โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 133 132 5.3.6 แนวทำงกำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุตำมมุมมองควำมคิดเห็นของผู้เชี่ยวชำญ 1) การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีความสามารถในการช่วยเหลือตนเอง/พึ่งพาตนเองภายใต้สังคมในยุคปัจจุบัน ความตระหนักถึงคุณค่าของตนเอง รวมทั้งการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ ตามลักษณะของผู้สูงอายุ ดังนี้ - กลุ่มที่ไม่มีความพร้อมด้านปัจจัยพื้นฐานอาจต้องพึ่งพาความช่วยเหลือจากหน่วยงานภาครัฐ ตามสภาพปัญหาและความต้องการ การอ านวยความสะดวกด้านข้อมูลข่าวสาร บริการ สวัสดิการ รวมถึงสิทธิ ประโยชน์ที่พึงได้รับ เพื่อให้มีคุณภาพชีวิตในระดับพื้นฐานที่ดีขึ้น - กลุ่มที่มีความพร้อมด้านปัจจัยพื้นฐานควรส่งเสริมความตระหนักถึงคุณค่าและการให้ ความส าคัญกับการดูแลตนเองให้มีสุขภาพกายใจที่ดี มีเป้าหมาย และอยู่ร่วมกับสมาชิกในครอบครัวอย่างมี ความสุขโดยไม่รู้สึกว่าตนเองเป็นภาระ - กลุ่มผู้สูงอายุที่มีความพร้อมบางส่วนที่มีลักษณะติดสังคมควรส่งเสริมการมีส่วนร่วมในกิจกรรม ทางสังคมเพื่อเป็นการส่งเสริมและพัฒนาทักษะความรู้ ทักษะการใช้ชีวิต รวมทั้งป้องกันไม่ให้กลายเป็น ผู้สูงอายุติดบ้านหรือติดเตียง - กลุ่มผู้สูงอายุที่มีศักยภาพ/ทักษะความรู้/ประสบการณ์/ความเชี่ยวชาญ/เป็นปราชญ์ชาวบ้าน สามารถส่งเสริมให้มีการถ่ายทอดทักษะความรู้/ภูมิปัญญาทั้งในลักษณะของการถ่ายทอดโดยตัวของผู้สูงอายุ เองผ่านบทบาทของการเป็นแกนน า/วิทยากร หรือการถ่ายทอดโดยวิธีการถอดบทเรียนจากผู้สูงอายุ (Tacit Knowledge) แล้วมีการเผยแพร่องค์ความรู้นั้นๆ เพื่อส่งต่อ/สืบทอดความรู้ รวมทั้งสามารถพัฒนาต่อยอดองค์ ความรู้สู่การพัฒนาอาชีพในลักษณะของการรวมกลุ่ม/วิสาหกิจชุมชนที่สามารถสร้างรายได้เพิ่มให้กับผู้สูงอายุ 2) การส่งเสริมบทบาท/การมีส่วนร่วมของสมาชิกในครอบครัวในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ - การส่งเสริมให้เยาวชนซึ่งเป็นสมาชิกในครอบครัวให้การช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุเกี่ยวกับการ ด าเนินชีวิตประจ าวัน และสภาพแวดล้อมในการอยู่อาศัยของผู้สูงอายุ รวมทั้งเป็นสื่อกลางในการถ่ายทอด ความรู้ข้อมูลข่าวสาร บริการ และสวัสดิการต่างๆ ที่จ าเป็นส าหรับผู้สูงอายุ นอกจากนี้เยาวชนโดยเฉพาะที่อยู่ ในสถานศึกษาควรมีส่วนร่วมในการช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ตามล าพังและต้องการความช่วยเหลือ - วัยแรงงานมีหน้าที่ส าคัญในการประกอบอาชีพเพื่อสร้างรายได้ภายในครอบครัว ดังนั้นบทบาท ของวัยแรงงานคือการดูแลเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายในชีวิตประจ าวันเพื่อให้ผู้สูงอายุมีชีวิตความเป็นอยู่ในด้าน ปัจจัยพื้นฐานอย่างเพียงพอ รวมถึงการเตรียมความพร้อมก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุในทุกมิติ ทั้งมิติด้านสุขภาพ เพื่อให้มีร่างกายแข็งแรง สามารถพึ่งพาตนเองได้ มิติด้านเศรษฐกิจ เกี่ยวกับการบริหารจัดการ และการ วางแผนทางการเงินส าหรับการด าเนินชีวิตในวัยสูงอายุอย่างมีคุณภาพ สามารถพึ่งพาตนเองได้ โดยไม่รู้สึกว่า ตนเองเป็นภาระของครอบครัวในอนาคต - ในกรณีของครอบครัวที่สมาชิกต้องดูแลผู้สูงอายุป่วยติดเตียง/พิการ/ไม่สามารถช่วยเหลือตนเอง ได้ ภาครัฐควรให้การช่วยเหลือในลักษณะของเงินอุดหนุน/เงินชดเชยค่าสูญเสียเวลา โอกาส และรายได้ที่จะ ได้รับจากการท างาน เพื่อให้ครอบครัวมีรายได้ที่เพียงพอต่อค่าใช้จ่ายมากขึ้นโดยที่สมาชิกมีโอกาสดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นการส่งเสริมสายสัมพันธ์และป้องกันปัญหาผู้สูงอายุถูกทอดทิ้ง หรือเป็นเงินช่วยเหลือในกรณีของ ครอบครัวที่ต้องมีการจ้างผู้ดูแลผู้สูงอายุเพื่อเป็นการช่วยเหลือค่าใช้จ่ายภายในครอบครัว รวมทั้งมีการ ลดหย่อนค่าสาธารณูปโภคเพื่อบรรเทาค่าใช้จ่ายให้กับครอบครัวที่ต้องดูแลผู้สูงอายุ
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 134 133 3) การส่งเสริมบทบาท/การมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่นในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ - การคัดเลือกบุคคลส าคัญ (Key Person) ซึ่งเป็นที่ยอมรับและสามารถสร้างการมีส่วนร่วมระหว่าง คนในชุมชน เพื่อน ามาพัฒนาศักยภาพและส่งเสริมให้เป็นแกนน าในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ - การพัฒนากลุ่ม/องค์กร/เครือข่ายในชุมชนโดยการสนับสนุนขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้มี ความเข้มแข็ง และเป็นก าลังส าคัญในการด าเนินงานด้านการช่วยเหลือ แก้ไขปัญหา และส่งเสริมการด าเนินงาน เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ - การจัดตั้งหน่วยงานกลางในชุมชนท้องถิ่นเพื่อท าหน้าที่ให้ค าแนะน าปรึกษาเกี่ยวกับสภาพ ปัญหา หรือให้ข้อมูลข่าวสารที่ส าคัญและจ าเป็นส าหรับผู้สูงอายุในเบื้องต้น รวมทั้งท าหน้าที่เป็นกลไกในการ ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อให้การช่วยเหลือแก้ไขปัญหาเป็นไปอย่างสอดคล้องกับสภาพปัญหา และความต้องการของผู้สูงอายุ - การก าหนดนโยบายโดยผู้น าชุมชนท้องถิ่นที่ให้ความส าคัญกับการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของ ผู้สูงอายุ โดยมีการก าหนดนโยบายและแนวทางการปฏิบัติอย่างชัดเจน สอดคล้องกับสถานการณ์ของผู้สูงอายุ และบริบทของชุมชนท้องถิ่น สนับสนุนให้มีการขับเคลื่อนในทางปฏิบัติโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของกลไกทุก ระดับ พร้อมก ากับติดตามและประเมินผลการด าเนินงานเพื่อให้การส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเป็นไป อย่างมีประสิทธิภาพ - องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรมีการจัดสิ่งอ านวยความสะดวก/บริการขั้นพื้นฐานที่จ าเป็นและ เหมาะสมกับผู้สูงอายุ รวมทั้งส่งเสริมกิจกรรมที่มุ่งเน้นการเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้สูงอายุกับ สมาชิกช่วงวัยอื่นในครอบครัวและชุมชน 4) ลักษณะการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชนในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของ ผู้สูงอายุ การมีส่วนร่วมโดยคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชนควรเริ่มต้นตั้งแต่ขั้นตอนของการระดมความ คิดเห็นเกี่ยวกับสภาพปัญหาและความต้องการของผู้สูงอายุในปัจจุบันจากตัวแทนของสมาชิกทุกช่วงวัยใน ครอบครัวและชุมชน ร่วมวิเคราะห์แนวทางการแก้ไขปัญหา ส่งเสริม และพัฒนา จัดท าข้อสรุปซึ่งเป็นข้อตกลง ร่วมกันในรูปแบบของประชามติหรืออาจก าหนดเป็นธรรมนูญในการอยู่ร่วมกัน มีการขับเคลื่อนการด าเนินงาน โดยอาศัยการมีส่วนร่วมจากกลไกทุกภาคส่วนซึ่งมีการก าหนดบทบาทหน้าที่ไว้อย่างชัดเจน เพื่อการด าเนินงาน อย่างสอดคล้องเป็นไปในทิศทางเดียวกันและบรรลุผลตามเป้าหมาย 5.3.7 กำรก ำหนดนโยบำยของภำครัฐในกำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุในระยะ 3 ปี 5 ปี 10 ปี ตำมมุมมองควำมคิดเห็นของผู้เชี่ยวชำญ การก าหนดนโยบายของหน่วยงานภาครัฐจะต้องอยู่บนพื้นฐานของการมีข้อมูลที่ถูกต้อง ชัดเจน และ เป็นปัจจุบันเกี่ยวกับสถานการณ์ของผู้สูงอายุที่เก็บรวบรวมข้อมูลจากระดับพื้นที่เพื่อมาประมวลผลในภาพรวม และมีการก าหนดเป็นนโยบายตามล าดับความส าคัญของสถานการณ์ โดยมีรายละเอียด ดังนี้ 1) นโยบายในช่วงระยะ 3 ปี สถานการณ์ปัญหาส าคัญในกลุ่มผู้สูงอายุส่วนใหญ่เป็นปัญหาด้านสุขภาพ ดังนั้น การก าหนดนโยบายในระยะ 3 ปี จึงควรให้ความส าคัญกับการส่งเสริมสุขภาพตามลักษณะของผู้สูงอายุที่ สามารถจ าแนกได้เป็น กลุ่มผู้สูงอายุติดเตียง ติดบ้าน ติดสังคม โดยในกลุ่มติดสังคมควรมีมาตรการในเชิงเฝ้า ระวังและป้องกันปัญหาสุขภาพด้วยการส่งเสริมการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร สิทธิ สวัสดิการ และบริการต่างๆ ซึ่ง
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 135 134 รวมถึงบริการตรวจสุขภาพประจ าปีโดยไม่มีค่าใช้จ่าย เพื่อเป็นการคัดกรองสุขภาพในเบื้องต้น ตลอดจนควรมี มาตรการ/แนวทางในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในระดับพื้นที่โดยส่งเสริมการมีส่วนร่วมของคนทุก ช่วงวัยในครอบครัวและชุมชนในการขับเคลื่อนการด าเนินงานร่วมกัน เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างคนทุก ช่วงวัยและส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพกาย ใจ รวมทั้งมีคุณภาพชีวิตโดยรวมที่ดี ส่วนผู้สูงอายุติดบ้านควรมี มาตรการในการส่งเสริมการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคม เพื่อป้องกันปัญหาการเกิดภาวะซึมเศร้าหรือ กลายเป็นผู้สูงอายุติดเตียง ส่วนผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาป่วยติดเตียงควรมีมาตรการในการดูแลอย่างถูก สุขลักษณะ พร้อมปรับสภาพแวดล้อมในการอยู่อาศัยให้มีความเหมาะสม นอกจากนี้สิ่งที่หน่วยงานภาครัฐควรมี การค านึงถึงโดยไม่มองข้ามหรือละเลยคือ การก าหนดให้มีระบบการคุ้มครองทางสังคมให้กับแรงงานนอกระบบ ที่เป็นผู้สูงอายุซึ่งไม่ได้รับการคุ้มครองสิทธิ/สวัสดิการใดๆ และผู้สูงอายุกลุ่มนี้มีอยู่เป็นจ านวนมากในสังคมไทย 2) นโยบายระยะยาวที่มีขอบเขตของระยะเวลา 5 ปี และ 10 ปี ควรให้ความส าคัญกับกลุ่มประชากร วัยผู้ใหญ่ที่ก าลังจะเข้าสู่วัยสูงอายุ ซึ่งมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องตามสัดส่วนโครงสร้างประชากร โดยมี การเตรียมความพร้อมก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุ เพื่อให้การเข้าสู่วัยสูงอายุเป็นไปอย่างมีคุณภาพ การเตรียมความ พร้อมจะต้องด าเนินการอย่างควบคู่กันไปในทุกมิติ ทั้งมิติด้านสุขภาพ โดยการดูแลตนเองให้มีสุขภาวะที่ดี มี ความสามารถในการช่วยเหลือ/พึ่งพาตนเอง ลดภาวะพึ่งพาและปัญหาการป่วยติดเตียง มิติด้านเศรษฐกิจ เกี่ยวกับการบริหารจัดการทางด้านการเงิน การเก็บออม และการวางแผนทางด้านการเงินส าหรับอนาคตที่ ค่าใช้จ่ายเพื่อการครองชีพจะเพิ่มสูงขึ้น รวมทั้งการเพิ่มเบี้ยยังชีพให้มีความเหมาะสมสอดคล้องกับสถานการณ์ ด้านเศรษฐกิจสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป มิติด้านการท างานและการมีรายได้ หน่วยงานภาครัฐสามารถประสาน ความร่วมมือเพื่อท า CSR กับภาคเอกชน เพื่อสนับสนุนให้มีการสร้างอาชีพสร้างรายได้ให้กับผู้สูงอายุที่ยังมี ศักยภาพ มีความพร้อม และความต้องการในการท างาน โดยก าหนดอาชีพที่มีความเฉพาะเจาะจงส าหรับกลุ่ม ผู้สูงอายุเพื่อไม่ให้เกิดการแข่งขันด้านการท างานกับคนช่วงวัยอื่น นอกจากนี้การท า CSR กับภาคเอกชนยังเอื้อ ประโยชน์ต่อการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในด้านอื่นๆ เช่น การน าเทคโนโลยีที่มีความก้าวหน้าของ ภาคเอกชนมาใช้ในการช่วยเหลือ/แก้ไขปัญหา/พัฒนาสิ่งอ านวยความสะดวกที่เอื้อต่อการด าเนินชีวิตของ ผู้สูงอายุ และภาคเอกชนสามารถใช้ระบบ CSR ในการช่วยเหลือดูแลพนักงานที่เกษียณอายุจากหน่วยงานให้มี คุณภาพชีวิตที่ดีหลังเกษียณ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงระบบการช่วยเหลือดูแลแบบเกื้อกูลของหน่วยงาน รวมทั้งการ ใช้ระบบ CSR ที่เป็นการสร้างความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการท ากิจกรรมอันเป็นประโยชน์ต่อสังคม การก าหนดมาตรการในการพัฒนาศักยภาพขององค์กรชุมชน/ภาคีเครือข่ายให้มีความเข้มแข็ง ควบคู่กับการด าเนินนโยบายในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุจะเป็นการเสริมพลังให้กับกลไกเครือข่าย การท างานภาคประชาชนในระดับพื้นที่ ซึ่งกลไกขององค์กรชุมชน/ภาคีเครือข่ายที่มีความเข้มแข็งสามารถที่จะ ขับเคลื่อนการด าเนินงานและประสานความร่วมมือกับหน่วยงานภายนอกเพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมืออย่าง เป็นวงกว้างโดยมีการเอื้อประโยชน์ซึ่งกันและกันในลักษณะของ Social Enterprise หรือ win-win situation
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 136 135 5.4 สรุปควำมเชื่อมโยงของสถำนกำรณ์เกี่ยวกับคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุในปัจจุบัน กำรด ำเนินงำนโดย หน่วยงำนและภำคส่วนต่ำงๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งข้อเสนอแนะเพื่อกำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุ ซึ่งน ำไปสู่กำรก ำหนดรูปแบบ/แนวทำงในกำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุโดยกำรมีส่วนร่วมของ คนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในปัจจุบันทั้งจากการประเมินโดยตัวผู้สูงอายุเองและสมาชิกช่วงวัยอื่นใน ครอบครัวมีความสอดคล้องเป็นไปในทิศทางเดียวกันคือ การมีคุณภาพชีวิตอยู่ในระดับกลางๆ ไม่ว่าจะเป็น องค์ประกอบทางด้านร่างกาย องค์ประกอบด้านจิตใจ องค์ประกอบด้านสัมพันธภาพทางสังคม องค์ประกอบ ด้านสิ่งแวดล้อม และคุณภาพชีวิตโดยรวม ประเด็นที่น่าสนใจนอกเหนือจากนั้นคือคะแนนการประเมินคุณภาพ ชีวิตในระดับที่ดีองค์ประกอบด้านจิตใจมีอัตราร้อยละที่สูงกว่าองค์ประกอบด้านอื่นๆ ในขณะที่คะแนนการ ประเมินคุณภาพชีวิตที่ไม่ดีองค์ประกอบด้านสิ่งแวดล้อมมีอัตราร้อยละที่สูงกว่าองค์ประกอบด้านอื่นๆ นั่น แสดงให้เห็นว่า ในบรรดาองค์ประกอบทั้งหมด ผู้สูงอายุและสมาชิกในครอบครัวมีความรู้สึก/ความคิดเห็นว่า ผู้สูงอายุค่อนข้างพึงพอใจและรู้สึกดีกับการใช้ชีวิตในปัจจุบันอยู่ในระดับหนึ่ง และสิ่งที่ควรต้องมีการปรับปรุง คือสภาพแวดล้อมเพื่อให้เหมาะสมกับการอยู่อาศัยของผู้สูงอายุ เมื่อเปรียบเทียบกับข้อมูลด้านสถานการณ์ความเป็นอยู่และสภาพปัญหาของผู้สูงอายุในปัจจุบันพบว่า มี ความสอดคล้องกันในประเด็นที่ว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ยังคงอาศัยอยู่ร่วมกับสมาชิกช่วงวัยอื่นในครอบครัว หรือ ในบริเวณใกล้เคียง และได้รับการดูแลเอาใจใส่อย่างดีทั้งจากบุตรหลาน ญาติ รวมถึงเพื่อนบ้าน ซึ่งนั่นสามารถ ส่งผลให้ผู้สูงอายุรู้สึกมีความสุข และมีสุขภาพจิตใจที่ดี ส่วนในด้านของสภาพแวดล้อมในการอยู่อาศัยพบ ประเด็นปัญหาด้านที่อยู่อาศัยไม่เหมาะสมและได้รับการช่วยเหลือในด้านของงบประมาณเพื่อปรับปรุง ซ่อมแซมบ้านจากส านักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด รวมทั้งการช่วยเหลือปรับปรุงสภาพ ที่อยู่อาศัยโดยการมีส่วนร่วมของอาสาสมัครสาธารณสุขประจ าหมู่บ้าน (อสม.) ให้กับผู้สูงอายุที่มีปัญหาด้าน สุขภาพท าให้ไม่สามารถจัดการเองได้ แต่ผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาดังกล่าวมีจ านวนไม่มากนัก ปัญหาหลักๆ ของผู้สูงอายุจะเป็นในเรื่องของสุขภาพ โดยเฉพาะในกลุ่มของผู้สูงอายุบางส่วนที่ประสบปัญหาป่วยติดเตียง/ไม่ สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ผู้ท าหน้าที่ดูแลที่เป็น CG หรือบริบาลจากหน่วยงานด้านสาธารณสุขมีจ านวนน้อย ไม่เพียงพอต่อการช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาดังกล่าวได้อย่างเต็มที่ การช่วยเหลือดูแล แก้ไขปัญหา ส่งเสริมและพัฒนาให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีจึงไม่ควรเป็นเพียง บทบาทของใครคนใดคนหนึ่ง กลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง หรือหน่วยงานในหน่วยงานหนึ่ง แต่ควรเป็นการด าเนินงานแบบ มีส่วนร่วมโดยแต่ละภาคส่วนมีบทบาทหน้าที่ที่ชัดเจน ทั้งครอบครัวที่มีความผูกพันใกล้ชิดกับผู้สูงอายุมากที่สุด ชุมชนท้องถิ่นโดยภาคประชาชนตลอดจนกลุ่ม/ชมรม/องค์กรในชุมชนที่สามารถเป็นกลไกส าคัญในการ ประสานความร่วมมือและมีส่วนร่วมในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มี อ านาจหน้าที่ในการก าหนดนโยบายและสนับสนุนงบประมาณเพื่อสนับสนุนการด าเนินงานด้านการส่งเสริม คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ หน่วยงานที่มีบทบาทภารกิจเกี่ยวข้องกับการด าเนินงานด้านผู้สูงอายุในพื้นที่ รวมถึง หน่วยงานภายนอกที่สามารถเข้ามามีส่วนร่วมในการด าเนินงานผ่านการประสานความร่วมมือจากพื้นที่ โดย ทั้งนี้เป็นการด าเนินงานภายใต้การสนับสนุนของหน่วยงานภาครัฐระดับสูงที่มีอ านาจหน้าที่ในการก าหนด นโยบายพร้อมจัดสรรงบประมาณรองรับการด าเนินงาน รูปแบบ/แนวทางในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของ ผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชนจึงมีลักษณะดังนี้
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 137 136 ตารางที่ 5.1 รูปแบบ/แนวทางในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุโดยบทบาทของครอบครัว ชุมชน และภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง กลไกที่เกี่ยวข้อง บทบำทหน้ำที่ เยาวชนในครอบครัว - ดูแลด้านกิจวัตรประจ าวันของผู้สูงอายุ และจัดสภาพแวดล้อมในการอยู่อาศัย - ถ่ายทอดข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสิทธิ บริการ และสวัสดิการส าหรับผู้สูงอายุ วัยแรงงาน/วัยผู้ใหญ่ ในครอบครัว - ประกอบอาชีพเพื่อสร้างรายได้เป็นค่าใช้จ่ายในการดูแลผู้สูงอายุ - เตรียมความพร้อมก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุ ทั้งในด้านสุขภาพ และการจัดการด้านการเงิน อาสาสมัครในชุมชน - สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายผู้สูงอายุ และให้ความช่วยเหลือเบื้องต้นตามสภาพปัญหา - เป็นกลไกส าคัญในการเชื่อมประสานระหว่างกลุ่มเป้าหมายกับหน่วยงานที่มี ภารกิจโดยตรงและสามารถให้ความช่วยเหลือได้ บุคคลส าคัญในชุมชน (Key Person) - เป็นผู้ที่ได้รับการยอมรับ และสามารถท าหน้าที่เป็นแกนน าในการสร้างความ ร่วมมือระหว่างคนในชุมชน เพื่อด าเนินการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ กลุ่ม/ชมรมผู้สูงอายุ/ องค์กรชุมชน - ด าเนินกิจกรรมเพื่อส่งเสริมทักษะความรู้ และพัฒนาทักษะชีวิตให้กับสมาชิกผู้สูงอายุ - ส่งเสริมหลักสูตรการเตรียมความพร้อมก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุ - ส่งเสริมให้สมาชิกผู้สูงอายุช่วยเหลือผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาแบบ “เพื่อนช่วยเพื่อน” - จัดสรรเงินกองทุนให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาในชุมชน - สร้างเครือข่ายความร่วมมือกับหน่วยงานภายนอกในลักษณะของการเอื้อ ผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน เพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุในชุมชนได้รับผลประโยชน์ องค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่น - จัดท าฐานข้อมูลผู้สูงอายุ เพื่อประโยชน์ในการก าหนดนโยบายและแผนงานในการ ให้ความช่วยเหลือ/แก้ไขปัญหา/พัฒนาอย่างเหมาะสม - ก าหนดนโยบายในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุให้มีความชัดเจน สนับสนุนให้มีการด าเนินงานในลักษณะของการมีส่วนร่วม มีการก ากับติดตามและ ประเมินผลการด าเนินงานอย่างต่อเนื่อง - ส่งเสริมกิจกรรมที่มีความหลากหลาย ทั้งในเชิงป้องกัน แก้ไข และพัฒนา โดยเฉพาะกิจกรรมที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยเพื่อเป็นการเสริมสร้าง ความสัมพันธ์ที่ดี - จัดบริการด้านสิ่งอ านวยความสะดวก/บริการขั้นพื้นฐานที่จ าเป็นส าหรับผู้สูงอายุ รวมทั้งมีช่องทางในการประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารที่ผู้สูงอายุสามารถเข้าถึงได้ - สนับสนุนให้มีการพัฒนาศักยภาพกลุ่ม/ภาคีเครือข่ายในชุมชนเพื่อให้ท าหน้าที่เป็น กลไกส าคัญขับเคลื่อนการด าเนินงานด้านการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ - จัดตั้งหน่วยงานกลางท าหน้าที่ให้บริการข้อมูลข่าวสารและค าแนะน าปรึกษาแก่ ผู้สูงอายุ รวมทั้งเป็นกลไกในการประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง หน่วยงานภาครัฐใน ระดับพื้นที่ - สนับสนุนด้านบุคลากรเพื่อให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาด้านสุขภาพ - สนับสนุนด้านองค์ความรู้ที่จ าเป็นและเหมาะสมส าหรับผู้สูงอายุเพื่อเสริมทักษะ การใช้ชีวิตและการปรับตัวภายใต้สถานการณ์ปัจจุบัน - สนับสนุนด้านงบประมาณในการให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุตามสภาพปัญหา
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 138 137 ตารางที่ 5.1 รูปแบบ/แนวทางในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ (ต่อ) ผู้เกี่ยวข้อง บทบำทหน้ำที่ หน่วยงานภาคเอกชน - ให้การช่วยเหลือสนับสนุนเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการด าเนินชีวิตประจ าวัน ตามที่ได้รับการประสานความร่วมมือจากพื้นที่เพื่อขอรับความช่วยเหลือ หน่วยงานภาครัฐใน ระดับนโยบาย - นโยบายระยะสั้นควรมุ่งเน้นการส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุโดยส่งเสริมการเข้าถึง ข้อมูลข่าวสาร สวัสดิการ และบริการต่างๆ รวมถึงการตรวจสุขภาพประจ าปีโดยไม่ มีค่าใช้จ่ายเพื่อเป็นการคัดกรองเบื้องต้น ป้องกันการเจ็บป่วยด้วยโรคที่ส่งผล กระทบรุนแรง ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคมเพื่อเป็นการพัฒนาทักษะ ความรู้และทักษะการใช้ชีวิต ตลอดจนปรับสภาพแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะ เหมาะสมกับความเป็นอยู่ของผู้สูงอายุ - นโยบายระยะยาวควรให้ความส าคัญกับการเตรียมความพร้อมของวัยผู้ใหญ่ที่ ก าลังจะเข้าสู่วัยสูงอายุทั้งในมิติด้านสุขภาพเพื่อการช่วยเหลือ/พึ่งพาตนเอง มิติด้าน เศรษฐกิจเกี่ยวกับการวางแผนการใช้จ่ายและการออมภายใต้สภาวะทางเศรษฐกิจ และสังคมที่มีค่าครองชีพสูงขึ้นในอนาคต มิติด้านการศึกษาในการส่งเสริมการ เรียนรู้ตลอดชีวิตและการปรับตัวอย่างรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง มิติด้านรายได้และ การมีงานท า โดยการพัฒนาทักษะความรู้ที่มีความจ าเป็น เหมาะสม และผู้สูงอายุ สามารถเรียนรู้ได้ รวมทั้งส่งเสริมการประกอบอาชีพในลักษณะที่มีความยืดหยุ่น เหมาะสมกับภาวะสุขภาพและความเป็นอยู่ของผู้สูงอายุ เพื่อให้การท างานด าเนิน ไปอย่างต่อเนื่องโดยผู้สูงอายุสามารถหารายได้ด้วยตนเอง - การประสานความร่วมมือในลักษณะของ CSR กับหน่วยงานภาคเอกชน เพื่อ กระตุ้นให้ภาคเอกชนให้ความส าคัญกับการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ทั้งใน ส่วนของการช่วยเหลือดูแลพนักงานที่เกษียณอายุจากหน่วยงานภาคเอกชนเอง การ ส่งเสริมกิจกรรมอันเป็นประโยชน์ต่อผู้สูงอายุ การน าเทคโนโลยีที่ก้าวล้ าของ หน่วยงานภาคเอกชนมาใช้ในการช่วยเหลือ/แก้ไขปัญหา/พัฒนาเพื่ออ านวยความ สะดวกต่อการด าเนินชีวิตของผู้สูงอายุ รวมทั้งการก าหนดมาตรการในการจ้างงานที่ เฉพาะเจาะจงไว้ส าหรับผู้สูงอายุ เพื่อให้ผู้สูงอายุมีโอกาสในการท างานและมีรายได้ เป็นของตนเองนอกเหนือจากเบี้ยยังชีพที่ได้รับจากหน่วยงานภาครัฐ - การก าหนดมาตรการรองรับผู้สูงอายุถูกทอดทิ้ง/ต้องอาศัยอยู่ตามล าพัง และไม่ สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ทั้งในด้านของสถานที่ บุคลากร และงบประมาณ
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 139 138 แผนภำพที่ 5.1 รูปแบบ/แนวทำงกำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตโดยกำรมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่น ภำยใต้กำรสนับสนุนของ ภำคีเครือข่ำย/ภำคส่วนที่เกี่ยวข้อง ผู้สูงอำยุป่วยติดเตียง การดูแลอย่างถูก สุขลักษณะโดยผู้เชี่ยวชาญ ผู้สูงอำยุติดบ้ำน การส่งเสริมการมีส่วนร่วม ในกิจกรรมทางสังคม ผู้สูงอำยุติดสังคม การพัฒนาทักษะความรู้ ทักษะชีวิตเพื่อการปรับตัว ผู้สูงอำยุที่มีทักษะ/ปรำชญ์ชำวบ้ำน การส่งเสริมให้เป็นแกนน า/วิทยากร การถอดบทเรียนเพื่อเผยแพร่องค์ความรู้ สมำชิกในครอบครัว - เยำวชน ดูแลการใช้ ชีวิตประจ าวัน และ ถ่ายทอดข้อมูลข่าวสาร - วัยแรงงำน หารายได้ เป็นค่าใช้จ่ายให้ผู้สูงอายุ และเตรียมความพร้อมสู่ วัยสูงอายุ ชุมชนท้องถิ่น - อำสำสมัคร ให้ความช่วยเหลือ เบื้องต้น และประสานกับ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง - key person เป็นแกนน า สร้างความร่วมมือในการ ด าเนินงานด้านผู้สูงอายุ - กลุ่ม/องค์กรชุมชน จัด กิจกรรมเพื่อพัฒนาทักษะความรู้ จัดตั้งกองทุนให้การช่วยเหลือ สร้างเครือข่ายกับภายนอก - อปท. จัดท าฐานข้อมูล ผู้สูงอายุ ก าหนดนโยบายให้มี ความชัดเจน จัดบริการ สาธารณะและกิจกรรมที่ เหมาะสม พัฒนาศักยภาพภาคี เครือข่าย และสร้างกลไกในการ ประสานงานกับภายนอก หน่วยงำนภำคเอกชน - สนับสนุนด้านงบประมาณและเทคโนโลยีเพื่อการ ด าเนินชีวิตของผู้สูงอายุ - ก าหนดมาตรการในจ้างงานที่เฉพาะเจาะจง ส าหรับผู้สูงอายุ หน่วยงำนภำครัฐ - สนับสนุนองค์ความรู้ บุคลากร และงบประมาณ - ส่งเสริมการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร สวัสดิการ และ บริการตรวจสุขภาพประจ าปี - เตรียมความพร้อมให้วัยผู้ใหญ่ก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุ - พัฒนาทักษะและส่งเสริมอาชีพที่เหมาะกับผู้สูงอายุ -ก าหนดมาตรการรองรับผู้สูงอายุที่ขาดผู้ดูแล/ช่วยเหลือ ตนเองไม่ได้ ในด้านสถานที่ บุคลากร และงบประมาณ
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 140 139 5.5 ข้อเสนอแนะ 5.5.1 ข้อเสนอแนะในระดับปฏิบัติ 1) หน่วยงานภาครัฐในระดับพื้นที่ควรมีการเพิ่มจ านวนบุคลากรที่ท าหน้าที่ในการช่วยเหลือ ผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาด้านสุขภาพเพื่อให้การช่วยเหลือดูแลเป็นไปอย่างทั่วถึง โดยบุคลากรดังกล่าวได้รับการ พัฒนาทักษะความรู้อย่างเพียงพอและเหมาะสมต่อการช่วยเหลือผู้สูงอายุได้อย่างถูกต้องและถูกสุขลักษณะ 2) ผู้ปฏิบัติงานด้านผู้สูงอายุต้องมีทั้งทักษะความรู้ในการช่วยเหลือ/แก้ไขปัญหา/ส่งเสริมและ พัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ขณะเดียวกันต้องมีความเข้าใจเกี่ยวกับสถานการณ์ของผู้สูงอายุตามบริบท ของพื้นที่ ตลอดจนสภาพปัญหาของผู้สูงอายุรายกรณี 3) ควรมีการจัดท าฐานข้อมูลผู้สูงอายุที่มีข้อมูลของผู้สูงอายุทุกคนที่อาศัยอยู่ในชุมชนท้องถิ่น มี การจัดจ าแนกกลุ่มผู้สูงอายุตามคุณลักษณะและสภาพปัญหาเพื่อประโยชน์ในการก าหนดแนวทางการให้ความ ช่วยเหลือ/แก้ไขปัญหา/พัฒนาอย่างเหมาะสม จัดล าดับความส าคัญของการด าเนินงาน และมีการขับเคลื่อน โดยอาศัยการมีส่วนร่วมจากคนทุกช่วงวัยและทุกภาคส่วนในชุมชนท้องถิ่น 5.5.2 ข้อเสนอแนะเชิงนโยบำย 1) หน่วยงานภาครัฐในระดับนโยบายควรมีการก าหนดมาตรการเกี่ยวกับการจัดสวัสดิการ/ระบบ การคุ้มครองทางสังคมให้กับแรงงานนอกระบบที่เป็นผู้สูงอายุซึ่งไม่ได้รับสิทธิหรือสวัสดิการใดๆ อีกทั้งยังมี รายได้ที่ไม่แน่นอน และผู้สูงอายุกลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่มีสัดส่วนที่สูงเทียบกับผู้สูงอายุที่ยังคงท างานทั้งหมด 2) หน่วยงานภาครัฐควรพัฒนาระบบการให้บริการผู้สูงอายุให้เป็นไปโดยสะดวก รวดเร็ว และมี ประสิทธิภาพ มีช่องทางในการประชาสัมพันธ์ที่ผู้สูงอายุสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารและบริการได้ รวมทั้งมี การบูรณาการการท างานของหน่วยงานอย่างเป็นระบบและมีแนวทางถ่ายทอดสู่การปฏิบัติอย่างชัดเจน เอื้อ ประโยชน์ต่อผู้ปฏิบัติงานในระดับพื้นที่ 3) หน่วยงานภาครัฐควรมีการประสานความร่วมมือกับหน่วยงานภาคเอกชนในลักษณะของการท า CSR หรือ MOU เพื่อเป็นการขยายความร่วมมือในการด าเนินงานด้านผู้สูงอายุอย่างเป็นวงกว้าง อีกทั้งภาคเอกชนที่ส่วน ใหญ่มีโครงการ/กิจกรรมสร้างสรรค์เพื่อประโยชน์ต่อสังคมยังสามารถให้การสนับสนุนทั้งในด้านของงบประมาณ และ เทคโนโลยีที่เป็นประโยชน์ในการประยุกต์ใช้เพื่อการส่งเสริม/พัฒนาให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีมากยิ่งขึ้น 5.5.3 ข้อเสนอแนะเพื่อกำรพัฒนำ 1) การส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน ควรมุ่งเน้นการส่งเสริมความตระหนักถึงคุณค่าและความส าคัญของผู้สูงอายุ ทั้งในส่วนของผู้สูงอายุเองและ สมาชิกช่วงวัยอื่นในครอบครัวและชุมชน ตลอดจนด าเนินกิจกรรมที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมระหว่างสมาชิกทุกช่วง วัยในครอบครัวและชุมชนเพื่อเป็นการกระชับความสัมพันธ์ สร้างทัศนคติที่ดีต่อกัน ป้องกันไม่ให้เกิดความสัมพันธ์ ที่ห่างเหินในครอบครัว อันอาจจะน าไปสู่การเกิดปัญหาทางสังคมของคนวัยต่างๆ ที่อาศัยในครอบครัวที่มี ความสัมพันธ์แบบ “ไร้ราก” คอยยึดเหนี่ยวจิตใจให้มีความมั่นคงเข้มแข็ง ไม่อ่อนไหวตามกระแสสังคม 2) ควรมีการน ารูปแบบ/แนวทางการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของคน ทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชนไปทดลองปฏิบัติจริงในพื้นที่ และมีการติดตามประเมินผลอย่างใกล้ชิดถึง ผลลัพธ์จากการน ารูปแบบ/แนวทางดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่ โดยอาจมีการปรับเปลี่ยนให้มีความ เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่นั้นๆ รวมทั้งมีการขยายผลไปยังพื้นที่อื่นๆ ต่อไป
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 141 บรรณานุกรม
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 142 141 บรรณำนุกรม กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2563). แผนปฏิบัติกำรด้ำน ผู้สูงอำยุ ระยะที่ 2 (พ.ศ. 2545 – 2565) ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 2 พ.ศ. 2563 สืบค้นวันที่ 19 เมษายน 2564 จากเว็บไซต์ https://www.dop.go.th/th/laws/1/33/816 กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2564). แผนยุทธศำสตร์ 20 ปี กรมกิจกำรผู้สูงอำยุ ปี พ.ศ.2561 – 2580 สืบค้นวันที่ 19 เมษายน 2564 จากเว็บไซต์ http://www.dop.go.th/th/know/5/138 กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. (2559). เครื่องชี้วัดคุณภำพชีวิตขององค์กำรอนำมัยโลกชุดย่อ ฉบับ ภำษำไทย สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2564 จากเว็บไซต์ https://www.dmh.go.th/test/whoqol/ กานดา เต๊ะขันหมาก กาสัก เต๊ะขันหมาก และปัญญา อนันตธนชัย. (2559).รูปแบบกำรบริหำรงำนของ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อพัฒนำคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุในจังหวัดลพบุรีสืบค้นวันที่ 23 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์https://so03.tci-thaijo.org/index.php/jssr/article/view/245556/ 166108 กัญญา ชื่นอารมย์ และ วลัยนารี พรมลา. (2560). กำรพัฒนำคุณภำพชีวิตผู้สูงอำยุจังหวัดปทุมธำนีสืบค้น วันที ่ 25 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์http://202.29.105.27/ptumanage/ResearchDetail.php? Research_code=134 ณัฐกฤตา งามมีฤทธิ์ วัชรินทร์ ระฤาชาติ และณภัทร โพธิ์วัน. (2561). รูปแบบกำรพัฒนำคุณภำพชีวิต ผู้สูงอำยุในเขตภำคกลำงโดยใช้กิจกรรมนันทนำกำร สืบค้นวันที ่ 25 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์ http://www.cmruir.cmru.ac.th/bitstream/123456789/1353/9/Bibliography.pdf บุญเลิศ จิตตั้งวัฒนา. (2548). กำรพัฒนำกำรท่องเที่ยวแบบยั่งยืน. กรุงเทพฯ : เพรส แอนด์ ดีไซน์. ประพันธ์พงศ์ ชิณพงษ์. (2551). อุตสำหกรรมกำรท่องเที่ยว. ปทุมธานี : มหาวิทยาลัยราชภัฎวไลยอลงกรณ์ใน พระบรมราชูปถัมภ์. ปรียาภรณ์ พวงทัย. (2559). คุณภำพชีวิตกำรท ำงำนของบุคลำกรทำงกำรศึกษำในสหวิทยำเขตชำวดอย สังกัด ส ำนักงำนเขตพื้นที่กำรศึกษำประถมศึกษำสุพรรณบุรี เขต 3 สืบค้นวันที่ 23 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์ http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/999/1/57252347%20%20%E0% B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A0%E0%B8%A3% E0%B8%93%E0%B9%8C%20%E0%B8%9E%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%97%E0% B8%B1%E0%B8%A2.pdf เยาวเรศ แตงจวง. (2557). แนวทำงกำรพัฒนำคุณภำพชีวิตผู้สูงอำยุอ ำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์. สืบค้น วันที่ 23 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์http://www.cmruir.cmru.ac.th/bitstream/123456789/ 1353/9/Bibliography.pdf วริยา จันทร์ข า หทัยชนก บัวเจริญ และชินวุฒิ อาสน์วิเชียร (2558). รูปแบบกำรดูแลผู้สูงอำยุโดยชุมชน ท้องถิ่นจัดกำรตนเอง กรณีศึกษำ : องค์กำรบริหำรส่วนต ำบลท่ำงำม อ ำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี สืบค้นวันที่ 23 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์https://so01.tci-thaijo.org/index.php/abcjournal/ issue/view/8747
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 143 142 วิไลลักษณ์ รัตนเพียรธัมมะและคณะ. (2550). กำรจัดกำรกำรท่องเที่ยวโดยชุมชน กรณีศึกษำ ชุมชนท่ำคำ อ ำเภออัมพวำ จังหวัดสมุทรสงครำม. กรุงเทพฯ : โครงการวิจัยได้รับเงินทุนสนับสนุนการวิจัยจาก มหาวิทยาลัยเกริก, มหาวิทยาลัยเกริก. วันชัย วัฒนศัพท์. (2549). ระบบทวิภำคีกับกำรแก้ไขปัญหำแรงงำนในรัฐวิสำหกิจ ศูนย์สันติวิชัยและ ธรรมำภิบำล สถำบันพระปกเกล้ำ. กรุงเทพฯ : กองรัชวิสาหกิจสัมพันธ์ กรมสวัสดิการและคุ้มครอง แรงงาน กระทรวงแรงงาน. ศิริมาศ โกศัลย์พิพัฒน์. (2561). รูปแบบกำรพัฒนำคุณภำพชีวิตผู้สูงอำยุในชนบทภำคเหนือโดยกำร มีส ่วนร ่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สืบค้นวันที ่ 14 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์ http://www.cmruir.cmru.ac.th/ handle/123456789/1353 ศูนย์ข้อมูลข่าวสารด้านเวชภัณฑ์ กระทรวงสาธารณสุข. มติกำรประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกำยน 2559 : มำตรกำรรองรับสังคมสูงอำยุ. สืบค้นวันที ่ 12 กุมภ าพันธ์2564 จากเว็บไซต์ http://dmsic.moph.go.th/dmsic/admin/files/userfiles/files/a081159.pdf สภาปฏิรูปแห่งชาติ. (2558). วำระที่ 30 กำรปฏิรูประบบเพื่อรองรับสังคมสูงวัย. กรุงเทพฯ : ส านักการพิมพ์ ส านักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. สุทธิพงศ์ บุญผดุง (2554). กำรพัฒนำคุณภำพชีวิตผู้สูงอำยุในท้องถิ่นโดยใช้โรงเรียนเป็นฐำน ตำมหลัก เศรษฐกิจพอเพียง (ระยะที่ 1) สืบค้นวันที่ 26 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์http://ssruir.ssru.ac.th/ handle/ssruir/488 สันติชัย เอื้อจงประสิทธิ์. (2551). สำระส ำคัญของกำรมีส่วนร่วมของบุคลำกร. กรุงเทพฯ : สามเจริญพาณิชย์. ส านักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ส านักนายกรัฐมนตรี. แผนพัฒนำเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชำติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560 – 2654) สืบค้นวันที่ 24 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์ https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=6422 ส านักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. (2562). สมัชชำนโยบำยรองรับผู้สูงวัยชู 4 มิติ เชื่อมทุกภำคส่วน เคลื่อนทั้งสังคม สืบค้นวันที่ 24 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์https://www.nationalhealth.or.th/ en/node/1243 เสรี พงศ์พิศ (2554). มองย้อนไปในปี’ 54. สมุทรสงคราม : สถาบันการเรียนรู้เพื่อปวงชน. โสภา ชานะมูล. (2539) . ศักยภำพของชุมชนในกำรพึ่งตนเอง : ศึกษำกรณี ผู้ใหญ่วิบูลย์ เข็มเฉลิม สืบค้น วันที่ 24 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์ http://dspace.lib.buu.ac.th/xmlui/handle/1234567890/787 อนุชา ม่วงใหญ่. (ม.ป.ป). แนวคิด และวิธีกำร เพื่อกำรด ำรงชีวิตอย่ำงมีคุณค่ำของผู้สูงอำยุสืบค้นวันที่ 22 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์http://www.rtna.ac.th/departments/research/data/006.pdf อภินันท์ สนน้อย ปิยาภรณ์ ศิริภานุมาศ และ สุรชัย ปิยานุกูล. (2559). รูปแบบกำรพัฒนำคุณภำพชีวิตผู้สูงอำยุ ในจังหวัดบุรีรัมย์ สืบค้นวันที่ 28 มีนาคม 2564 จากเว็บไซต์ https://so02.tci-thaijo.org/ index.php/bruj/article/view/97132
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 144
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 145 ผนวก
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 146 144 ค ำชี้แจง แบบสอบถามฉบับนี้ จัดท าขึ้นเพื่อใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลตามโครงการวิจัยเรื่อง“การส่งเสริมคุณภาพชีวิต ของผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน” ด าเนินการศึกษาโดยส านักงานส่งเสริมและ สนับสนุนวิชาการ 11 กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างความ ตระหนักในคุณค่า ความส าคัญ และการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ เพื่อ ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ สามารถพึ่งพาตนเองได้มากขึ้น และเพื่อส่งเสริม ความสัมพันธ์ภายในครอบครัว/ชุมชนระหว่างคนทุกช่วงวัย และมีการพัฒนาระบบกลไกในการคุ้มครองดูแลผู้สูงอายุ ท่านเป็นบุคคลหนึ่งที่คณะผู้วิจัยได้ท าการสุ่มตัวอย่างให้เป็นตัวแทนของประชากรทุกช่วงวัยในครอบครัวและ ชุมชน คณะผู้วิจัยขอความร่วมมือจากท่านในการตอบแบบสอบถามนี้ ขอความกรุณาจากท่านให้ข้อมูลตามความจริง เพื่อจะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาวิจัย โดยจะเก็บข้อมูลของท่านไว้เป็นความลับและจะไม่มีการเปิดเผยข้อมูล รายละเอียดส่วนบุคคลแต่อย่างใด คณะผู้วิจัยขอขอบคุณล่วงหน้าในความร่วมมือของท่านมา ณ โอกาสนี้ คณะผู้วิจัยส านักงานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 11 เครื่องมือวัดคุณภำพชีวิตตำมแนวทำงขององค์กำรอนำมัยโลก ฉบับภำษำไทย (ฉบับย่อ) (WHOQOL – BREF – THAI) (ส ำหรับผู้สูงอำยุ) ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป จังหวัด.................................... อ าเภอ..................................... ต าบล................................................ เพศ ชาย หญิง อายุ ...........................ปี การศึกษา 1.ไม่ได้เรียน 2.ประถมศึกษา 3.มัธยมต้น 4.มัธยมปลาย/ปวช. 5.อนุปริญญา/ปวส. 6.ปริญญาตรีหรือสูงกว่า อาชีพ 1.เกษตรกรรม 2.รับจ้างทั่วไป 3.ธุรกิจส่วนตัว/ค้าขาย 4.ไม่ได้ประกอบอาชีพ 5.อื่น ๆ โปรดระบุ............................................ รายได้ ............................. บาท/ปี แหล่งรายได้หลัก 1.เบี้ยยังชีพจากรัฐ 2.บุตร 3.บ านาญ/เงินสะสมของตนเอง 4.อื่น ๆ โปรดระบุ............................................... เงินออม 1.มี 2.ไม่มี จ านวนสมาชิกในครอบครัว ..............................คน แบบสอบถำม โครงกำรวิจัยเรื่อง“กำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุโดยกำรมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัย ในครอบครัวและชุมชน” โดย ส ำนักงำนส่งเสริมและสนับสนุนวิชำกำร 11 กระทรวงกำรพัฒนำสังคมและควำมมั่นคงของมนุษย์ อ าเภอ ล าดับ
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 147 145 ส่วนที่ 2 แบบประเมินคุณภำพชีวิต ค ำชี้แจง ข้อค าถามต่อไปนี้จะเป็นค าถามเกี่ยวกับการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยเป็น การประเมินเหตุการณ์ตามความคิดเห็น/ความรู้สึก แล้วท าเครื่องหมาย ในช่อง ค าตอบที่เหมาะสมและเป็นจริงมากที่สุด โดยค าตอบมี 5 ตัวเลือก คือ ไม่เลย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นเลย รู้สึกไม่พอใจมาก หรือรู้สึกแย่มาก เล็กน้อย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นนาน ๆ ครั้ง รู้สึกเช่นนั้นเล็กน้อย รู้สึก ไม่พอใจหรือรู้สึกแย่ ปานกลาง หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นปานกลาง รู้สึกพอใจระดับกลาง ๆ หรือ รู้สึกแย่ระดับกลาง ๆ มาก หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นบ่อย ๆ รู้สึกพอใจหรือรู้สึกดี มากที่สุด หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นเสมอ รู้สึกเช่นนั้นมากที่สุด หรือรู้สึกว่า สมบูรณ์ รู้สึกพอใจมาก รู้สึกดีมาก ค ำถำมส ำหรับผู้สูงอำยุ เป็นค าถามส าหรับการประเมินตนเองของผู้สูงอายุตามเหตุการณ์/ความคิดเห็นที่ตรงกับความเป็นจริง มากที่สุด ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 1 ท่านพอใจกับสุขภาพของท่านในปัจจุบันนี้เพียงใด 2 การเจ็บปวดตามร่างกาย เช่น ปวดหัว ปวดเมื่อยตามล าตัว ข้อเข่า หรือ โรคประจ าตัว ท าให้ท่านไม่สามารถท าในสิ่งที่ต้องการมากน้อยเพียงใด 3 ท่านมีก าลังเพียงพอที่จะท าสิ่งต่าง ๆ ในแต่ละวันได้ด้วยตนเองหรือไม่ (ทั้งเรื่องงาน หรือการด าเนินชีวิตประจ าวัน) 4 ท่านพอใจกับการนอนหลับของท่านมากน้อยเพียงใด 5 ท่านรู้สึกพึงพอใจในชีวิต (เช่น มีความสุข ความสงบ มีความหวัง) มากน้อยเพียงใด 6 ท่านมีความจ าและมีสมาธิในการสิ่งต่าง ๆ มากน้อยเพียงใด 7 ท่านรู้สึกพอใจในตนเองมากน้อยเพียงใด 8 ท่านมีความรู้สึกไม่ดี เช่น รู้สึกเหงา เศร้า หดหู่ สิ้นหวัง วิตกกังวล บ่อยครั้งเพียงใด 9 ท่านรู้สึกพอใจมากน้อยเพียงใดที่สามารถท าอะไร ๆ ผ่านไปได้ในแต่ละวัน 10 ท่านจ าเป็นต้องไปรับการรักษาพยาบาลมากน้อยเพียงใด 11 ท่านพอใจกับความสามารถในการท างานได้หรือความสามารถในการ ช่วยเหลือตนเองมากน้อยเพียงใด 12 ท่านพอใจต่อความสัมพันธ์ที่มีกับคนรอบข้างมากน้อยเพียงใด 13 ท่านพอใจกับความช่วยเหลือที่ได้รับจากคนในครอบครัวและคนใน ชุมชนมากน้อยเพียงใด 145 ส่วนที่ 2 แบบประเมินคุณภำพชีวิต ค ำชี้แจง ข้อค าถามต่อไปนี้จะเป็นค าถามเกี่ยวกับการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยเป็น การประเมินเหตุการณ์ตามความคิดเห็น/ความรู้สึก แล้วท าเครื่องหมาย ในช่อง ค าตอบที่เหมาะสมและเป็นจริงมากที่สุด โดยค าตอบมี 5 ตัวเลือก คือ ไม่เลย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นเลย รู้สึกไม่พอใจมาก หรือรู้สึกแย่มาก เล็กน้อย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นนาน ๆ ครั้ง รู้สึกเช่นนั้นเล็กน้อย รู้สึก ไม่พอใจหรือรู้สึกแย่ ปานกลาง หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นปานกลาง รู้สึกพอใจระดับกลาง ๆ หรือ รู้สึกแย่ระดับกลาง ๆ มาก หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นบ่อย ๆ รู้สึกพอใจหรือรู้สึกดี มากที่สุด หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นเสมอ รู้สึกเช่นนั้นมากที่สุด หรือรู้สึกว่า สมบูรณ์ รู้สึกพอใจมาก รู้สึกดีมาก ค ำถำมส ำหรับผู้สูงอำยุ เป็นค าถามส าหรับการประเมินตนเองของผู้สูงอายุตามเหตุการณ์/ความคิดเห็นที่ตรงกับความเป็นจริง มากที่สุด ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 1 ท่านพอใจกับสุขภาพของท่านในปัจจุบันนี้เพียงใด 2 การเจ็บปวดตามร่างกาย เช่น ปวดหัว ปวดเมื่อยตามล าตัว ข้อเข่า หรือ โรคประจ าตัว ท าให้ท่านไม่สามารถท าในสิ่งที่ต้องการมากน้อยเพียงใด 3 ท่านมีก าลังเพียงพอที่จะท าสิ่งต่าง ๆ ในแต่ละวันได้ด้วยตนเองหรือไม่ (ทั้งเรื่องงาน หรือการด าเนินชีวิตประจ าวัน) 4 ท่านพอใจกับการนอนหลับของท่านมากน้อยเพียงใด 5 ท่านรู้สึกพึงพอใจในชีวิต (เช่น มีความสุข ความสงบ มีความหวัง) มากน้อยเพียงใด 6 ท่านมีความจ าและมีสมาธิในการสิ่งต่าง ๆ มากน้อยเพียงใด 7 ท่านรู้สึกพอใจในตนเองมากน้อยเพียงใด 8 ท่านมีความรู้สึกไม่ดี เช่น รู้สึกเหงา เศร้า หดหู่ สิ้นหวัง วิตกกังวล บ่อยครั้งเพียงใด 9 ท่านรู้สึกพอใจมากน้อยเพียงใดที่สามารถท าอะไร ๆ ผ่านไปได้ในแต่ละวัน 10 ท่านจ าเป็นต้องไปรับการรักษาพยาบาลมากน้อยเพียงใด 11 ท่านพอใจกับความสามารถในการท างานได้หรือความสามารถในการ ช่วยเหลือตนเองมากน้อยเพียงใด 12 ท่านพอใจต่อความสัมพันธ์ที่มีกับคนรอบข้างมากน้อยเพียงใด 13 ท่านพอใจกับความช่วยเหลือที่ได้รับจากคนในครอบครัวและคนใน ชุมชนมากน้อยเพียงใด
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 148 146 ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 14 ท่านรู้สึกว่าชีวิตมีความมั่นคงปลอดภัยมากน้อยเพียงใดในแต่ละวัน 15 ท่านพอใจกับสภาพบ้านเรือนที่อยู่อาศัยปัจจุบันมากน้อยเพียงใด 16 ท่านมีเงินเพียงพอต่อการใช้จ่ายตามความจ าเป็นมากน้อยเพียงใด 17 ท่านพอใจที่จะสามารถไปใช้บริการสาธารณสุขได้ตามความจ าเป็นเพียงใด 18 ท่านได้รู้เรื่องราวข่าวสารที่จ าเป็นในชีวิตแต่ละวันมากน้อยเพียงใด 19 ท่านมีโอกาสได้พักผ่อนคลายเครียดมากน้อยเพียงใด 20 สภาพแวดล้อมดีต่อสุขภาพของท่านมากน้อยเพียงใด 21 ท่านพอใจกับการเดินทางไปไหนมาไหนของท่าน (หมายถึงการคมนาคม) มากน้อยเพียงใด 22 ท่านรู้สึกว่าชีวิตท่านมีความหมายมากน้อยเพียงใด 23 ท่านสามารถไปไหนมาไหนด้วยตนเองได้ดีเพียงใด 24 ท่านคิดว่าท่านมีคุณภาพชีวิต (ชีวิตความเป็นอยู่) อยู่ในระดับใด กำรให้คะแนน การให้คะแนนแบบวัดคุณภาพชีวิต WHOQOL – 24 ข้อค าถามที่มีความหมายทางบวก 21 ข้อและข้อค าถามที่มีความหมาย ทางลบ 3 ข้อคือข้อ 2, 8, และ 10 กลุ่มที่ 1 ข้อความทางลบ 3 ข้อ (ข้อ 2, 8, และ 10) กลุ่มที่ 2 ข้อความทางบวก 21 ข้อ กลุ่มที่ 1 ข้อความทางลบแต่ละข้อให้คะแนนดังต่อไปนี้ กลุ่มที่ 2 ข้อความทางบวกแต่ละข้อให้คะแนนดังต่อไปนี้ ตอบ ไม่เลยให้ 5 คะแนน ตอบ ไม่เลยให้ 1 คะแนน ตอบ เล็กน้อยให้ 4 คะแนน ตอบ เล็กน้อยให้ 2 คะแนน ตอบ ปานกลางให้ 3 คะแนน ตอบ ปานกลางให้ 3 คะแนน ตอบ มากให้ 2 คะแนน ตอบ มากให้ 4 คะแนน ตอบ มากที่สุดให้ 1 คะแนน ตอบ มากที่สุดให้ 5 คะแนน กำรแปลผลโดยรวม คะแนน 23 – 56 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ดี คะแนน 57 – 88 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตกลางๆ คะแนน 89 – 115 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ดี กำรแปลผลรำยองค์ประกอบ องค์ประกอบด้านสุขภาพกายได้แก่ ข้อ 2,3,4,9,10,11,23 องค์ประกอบด้านจิตใจได้แก่ ข้อ 5,6,7,8,19,22 องค์ประกอบด้านสัมพันธภาพทางสังคมได้แก่ ข้อ 12,13,17,18 องค์ประกอบด้านสิ่งแวดล้อมได้แก่ ข้อ 14,15,16,20,21 จ ำแนกระดับคะแนนคุณภำพชีวิตตำม องค์ประกอบด้ำนต่ำงๆ ดังนี้ กำรมีคุณภำพชีวิตที่ไม่ดี คุณภำพชีวิตกลำงๆ คุณภำพชีวิตที่ดี 1. ด้านสุขภาพกาย 7 – 16 17 – 26 27 - 35 2. ด้านจิตใจ 6 – 14 15 – 22 23 - 30 3. ด้านสัมพันธภาพทางสังคม 4 – 9 10 – 15 16 - 20 4. ด้านสิ่งแวดล้อม 6 – 14 15 – 22 23 - 30 คุณภำพชีวิตโดยรวม 23 – 56 57 – 88 89 - 115 146 ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 14 ท่านรู้สึกว่าชีวิตมีความมั่นคงปลอดภัยมากน้อยเพียงใดในแต่ละวัน 15 ท่านพอใจกับสภาพบ้านเรือนที่อยู่อาศัยปัจจุบันมากน้อยเพียงใด 16 ท่านมีเงินเพียงพอต่อการใช้จ่ายตามความจ าเป็นมากน้อยเพียงใด 17 ท่านพอใจที่จะสามารถไปใช้บริการสาธารณสุขได้ตามความจ าเป็นเพียงใด 18 ท่านได้รู้เรื่องราวข่าวสารที่จ าเป็นในชีวิตแต่ละวันมากน้อยเพียงใด 19 ท่านมีโอกาสได้พักผ่อนคลายเครียดมากน้อยเพียงใด 20 สภาพแวดล้อมดีต่อสุขภาพของท่านมากน้อยเพียงใด 21 ท่านพอใจกับการเดินทางไปไหนมาไหนของท่าน (หมายถึงการคมนาคม) มากน้อยเพียงใด 22 ท่านรู้สึกว่าชีวิตท่านมีความหมายมากน้อยเพียงใด 23 ท่านสามารถไปไหนมาไหนด้วยตนเองได้ดีเพียงใด 24 ท่านคิดว่าท่านมีคุณภาพชีวิต (ชีวิตความเป็นอยู่) อยู่ในระดับใด กำรให้คะแนน การให้คะแนนแบบวัดคุณภาพชีวิต WHOQOL – 24 ข้อค าถามที่มีความหมายทางบวก 21 ข้อและข้อค าถามที่มีความหมาย ทางลบ 3 ข้อคือข้อ 2, 8, และ 10 กลุ่มที่ 1 ข้อความทางลบ 3 ข้อ (ข้อ 2, 8, และ 10) กลุ่มที่ 2 ข้อความทางบวก 21 ข้อ กลุ่มที่ 1 ข้อความทางลบแต่ละข้อให้คะแนนดังต่อไปนี้ กลุ่มที่ 2 ข้อความทางบวกแต่ละข้อให้คะแนนดังต่อไปนี้ ตอบ ไม่เลยให้ 5 คะแนน ตอบ ไม่เลยให้ 1 คะแนน ตอบ เล็กน้อยให้ 4 คะแนน ตอบ เล็กน้อยให้ 2 คะแนน ตอบ ปานกลางให้ 3 คะแนน ตอบ ปานกลางให้ 3 คะแนน ตอบ มากให้ 2 คะแนน ตอบ มากให้ 4 คะแนน ตอบ มากที่สุดให้ 1 คะแนน ตอบ มากที่สุดให้ 5 คะแนน กำรแปลผลโดยรวม คะแนน 23 – 56 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ดี คะแนน 57 – 88 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตกลางๆ คะแนน 89 – 115 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ดี กำรแปลผลรำยองค์ประกอบ องค์ประกอบด้านสุขภาพกายได้แก่ ข้อ 2,3,4,9,10,11,23 องค์ประกอบด้านจิตใจได้แก่ ข้อ 5,6,7,8,19,22 องค์ประกอบด้านสัมพันธภาพทางสังคมได้แก่ ข้อ 12,13,17,18 องค์ประกอบด้านสิ่งแวดล้อมได้แก่ ข้อ 14,15,16,20,21 จ ำแนกระดับคะแนนคุณภำพชีวิตตำม องค์ประกอบด้ำนต่ำงๆ ดังนี้ กำรมีคุณภำพชีวิตที่ไม่ดี คุณภำพชีวิตกลำงๆ คุณภำพชีวิตที่ดี 1. ด้านสุขภาพกาย 7 – 16 17 – 26 27 - 35 2. ด้านจิตใจ 6 – 14 15 – 22 23 - 30 3. ด้านสัมพันธภาพทางสังคม 4 – 9 10 – 15 16 - 20 4. ด้านสิ่งแวดล้อม 6 – 14 15 – 22 23 - 30 คุณภำพชีวิตโดยรวม 23 – 56 57 – 88 89 - 115
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 149 147 ค ำชี้แจง แบบสอบถามฉบับนี้ จัดท าขึ้นเพื่อใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลตามโครงการวิจัยเรื่อง“การส่งเสริมคุณภาพชีวิต ของผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน” ด าเนินการศึกษาโดยส านักงานส่งเสริมและ สนับสนุนวิชาการ 11 กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างความ ตระหนักในคุณค่า ความส าคัญ และการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ เพื่อ ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ สามารถพึ่งพาตนเองได้มากขึ้น และเพื่อส่งเสริม ความสัมพันธ์ภายในครอบครัว/ชุมชนระหว่างคนทุกช่วงวัย และมีการพัฒนาระบบกลไกในการคุ้มครองดูแลผู้สูงอายุ ท่านเป็นบุคคลหนึ่งที่คณะผู้วิจัยได้ท าการสุ่มตัวอย่างให้เป็นตัวแทนของประชากรทุกช่วงวัยในครอบครัวและ ชุมชน คณะผู้วิจัยขอความร่วมมือจากท่านในการตอบแบบสอบถามนี้ ขอความกรุณาจากท่านให้ข้อมูลตามความจริง เพื่อจะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาวิจัย โดยจะเก็บข้อมูลของท่านไว้เป็นความลับและจะไม่มีการเปิดเผยข้อมูล รายละเอียดส่วนบุคคลแต่อย่างใด คณะผู้วิจัยขอขอบคุณล่วงหน้าในความร่วมมือของท่านมา ณ โอกาสนี้ คณะผู้วิจัยส านักงานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 11 เครื่องมือวัดคุณภำพชีวิตตำมแนวทำงขององค์กำรอนำมัยโลก ฉบับภำษำไทย (ฉบับย่อ) (WHOQOL – BREF – THAI) (ส ำหรับสมำชิกในครอบครัว) ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป จังหวัด.................................... อ าเภอ..................................... ต าบล................................................ เพศ ชาย หญิง อายุ ...........................ปี การศึกษา 1.ไม่ได้เรียน 2.ประถมศึกษา 3.มัธยมต้น 4.มัธยมปลาย/ปวช. 5.อนุปริญญา/ปวส. 6.ปริญญาตรีหรือสูงกว่า อาชีพ 1.ราชการ/รัฐวิสาหกิจ 2.พนักงานเอกชน 3.ธุรกิจส่วนตัว 4.เกษตรกร 5.รับจ้างทั่วไป 6.นักเรียน/นักศึกษา 7.ว่างงาน 8.อื่นๆโปรดระบุ................................. รายได้ ............................. บาท/ปี แหล่งรายได้หลัก 1.การท างาน 2.บิดา/มารดา 3.อื่น ๆ โปรดระบุ..................... เงินออม 1.มี 2.ไม่มี จ านวนสมาชิกในครอบครัว ..............................คน แบบสอบถำม โครงกำรวิจัยเรื่อง“กำรส่งเสริมคุณภำพชีวิตของผู้สูงอำยุโดยกำรมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัย ในครอบครัวและชุมชน” โดย ส ำนักงำนส่งเสริมและสนับสนุนวิชำกำร 11 กระทรวงกำรพัฒนำสังคมและควำมมั่นคงของมนุษย์ อ าเภอ ล าดับ
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 150 148 ส่วนที่ 2 แบบประเมินคุณภำพชีวิต ค ำชี้แจง ข้อค าถามต่อไปนี้จะเป็นค าถามเกี่ยวกับการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยเป็น การประเมินเหตุการณ์ตามความคิดเห็น/ความรู้สึก แล้วท าเครื่องหมาย ในช่อง ค าตอบที่เหมาะสมและเป็นจริงมากที่สุด โดยค าตอบมี 5 ตัวเลือก คือ ไม่เลย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นเลย รู้สึกไม่พอใจมาก หรือรู้สึกแย่มาก เล็กน้อย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นนาน ๆ ครั้ง รู้สึกเช่นนั้นเล็กน้อย รู้สึก ไม่พอใจหรือรู้สึกแย่ ปานกลาง หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นปานกลาง รู้สึกพอใจระดับกลาง ๆ หรือ รู้สึกแย่ระดับกลาง ๆ มาก หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นบ่อย ๆ รู้สึกพอใจหรือรู้สึกดี มากที่สุด หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นเสมอ รู้สึกเช่นนั้นมากที่สุด หรือรู้สึกว่า สมบูรณ์ รู้สึกพอใจมาก รู้สึกดีมาก ค ำถำมส ำหรับคนในครอบครัวผู้สูงอำยุ เป็นค าถามส าหรับการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุตามเหตุการณ์/ความคิดเห็นที่ตรง กับความเป็นจริงมากที่สุด ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 1 ท่านคิดว่า ภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุอยู่ในระดับที่ดีเพียงใด 2 ท่านคิดว่า ภาวะการเจ็บป่วย หรือโรคประจ าตัว เป็นอุปสรรคท าให้ผู้สูงอายุ ไม่สามารถท าในสิ่งที่ต้องการได้มากน้อยเพียงใด 3 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีก าลังเพียงพอที่จะท าสิ่งต่าง ๆ ในแต่ละวันได้ด้วยตนเอง หรือไม่ (ทั้งเรื่องงาน หรือการด าเนินชีวิตประจ าวัน) 4 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีการนอนหลับที่ดีมากน้อยเพียงใด 5 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกพึงพอใจในชีวิต (เช่น มีความสุข ความสงบ มี ความหวัง) มากน้อยเพียงใด 6 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีความจ าและมีสมาธิในการสิ่งต่าง ๆ มากน้อยเพียงใด 7 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกพอใจในตนเองมากน้อยเพียงใด 8 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีความรู้สึกไม่ดี เช่น รู้สึกเหงา เศร้า หดหู่ สิ้นหวัง วิตก กังวล บ่อยแค่ไหน 9 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกพอใจมากน้อยเพียงใดที่สามารถท าอะไร ๆ ผ่านไปได้ในแต่ละวัน 10 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุจ าเป็นต้องไปรับการรักษาพยาบาลมากน้อยเพียงใด 11 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุสามารถท างานได้ หรือสามารถช่วยเหลือตนเองได้มากน้อย เพียงใด 12 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุพอใจต่อความสัมพันธ์ที่มีกับคนรอบข้างมากน้อยเพียงใด 13 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุพอใจกับความช่วยเหลือที่ได้รับจากคนในครอบครัวและ คนในชุมชนมากน้อยเพียงใด 148 ส่วนที่ 2 แบบประเมินคุณภำพชีวิต ค ำชี้แจง ข้อค าถามต่อไปนี้จะเป็นค าถามเกี่ยวกับการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยเป็น การประเมินเหตุการณ์ตามความคิดเห็น/ความรู้สึก แล้วท าเครื่องหมาย ในช่อง ค าตอบที่เหมาะสมและเป็นจริงมากที่สุด โดยค าตอบมี 5 ตัวเลือก คือ ไม่เลย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นเลย รู้สึกไม่พอใจมาก หรือรู้สึกแย่มาก เล็กน้อย หมายถึง ท่านไม่มีความรู้สึกเช่นนั้นนาน ๆ ครั้ง รู้สึกเช่นนั้นเล็กน้อย รู้สึก ไม่พอใจหรือรู้สึกแย่ ปานกลาง หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นปานกลาง รู้สึกพอใจระดับกลาง ๆ หรือ รู้สึกแย่ระดับกลาง ๆ มาก หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นบ่อย ๆ รู้สึกพอใจหรือรู้สึกดี มากที่สุด หมายถึง ท่านมีความรู้สึกเช่นนั้นเสมอ รู้สึกเช่นนั้นมากที่สุด หรือรู้สึกว่า สมบูรณ์ รู้สึกพอใจมาก รู้สึกดีมาก ค ำถำมส ำหรับคนในครอบครัวผู้สูงอำยุ เป็นค าถามส าหรับการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุตามเหตุการณ์/ความคิดเห็นที่ตรง กับความเป็นจริงมากที่สุด ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 1 ท่านคิดว่า ภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุอยู่ในระดับที่ดีเพียงใด 2 ท่านคิดว่า ภาวะการเจ็บป่วย หรือโรคประจ าตัว เป็นอุปสรรคท าให้ผู้สูงอายุ ไม่สามารถท าในสิ่งที่ต้องการได้มากน้อยเพียงใด 3 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีก าลังเพียงพอที่จะท าสิ่งต่าง ๆ ในแต่ละวันได้ด้วยตนเอง หรือไม่ (ทั้งเรื่องงาน หรือการด าเนินชีวิตประจ าวัน) 4 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีการนอนหลับที่ดีมากน้อยเพียงใด 5 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกพึงพอใจในชีวิต (เช่น มีความสุข ความสงบ มี ความหวัง) มากน้อยเพียงใด 6 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีความจ าและมีสมาธิในการสิ่งต่าง ๆ มากน้อยเพียงใด 7 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกพอใจในตนเองมากน้อยเพียงใด 8 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีความรู้สึกไม่ดี เช่น รู้สึกเหงา เศร้า หดหู่ สิ้นหวัง วิตก กังวล บ่อยแค่ไหน 9 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกพอใจมากน้อยเพียงใดที่สามารถท าอะไร ๆ ผ่านไปได้ในแต่ละวัน 10 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุจ าเป็นต้องไปรับการรักษาพยาบาลมากน้อยเพียงใด 11 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุสามารถท างานได้ หรือสามารถช่วยเหลือตนเองได้มากน้อย เพียงใด 12 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุพอใจต่อความสัมพันธ์ที่มีกับคนรอบข้างมากน้อยเพียงใด 13 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุพอใจกับความช่วยเหลือที่ได้รับจากคนในครอบครัวและ คนในชุมชนมากน้อยเพียงใด
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 151 149 ข้อ กำรประเมินคุณภำพชีวิต ไม่ เลย เล็กน้อย ปำน กลำง มำก มำก ที่สุด 14 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีความมั่นคงปลอดภัยมากน้อยเพียงใดในแต่ละวัน 15 ท่านคิดว่า สภาพบ้านเรือนที่อยู่อาศัยปัจจุบันมีความเหมาะสมกับผู้สูงอายุ มากน้อยเพียงใด 16 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีเงินเพียงพอต่อการใช้จ่ายตามความจ าเป็น มากน้อยเพียงใด 17 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุสามารถไปใช้บริการสาธารณสุขได้ตามความจ าเป็น มาก น้อยเพียงใด 18 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุได้รู้เรื่องราวข่าวสารที่จ าเป็นในชีวิตแต่ละวันมากน้อย เพียงใด 19 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีโอกาสได้พักผ่อนคลายเครียดมากน้อยเพียงใด 20 ท่านคิดว่า สภาพแวดล้อมดีต่อสุขภาพของผู้สูงอายุมากน้อยเพียงใด 21 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีความพึงพอใจต่อการเดินทางไปไหนมาไหน (หมายถึง การคมนาคม) มากน้อยเพียงใด 22 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุรู้สึกว่าชีวิตมีความหมายมากน้อยเพียงใด 23 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุสามารถไปไหนมาไหนด้วยตนเองได้ดีเพียงใด 24 ท่านคิดว่า ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิต (ชีวิตความเป็นอยู่) อยู่ในระดับใด กำรให้คะแนน การให้คะแนนแบบวัดคุณภาพชีวิต WHOQOL – 26 ข้อค าถามที่มีความหมายทางบวก 21 ข้อและข้อค าถามที่มีความหมาย ทางลบ 3 ข้อคือข้อ 2, 8, และ 10 กลุ่มที่ 1 ข้อความทางลบ 3 ข้อ (ข้อ 2, 8, และ 10) กลุ่มที่ 2 ข้อความทางบวก 21 ข้อ กลุ่มที่ 1 ข้อความทางลบแต่ละข้อให้คะแนนดังต่อไปนี้ กลุ่มที่ 2 ข้อความทางบวกแต่ละข้อให้คะแนนดังต่อไปนี้ ตอบ ไม่เลยให้ 5 คะแนน ตอบ ไม่เลยให้ 1 คะแนน ตอบ เล็กน้อยให้ 4 คะแนน ตอบ เล็กน้อยให้ 2 คะแนน ตอบ ปานกลางให้ 3 คะแนน ตอบ ปานกลางให้ 3 คะแนน ตอบ มากให้ 2 คะแนน ตอบ มากให้ 4 คะแนน ตอบ มากที่สุดให้ 1 คะแนน ตอบ มากที่สุดให้ 5 คะแนน กำรแปลผลโดยรวม คะแนน 23 – 56 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ดี คะแนน 57 – 88 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตกลางๆ คะแนน 89 – 115 คะแนน แสดงถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ดี กำรแปลผลรำยองค์ประกอบ องค์ประกอบด้านสุขภาพกาย ได้แก่ ข้อ 2,3,4,9,10,11,23 องค์ประกอบด้านจิตใจ ได้แก่ ข้อ 5,6,7,8,19,22 องค์ประกอบด้านสัมพันธภาพทางสังคม ได้แก่ ข้อ 12,13,17,18 องค์ประกอบด้านสิ่งแวดล้อม ได้แก่ ข้อ 14,15,16,20,21 จ ำแนกระดับคะแนนคุณภำพชีวิตตำมองค์ประกอบด้ำนต่ำงๆ ดังนี้ กำรมีคุณภำพชีวิตที่ไม่ดี คุณภำพชีวิตกลำงๆ คุณภำพชีวิตที่ดี 1. ด้านสุขภาพกาย 7 – 16 17 – 26 27 - 35 2. ด้านจิตใจ 6 – 14 15 – 22 23 - 30 3. ด้านสัมพันธภาพทางสังคม 4 – 9 10 – 15 16 - 20 4. ด้านสิ่งแวดล้อม 6 – 14 15 – 22 23 - 30
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 152 150 คุณภำพชีวิตโดยรวม 23 – 56 57 – 88 89 - 115 แบบสัมภำษณ์ส ำหรับกำรวิจัยเชิงคุณภำพ 1) กำรสนทนำกลุ่ม (Focus Group Discussion) กับตัวแทนผู้สูงอำยุและครอบครัว 1.1 ท่านคิดว่าสถานการณ์ด้านผู้สูงอายุในเรื่องจ านวน ภาวะสุขภาพ ภาวะเศรษฐกิจและสังคมที่เกิด ขึ้นกับผู้สูงอายุและครอบครัวเป็นอย่างไรบ้าง - จ านวนผู้สูงอายุ - ลักษณะของครอบครัวส่วนใหญ่ (ครอบครัวเดี่ยว : ผู้สูงอายุอาศัยกับคู่สมรส, ครอบครัวขยาย : ผู้สูงอายุอาศัยอยู่ร่วมกับบุตรหลาน, ผู้สูงอายุอยู่โดดเดี่ยวตามล าพัง/ถูกทอดทิ้ง) -สถานการณ์ทางด้านสุขภาพของผู้สูงอายุส่วนใหญ่ (แข็งแรงปกติ, มีโรคประจ าตัว, พิการ, ติดบ้าน/ ติดเตียง, โรคจิต/โรคประสาท, โรคชรา) - สถานการณ์ด้านการท างานและการมีรายได้(เป็นเสาหลักของครอบครัว, มีการท างานเพื่อหา รายได้เสริมให้กับครอบครัว, ไม่มีงานท าแต่ช่วยเลี้ยงหลาน, ไม่ได้ท างาน/ท างานไม่ได้, มีรายได้จากการท างาน, มีรายได้จากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ, มีรายได้จากบุตรหลาน, มีรายได้จากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุและการท างาน, มีรายได้ จากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุและจากบุตรหลาน) - สถานการณ์ปัญหาด้านครอบครัวของผู้สูงอายุในพื้นที่ (ครอบครัวยากจน/รายได้ไม่เพียงพอ, ครอบครัวมีที่อยู่อาศัยไม่มั่นคงแข็งแรง, มีการกระท าความรุนแรงในครอบครัว) 1.2 ท่านคิดว่าผู้สูงอายุมีบทบาทอย่างไรในครอบครัว และในชุมชนท้องถิ่น โปรดร่วมแสดงความคิดเห็น - ครอบครัวอบอุ่น มีการดูแลผู้สูงอายุเป็นอย่างดี ทั้งในเรื่องสุขภาพร่างกาย จิตใจ (ผู้สูงอายุเป็น บุคคลที่สมาชิกในครอบครัวให้ความส าคัญ มีการท ากิจกรรมร่วมกันระหว่างสมาชิกในครอบครัว มีการเคารพ เชื่อฟังและปฏิบัติตามค าแนะน าสั่งสอน ผู้สูงอายุมีความเป็นอยู่ที่ดีและมีความสุข) -ครอบครัวไม่เข้มแข็ง สมาชิกอยู่ร่วมกันอย่างห่างเหิน ไม่มีการดูแลเอาใจใส่ผู้สูงอายุซึ่งมีสภาพ ร่างกายที่อ่อนแอลงและอาจมีโรคประจ าตัว (ผู้สูงอายุไม่มีบทบาทความส าคัญ, ไม่ได้รับการยอมรับนับถือ/เชื่อฟัง, สุขภาพร่างกายและจิตใจอ่อนแอ, มีความเป็นอยู่ที่ไม่มีคุณภาพและไร้ซึ่งความสุข) 1.3 ท่านคิดว่าผู้สูงอายุมีความต้องการในเรื่องใด เพราะเหตุใด - การช่วยเหลือดูแลในเรื่องสุขภาพ (จากคนในครอบครัว ชุมชนท้องถิ่น สถานพยาบาล) - การช่วยเหลือในเรื่องของรายได้/ค่าใช้จ่าย - การช่วยเหลือเรื่องที่อยู่อาศัย - การช่วยเหลือเรื่องสิ่งอ านวยความสะดวกส าหรับผู้สูงอายุ/ช่องทางในการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร 1.4 ชุมชนท้องถิ่นและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีการด าเนินงานอย่างไรเพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ - การจัดสวัสดิการส าหรับผู้สูงอายุและครอบครัว - การให้ความรู้เกี่ยวกับสถานการณ์ด้านผู้สูงอายุและส่งเสริมการตระหนักถึงความส าคัญ การให้ ความช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุแก่สมาชิกในครอบครัว - การจัดกิจกรรมส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ - การเก็บรวบรวมข้อมูลผู้สูงอายุรายครัวเรือน เพื่อเป็นข้อมูลในการติดตามให้ความช่วยเหลือ - การส่งเสริมสุขภาพ และช่วยเหลือ ดูแล แก้ไขปัญหาด้านสุขภาพให้กับผู้สูงอายุ - การจัดสภาพแวดล้อม/สิ่งอ านวยความสะดวกที่เอื้อต่อการด าเนินชีวิตของผู้สูงอายุ - การมีจิตอาสาในชุมชนให้ความช่วยเหลือครอบครัวที่มีผู้สูงอายุที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ 150 คุณภำพชีวิตโดยรวม 23 – 56 57 – 88 89 - 115 แบบสัมภำษณ์ส ำหรับกำรวิจัยเชิงคุณภำพ 1) กำรสนทนำกลุ่ม (Focus Group Discussion) กับตัวแทนผู้สูงอำยุและครอบครัว 1.1 ท่านคิดว่าสถานการณ์ด้านผู้สูงอายุในเรื่องจ านวน ภาวะสุขภาพ ภาวะเศรษฐกิจและสังคมที่เกิด ขึ้นกับผู้สูงอายุและครอบครัวเป็นอย่างไรบ้าง - จ านวนผู้สูงอายุ - ลักษณะของครอบครัวส่วนใหญ่ (ครอบครัวเดี่ยว : ผู้สูงอายุอาศัยกับคู่สมรส, ครอบครัวขยาย : ผู้สูงอายุอาศัยอยู่ร่วมกับบุตรหลาน, ผู้สูงอายุอยู่โดดเดี่ยวตามล าพัง/ถูกทอดทิ้ง) -สถานการณ์ทางด้านสุขภาพของผู้สูงอายุส่วนใหญ่ (แข็งแรงปกติ, มีโรคประจ าตัว, พิการ, ติดบ้าน/ ติดเตียง, โรคจิต/โรคประสาท, โรคชรา) - สถานการณ์ด้านการท างานและการมีรายได้(เป็นเสาหลักของครอบครัว, มีการท างานเพื่อหา รายได้เสริมให้กับครอบครัว, ไม่มีงานท าแต่ช่วยเลี้ยงหลาน, ไม่ได้ท างาน/ท างานไม่ได้, มีรายได้จากการท างาน, มีรายได้จากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ, มีรายได้จากบุตรหลาน, มีรายได้จากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุและการท างาน, มีรายได้ จากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุและจากบุตรหลาน) - สถานการณ์ปัญหาด้านครอบครัวของผู้สูงอายุในพื้นที่ (ครอบครัวยากจน/รายได้ไม่เพียงพอ, ครอบครัวมีที่อยู่อาศัยไม่มั่นคงแข็งแรง, มีการกระท าความรุนแรงในครอบครัว) 1.2 ท่านคิดว่าผู้สูงอายุมีบทบาทอย่างไรในครอบครัว และในชุมชนท้องถิ่น โปรดร่วมแสดงความคิดเห็น - ครอบครัวอบอุ่น มีการดูแลผู้สูงอายุเป็นอย่างดี ทั้งในเรื่องสุขภาพร่างกาย จิตใจ (ผู้สูงอายุเป็น บุคคลที่สมาชิกในครอบครัวให้ความส าคัญ มีการท ากิจกรรมร่วมกันระหว่างสมาชิกในครอบครัว มีการเคารพ เชื่อฟังและปฏิบัติตามค าแนะน าสั่งสอน ผู้สูงอายุมีความเป็นอยู่ที่ดีและมีความสุข) -ครอบครัวไม่เข้มแข็ง สมาชิกอยู่ร่วมกันอย่างห่างเหิน ไม่มีการดูแลเอาใจใส่ผู้สูงอายุซึ่งมีสภาพ ร่างกายที่อ่อนแอลงและอาจมีโรคประจ าตัว (ผู้สูงอายุไม่มีบทบาทความส าคัญ, ไม่ได้รับการยอมรับนับถือ/เชื่อฟัง, สุขภาพร่างกายและจิตใจอ่อนแอ, มีความเป็นอยู่ที่ไม่มีคุณภาพและไร้ซึ่งความสุข) 1.3 ท่านคิดว่าผู้สูงอายุมีความต้องการในเรื่องใด เพราะเหตุใด - การช่วยเหลือดูแลในเรื่องสุขภาพ (จากคนในครอบครัว ชุมชนท้องถิ่น สถานพยาบาล) - การช่วยเหลือในเรื่องของรายได้/ค่าใช้จ่าย - การช่วยเหลือเรื่องที่อยู่อาศัย - การช่วยเหลือเรื่องสิ่งอ านวยความสะดวกส าหรับผู้สูงอายุ/ช่องทางในการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร 1.4 ชุมชนท้องถิ่นและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีการด าเนินงานอย่างไรเพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ - การจัดสวัสดิการส าหรับผู้สูงอายุและครอบครัว - การให้ความรู้เกี่ยวกับสถานการณ์ด้านผู้สูงอายุและส่งเสริมการตระหนักถึงความส าคัญ การให้ ความช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุแก่สมาชิกในครอบครัว - การจัดกิจกรรมส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ - การเก็บรวบรวมข้อมูลผู้สูงอายุรายครัวเรือน เพื่อเป็นข้อมูลในการติดตามให้ความช่วยเหลือ - การส่งเสริมสุขภาพ และช่วยเหลือ ดูแล แก้ไขปัญหาด้านสุขภาพให้กับผู้สูงอายุ - การจัดสภาพแวดล้อม/สิ่งอ านวยความสะดวกที่เอื้อต่อการด าเนินชีวิตของผู้สูงอายุ - การมีจิตอาสาในชุมชนให้ความช่วยเหลือครอบครัวที่มีผู้สูงอายุที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 153 151 - การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุรวมทั้งคนในช่วงวัยต่างๆ เข้าร่วมกิจกรรมของชุมชนท้องถิ่น แบบสัมภำษณ์ส ำหรับกำรวิจัยเชิงคุณภำพ 1) กำรสนทนำกลุ่ม (Focus Group Discussion) ตัวแทน อปท. ผู้น ำชุมชน อสม./อพม. และหน่วยงำนที่ เกี่ยวข้อง 1.1 ท่านคิดว่าสถานการณ์ด้านผู้สูงอายุเกี่ยวกับจ านวน ลักษณะความเป็นอยู่ และสภาพปัญหาที่เกิดขึ้น ในชุมชนท้องถิ่นเป็นอย่างไร - จ านวนผู้สูงอายุ - ลักษณะของครอบครัวส่วนใหญ่ (ครอบครัวเดี่ยว : ผู้สูงอายุอาศัยกับคู่สมรส, ครอบครัวขยาย : ผู้สูงอายุอาศัยอยู่ร่วมกับบุตรหลาน, ผู้สูงอายุอยู่โดดเดี่ยวตามล าพัง/ถูกทอดทิ้ง) - สถานการณ์ปัญหาของผู้สูงอายุในพื้นที่ (ปัญหาสุขภาพ, ปัญหาครอบครัวยากจน/รายได้ไม่เพียงพอ, ครอบครัวมีที่อยู่อาศัยไม่มั่นคงแข็งแรง, มีการกระท าความรุนแรงในครอบครัว) 1.2 ท่านคิดว่าผู้สูงอายุในชุมชนท้องถิ่นที่รับผิดชอบมีปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ภายในครอบครัวหรือไม่ หรือมีบทบาทความส าคัญในครอบครัวอย่างไร - ครอบครัวอบอุ่น มีการดูแลผู้สูงอายุเป็นอย่างดี ทั้งในเรื่องสุขภาพร่างกาย จิตใจ (ผู้สูงอายุเป็น บุคคลที่สมาชิกในครอบครัวให้ความส าคัญ มีการท ากิจกรรมร่วมกันระหว่างสมาชิกในครอบครัว มีการเคารพ เชื่อฟังและปฏิบัติตามค าแนะน าสั่งสอน ผู้สูงอายุมีความเป็นอยู่ที่ดีและมีความสุข) - ครอบครัวไม่เข้มแข็ง สมาชิกอยู่ร่วมกันอย่างห่างเหิน ไม่มีการดูแลเอาใจใส่ผู้สูงอายุซึ่งมีสภาพ ร่างกายที่อ่อนแอลงและอาจมีโรคประจ าตัว (ผู้สูงอายุไม่มีบทบาทความส าคัญ, ไม่ได้รับการยอมรับนับถือ/เชื่อ ฟัง, สุขภาพร่างกายและจิตใจอ่อนแอ, มีความเป็นอยู่ที่ไม่มีคุณภาพและไร้ซึ่งความสุข) 1.3 ท่านและหน่วยงานของท่านมีการด าเนินกิจกรรมอย่างไรเพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ มี ความเหมือน/แตกต่างจากชุมชนท้องถิ่นอื่นๆ อย่างไร และแผนงานที่ก าหนดมีเป้าหมายเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ใด เกี่ยวข้องกับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุอย่างไร - การจัดสวัสดิการส าหรับผู้สูงอายุและครอบครัว - การให้ความรู้เกี่ยวกับสถานการณ์ด้านผู้สูงอายุและส่งเสริมการตระหนักถึงความส าคัญ การให้ ความช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุแก่สมาชิกในครอบครัว - การจัดกิจกรรมส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ - การเก็บรวบรวมข้อมูลผู้สูงอายุรายครัวเรือน เพื่อเป็นข้อมูลในการติดตามให้ความช่วยเหลือ - การส่งเสริมสุขภาพ และช่วยเหลือ ดูแล แก้ไขปัญหาด้านสุขภาพให้กับผู้สูงอายุ - การจัดสภาพแวดล้อม/สิ่งอ านวยความสะดวกที่เอื้อต่อการด าเนินชีวิตของผู้สูงอายุ - การมีจิตอาสาในชุมชนให้ความช่วยเหลือครอบครัวที่มีผู้สูงอายุที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ - การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุรวมทั้งคนในช่วงวัยต่างๆ เข้าร่วมกิจกรรมของชุมชนท้องถิ่น 1.4 ปัจจัยที่ช่วยหนุนเสริมและปัจจัยที่เป็นปัญหาอุปสรรคของการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุมี ปัจจัยใดบ้าง โปรดช่วยแสดงความคิดเห็นและยกตัวอย่าง 1.5 หน่วยงานที่เข้ามามีบทบาทและมีส่วนร่วมในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุร่วมกับครอบครัว และชุมชนท้องถิ่นมีหน่วยงานใดบ้าง มีแนวทางการด าเนินงานอย่างไร และมีปัญหาอุปสรรคในการด าเนินงาน หรือไม่ อย่างไร
โครงการวิจัยการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของคนทุกช่วงวัยในครอบครัวและชุมชน 154 152 1.6 ท่านมีข้อเสนอแนะแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ เพื่อพัฒนา ศักยภาพและความสามารถในการพึ่งพาตนเอง ภายใต้การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนท้องถิ่นอย่างไร แบบสัมภำษณ์ส ำหรับกำรวิจัยเชิงคุณภำพ 1) กำรสัมภำษณ์เชิงลึก (Indept Interview) ผู้เชี่ยวชำญเกี่ยวกับกำรด ำเนินงำนด้ำนผู้สูงอำยุ 1.1 ท่านคิดว่าควรมีแนวทางอย่างไรในการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี ด ารงชีวิตอย่างมี ความสุขและรู้สึกมีคุณค่า 1.2 ท่านคิดว่าการใช้ประโยชน์จากทักษะ/ความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์ที่สั่งสมจากการท างานของ ผู้สูงอายุควรเป็นไปในทิศทางใด เพราะเหตุใด และควรมีแผนงาน ทิศทาง รวมถึงเป้าหมายเพื่อน าไปสู่ผลส าเร็จ อย่างไร 1.3 ท่านมีข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางในการพัฒนาศักยภาพและความสามารถในการพึ่งพาตนเอง ของผู้สูงอายุอย่างไร 1.4 ท่านคิดว่ากลไกส าคัญในชุมชนท้องถิ่นในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุคืออะไร และมีการ ท างานอย่างไรให้เกิดผลส าเร็จ 1.5 ท่านคิดว่าควรมีการพัฒนาระบบ/กลไกในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับผู้สูงอายุด้วยวิธีการใด และท าอย่างไรให้เกิดผลส าเร็จ 1.6 ท่านคิดว่าแนวทาง/รูปแบบที่เหมาะสมในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วม ของคนทุกช่วงวัยทั้งในเชิงรับ และในเชิงรุก ควรเป็นอย่างไร 1.7 ท่านคิดว่านโยบายของภาครัฐที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ในระยะ 3 ปี 5 ปี และ 10 ปีข้างหน้า ควรมุ่งเน้นในด้านใดเป็นหลัก และเป็นบทบาทภารกิจส าคัญของหน่วยงานใด ควรที่จะ ด าเนินการอย่างไร 1.8 นอกจากหน่วยงานภาครัฐ ยังมีหน่วยงานใดอีกบ้างที่ควรเข้ามามีส่วนร่วมในการส่งเสริมคุณภาพชีวิต ของผู้สูงอายุ เพราะเหตุผลใด