชิงสะพานพิทยเสถียร
ตลาดนอ้ ย จงั หวดั พระนคร โดยรว่ มกบั พระยาเทพวทิ รุ อดตี รฐั มนตรวี า่ การ
กระทรวงยตุ ิธรรม และพระยาหรศิ จันทร์ อดตี กรรมการศาลฎกี า ตอ่ มาเมอ่ื
ทา่ นผ้รู ว่ มก่อต้งั ทงั้ สองทา่ นดังกลา่ วถงึ อนจิ กรรมไปแลว้ ในปี ๒๔๙๖ จงึ ได้
ย้ายส�ำนักงานมาต้ังอยู่ท่ีตึกเลขท่ี ๓๔ อาคาร ๕ ถนนราชด�ำเนินกลางอัน
เป็นที่ตั้งปัจจุบัน ความเจริญก้าวหน้าของส�ำนักงานในตอนหลังนี้ได้อาศัย
ช่อื เสียงและเกียรติคณุ ของพระยาศรีวิสารวาจาเป็นมูลฐานสำ� คญั ตลอดมา
ตอ่ มาภายหลงั หลวงสทิ ธสิ ยามการ อดตี ปลดั กระทรวงการตา่ งประเทศ
ได้รับภาระดูแลส�ำนักงานต่อมา จนถึงคุณวิพัฒน์ บุนนาค เป็นหัวหน้า
ส�ำนักงานคนสุดท้าย กอ่ นทีจ่ ะมอบให้ผมเขา้ มาด�ำเนินการ

42

สำ� นกั งานเทพศรีหรศิ เคยมผี มู้ ีชอื่ เสยี งได้เข้ามาร่วมงาน อาทิ คุณพจน์
สารสิน อดีตนายกรัฐมนตรี, ศาสตราจารย์สรรเสริญ ไกรจิตติ อดีตอธิบดี
ผพู้ พิ ากษาศาลอทุ ธรณ,์ หมอ่ มเจา้ ชชั ชวลติ เกษมสนั ต์ และคณุ สนอง ตจู้ นิ ดา
เป็นต้น

พระยาศรวี ิสารวาจา ผ้รู ่วมกอ่ ตง้ั ส�ำนักงานเทพศรีหรศิ ทนายความ

ส�ำนักงานเทพศรหี ริศทนายความ ถนนราชดำ� เนนิ กลาง

43

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวิน

ตอ่ มาบรรดาทายาทไดข้ อรอ้ งใหผ้ มรบั ผดิ ชอบชว่ ยดแู ลสำ� นกั งานตอ่ มา
เหตทุ ไ่ี มส่ ามารถเลกิ สำ� นกั งานไดท้ นั ทเี พราะงานของสำ� นกั งานสว่ นใหญเ่ ปน็
งานเกย่ี วกบั ทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา เชน่ การจดทะเบยี นเครอื่ งหมายการคา้ ซงึ่
จะมกี ารตอ่ ทะเบียนทกุ ๆ สิบปี จึงตอ้ งมีทนายรบั ผิดชอบตอ่ เนอ่ื ง

44

เหตุผลส�ำคัญที่ผมยอมรับเข้าดูแลส�ำนักงานเทพศรีหริศ เพราะนาย

เกรกิ วณกิ กลุ ทายาทของสำ� นกั งานเทพศรหี รศิ เปน็ ลกู ศษิ ยท์ คี่ ณะนติ ศิ าสตร์
จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลัย และท่ีสำ� คญั คอื ไดส้ มรสกับ ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์
เมธินี บุณยประสพ ซึ่งเปน็ น้องสาวของท่านผู้หญงิ มณฑินี มงคลนาวิน

ผมได้ลงทุนปรับปรุงตกแต่งส�ำนักงานและจัดคณะทนายความ -
เจา้ หนา้ ทเี่ ขา้ ทำ� งานรว่ มกบั ทนายความและเจา้ หนา้ ทเ่ี ดมิ บางคน จนในทส่ี ดุ
เม่ือ พ.ศ. ๒๕๓๗ เมื่อผมอายุครบ ๖๐ ปี ต้องการลดภาระการท�ำงานลง
จงึ ขอใหบ้ รรดาทายาทรบั สำ� นกั งานเทพศรหี รศิ ทนายความไปดำ� เนนิ การเอง
แต่บรรดาทายาทท้ังหลายไม่มีใครต้องการรับส�ำนักงานไปด�ำเนินการ โดย
บรรดาทายาทขอใหผ้ มรบั ดำ� เนนิ การตอ่ ไป รวมทง้ั นายเกรกิ วณกิ กลุ ซง่ึ เปน็
ทายาททเ่ี ปน็ นักกฎหมายคนเดยี วของพระยาศรวี ศิ าลวาจา (หลานตา) และ
พระยาเทพวทิ รุ พหลุ ศรตุ าบดี (หลานปู่) ก็ไม่ขอรบั ไว้

45

หลากอหกุ ลฤาษยแนมวงคคดิ ลนาวนิ

ส�ำนักงานเทพศรหี ริศทนายความ อาคารนาวนิ คอรท์ ชั้น ๖ ซอยรว่ มฤดี ๓
ยงั คงรักษาปา้ ยส�ำนักงานเดมิ ท่ีถนนราชด�ำเนินไว้ เพยี งแตซ่ ่อมแซมและท�ำสขี นึ้ ใหม่

เมอ่ื สำ� นกั งานกฎหมาย ดร.อกุ ฤษ มงคลนาวนิ ยา้ ยทที่ ำ� งานไปทอี่ าคาร
นาวิน คอร์ท จงึ ใหส้ �ำนักงานเทพศรีหรศิ ย้ายไปอยรู่ วมกันพร้อมคณะทนาย
และเจา้ หนา้ ที่ ด�ำเนนิ การด้านจดทะเบยี นเครื่องหมายการค้าเป็นหลกั และ
สามารถรักษาคุณภาพและประสิทธิภาพไว้ได้อย่างดีในระดับหนึ่ง แต่คงไม่
สามารถไปเทียบกับส�ำนักงานซ่ึงด�ำเนินการโดยชาวต่างประเทศได้
เพราะส�ำนักงานของชาวตา่ งชาตมิ เี ครอื ข่ายกวา้ งขวางมาก

46

๔๗ ปแี ห่งการบริการทางกฎหมาย

๔๗ ปีแห่งการบริการทางกฎหมาย 

ส�ำนักกฎหมาย ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ก่อตั้งข้ึนเม่ือวันที่ ๕ ธันวาคม

๒๕๑๓ โดยผมซ่ึงขณะน้ันเป็นอาจารย์สอนกฎหมายอยู่ในแผนกนิติศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้มีเจตนารมณ์ในการก่อต้ังส�ำนักกฎหมาย
ในขณะน้ัน เพ่ือ
● ตอบสนองความต้องการของนักธุรกิจไทยและบริษัทต่างประเทศ
ซ่ึงในขณะน้ันได้เข้ามาในประเทศหรือเร่ิมท�ำธุรกิจกับคนไทยมากแล้ว
แต่ขาดการสนับสนุนบริการด้านกฎหมายอย่างมาก
● เพ่ือลดช่องว่างระหว่างการเรียนการสอนกฎหมายกับการประกอบ
วิชาชีพกฎหมายตามความเป็นจริง กล่าวคือ ต้องการให้มีการน�ำ
ความรู้และประสบการณ์ภาคปฏิบัติไปสอนนิสิตและนักศึกษากฎหมาย
ในมหาวิทยาลัยมากข้ึน เพื่อให้นิสิตนักศึกษาเหล่าน้ันได้มีการ
เตรียมพร้อมท่ีดีกว่าเมื่อออกมาประกอบวิชาชีพ
● เพ่ือจะพิสูจน์ให้คนทั่วไปได้เห็นว่า ผู้ประกอบวิชาชีพกฎหมายสามารถ
มีความเป็นอยู่และฐานะทางสังคมไม่แพ้วิชาชีพอ่ืน หากเป็นผู้ตั้งม่ัน
อยู่ในศีลธรรมและจรรยาวิชาชีพอย่างเคร่งครัด
● เพื่อยกระดับและมาตรฐานวิชาชีพกฎหมายไทย

สำ� นกั งานไดเ้ จรญิ เตบิ โตมาอยา่ งตอ่ เนอื่ งตลอดเวลา ๔๗ ปี เรม่ิ ตน้ จาก
วันกอ่ ตง้ั ซ่ึงมีทนายความ ๖ คน และเชา่ พ้นื ท่ีอาคารโอลิมเปีย ถนนพระราม
ท่ี ๔ เน้ือท่ีประมาณ ๑๒๕ ตารางเมตร เป็นส�ำนักงาน มีทนายความและ
เจ้าหน้าทีเ่ พ่มิ ขึน้ เป็นเทา่ ตัวใน ๓ ปตี ่อมา และตอ้ งย้ายส�ำนกั งานไปอยู่ ณ
อาคารสำ� นกั งานราชดำ� รเิ มอื่ ปลายปี ๒๕๑๖ ซง่ึ มเี นอื้ ทสี่ ำ� นกั งานเพมิ่ ขน้ึ เปน็
สามเทา่ ตวั หลงั จากนนั้ อกี ๖ ปี ความจำ� เปน็ ทตี่ อ้ งมพี นื้ ทใ่ี ชส้ อย และอปุ กรณ์
อ�ำนวยความสะดวกต่าง ๆ ทำ� ใหต้ อ้ งยา้ ยส�ำนักงานมาอยู่ “บ้าน” ใหมข่ อง
ตนเอง ณ เลขท่ี ๑๐ ถนนสุขุมวทิ ซอย ๕ เขตคลองเตย โดยส�ำนักงานเปน็
เจ้าของและเป็นผู้ครอบครองอาคารส�ำนักงาน ๒ หลัง (หลังท่ีหนึ่ง ๓ ช้ัน
หลงั ทส่ี อง ๕ ชน้ั ตง้ั อยตู่ อ่ เนอื่ งกนั ) เนอ้ื ทใี่ ชส้ อย (ไมร่ วมทจ่ี อดรถ) ประมาณ
๖,๐๐๐ ตารางเมตร มที จี่ อดรถประมาณ ๗๐ คนั มที นายความและทป่ี รกึ ษา
๓๕ คน และเจ้าหน้าท่อี กี ๗๐ คน ความจำ� เป็นที่จะตอ้ งขยายกิจการมอี ยู่
อย่างต่อเนื่อง แต่ส�ำนักงานเห็นว่าจ�ำนวนทนายความและเจ้าหน้าที่ใน
ขณะน้นั น่าจะเป็นจ�ำนวนทเ่ี หมาะสมทีส่ ดุ ท่ีจะสามารถรกั ษาไว้ซ่ึงคุณภาพ
ของการให้บริการทางกฎหมาย ผดุงความสามัคคสี มานฉันท์ของทนายและ
เจ้าหนา้ ท่ขี องส�ำนกั งานไว้ได้อย่างดีแล้ว

ภาพการประชุมคณะทป่ี รกึ ษาและทนายความ

49